6
Einleitung — „Transnationalismus ist eine neue Art des
Inleiding — „Transnationalisme is een nieuwe manier
Nachdenkens über die Beziehungen zwischen den Kulturen“
van denken over relaties tussen culturen”
• Randolph Bourne, 1917
• Randolph Bourne, 1917
Grenzen können als bloße Linien auf einer Karte, als will
Grenzen kunnen worden beschouwd als lijnen op een kaart,
kürliche Markierungen eines bestimmten Territoriums
willekeurige begrenzingen van een bepaald gebied. Grenzen
aufgefasst werden. Grenzen sind nicht mehr als künstliche
zijn slechts menselijke creaties, politieke afbakeningen in ons
Gebilde, sind politische Demarkationslinien in unserem
dagelijkse leven. Toch vormen deze lijnen ook een geografische,
Alltag. Und dennoch definieren diese Linien geographische,
politieke, maatschappelijke, culturele en talige werkelijkheid.
politische, soziale, kulturelle und sprachliche Realitäten.
Zij vormen ons en wij maken hen.
Sie prägen uns und wir konstruieren sie. Grenzen zijn een essentieel onderdeel geworden van de manier Grenzen sind zu einem wesentlichen Aspekt unseres Ver
waarop wij tegen de werkelijkheid aankijken; zowel in politiek
ständnisses der Wirklichkeit geworden. Sowohl politisch als
als in sociologisch opzicht hebben zij een enorme invloed op
auch soziologisch hat der Begriff enormen Einfluss auf unsere Wahrnehmung. Es ist nahezu unmöglich, sich eine Welt ohne Grenzen oder eine Politik, die sich nicht über Grenzen definiert, vorzustellen. Der Soziologe Malcolm Anderson 1 versteht Grenzen als Institutionen und Prozesse zugleich: „Als Institutionen markieren und begrenzen sie staatliche Souveränität und die Bürgerrechte des Einzelnen. Als Pro zesse sind Grenzen Instrumente nationalstaatlicher Politik.“ Zudem betont er ihren Einfluss auf unsere Individualität und
onze perceptie van de werkelijkheid. Wij kunnen ons nauwelijks een voorstelling maken van een wereld zonder grenzen, of van een politieke kwestie waarbij grenzen geen rol spelen. Volgens socioloog Malcolm Anderson1 zijn grenzen zowel een institutie als een proces: “Als institutie markeren en begrenzen zij de soevereiniteit van een staat en de rechten van individuele burgers. Als proces vormen grenzen een instrument van staatsbeleid”. Daarnaast benadrukt Anderson de invloed die grenzen hebben op onze individualiteit en het wereldwijde belang ervan voor de nationale en politieke identiteit van moderne staten
ihre enorme Bedeutung für die Konstruktion der nationalen
in de vorige eeuw. Hun starheid, onbeweeglijkheid of streng
und politischen Identität moderner Staaten im vergangenen
heid zou gemakkelijk kunnen worden geassocieerd met een
Jahrhundert überall auf der Welt. Ihre Rigidität, Festigkeit
onveranderlijke voorstelling van een voorbije werkelijkheid.
und Strenge ließe sich leicht als unveränderliche Konzeption
Maar dat hebben we reeds ver achter ons gelaten. Grenzen zijn
einer vergangenen Realität auffassen. Doch davon sind wir
vloeiend geworden en de politiek bevordert mobiliteit: Europa
inzwischen weit entfernt. Grenzen sind heute fließend und
wil een mozaïek van culturen worden, en migratie staat bij veel
die Politik fördert Mobilität. Europa möchte ein kulturel
politieke partijen hoog op de agenda.
les Mosaik werden und das Thema Migration steht auf der Agenda vieler politischer Parteien.
Het zijn niet langer zeeën, bergen en rivieren die de natuurlijke grenzen van een gemeenschap of land aangeven; in onze tijd
Heute sind es nicht länger Meere, Gebirge und Flüsse, die
zijn grenzen permeabel, net als onze culturen.
eine Gemeinschaft oder die natürlichen Grenzen von Ländern
Volgens Stuart Hall2, een van de bekendste sociologen van de
definieren. Die Grenzen der Gegenwart sind durchlässig
tweede helft van de vorige eeuw, is identiteit geen vaststaand
– genau wie unsere Kulturen.
eindpunt van de geschiedenis van een volk, maar een constant
Laut Stuart Hall , einem der bekanntesten Soziologen der
wordingsproces. Identiteit is nooit af, maar is altijd tijdgebon-
letzten Jahrzehnte, ist „Identität nicht die Vollendung,
den, binnen een bepaalde context die met verbeeldingskracht
der Abschluss der Geschichte eines Volkes, sondern ein
moet worden geïnterpreteerd afhankelijk van de situatie.
1. Anderson, M. (1996). Frontiers: Territory and state formation in the modern world. Wiley. 2. Hall. S. (1990), „Cultural identity and diaspora“, in J. Rutherford (Hg.), Identity: Community, Culture and Difference, London: Lawrence & Wishart.
1. Anderson, M. (1996). Frontiers: Territory and state formation in the modern world. Wiley. 2. Hall. S. (1990), „Cultural identity and diaspora”, in J. Rutherford (ed.), Identity: Community, Culture and Difference, London: Lawrence & Wishart.
2