NORMCOMMISSIES

‘Volhouden loont’

Adviseur techniek en regelgeving Mariëtte Willems

De marketingcampagne ‘Hout Natuurlijk van nu’ is een van de meest in het oog springende activiteiten van Centrum Hout, NBvT en VVNH. Meer op de achtergrond, maar minstens zo belangrijk is het werk in de verschillende normcommissies. In dit artikel spreekt adviseur techniek en regelgeving en secretaris NBvT-sectie Houtbouwsystemen Mariëtte Willems over de verschillende normcommissies die zich bezighouden met houten producten en houtbouwsystemen. En over een recent succes bij de bepaling van de Rc-waarde van hsb-gevels met kozijnen. “Eindelijk gelijkwaardigheid tussen houtbouw en de meer traditionele bouwmethoden.”

TEKST Kees de Vries FOTO’S NBvT (Mariëtte Willems), Kees de Vries

Adviseur techniek en regelgeving en secretaris van de NBvT-sectie Houtbouwsystemen Mariëtte Willems is opgetogen en ook wel een beetje trots. Ze heeft als lid van de Projectgroep NTA 8800 na drie jaar inzet recent een doorbraak weten te bereiken voor het houtvak. Aanvullend onafhankelijk onderzoek in opdracht van NBvT en doorzettingsvermogen zijn hiervoor nodig geweest. De doorbraak maakt een einde aan een jarenlange scheve situatie tussen de bepaling van de Rc-waarde van steenachtige binnenspouwbladen en houtskeletbouw binnenspouwbladen. Ze zegt: “Voor het bepalen van Beng 1 wordt op gebouwniveau het energieverlies door dichte delen (Rc), open delen (U) en aansluitingen ( ) opgeteld. In de huidige NTA 8800-bijlage K wordt er voor steenachtige en houtskeletbouwgevelconstructies verschillend omgegaan met wat er hoort bij de dichte delen (Rc) en wat bij de aansluiting ( ). Voor Beng 1 maakt het niet uit waar het energieverlies wordt meegenomen, maar door de minimale Rc-waarde eis van 4,7 m2K/W bij gevels is dit wel relevant. Daar hebben we drie jaar tegen geageerd.”

Ongelijk speelveld

Veelal worden kozijnen tegen een houten (kozijn)regel gemonteerd. Conform de huidige NTA 8800 moet het energieverlies door deze (kozijn)regel als volgt worden meegenomen: - bij een houtskeletbouw binnenspouwblad is deze (kozijn) regel onderdeel van de Rc; - bij een steenachtig binnenspouwblad is deze (kozijn)regel onderdeel van de . Willems: “Dat is toen zo bepaald in de NEN Normcommissie 351074 Klimaatbeheersing in gebouwen. De NBvT had daar toentertijd geen zitting in. De NTA 8800 is in de plaats gekomen van een aantal NEN-normen

1Mariëtte Willems: “Feitelijk gaat het om het opruimen van vooroordelen en kennishiaten.” 2 De ongelijkheid tussen het bepalen van de Rc-waarde van steenachtige en houtskeletbouw gevelconstructies in NTA 8800 is opgeheven. Daarmee is een onterechte drempel voor de toepassing van houtskeletbouw weggehaald. 3Onderzoek ondersteunt de regelgeving. 4Houtbouwsystemen winnen aan populariteit, zoals hier bij

Hotel Jakarta in Amsterdam.

op gebied van het energiegebruik van een gebouw. We zijn als NBvT in de NTA 8800 Projectgroep gaan zitten en vanwege het belang ook in de taakgroepen Bouwkundige Kwaliteit en TOjuli. Begin 2021 is er onafhankelijk onderzoek gedaan waaruit blijkt dat het energieverlies door deze houten regel al is meegenomen bij de forfaitaire -waarden. Dus bij houtskeletbouw wordt dit energieverlies twee keer meegenomen. Dat is een beetje krom en zet hout bovendien op achterstand. Wij als houtsector hebben onophoudelijk aangegeven dat die berekeningsmethodiek een ongelijk speelveld creëert tussen de verschillende bouwmethoden en bovendien kostenverhogend is voor houtskeletbouw. Door onze inspanningen en het besluit van de NTA 8800 Projectgroep is die klacht na drie jaar eindelijk gehoord en opgelost.”

Inhaalslag

De recente doorbraak geeft aan hoe belangrijk het is om achter de schermen voor het houtbelang op te komen. “Het is essentieel op het juiste moment bij de juiste commissies te zitten om in regelgeving bestaande ongelijkheden tussen materialen op te ruimen. En volhouden loont. Het NTA-besluit is op het laatste moment genomen. Sommige partijen hebben tot op het laatst tegenwind gegeven. Dus de correctie van de scheefstand is gerechtigheid en voelt ook wel een beetje als een overwinning na een lange strijd. Veel regelgeving is gebaseerd op de traditionele bouw met beton, staal en kalkzandsteen. Nu hout aan een duidelijke inhaalslag bezig is, wordt meer en meer duidelijk wat er voor ons op dat vlak te repareren is. Voor het houtvak wordt het nu eenvoudiger te voldoen aan de vangneteisen van de Rc-waarde voor gevels. Dat zijn de vruchten van het werk in bijvoorbeeld de NTA Taakgroep Bouwkundige kwaliteit. Van bevooroordeling van hout is geen sprake, want op gebouwniveau worden alle energieverliezen al meegenomen.” Een ander onderwerp binnen NTA waarover duidelijkheid is gekomen, is de bruikbaarheid van numeriek berekende details waaronder de ISSO Referentiedetails. “Daarbij gaat het om het toepassingsgebied van die details en de mate waarin ze mogen afwijken om toch nog aan de eisen te voldoen.” En ook over de berekening van de Ufr-waarde van kozijnen is overeenstemming bereikt. “Als je die op gebouwniveau wilt bepalen, mag dat nu op basis van referentieafmetingen van het kozijn. Dat is ook een belangrijke wijziging onder druk van de houtsector waarmee afstemming met Europese regelgeving een feit is.”

Onderzoek

Ook voor volgend jaar liggen er nog onderwerpen op tafel die nader onderzoek vereisen. Eén daarvan is TOjuli, een indicator die oververhitting in woningen moet voorkomen. En dat is volgens Willems nodig. “Er zijn

Normcommissies en hun werkgebied waarin Centrum Hout/ NBvT/VVNH zijn vertegenwoordigd. (Bijgewerkte lijst uit Timmerfabrikant 11-2021)

NTTA 880 Projectgroep - Taakgroep Bouwkundige kwaliteit (Mariëtte Willlems) - Bepaling U-waarde deuren, bepaling Ufr- en Uw-waarden kozijnen, invloed (kozijn)hout op Rc -> psi, bijlage K van NTA 8800, 25 procent regel psi-waarde verruimen, uniforme waarde kleine niet-geventileerde spouwen, grenswaarde sterk geventileerde spouwen, afronden Rcwaarden, methode van middelen van Rc-waarden op gebouwniveau.

NTTA 880 Projectgroep - Taakgroep TOjuli (Mariëtte Willlems) - Voorkomen oververhitting woningen, met koudebehoefte bij lichte bouwconstructies volgens NTA 8800.

WG NPR 2068 (Mariëtte Willems) - Handrekenmethoden voor thermische isolatie.

NEN 353 0840009/NEN 353 0590002 WG Brandveiligheid pv-panelen in en op de bouwschil (Mariëtte Willems) - Opstellen testprotocol.

NEN 353 641 - Deuren en ramen (Paul van Lierop) - Schaduwcommissie Productnormen CE, brand- en rookwerendheid.

NEN 353 084 Brandveiligheidsaspecten bouwproducten en bouwdelen (Paul van Lierop)

NEN 351 0070007 WG Brandveiligheid en bouwen met hout (Paul van Lierop) - Inventarisatie aandachtspunten en startnotitie.

NEN 351 0070019 WG Brandveiligheid gevels (Paul van Lierop) - Testmethode brandklasse gevels. NEN 353 001 - Hout (Eric de Munck) - Houtsoort beoordeling, houtsterkte bepaling, houtaantasting, houtbeoordeling visueel en machinaal, verlijming houtproducten, brandeigenschappen, vluchtige stoffen, houtvochtbepaling en beoordeling, steekproeven aan hout, gevelbekledingen, houtverduurzaming en modificatie, levensduurbepaling.

NEN 351 281 - Duurzaamheid van Bouwwerken (Eric de Munck) - Bepalingsmethode LCA algemeen. - Bepaling rekenmethodiek LCA algemeen. - Bepaling circulariteit algemeen. - Bepalingsmethode hout specifiek (PCR).

Circulair Bouwen 2023/CB’23 (Helmer Weterings) - Definities circulair bouwen, formuleren leidraden als voorzet norm circulair bouwen, waardebehoud (hoe een product zo lang mogelijk een hoge technische/financiële waarde te geven en laten behouden?), adaptief vermogen (hoe goed is het bouwwerk in de toekomst aan nieuwe wensen aan te passen?), hernieuwbaarheid.

NEN 351 00103 TGB Houtconstructies - Sterkteberekening houtconstructies. - Eurocode 1995 - Houtconstructies. - Houtverbindingen. - Plaatmaterialen.

En verder: - NEN 353 0840001 WG Brandgedrag daken NEN 6063 (slapend) - NEN 353 642 Inbraakwerendheid - NEN 353 0840003 WG Herziening NEN 6069 - NEN 353 0840006 WG Herziening NPR 6051 (slapend) - NEN 351 0050007 Daglicht (mede namens VMRG en VKG) - NEN 353 005 Vlakglas (VMRG mede namens VKG en NBvT)

5 Veel bouwregel geving is gebaseerd op de traditionele bouw.

Houtbouwsystemen veroveren zich een plek daartussen.

vragen hoe deze berekeningsmethode is gevalideerd en of lichte bouwmethoden op de juiste wijze zijn meegenomen in de bepalingsmethode. Want onze Nederlandse bouwervaring is vooral gebaseerd op zware bouwmethoden en de daarbij van belang zijnde parameters. De vertaalslag naar houttoepassingen is niet altijd correct. Nederland heeft een eigen unieke bouwwijze en daaraan gekoppelde rekenmethodiek. Daardoor is de kennis en ervaring uit andere Europese landen niet altijd één-opéén bruikbaar. Om het houtbelang te dienen is het zaak vanuit onderzoek de regelgeving te corrigeren en kennis te delen naar marktpartijen. Op de gebieden van thermische isolatie, brand, geluid, vocht en duurzaamheid zijn in houttoepassingen uitstekende oplossingen beschikbaar. Daar komen gelukkig steeds meer mensen achter, ook in normcommissies.”

54 mm: klein verschil, groot resultaat

Renovatieslag met dikke deur nodig

TEKST Kees de Vries FOTO GND

Drie op de vier bestaande woningen in Nederland zijn nog niet goed geïsoleerd. Bij de isolatie van de gevel spelen goed isolerende deuren en deur-kozijncombinaties een belangrijke rol. Door een deur met een dikte van 38 mm te vervangen door een deur van 54 mm stijgt de isolatiewaarde fors. Het zorgt voor een prettig en comfortabel huis, een lagere energierekening én CO2-reductie.

Voor nieuwbouw is de 54 mm-deur al twintig jaar de standaard. Voor zeer energieneutrale woningen vinden we deuren met een dikte van zelfs 67 tot 80 mm dikte. In bestaande woningen worden technisch achterhaalde en slecht isolerende 38 mm-deuren, echter veelal vervangen door nieuwe, net zo slecht isolerende en tochtwerende 38 mm-deuren. Terwijl het toepassen van een iets dikkere, hoogwaardig isolerende 54 mm-deur met isolerende beglazing en de juiste dichtingen een veel beter resultaat geeft en zich snel laat terugverdienen. GND is de overkoepelende organisatie van toonaangevende Nederlandse

KLASSE KORTE OMSCHRIJVING UP (DEURBLAD) W/m2K

UP REKENWAARDE ISSO W/m2K Extra goed geïsoleerd ≤ 0,8 0,8

Zeer goed geïsoleerd 1,1 – 0,8 1,1

Goed geïsoleerd 1,65 – 1,1 1,65

Enigszins geïsoleerd 2,2 – 1,65 2,2

Onvoldoende geïsoleerd 3,4 - 2,2 3,4

Tabel: klasse indeling Up -waarden buitendeuren

Isolatieklassen voor buitendeuren.

deurenfabrikanten. De aangesloten deurenproducenten maken zich samen sterk voor optimale kwaliteit en prestaties van binnen- en buitendeuren, het bevorderen van het vertrouwen tussen fabrikanten en hun afnemers en maatschappelijke thema’s als veiligheid en duurzaamheid.

Isolatieklasse verschaft helderheid

Vanaf april 2021 is aan de hand van het GNDzekerheidslabel de isolatieprestatie van de deur uit te lezen. Door het label met de QR-code aan de scharnierzijde van deur te scannen, wordt zichtbaar wat de isolatieklasse van de deur is: 0 (onvoldoende geïsoleerd, U=3,4), 1 (enigszins geïsoleerd, U=2,4), 2 (goed geïsoleerd, U=1,65), 3 (zeer goed geïsoleerd, U=1,1) of 4 (extra goed geïsoleerd, U=0,8). Hierdoor wordt het voor iedereen een stuk eenvoudiger om te controleren wat in de woning is toegepast. Ook bij controle door een energieadviseur is nu eenvoudig zichtbaar welke waarde de deur heeft en wat de werkelijke isolatiewaarde is die kan worden meegenomen in de berekening van de woningindex. Deuren van bij GND aangesloten fabrikanten zijn te herkennen aan het garantie- en zekerheidslabel aan de scharnierzijde van de deur. Daarmee zijn naast de isolatieklasse ook de prestaties op het gebied van geluid-, brand-, rook- en inbraakwerendheid en de afkomst van de deur te controleren. Uitgebreide informatie over de GNDisolatieklassen en de voordelen van een dikke deur: gnd.nl.

Drie jaar groei

Adler Benelux sinds 2018 in Heeze

TEKST EN FOTO’S Kees de Vries

De Oostenrijkse marktleider op het gebied van houtbescherming en houtlakken Adler is nu drie jaar met een eigen kantoor in Nederland actief. Directeur Leon Cremers van Adler Benelux in Heeze voert inmiddels een zeskoppige verkooporganisatie aan met Komo en duurzaamheid als succesfactor.

Toen de Oostenrijkse fabrikant van houtlakken Adler in 2018 een Benelux-kantoor wilde vestigen viel de keus op het centraal gelegen Brabantse Heeze. Adler voert een hoogwaardig en compleet assortiment aan verven, lakken en houtbeschermingsmiddelen voor de houtbouw, meubelmakers, timmerindustrie en meubelproducenten. Met een consequente duurzaamheidsstrategie en een constant hoge productkwaliteit gooit Adler ook in de Benelux hoge ogen. “Nederland heeft de Adler-producten ontdekt en weet inmiddels de weg naar Heeze te vinden voor kleurstalen, technisch advies en praktijkgerichte trainingen”, legt directeur Adler Benelux Leon Cremers uit. “We willen de houtsector als servicepartner in het gehele proces terzijde staan.”

Komo

Meer dan tweederde van het productassortiment wordt op waterbasis geproduceerd, vele daarvan met een groot aandeel natuurlijke en duurzame grondstoffen. Adler is sinds 2018 één van de eerste bedrijven in zijn branche die 100 procent klimaatneutraal is door compensatie van restemissies en financiering van klimaatbeschermingsprojecten. Cremers zegt: “Een aantal producten hebben het duurzaamheidskeurmerk Cradle-to-Cradle en de Aquawood-coatings voor ramen voldoen aan alle eisen van het Komo-certificaat. Recente innovatie in het assortiment is het zogenoemde green assortiment met bijzonder duurzame coatings.” Het in 1934 opgerichte Adler telt 630 medewerkers. Elk jaar verlaat 21.000 ton lak de fabriek in Schwaz (Tirol) naar klanten in meer dan dertig landen over de hele wereld. Naast Heeze, heeft de producent verkoopkantoren in Duitsland, Italië, Polen, Zwitserland, Tsjechië en Slowakije.

Directeur Adler Benelux Leon Cremers. ‘De weg naar Heeze is gevonden’.

De perfecte deur voor iedere prestatie.

Prestaties leveren. Dat is de kern.

ONGEËVENAARDEKEGRO STABILITEIT

O n z e d eu r e n zie n e r nie t a l l e e n g o e d u i t . O n z e d eu r e n p r e s t e r e n o o k g o e d . Ui t zo n d e r lij k g o e d zelf s . L o gis c h . Vo ld o e n aan d e m e e s t ui t e e n lo p e n d e p r e s t a tie s is de kern w a a r h e t o m d r a a i t b ij K e g r o D eu r e n . O m d a t m o g elij k t e m a ke n , w e r ke n w e a l s v o o r l o p e r b i n n e n d e d eu r e n b r a n c h e n a u w s a m e n m e t t i m m e r f a b r i k a n t e n e n h u n k l a n t e n . D o o r l o p e n d s p a r r e n w e s a m e n o v e r o n t w i k kelin g e n en ver d er e ver b eter in g e n r o n d o m d e w o nin g entr e e . D a t lever t inzic h ten o p , w a ar m e e w e d e p r e s t a tie s v a n o n ze d eu r en o p tima a l w e te n a f te s t e mm e n o p h e e l sp e c i fi e ke si t u a tie s . E n o m da t w e d a a r b ij b o v e n die n r e ke n in g h o u d e n m e t a c t u ele r e g elg ev in g e n d e s t e e d s v e r a n d e r e n d e m a r k t v r a a g , w o r d t h e t n o g ma k ke lij ke r o m d e p e r f e c te d eur (s te l) te k ie ze n vo o r ie d e r e p r e s t a tie. Vo o r u é n v o o r u w k l a n t .

Meer weten over de prestaties van onze deuren? Neem cont ac t op met ons ver ko o pteam of kijk op kegro.nl/deurprestaties

BRANDWERENDHEID GELUIDWERENDHEID INBRAAKWERENDHEID ROOKWERENDHEID WATERDICHTHEID LUCHTDICHTHEID ISOLATIEWAARDE STABILITEIT DUURZAAMHEID ONDERHOUDSARM