ΣΧΟΛΙΚΟ Δρ. Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος | Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Νέων Επιβατών |Σχολικό Έτος 2013-2014 ΕΤΟΣ 2013-2014
«Παραμυθοιστορίες» Διδακτικό σενάριο ΤΠΕ με τη χρήση λογισμικού επεξεργασίας κειμένου και λογισμικού ζωγραφικής
Δημιουργός Διδακτικού Σεναρίου: Δρ. ΜΠΑΡΜΠΑΤΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ 19 - PhD, MSc. Σχολικό έτος 2013 – 2014
1
Δρ. Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος | Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Νέων Επιβατών |Σχολικό Έτος 2013-2014
ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ «Παραμυθοιστορίες»
Γενική περιγραφή σεναρίου - Σκοπός Στο συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο, η τάξη χωρίστηκε σε ομάδες με βάση τον αριθμό των υπολογιστών στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου. Η κάθε ομάδα κλήθηκε να γράψει (αρχικά) στο πρόχειρο, μια ιστορία ή ένα παραμύθι. Στη συνέχεια, οι μαθητές πληκτρολόγησαν την κάθε ιστορία / παραμύθι σε λογισμικό επεξεργασίας κειμένου. Τέλος, ζητήθηκε από την κάθε ομάδα, να ζωγραφίσει μια σύνθεση (σε λογισμικό ζωγραφικής ανοιχτού κώδικα) σχετική με το περιεχόμενο της ιστορίας / παραμυθιού. Το διδακτικό σενάριο έχει ως βασικό σκοπό την επέκταση των γνώσεων των μαθητών στο λογισμικό επεξεργασίας κειμένου και στο λογισμικό ζωγραφικής. Για το λόγο αυτό το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο έχει μεγαλύτερη χρονική διάρκεια λόγω του ότι στις διδακτέες ώρες συμπεριλήφθηκαν και οι ώρες που απαιτούνται για τη διδασκαλία των βασικών δεξιοτήτων του λογισμικού επεξεργασίας κειμένου, όπως αυτό προβλέπεται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών των ΤΠΕ για το ΕΑΕΠ. Θεωρείται απαραίτητη η διδασκαλία του λογισμικού, προκειμένου οι μαθητές να λειτουργήσουν αυτόνομα στη δημιουργία του τελικού αποτελέσματος. * Σημείωση: Στο συγκεκριμένο σχολείο, οι μαθητές της Δ’ τάξης δεν έχουν διδαχθεί βασικές αρχές επεξεργασίας κειμένου και ζωγραφικής μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, μιας και το μάθημα των Τ.Π.Ε. ενσωματώθηκε στο πρωινό πρόγραμμα, κατά το σχολικό έτος 2013-2014. Για τους παραπάνω λόγους, καταλήξαμε στην υλοποίηση του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου, αν και οι συγκεκριμένες θεματικές ενότητες δεν συμπεριλαμβάνονται στις θεματικές ενότητες της Δ’ Τάξης όπως αυτές καθορίζονται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών των ΤΠΕ για το ΕΑΕΠ
ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ – ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Βασικά υπηρετούνται επιδιώξεις των θεματικών ενοτήτων / αξόνων του μαθήματος των Τ.Π.Ε. για τη Δ’ Τάξη:
Πληκτρολόγηση απλού κειμένου
Ζωγραφική
Απλές λειτουργίες ενός επεξεργαστή κειμένου.
ΤΑΞΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ Το διδακτικό σενάριο απευθύνεται στους μαθητές της Δ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Κατά το σχολικό έτος 2013 – 2014, οι δραστηριότητες του διδακτικού σεναρίου υλοποιήθηκαν από την τάξη Δ1 του Διαπολιτισμικού Δημοτικού Σχολείου Νέων Επιβατών, κάτω από την καθοδήγηση του καθηγητή πληροφορικής Δρ. Μπαρμπάτση Κωνσταντίνου και σε συνεργασία με την δασκάλα της τάξης Γκουγκουσίδου Αντωνία .
2
Δρ. Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος | Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Νέων Επιβατών |Σχολικό Έτος 2013-2014
ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Το εκπαιδευτικό σενάριο υποστηρίζει τη μαθησιακή διαδικασία μέσω της χρήσης και της αξιοποίησης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική πράξη. Είναι συμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, αφού εξυπηρετεί τους στόχους που σχετίζονται με τις συγκεκριμένες θεματικές ενότητες των ΤΠΕ.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, μορφοποίηση κειμένου, κεφαλίδα, υποσέλιδο, εικόνες σε κείμενο, ζωγραφική μέσω υπολογιστή.
ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Προκειμένου οι μαθητές να έχουν την δυνατότητα να ακολουθήσουν την ροή των δραστηριοτήτων, είναι απαραίτητο να έχουν μια σειρά από προαπαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες. Πιο συγκεκριμένα απαιτείται να είναι εξοικειωμένοι με:
τις βασικές λειτουργίες του λειτουργικού συστήματος
τη διαχείριση αρχείων και φακέλων, ώστε να είναι σε θέση να οργανώνουν και να αποθηκεύουν το υλικό που θα συλλέξουμε προκειμένου να φέρουμε εις πέρας το διδακτικό σενάριο.
* Σημείωση: Η διδασκαλία των βασικές λειτουργιών του λειτουργικού συστήματος και της διαχείρισης αρχείων και φακέλων, προηγήθηκε της υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου.
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Λογισμικό: Επεξεργαστής κειμένου (Microsoft Word), Λογισμικό ζωγραφικής (tuxpaint). Υλικό: Projector, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πρόχειρο, στυλό / μολύβι.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Α΄. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο των Τ.Π.Ε. Οι μαθητές μετά την ολοκλήρωση του παρόντος διδακτικού σεναρίου πρέπει να είναι ικανοί:
Να εκφράζεται δημιουργώντας ψηφιακά κείμενα Να χειρίζεται αποτελεσματικά βασικά πλήκτρα και βασικούς συνδυασμούς του πληκτρολογίου Να αποθηκεύει ένα κείμενο με κατάλληλο όνομα και στην κατάλληλη θέση στις μονάδες αποθήκευσης Να ανακτά ένα κείμενο Να μορφοποιεί ένα κείμενο με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά γραμματοσειράς Να εισάγει εικόνες σε ένα κείμενο Να αλλάζει το μέγεθος και τη θέση μιας εικόνας σε ένα κείμενο Να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τεχνικές αντιγραφής / μετακίνησης σε τμήματα ενός εγγράφου 3
Δρ. Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος | Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Νέων Επιβατών |Σχολικό Έτος 2013-2014
Να εισάγει κεφαλίδα, υποσέλιδο και αριθμό σελίδας σε ένα κείμενο Να δημιουργεί ζωγραφική σύνθεση, συνδυάζοντας γεωμετρικά σχήματα, γραμμές και έτοιμες εικόνες. Να αποθηκεύει τη ζωγραφική σύνθεση που δημιουργεί επιλέγοντας κατάλληλο όνομα και εντοπίζοντας την κατάλληλη θέση στις μονάδες αποθήκευσης Να αναπτύσσει, να εκφράζει τις ιδέες του και να επικοινωνεί δημιουργώντας ζωγραφικές συνθέσεις.
Β΄. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία
Να προωθείται η συνεργατική μάθηση και η επικοινωνία Να ενθαρρύνεται η ελεύθερη δημιουργικότητα και η φαντασία των μαθητών.
ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ Οι μαθητές θα εργαστούν για 2 ώρες στην τάξη, όπου με την διακριτική καθοδήγηση του δασκάλου θα γράψουν στο πρόχειρο τους μια σύντομη φανταστική ιστορία και όσες ώρες χρειαστεί στα πλαίσια του μαθήματος Τ.Π.Ε. Να σημειωθεί ότι στις ώρες που θα απαιτηθούν στο εργαστήριο πληροφορικής περιλαμβάνεται και η διδασκαλία των βασικών λειτουργιών ενός λογισμικού επεξεργαστή κειμένου και βασικών αρχών λογισμικού ζωγραφικής (σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών των ΤΠΕ).
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η διδακτική προσέγγιση που ακολουθείται είναι η «Υποστηριζόμενη από Η/Υ συνεργατική διδασκαλία και μάθηση». Η διδακτική προσέγγιση της «Υποστηριζόμενης από Η/Υ συνεργατικής διδασκαλίας και μάθησης» ταιριάζει στη λογική του σεναρίου μιας και προωθεί προσεγγίσεις, που υποστηρίζουν τη συνεργατική και διερευνητική διδασκαλία μέσα στην τάξη, τη χρήση και την αξιοποίηση των ΤΠΕ. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες, που επιλέγουν οι ίδιοι με τη καθοδήγηση του εκπαιδευτικού. Το κάθε μέλος της ομάδας αναλαμβάνει και ένα συγκεκριμένο έργο. Πραγματοποιούν τις δραστηριότητες που τους αναλογούν, συζητούν τις εμπειρίες τους, αλληλοβοηθιούνται και αλληλοϋποστηρίζονται παρέχοντας ταυτόχρονα αμοιβαία αλληλοτροφοδότηση για την ατομική και ομαδική τους απόδοση.
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η όλη ανάπτυξη του θέματος διέπεται από τις αρχές του εποικοδομισμού και τις αρχές των κοινωνικοπολιτισμικών θεωριών, σύμφωνα με αυτές οι μαθητές μέσα από την αυτενεργό εξερεύνηση, οικοδομούν τη γνώση με βάση τις εμπειρίες τους και τις διαδράσεις τους με τον κόσμο και τα εργαλεία που διαθέτουν. Οι μαθητές δουλεύουν ομαδοσυνεργατικά και ο εκπαιδευτικός λειτουργεί καθοδηγητικά/υποστηρικτικά και ως διαμεσολαβητής της γνώσης, δίνοντας σταδιακά, πεδίο δράσης στους μαθητές, ώστε με 4
Δρ. Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος | Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Νέων Επιβατών |Σχολικό Έτος 2013-2014
αυτενέργεια και ανάληψη πρωτοβουλιών να αναζητήσουν και να ανακαλύψουν νέες εμπειρίες, νέες δεξιότητες και γνώσεις. Παρακολουθεί την πορεία του κάθε μαθητή και ομάδας, παρέχει διευκρινήσεις και τεχνική ή γνωστική βοήθεια, όπου είναι απαραίτητο, στέκεται διαμορφωτικά και παρέχει ανατροφοδότηση στις ενέργειες των μαθητών και συντονίζει τις συζητήσεις μεταξύ αυτών.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Α) Προτεινόμενη οργάνωση της τάξης Οι μαθητές είναι δυνατό να χωριστούν σε ομάδες ανάλογα με τον αριθμό των ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Β) Αναλυτική περιγραφή σεναρίου / δραστηριότητες Β1. Διατύπωση του θέματος, συζήτηση. Ο εκπαιδευτικός Τ.Π.Ε. παρουσιάζει το θέμα στους μαθητές. Οι μαθητές καλούνται να συζητήσουν με τα μέλη της ομάδας τους, σχετικά με το θεματικό περιεχόμενο της παραμυθοιστορίας που θα συγγράψουν, καθώς και για τις εικόνες / ζωγραφιές που θα την εμπλουτίσουν.
Β2. Συγγραφή ιστορίας Οι κάθε ομάδα γράφει την παραμυθοιστορία της στο πρόχειρό.
Γ. Διδασκαλία λογισμικού επεξεργασίας κειμένου Για μια σειρά ωριαίων διδασκαλιών (ο ακριβής αριθμός τους αποφασίζετε από τον εκπαιδευτικό Τ.Π.Ε. και σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών), πραγματοποιείται διδασκαλία των βασικών αρχών του λογισμικού επεξεργασίας κειμένου. Μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας της κάθε δεξιότητας οι μαθητές καλούνται να την επιτελέσουν και αυτοί στους υπολογιστές τους, γράφοντας το κείμενο της παραμυθοιστορίας τους στο επεξεργαστή κειμένου. Ο εκπαιδευτικός ορίζει συγκεκριμένες προδιαγραφές (γραμματοσειρά, μορφοποίηση, τίτλος, κεφαλίδα, υποσέλιδο, αριθμοί σελίδας).
Δ. Διδασκαλία λογισμικού ζωγραφικής Για μια σειρά ωριαίων διδασκαλιών (ο ακριβής αριθμός τους αποφασίζετε από τον εκπαιδευτικό Τ.Π.Ε. και σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών), πραγματοποιείται σύντομη επίδειξη των βασικών αρχών του λογισμικού ζωγραφικής. Οι μαθητές καλούνται να χρησιμοποιήσουν το λογισμικό ζωγραφικής, ανοιχτού κώδικα tux paint, προκειμένου να υλοποιήσουν τις εικόνες / ζωγραφιές τους.
Ε. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων / αξιολόγηση 5
Δρ. Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος | Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Νέων Επιβατών |Σχολικό Έτος 2013-2014
Στη φάση αυτή οι ομάδες ετοιμάζονται για την παρουσίαση, όπου κάθε παρουσίαση θα περιλαμβάνει το κείμενο της παραμυθοιστορίας και τις αντίστοιχες εικόνες / ζωγραφιές. Ο εκπαιδευτικός αξιολογεί το αποτέλεσμα της κάθε ομάδας και αν χρειαστεί παρεμβαίνει και προτείνει βελτιώσεις επί του τελικού αποτελέσματος. Στη συνέχεια όλες οι παραμυθοιστορίες συνενώνονται σε ένα έγγραφο και επιχειρείται από τον εκπαιδευτικό Τ.Π.Ε. (σε συνεργασία με τους μαθητές) μορφοποίηση αυτού, προκειμένου να υπάρχει μια ομοιομορφία.
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ / ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΙΑΙΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΩΝ 1ο Μάθημα
Παρουσίαση του διδακτικού σεναρίου στους μαθητές. Χωρισμός σε ομάδες
2ο Μάθημα
Συγγραφή της παραμυθοιστορίας της κάθε ομάδας
3ο – 7ο Μάθημα
Εξοικείωση με το λογισμικό επεξεργασίας κειμένου Γνωριμία με το περιβάλλον εργασίας Κείμενο, μορφοποίηση κειμένου Εικόνα, clip art, word art Κεφαλίδες, υποσέλιδα, αριθμοί σελίδας Αποθήκευση εγγράφου Ανάκτηση εγγράφου Συγγραφή της παραμυθοιστορίας στον επεξεργαστή κειμένου σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχουν οριστεί.
8ο – 10ο Μάθημα
Εξοικείωση με το λογισμικό ζωγραφικής Γνωριμία με το περιβάλλον εργασίας Εργαλεία σχεδίασης, γεμίσματος Χρήση έτοιμων εικόνων Σβήσιμο τμήματος εικόνας Αποθήκευση εγγράφου Ανάκτηση εγγράφου Κάθε ομάδα υλοποιεί την εικόνα / ζωγραφιά Ενσωμάτωση της εικόνας στο κείμενο
11ο Μάθημα
Παρουσίαση των αποτελεσμάτων κάθε ομάδας. Συνένωση των επιμέρους παραμυθοιστοριών σε μια και μορφοποίηση αυτής.
12ο Μάθημα
Συζήτηση για το τελικό αποτέλεσμα 6
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ:
Δρ. Μπαρμπάτσης Κωνσταντίνος | Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Νέων Επιβατών |Σχολικό Έτος 2013-2014
Διερεύνηση σε σχέση με την ύπαρξη ασαφειών, αποριών Ελεύθερη ανάπτυξη θέματος ως επαναληπτική πρακτική εξάσκηση
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Διαμορφωτική αξιολόγηση και ανατροφοδότηση κατά τη διάρκεια υλοποίησης των δραστηριοτήτων.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ Με τον ίδιο τρόπο η δραστηριότητα αυτή θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε ανάλογη εργασία που θα αφορούσε συγκεκριμένο θέμα σχετικό με την ύλη των μαθημάτων που διδάσκονται οι μαθητές
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Πρόγραμμα σπουδών για τον Πληροφορικό Γραμματισμό στο Δημοτικό – Οδηγός για τον εκπαιδευτικό 2. Οδηγός εκπαιδευτικών για το μάθημα των Τ.Π.Ε. στα 800 ολοήμερα δημοτικά σχολεία με Ε.Α.Ε.Π.
7