وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫‪1‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫شمس ابن ضيا ابن بلبل‬

‫ڊجيٽل ايڊيشن‪:‬‬ ‫‪2018‬ع‬

‫سنڌ سالمت ڪتاب گهر‬ ‫‪2‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫هن ڪتاب جا سڀ حق ۽ واسطا قائم‬

‫ڪتاب‬

‫‪:‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫ليکڪ‬

‫‪:‬‬

‫شمس ابن ضيا ابن بلبل‬

‫ڇاپو‬

‫‪:‬‬

‫پهريون‬

‫ڪمپوزنگ‬

‫‪:‬‬

‫شاهجهان سولنگي‬

‫ملڻ جو هنڌ‬

‫‪:‬‬

‫ايڊوانس پرنٽنگ ايجنسي ‪0315-3773743‬‬

‫‪3‬‬

‫بلبل هائوس ميهڙ‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫ارپنا‬ ‫هي ننڍڙو ڪتاب جيڪو گمراهه مسلمانن کي راه راست‬ ‫تي آڻڻ جي هڪ ڪوشش طور لکيو ويو آهي‪ .‬اهو آُء انهن‬ ‫علماِء ڪرام جي نالي منسوب ڪريان ٿو جن پنهنجي‬ ‫زندگي ۾ قرآن شريف جي تعليمات ذريعي ڄاڻ جي روشني‬ ‫ڦهالئي ۽ انهن علماِء ڪرام جي نالي منسوب ڪري رهيو‬ ‫آهيان جيڪي هن نفسا نفسي جي دؤر ۾ به قرآن مجيد ۽‬ ‫اسالمي تعليمات جي ڄاڻ جي روشني عام ڪرڻ جي‬ ‫ڪوشش ۾ مصروف آهن‪.‬‬

‫شمس ابن ضيا ابن بلبل‬

‫‪4‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫سنڌ سالمت پاران ‪:‬‬ ‫سنڌ سالمت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب ”وياج ۽ ان جون تباهه‬ ‫ڪاريون“ اوهان اڳيان پيش آهي‪ .‬هن ڪتاب جو ليکڪ شمس ابن ضيا ابن بلبل آهي‪ .‬پاڻ‬ ‫لکن ٿا‪:‬‬ ‫”وياج تي هن ننڍي ڪتاب جي لکڻ جي ضرورت ان ڪري محسوس ٿي جو منهنجي‬ ‫خيال ۾ ‪ 90‬سيڪڙو مسلمانن کي اها خبر ئي ڪانهي ته اسالم ۾ وياج ڪيڏو وڏو ۽ سنگين‬ ‫گناهه آهي‪ .‬جنهن جي مغفرت ڪنهن به صورت ۾ ممڪن نه آهي‪“.‬‬ ‫هي ڪتاب ‪2015‬ع ۾ ڇپايو ويو‪ .‬ٿورائتا آهيون ثروت ابڙو جا جن هي ڪتاب سنڌ‬ ‫سالمت ڪتاب گهر ۾ اپلوڊ ڪرڻ الِء موڪليو‪.‬‬ ‫اوهان سڀني دوستن‪ ،‬ڀائرن‪ ،‬سڄڻن‪ ،‬بزرگن ۽ ساڃاهه وندن جي قيمتي مشورن‪ ،‬راين‪،‬‬ ‫صالحن ۽ رهنمائي جو منتظر‪.‬‬

‫محمد سليمان وساڻ‬

‫مينيجنگ ايڊيٽر ( اعزازي )‬ ‫سنڌ سالمت ڊاٽ ڪام‬ ‫‪sulemanwassan@gmail.com‬‬ ‫‪www.sindhsalamat.com‬‬ ‫‪books.sindhsalamat.com‬‬

‫‪5‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫پيش لفظ‬ ‫وياج تي هن ننڍي ڪتاب جي لکڻ جي ضرورت ان ڪري محسوس ٿي جو منهنجي خيال ۾ ‪90‬‬

‫سيڪڙو مسلمانن کي اها خبر ئي ڪانهي ته اسالم ۾ وياج ڪيڏو وڏو ۽ سنگين گناهه آهي‪ .‬جنهن جي‬ ‫مغفرت ڪنهن به صورت ۾ ممڪن نه آهي‪.‬‬ ‫ان کان عالوه چوري‪ ،‬زوري‪ ،‬جوا‪ ،‬زنا‪ ،‬شراب‪ ،‬ڀنگ‪ ،‬چرس‪ ،‬آفيم ۽ هر قسم جي نشي آور شين جو‬ ‫استعمال ڪرڻ اسالم ۾ قطعي حرام ۽ ممنوع آهي‪ .‬زبردستي ڪنهن جي ملڪيت تي قبضو ڪرڻ‬ ‫ڦٻائڻ‪ ،‬فراڊ ۽ ٺڳي ذريعي ڪنهن جي ملڪيت هڙپ ڪرڻ وڏو گناهه ۽ ظلم آهي‪ .‬هن قسم جا ڏوهه پوري‬ ‫معاشري جي بگاڙ جو سبب آهن‪.‬‬ ‫هر هڪ ماڻهو هن وقت چاهي ٿو ته هو رات و رات امير بڻجي وڃي ۽ هن وٽ روز به روز دولت‬ ‫ايندي ۽ جمع ٿيندي رهي‪ .‬اها دولت ڪهڙي به نموني سان حاصل ٿئي ڀلي اها رقم حرام ۽ ظلم‪ ،‬زبردستي‬ ‫سان ڇو نه حاصل ڪئي وڃي پر دولت ايندي رهي‪ ،‬دولت جي اهڙي حوس ۾ انسان جانور ۽ شيطان نه‬ ‫بلڪه خنزير بڻجي چڪو آهي ۽ خنزير اهو جانور آهي جيڪو پنهنجي ماُء تي پاڻ چڙهندو آهي ۽ ٻين‬ ‫کي به خوشيَء سان مٿس چڙهڻ ڏيندو آهي‪ .‬هيَء هڪ حقيقت آهي‪ .‬جنهن جي بيان ڪرڻ ۾ ڪا قباحت‬ ‫نه آهي‪ .‬مٿين حقيقت مان معلوم ٿئي ٿو ته گهڻن ماڻهن کي اسالم جي تعليمات ۽ اصولن جي ڄاڻ‬ ‫ڪانهي ۽ اڻڄاڻائيَء ۾ هي بي غيرتي وارا ڪم ڪن ٿا پر جيڪڏهن ڪير اهڙي ڄاڻ رکڻ جي باوجود‬ ‫به اهڙن ذليل ڪمن ڪرڻ ۾ مشغول رهي ٿو ته پوِء ان کي خنزير چوڻ خود خنزير جي بي عزتي ڪرڻ جي‬ ‫برابر آهي‪ .‬مون برابر سخت الفاظن جو استعمال ڪيو آهي‪ ،‬مون کي خبر آهي ته اهڙا الفاظ لکڻ ادبي‬ ‫اصولن جي خالف آهن‪ .‬مگر اهڙن ظالمن ۽ بي غيرت حيوانن الِء اهڙي زبان ڪتب آڻڻ ضروري آهي‬ ‫جيڪا سندن سمجهه ۾ اچي سگهي‪ .‬بي شرم انسانن الِء شانائتي زبان جو استعمال بي سود ثابت ٿيندو‪.‬‬ ‫ڄٽ ۽ ڦٽ جو عالج پادر ٻڌايو وڃي ٿو ۽ هن قسم جي گروه جو عالج صرف عذاب االهي ئي آهي‪ .‬جنهن‬ ‫۾ دير ضرور ٿيندي پر انڌير نه ٿيندو‪ .‬ظالم روز محشر ۾ دوزخ ۾ اُبتا ٽنگيا ويندا‪ .‬هي واعدو انهيَء اهلل جو‬ ‫آهي جنهن جو هڪ نالو واحدالقهار به آهي ظالم کي ڊگهو رسو برابر مليل آهي‪.‬‬ ‫هن وقت هر قسم جي بي حيائي‪ ،‬بي ايماني‪ ،‬بي غيرتي ۽ ڪرپشن عروج تي پهچي چڪي آهي‪.‬‬ ‫جنهن جو خاص سبب آهي اسالم جي تعليمات کان بي رخي ۽ اها به هر سطح تي‪ ،‬حڪومتي توڙي عوامي‬ ‫سطح تي هر قسم جي بهتري واري تعليم کان لنوائڻ‪ ،‬اسڪولن ۽ ڪاليجن مان اسالمي تعليم ته ختم‬

‫‪6‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫ڪئي وئي آهي‪ .‬مگر ديني علمي مدرسن ۾ به عالمن بدران بمبار پيدا ڪيا وڃن ٿا‪ .‬اسان جا معلم ۽‬ ‫ماستر حضرات هن ڪوتاهيَء جا ڪارڻ آهن‪ .‬استاد گوسڙو ۽ ڪاپي ڪلچر جي ڌنڌي ۾ ملوث آهن‪.‬‬ ‫پوِء تعليم جو خانو خراب ڇو نه ٿيندو؟ مذهب جي ڄاڻ نه رکندڙ ماڻهو غلط ڪمن جي ڌٻڻ ۾ ضرور ڦاسي‬ ‫پوندو‪ .‬اهڙن نا اهل ۽ بي غيرت استادن کي نا اهل ۽ بي غيرت آفيسر ڇا ڪندا؟ انهيَء سبب جي ڪري‬ ‫هر کاتي ۽ هر شعبي جي ستيا ناس ٿي چڪي آهي‪ .‬سڀ کان وڌيڪ افسوس ناڪ ڳالهه هيَء آهي ته‬ ‫مسلمانن جو ضمير مري چڪو آهي ۽ مسلمانن جو ڪردار مردار ٿي چڪو آهي‪ .‬شايد امام مهدي جي‬ ‫ظهور جو زمانو نزديڪ اچي چڪو آهي‪.‬‬ ‫رفاه عام جي ادارن ۽ مخلص ۽ مخير حضرات کي التماس آهي ته مسلمانن کي راه راست تي آڻڻ‬ ‫جي خاطر جيڪڏهن هي ڪتابڙو ڇپرائي مفت ورهائڻ جو ارادو رکندا ته مصنف طرفان کين پوري‬ ‫اجازت آهي ۽ اهلل تعاليٰ کين سندن هن خير جي ڪم جو اجورو ضرور عطا ڪندو‪ .‬اهلل تعاليٰ بي انتها‬ ‫سخي آهي ڪنهن جي ذرو برابر نيڪي به رائگان نه ٿو ڪري‪.‬‬

‫شمس ابن ضيا ابن بلبل‬ ‫بلبل هائوس‪ -‬ميهڙ‬ ‫‪Cell: 0345-9990404‬‬ ‫‪0301-3555610‬‬

‫‪7‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫سچائي سڳنڌ‬ ‫نبي ڪريم ﷺ جن کان اڳ ۾ بگڙيل معاشري جي اصالح الِء‪ ،‬مختلف زمانن ۾ هر قوم جي طرف نبي‬ ‫موڪليا ويا‪ .‬جن هر سختي سر تي سهي معاشري جي اصالح الِء پاڻ پتوڙيو‪ ،‬معاشري جي جوڙجڪ ۾‬ ‫پنهنجن‪ ،‬پراون‪ ،‬دوستن‪ ،‬دشمنن کي شامل ڪري سگهجي ٿو‪ .‬ڪائنات جي سردار ﷺ جن جي آمد‬ ‫کان پوِء نبوت جو سلسلو ختم ٿي ويو‪ .‬پوِء اهو نبوي ڪم امت جي اڪابرن‪ ،‬عالمن‪ ،‬ڏاهن جي ذمي آيو‪.‬‬ ‫معاشري جي اصالح جو بنياد “نيڪيَء جو ڏس ڏيڻ ۽ برائي کان روڪڻ” جنهن کي قرآن مجيد ۾‬ ‫امربالمعروف ونهي عن المنڪر چيو ويو آهي‪ .‬امربالمعروف ۽ نهي عن المنڪر جو وس رکندڙ‪ ،‬پنهنجي‬ ‫ان ذمي کان وانجهيل رهيا ته پوِء رهنمائن سان گڏ پوري قوم آسماني سزا ۾ اچي ويندي‪.‬‬ ‫“جنهن کي جيئن وڻي سو تيئن ڪري” يا “اسان جو ڇا وڃي؟” جهڙا جمال انساني معاشري سان مناسبت‬ ‫نٿا رکن‪.‬‬ ‫جرم جي ان فضا ۾ ڏوهن جا به درجا آهن‪ .‬هڪڙا ڏوهه هڪ شخص سان تعلق رکن ٿا‪ ،‬ٻيا ڏوهه اهڙا آهن‬ ‫جيڪي عام ماڻهن جي ايذاَء ۽ تڪليف جو سبب بڻجن ٿا‪ .‬جيئن چوري‪ ،‬ڌاڙو‪ ،‬بليڪ مارڪيٽنگ‪،‬‬ ‫ذخيره اندوزي‪ ،‬جوا ۽ وياج جو ڪاروبار‪.‬‬ ‫وياج اهڙو جرم آهي جنهن جو ذميوار ڏيندڙ ۽ وٺندڙ نه پر ضامن‪ ،‬سفارش ڪندڙ‪ ،‬لکندڙ‪ ،‬شاهد وغيره برابر‬ ‫جا شريڪ آهن‪.‬‬ ‫اسان جي دور جو قلمڪار جناب رئيس شمس الدين ابن ضياء هڪ اهڙو عالم آهي‪ ،‬جنهن کي سماجي‬ ‫براين تي ڳڻتي آهي‪ ،‬جڏهن ته هڪ شخص معاشري کي تبديل نٿو ڪري سگهي‪ .‬پر هي وس ته آهي جو‬ ‫ڪنهن برائي جي نشاندهي ڪري پوِء وڌيڪ هدايت هادي جي هٿ آهي رئيس موصوف جو گهراڻو علم‬ ‫۽ ڏاهپ جي حوالي سان سنڌ‪ ،‬هند ۾ شهرت رکي ٿو‪ .‬جيئن سندن وڏن رئيس ضياء الدين ضيا ۽ رئيس‬ ‫شمس الدين بلبل سماج جي پيڙجندڙ طبقي الِء سوچيو‪ ،‬لکيو ۽ عملي جدوجهد ڪئي ته رئيس موصوف‬ ‫به ان نقش قدم تي هلڻ جي ڪوشش ڪئي آهي‪ .‬دعاگو آهيان ته هنن اکرن جي سچائي ڪنهن ماڻهو‬ ‫جو من موهي وجهي ته پوِء رئيس جي محنت بلڪل ساب سمجهي‪.‬‬

‫فريد آباد‬ ‫‪ 19‬فيبروري ‪2015‬ع‬

‫‪8‬‬

‫خادم ادب‬

‫جوهر بروهي‬ ‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫سرڪاري بارداڻي جي ورڇ ۾ بد عنوانيون‪ ،‬آبادگارن سان‬ ‫ويساه گهاتيون ۽ سنڌ سرڪار جي نااهلي جو داستان‬ ‫ليکڪ‪ :‬شمس ابن ضيا ابن بلبل‬ ‫سنڌ جاويري سنڌي آهن‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‬ ‫ڪڻڪ جي خريداري ۾ ڏسو سرڪاري بارداڻي جي ورڇ ۾ بي حيائي‬ ‫لٽيرن ۽ الٽڙين جي ڪمائي الِء فوڊ کاتي هيَء ڄار آهي وڇائي‬ ‫ملي ڀڳت ڪري روينيو کاتي ڀي آهي پاتي منهن ۾ ڇائي‬ ‫خلق خدا جي لٽيرن‪ ،‬پنجاهه روپيه في ٻوريَء الِء آه رالئي‬ ‫سو به ڏين صرف پنهنجن چمچن کي غريبن سان ڪن جٺ سوائي‬ ‫اهڙي انڌير نگري نه ٻڌي نه ڏٺي ڪنهن به اڄ تائين‬ ‫ڪڻڪ ڍيري گڏهه رکپال هيَء ڳالهه هاڻي اسانکي سمجهه ۾ آه آئي‬ ‫االئي ڪڏهن ڪندي عوامي حڪومت عوام جي بهتري ۽ ڀالئي‬ ‫رڳو پيٽ ڀريو پيا پيٽين جا‪ ،‬اڃا هنن مان جند نه اٿو ڇڏائي‬ ‫عوام جا‪ ،‬اڪثر رهبر بڻجي ويا آهن‪ ،‬رهزن ڇڏيو اٿن عوام پنائي‬ ‫في الحال ته ٽانڊا ڏنا اٿن عوام کي عوام جون دانهون ٻڌو ڪن الئي‬ ‫عوام جا جلسا جلوس هڙ تالون ۽ ڌرڻا ڏسي ڀڄن ٿا منهن لڪائي‬ ‫حڪومت جي بي حسي‪ ،‬بي بسي‪ ،‬بي وسي ۽ بي ڪسي جي انتها آهي اها ئي‬ ‫ڪڻڪ جي قيمت تيرهن سئو ملن آبادگارن کي صرف هڪ هزار انتظاميه جي آهه لچائي‬ ‫سنڌ اسيمبلي جي فلور تي ڀي ميمبرن آه هن ڏس ۾ واويال مچائي‬ ‫فوڊ کاتي جي وزير به ٽي‪.‬وي چينل تي آه پنهنجي بي وسي جي ڳالهه ٻڌائي‬ ‫بجلي بند‪ ،‬پاڻي بند‪ ،‬گيس نه آهي ڪائي‪ ،‬رستا ڀڳل چيلهه به آه ڀڳي مهانگائي‬ ‫گند جا ڍير‪ ،‬ناليون اٿلي ٻوڙين گهٽيون ۽ گهير آه هر هنڌ دانهن اهائي‬ ‫حڪومت طرفان ٻٽاڪون سٽاڪون ۽ ڪوڙا انگ اکر عوام جي نظرن ۾ آهن لچائي‬ ‫پي پي حڪومت طرفان عوام الِء دلي تحفو ۽ سهڻي سوکڙي آه اهائي‬ ‫االئي ڪڏهن بک لهندي بکين جي جو ڪري سهائتا عوام جي ڪندا سندن چڱائي‬ ‫سنڌ جي عوامي حڪومت ڏسي پنهنجو اصل چهرو هن آئيني ۾ چتائي‬ ‫سنڌي ٽوپي اجرڪ کي ڪري ليڙون ليڙون ڇڏيو اٿن سنڌ جو ڪنڌ جهڪائي‬

‫‪9‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫شهيد ڀٽو ۽ سنڌ جي شهيد راڻي جي روحن کي بوکڙن ڇڏيو آه رنجائي‬ ‫چيئرمين بالول ڀٽو زرداري وٺي نوٽيس ترت‪ ،‬پي پي جي ساک بچائي‬ ‫يارن ته ڪري پي پي جي مٽي پليد‪ ،‬آهن ڇڏيا ان جا ڪم سمورا الهي‬ ‫جي ٿيندي دير سوائي ته پي پي جا ڌڙا ٿي ويندا ڪيترائي‬ ‫شمس تنهنجي بڪ بڪ ٻوڙا مور نه ٻڌندا‪ ،‬ڪوشش تنهنجي آهي اجائي‬ ‫سنڌ جاويري سنڌي آهن‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‬

‫***‬

‫‪10‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن‬ ‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‬ ‫سنڌ جو اَن کائي سنڌ سان وڙهن ٿا سنڌ جو پاڻي پي سنڌ کي ڦرن ٿا‬ ‫سنڌين کي سنڌي يرغمال ڪن ٿا‪ ،‬پئسا وٺي بي غيرت کين ڪنگال ڪن ٿا‬ ‫سنڌي سنڌين کي روز ڪهن ٿا پئسن جا پياسي پنهنجن کي لٽن ٿا‬ ‫ڌارين سان ڊڄڻان هي ڀاڙي ڪونه وڙهن ٿا انهن کي ڏسي مٽ مٽن ٿا‬ ‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‬ ‫شير شاهه جا هي شڪرا آهن‪ ،‬ماريندا گهر جا ڪڪڙ‬ ‫شير شاهه وڃڻ کان ڊڄندا آهن نائن زيرو کان ڏڪندا‬ ‫تُسين ُمسين ۽ مڪڙن آڏو هي لوسي ڀاڙي ڄڻ کدڙا‬ ‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو‬

‫آهن‬ ‫آهن‬ ‫آهن‬ ‫ناهي‪.‬‬

‫بي شرم بي شرمي کي لڄائي‪ ،‬پاڻ کي اڙٻنگ ڌاڙيل چون ٿا‬ ‫ڏسي پادر هنگي ويهن ٿا‪ ،‬پاڻ کي ڏهيسر ۽ شير چون ٿا‬ ‫ڌارين اڳيان ڄڻ ڪتڙا آهن ڀؤن ڀؤن ڪرڻ ۾ تڪڙ ڪن ٿا‬ ‫پنهنجن کي مارڻ ۾ مڙس ماڻهو آهن ترس نه انهن تي ڪو ڪن ٿا‬ ‫سنڌي ويري سنڌ جا آهن ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‪.‬‬ ‫ڏاڙهيون گهاٽيون اکين تائين مڇون گانگٽ مٽن تائين‬ ‫شڪل خوفائتي بگهڙ جهڙي رک پناهه ۾ پنهنجي موال سائين‬ ‫قبضا خوري حرام خوري ڏاڍ ظلم ۽ زور سدائين‬ ‫ٽوپي نرڙ تي اکيون ٻوٽيل پاڻ کي ٿو ٻروچ سڏائين‬ ‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‬ ‫ٿي ٻروچ ٿو ٻروچن کي به لڄائين موٽر سائيڪل الِء ڳڀرو مارائين‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫ڪيترو جي ڪيترو جيئندين هلڻو‬ ‫ڪر خوف خدا جو‪ ،‬ٿيندين خوار خراب‬ ‫سنڌي ويري سنڌ جا آهن ڏوهه ٻئي‬ ‫قبضا ڪندڙ حرام خور جي ذات‬

‫ته اٿئي نيٺ اوڏاهين‬ ‫سڙندين جهنم ۾ سدائين‬ ‫ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‬ ‫نه ڪائي ٿيندي آهي‬

‫چانڊيو کوسو جانوري هو ته بلڪل‬ ‫وحشي خونخوار درنده طور هنجي سڃاڻپ‬ ‫رهزن حرامخور جي زندگي ڪتي جهڙي‬ ‫سنڌ جو ويري سنڌي آهي‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن‬

‫هوندو ناهي‬ ‫ٿيندي آهي‬ ‫هوندي آهي‬ ‫کي ڏيڻو ناهي‬

‫وياج خور حرام خور جوٽي جنگ اهلل سان وڙهن ٿا انجي رسول سان‬ ‫ستر دفعا چڙهن پنهنجي ماُء مٿان پوِء به گهمن ٿا اوچي ڳاٽ سان‬ ‫پئسا گڏ ڪري ڀڙوت جا ڪلهو مالئين ٿا نيڪ ۽ اشراف سان‬ ‫جي رهزن ڀڙوا سڏبا عزتدار ته ٿيندو نه انصاف شريفن سان‬ ‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو ناهي‬ ‫حرام خور جي عبادت رب وٽ ناه قبول سجده سندس ٽڪر‬ ‫اسالمي ڪتابن ۾ موجود اهڙا ڪيئي مثال ۽ ذڪر‬ ‫پيار واري زبان سان بگڙيل معاشره ڪڏهن به سڌرندا نه‬ ‫هيَء اسان جي مجبوري آهي هنٽر کان ڪم وٺڻا‬ ‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن‪ ،‬ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو‬ ‫ڪڻڪ جي خريداري ۾ ڏسو سرڪاري بارداني جي ورڇ ۾ بي‬ ‫لٽيرن النڙين جي ڪمائي الِء هنن آهي ڄار‬ ‫االئي ڪڏهن ڪندي هيَء حڪومت ڏتڙيل عوام جي‬ ‫شمس تنهنجي هيَء بڪ بڪ ڪير به نه ٻڌندو آهي‬ ‫سنڌ جا ويري سنڌي آهن ڏوهه ٻئي ڪنهن کي ڏيڻو‬

‫آهن‬ ‫آهن‬ ‫آهن‬ ‫آهن‬ ‫ناهي‬

‫حيائي‬ ‫وڇائي‬ ‫ڀالئي‬ ‫اجائي‬ ‫ناهي‬

‫***‬

‫‪12‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫ليکڪ‪ :‬شمس ابن ضيا ابن بلبل‬

‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫مسجدون مدرسا رهيا نه آهن مقدس اڪثر ڪن پيدا دهشتگرد ۽ بمبار وڏا‬ ‫درس گاهن ۾ ملي نه درس ڄاڻ ۽ فضيلت جو ‪ ،‬ٿيا مشهور منشات جا اڏا‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫مولوي صاحب هئا اڳي دم درود پڙهڻ وارا‪ ،‬ٿيا مشهور هاڻي بم بارود وارا هزاري‬ ‫نه يار جي ياري نه رهي آ دوستي پياري ڦرمار ٺڳي ۾ آ حرام خورن زندگي گذري‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫سياست نانُء هو ايمانداري خدمت خلق جو مگر ٿي ويا اڪثر رهبر رهزنن ۾ شمار‬ ‫پوليس کاتو هو محافظ عوام جو مگر ٿي ويو آ چور ڊاڪو ۽ لٽيرو خراب و خوار‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫اڪثر استاد اڄڪلهه جا نه پڙهي نه پڙهائي ڄاڻن‪ ،‬سڏجن ٿا مگر معمار ملت جا‬ ‫ڀلي عزت وڃي حرمت وڃي ڀلي منهن ٿئي ڪارو مگر مال اچن مڻين توڻي ڀڙوت جا‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫ڪنهن کي پرواهه ناهي ڪا پنهنجي عزت ۽ آبرو جي‪ ،‬پرائو مال دولت ڦٻائڻ ۾ ڪن نه محسوس ڪو شرم‬ ‫لڳائي ڇڏيائون پنهنجي خاندان جو نانُء ناموس داَء تي رکيائون نه پنهنجو ڪو ڀرم‬

‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫ڊاڪٽر پيشو چيو ويندو هو مقدس مگر بي ايماني ۽ بي حيائي ۾ آ مشهور تمام‬ ‫ڊاڪٽرياڻيون هڻي سيون روڪين ويم زبردستي پوِء ڪرائي سيزر وٺن ناڻو حرام‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫‪13‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫تجارت نالو هو ايمانداري جو مگر ٺڳي‪ ،‬فريب ۽ مڪاري آ ان جو نشان‬ ‫مالوت‪ ،‬ناجائز نفعو‪ ،‬تور ڪسي ۽ ڪهڻ خريدارن کي سمجهن ٿا پنهنجو شان‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫قرب ۽ پيار جو صلو ملي فريب‪ ،‬ٺڳي‪ ،‬ڪوڙ ۽ دغا ۽ ڦرمار سان‬ ‫ماڻهن مان نڪري ويو آ ماڻهپو جوان توڙي ٻڍي ۽ ٻار مان‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬

‫جن کي نيرن تي لڳن دٻڪيون اهڙن ڪنگلن ۽ پرمارن وڃايو آ شان وارن جو شان‬ ‫اڃا ڪلجڳ ۾ آهن ڪي ڪاپڙي ورنه دو نمبرين کوليا آهن دوڪان‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫سنڌي‬

‫بڻجي‬

‫ويري‬

‫سنڌ‬

‫جا‬

‫ڪيائون‬

‫سنڌ‬

‫سڄي‬

‫کي‬

‫نيالم‬

‫مڙيا نه پنهنجي ماُء مان اهڙن ڪمينن سان ڪجي ڪهڙو ڪالم‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫هر ڪو مالڪ گهر پنهنجو پاڻ پيو ڊاهي‪ ،‬پنهنجي پير تي پاڻ ڪهاڙو وهائي‬ ‫نه رهي سمجهه نه رهي غيرت نه هوش عقل آهي‪ ،‬حرص‪ ،‬لوڀ ۽ اللچ ۾ هر ڪو پيو آ‬ ‫ڪاهي‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫ڪورٽن ۾ وڪامي انصاف‪ ،‬اينٽي ڪرپشن کاتا بڻيا پرو ڪرپشن تمام‬ ‫جيڪي ڦريا جيڪي بچيا‪ ،‬جيڪي ڦٻيا جيڪي ٽنگيا آ اهڙو هاڻي سڀن جو انجام‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫معاشرو سڄو ٿي ويوآ حرامخور‪ ،‬چور نه سمجهيو وڃي ٿو چور آهي هي زور‬ ‫چورن مٿان ايندا رهن ٿا مور‪ ،‬ظلم‪ ،‬جبر‪ ،‬ڏاڍ جو ٿيندو ڪڏهن ختم هي دؤر‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫نقشو آهي هي موجوده معاشري جو سؤ فيصد سچو ۽ پڪو‬

‫‪14‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫موال جلد آڻي ڪو مهدي مٺو جيڪو ڊاهي ظالمن جو متل هي مڪو‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬ ‫شمس کي لڳي آ‬

‫گرهڻ دائمي‪ ،‬ٿي وئي آه اونده انڌوڪار‬

‫سماج جا دشمن ڪڏهن سڌرندا‪ ،‬ايندي سنڌ ۾ ڪڏهن بهار؟‬ ‫آخر هي ٿي ڇا رهيو آهي؟‬

‫***‬

‫‪15‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫وياجي ۽ فرمان االهي‬ ‫اڪثر‬

‫وياجي‬

‫(‪)1‬‬ ‫آهن‬

‫ڪهاڙو هڻڻ پير تي آ‪ ،‬وڏي گهاُء سان‬ ‫نمازي‬

‫حاجي‬

‫(‪) 6‬‬ ‫وياج خور آه رب سان جنگ جوٽي‬

‫ڊگهيون ڏاڙهيون‪ ،‬ڊگهيون تسبيحون‪ ،‬مڇون‬ ‫رواجي‬

‫هر مسڪين محتاج لئه وياجي بڻيان سوٽي‬

‫ڪلف ٿيل ڪپڙا سفيد ۽ استري ٿيل تازي‬

‫حرام خورن جي نيت هميشه رهندي کوٽي‬

‫اندر ڪارو ڪٺ‪ ،‬ٻاهر کيڪار بازي‬

‫بي ايمان هوندا دوزخ ۾ ابتي چوٽي‬

‫(‪)2‬‬ ‫احڪام االهي ۾ ڪهڙي حجت ڪهڙا دليل‬

‫حرام‬

‫واپار ۽ وياج ۾ تفاوت آهي قليل‬

‫حشر ڏينهن نانگن جا هوندا ڏنگيل‬

‫واپار ۾ ڊپ نقصان جو هن ۾ فائدو سبيل‬

‫وياجين جو روح ڪارو ۽ قلب مئل‬

‫ڏينهن حشر جي ٿيندا وياجي سڀ ذليل‬

‫پاڻي نه ملندن حشر ۾ ملندن پيشاب ڳپل‬

‫(‪)3‬‬ ‫ُچنگي‬

‫وٺڻ‬

‫آهي‬

‫شرع‬

‫۾‬

‫ڪسي‬ ‫َ‬

‫تور‬

‫تورڻ‬

‫عادت‬

‫آه‬

‫حرام‬

‫خور‬

‫(‪) 7‬‬ ‫ڪوڙهي‬

‫۽‬

‫بدبو‬

‫وتل‬

‫(‪) 8‬‬ ‫قسم کڻي ڪيرائن ٿا اگهه ان جو‬

‫عام‬

‫وٺن پاڻ اگهه پوِء پنهنجي َمن جو‬ ‫مالئين نئين اَن ۾ پراڻي َسن جو‬

‫آ وعده خالفي رقم ڏيڻ ۾ جرم تمام‬

‫نه عزت نه غيرت بس حرص ڌَن جو‬

‫مٿڪي وٺڻ‪ ،‬رکت تي هي ڪم آ ه خام‬ ‫(‪)4‬‬ ‫ڪوڙي تي ڪئي لعنت رب منجهه قرآن‬ ‫رالئڻ خلق خدا کي آه بڇڙو بيان‬ ‫نه هن ۾ ڪا عزت نه هن ۾ ڪنهن جو شان‬ ‫هي ماحول شيطاني ٿيو االمان االمان‬ ‫(‪)5‬‬ ‫وياج خوري آه زنا ڪرڻ ماَء سان‬

‫(‪) 9‬‬ ‫سڏائين مسلمان ڪرتوتن ۾ اصل شيطان‬ ‫شيطان ورتي ڇٽي آيا وياجي منجهه ميدان‬ ‫صبح جو پڙهي نماز پوِء پڙهن قرآن‬ ‫مات ڏنائون ابليس کي ٿي موذي بي ايمان‬ ‫تعليم‬

‫(‪)10‬‬ ‫اسانجي ۾ خرابي‬

‫آهه‬

‫وڏي‬

‫ڪن ٿا وياجي ظلم پنهنجي وياَء سان‬

‫نه‬

‫حرام خور اوالد کائي حرام‪ ،‬ڀاُء وڙهي ڀاُء سان‬

‫بي ايماني ۾ ڪاهي‪ ،‬ورتائون واٽ ڦڏي‬

‫‪16‬‬

‫دين‬

‫نه‬

‫ايمان‬

‫ڏسي‬

‫واٽ‬

‫َجڏي‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫ڪيو خوف خدا جو ڇڏڻي اٿو نيٺ َمڏي‬ ‫حديثن‬

‫۽‬

‫(‪)11‬‬ ‫قرآن ۾‬

‫آهي‬

‫لکيل‬

‫ڏارو‬

‫پراڻو‬

‫اٽي‬

‫سان‬

‫(‪)15‬‬ ‫ڪارو‬

‫مالئي‬

‫سارو‬

‫ڪن‬

‫وارو‬

‫وارو‬

‫ڪمينا نه سڌرن جي آهن ازل جا رليل‬

‫پئسا اچن‪ ،‬بيٺا نچن‪ ،‬منهن اٿن ڪارو‬

‫نه ويساهه آه جن جو اهلل تي رکيل‬

‫پوکي ڪنڊا ڪونه ڪندا ڪڻڪ البارو‬

‫سمجهن نفعو آهي نقصان‪ ،‬آهن ڀليل‬ ‫(‪)12‬‬ ‫هي ماحول سارو ٿي ويو آهي خراب‬ ‫ڇا جو حالل‪ ،‬ڇا جو حرام‪ ،‬ڇا جو ثواب‬ ‫اچي‬

‫پئسو‬

‫وڌي‬

‫ويسو‬

‫هر‬

‫حساب‬

‫اهڙن حرام خورن جو ناهي ڪو جواب‬

‫جا‬

‫پيٽين‬

‫چرن‬

‫ڀلي‬ ‫ڪجي‬

‫تن‬

‫(‪)16‬‬ ‫ڀرجن‬ ‫پراوا‬ ‫جي‬

‫نه‬

‫پيٽ‬

‫سمورا‬

‫چيٽ‬

‫ڪتن‬

‫سان‬

‫ڀيٽ‬

‫توبهه تائب مور نه ڪندا نه سوير نه ليٽ‬

‫ڪٽي‬

‫(‪)17‬‬ ‫ظالم جو مال ۽ اوالد ٿيندو جلدي چٽ‬

‫ڪن هي ڪڌو ڪم ڏينهن کان هٽي‬

‫اوالد لولو لنگڙو چريو کريو هوندن چرٻٽ‬

‫رات جي پهر ملين منهن کي مٽي‬

‫مال حرام بنائي ننڍن نيٽن کي موالو نپٽ‬

‫روه رال مٿي کال آهن منجهه چٽي‬

‫ڪهڙو فائدو ڪهڙي چڱائي جهان ٻئي چٽ‬

‫پينهي‬

‫تو‬

‫(‪)13‬‬ ‫تڙ سڪل‬

‫بنائن‬

‫ٻٽي‬

‫پالش‬

‫(‪)18‬‬ ‫ظالم جو رهندو نه مان نه رهندو مقام‬

‫۽‬

‫مالش‬

‫ميڙي ٿو ماياجن لئه صبح و شام‬

‫بنائين ان کي سپر باسمتي خالص‬

‫“شمس” ويندا جلدي مري اهي سڀ تمام‬

‫بڻيا ويٺا آهن چڱا مڙس ۽ ثالث‬

‫ڪجهه سوچيو ڪجهه سمجهو ٿيو نه حجام‬

‫سگهڙا‪،‬‬ ‫اري‬

‫(‪)14‬‬ ‫چالهيو ڪري‬ ‫کي‬

‫ڏئي‬

‫مار‬

‫(‪)19‬‬ ‫يوريا ڀاڻ ۾ مالئي لوڻ پائن ٿا منهن ۾ ڌوڙ‬ ‫هٿ رکي اکين تي کڻي قسم ڪوڙا وڃائن پنهنجو نور‬ ‫ڪيڏو‬

‫به‬

‫سمجهائين‬

‫موذي‬

‫نه‬

‫مڙندا‬

‫مور‬

‫چڱن جو اوالد ٿيو آحرام خور آهي وڏو سور‬ ‫‪17‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫(‪)20‬‬ ‫ساڻ پڙهو‬

‫پاڪ‬

‫قرآن‬

‫حديثون‬

‫َحسن‬

‫ڌري‬

‫گهڻو‬

‫ڌيان‬

‫“شمس”‬

‫چوي‬

‫ٿيندو‬

‫موال‬

‫معاشرو‬

‫من‬

‫سمجهي‬ ‫پڙهو‬

‫معنيٰ‬

‫ٿئي‬

‫روشن‬

‫مٿن‬ ‫مثل‬

‫مهربان‬ ‫شمعدان‬

‫***‬

‫‪18‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫انڌير نگري چرٻٽ راجا‬ ‫سستيون ساريون مهانگي ڪٽي‪.‬‬ ‫ملن وارن آ مچائي هڪ هٽي‬ ‫رب ڪريم کي پارت آهي‬ ‫ويل ۾ ساري رعيت آهي‬ ‫چرٻٽ راجا سنڌ سونهاري‪،‬‬ ‫اٽڪي پڳ ۾ آٻير جي ٽاري‪،‬‬ ‫ڀنڱ پيون بس ڪن پيا بهاري‪،‬‬ ‫ڌارين آ سڄي سنڌ ُٻهاري‪،‬‬ ‫ڪونهي ساڃهه ڪونهي ياري‪،‬‬ ‫رب ڪريم کي پارت آهي‬ ‫ويل ۾ ساري رعيت آهي‬ ‫درد‬

‫انهيَء‬

‫آ‬

‫دلڙي‬

‫ڦٽي‪،‬‬

‫ڪندو ڪير به نه مرهم پٽي‪،‬‬ ‫جاهل وياجي ٿيا لک پتي‪،‬‬ ‫ماروئڙن لئه سي بڻيا چٽي‪،‬‬ ‫ڄڻ ته سماج جي آ قسمت ڦٽي‪،‬‬ ‫رب ڪريم کي پارت آهي‬ ‫ويل ۾ ساري رعيت آهي‬ ‫سنڌ جو قهر ۽ ڪلور حوالو‪،‬‬

‫‪19‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫ڳائن ڦورو ۽ چور جمالو‪،‬‬ ‫“شمس” ڏٺوسين وقت نرالو‪،‬‬ ‫لڳندو مهانگائي کي نيٺ ته تالو‪،‬‬ ‫سستيون ساريون مهانگو ٻٽالو‪،‬‬ ‫رب ڪريم کي پارت آهي‬ ‫ويل ۾ ساري رعيت آهي‬

‫***‬

‫‪20‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫سنڌ جي تعليم‬ ‫شمس ابن ضيا ابن بلبل‬ ‫تعليم کاتو آ نڌڻڪو ڪونهي جنهن جو ڪو نگهبان‪.‬‬ ‫جڏهن کان عملو ان جو مقرر آهي ٿيو بي ايمان‪.‬‬ ‫ڪاپي‬ ‫شاگرد‬

‫ڪلچر‬ ‫ڏڏا‪،‬‬

‫آه‬

‫ڪئي‬

‫استاد‬

‫ستياناس‬

‫جڏا‬

‫نه‬

‫ڪيڏو‬

‫تعليم‬

‫جي‪.‬‬

‫آه‬

‫ارمان‪.‬‬

‫سنڌي‪ ،‬سنڌي لکي نه ڄاڻن پوِء به ناهن پشيمان‪.‬‬ ‫خوري‬

‫رشوت‬

‫زوري‬

‫زورا‬

‫ناه‬

‫اهو‬

‫بهتان‪.‬‬

‫گوسڙو ماستر ڀري ماهيانو ڀتو‪ ،‬هالئين پيا دوڪان‪.‬‬ ‫ڪي ڊکڻ‪ ،‬ڪي حجم‪ ،‬ڪي وڪڻن پيا پالٽ مڪان‪.‬‬ ‫پوري پوي نه حرام خورن جي رهن هر وقت پريشان‪.‬‬ ‫نه صبر نه شڪر نه توڪل رکن مٿي رب رحمان‪.‬‬ ‫استادن ڪري بي ايماني‪ ،‬ڪيرايو تعليم جو شان‪.‬‬ ‫علي قاضي! ڇڪاِء حڪومت جو هن طرف ڪو ڌيان‪.‬‬ ‫سنڌي‬

‫۽‬

‫سنڌين‬

‫مٿان‬

‫ڪر‬

‫وڏو‬

‫هي‬

‫احسان‪.‬‬

‫ڪر ڪم هي اهم هٿ نه منجهائيندئي هادي رهندِء رب مهربان‪.‬‬ ‫حرص حوس ويا آهن وڪوڙي رهيو مسلمان نه مسلمان‪.‬‬ ‫خان رهيو نه خان‪ ،‬هاڻي ٿي ويا‬

‫سڀ حيوان‪.‬‬

‫هاڻي‬

‫مان‪.‬‬

‫“شمس”‬

‫ٿيندو‬

‫ڪين‬

‫مٿاهون‬

‫سندن‬

‫وٺي واٽ شيطان جي ٿي ويا آهن خود شيطان‪.‬‬ ‫***‬

‫‪21‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬ ‫وياج سنڌي زبان جو لفظ آهي جنهن کي اردو زبان ۾ سود ۽ عربي زبان ۾ ربوا چئجي ٿو‪ .‬ربوا لفظ جي لغت‬ ‫۾ معنيٰ آهي ــ زياده يا اضافو يعني اها اضافي يا زياده رقم جيڪا وياجي کي پنهنجي مور کان عالوه مقرر‬ ‫ڪيل نرخ مطابق وڌيڪ ملي ٿي‪ .‬اهڙي قسم جي ڏيتي ليتي مذهب اسالم ۾ حرام قرار ڏني وئي آهي‪.‬‬ ‫ظاهري طرح تجارت ۽ وياج ۾ معمولي فرق نظر اچي ٿو‪ .‬مگر ٿورو خيال سان سوچبو ته ٻنهي ۾ وڏو فرق‬ ‫آهي‪ .‬تجارت حالل ۽ خير آهي پر وياج حرام ۽ شر آهي‪ .‬وياجي نه صرف وياج وٺندڙ ۽ وياج ڏيندڙ الِء‬ ‫تباهي ۽ بربادي جو ڪارڻ آهي‪ ،‬بلڪه پوري معاشري الِء تباهي ۽ بربادي جو ڪارڻ ۽ سبب بڻجي ٿو‪.‬‬ ‫تجارت يعني واپار ۽ وياج ۾ هي فرق آهي ته تجارت ۾ نفعو ۽ نقصان الزم ملزوم آهن‪ .‬يعني نفعو به ٿي‬ ‫سگهي ٿو ۽ نقصان به ٿي سگهي ٿو ۽ واپاريَء کي اها خبر نه ٿي پوي ته کيس نفعو ڪيترو ٿيندو‪ .‬مگر ان‬ ‫جي برخالف وياجيَء کي خبر آهي ته هن ڪاروبار ۾ نفعو ۽ نقصان الزم ۽ ملزوم نه آهن ۽ وياج ۾ صرف‬ ‫نفعو ئي نفعو آهي‪ .‬ان ۾ نقصان جو ڪوبه انديشو ڪونهي ۽ منافعو ڪيترو ٿيندو اهو به مقرر ڪيل ۽‬ ‫اڳواٽ معلوم آهي‪ .‬واپار ۽ تجارت ۾ واپاريَء جي محنت‪ ،‬ڊوڙ ڊڪ ۽ سندس صالحيتون ڪتب اچن‬ ‫ٿيون‪ .‬پر وياج جي ڪاروبار ۾ وياجيَء کي ڪابه ڊوڙ ڊڪ ڪرڻي نه ٿي پوي ۽ سندس صالحيتن جو به هن‬ ‫ڪاروبار ۾ ڪو حصو ڪونهي‪ ،‬وياجيَء کي گهر ويٺي بنان ڪنهن تڪليف جي مور ۽ اضافو يعني وياج‬ ‫ملي وڃي ٿو‪ ،‬جنهن ۾ نقصان جو ڪوبه خطرو نه آاهي ۽ ان ڪري وياجي سمجهي ٿو ته هو وڏو عقلمند‬ ‫آهي ۽ وڏي فائدي ۾ آهي‪ ،‬ڇاڪاڻ جو سندس مال هر ڏينهن وڌندو رهي ٿو ۽ وڌ کان وڌ ٿيندو رهي ٿو‪ ،‬مگر‬ ‫کيس اها خبر ئي ڪانهي ته هو پنهنجي ۽ پنهنجي آل و اوالد جو ۽ پوري معاشري جو دشمن آهي‪ ،‬وياج‬ ‫هڪ خطرناڪ بيماري آ هي‪ .‬جيڪا وياج ڏيندڙ وياج وٺندڙ ۽ پوري معاشري کي ڪينسر جي بيماري‬ ‫وانگر وڪوڙي وڃي ٿي ۽ تباهه ۽ برباد ڪري ڇڏي ٿي‪ .‬وياج وٺندڙ حوس پرست‪ ،‬اللچي ۽ ظالم درندو‬ ‫بڻجي وڃي ٿو‪ ،‬وياج وٺندڙ مفلس‪ ،‬ڪنگال ۽ نادار ٿي وڃي ٿو ۽ پوري معاشري جو معاشي نظام بگڙجي‬ ‫وڃي ٿو‪ .‬امير‪ ،‬امير تر ٿيندو وڃي ٿو ۽ غريب‪ ،‬غريب تر ٿيندو وڃي ٿو ۽ هي مقصد ۽ روح مذهب اسالم‬ ‫جو نه آهي‪.‬‬ ‫گهرن ۾ وياج جو ڪاروبار هلي رهيو آهي‪ ،‬ان کانسواِء دڪانن تي ۽ ڪارخانن تي وياج جو ڪاروبار‬ ‫گهڻين شڪلين ۽ صورتن ۾ ٿي رهيو آهي‪ ،‬جيڪو سڀ حرام ۽ ناجائز آهي‪ .‬وياج خور انسان نه بلڪه‬ ‫وحشي ۽ بي غيرت درنده آهي‪ ،‬هي سڀ ڪجهه قرآن مجيد ۽ حديث شريف جي روشنيَء ۾ ٻڌايو ۽‬

‫‪22‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫سمجهايو ويندو‪.‬‬ ‫دڪاندار رکت تي ڏنل سامان جي قيمت‪ ،‬روڪ واري قيمت کان جيڪڏهن وڌيڪ يعني اضافي وٺي ٿو ته‬ ‫اهو به وياج آهي‪ .‬اضافي رقم سندس حق نه آهي بلڪه اهو واپار ۽ تجارت جو اصول آهي ته پنهنجي‬ ‫گراهڪي وڌائڻ خاطر گراهڪ کي رکت تي مال ساڳي قيمت ۾ ڏي‪ .‬قسطن تي شيون وڪڻڻ جنهن جي‬ ‫قيمت جيڪڏهن روڪ واري کان وڌيڪ يا اضافي وصول ڪئي ويندي ته اهو به وياج ۽ حرام آهي ۽ تجارت‬ ‫يا واپار جي اصول جي خالف آهي‪ .‬وياجي اسالمي معاشري الِء وهندڙ ناسور مثل آهي وياجي شخص پنهنجو‬ ‫مال ۽ زر وڌائڻ جي حرص ۽ حوس ۾ پنهنجي عاقبت‪ ،‬آخرت ۽ انسانيت وڃائي ويهي ٿو‪ .‬هو هر خير ۽ برڪت‬ ‫کان بي خبر غافل شخص وياج جي موه ۾ گرفتار ٿي گهڻي کان گهڻو مال ۽ ملڪيت جمع ڪرڻ جي حرص‬ ‫و حوس ۾ بلڪل انڌو بڻجي وڃي ٿو‪ .‬کيس خبر ئي نه ٿي پوي ته مال ۽ دولت ڍونڍ مثل آهي ۽ ڍونڍ جا پياسي‬ ‫ڪتا ئي هوندا آهن‪.‬‬

‫هن سلسلي ۾ سائين شاهه لطيف جو بيت مالحظو ڪريو‪:‬‬ ‫ڪتي ڪيڙَ‪،‬‬ ‫ڪتو طالب ڍونڍ جو‪ ،‬اسين ُ‬ ‫ڪ َن ۾‪.‬‬ ‫جهٽي آهي چيڙ‪ ،‬ڪارايل جي َ‬ ‫هن سلسلي ۾ هڪ حديث شريف‪ :‬حضرت ابوهريره رضه کان روايت آهي ته رسول خدا ﷺ فرمايو‬ ‫ته “درهم ۽ دينار جو غالم (پياسي) لعنت ڪيل آهي” (ترمذي)‬ ‫جيڪڏهن ڌن‪ ،‬دولت‪ ،‬مال ۽ ملڪيت اهلل تعاليٰ جي رحمت ۽ انعام هجي ها ته پوِء سڀني کان وڌيڪ مال‬ ‫ملڪيت رسول اهلل ﷺ وٽ هجي ها! اها دولت جيڪڏهن خير ۽ برڪت هجي ها ته پوِء چئن يارن وٽ‬ ‫هجي ها! اها دولت جيڪڏهن اهلل تعاليٰ جي نعمت هجي ها ته امام سڳورن وٽ هجي ها‪ .‬انهن اهلل تعاليٰ‬ ‫جي محبوب ٻانهن جون زندگيون پڙهي ته ڏسو! رسول خدا ﷺ جي رهڻ واري جاِء جي ماپ ‪ 10x10‬فوٽ‬ ‫آهي معنيٰ هڪ سؤ چورس فوٽ جي هئي‪ .‬ڀتيون مٽي گاري جون ٺهيل‪ ،‬اٺ فوٽ اوچيون‪ ،‬ڇت تي کجيَء‬ ‫جا ڦڙها رکيل‪ ،‬ان جي مٿان گاري جون ليپو ڏنل‪ ،‬هن ڪوٺڙيَء ۾ ٻه کٽون مشڪل سان ماپنديون هيون‪ ،‬در‬ ‫بدران چادر ٽنگيل هوندي هئي‪ .‬حضور ﷺ جن جي آرام ڪرڻ الِء ويهاڻي جي کل به چمڙي جي هئي‪.‬‬ ‫جنهن ۾ کجيَء جو کاٻار ڀريل هوندو هو‪ .‬هڪ ويلو ماني کائيندا هئا ۽ ٻيو ويلو ماني ميسر نه هوندي هئي‪.‬‬ ‫حضرت علي رضه سائين جو به ساڳيو نمونو هو‪ .‬هڪ ويلو کائيندا هئا ۽ جيڪڏهن ٻئي ويلي الِء ماني‬ ‫ٽڪر رکيل هوندو هو ۽ ڪو سائل اچي ويندو هو ته اها ماني ان کي ڏئي‪ .‬پاڻ پاڻي پي ويلو ٽاريندا هئا‪.‬‬ ‫صحابه ڪرام به اڪثر سڪل ماني پاڻي ۾ وجهي رکندا هئا‪ ،‬ڪجهه نرم ٿيندي هئي ته پوِء اها کائيندا‬

‫‪23‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫هئا ۽ اهلل تعاليٰ جي ڏنل رزق تي راضي ۽ خوش هئا‪.‬‬

‫هن سلسلي ۾ هڪ حديث شريف مالحظه ڪريو‪:‬‬ ‫حضرت عبداهلل (رضه) ابن عمر کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته ڪامياب اهو شخص ٿيو‬ ‫جيڪو مسلمان ٿيو ۽ کيس ضرورت جيترو رزق ڏنو ويو ۽ اهلل تعاليٰ کيس ان عطا تي قانع ۽ راضي ٺاهيو‬ ‫(مسلم)‪.‬‬ ‫اي! مسلمانون ڪجهه ته سوچي و؟ ڪجهه شرم حياُء ڪيو! اهو مال ۽ ملڪيت اها گڏ ڪيل حرام دولت‬ ‫اوهان جي ڪنهن ڪم نه ايندي‪ .‬بلڪه اوهان ۽ اوهان جي آل و اوالد الِء وبال جان بڻجندي‪ .‬اوهان جو‬ ‫اوالد اڻ سڌريل ٿي ويندو ۽ ظالم جو نسل قائم نه رهندو‪ ،‬دولت سان محبت نه ڪريو آخرت جو اونو‬ ‫ڪريو‪.‬‬ ‫(‪ )1‬حضرت مسعود (رضه) کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “جو شخص پنهنجي دولت کي‬ ‫دوست سمجهي ٿو‪ ،‬اهو پنهنجي آخرت کي نقصان رسائي ٿو ۽ جو شخص پنهنجي آخرت کي دوست‬ ‫سمجهي ٿو ‪ ،‬اهو پنهنجي دولت کي نقصان پهچائي ٿو‪ .‬انهيَء شيِء کي اختيار نه ڪريو جيڪا فاني‬ ‫آهي‪( .‬احمد ۽ بيهقي)‬ ‫وياجيَء جا هٿ ۽ پير ڪوڙه ۾ ورتل ۽ سندس گهر ۾ ڍونڍ جي ڌپ هوندي آهي‪ .‬جيڪا ڌپ وياج خور کي‬ ‫محسوس نه ٿيندي‪ .‬وياجيَء جي ڪا بخشش ڪانهي وياجي هميشه الِء دوزخ جي باهه ۾ سڙندو رهندو ۽‬ ‫کيس جنت نصيب نه ٿيندي‪.‬‬ ‫حضرت جابر (رضه) کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته جنت ۾ اهو گوشت داخل نه ٿيندو جيڪو‬ ‫حرام مال کائي پليو آهي (احمد دارمي ۽ بيهقي)‬ ‫رزق حالل جي ڪمائي مان جيڪڏهن دولت ڪٺي ٿئي ٿي ۽ اها پنهنجي جان‪ ،‬۽ پنهنجي آل و اوالد جي‬ ‫ضروريات ۽ خير جي ڪمن ۾‪ ،‬۽ خاص طرح مسڪين‪ ،‬محتاج‪ ،‬بيمار‪ ،‬نادار ۽ ضرورت مندن جي ڪم‬ ‫اچي ته بيشڪ اه ا دولت اهلل تعاليٰ جو انعام سمجهڻ گهرجي‪ .‬هيَء ڳالهه ذهن ۾ رکڻ ضروري آهي ته‬ ‫اسالمي ۽ شرعي قانون تي سختي سان هلڻ ۽ پيروي ڪرڻ بعد‪ ،‬دولت جو هڪ هنڌ مستقل طرح جمع‬ ‫ٿيڻ ناممڪن آهي‪ ،‬خير‪ ،‬خيرات‪ ،‬بخشش‪ ،‬زڪواة‪ ،‬خمس‪ ،‬عشر‪ ،‬فطره قرباني ۽ وراثت ذريعي دولت‬ ‫ڦهلجندي ۽ پکڙندي ۽ هڪ جاِء تي جمع نه ٿيندي‪ .‬۽ مذهب اسالم جي اها ئي منشا ۽ مقصد ۽ اسالمي‬ ‫اقتصاديات جو اهو اصول ۽ قانون آهي‪.‬‬ ‫مالدار شخص کان ڏينهن قيامت جي پڇاڻو ٿيندو ته اهلل تعاليٰ‪ ،‬جو کيس دولت ۽ عزت ڏني ته هن پنهنجي‬ ‫دولت غريبن ۽ مسڪينن جي مدد ڪرڻ ۾ ڪتب آندي يا نه؟ جيڪڏهن ڪنهن مالدار جو پاڙيسري‬

‫‪24‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫بکيو‪ ،‬سمهي رهيو ته اهو ڀي کانئس پڇاڻو ٿيندو ۽ کيس سزا ۽ جزا ضرور ملندي‪.‬‬

‫هن سلسلي ۾ حديثون هيٺ ڏجن ٿيون مالحظه ڪريو‪:‬‬ ‫حضرت ابن عباس (رضه) کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته اهو شخص مسلمان نه آهي جيڪو‬ ‫پاڻ ڍئو ڪري کائي ۽ سندس پاڙيسري بکيو هجي (بيهقي ۽ شعب االيمان)‪.‬‬

‫حضرت انس (رضه) کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته‬ ‫“جيڪو مظلوم جي داد رسي ڪري ٿو اهلل تعاليٰ ان جي الِء ‪ 73‬بخششون لکي ٿو‪ 73 .‬بخششن مان هڪ‬ ‫بخشش هن جهان ۾ سندس ڪمن جي اصالح ڪندي‪ ،‬باقي ‪ 72‬بخششون روز قيامت ۾ سندس درجات‬ ‫بلند ڪنديون (بيهقي)‬ ‫مطلب ته اسالم مذهب آهي روا داري جو‪ ،‬هڪ ٻئي کي ڪم اچڻ جو‪ ،‬هڪ ٻئي جي سار سنڀال لهڻ جو‪،‬‬ ‫هڪ ٻئي سان ڏکئي وقت ۾ ٻانهن ٻيلي ٿي بيهڻ ۽ سهارو بڻجڻ جو‪ ،‬غريب‪ ،‬محتاج ۽ اڙيلن جو واهر وسيلو‬ ‫بڻجڻ جو وغيره‪ .‬اسالم ڏاڍائي‪ ،‬بي حيائي‪ ،‬لوٽ‪ ،‬کسوٽ‪ ،‬چوري‪ ،‬زوري ۽ ظلم ڏاڍ ۽ زبردستيَء جو نالو نه‬ ‫آهي‪ .‬اهلل تعاليٰ جي بندن سان محبت ڪرڻ‪ ،‬سڀني بهترين ڪمن کان وڌيڪ بهتر ڪم آهي ۽ اهلل تعاليٰ‬ ‫اهڙن شخصن تي نه صرف رحم بلڪه ڪرم به ڪري ٿو ۽ ظالم ۽ جابر تي لعنت ڪري ٿو‪ .‬هيَء دنيا‬ ‫امتحان جو ڪالس آهي جيڪو پاس ٿيو اهو اهلل تعاليٰ جي رحمت ۽ ڪرم جو حقدار ۽ جيڪو هن‬ ‫امتحان ۾ فيل ٿيو اهو اهلل تعاليٰ جي قهر ۽ لعنت جو حقدار بڻيو‪.‬‬ ‫اهي ڪم جيڪي انسان کي انسان مان حيوان بڻائي ڇڏين ٿا اهي هيٺ بيان ڪجن ٿا‪.‬‬ ‫ذخيره اندوزي‪ :‬اسالم ۾ ذخيره اندوزي ڪندڙ گنهگار‪ ،‬خطا ڪار ۽ ملعون آهي‪ ،‬ڇو ته هن ڪم سبب‬ ‫اهي شيون مهانگون ٿي وڃن ٿيون ۽ معاشرو مصيبت جو شڪار بڻجي وڃي ٿو‪ .‬غريب وڌيڪ غريب ۽‬ ‫ذخيره اندوز وڌيڪ مالدار ٿي وڃي ٿو‪ .‬غريب ۽ مسڪين ماڻهو جي زندگي ذخيره اندوز عذاب بڻائي‬ ‫ڇڏين ٿا‪ .‬ڪنهن زم اني ۾ ماڻهو کنڊ الِء پريشان هئا ته وري ٻئي زماني ۾ ماڻهو اٽي الِء خوار خراب ٿيندا‬ ‫هئا‪ .‬ٽماٽا ڪڏهن ‪ 10‬روپيه ڪلو ته ڪڏهن ‪ 300‬روپيه في ڪلو‪ .‬هي آهن ذخيره اندوزن جا ڪارنامه‬ ‫رمضان شريف ۾ به بي غيرت واپاري هر شيَء مهانگي ڪري ڇڏيندا آهن‪.‬‬

‫ذخيره اندوزن متعلق ڪجهه حديثون مالحظه ڪريو‪:‬‬ ‫حضرت معمر رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “ذخيره اندوزي ڪرڻ وارا گنهگار آهن‬ ‫(مسلم)‬

‫‪25‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫حضرت عمر رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “جيڪڏهن ڪو مسلمان اناج کي روڪي‪،‬‬ ‫پوِء وڪرو ڪري‪ ،‬اهلل تعاليٰ ان کي ڪوڙهي ۽ تنگ دست ڪندو” (ابن ماجه)‬

‫حضرت معاذ رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته‪:‬‬ ‫“ ذخيره اندوزي ڪندڙ تمام برو آهي ڇاڪاڻ ته جڏهن اهلل تعاليٰ قيمت گهٽائي ٿو ته هو غمزده ٿي وڃي‬ ‫ٿو ۽ جڏهن قيمت مهانگي ڪري ٿو ته هو خوش ٿئي ٿو‪( ”.‬بيهقي)‬ ‫حضرت ابو امامه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته جيڪو شخص چاليهه ڏينهن اناج روڪي‬ ‫ٿو ۽ پوِء جيڪڏهن اهو سمورو اناج صدقو ڪري ٿو‪ ،‬تڏهن به سندس گناهه جو ڪفارو ٿي نه ٿو سگهي‪.‬‬ ‫(زرين)‬ ‫حضرت نعمان رضه بن بشير کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “هڪ اهڙو زمانو به ايندو جڏهن‬ ‫ماڻهو حالل ۽ حرام جو خيال ڪرڻ کان سواِء جو کين هٿ لڳندو حاصل ڪندو‪( ”.‬بخاري)‬ ‫حضرت عمر رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “سوداگر کي رزق ڏنو ويو آهي ۽ ذخيره‬ ‫اندوزي ڪندڙ ملعون آهي” (ابن ماجه دارمي)‬

‫اسالم ۾ حقوق العباد جي حقوق اهلل کان وڌيڪ اهميت آهي‪.‬‬ ‫روزا نمازون‪ ،‬اي پڻ چڱو ڪم اوڪو ٻيو فهم‪ ،‬جنهن سان پسجي پرين کي‪ .‬اهو فهم‪ ،‬جنهن طرف ڀٽائي‬ ‫سائين اشارو ڪيو آهي‪ ،‬اهو حقوق العباد “انسان ذات جو ڀلو ڪرڻ” اهلل تعاليٰ جي مخلوق تي رحم‬ ‫ڪرڻ سڀ کان وڏي عبادت آهي خدمت خلق اهلل تعاليٰ جي بندن تي ڪهل ڪريو! رحم ڪريو! اهلل‬ ‫تعاليٰ پنهنجا حقوق ته معاف ڪري سگهي ٿو‪ ،‬پر حقوق العباد ڪڏهن به معاف نه ڪندو ۽ نه ڪري‬ ‫سگهي ٿو‪ .‬مظلوم بندو جڏهن خود معاف ڪري يا ظالم جون نيڪيون وٺي کيس ان جي بدلي ۾ بخش‬ ‫ڪري‪ .‬روز محشر ۾ هر ڪنهن کي پنهنجا اعمال ڇڏائين‪ ،‬ڪير ڪنهن کي بچائي نه سگهندو‪.‬‬ ‫جن ظالمن هن جهان ۾ ظل م ڪيا آهن‪ .‬انهن کي دوزخ ۾ ابتو ٽنگيو ويندو‪ .‬اڄ ڪلهه وياج جو ڪاروبار‬ ‫وڌي ويو آهي‪ .‬گهر گهر ۾ هي ڪنو ڪاروبار جاري آهي‪ ،‬انهيَء سلسلي ۾ قرآن مجيد جون چند آيتون ۽‬ ‫رسول اهلل ﷺ جون چند حديثون مالحظه ڪيو‪:‬‬ ‫قرآن شريف جي سوره البق ره جو پورو هڪ رڪوع وياج کي حرام قرار ڏيڻ بابت لکيل آهي‪ ،‬جنهن ۾‬

‫‪26‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫سود خور کي ابدي جهنمي قرار ڏنو ويو آهي‪ .‬يعني وياجيَء جي ڪنهن طرح به شفاعت نه ٿيندي‪ ،‬هو هميشه‬ ‫الِء جهنم جي باه ۾ سڙندو رهندو‪.‬‬ ‫سوره البقره جي اها آيت نمبر ‪ 276‬هن طرح لکيل آهي‪:‬‬

‫َف ط َواَ ۡمرهه الِ َي اللِ َو َم َن َعا َد َفاه ولٰئک‬ ‫اسل َ‬ ‫هي َفلَہ َم َ‬ ‫َواَ َح َّل الله ا ۡلب َ ۡي َع َو َ​َح َ​َّم الرِّبٰواط ف َ​َم ۡن َجآ َء ِّم ۡن َّربِّہ فَان ۡ َت ٰ‬ ‫َا ۡص ٰح هب ال َّنارِج ه ۡهم ف ِۡي َها ٰخل ِ هد ۡو َن‪( .‬البرقه ‪)275‬‬ ‫قرآن مجيد جي سوره البقره ۾ ئي لکيل آهي ته وياج خوري اهلل تعاليٰ ۽ ان جي رسول ﷺ سان جنگ‬ ‫جوٽڻ جي برابر آهي‪ ،‬سوره البقره جي اها آيت هي آهي‪.‬‬

‫الربِوا ا ِ ۡن هک ۡنتهم همؤ ِمنِي ۡ َن فَا ا ِ ۡن َّل هم َت ۡف َعله ۡوا فَاذَن هوا ب ِ َ​َحيۡ َم ِّم ۡن‬ ‫يآي َها َّال ِذيۡ َن ٰا َمنه ۡوا ال َّت هق ۡو ا ه‬ ‫لل َوذ َ​َر َوا َما بَ ۡق َي ِم ۡن ّ‬ ‫ُّ‬ ‫الل َو َرسول ِ ِہ ج‪.‬‬

‫قرآن مجيد کان عالوه هيَء حديث شريف ۾ به موجود آهي ته وياج جو ڪارو بار حرام آهي‪ .‬جنهن جا ستر‬ ‫درجا آهن سڀ کان گهٽ درجي جو گناهه ماُء سان زنا جي برابر آهي‪ .‬اها حديث شريف هي آهي‪:‬‬

‫الر َجل اه َّم هہ (ابن ماجه)‬ ‫اَلرِبوا َس ۡب هع ۡو َن هجز هء اَي ََۡس َها اَ َن يَّنِکِحَ َ‬

‫اي! مسلمان ٿورو سوچو! ڪوئي غليظ ۾ غليظ ۽ ڪافر به پنهنجي ماُء سان زنا ڪري سگهي ٿو؟ بلڪل‬ ‫نه! ته پوِء توهان وياجي پنهنجي ماُء سان ڇوٿا زنا ڪريو؟ يا ته توهان انسان نه بلڪه خنزير آهيو يا توهان‬ ‫جو اهلل ان جي رسول ۽ قرآن شريف تي ڪو ويساهه ئي ڪونهي‪ .‬توهان کي پئسا ملن پوِء اوهان پنهنجي‬ ‫ماُء سان به زنا ڪرڻ الِء تيار ٿي وڃو ٿا‪ .‬ڪو شرم حياُء ڪريو! اهي پئسا ڇا ڪندؤ؟ جيڪي توهان کي‬ ‫ٿو؟‬ ‫ٿو‪ ،‬نماز به پڙهو ٿا ۽ ڏاڙهي به وڏي رکائي اَ َ‬ ‫انسان مان خنزير بڻائي ڇڏين‪ .‬وري ناال به مسلمانن جا رکيا اَ َ‬ ‫ڪو ته شرم حياُء ڪريو‪ُ .‬ٻڏي مرو‪ ،‬اهڙا پئسا بي غيرت‪ ،‬انسانو ڪهڙي ڪم جا؟ غليظ ۾ غليظ درنده‬ ‫خنزير ئي آهي جيڪو پنهنجي ماُء ڀيڻ تي چڙهندو آهي ۽ ٻين کي به خوشيَء سان انهن تي چڙهڻ ڏيندو‬ ‫آهي‪ .‬وياجي ۽ خنزير ۾ پوِء ڪهڙو فرق ٿيو؟ بلڪه وياجي کي خنزير سان مشابهت ڏيڻ‪ ،‬خنزير جي بي‬ ‫عزتي آهي‪.‬‬ ‫توبه هر وقت قبول ٿئي ٿي هاڻي ئي توبه تائب ڪيو اهلل تعاليٰ وڏو رحيم ۽ رحمان آهي‪ .‬جيڪو پئسو‬ ‫اوهانجو ماڻهن طرف رهيل آهي ڇڏي ڏيو ۽ آئنده اهو ڌنڌو ڇڏي ڏيو‪ .‬پڪ ڄاڻو اهو سؤدو نقصان جو نه‬ ‫ٿو‪.‬‬ ‫بلڪه فائدي جو سؤدو اَ َ‬ ‫دين اسالم احسان ۽ رحم ڪندڙن جو مذهب آهي‪ .‬وياجي‪ ،‬بي رحم‪ ،‬ظالم ۽ خبيث فطرت جو مالڪ‬ ‫بڻجي وڃي ٿو‪ .‬کيس ڪنهن به محتاج‪ ،‬تنگ دست‪ ،‬۽ الچار مسڪين تي قياس ۽ رحم نه ٿو اچي‪ ،‬هو هر‬

‫‪27‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫حالت ۾ پنهنجو وياج وصول ڪري ٿو ۽ ڪنهن تي به هن کي ڪهل نه ٿي اچي‪ ،‬ميهڙ شهر جو هي هڪ‬ ‫سچو واقعو آهي ته وياج خورن هڪ مسڪين قرضيَء کي ڏاڍو تنگ ڪيو‪ ،‬هڪ ڏينهن کين اهو قرضي‬ ‫شهر ۾ هٿ لڳي ويو‪ .‬کيس ايڏو ته ڊوڙايائون‪ ،‬جو آخر تنگ ٿي هڪ کوه ۾ ٽپو ڏئي مري ويو‪ .‬هي ٻن ٽن‬ ‫سالن جو واقعو آهي‪ ،‬اوهان کي جيڪڏهن بي انتها ظالم ۽ ڪمينو‪ ،‬درنده صفت ماڻهو ڳولهڻو هجي ته‬ ‫اهو وياجي ئي هوندو‪ .‬ان ڪري وياج هر بڇڙي ۽ ڪراهت جوڳي عمل کان وڌيڪ بڇڙو عمل آهي‪.‬‬ ‫دين اسالم ثروتمندن ۽ مالدارن کي تلقين ٿو ڪري ته هو مفلس‪ ،‬محتاج‪ ،‬۽ اڙيلن کي قرض حسنه ڏين ۽‬ ‫قرض جي وصولي ۾ کين مهلت ۽ سهولت ڏين‪ .‬جيڪڏهن ڪو قرضدار ايترو الچار آهي‪ ،‬قرض ادا نه ٿو‬ ‫ڪري سگ هي ته ان کي قرض معاف ڪري ڇڏين‪ .‬اهلل تعاليٰ اهڙن ٻانهن تي پنهنجو ڪرم ڪري ٿو ۽‬ ‫انهن کي پنهنجي سايه ۾ ويهاري ٿو‪ .‬هن سلسلي ڪجهه حديثون مالحظه ڪريو‪:‬‬ ‫حضرت ابو جرير رضه کان روايت آهي ته رسول ﷺ فرمايو “جيڪو شخص تنگدست کي (قرض وصول‬ ‫ڪرڻ ۾) مهلت ڏيندو يا ان کي (قرض) معاف ڪري ڇڏيندو ته اهلل تعاليٰ ان کي پنهنجي سايه هيٺ‬ ‫ويهاريندو‪”.‬‬ ‫حضرت جرير رضه بن عبداهلل کان روايت آهي ته رسول ﷺ فرمايو ته “انهيَء شخص تي اهلل ڪڏهن به‬ ‫رحم نه ڪندو جيڪو ماڻهن تي رحم نه ٿو ڪري” (متفق عليه)‬ ‫حضرت ابو قتاده رضه کان روايت آهي ته فرمايو رسول اهلل ﷺ “جيڪو شخص تنگدست کي (قرض ۾)‬ ‫مهلت ڏيندو يا معاف ڪندو ته اهلل تعاليٰ قيامت جي ڏينهن ان کي سختين کان نجات عطا ڪندو‪.‬‬ ‫(مسلم)‬ ‫حضرت عبداهلل رضه بن عمر کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو “مخلوق تي رحم ڪرڻ وارن تي‬ ‫رحمان رحم ڪري ٿو‪ .‬جيڪي زمين تي رهن ٿا توهان انهن تي رحم ڪريو ۽ جيڪو آسمانن ۾ رهي ٿو‬ ‫اهو اوهان تي رحم ڪندو‪( ”.‬ابو دائود)‬ ‫ڏسو مٿين حديثن ۾ لفظ مخلوق چيل آهي يعني زمين تي رهندڙ هر مخلوق الِء اهو ساڳيو حڪم آهي ته‬ ‫اوهان رحم ڪريو‪ .‬اسالم انسانن سان گڏ حيوانن ۽ سڀني چرندن ۽ پرندن الِء به رحم جو درس ڏئي ٿو‪.‬‬ ‫اسالم ۾ صرف قرض ڏيندڙ الِء قاعدا قانون نه آهن‪ .‬بلڪه قرض وٺندڙن الِء به اهڙا قاعدا قانون موجود‬ ‫آهن‪ .‬جيڪو قرض وٺي پوِء واپس نه ڪري ان الِء به روز قيامت ۾ سخت عذاب آهي‪ .‬اهڙي شخص جي‬ ‫جنازه نماز به حضور ﷺ جن پڙهڻ کان انڪار ڪيو هو‪ .‬اسالم ۾ شهيد جو درجو تمام وڏو آهي‪ .‬وڏا وڏا‬ ‫صحابي رسول اها حسرت رکندا هئا ته کين شهادت نصيب ٿئي‪ .‬شهيد الِء قرآن مجيد ۾ لکيل آهي ته‬ ‫شهيد کي مئل نه چئو! شهيد زنده آهي ۽ کيس پنهنجي رب وٽان رزق ملي ٿو‪ .‬پر جيڪڏهن ڪو شهيد‬

‫‪28‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫قرض ادا ڪرڻ کان اڳ شهيد ٿي وڃي ته سندس سمورا گناهه سواِء قرض جي معاف ڪيا وڃن ٿا‪.‬‬ ‫قرض جيستائين ادا نه ڪيو ويندو قرضيَء جو روح انهي قرض سان گڏ لٽڪندو رهندو‪ ،‬قرض وٺندڙ الِء‬ ‫به ڪجهه حديثون آهن‪.‬‬ ‫حضرت ابو هريره رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو “مومن جو روح سندس ذمي قرض سان‬ ‫گڏ لٽڪندو رهندو‪ ،‬جيستائين سندس قرض ادا نه ڪيو ويندو” (شافعي ترمذي ابن ماجه ۽ دارمي)‬ ‫حضرت عبداهلل رضه بن عمر کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو “قرض کان سواِء ٻيا سڀ گناهه‬ ‫شهيد جا معاف ڪيا وڃن ٿا” (مسلم)‬ ‫حضرت ابو موسيٰ رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو “سڀ کان وڏو گناهه سواِء گناهه ڪبيرا‬ ‫جي اهو آهي ته ڪو شخص مري وڃي ۽ پنهنجي ذمي قرض ڇڏي وڃي‪( ”.‬احمد ۽ ابو دائود)‬ ‫اسالم هر قسم جي بي ايماني‪ ،‬بي حيائي‪ ،‬لوٽ کسوٽ‪ ،‬چوري زوري‪ ،‬ظلم ڏاڍ‪ ،‬غبن فراڊ ۽ پرائو حق کائڻ‬ ‫وارن کي هميشه الِء جهنم جي باهه ۾ ابتو ٽنگي ساڙڻ جو چتاُء اڳواٽ ڏئي ڇڏيو آهي انجي باوجود به ڪير‬ ‫ڪافر ٿي مري وڃي ۽ دوزخ ۾ هميسشه الِء سڙڻ قبول ڪري ته سندس مرضي‪ .‬ڏينهن قيامت جي اهلل تعاليٰ‬ ‫جي دربار منعقد ٿيندي ۽ جابرن بي ايمانن کان نهايت سختي سان حساب ورتو ويندو‪ .‬ظالم دوزخ ۾ ۽‬ ‫رحمدل ۽ نيڪ بنده بهشت ۾ داخل ڪيا ويندا‪.‬‬ ‫هن سلسلي ۾ به چند حديثون هيٺ ڏجن ٿيون من ڪو ڀٽڪيل سڌي راهه تي اچي به وڃي‪.‬‬ ‫حضرت ابن عباس رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “ غلط ماپ تور ڪندڙ اڳيون قومون‬ ‫هالڪ ٿي ويون (ترمذي)‬ ‫حضرت سعيد رضه بن زيد کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “جيڪو شخص ظلم ۽ زبردستي‬ ‫سان ڪنهن جي هڪ ڱراٺ زمين به ڦٻائيندو ته ڏينهن قيامت جي ستين زمين تائين جو طوق سندس‬ ‫ڳچيَء ۾ لڙڪايو ويندو‪( ”.‬متفق عليه)‬ ‫حضرت علي رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو “جنهن ناحق ڪنهن جي زمين جي هڪ‬ ‫ڱراٺ برابر به زمين ڦٻائي ته روز قيامت جي ان کي زمين کوٽڻ الِء حڪم ڪيو ويندو‪ ،‬جڏهن ستين زمين‬ ‫تائ ين پهچندو ته پوِء زمين سندس ڳچيَء ۾ طوق ڪري وڌي ويندي‪ ،‬جيستائين انهن ماڻهن جي وچ ۾‬ ‫فيصلو ڪيو وڃي‪( ”.‬احمد)‬ ‫حضرت سالم رضه پنهنجي پيُء کان ٻڌل روايت دهرائي آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “جنهن ناحق‬ ‫زمين جو ڪجهه حصو ڦٻائيو‪ ،‬ڏينهن قيامت جي کيس ستين زمين تائين هيٺ دٻائيو ويندو‪( ”.‬بخاري)‬

‫‪29‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫حضرت جابر رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو “جنت ۾ اهو گوشت داخل نه ٿيندو جيڪو‬ ‫حرام مال کائي پليو آهي‪( ”.‬احمد دارمي ۽ بيهقي)‬ ‫حضرت عبداهلل رضه بن عمر کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته “ڪامياب اهو شخص ٿيو‬ ‫جيڪو مسلمان ٿيو ۽ کيس ضرورت جيترو رزق ڏنو ويو ۽ اهلل تعاليٰ کيس ان عطاَء تي راضي ٺاهيو‪”.‬‬ ‫(مسلم)‬ ‫اڄ ڪلهه ڪا اهڙي هوا لڳي آهي جو هر ڪو چاهي ٿو ته مال اچي‪ ،‬ڀلي حرام هجي ۽ ڀلي سندس منهن‬ ‫ڪارو ٿئي‪ ،‬ڀلي جهنم جو ٻارڻ بڻجي‪ ،‬مگر مال ۽ دولت ملي‪ .‬پرواهه ناهي ماُء‪ ،‬ڀيڻ ۽ زال جي دالليَء جي‬ ‫حوس جو ماڻهوَء منجهان‬ ‫رقم ڇو نه هجي پر دولت ايندي رهي ۽ گڏ ٿيندي رهي‪ .‬اهڙو حرص ۽ ايتري َ‬ ‫حيوان ۽ شيطان بڻجي وڃي‪ ،‬ڪهڙو فائدو‪ ،‬حرام دولت ڇا ڪندؤ؟ ننڍن شهرن ۽ ٻهراڙين ۾ وياج جو‬ ‫ڪاروبار بام عروج تي پهچي چڪو آهي‪ .‬هر گهر ۾ وياج جو ڌنڌو هلي ٿو‪ .‬وياج ڏيندڙ‪ ،‬وياج وٺندڙ انهيَء‬ ‫ڪاروبار ۾ هر وچ وارو يا شريڪ گنهگار آهن ساڳي طرح شراب ٺاهيندڙ‪ ،‬شراب وڪڻندڙ‪ ،‬شراب‬ ‫ڪتي جو پيشاب حرام‬ ‫پيئندڙ‪ ،‬شراب پهچائيندڙ‪ ،‬شراب کڻي ڏيندڙ گنهگار ۽ جهنمي آهي‪ .‬جهڙي طرح ُ‬ ‫ڪتي‬ ‫آهي ساڳي طرح شراب به حرام آهي گڏهه جو پيشاب بلڪل ڀنگ جهڙو ٿئي ٿو‪ .‬سمجهو ته شرابي ُ‬ ‫جو پيشاب پيئي ٿو ۽ ڀنگ پيئندڙ گڏهه جو پيشاب پي رهيو آهي‪ .‬حرام سڀ حرام آهي ۽ نشئي سڀ‬ ‫جهنمي آهن‪ .‬انسان نما جانورن ۽ حيوانن جي مئل ضمير کي جهنجهوڙڻ مقصد آهي من ڪو ڀليل‬ ‫ڀٽڪيل سئين راهه تي اچي به وڃي!‬ ‫ان کان سواِء هر هڪ ماڻهو ڦرلٽ‪ ،‬بي ايماني‪ ،‬بي حيائي‪ ،‬لوٽ کسوٽ‪ ،‬ٺڳي فراڊ‪ ،‬چوري زوري‪ ،‬ڀتو خوري‬ ‫مفت خوري جهڙن ذليل ڪمن ۾ مصروف آهي‪ .‬نه خوف خدا نه خوف رسول‪ ،‬عزت نه عاقبت جو خيال‪ ،‬نه‬ ‫قبر نه قيامت جي عذاب جو ڪو ڊڄ ڊپ‪ .‬بس ڪهڙي به طرح پئسو اچي ۽ مال دولت گڏ ٿئي‪ .‬هي دنيا ته‬ ‫صرف مانجهاندي جو ماڳ چئي وڃي ٿي پوِء انهيَء گهڙي پلڪ جي زندگيَء الِء پنهنجو ڪارو منهن ڇو‬ ‫ڪجي؟ ڪجهه حديثون هن سلسلي ۾ به مالحظه ڪريو‪.‬‬ ‫حضرت جابر رضه کان روايت آهي ته هڪ ڏينهن رسول اهلل ﷺ ٻڪريَء جي مئل ٻچي جي ڀرسان‬ ‫لنگهيو جن جا ڪن سڪل ۽ ننڍڙا هئا‪ .‬حضور ﷺ جن فرمايو توهان مان هي مئل ٻچو هڪ درهم‬ ‫۾ ڪير خريد ڪرڻ چاهيندو؟ سڀني صحابه ڪرام چيو اسان ته ڪنهن به قيمت تي اهو خريد ڪرڻ‬ ‫الِء تيار نه آهيون‪ .‬حضور ﷺ جن فرمايو اهلل جو قسم‪ ،‬اهلل تعاليٰ جي نزد يڪ دنيا دولت نهايت ذليل‬ ‫آهي جهڙي طرح اوهان جي الِء هي مئل ٻڪريَء جو ٻچو حقير ۽ ذليل آهي‪( .‬مسلم)‬ ‫حضرت ابو هرير رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو “هي دنيا مومن الِء قيد خانو ۽ ڪافر الِء‬ ‫جنت آهي‪( .‬مسلم)‬ ‫‪30‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫حضرت انس رضه کان روايت آهي ته رسول اهلل ﷺ فرمايو ته اهلل تعاليٰ ڪنهن به مسلمان جي نيڪي‬ ‫ضايع نه ٿو ڪري‪ .‬انهيَء نيڪيَء جو اجر مسلمان کي هت به ملي ٿو ۽ آخرت ۾ به انجو بدلو کيس ڏنو‬ ‫وڃي ٿو‪ .‬مگر ڪافر جيڪي سٺا ڪم اهلل تعاليٰ جي خاطر هتي ڪري ٿو انجو بدلو کيس هن دنيا ۾ ڏنو‬ ‫وڃي ٿو‪ .‬ايتري قدر جو آخرت ۾ هن الِء ڪوبه اجر يا نيڪي نه هوندي‪( .‬مسلم)‬ ‫مٿي ذڪر ڪيل ٽنهين حديثن جو مطلب ٿيو ته مال‪ ،‬ملڪيت ۽ دولت جي وقعت ٻڪريَء جي مئل ٻچڙي‬ ‫جي برابر آهي ۽ رسول اهلل ﷺ اهلل تعاليٰ جو قسم کائي فرمايائون ته دولت‪ ،‬مال ۽ ملڪيت اهلل تعاليٰ جي‬ ‫نزديڪ هڪ ذليل ۽ بڇڙي شيِء آهي‪ .‬گهڻا مسلمان جيڪي گناهه ڪبيرا ۾ ملوث آهن‪ .‬جهڙوڪ وياج‬ ‫۽ حرام پئسو وٺڻ جنهن جو کين ڪو حق نه ٿو پهچي‪ ،‬شراب پيئڻ‪ ،‬زنا ڪرڻ‪ ،‬پرائو مال بي ايماني ۽ ٺڳي‬ ‫۽ زور زبردستي سان حاصل ڪرڻ ُهو مسلمان مان ڦري ڪافر بڻجي وڃن ٿا‪ .‬مگر ڇاڪاڻ ته اهلل تعاليٰ‬ ‫جي خاطر ڪجهه چڱا ڪم ڪن ٿا مثالً نماز پڙهڻ‪ ،‬روزا رکڻ‪ ،‬فقير کي خير و خيرات ڏيڻ‪ .‬ڪنهن مظلوم‬ ‫جي داد رسي ڪرڻ وغيره ته اهلل تعاليٰ نه ڪنجوس آهي ۽ نه وري ڪنهنجو حق رکڻ وارو آهي‪ .‬انڪري‬ ‫هن دنيا ۾ اهو ڍونڍ ۽ مردار شيِء جيڪا انهيَء بدڪار جي پسند آهي‪ ،‬اها کيس جام ڏئي‪ ،‬کيس ماال مال‬ ‫ڪري ڇڏيو اٿس جيئن ڪافرن کي ڏني اٿس ۽ مومنن کي غربت ۽ قناعت عطا ڪئي اٿائين‪ .‬ڇو ته‬ ‫مومنن الِء قيامت جي ڏينهن اجر ۽ عطا هوندي ۽ ظالمن ۽ فاسقن ۽ فاجرن کي ڪافرن جي ٽولي ۾ شمار‬ ‫ڪري‪ .‬هر عطا کان محروم ڪيو ويندو ۽ هميشه الِء جهنم ۾ سڙندا رهندا‪ .‬مٿاڇرو ڪلمو پڙهڻ سان ڪو‬ ‫مسلمان ٿي نه ٿو وڃي‪ .‬ڪلمو دل سان پڙهڻو آهي ۽ اهلل ۽ انجي رسول تي مڪمل ايمان رکڻ ۽ انهن جي‬ ‫احڪامات تي عمل ڪندڙ کي ئي مومن ۽ مسلمان چيو وڃي ٿو‪ .‬فاسق‪ ،‬فاجر‪ ،‬ظالم ۽ حرام خور الِء واضح‬ ‫احڪامات آهن ته هو اسالم کان خارج ۽ ٻاهر آهن ۽ جنت جا قطعي حقدار نه آهن‪ .‬هي لوڀي اللچي حرام‬ ‫خور روز ڏسن ۽ ٻڌن ٿا ته هڪ ظالم ڀاُء جو موت ٻئي ظالم ۽ حرام خور ڀاُء هٿان سندس ملڪيت ڦٻائڻ‬ ‫خاطر ڪيو ويو‪ ،‬زال پنهنجي مڙس کي پنهنجي يار هٿان‪ .‬ملڪيت خاطر خون ڪرائي ڇڏيو‪ ،‬پٽن‬ ‫پنهنجي پيُء کي ملڪيت حاصل ڪرڻ الِء بندوق هڻي اڦٽ ماري ڇڏيو‪ ،‬جنهن حرام خور پيُء پنهنجي‬ ‫اوالد الِء اهو ڍونڍ ظلم ڏاڍ ٺڳي ۽ بي ايمانيَء سان گڏ ڪيو يا ته اهو اوالد چريو‪ ،‬کريو ۽ موالو ٿي ويو يا‬ ‫ڪنهن حادثي جو شڪار ٿي مري ويو‪ .‬پوِء به اهي اللچي ظالم سمجهن نه ٿا ته هو اهو ڍونڍ ڇو گڏ ڪري‬ ‫رهيا آهن؟ ۽ ڪنهن جي الِء گڏ ڪري رهيا آهن؟‬ ‫ننڍن شهرن ۽ ٻهراڙيَء جي جاهل ۽ جهنگلي ماڻهن جي برعڪس وڏن شهرن جهڙوڪ ڪراچي‪ ،‬الهور‪،‬‬ ‫حيدرآباد ۽ اسالم آباد وغيره جي ماڻهن کي ڏسو‪ ،‬لکن روپين جي حساب سان هو خيرات ۽ زڪواة‬ ‫اسپتالن‪ ،‬مدرسن‪ ،‬مسجدن ۽ يتيم خانن کي ڏين ٿا‪ .‬اوهان صرف الهور‪ ،‬ڪراچي ۽ حيدرآباد جو مثال وٺو‪.‬‬ ‫الهور جي صرف هڪ اسپتال “شوڪت خانم ڪينسر هاسپيٽل” کي مخير حضرات کان ڏهه لک روپيه‬

‫‪31‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫روزانو امداد ملي ٿي‪ .‬ڪينسر جي مريضن جو مفت عالج ڪيو وڃي ٿو‪ .‬کانئن هڪ روپيو به وصول نه ٿو‬ ‫ڪيو وڃي‪ .‬ڪراچيَء جي سول اسپتال ۽ جناح اسپتال ۾ مريضن جون سموريون ٽيسٽون مفت ٿين ٿيون‪،‬‬ ‫جيڪي دوائون اسپتال ۾ موجود هونديون‪ .‬اهي مفت کين فراهم ڪيون وينديون آهن‪ .‬جيڪي به‬ ‫آپريشنس ٿينديون آهن يا ٻيو عالج ڪيو ويندو آهي بلڪل مفت‪ .‬جيڪي بلڪل غريب مريض هوندا‬ ‫آهن‪ .‬انهن الِء مخير ماڻهن خيرات ۽ زڪواة جا لکين روپيه اسپتالن ۾ جمع ڪرائي ڇڏيندا آهن جن مان‬ ‫غريبن جو مفت عالج ڪيو ويندو آهي‪ .‬ايڌي‪ ،‬ڇيپا ۽ سيالني ٽرسٽ پاران اسپتالن ۾ غريبن الِء مفت‬ ‫مانيَء جو انتظام هوندو آهي‪ .‬اتي هڪ وڏو هال موجود هوندو آهي‪ .‬جنهن ۾ ميزون ۽ ڪرسيون رکيل‬ ‫هونديون آهن‪ .‬ان هال اندر جو به ماڻهو وڃي ڪرسيَء تي ويٺو‪ ،‬ان کي ماني ملندي ڀلي ڪير به هجي‪.‬‬ ‫باقي اسپتال جي وارڊن ۾ مريضن کي ماني انهن ادارن جا مالزم ڏئي ويندا آهن‪ .‬منهنجي اندازي موجب‬ ‫صرف سول اسپتال ۾ روزانه هر هڪ ويلي تي پنجاهه هزار ماڻهو ماني کائن ٿا‪ .‬ماني به تمام سٺي نيرن تي‬ ‫اوڦراٽا‪ ،‬انڊا ۽ چانهه‪ ،‬منجهند جو برياني‪ ،‬رات جو مرغي يا گوشت جو ٻوڙ ۽ نان مطلب ته نهايت صفائي‬ ‫فضليت سان ڏينهن ۾ ٽي دفعا ماني کارائي وڃي ٿي‪ .‬ان کان عالوه ڪراچيَء جي شهر ۾ سوين هوٽلون‬ ‫اهڙيون آهن جتي فقير‪ ،‬موالين ۽ نشين ۽ مزدورن کي ٽي وقت ڏينهن ۾ مفت ماني ملندي آهي‪ ،‬هر هڪ‬ ‫هوٽل تي ٽي چار هزار مسڪينن کي مفت کاڌو ڏنو ويندو آهي‪ .‬اهڙوئي حال حيدرآباد جو به آهي‪ ،‬پر‬ ‫ڪراچيَء جي ڀيٽ ۾ گهٽ‪ .‬سياري جي موسم ۾ ايڌي‪ ،‬ڇيپا ۽ سيالني ٽرسٽ وارا فوٽ پاٿ تي ستل‬ ‫فقيرن ۽ مزدورن کي هزارن جي تعداد ۾ ڪمبل لويون ڏئي ويندا آهن‪ .‬ڪراچي جي ڊاڪٽر اديب رضوي‬ ‫جي بڪين واري اسپتال کي سڄي دنيا مان ڪروڙين روپيه روزانه خيرات ملي ٿي‪ .‬هن اسپتال ۾ به‬ ‫مريضن جو وي‪ .‬آِء پي عالج ڪيو وڃي ٿو‪ .‬بلڪل مفت‪ ،‬ڪمرا به ايئر ڪنڊيشن آهن‪.‬‬ ‫اسانجي سنڌ جي سنڌين جو اهلل تعاليٰ االئي ڇو منهن ڪارو ڪري ڇڏيو آهي‪ .‬رشوتي به سنڌي حرام‬ ‫خور به سنڌي‪ .‬ڪنهن به سنڌي وڏيري‪ ،‬سياستدان يا واپاري عوام جي ڀالئي خاطر پنهنجي بيشمار دولت‬ ‫مان ڪوبه ڪاليج‪ ،‬اسپتال‪ ،‬مسجد يا مدرسو في سبيل اهلل عوام جي ڀلي ۽ بهتري الِء قائم نه ڪيو آهي‪.‬‬ ‫انسان ذات جي ڀالئي ۽ بهبود ۽ فائدي الِءڪوبه خيراتي ادارو قائم نه ڪيو آهي‪ .‬ضرورت وارن فالحي ۽‬ ‫اجتماعي فائدي وارن ڪمن طرف ڪو ڌيان ئي ڪونهي‪ .‬ڪتن‪ ،‬ڪڪڙن‪ ،‬گهوڙن ۽ گڏهن پالڻ جي‬ ‫خفت ۾ محو ۽ مگن آهن‪ .‬ڪنهن به هيلٿ سينٽر ۾ ڇتي ڪتي جي کاڌل‪ ،‬نانگ جي ڏنگيل ۽‬ ‫هيپاٽائيٽس جي مريضن الِء وئڪسين ۽ سيون بنان رشوت جي نه ملنديون‪ .‬هي حال آهن اسان جي‬ ‫سنڌي ڀوتارن جا‪ .‬بس! سنڌي اجرڪ ٽوپيون پائي وتن ٿا هو جمالو ڳائيندا‪ .‬ڀنگ جو ڪونڊو ڏينهن ۾‬ ‫چٽ‪ .‬ڪهڙو نه سٺو ٿئي جيڪڏهن ميهڙ جا سڀ ڊاڪٽر صاحب‪ ،‬محترم ڊاڪٽر محمد خان شيخ جي‬ ‫نقش قدم تي هلي هفتي ۾ صرف هڪ ڏينهن في سبيل اهلل مريضن جو مفت عالج ڪن ۽ ڍونڍ گڏ ڪرڻ‬ ‫بدران غريبن جون دعائون ۽ اهلل تعاليٰ جون رحمتون ڪٺيون ڪن‪ .‬ياد رکو حرام مال اوهان جي نسل کي‬

‫‪32‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫تباه و برباد ڪري ڇڏيندو‪ .‬جنهن اوالد الِء اوهان ناجائز مال ڦرمار ڪري ڪٺو ڪريو ٿا اهو اوهانجو اوالد‬ ‫چريو‪ ،‬لول و لنگڙو ۽ موالو ٿي ويندو‪ .‬اهڙو حرام مال ڪهڙي ڪم جو جنهن سبب ٻئي جهان جهنم بڻجي‬ ‫وڃن نه هن جهان ۾ سڪون ۽ نه آخرت ۾ ڪو ڇوٽڪارو‪ .‬اهلل تعاليٰ پاڻ فرمايو آهي مال دولت ڍونڍ مثل‬ ‫آهي‪ .‬اوهان کي اهو ته بخوبي معلوم آهي ته ڍونڍ جا پياسي ڪتا هوندا آهن‪ .‬واڪا ڪرڻ مون وس! سچ‬ ‫چيو اٿن سنڌ چاليهه سال پهريائين غرق ٿيندي‪ .‬غرق ٿي چڪي آهي‪ ،‬انساني شڪل ۽ صورت ۾ شيطان‬ ‫۽ ابليس هر جڳهه موجود آهن‪ .‬خبر ناهي امام مهديَء جو ظهور االئي ڪڏهن ٿيندو‪ .‬ديڳ ته تتي پئي‬ ‫آهي‪ .‬ظالمن کي منڍين کان جهلي ان ۾ االئي ڪڏهن اڇليو ويندو؟ لوه ته تتل آهي بس وڏاڻن جي‬ ‫ضرورت آهي‪.‬‬ ‫اڄ ڪلهه ملڪ ۾ موجود بينڪاري نظام سراسر سودي ۽ حرام آهي سواِء ڪرنٽ اڪائونٽ جي‬ ‫نوڪرين وارن مالزمن کي ملندڙ پراويڊنٽ فنڊ جنهن ۾ اڌ رقم‪ ،‬کاتو پنهنجي طرف مالئيندو آهي اهو به‬ ‫وياج آهي‪.‬‬ ‫انشورنس پاليسي وٺڻ به حرام آهي‪ .‬هن ۾ وياج ۽ جوا ٻئي موجود آهن‪.‬‬ ‫پرائيز بانڊ به حرام آهي‪.‬‬ ‫قسطن تي شيون وٺڻ به حرام ۽ سود آهي‪.‬‬ ‫سمال فنانسنگ آفيسن مان قرض کڻڻ به حرام ۽ سود آهي‪ .‬اهڙا قرض ڏيندڙ به سڀ وياجي ۽ حرام خور‬ ‫آهن‪.‬‬ ‫ان انهيَء شرط تي ڏيڻ ۽ وٺڻ ته مهيني يا ٻن بعد ان جو اگهه هيترو يا هيترو ڏنو يا ورتو ويندو اهو بلڪل‬ ‫سود ۽ حرام آهي‪.‬‬ ‫نوٽ‪ :‬سود يا وياج جون جيڪي مختلف شڪليون ۽ صورتون مٿي بيان ڪيون ويون آهن جيڪڏهن‬ ‫انهن جي روشنيَء ۾ سروي ڪئي ويندي ته ‪ 90‬سيڪڙو واپاري ۽ دڪاندار وياجي ۽ حرام خور ثابت‬ ‫ٿيندا ۽ ‪ 95‬سيڪڙو وڏا ماڻهو انهيَء زمري اندر ايندا‪.‬‬ ‫اهلل تعاليٰ کين دولت بي انتها انهيَء ڪري ڏني آهي جو ڪوڙي يا سچي دل سان نماز پڙهن ٿا‪ ،‬قرآن‬ ‫شريف پڙهن ٿا ۽ ڏيکاَء الِء يا سچي دل سان خيرات اهلل جي نالي تي ڏين ٿا‪ .‬اهلل تعاليٰ ڪنهن جو هڪ‬ ‫مشقال برابر چڱو ڪم ضايع ڪرڻ وارو نه آهي ان ڪري کيس هن دنيا ۾ ڪافرن جي لسٽ ۾ شامل‬ ‫ڪري سندن پسند جي شيِء ڌن ۽ دولت جيڪا درحقيقت ڍونڍ برابر آهي انهن کي ڏئي ڇڏي آهي ڇو‬ ‫ته آخرت ۾ انهن جو حصو نه هوندو‪ ،‬هن سلسلي ۾ حديثون ڏينون ويون آ هن‪ .‬جيڪڏهن ڪوبه شخص‬ ‫انهن ڳالهين کان بي خبر ۽ اهڙي حقيقت کان اڻ ڄاڻ آهي ته هن ڪاوش مان سبق حاصل ڪري‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬

‫وياج ۽ ان جون تباهه ڪاريون‬

‫واڪا ڪرڻ مون وس‬ ‫***‬

‫‪34‬‬

‫‪www.sindhsalamat.com‬‬