PALESTYNA / BIENNALE SZTUKI QALANDIYA INTERNATIONAL 2018
Qalandiya International to ustanowione w 2012 roku wspólne wydarzenie kilkunastu instytucji sztuki współczesnej, które odbywa się co dwa lata w palestyńskich miastach i wioskach. Zamierzeniem jest umieszczenie Palestyny – wciąż nieuznawanej jako samodzielny podmiot przez wiele państw – na światowej mapie kulturalnej. W programie biennale oprócz wystaw są także spektakle, wykłady, pokazy filmowe, warsztaty i wycieczki. Coś, co wydaje się zupełnie normalnym programem tego rodzaju wydarzenia, w warunkach palestyńskich oznacza wielokrotne zderzenia z realiami ogarniętego od dziesięcioleci konfliktami regionu. Na pytanie, czy kiedykolwiek może się to zmienić, czy Izrael odpuści Gazie, czy mieszkańcy Palestyny będą mogli swobodnie podróżować, a kraj stanie się samodzielny, nikt nie potrafi odpowiedzieć. Do legendy przeszły już usiłowania pewnego artysty europejskiego domagającego się w ramallahańskich kantorach wymiany izraelskich szekli na lokalną walutę. No nie, nie ma lokalnej waluty, płaci się w szeklach, dzięki czemu łatwiej jest Izraelowi kontrolować terytorium palestyńskie nie tylko militarnie, ale też ekonomicznie. Ramallah przeżywa okres megaurbanizacji – ceny mieszkań na turborozkręconym rynku nieruchomości osiągają zawrotne ceny. Zwłaszcza jak na miejsce, którego status bezpieczeństwa każdy przy zdrowych zmysłach określi jako bardzo niski. Ostatnio świetnie się tu sprawdzają kredyty konsumenckie jako narzędzie neutralizacji oporu – stabilizacja materialna znacząco zmienia trajektorię postaw krytycznych. A jednak nie ma co się dziwić młodszym pokoleniom, że szukają rozwiązań na miarę swoich czasów. Co przyniosła walka trwająca przez dziesięciolecia? Jej historię można prześledzić w doskonale zaprojektowanym Muzeum Yassera Arafata tuż obok mauzoleum, gdzie spoczywa ciało przywódcy Organizacji Wyzwolenia Palestyny. A przy okazji kupić arafatkę w muzealnym sklepie z pamiątkami, gdzie wszystkie ceny są oczywiście, honorowo, w jordańskich dinarach. Co z tego, że to Izrael kontroluje dostawy energii elektrycznej. Jest internet, Facebook, Instagram, komórki – to daje swobodę horyzontów. W Ramallah działa niezależna scena muzyczna1, rozwijają się kontrkultury. Przenikanie narkotyków przez granicę na terytorium Palestyny przypisywane jest chęci wyniszczenia ducha młodego pokolenia przez izraelskie służby specjalne, młodzi zawiązują więc nieformalne grupy samoobrony przed dilerami. Organizacje zdrowotne 1 Pokazuje to rewelacyjny dokument Palestine Underground, 2018, https:// boilerroom.tv, [dostęp 20.11.2018]