12 kran›n ortas›nda binlerce kiflinin aras›ndan seçildi¤i hemen belli olan bir yüz beliriyor. Elinde döner b›ça¤›, kötü ingilizcesiyle “Hello my name is John, I’m 20 years old. I live in New York...” diyor. Yani bu kifli John’mufl partiyi seven New York’ta yaflayan biriymifl. Arkas›ndan da dipses “Ayda sadece 14.99’a istedi¤in kifli ol.” diyor. Telekomünikasyon Kurumu son yasan›n yürütmeli¤ini ç›kar›rken, benim çok net bir önerim vard›. Herkese bir ip adresi verelim. Herkes internete girerken bunu kullans›n. Ayn› numara vatandafll›k numaras› olarak da kullan›ls›n. Ama dünyan›n›n interneti nas›l kavrad›¤›n› ve götürdü¤ü yeri, anlamayan zihinlerin ço¤unlukta oldu¤u bir toplulukta bu sadece c›l›z bir ses olarak kald›. Ben de hakl› oldu¤um tüm konular gibi bunu da zamana b›rakt›m. Ne dedi¤im birkaç y›l içinde daha net anlafl›lacakt›. ‹flte o gün art›k geldi... Ço¤umuzun gerçek isimleri ile kulland›¤›, sadece internet kültüründen nasibini almam›fl kiflilerin “fake account” (yalanc› hesaplar) açt›¤›, facebook, yeni uygulamas› ile bütün web sitelerine ba¤lant› sa¤layan bir uygulama yapt›. Yani blogunuza üye olan kiflileri, facebook hesaplar› üzerinden kontrol edebilecek, gerçek isim ve resimleri ile yorum b›rakmalar›n› sa¤layabileceksiniz. Bu tabii ortalama bir .com flirketinin yapt›¤› uygulamalardan biri. Hat›rlars›n›z “passport.com” isimli flirket de, y›llar önce buna benze bir çal›flmay› bafllatm›flt›. fiimdilerde OpenID ismiyle çal›flan bir inisiyatif, bir yerden ba¤lan›ld›¤›nda, di¤er flifre soran sitelerin hesaplar›na ba¤lant›s›z girmenizi sa¤layan bir uygulama gelifltiriyor. Tabii otantikasyon (kimlik denetleme) söz konusu olunca, denetlenenin d›fl›nda, kimin denetledi¤inin de önemli oldu¤unu unutmamak laz›m. Bu ifli en do¤ru ve en uzun zamand›r yapanlar ise kamu kurum ve kurulufllar›. Bu nedenle kimlik kontrolünün ve flifrelerin güvenli¤inin en iyi korunaca¤› yerin devlet makam› ve bu makam›n destekledi¤i yerler olaca¤›na inan›yorum. Geç kal›nmakla birlikte e-devlet projelerinin baz› ad›mlar›nda, daha önce hiç yap›lmam›fl olmas›n› avantaj olarak kullanarak, çok ileri teknolojiler kullan›ld›. Bence bunlar›n bafl›nda e-devlet kap›s›ndan geçmemizi sa¤layan otantikasyon sistemi e-imza var. Bu konuda elimizde üç farkl› ihtiyac› karfl›layabilen çözüm var. Bunlardan ilki PTT arac›l›¤› ile al›nabilen, sertifikasyon. PTT, son dönemde mektup tafl›ma iflinin azalmas›yla baflka baflka birçok iflle u¤raflmaya bafllad›. Ancak çok fazla ifl kolunun onlar› s›k›nt›ya soktu¤unu da çok net görüyoruz. ‹kinci yöntem ise hiç PTT’ye u¤ramaya gerek kalmaks›z›n, imza sa¤lay›c›lardan al›nacak e-imza. Üçüncü ad›m ise her an elimizin alt›ndaki, cep telefonu. ‹ki operatör bu konuda çal›flmaya bafllam›fl. Turkcell ve Avea. Turkcell’in evlere ücretsiz gelen sistemi bu konudaki en zahmetsiz olan›... Y›llard›r bankac›l›k ifllemlerini bile cep telefonundan halleden biri olarak, bu iflimi de ayn› mecradan halletmeyi tercih ediyorum. Ayr›ca iflin maliyetlerine bak›nca da zaten en ucuz yöntem bu gibi görünüyor. Yaz›lar›m› takip eden herkes çok net bir flekilde hat›rlayacakt›r ki; internet’in “sanal bir dünya” olmad›¤›n›, normal hayattaki kimliklerin yans›mas›n›n siber ortamda (internet) geçerli oldu¤unu her imkanda belirtmiflimdir. ‹flte art›k internet bize bunu do¤rulamay› zorunlu k›lmaya bafllad›. Dikkat ederseniz, internette yaflanan büyük suçlar›n ço¤unun sebebi, gerçek kimlikleri ile olmayan kiflilerdir.
E
Sözlük anonymous FTP: (Anonim FTP) Dosya transfer protokolü üzerinden izin verilen sunucuya kimlik bilgisi vermeden anonim ba¤lant› yap›lmas› durumu. backlink: (Arkayol) SEO Arama motoru optimizasyonu)’nda önemli seviye yükseltme araçlar›ndan biri. Sayfan›za baflka sayfalardan verilen ba¤lant›lar. bounce e-mail: (Cevaps›z e-posta) Toplu e-posta at›m› ifllemlerin, e-posta listelerinde adres bilgisi de¤iflmesi veya herhangi bir nedenle e-posta adresine ulafl›lamamas› durumunda, mesaj› sunucu taraf›ndan geri iletilen, e-posta adresleridir. e-outsourcing: (e-d›flkaynak), e-ifl süreçlerinde, mekanizman›n bir k›sm›n›n ya da tamam›n›n d›fl kaynak kullan›m› arac›l›¤› ile gerçeklefltirilmesi durumu. electronic paper: (elektronik ka¤›t) Do¤an›n korunumu sürecinde, ka¤›d›n yerine kullan›labilen her türlü dijital yap›ya verilen isim. netiquette: (Netiket ) ‹nternet ahlak›, eti¤i. ‹nternet üzerinde dikkat edilmesi gereken davran›fl kurallar›. netizen: (Netizen) ‹nternet Vatandafl›. ‹nternet üzerinde yaflayan varolan bütün insanlara, dil, din, ›rk ayr›m› yap›lmaks›z›n verilen genel isim.
TEKNOLOJ‹
4 OCAK 2009, PAZAR
7
gün 24 saat erisim
BÜROKRAT‹K DEVLETTEN ELEKTRON‹K DEVLETE...
e-Devlet Kap›s› Projesi’ni hayata geçiren TURKSAT’tan müjde var. Genel Müdür Dalbay, hizmetlerin yak›nda cep telefonu üzerinden de al›nabilece¤ini söyledi. e-Askerlik, e-Tüketici de yolda
K
TURKSAT GENEL MÜDÜRÜ Dr. Özkan DALBAY
PTT’ye gitmeye gerek olmadan mobil imza ile girilebilir ■ Sitedeki hizmetlerden nas›l yararlan›labilir? e-Devlet Kap›s›’ndan sunulan e-Hizmetlerden yararlanabilmek için öncelikle eDevlet Kap›s›’na girifl yap›lmas› gerekiyor. Bunun için üç farkl› yöntem kullan›labilir: fiifre, elektronik imza ve mobil elektronik imza. Vatandafllar›m›z PTT flubelerinde kimliklerini ibraz etmek suretiyle imza karfl›l›¤›nda eDevlet Kap›s› flifrelerini alarak www.türkiye.gov.tr üzerinden sunulan hizmetlerden yararlanma imkan›na sahiptirler. Elektronik imza ve mobil elektronik imza kullan›ld›¤›nda ise PTT flubelerine gidip flifre almadan da e-Devlet Kap›s›’na girifl yap›labilmekte ve kimlik do¤rulama sistemi kifliyi tan›yor.
MOB‹L C‹HAZLARDAN E-DEVLET H‹ZMETI ■ e-Devlet hizmetlerinde ne gibi yeniliklerle karfl›laflaca¤›z?
TEKNOLOJ‹Y‹ KULLANANLAR
Gerçek kimlik dönemi bafll›yor!
AKSAM
e-Devlet Kap›s›, dinamik ve sürekli yenilenip, geliflmeye uygun bir yap›ya sahiptir. Birkaç ay içerisinde eDevlet Kap›s›’nda vatandafllar›m›z mobil cihazlar üzerinden de hizmet alabilecek, e-askerlik, e-tüketici gibi hizmetler de e-Devlet Kap›s›’ndan verilmeye bafllanacak. Kamu yönetiminde yeni bir dönemin bafllang›c›n› ifade eden e-Devlet Kap›s› ile vatandafllar›m›z evlerinden, iflyerlerinden, mesai saati s›n›rlamas› olmadan 7 gün 24 saat hizmet alma imkan›na kavufluyorlar. K›rtasiyecili¤i ortadan kald›ran, ifllemleri h›zland›ran, kamu hizmetlerini elektronik ortamda vatandafl›n aya¤›na götüren bu yap› ile bürokratik devletten elektronik devlete geçiflte çok büyük bir mesafeyi de kat etmifl olaca¤›z. Proje, kamu yönetiminde h›z, fleffafl›k ve kalite art›fl› sa¤layacak. Çok baflar›l› e-Devlet uygulamalar›na imza atan
kamu kurumlar›m›z, söz konusu projelerin birbirleriyle entegre çal›flmas› aç›s›ndan e-Devlet Kap›s›’n›n aç›lmas›yla büyük bir imkana da kavuflmufl olacaklar. e-Devlet Kap›s›’nda sa¤lanan güvenli altyap›, kimlik do¤rulama sistemi, e-imza ve mobil e-imza entegrasyonu, merkezi ödeme sistemi ve benzeri özellikler, kamu hizmetlerinin gittikçe artan oranda elektronik ortamda sunulmas›n› sa¤layacak.
amu hizmetlerinin elektronik ortamda verilmesini sa¤layan e-Devlet Kap›s› Projesi’ni hayata geçiren Türksat’›n Genel Müdürlü¤ünü yürüten Özkan Dalbay, e-Devlet Kap›s›’n›n, dinamik ve yeni geliflmelere aç›k bir yap›da oldu¤unu belirterek, bir kaç ay içerisinde e-Devlet hizmetlerinin cep telefonlar› üzerinden de al›nabilece¤i müjdesini verdi. Dalbay, “Vatandafllar›m›z mobil cihazlar üzerinden de hizmet alabilecek, e-askerlik, e-tüketici gibi hizmetler de e-Devlet Kap›s›’ndan verilmeye bafllanacakt›r” dedi. Dalbay, mobil imza ile vatandafllar›n PTT’ye giderek flifre almadan sistemden yararlanabilece¤ini kaydederek, Türkiye’nin art›k bürokratik devletten, mesai s›n›r› olmadan 7 gün 24 saat hizmet veren elektronik devlete geçti¤ini söyledi. AKfiAM’a konuflan Dalbay’›n sorular›m›za verdi¤i yan›tlar flöyle: ■ Kurum olarak uydu ve kablo TV faaliyetleri yan›nda, e-Devlet Kap›s› çal›flmalar›yla da görevlendirildiniz. Bu çal›flmalarda gelinen aflama nedir? e-Devlet Kap›s›, 18 Aral›k’ta Baflbakan›m›z›n kat›ld›¤› bir törenle hizmete aç›ld›. Türkiye’de bilgi toplumuna geçiflte önemli bir aflama olan e-Devlet Kap›s›, aç›l›fl ile sonlanacak bir proje olmay›p, dinamik ve sürekli yenilenip, geliflmeye uygun bir yap›ya sahiptir. Vatandafl, ifl ve devlet ana bafll›klar› alt›nda bilgilendirme hizmeti sunan, kamu kurumlar›n›n veritabanlar›n›n güvenli ortamda birbirlerine ba¤land›¤› E-Devlet Kap›s›’na, her geçen gün yeni e-devlet hizmetlerinin eklenmesini öngörüyoruz. eDevlet Kap›s›’n› vatandafl›n devlete ulaflaca¤› en k›sa yol olarak tan›mlayabilece¤imiz gibi, kamunun elektronik ortamda, vatandafla daha h›zl›, daha fleffaf ve daha verimli hizmet sunmas› olarak da görebiliriz.
TURKCELL MOB‹L ‹MZA ENTEGRE ED‹LDI ■ e-Devlet Kap›s›’nda bugünkü aflamaya nas›l ulafl›ld›?
e-Devlet Kap›s› Projesi, bilgi toplumu yolunda at›lm›fl önemli ad›mlardan biridir. Projenin teknik altyap›s›n›n oluflturulmas› ve iflletilmesi görevi, Bakanlar Kurulu karar› ile 2006 y›l›nda TÜRKSAT’a verildi. 2 Ocak 2008’de e-Devlet Kap›s›n›n ilk aflamas› olan e-Devlet Portal› test amaçl› olarak kamu kurulufllar›na aç›ld›. 4 Nisan 2008’de elektronik imza, Turkcell ile yap›lan iflbirli¤i ile de mobil elektronik imza e-Devlet Kap›s›’na entegre edildi. 12 Haziran 2008’deki e-Türkiye ‹cra Kurulu Toplant›s›’nda elektronik imza ve mobil elektronik imza kullan›larak 4 adet hizmetin e-Devlet Kap›s› üzerinden sunumu test olarak gerçeklefltirildi. Ayn› tarihte, eDevlet hizmetlerindeki tahsilatlar›n elektronik ortamda yap›lmas›n› sa¤layacak ödeme modülü Garanti Bankas› ile yap›lan iflbirli¤i ile eDevlet Kap›s›’na entegre edildi. 7 Ekim 2008’de ‹stanbul’da düzenlenen CeBIT Biliflim Eurasia Fuar’›nda e-imza ve mobil e-imza kullan›lmak suretiyle 14 adet e-Hizmet, eDevlet Kap›s› üzerinden fuar kat›l›mc›lar›n›n kullan›m›na aç›ld›. ■ e-Devlet Kap›s›’nda ne tür hizmetler sunuluyor? e-Devlet Kap›s›’ndan iki tür hizmet sunulmaktad›r. Bunlar bilgilendirme hizmetleri ve k›saca e-Hizmetler olarak adland›r›lan elektronik hizmetlerdir. www.turkiye.gov.tr’de kimlik do¤rulama sistemine girifl yapmadan sadece bilgilendirme hizmetlerinden yararlan›larak kamuya iliflkin güncel bilgilere ulafl›labilir. Sistem üzerinde vatandafllara yard›mc› olacak ve yol gösterecek sesli-görüntülü yard›m içerikleri de haz›rlanarak hizmete sunuldu. e-Hizmetler ise, elektronik ortamdan ulafl›labilecek kamu hizmetleridir. Buradan sistemde mevcut bütün hizmetlere ulaflabilir, devlet daireleri ve kamu kurulufllar›na iliflkin ifllemler internet üzerinden yap›labilir.
Dünya çap›nda duyulacak ■ Vatandafllar›n e-Devlet hizmetlerinden daha fazla yararlanmas› için ne gibi çal›flmalar yap›lacak? e-Devlet Kap›s› ile ilgili olarak, kamuoyunu bilgilendirme ve bilinç oluflturmak amac›yla da çal›flmalar yürütüyoruz. e-Devlet Kap›s›’n›n teknik altyap›s›n›n kurulmas› aflamas›nda Türksat A.fi. taraf›ndan haz›rlanan broflürler, kataloglar, fuar ve etkinlikler yoluyla da bilgilendirme çal›flmalar› yü-
rütüldü ve bundan sonraki süreçte de yürütülmeye devam edilecek. Bu alandaki bir di¤er önemli çal›flma, 12-13 Mart 2009 tarihleri aras›nda Ankara’da düzenleyece¤imiz ‘Uluslararas› e-Devlet Konferans›’d›r. Bu alanda dünya çap›nda önemli çal›flmalar yürütmekte olan akademisyenler ve uzmanlar›n kat›l›m›yla gerçekleflecek etkinlik ülkemiz e-Devlet çal›flmalar›n›n da dünya çap›nda duyurulmas› için bir f›rsat oluflturacak.
GPRS dev flirkete ‘ilaç’ oldu
Mustafa Karabekmez
100’Ü aflk›n ülkede 66 bin çal›flan›yla dev ilaç firmalar›ndan olan AstraZeneca, Turkcell dan›flmanl›¤›nda art›k daha mobil. Türkiye’deki 500 kiflilik sat›fl ekibine PDA da¤›tan flirket, Turkcell GPRS altyap›s› ile mobil iletiflim kurdu, an›nda veri ak›fl›n› sa¤lad›. Bu sayede sat›fl eleman›, a¤›r laptoplarla hastane koridorlar›nda dolaflmak yerine, enerjisini ifline yo¤unlaflt›rabiliyor. Sat›fl tan›t›m sorumlular› gün içinde doktor ziyaretleri yaparken, ara zamanlar›nda PDA kullanarak raporlar›n› haz›rl›yor. CRM süreçleri-
ni, numune ilaç takibini ve literatür taleplerini yönetiyor. Doktor ziyaretleri zaman›nda kaydediliyor, sahadaki aktivitelerle ilgili eksiksiz veri ak›fl› sa¤lan›yor. Mobil Saha Otomasyon Uygulamalar› sayesinde AstraZeneca, ilave teknoloji yat›r›m› yapmaya da ihtiyaç duymuyor. Sat›fl sorumlular›n›n evlerine bilgi ifllem altyap›, bak›m ve destek hizmetleri sa¤laman›n PDA’lerden çok daha maliyetli ve verimsiz oldu¤unu söyleyen AstraZeneca Bilgi Hizmetleri Müdürü Mustafa Karabekmez flu bilgileri verdi:
Bizi farkl› k›lan en önemli özelli¤imiz sat›fl tan›t›m sorumlular›m›za (mümessil) laptop, PC yerine PDA vermemiz. PDA’lerin üzerinde bir uygulama kurulu olmamas› güvenlikle ilgili riskleri de ortadan kald›r›yor.
TURKCELL’‹ SEÇT‹K Karabekmez flöyle devam etti: Türkiye’nin lider operatörü Turkcell’i mobil imza hizmetinde de öncü oldu¤u için tercih ettik. Sistem sayesinde, saha bilgileri zaman›nda, tam ve düflük maliyetle flirkete ulafl›yor.