Eyland – skáldsaga eftir Sigríði Hagalín Björnsdóttur

Sigríður Hagalín Björnsdóttir er fréttamaður á Ríkisútvarpinu. Í þessari fyrstu skáldsögu sinni tekst hún á við spurningar um hvað sé að tilheyra fjölskyldu og vera Íslendingur, hvað sameini okkur og sundri.

Sigríður Hagalín Björnsdóttir

Eyland

Reykjavík 2016

Til Gumma

Eyland © Sigríður Hagalín Björnsdóttir, 2016 Texti á bls. 162–163 og 178 er fenginn úr Upp er boðið Ísaland eftir Gísla Gunnarsson (Örn og Örlygur, 1987).

Texti í upphafi kafla á bls. 245 og kvæði á bls. 246 eru fengin úr Árbók Ferðafélags Íslands 1994 eftir Guðrúnu Ásu Grímsdóttur.

Kápa: Jón Ásgeir Umbrot: Benedikt bókaútgáfa / Dynamo Reykjavík Prentuð hjá Bookwell, Finnlandi isbn: 978-9935-488-01-5

Bók þessa má ekki afrita með neinum hætti, svo sem ljósmyndun, prentun, hljóðritun eða á annan sambærilegan hátt, að hluta eða í heild, án skriflegs leyfis höfundar og útgefanda. www.benedikt.is Benedikt | Reykjavík | 2016

No man is an Iland, intire of it selfe; every man is a peece of the Continent, a part of the maine; if a Clod bee washed away by the Sea, Europe is the lesse, as well as if a Promontorie were, as well as if a Mannor of thy friends or of thine owne were; any mans death diminishes me, because I am involved in Mankinde: And therefore never send to know for whom the bell tolls; It tolls for thee.

John Donne, 1579–1631, í upphafi bókar Hemingways, For Whom the Bell Tolls

FORMÁLI

Heyrið mig.

Við erum hér. Við erum lifandi.

Við erum bundin hvert öðru með þúsund ólíkum teng­ ingum; orðum, röddum, snertingu, texta, blóði, söng, strengjum, vegum, þráðlausum skilaboðum. Stundum aðeins við að sjá sömu sólina skríða yfir himininn, hlusta á sama lagið í út­varpinu, raula sama textann fyrir munni okkur, annars hugar, á meðan við vöskum upp diskana eftir kvöldmatinn. Þetta er að tilheyra samfélagi. Eða þjóð, eða mannkyninu.

Hvar sem maður ákveður að draga línuna.

Og stundum gerist eitthvað sem tengir okkur enn betur, færir okkur nær hvert öðru. Brúðkaup, barnsfæðingar og dauðsföll kalla fjölskyldur saman; hamfarir, stríð og íþróttaleikir sameina þjóðir, fá alls konar fólk til að ganga í takt.

Einstaka sinnum gerist eitthvað sem þjappar öllu mann­ kyninu saman, tengir örlög allra, eins og slinkur hafi komið á þyngdaraflið og heimurinn hafi minnkað, eitt andartak, orðið nánari, og hvert mannsbarn man hvar það var þegar það gerðist, þegar fréttin barst.

Og stundum verður heimurinn svo lítill að hann er bara ein manneskja. Einn lítill maður í eyðifirði.

9

SVANGI

Ljósið brýst fram úr grámanum, leiftrar yfir fjallshrygginn og flæðir eins og mjólk niður í fjörðinn. Seinna lambið er komið úr burðarliðnum og lekur niður í fjörugrjótið, það er mórautt eins og hið fyrra.

Bölvuð skepnan, að rjúka svona niður að sjó til að bera, það mætti halda að hún vildi drekkja þessum vesalingum. Ég skola blóðið af höndunum í sjónum á meðan greyið staulast á spenann með hinu. Þau eru spræk þótt móðirin sé komin á merg, heyja hetjulega baráttu við þyngdaraflið, skjálfandi á mjóslegnum beinunum, berjast fyrir lífi sínu á leiðinni á spenann.

Tíkin geispar og leggst fram á framfæturna, hún er uppgefin eftir leitina. Ég skima eftir hröfnum og mávum, öðrum óboðnum gestum, óttast að þeir komist í lömbin heima við bæinn. Við þurfum að koma okkur heim.

Móra gýtur á mig tortryggnum kindaraugum, þar vottar hvorki fyrir þakklæti né þægð. Hún er besta skepnan mín, alltaf í forystu, hitt féð fylgir henni í blindni. Það boðar ekki gott að hún vilji ekki bera heima, rjúki niður í fjöru eins og hún ætli út á haf í miðjum burði. Ég tek hvort lambið undir sinn arm og stika heim á leið.

Týra vísar veginn og ærin fylgir með jarmi, gefur sér þó tíma til að grípa niður í föla nálina. Vorið er snemma á ferð í ár.

11

Kannski það verði svikavor með frostum fram í júní. Hér er af litlu að taka.

Hlákan drýpur af sinunni, gatan er orðin að lækjarfarvegi, öðru hvoru heyrast háværir skruðningar í fjallshlíðum og hömrum þegar veturinn sleppir kló af firðinum, skaflar og grjóthnullungar ryðjast út í sjó. Í hvert skipti tekur hjartað kipp og fúinn skrokkurinn hrekkur í kút – nú koma þeir, nú hafa þeir fundið mig, helvítin á þeim.

Ekki enn.

Eirðarleysið hefur stundum rekið mig út fjörðinn og upp í hlíð­arnar til að horfa yfir litla konungsríkið mitt, þetta hrjóstruga sultaróðal, og fullvissa mig um að það sé vel falið í klett­um og kjarri, eyðibýlið sem enginn virðist hafa búið á ára­ tugum saman, húsið sem eitt sinn átti sér annað og bjart­sýnna nafn en heitir nú Svangi. Nafnið storkar ekki örlögunum, ég set traust mitt á það.

Engan skugga ber á heiðríkjuna, ég sé hvergi reyk, heyri hvorki hundgá, mannsrödd né vélarnið. Treysti því varlega þó, og dillidó, skýt mér upp að húsinu líkt og refur að greni, eins og marfló undir stein, útilegumaður með tvö stolin lömb.

Dagsljósið er svikull vinur en mér er fyrirmunað að bölva því eftir svartan og óendanlegan veturinn. Ég hleypi Móru og lömbunum í hagann til hinna, ætla síðan inn. Ég nem staðar í dyragættinni, loka augunum og dreg að mér andann, þefurinn í húsinu er hrár og undarlega hughreyst­ andi, saggi, sauðatað og blautur hundur. Dyrastafurinn hefur ein­hvern tímann verið málaður hvítur en nú er hann grár af elli, mjúkur og ávalur viðkomu eins og handleggur konu, ég strýk hann á leiðinni inn í húsið. Það er kækur, einn af þúsund litlum ávönum sem fylla tilveru mína, veita mér félagsskap, eða næstum því. Átta þrep liggja upp á pallinn, í gömlu baðstofuna, þar sem 12

dagbókin bíður mín á skrifpúltinu undir litla glugganum. Síð­ urnar eru orpnar og þvalar, 15. maí í dag, það er nærri lagi.

Heiðskírt, logn, átta stiga hiti. Móra bar tveimur mórauðum gimbrum. Verra gæti það verið. Ég vef teppunum þéttar að mér, sæki fingravettlingana ofan í skúffu og reyni að horfa ekki á litla steypujárnsofninn. Það er of bjart í veðri til að kveikja upp, ég gæti eins skotið upp neyðarblysi. Það er ekkert að gera nema skrifa. Rifja upp og skrifa, einu sinni kallaði ég mig sagnaritara samtímans og fannst það eitthvað flott. Það kemur vel á vondan, núna get ég þá skrifað annál þess sem á undan er gengið, saknað og harmað það liðna, komið böndum á fortíðina, rifjað upp hvernig sam­ bandið rofnaði, hvernig ljósið dofnaði, hvernig þetta myrkur skall á.

13

HJALTI

Hjalti Ingólfsson man hvar hann var þegar hann frétti af árásinni á tvíburaturnana í New York. Hann sat á óþarflega dýrum tapasbar í Kaupmannahöfn, af öllum stöðum, og var að velta því fyrir sér hvort hann ætti að senda risarækjurnar aftur inn í eldhús, en náði engu sambandi við þjónana. Þeir höfðu verið á þönum um veitingasalinn stuttu áður, en voru nú eins og gufaðir upp. Hann afsakaði sig fyrir sessunaut sínum, danskri bekkjarsystur úr alþjóðastjórnmálafræðinni sem virtist hafa þegið boð hans um drykk eftir skóla af eintómri vorkunnsemi, og fór fram að leita að þjóni. Leitin bar hann inn í eldhús, þar sem starfsmenn veitingastaðarins stóðu í hnapp fyrir framan sjónvarpstæki og horfðu á farþegaflugvél hverfa inn í hlið skýjakljúfsins, eins og hnífsblað inn í smjörstykki.

Hjalti snerist á hæli, fór út um vængjadyrnar og settist aftur í sæti sitt, tilkynnti stúlkunni að allir þjónarnir væru inni í eldhúsi að horfa á stórslysamynd, hún hló í fyrsta skipti þetta þungbúna síðdegi, kláraði hvítvínið sitt og spurði hvort hún gæti fengið að ljósrita glósurnar hans. Það var ekki fyrr en á leiðinni heim, þar sem hann gekk fram hjá raftækjaverslununum á Vesterbrogade sem það rann upp fyrir honum að það var ekki verið að sýna sömu kvikmyndina í öllum sjónvarpstækjunum; að á meðan hann hafði setið 14

í dimmum veitingasal og stjakað með gaffli við nokkrum slyttislegum rækjum á diskinum sínum, úrkula vonar um að sessunauturinn fengist nokkurn tímann til að sofa hjá honum, hafði heiminum verið hnoðað saman í litla kúlu; að héðan í frá yrði ekkert eins og það var.

• Löngu síðar, í allt öðru lífi, í litlu eldhúsi í Hlíðahverfinu í Reykjavík, veltir Hjalti því fyrir sér hvort þessi atburður hafi orðið til þess að hann ákvað að læra að elda sjálfur. Hann dreypir á þurru sérrí og hugar að plastklæddu kjötstykkinu sem marar í volgu vatni á eldhúsborðinu, hann hefur kannski ekki afrekað allt sem hann ætlaði sér, hann skapaði sér ekki nafn í alþjóðastjórnmálafræði, hann flutti aldrei fréttir frá Írak eða Afganistan, en í kvöld slær hann gesti sína út af laginu með fullkominni nautalund sous-vide.

María er ekki komin heim, hann veit að hún deilir ekki hrifningu hans á réttinum. Þetta er ekki eldamennska, segir hún, þetta er efnafræðitilraun. Þegar maður skellir hráu kjöt­ stykki á snarkandi pönnu og metur steikinguna með því að pota í það – það er list, áhætta, alvöru matargerð. Þetta, segir hún og fitjar upp á nefið, er gelding á góðu nauti.

Hjalti brýnir hníf til að saxa sveppi, sambúðin hefur ekki reynst jafn ánægjuleg og hann hafði búist við. Þegar vinirnir koma er allt eins og fullkomið, franska kartöflu­kakan að taka á sig mynd í ofninum, salatið tilbúið, bernessósan hvílir í skál yfir heitu vatni, hann þarf bara að skella lundinni á heita pönnu áður en hann ber herlegheitin fram.

15

Og bíða eftir Maríu. Hann brosir afsakandi á meðan hann tekur yfirhafnirnar af gestunum og hengir þær upp, hún er á æfingu, hefur tafist eitthvað aðeins.

Hann blandar drykki, gin með dýru tónik og agúrkusneið. Þau skála í stofunni, horfast brosandi í augu yfir brúnir kristalsglasanna, það er nauðsynlegt að hitta vini sína og gleðjast með þeim yfir myrkustu mánuði ársins, tala um vinnuna, fjölmiðlana, stjórnmálin, markaðina, taka hópmynd, finna flottan filter og setja á Instagram. Skál fyrir okkur.

María kemur loks heim í hvirfilbyl af afsökunum og elskulegheitum, hún kyssir gestina, hrósar Hjalta fyrir matar­ ilminn, hefur munað eftir að kaupa jarðarber með desertinum og skellir í sig drykknum meðan hinir sötra dreggjarnar, klingja klökum í tómum glösunum. Hún hlær við vinum hans, masar við konur þeirra, segir frá æfingunni, sýnir þeim siggið á fingurgómunum og setur einhverja furðumúsík á fóninn á meðan þau ganga til borðs, aðlaðandi, skemmtileg, alltaf svolítið framandi. Svo lítur hún yfir borðið, hvar eiga börnin að sitja?

Börnin?

Börnin mín, manstu? Ég hafði bara ekkert gert ráð fyrir þeim, segir hann. Pöntum við ekki bara pizzu? Ískalda þögn leggur yfir borðið, María hefur hvítnað í kringum nefið, gestirnir horfa niður í diskana.

Hún stendur á fætur, sækir tvo diska, hnífa, gaffla og glös og bætir þeim á borðið, kallar á krakkana, lítur ekki á Hjalta.

Elías kemur strax, ósköp vel til hafður í skyrtu, hann heilsar feimnislega og sest þétt við hlið móður sinnar. Margrét fær sér sæti við hlið Hjalta og horfir ögrandi yfir borðið.

Hjalti brosir breitt og byrjar að skera kjötið í sneiðar, þetta ætti að duga ef þau María fá sér ekki tvisvar á diskinn. Má ég 16

kynna leynigesti kvöldsins, segir hann, þetta er hinn ungi Elías, og hennar dramatíska hágöfgi, Margrét.

Margrét teygir sig í kartöflukökuna og hann slær létt á handarbakið á henni, bara í hálfkæringi, það er ekki búið að segja gjörið svo vel, góða mín, gestirnir eru vanir að fá sér fyrstir.

Hún starir á hann og María rýkur upp, ég skal annast upp­ eldið á mínum börnum sjálf, þakka þér fyrir, og eftir það er kvöldið eiginlega ónýtt. Samræðurnar yfir matnum eru þvingaðar, ná aldrei flugi, börnin narta í matinn og eru svo flúin inn í herbergi. María þambar hvert rauðvínsglasið á fætur öðru, hún virðist bíða þess að gestirnir fari sem fyrst.

Hann dansar stimamjúkur í kringum vini sína, hlær of hátt að bröndurunum, missir disk og brýtur hann á leiðinni inn í eldhús. Þau borða karamellubúðinginn hennar Maríu í eftirrétt, en áhugavert, segir Halldór og ýtir ljósbrúnu hlaupinu fram og aftur á disknum sínum, drekka calvados með kaffinu og þakka fyrir æðislegt kvöld, þið verðið að koma til okkar næst, og eru farin. Þau standa ein eftir í eldhúsinu, í rústunum af ónýtu kvöldinu, og öskra hvort á annað fram á nótt. Deilur þeirra eru aldrei meinlausar, þau eiga heiftina og orðheppnina sameiginlega, eiga auðvelt með að særa hvort annað. Þessi rimma verður sú versta í stuttri og hávaðasamri sambúð þeirra, Elías opnar hljóðlega dyrnar að herbergi systur sinnar, hún teygir til hans höndina, leyfir honum að skríða undir sængina, heldur utan um hann á meðan þau hlusta á móður sína slíta sambandinu við sambýlismann sinn.

• 17

Niðurstaða helgarinnar er sú að María er að fara. Hún grætur en honum finnst hún þegar vera farin, finnur bara fyrir létti þegar hann horfir á hana, gráleita í framan með dökka bauga um augun, skroppna saman og gagnsæja af svefnleysi og sorg.

Raddir þeirra eru rámar og hljómlausar þegar mánudag­urinn rennur loksins upp.

Jæja. Ég verð að fara í vinnuna, segir hann. Hún kinkar kolli niðurlút. Ég pakka saman þegar þú ert farinn. Ég tek fötin okkar og bækurnar og hljóðfærin og það sem krakkarnir eiga, við förum í gegnum hitt seinna.

Ljóðfærin. Eftir hálfan annan áratug á Íslandi vantar enn háið í upphafi orða, hún kemur alltaf upp um uppruna sinn, hvernig sem hún reynir. Í langdregnum rifrildum þeirra fatast henni flugið, málfræðin bregst henni, þetta er ójafn leikur en hann ræður ekki við sig, leiðréttir hana eins og barn, hranalegur, hrokafullur. Ég heiti ekki Jalti, skilurðu það?

Hún ætlar til Ingu vinkonu sinnar, börnin hafa verið þar frá því á laugardagsmorguninn, á meðan þau gengu frá málinu, krufðu hræið af ástarsambandinu og bútuðu það niður, þú drapst þetta, ég er bara svona, þú færð þennan útlim og ég þennan.

Hann fer í sturtu og rakar sig, horfist í augu við einhleypan manninn í speglinum. Hún situr enn og horfir niður í gólfið þegar hann kemur fram, svart hárið fellur niður vangana og grannar axlirnar. Hún er í peysu sem honum fannst einu sinni draga fram kvenlegar línur hennar, brjóstin smá og dúnmjúk, núna húkir hún eins og poki í sófanum.

Hún lítur upp. Þú ert sjálfhverft og eigingjarnt barn. Þreytan gengur yfir hann í öldum, hann gæfi hvað sem er til 18

að ljúka þessum samræðum, til að láta eins og ekkert af þessu hefði nokkurn tímann gerst. Ég gerði mitt besta. Þitt besta var eiginlega ekki neitt.

• Hann gengur í vinnuna, það er skárra en tilhugsunin um að skafa rúðurnar og setjast inn í kaldan bílinn. Janúarmorgunninn er jafn harður og svartur og hálkan á götunum, hann svíður í lungun af kuldanum. Hann gengur eins rösklega og færðin leyfir, skórnir skripla á svellinu og frakkinn má sín lítils í ískaldri golunni. Hann mætir engum nema tveimur hröfnum sem kankast á í birtunni af götuljósunum, steypa sér til skiptis ofan af ljósastaur, lyfta sér upp rétt áður en þeir snerta götuna, svífa í stórum sveig upp í himininn og lenda aftur á staurnum, krunkandi, hlæjandi. Það eru fáir mættir svo snemma í vinnuna, fréttastjórinn horfir rannsakandi á hann. Þú lítur aldeilis vel út. Ertu lasinn?

Hann gefur henni hornauga, nær sér í kaffi, sest niður og kveikir á tölvunni. Það er fátt í fréttum eftir nóttina, vefirnir bergmála viðbrögð við gömlum tíðindum.

Fólkið tínist inn á vaktina, heilsar syfjulega og kveikir á tölvuskjáum og skrifborðslömpum. Hvert skrifborð verður að hlýrri ljóskúlu inni í rökkvuðum salnum, þau svigna undan rykföllnu jólaskrauti og pappírsstöflum.

Morgunfundurinn er dauflegur, Úlfhildur setur allt sitt traust á erlendu deildina og ráðstefnu um málefni flótta­manna í Berlín, fólkið í innlendu fréttunum fær ýmist að elta óljósar 19

ábendingar sem gætu orðið að einhverju eða halda áfram að rekja daufar slóðir gamalla fréttamála.

Og svo hringir kannski einhver, segir hann ofan í kaffiboll­ ann sinn.

Svo hringir kannski einhver, segir hún og glottir. Er allt í lagi með þig? spyr hún eftir fundinn. Þú lítur skelfilega út.

Bara svefnlaus nótt, segir hann. Ekkert sem nokkrir kaffi­ bollar koma ekki í lag.

Hann íhugar að hringja í Leif og segja honum frá atburðum helgarinnar en slær því á frest, nennir ekki að hlusta á föður­ legar áhyggjur bróður síns, umvöndunartóninn, hefurðu eitt­ hvað kíkt á mömmu síðan þarna um jólin? Hjalti dregur andann djúpt, víkur hugsuninni frá sér.

María er væntanlega að pakka saman eigum sínum, tæma sinn helming fataskápsins, kljúfa tilveru þeirra í tvennt. Hún nær í ferðatösku í geymsluna, brýtur saman blússur og buxur, svarta kjólinn sem hann gaf henni fyrir tónleikana í fyrra, konsertmeistarakjólinn. Hann fer henni vel, hálsmálið dregur fram langan, hvítan hálsinn og fínleg viðbeinin. Hann hristir myndirnar úr höfðinu, einbeitir sér að verkefnum morgunsins.

• Löngu síðar, þegar óreiðan hefur náð yfirhöndinni, þá er það þetta augnablik sem honum verður hugsað til, hvort hann hefði getað stöðvað hana, fengið hana til að gefa þeim annað tækifæri, ef hann aðeins hefði hringt, farið aftur heim.

Hann er ekki flókinn maður. Móðir hans sagði alltaf með alvöruþunga: Hann Hjalti þarf bara að eignast góða konu, eins og hann væri eitthvert stórkostlegt vandamál. Afbrotamaður 20

eða þunglyndissjúklingur. Hann er hvorugt, telur sig raunar vera frekar vel lukkað eintak af manneskju.

En hann þolir ekki vesen. Hann þolir hvorki glundroða né fjár­hagskröggur, illa þefjandi sjúkdóma, vondan mat, notuð snýtubréf né slímug plastleikföng á baðherbergisgólfinu. Hann vill einfaldlega hafa hlutina eins og þeir eiga að vera, að sam­ skiptin á heimilinu séu eðlileg, að hann þurfi ekki að tína drasl af gólfunum og ryksuga á hverjum degi til að það sé hægt að vera í íbúðinni. Og hann getur alveg viðurkennt að sam­búðin með Maríu og börnunum hennar hefur stundum tekið á.

En hann hefur ekki verið vondur við þau. Það er ekki rétt hjá henni.

• Hann hringir ekki heim. Hann fer út, vopnaður upptöku­ tæki og skrifblokk, til að sitja fyrir ráðherrum að loknum ríkis­stjórnarfundi. Borgin er myrk og hljóð og Stjórnar­ráðs­ húsið virðist yfirgefið, að undanskildum þunglamalegum ráð­ herrabílunum sem bíða fyrir utan. Fundinum hefur verið flýtt um dag, ríkisstjórnin er vön að hittast á þriðjudögum, en fjölmiðlarnir hafa fengið veður af breytingunni. Blaðamenn­ irnir sitja og bíða í hrollköldu anddyrinu, keppinautar, hver og einn, skiptast á kveðjum og bíða síðan saman í þrjóskulegri þögn.

Loks heyrist umgangur fyrir innan og ráðherrarnir flykkj­ ast út, allir í einu. Það er verra, þá verða viðtölin ekki eins mörg, sumir eru lunknir við að sleppa. Hann nær tali af fjár­ málaráðherranum á stéttinni fyrir utan, holdskörpum manni sem hefur lag á að snúa út úr spurningunum ef þær eru 21

ekki nákvæmar, og menntamálaráðherranum, sem virðist vita jafnlítið um fyrirhugaða hagræðingu í menntakerfinu og Hjalti sjálfur. Það verða ekki gæfulegar fréttir úr þessu. Það er tekið að birta. Esjan tekur á sig mynd á bak við Hörpu, skjólveggur borgarinnar fyrir heimskautabálinu, vind­ harpan. Hann snýr sér við og stendur augliti til auglitis við Elínu Ólafsdóttur.

Sæll og blessaður. Mikið er langt síðan við höfum sést. Þau smella kossi á kinn hvort annars, hún er í ljósri kápu og augun enn blárri, enn skærari en þegar hann sá hana síðast.

Varst þú sendur á greni í dag, segir hún kankvís, ég hélt að þú værir búinn að vinna þig upp úr svona sendiferðum? Það er enginn of góður til að fara á ríkisstjórnarfund, héðan koma stundum fréttir.

Varla í dag, er það?

Nei, þetta er frekar slappt. Er eitthvað að frétta af ykkur? Það er alltaf eitthvað að frétta af okkur. Efnahagurinn er á góðri siglingu og samfélagið blómstrar, þjóðin hefur aldrei haft það svona gott. En þið segið víst ekki frá því.

Nei, við reynum helst að sneiða hjá góðu fréttunum. Við erum eins og jarðálfarnir, byrjum hvern dag á því að ákveða að vera virkilega vond. Sérstaklega við stjórnmálamenn. Það leynir sér ekki.

Hún hikar, hallar sér síðan að honum, lækkar röddina. Þú gætir spurt utanríkisráðherra hvers vegna hann sé ekki á fundinum í Berlín. Hvers vegna forsætisráðherra hafi farið til að tala um flóttamannamálin. Það er ekki hans málaflokkur.

Getur þú ekki bara sagt mér það? Er hann kominn út í kuldann? Það er best að þú spyrjir hann um það. Hún brosir, horfir í augun á honum, það var gaman að sjá þig, við þurfum að hittast einhvern tímann og spjalla. Þú veist hvar ég er.

22

Já, hann veit hvar hún er, Elín Ólafsdóttir, innanríkisráð­ herra, fyrr­verandi lektor í stjórnmálafræði og óvæntur há­­ stökkv­ari á framboðslista flokksins í Reykjavíkurkjör­dæmi norður. Öflug hugsjónakona eða hættulega frama­gjörn, eftir því við hvern maður talar, alltaf í hvítu, alltaf elegant. Hún töltir niður tröppurnar frá Stjórnarráðshúsinu á háum hæl­un­ um, bíl­stjórinn kemur á móti henni og opnar fyrir hana dyrnar á tinnusvörtum jeppanum. Hún sest inn, brosir til Hjalta, dregur fínlegan ökkla inn í bílinn. Stíllinn er engin til­viljun, völdin fara henni vel.

• Hann kemur aftur í hús með viðtal við móðgaðan utan­ríkis­ ráðherrann, of ósáttan við að hafa verið haldið heima til að þegja yfir því. Það hriktir í stoðum ríkisstjórnarsamstarfsins, hann situr einn að fréttinni, þetta er ágætt skúbb.

Forsíðufrétt, segir Úlfhildur kát. Færðu margar svona á­bend­ ingar frá gömlum kærustum?

Hann glottir, hún er ekki gömul kærasta. Við þekktumst aðeins hér áður fyrr, í menntó og stjórnmálafræðinni. Elín var aldrei mín týpa.

Já, einmitt, segir Úlfhildur. Þú passar þig, er það ekki? Hún lætur þig ekki fá neitt sem hún græðir ekki á. Hún klifrar hratt, þessi stelpa.

Hjalti andvarpar, þau hafa rætt þetta áður. Úlfhildur er á hárréttum stað í fréttastjórasætinu. Hún er ein þeirra sem vita alltaf best, leiðréttir málfar fólks, vægðarlaust, ruddalega, horfir yfir öxlina á því við vinnuna. Í huga hennar eiga stjórn­ mál­in og fjöl­miðlarnir í eilífri togstreitu, þar sem stjórnmála­ mað­urinn reynir að blekkja og stjórna blaðamanninum, sem 23

aftur gerir sitt besta til að afhjúpa stjórnmálamanninn, koma honum á kné. Hjalti er á öðru máli, hann getur alveg um­geng­ist stjórn­málamenn í samkvæmum, skálað við þá yfir snittunum, geymt sum leyndarmál og komið öðrum í umferð. Fyrir vikið nýtur hann trausts, hann fær oft veður af hlutunum á undan öðrum, á meðan fólk eins og Úlfhildur situr eftir og bíður eftir frétta­tilkynningunni.

Borðið hennar er þakið blettóttum servíettum og bollum hálf­fullum af köldu kaffi, hálflesnum skýrslum og héraðs­ frétta­blöðum sem enginn gefur sér nokkurn tíma til að fara í gegnum. Hún er löngu hætt að lita á sér hárið og aldar­ fjórð­ungur af vægðarlausri ritstjórn hefur grafið tvær djúpar hrukk­ ur á milli augnabrúnanna, hún horfir á hann með stríðnis­glampa í augunum.

Hann hristir höfuðið. Að heyra í þér. Þú þarft ekki að hafa áhyggjur af okkur Elínu. Við erum bara gamlir kunningjar.

Jæja, nuddaðu þér þá upp við þessa gömlu kærustu þína, segir Úlfhildur og brosir elskulega. Svo lengi sem það koma fréttir út úr því.

Gamlar kærustur, já. Hann fer inn á klósett og kastar upp kaffilituðu galli, þvær sér í framan með köldu vatni og horfist í augu við sjálfan sig í útkámuðum speglinum, rauðeygðan og saman­bitinn. Hann ætti víst að kætast yfir nýfundnu frels­ inu en finnur aðeins fyrir djúpri og einlægri sjálfsfyrirlitn­ ingu. Rúm­lega fertugur, einhleypur og staðnaður, á meðan jafn­aldrar hans klífa metorðastigann, ferma börnin sín og endurnýja jeppana. Hann virðir sig fyrir sér í speglinum, hárið þó enn á sínum stað. Kvennaljóminn ekkert farinn að fölna að ráði, hann slær á flatan kviðinn undir sérsaumaðri skyrtunni, upp með hökuna, Hjalti Ingólfsson.

24

• Heima er fátt sem bendir til þess að þar hafi búið fjögurra manna fjölskylda fyrir tæpum sólarhring. Eyðurnar í bóka­ hillunni gapa dapurlega, nokkrar skyrtur og jakkaföt rolast í fataskápnum. Einn tannbursti í glasi á klósettinu, herbergi barnanna gapandi auð. Meira að segja teikningar Elíasar eru horfnar, nokkrar kennaratyggjóklessur standa eftir eins og marblettir á veggjunum.

María hefur fjarlægt hljóðfærin úr stofunni, hún reyndi að kenna Hjalta nöfnin á þeim og muninn á hljóminum en hann náði þeim aldrei öllum, úd, dúlsímer, kantele, tónlist frá öðrum tímum og horfnum heimum, angurvær og seiðandi, hendur hennar fíngerðar og sterkar að slá, plokka, strjúka, stilla, augun hálf­lokuð og varirnar klemmdar saman af einbeitingu. Nú ríkir þögn í stofunni.

Hann horfir út um stofugluggann og tyggur síðbúinn kvöld­ verð, samloku í plasti með hangikjöti og ítölsku salati. Spegil­ mynd hans blasir við honum í eyðilegum glugganum þar sem áður blómstruðu friðarliljur og pelargóníur. Þær minntu hana á heimahagana, þar sem þær norpuðu í rykföllnu myrkr­inu og buðu Esjunni og öskrandi Norður-Atlantshafinu byrg­inn.

Friðarliljur. Einmitt.

Blaðið er komið, Úlfhildur hefur sett viðtalið við utan­ ríkisráðherrann á forsíðuna eins og hún ætlaði sér. Hjalti fer inn í eldhús, hendir hálfétinni samlokunni, opnar flösku af Chianti og sökkvir sér niður í lesturinn.

•

25

Benedikt bókaútgáfa Bræðraborgarstíg 9 101 Reykjavík benedikt@benedikt.is sími: 821 4323 www.benedikt.is Benedikt | Reykjavík | 2016