Ketelfabrikanten klaar voor waterstof, gasnet niet

Bijna alle ketelfabrikanten hebben recentelijk cv-ketels gepresenteerd die tussen twintig en honderd procent waterstof aankunnen. Maar voorlopig komt er minder dan 0,5% waterstof uit de gasleidingen in Nederland.

Tekst Joop van Vlerken

Op de VSK 2020 was het groot nieuws: ketelfabrikanten zijn druk bezig met waterstof. Verschillende producenten lieten nieuwe producten zien, zoals Remeha dat de honderd procent waterstofketel Hydra heeft ontwikkeld en daarmee de publieksprijs van de VSK Awards 2020 binnensleepte. Daarnaast presenteerden een aantal producenten ook cv-ketels die gecertificeerd zijn voor een bepaald percentage waterstofbijmenging.

Dertig procent bijmengen Atag toonde een ketel die geschikt is voor dertig procent bijmenging. Productmanager Rob Maassen legt uit: “Onze i28CZ-H cv-ketel is geschikt voor dertig procent bijmenging van waterstofgas. Daar is hij ook voor gekeurd. Daar zijn we uniek mee in Nederland. Dit past in onze strategie om verschillende alternatieven beschikbaar te hebben voor de toekomst. We verwachten dat in de eerste jaren de bijmenging van waterstof voldoende is. Daarom hebben we geen honderd procent-ketel ontwikkeld.” Om de Atag-toestellen gecertificeerd te krijgen voor de bijmenging van waterstof is volgens Maassen geen aanpassing van de ketel nodig. “Dit komt onder meer doordat al onze ketels voorzien zijn van keramische branders en daarmee zijn ze geschikt voor de bijmenging van waterstof.”

Twintig procent bijmengen Terwijl Atag inzet op de bijmenging van dertig procent waterstof, heeft Remeha alle woonhuisketels door Kiwa laten certificeren op de bijmenging van twintig procent waterstof, vertelt Martien van Dijk, application engineer bij Remeha. “Onze ketels kunnen twintig procent bijmenging van waterstof prima aan. Ook het grootste deel van onze utiliteitsketels is hier inmiddels voor gecertificeerd.” Bij Intergas wordt ook hard gewerkt aan waterstoftoepassingen vertelt Ralf Jansen, marketing- en communicatiemanager. “We zijn nog bezig met het certificeringsproces om twintig procent waterstof te kunnen bijmengen in onze ketels. Daarnaast ontwikkelen we een honderd procent waterstofketel. Daar moeten we wel bepaalde aanpassingen voor doen, bijvoorbeeld een andere brander. We hebben ons al ingeschreven voor een aantal honderd procent pilots.”

Praktijktest in VK Nefit Bosch heeft een honderd procent waterstofketel ontwikkeld, vertelt Tjerk Christenhusz, productmanager bij Nefit Bosch. “De

aanpassing van de waterstofketel zit vooral in de brander en de vlambewaking. De brander is door ons zelf ontwikkeld en kan functioneren op honderd procent waterstof.” In diverse steden in het Verenigd Koninkrijk, waaronder ook de stad Leeds, staan grote praktijktests op de planning. De bedoeling is om daar uiteindelijk misschien wel duizend ketels te plaatsen, vertelt Christenhusz. “We merken dat de coördinatie van de verschillende waterstofprojecten beter is geregeld in het Verenigd Koninkrijk dan in Nederland. De overheid investeert er ook meer in waterstof als belangrijke component van de energietransitie. Er zijn daar ook veel meer partijen betrokken en die werken goed samen.” Met betrekking tot de introductie van de waterstofketel is Christenhusz nog voorzichtig. “De tijdslijn is nog moeilijk te voorspellen. Die hangt vooral af van factoren waarop we geen invloed hebben. We hebben nu werkende waterstofketels, maar ook toestellen die zowel geschikt zijn voor aardgas als voor waterstof. In 2021 staat onder andere het Engelse praktijkproject Hy4Heat gepland en in 2022 volgen meer projecten.”

Gasfles Maar voorlopig stroomt er nog geen waterstof door de gasleidingen, vertelt Michiel van Dam, DSO-architect bij Enexis. “Het is nu voor de waterstoffabrikanten een stuk profijtelijker om de waterstof in gasflessen te stoppen en het zo te verkopen, want dan levert het een stuk meer op dan als het bijgemengd wordt.” Hij acht het zelfs onwaarschijnlijk dat er op korte termijn al waterstof wordt bijgemengd in de aardgasnetten. “Onze buizen zijn prima geschikt voor het vervoer van waterstof. Maar industriële branders en gasturbines kunnen waterstof niet goed aan. We horen nu al van de industrie dat zij het onwenselijk vinden als er grote hoeveelheden waterstof worden bijgemengd.” Daarnaast speelt volgens hem nog de discussie of bijmenging van waterstof wel handig is. “We zijn er als netbeheerders nog niet zeker van of het beter is om twintig procent bij te mengen of honderd procent waterstofnetten te maken in twintig procent van de gevallen. Als je weet dat je met honderd procent waterstof te maken hebt, zijn eventuele problemen makkelijker beheersbaar te maken. Zo’n variant met bijmenging kan best rommelig zijn.” Van Dam geeft aan dat er ook redenen zijn om juist wel bij te mengen. “Zo hoef je geen netten

De waterstofketels konden op veel belangstelling rekenen tijdens de VSK 2020.

te scheiden en ook qua leveringszekerheid is het misschien handiger. Met de pilots die we gaan uitvoeren, verwachten we hier duidelijkheid over te kunnen verschaffen.”

Invloedsfeer Christenhusz van Nefit Bosch geeft toe dat een groot deel van de ontwikkelingen rond waterstof zich buiten de invloedsfeer van ketelfabrikanten bevindt. “Bijmengen is technisch geen probleem. Maar als we aannemen dat op enig moment delen van het gasnet overgaan op honderd procent waterstof, moet je zorgen dat de toestellen die in de voorliggende periode worden verkocht zowel geschikt zijn voor aardgas, als voor honderd procent waterstof. Daar anticiperen wij op. Voorlopig is waterstof duurder dan aardgas en je hebt er meer van nodig. Het gaat om veel meer dan om alleen de toepassing in apparaten. Het gaat erom de productie van waterstof te vergroenen, dat gebeurt op dit moment nog op zeer beperkte schaal.”

Ervaring opdoen Dat er nog geen waterstof door de leidingen stroomt, is volgens Van Dijk geen reden om te blijven afwachten. “Die houding wordt ook bevestigd door de vraag naar pilotketels geschikt voor honderd procent waterstof. Dit jaar al en volgend jaar wordt door heel Europa gestart met tientallen projecten waaraan Remeha deelneemt. Ook wordt hierbij gekeken naar het opstellen van nieuwe normen en aanpassingen in de regelgeving. Het is noodzakelijk om nu ervaring en kennis op te doen met alle stakeholders in de keten.” Jansen benadrukt weer de afhankelijkheid van externe factoren. “We beseffen dat we afhankelijk zijn van de overheid in dit verhaal. Maar het kan een mooie oplossing zijn, zeker omdat het meer in lijn is met een cv-ketel. Maar er is wel meer waterstof nodig en daar kunnen wij niet voor zorgen. We volgen de markt en kijken goed naar de haalbaarheid van deze ontwikkelingen.”