Die Doringtak Vol 45

Die Doringtak Nr. 45

November 2008

Nuusbrief van die JOHAN JOST STEINBERG FAMILIEBOND Posbus 3501, Pietersburg 0700 ( (015) 291 1421 083 377 7402 Faks (015) 295 7016 E-pos: ibron@mweb.co.za Bank: JJ Steinberg Bond, ABSA Spaarrekening 38065851803. Tak 632005

O

ns is dank baar dat ons Familiebond vanjaar die pragtige mylpaal van ‘n kwarteeu bereik het en nog steeds lewenskragtig bly. Hier het ons ‘n kosbare band wat ons as familie bymekaar hou en ons moet dit koester en bewaar.

Ons moet ook groot waardering hê vir Lieselore Steynberg wat van die geslagregister ‘n lewenstaak gemaak en na 33 jaar se toegewyde navorsing die pragboek Een Familie:

Steynberg/Steenberg/Steinberg die lig laat sien het. Hierdie werk is reeds ‘n versamelaarsitem met ‘n trotse ereplek op die meeste lede se boekrakke. Daar is nog ‘n klein getal eksem plare van hierdie onvervangbare werk beskikbaar vir jonger of nuwe lede wat dit nog nie besit nie. Skakel gerus met Ron om u eksemplaar te bekom.

Hoewel die Bond reeds ‘n paar kindertreetjies gegee het in die rigting van benutting van meer moderne tegnologie (dis geruime tyd reeds op Facebook te vind, en ook word dit per e-pos gestuur aan ons oorsese lede), is daar nog baie om te doen in dié rigting.

Om sekretaris te wees van die Familiebond en veral redakteur van hierdie nuusbrief sal nie vir lank meer ‘n solo taak kan wees nie.

Talle van die oorspronklike lede het grootgeword in die dae voor rekenaars

901

en die internet en het dit nooit leer bemeester nie. Vir hulle is hierdie harde kopie nuusbrief noodsaaklik, maar die neiging by jonger lede is dat hulle dit eerder in elektroniese formaat wil ontvang. Dit is ook baie goedkoper.

Ons sal ernstig moet oorweeg om ‘n familie-webblad aan te lê waar familielede self ook kan help om die geslagregister aanlyn aan te vul, en ook persoonlike stories, inligting en foto’s van bestaande lede en ook voorvaders by te voeg.

U huidige redakteur is self ook ‘n elektroniese dinosaurus, maar besef dat verandering onvermydelik is.

Die ideaal sou wees dat elke lid ‘n gebruikers-profiel sal hê met ‘n unieke log-in en ‘n password, sowel as sy eie private blad wat hy self kan opdateer. Elkeen wat jy dan uitnooi sal onmiddellike toegang hê tot jou persoonlike familie-stamboom aanlyn.

Die redakteur sal dan die rol van administrateur van die webblad inneem en hy sal, in oorleg met die Familiebond se bestuur, beheer hê oor wie wat daarop sal kan doen. Adminstratiewe funksies sal byvoorbeeld die vermoë insluit om by te voeg, te wysig of enige foutiewe of hinderlike inhoud uit te haal.

Medewerkers kan prentjies, foto’s, stories en gebeurtenisse self oplaai.

Lede kan die inhoud dan lees en geniet en ook hulle onmiddellike stamboom aanlyn bekyk en ook op papier uitdruk as hulle wil.

Die moontlikhede van so ‘n interaktiewe webblad is legio. Jy kan jou voorouers se nagedagtenis laat voortleef en hulle huldig as die werklike persone wat hulle was. Elke voorsaat wat vermeld word op hierdie blad, kan

‘n aparte bladsy hê met al sy/haar lewensinligting, insluitende geboorte-, huweliks– en sterfdatums, tesame met foto’s en verhale wat jy het om te deel.

Hieroor kan nog baie gepraat word, maar dit is belangrik dat ‘n begin gemaak word.

Ons hoor graag idees, wenke en planne van veral ons jonger lede.

Ons het al tevore hierna verwys, maar ek beklemtoon dit weer: as hierdie Familiebond wil sinvol voortbestaan, sal elkeen van julle moet toesien dat nuwe jongmense wat volwasse en selfstandig raak, by die Bond inskakel.

Wanneer jy weer jou lidmaatskap betaal, betaal sommer vir hier-die nuwe jong volwas-senes, jou kinders of kleinkinders, en gee sommer vir ons hulle name en adresse so-dat ons kan sorg dat hulle ook Die Doringtak gereeld kry.

En dan, terwyl ons nou oor belangrike sake gesels, as jy verhuis, voorsien ons asseblief dadelik jou nuwe adres.

Moet asseblief nie verlore raak nie!

LEDEGELDE Ons herinner dat ledegeld voor einde Januarie betaalbaar is. U kan dit aanstuur of direk deponeer of elektronies inbetaal in ons bankrekening wat verskyn vermeld bo-aan die eerste bladsy. E-pos, faks of pos dan asb. die bewys aan ons, anders weet ons nie waar die geld vandaan kom nie. Gelde is nog onveranderd: ‘n nominale R20 p.j. (en R15 p.j. vir pensioenarisse.)

U samewerking word opreg waardeer.

902

_________________

BYEENKOMS OP KLEINFONTEIN

eintlik seldsaam is omdat navorsing getoon het dat min familieverenigings langer as 20 jaar

Op Saterdag 4 Oktober het ‘n stuk of veertig familielede op die plaas Kleinfontein, sowat 40 km oos van Pretoria bymekaarbestaan voordat hulle ‘n gekom en lekker gekuier. natuurlike dood sterf.

Voordat die gaste opgeDaarna het Ron kortliks daag het, het ek en Issie gerapporteer oor die kans gehad om Ds Nico en byeenkoms op Bloubank wat Dorothea se aantreklike die vorige naweek plaasself-beplande en self– gevind het, ‘n bietjie oor Ron en Nico opgerigte wo n i n g te Bondsake verslag gedoen en besigtig.

Daarna ook oor Die Doringtak. kon ons ‘n draai ry Hierna is ‘n om die netjiese v i n n i g e bedorpie van naderby stuursverkiesing te sien. gehou en, anOmdat dit ‘n een- ders as in Zimdag geleentheid babwe, was die was, was die kans uitslag dadelik bekend. Die hele Ron as Johan Jost vir kuier beperk en Koert & Rina was daar nie tyd bestaande beom met almal stuur is eenparig herkies en in die lekker te gesels vakante plek van ons ontslape ondernie. voorsitter, wyle Hendrik Steenberg, is Die teenwoordigKoert Steynberg (b7. c6.d3.e5.f2.g2.) es het in die kerkvan Warmbad verkies. saal vergader en Die bestuur sien dus nou as volg daar is met koffie en uit: tee en beskuit verwelkom. Elkeen het ‘n naamkaartjie Voorsitter: Ds Nico Steenberg gekry. Daar was Onder-Voorsitter: Koert Steynberg min formaliteite.

Sekretaris: Ron Steynberg Ds Nico Steen- Tesourier: Johan Steynberg berg, voorsitter van die Familie- Daarby is Lieselore Steynberg, wat bond, het almal ongelukkig nie teenom 10 vm ver- woordig kon wees welkom, ‘n aan- nie, nog steeds ons Heidi, Coert & Dawie tal bedankings lewenslange eregedoen en kortliks een en ander oor President. die Bond gesê en gemeld dat die Bond Pragtige wynglase vanjaar ‘n kwarteeu bestaan; iets wat 903

met die familiewapen daarop ge-sandblaas is tydens teetyd verkoop asook bottels goeie rooi– en witwyn Anneke, Martin & Marcus met pragtige etikette met ons familiewapen daarop. Nico en Dorothea het letterlik alles self voorberei en verdien ons almal se hartlike dank en gelukwense.

Hierna is ons almal hartlik verwelkom deur Mnr Louis Pretorius, die burgemeester, oftewel Frik Steenberg bestuursraadsvoorsitter van Kleinfontein.

Hy het baie interessant vertel oor die ontstaan en die wel en weë van hierdie unieke dorpie wat hier By die braai binne-in ‘n natuurreservaat so naby aan die stede ontstaan het.

Na die teetyd het Ron sy eenmantoneel: Johan Jost Steinberg – 'n Terugblik, aangebied - wat maar opdraende gegaan het omdat hy in die kloue van ‘n voortslepende griep was, maar die mense het gesê hulle het dit geniet.

Toe was dit tyd om heerlik saam te braai en te eet en te kuier. Lang geselse is gesels, familie is uitgelê en kennis is gemaak met lede wat mekaar nog nie tevore ontmoet het nie. Vroegerig die middag het almal

vertrek om sover moontlik nie in die donker op die paaie te wees nie.

Dit was ‘n gesellige byeenkoms wat getoon het dat familie heerlik kan saamkom met relatief min organisasie of koste.

FAMILIESAAMTREK 26 - 28 September 2008

BLOUBANK Hier in ons Bond se 25ste jaar, was dit oor bogenoemde naweek my en Issie se voorreg en plesier om ‘n Steinberg/ Landman/Bredenkamp saamtrek op die plaas Bloubank, regoor die Swadini oord naby Hoedspruit mee te maak. Die plaas behoort gesamentlik aan die broers Willem (b11.c7. d2.e4.f6.), Jan (g2.), Peet (g3.) en Nico (g4.) Steinberg.

Sedert die vorige byeenkoms het hulle ‘n pragtige kuier– en onthaal-lokaal by die jagkamp gebou. Dit was die naweek maar droog en stowwerig en die slim mense het ‘n 30% kans vir reën vir die area voorspel. Die wind het Vrydag baie sterk begin waai maar die reën het weggebly.

So ‘n naweek is maar ‘n bietjie kort om met al die teenwoordiges kennis te maak of lekker met reeds bekendes te gesels, maar die knap en immerbedrywige Elria, Peet se raakvat-vrou, het by al haar ander take dit op haar geneem om ‘n mini-onderhoud met soveel moontlik van die familielede te voer en vir Die Doringtak ‘n klompie interessante en nuttige aantekeninge te maak wat my taak as redakteur aansienlik vergemaklik.

Ek gee die inligting hieronder informeel en sonder enige besondere ordening. Familielede wat nie daar kon

904

wees nie sal die nuus interessant vind.

Christina Kruger (geb. Steinberg b11.c7.d2.e4.f2.g2. - (dogter van wyle Willem Frederik (Stony) Steinberg en Tannie André, neé Rode), getroud met Dr Jacobus Stephanus Kruger) was opeenvolgend onderwyseres, dosent by ‘n Onderwyskollege en later lektor by ‘n Tegniese Kollege. Haar man was predikant en daarna dosent by UNISA in Godsdienswetenskap tot sy aftrede.

Hulle het drie kinders: Christa, ‘n psigiater in Pretoria en moeder van 3 kinders, 15, 14 en 8 jaar onderskeidelik, Alita, ‘n mediese dokter, tans in Townsville, Australië.

Ab r a h a m , finansiële bestuurder en woonagtig in Centurion, getroud maar nog geen kinders.

Christina sê die byeenkoms herinner haar aan die vakansies op Mooiplaas waar al haar oupa Willem Frederik Steinberg (b11.c7.d2. e4.f2.) en Ouma Sarie se kinders en kleinkinders dikwels saam was en sò gedeeltelik saam grootgeword het. Sy wonder dikwels hoe Ouma, wat 19 kleinkinders gehad het, alles kon behartig en beheer kon behou oor die bedrywige klomp. Sewe van die kleinkinders was meisies en hierdie sewe niggies: Sarie Frazer en

Johanna de Klerk (dogters van Anna en Frans Landman); Christina Kruger en Sophie Fourie (dogters van Stony en André Steinberg); Anita Oosthuizen (dogter van Bok Steinberg Snr.) en Sanet du Toit en

Berna Liebertrau (dogters van Sarie Bredenkamp), waarvan natuurlik

nie een nou meer Steinberg is nie, hou nog af en toe ‘n kleiner saamtrek in Pretoria.

Frans Landman is die oudste seun van wyle Frans en Hester Landman van Piet Retief (gesamentlik oorlede in ‘n motorbotsing op 29 Januarie 1998).

Sy vader was die oudste seun van Frederik Johannes Landman en Anna ('n nooi Steinberg - b11.c7.d2.e4.f1.) van Carolina.

Die naweek op Bloubank was Frans en Christine ('n nooi Thudichum, van Switserse afkoms) en hulle kinders Brandon en Tanya se eerste familiesaamtrek met die wyer familie en hulle het dit baie geniet. Hulle bedryf ‘n kleinhandel apteek in Brakpan en hulle kinders gaan skool by die Veritas College in Springs. Hulle droom om goeie gesondheid te bly geniet en hulle kinders te ondersteun. Hierdie saamtrek op Bloubank sal vir hulle ‘n kosbare herinnering bly en hulle dank elkeen wat daartoe bygedra het.

Frans is ‘n geesdriftige hengelaar en voëlkyker en Brandon deel hierdie belangstellings. Christine is bedrywig met musiekbediening in hulle kerk en ook betrokke by gevangenisbediening by die Johannesburg Sentrale Vrouegevangenis. Sy help ook graag by vrouekampe.

Die 14-jarige Tanya kry gereeld A+ by Eisteddfods, bedien met musiek by die Sondagskool en is ook ‘n assistent Sondagskool-onderwyseres.

Hierdie gesin het ‘n besondere hegte en lewendige onderlinge verhouding.

Paula de Villiers (meisie van Ernie Steinberg - seun van Willem en Linda, b11.c7.d2.e4.f6.g1. van Carolina) sê

905

hulle is tans van Douglas waar Ernie met besproeiing boer. Sy ken die familie nog nie so goed nie, maar Ernie praat baie oor die goeie tye en lekker kuiers by Oupa Piet-hulle op Mooiplaas.

Jacoba Cornelia (Cobie) Steinberg (Snr., geb. Jooste, vrou van Dr Jan b11.c7.d2.e4.f6.g2.) van Lydenburg , sê dis heerlik om weer ‘n slag te kom stap, draf en droom by die berg en bosse en wilde natuur en ook weer ‘n slag stil te word hier op Bloubank. Sy dank steeds vir Oupa Piet vir hierdie nalatenskap wat gesinne en families bymekaar bring en hou.

Cobie Steinberg (Jnr.) en vriend Barend was ook daar. Sy het vertel: “Ek het gister my eerste bok geskiet (Rooibokram). Ook my laaste bok! Ek moet regtig vra: Wat is nou regtig die kick daaruit?” Sy reken Barend was baie meer opgewonde oor die bok as sy, so dit maak haar bly. Vir haar is hierdie familienaweke ‘n baie spesiale geleentheid om elke paar jaar ‘n hele klomp familie te sien met wie jy andersins kontak sou verloor. Haar wenk vir die volgende byeenkoms: Almal dra naamkaartjies.

Willem Steinberg (b11.c7.d2. e4.f2.g1. van Brits) het in Nylstroom grootgeword, (waar sy vader W F (Stony) Steinberg en moeder André (geb. Rode) albei onderwys gegee het). Sy hoërskool-opleiding het hy in Heidelberg Volkskool gedoen, ‘n B.Com en H.O.D. behaal hy by UNISA en na vier jaar onderwys by Hugenote Hoër Seunsskool aanvaar hy opeenvolgend verskeie poste as onderrekenmeester en vorder tot senior rekenmeester en adjunk-stadstesourier by Vereeniging, Edenvale en eindelik Springs waar hy in 1998 afgetree het en verhuis het na Brits. Hy het sy lewensmaat Blyde (van der Schyff) in Heidelberg ontmoet. Hulle is in 1963 in Springs getroud. Sy is op 21 November 2007

oorlede.

Willem het vir my en Issie ‘n CD gegee van Blyde se sang. Wat ‘n ongelooflike stukkie werk! 16 immergroen nommertjies soos When I grow too old to dream, La Montanara, Chiribiribin, I talk to the trees, en andere. Wat ‘n verstommende stem het sy nie gehad nie. ‘n Mens kan kwalik glo dat so ‘n skitterende sangeres nie daarvan ‘n loopbaan gemaak het nie.

Willem Steinberg (b11.c7. d2.e4.f2.g1.h1.), sy onblusbare vrou Wilna, en kinders Willem (i1.), Naomi (i2.) en Blyde (i3.) van Nelspruit … ‘n geval van Willem se Willem se Willem …! Willem reken ‘n mens moet geen geleentheid laat verbygaan om saam met die familie te kuier nie. Jy moenie wanneer dit te laat is, wens dat jy dit meer dikwels gedoen het nie.

Willem en Wilna is baie gelukkig in hulle ouditeurspraktyk in Nelspruit. Hy het in 1988 sy studies in Ouditeurswese aan RAU voltooi, sy klerkskap by KPMG voltooi en in 1998 onder die naam Steinberg & Kie sy eie praktyk in Nelspruit begin. Hy en Wilna is 17 jaar gelukkig getroud en het drie kinders: Willem - (13 jaar oud, onderhoofseun van Laeveld Laerskool, 1ste span rugby haker, 1ste span krieket, 1ste span tennis, Akademiese erekleure, Eisteddfod A++ vir voordrag); Naomi (geb.

27/05/’97, A-span hokkie en netbal, A++ vir voordrag op Eisteddfod, Akademiese balkie, ernstig, gedissiplineerd en positief gefokus; Blyde (geb.

24/07/2000) ook A++ op Eisteddfod, die gesin se sonstraaltjie. Hulle dank die Bloubank Steinbergs dat hulle weer op hierdie pragtige plek kon kuier.

Peet Steinberg (3de seun van Oupa Piet (P W) Steinberg) het Saterdagaand ‘n skaap gebraai in sy nuwe vlekvrye staal toestel. Die skaap was om twee redes onvergeetlik. Eerstens was dit meesterlik gebraai. Tweedens wou ons kleinseun, Duan, weet wat die skaap se naam is. SJ (Bok se seun) het die vraag gehoor en vir Duan gesê sy

906

naam is B-ê-ê-ê-rtie (soos in bl-ê-ê-êr …)

Dié naam het ‘n diep indruk op Duan gemaak en hy verwys nog kort-kort na B-êê-ê-rtie!

Toe Issie en ek Vrydagmiddag op Bloubank se werf stilhou, was almal weg om te gaan wild besigtig en was daar niemand in sig nie. Ek stap toe die huis binne en ontmoet daar vir Henza Haupt (geb. Steinberg - b11.c7.d2. e4.f3.g3.h3. - Bok se dogter) en sy wys vir my waar ek en Issie moes slaap. Toe ek uitstap om vir Issie en Duan te gaan haal, is hulle onverklaarbaar baie traag om uit die motor te klim. Ek kyk om en sien toe die rede vir hulle traagheid … feitlik reg langs my staan ‘n uitgevrete vlakvark. Eg manlike Steynberg, hou ek my toe ewe dapper en begelei Issie-hulle die huis binne, terwyl niemand weet hoe my hart in my keel bons nie; die vark het groot tande! In die kombuis stel ek vir Issie en Duan aan Henza voor en oomblikke later sien ek hoe Issie se oë skielik rek, en toe ek kyk staan die vlakvark langs my op sy knieë en probeer iets te vrete onder die kombuistafel vind.

Henza verduidelik toe dat dit belangrik is om die hek op die agterstoep altyd op knip te hou, anders kom jy in jou kamer en vind dalk genoemde lelike vark op jou bed aan die slaap. Duan het later vertel die vark se naam is Frikkie.

Die twee dinge wat hy die beste van die hele naweek onthou, is B-ê-ê-ê-rtie en Frikkie Vlakvark. O ja, en Tannie Annette se sjokoladekoek!

Die bedrywige Ané en ewe bedrywige wederhelfte Nico (g4.) Steinberg kon weens die drukte van hulle program net Saterdagoggend van Chrissiesmeer af Bloubank toe ry en ongeveer ‘n halwe dag saamkuier voor hulle weer moes vertrek. Ané vertel oor die verloop van sake daar by hulle Florence Gasteplaas en boerdery in 2007/8 naby Chrissiesmeer.

Haar baba, Jana, is besig met

Matriek eindeksamen … Volgende jaar, 2009, het sy 3 kinders en ‘n man op Universiteit. Nico het met ‘n volgende beroep begin en hy is die duurste student ooit. Hy het begin helikopter vlieg op 50! 2008 was die jaar van troues, ‘n niggie en nefie het getrou in die Kaap, Jani is in April getroud en hulle het so padlangs al hulle kinders opgelaai om die troue by te woon. PW trou toe in Augustus en weer mis hulle dit vir niks. Sy en Nico gaan toe na afloop van die troue saam met sy broer Peet en Elria op ‘n blommetoer Namakwaland toe. Wat ‘n heerlike ervaring!

Toe Wilhelm 21 word wou hy nie ‘n partytjie hê nie en skiet toe vir hom ‘n bosvark en sit dit by Grootfontein (Landboukollege) op ‘n spit en bederf al sy pelle.

Grootfontein is goed vir Wilhelm, hy geniet die studies en die sport baie.

Hy speel rugby en gholf en skiet boog vir die Kollege. Twee meisies later is hy nou weer alleen. Sy maats is daardie wonderlike “sout-van-die-aarde” Karoo-mense: Droogte, Spekkies, Varkie, Donkie en so gaan die byname aan. Wip, soos hy bekend staan, het ‘n groep maters gemobiliseer en Angus Buchan se MMC op sy plaas by Greytown bygewoon waar 45 000 mans byeen was om die Here te loof!

Heléne is tweede jaar Siviele Ingenieurswese op Tukkies met ‘n beurs van ARQ. Sy woon in Erika, speel en leer voluit, speel hokkie, sokker, muurbal, duik en in die rugbywedstryd teen die seniors breek sy toe ‘n vinger. Na ‘n operasie en met ‘n stywe vinger het sy darem die Ingenieursweek oorleef. In 2008 is sy as sport HK en Mej Erica verkies. Die rooikop en die mooikop (dié wat hiervan weet, sal weet!) is nou iets van die verlede en sy kuier lekker in die bondel.

Jana’tjie, het op die Matriek-afskeid soos ‘n prinses uit ‘n modetydskrif gelyk. Haar rooi Valentino Italiaanse nommer-

907

tjie met ‘n rooi angelier in die hare was ‘n wenner. Sy ontdek haarself die laaste twee jaar, haar punte skiet die hoogte in, sy word op die leerlingraad en koshuisraad gekies. Sy word nogmaals vir Mpumalanga o/17 en o/18 Hokkie gekies. En as kersie op die koek word sy ingesluit in ‘n DrieNasie toerspan wat die dag na die eindeksamen in Desember Australië en NZ toe vertrek. Sy gaan volgende jaar Bedryfs -Ingenieurswese op Tukkies swot, en saam met sussie in Erika bly.

Die boerdery se afwaartse kurwe duur voort, die framboos (raspberries) se wortelvrot kry Nico nie onder beheer nie.

Die slaai gaan goed aan, maar die mark groei nie…! Die verskaffers vir organiese plantjies bly ‘n probleem, en die baie kort vensterperiode wat hulle het a.g.v. hulle koue klimaat word onoorkomelike struikelblokke.

Sonder die bessie-inkomste en met die diesel prys wat bokant R10/l draai is hulle verplig om die bus te stop.

In Mei 2008 staak hulle die organiese tak van die boerdery, vergroot hulle skaap-kudde en Nico besluit om nou eerder te vlieg vir ‘n inkomste en te boer vir die lekker.

Die Gastehuis gaan wonderlik aan. In 2007 kry Ané 4-ster status en dit is ‘n motivering om op die tone te bly. Sy handhaaf nog steeds ‘n besettingsgemiddeld van 78%.

Daarby mega-cater sy in 2007 baie, maak schwarmas met lekker trifle vir 7500 mae, potjiekos vir 1200 en hamburgers vir 4000.

Hulle voel steeds geseënd om op so ‘n lieflike plek te bly en so ‘n wonderlike leefwyse te geniet.

Henza Haupt (geb. Steinberg b11.c7.d2.e4.f3.g3.h2.), manlief Paul en haar dogter Chanelle (Sterretjie vir die res van die familie) en seun JP was ook daar.

Ma en dogter het ‘n besondere hegte verhouding. Hulle kook lekker saam, draf en oefen saam, maak saam juwele en lees en lag baie saam. Chanelle is kunstig en skilder graag stillewes en mense. Sy het haar ma se atletiese talente

in ruime mate geërf, blink uit in spiesgooi en 200m. Sy is mal oor perdry - ‘n eienskap wat in hierdie hele vertakking van die familie dik loop.

JP is maar ‘n stil ou, eintlik ‘n introvert wat nie juis die kalklig geniet nie. Hy en sy pa jag graag saam en hy skiet baie goed met ‘n boog en het al 'n koedoe en 'n blesbok daarmee geskiet. Hy vang baie vis saam sy oupa Bok. Chanelle sê hy is haar steunpilaar en is altyd daar vir haar as sy 'n skouer nodig het om op te huil. Hy speel ook ‘n barshou rugby en krieket.

Henza is ‘n sakevrou in Pretoria met twee selfoonwinkels terwyl Paul sy eie ouditeurspraktyk het.

Samuel Jacobus (SJ) Steinberg, Henza se broer (h1.) het gepraat oor die moeilike situasie van boere in Levubu omgewing.

Insetkoste styg steeds terwyl pryse daal. 70% boere in hulle omgewing het reeds hul gronde aan die staat verkoop.

Besighede in Levubu word nadelig getref. Uit hierdie area wat die spens van Suid-Afrika was, kom tans baie minder piesangs, patats, avo’s, koejawels, litchi’s, mangoes en neute. Sy dogtertjie, Natasha, (geb. 18 Junie ‘99) het vanjaar die SA 1200m rekord verbeter in 3min 42 sek., was Junior Victrix Ludorum op SA’s en behaal A+++ as redenaar op ATKV Eisteddfod.

Sy seun SJ (geb. 18/11/2000) is aangewys as sy skool se “Beste sportman” - speel flank en skrumskakel - en presteer ook met voordrag en as redenaar by die landswye Kultuurfees. Die jongste boetie Jacque’tjie (Geb. 10/04/’02) word beskou as die wiseguy van die gesin, en is eintlik ‘n alleenloper wat graag op sy eie speel en homself besig hou.

Die week na hierdie byeenkoms is ‘n familie van 10 olifante plus ‘n ekstra bul wat nie verwant is aan die ander nie, op Bloubank afgelewer wat ‘n nuwe dimensie aan wildbesigtiging op hierdie plaas sal gee.

908

STERFTES Coert Lourens Erasmus Steynberg (b11c1.d2.e2.f3.g6.) is oorlede op 3 Oktober 2007 en is op Dinsdag 9 Oktober begrawe in die familie-begraafplaas te Hennopsrivier. Daarna is ‘n kerkdiens gehou in die N.G. Kerk Erasmia gemeente.

Oom Coert was vanaf die stigting van die Familiebond ‘n baie aktiewe lid. Hy was ook ‘n Bestuurslid (bl.

89) en het ook gedien op verskeie familiefeeskomitees. Hy was ook ‘n getroue medewerker van Die Doringtak, sien bladsye 74, 89, 217, 272, 337, 345, 347, 352, 366, 381, 390, 394, 431, 443, 474, 486, 514, 551, 573 en 605.

Maria Magdalena Catharina (Mita) Skinner (geb. Steinberg op 10 Januarie 1918 - b22.c7.d6.e7.f4.) is oorlede op 13 Mei 2007. Mita is in die f am i l i e b e g r a a f p l a a s o p N e t t i e Steinberg - (b11.c7.d6.e6.f1) se plaas te Mooiplaas begrawe.

Christo Basson, (geb.

14.01.36)eggenoot van Elizabeth Aletta “Lizette” Basson (neé Steynberg b7.c6.d3. e9.f4.g1) van Marble Hall is oorlede op 15 Augustus 2008. As jonggetroudes het hulle in Schoemanskloof met sitrus en vars produkte begin

boer. In 1964 het hulle verhuis na Marble Hall waar Christo saam met ‘n klompie ander boere baanbrekerswerk gedoen het vir die katoenbedryf. Aanvanklik het hulle voorkeur gegee aan tabak en koring totdat hulle met sitrus begin het. Uiteindelik het hulle net op sitrus gekonsentreer.

Christo het diep spore in die Marble Hall gemeenskap getrap. Hy en ‘n paar lede het die gholfbaan en klubhuis gebou en vir baie jare was hy voorsitter en òf president òf klubkaptein. Die vliegklub het onder sy bekwame leiding ontstaan en toe die klub ingewy is het Gen. Verster die gedenksteen onthul. Christo het vir die dorp se eerste rugbyspan gespeel en was voorsitter van die tennisklub. ‘n Sitrus-uitvoerder het as volg oor Christo geskryf: “Wanneer ‘n mens oor sy bome en lemoene gepraat het, het sy oë gestraal. Hy het die beste lemoene in die hele wêreld geproduseer; Loskop se lemoene is die lekkerste en hou die langste.”

Christo het naby sy Skepper geleef en Lizette dank die Here vir hulle vyftig jaar saam.

Jacoba Aletta Cathrina Steynberg (geb. Fourie, geboortedatum 25 April 1929, getroud met Kemp van Aardt Steynberg(b7. c6.d7.e9.f4.) is op 3 Junie 2008 op 79 -jarige ouderdom oorlede.

Sy moes in Maart opgeneem word in die hospitaal na sy haar heup gebreek het en het verskeie operasies onder-

gaan. Kort na die operasies het sy 909

longontsteking en nierversaking opgedoen, en het nooit volkome daarvan herstel nie.

Sy laat haar kinders Leon (g1), en Ellen, Johan en Yolandé (g2), kleinkinders Lenelle (h1), Dohmé (h2) en Hanno (h3) en Hendrik (h4.), en agter kleinkinders Mieke (i1) en Leané (i2) agter.

John van Ryneveld Steynberg (born 21 November 1925 - b7.c6. d12.e2. f1.) passed away in June 2007. When he left school he joined up and served in Italy towards the end of World War 2. He then qualified as a doctor at Wits and practised mainly in Brakpan and Winklespruit. He is survived by his wife Ydie, his daughter Geraldine and son Peter.

Blyde Steinberg (geb. van der S c h y f f ) eggenote van Willem Steinberg (b11.c7. d2. e4.f2.g1.) - van Brits, is op 21 November 2007 oorlede. Sy laat haar man en drie kinders: Willem, Dirk en Blyde agter. ____________________

GEBOORTE Xanthé, dogtertjie van Johann Steynberg (b7.c6.d6.e6. f1.h3.) en Nerina van Pietersburg is op 14 Julie 2008 gebore. ___________ CAROLINA KUIER EN NOG HERINNERINGE Barend (Bok) Steinberg (b11.c7.d2. e4. f3.g3.), van Levubu onthou hoe hy as ‘n klein standerd 1 dorpsjapie in 1950 gekuier het by sy Oom Frans Landm an en Tant Anna (neé Steinberg - b11.c7.d2.e4.f1.) in Carolina.

Die groot sandsteenhuis het ‘n onuitwisbare indruk op hom gemaak.

Onder die huis was ‘n groot kelder waar sy standerd 9 neef Frans met sy groot hande en forse stem elke oggend persoonlik die melkkoeie gemelk het.

Frans was die oudste van ses kinders en met sy selfvertroue en verantwoordelikheid het hy vir Bok diep beïndruk.

Wyle Frans se naamgenootseun, Frans, vandag ‘n apteker op Brakpan, is een van Bok se meelewendste neefs wat steeds die familiebande styf hou.

Nuwe sport In 1955 toe Bok in Standerd ses was in Hugenote Hoërskool, Springs, lank voor ons televisie geken het, lees hy op ‘n dag in sy pa se koerant ‘n berig oor paalspring, ‘n sport wat hom dadelik gefassineer het, veral omdat dit toe nog onbekend was in daardie geweste. Gewapen met ‘n byl (wat hy

910

baie goed kon hanteer omdat hy daagliks vuurmaakhout vir sy ma se stoof moes voorsien), gaan kap hy in ‘n nabygeleë populierbos vir hom ‘n pylreguit springpaal, tesame met twee staanpale en ‘n dwarslat. Saam met ‘n paar maats begin hy toe te oefen.

Hulle het gou besef dat ‘n vlak gat in die grond nodig was om die onderpunt van die paal in te laat vassteek.

Namate die springpaal uitgedroog en ligter geword het, kon hulle al hoër spring. Daar was natuurlik geen landingsmatte nie en op ‘n dag gebeur die onvermydelike - Bok land skeef en breek albei pype in sy voorarm en dit hou hom ses weke uit die rugbyspan. So het die nuwe sportsoort se gewildheid eensklaps verdamp.

Frik se boek Bok reken Frederik Johannes (Frik) Steenberg (b11.c11. d13.e1.f1.g2) se boek “Sandkorrels uit die Kalahari” is ‘n moet vir elke familielid! Hoe nader hy aan die einde gekom het, hoe stadiger het hy gelees want hy wou nie hê die lekker lees moet opraak nie (verkrygbaar by Ron - bel gerus).

Die beste geskenk wat hy hierdie jaar gekry het was Angus Buchan se boek: “Daaglikse Geloof”. As jy jouself, of iemand anders, werklik wil seën, koop dit gerus.

Perderuiter niggie Daar was heelwat perde-mense in Bok se omgewing wat gesukkel het met halsstarrige perde, (nie halfstadige perde nie juis die teenoorgestelde!), perde vol nukke. Hy vertel toe van sy niggietjie, Jana Steinberg, (b11.c17.d2.e4.f6.g4.h3.)

van Chrissiesmeer wat geen nonsens van ‘n wilde perd vat nie. Hy reël toe dat sy een skoolvakansie teen sakgeld almal in hulle omgewing se beduiwelde perde kom tem. Die bosvelders se monde het behoorlik oopgehang om te sien sien hoe sy selfs die wildste perd binne ‘n paar dae hondmak gery het. Geen wonder dat sy nasionale kleure verwerf het in perdespring nie!

Toe Bok se kleindogter, Chanelle, (Sterretjie) vir Jana vra “Wat moet ‘n mens doen as jou perd begin spring?”, was haar antwoord, “Geniet dit net!”

Jana is tans ‘n matriekleerling in Ermelo en sal haar moontlik op perdespring toespits as sy eersdaags vir ons Springbokspan kan kwalifiseer.

Haar ousus, Elaine, studeer tans Siviele Ingenieurswese aan U.P. Karel en Tabita Landman, vooruitstrewende boere van Hendrina was spyt dat hulle nie die familiefees op Bloubank kon bywoon nie, maar hulle twee seuns het daardie naweek aan die Suid-Afrikaanse Stoeikampioenskappe deelgeneem. Karel se vader, Sampie, het hier teen einde Oktober ‘n ernstige hartaanval gehad, maar dit gaan nou weer beter. ________________

OVERDUE FROM THE OVERBERG Claudius André (Claude) Steynberg (b7.c6.d12.e2.f2.) of Greyton enjoyed the latest edition of Die Doringtak and was surprised that it contained an article about his son André and mentioned Andre’s two brothers, Pierre and Anton.

Pierre (g2.) has lived practically all his life in Hong Kong. He was less than

911

two years old when his father was recruited to work for the Hong Kong government as a land surveyor in 1960. Claude took an optional early retirement and returned to South Africa in 1981. André and Anton had come back earlier to complete their education, but Pierre, a teacher by profession, stayed on in Hong Kong where he was still teaching at the German Swiss International School in 1983.

When he had completed his contract there, he established a company called “Multi-Sport Limited” which is basically a sports academy. Due to lack of space in Hong Kong, few schools, especially at primary school level, have sports facilities. Having identified the need, Pierre started sports programmes for juniors using several clubs where excellent facilities were available and where members were only too pleased to have their children receive expert coaching in swimming, gymnastics, trampolining, football, basketball, athletics, etc. Several schools approached him to run sports schemes at their schools.

Initially the children were almost exc l u s i v e l y f r om t h e e x p a t r i a t e community but currently Asian children are in the majority. Instruction is given by about a dozen fully qualified coaches recruited from Australia, New Zealand, U.K. and South Africa.

Pierre recently established a branch of his business in Shanghai, China, on a franchise basis and within a few months 400 children had enrolled.

The possibilities for expansion seem endless but Pierre, who loves South Africa and comes here as often as possible, is beginning to set his sights

on coming to South Africa to settle.

I, Ron, e-mailed to thank Claude for his informative letter. His wife Wendy promptly commented that receiving a letter from Claude is a rarity. She advises that I shouldn’t hold my breath waiting for lots of letters from him, he is allergic to computers.

Then she proceeded to add some interesting information.

In answer to an earlier enquiry about their son Pierre’s farming career (he had bought a wine farm some time ago), she wryly commented that his career was a relatively short one. One does not learn much about farming in the streets of Hong Kong and farm managers are not always that reliable … He sold the farm last year just after his last crop of grapes was harvested.

Nobody knows what his future plans are, least of all Pierre.

Wendy says Greyton is a beautiful and unique village but the summers are short and seldom reach the area until just before autumn.

The Rose Festival takes place during the last weekend in October. It starts on the Friday night with the prize-giving for winners of the road competition, followed by various artists and galleries hosting openhouse or opening of exhibitions.

Saturday morning it starts early with the setting up of stalls in and around the market square. Close to 100 stalls are expected this year. The food stalls always seem to do the most business.

One of the first to start doing business is the one making bacon and egg rolls.

The other stall holders eagerly taste their offerings before they themselves start trading. Other early morning events include cross-country running

912

and/or cycling competitions. Some years the drum majorettes and/or local bands from Heuwelkroon or Genadendal arrange processions through town.

Horse– and donkey-cart rides are usually on offer too.

One of the church halls and the adjacent church are open all day and on Sunday. The rose competition entries are housed in the hall against a background of flower arrangements or landscaping displays. This year’s Rose Festival theme: “weddings”, was reflected in the flower arrangements.

There was also a display of wedding photographs of local residents in the hall, with a few going back to the late 1940’s.

More than 20 local gardens as well as the art galleries were open for viewing on both Saturday and Sunday.

Several musical events take place during the weekend and on Sunday all the Christian churches gather for a time of combined worship.

Needless to say the fair requires a lot of advance work and planning. This year nearly all the planning went up in flames when a stupid visitor (a “bright spark”?) from Cape Town tried to have a braai in a howling gale, thus causing two nearby thatched houses to be razed to the ground, a very scary experience in a village without a fire brigade. One of the homes belonged to Oom Sakkie Buys who has been in charge of the Fair for well over ten years. A man well into his eighties, he spent a lot of his time keeping records both written and photographic on his computers. All his equipment and information were destroyed. All he and his wife were able to save were the pyjamas they were wearing.

In Greyton it is difficult not to become involved in some duty or other. Claude usually gets rounded up for duty keeping a check on the selling of tickets and checking money at one or other stall while Wendy inevitable ends up behind a tea or coffee stall.

Claude has in the past won quite a few prizes for his roses, but this year his roses have only just started budding.

He had only two that were sufficiently advanced to enter, but he doubted whether they could be competition winners.

As an ikebana teacher Wendy is always targeted for big flower arrangements. She loves working with flowers although she doesn’t really enjoy exhibiting or demonstrating.

These days she is also finding it stressful working with lots of people around her and to carry a lot of equipment around. She says this year was the last year she would exhibit in Greyton.

They have been offered a three bedroom unit at Kidbrooke place in Hermanus, a very sought-after retirement village with an excellent frail care unit. Since these seldom become vacant, they have decided to take it.

They realize that this may not be an ideal time to think of moving and that it may not be easy to find a buyer for their property so they may have to keep it as a weekend retreat until the financial climate improves. They love living in Greyton but it is just a bit too remote. Claude has had a few bad turns and been unable to drive for a while. Wendy found it unnerving suddenly having to drive from Vergelegen hospital in Somerset West to Greyton and back for ten days in appalling weather conditions, whereas Kidbrooke has a transport system and

913

is close to reasonable medical and shopping facilities.

Wendy says the recent floods were scary but the Lord took care of them.

She’s not sure how much rain they had but Claude emptied out an overflowing rain gauge four times in as many days.

She ends with an observation which has appeared in Die Doringtak a few times: What makes the Steynberg family so special?

Steynberg men know how to choose wonderful wives! Some even write their letters for them! ____________________

AERO ...

Ons het al gepraat oor die heerlike samekoms op Bloubank. Dit was werklik aangenaam - die etes, die saamgesels en die pragtige plek. ‘n Hoogtepunt was Annette Steynberg se Aero Koek. Ek is nie juis ‘n man wat koek eet nie, maar toe ek vroeg Sondagoggend sien hoe my amper 4jarige kleinseun, Duan, hier by ontbyttyd kombuis toe stap en vra: “Tannie, is daar nog van daardie tjoklitkoek?” toe weet ek: hierdie resep moet met die familie gedeel word!

Hier kom hy!

Sif die volgende: 1 k. meel ¼ teel. Sout

1 k. suiker 2 teel. bakpoeier

Maak ‘n holte in die meel en voeg by: ¼ k. kakao ½ k. kookwater ½ k. olie 4 eiergele goed geklits 1 teel. vanilla Meng al bg. bestanddele. Klits eierwitte styf en vou in. Smeer bak (glasbak), bak @ 180° vir 20 - 22 min.

Stroop:

¾ blik Ideal melk (350g) ¼ k. suiker Meng en verhit tot kookpunt - gooi oor koek (warm uit oond). Smelt 200g blok Aero en ¼ blik Ideal melk - smeer oor koek.

Nou kan jy en jou huis ook ‘n smakie kry van die Bloubankfees se heerlikheid. Geniet dit!

______________ KUNSWERKE GEPLUNDER Dit blyk dat die Coert Steynberg museum in Pretoria-Noord se toekoms onseker is nadat dit op 11 September - nogal Erfenis-maand geplunder is en onder meer van twee lewensgrootte bronsbeelde gestroop is.

Hierdie beroemde familielid (b11.c1. d2.e2.f1.g1. - soos reggestel, Wian!) van ons was ‘n internasionaal befaamde beeldhouer en muntstukontwerper. Hy word ook in die besonder onthou vir die standbeeld van Paul Kruger wat staan by die ingang tot die Kruger Nasionale Park.

Hy het gewoon in 465 Berglaan, Pretoria-Noord - en sy grootse werke is hier in sy ateljee geskep.

In Die Doringtak 35 het ons berig hoe die Museum, wat ‘n ruk gesluit was, in 1999 heropen is met ‘n pragtige toespraak van Mev. Brigitte Mabandla, die destydse Adjunk-Minister van Kuns, Kultuur, Wetenskap en Tegnologie. Van al die vroom praatjies en goeie voornemens het duidelik niks gekom nie. Die huis se inhoud was

914

verkoop aan die African Windo w Cu ltur a l H is tor ic al Museum vir veilige bewaring.

Dit was tot Kultuurhistoriese Monument verklaar maar vandag is dit net ‘n misdaadnes vir vandale en koperdiewe.

Die museum was glo vir net ongeveer ‘n jaar oop voordat dit weer gesluit is weens ‘n gebrek aan fondse. Daarna was daar geen personeel by die museum nie en was daar slegs by tye veiligheidspersoneel.

Volgens Coert Steynberg se kleindogter, Liela Wiechers (33) het die kurator van die museum in Berglaan onlangs agtergekom dat die krane in die ou familiehuis gesteel is. Hy het ‘n assessor laat kom en toe is vasgestel dat die museum geplunder is.

Afgesien van die krane, is die deurknoppe, vensterknippe en elektriese kabels ook gesteel. Die deure is ook ingeskop. Die tralies langs die hek is oopgesny.

Twee lewensgrootte bronsbeelde van wildsbokke deur ons bekende familielid gemaak, is uit die tuin gesteel.

Die meeste van Coert Steynberg se oorspronklike gipsvorms vir beeldhouwerk - soos die manjifieke beeld van Gen. Christiaan de Wet - wat vandag nog in Bloemfontein staan, is nou verwaarloosde kunsskatte wat lê en stof vergaar.

Liela Wiechers sê dat die erf so groot is dat die skelms rustig kon aangaan so lank as wat hulle wou sonder om aandag te trek. Die plek het glo ernstig verval. Die beelde in die tuin was die eiendom van ‘n trust. Die staat wou nooit instem dat dit verwyder word nie.

Nou is dit deur skelms verwyder en

teen hierdie tyd sekerlik reeds gesmelt vir die brons of vir afvalmateriaal verkoop.

Sy blameer die staat vir hulle nalatigheid. Dis duidelik dat niemand in beheer meer omgee vir hierdie kultuurskatte nie.

Die familie se hande is afgekap.

Toe die staat die plek in die 90’s gekoop het, het die familie alle seggenskap verloor.

Al waaroor die familie nog ‘n sê het, is ‘n aantal werke wat aan die trust behoort, waarvan die twee bokke deel uitgemaak het.

Me Wiechers het ‘n diefstalklag by die Pretoria-Noord polisiekantoor gelê. _________________

COERT ERASMUS ONTHOU VERDER Oom Coert Erasmus van Centurion skryf eerstens dat mense in die Pretoria omgewing wat graag hulle familie-inligting uit Doringtakke 1 - 20 wil opdateer, welkom is om sy kopie van daardie nuusbriewe te leen. Oom Coert se foonnommer is 012 - 644 0541. Hy het ook mooi woorde van waardering vir Die Doringtak wat hy so gereeld ontvang.

Die berig “Onthou -Dinge” in DD44 herinner hom aan sy eie bottelverkoop-ondervindings. As jong seuns het hulle ± 1938 deur die week ook glasbottels bymekaargemaak - plastiek het eers baie jare later gekom - en dan Saterdae vanaf Mooiplaas Pretoria toe gery (10 myl) om die bottels daar te verkwansel. Hulle het die bottels in ‘n

915

streepsak aan die raam van die fiets gehang. Hulle het dit nie aan die “Bottle-Bags” verkoop soos in Nu Muckleneuk gedoen is nie, maar teen ‘n beter prys aan die glasfabriek wat daar tussen die Bosmanstraat-kerk en die Staatsdrukkery was. Met die geld het hulle dan gaan fliek in die ABC BioCafé in Kerkstraat of in die Oxford Bio-Café in Pretoriusstraat. Hierdie bioskope het om 10 vm soggens geopen en die film en voorprente is dan heeldag deurlopend herhaal tot 11 nm. Jy kon dus enige tyd instap en is dan met ‘n koeldrank bedien. Aan die rugleuning van die sitplek voor jou was daar ‘n nou rakkie waarop die koeldrank kon staan.

Wanneer jy gaan sit was die film soms reeds in die middel of selfs naby die einde. Dan het jy maar bly sit en wag tot dit weer voor begin. Aan die begin van die storie het jy dus dikwels reeds die einde geken.

Nog ‘n herinnering is die ou Rhodesian Sweep, daardie dae se Lotto. Die 1ste

geld is dan aan ‘n agent van die lotery oorhandig. Sien die afbeelding van ‘n kaartjie nog in oom Coert se besit vir die trekking vir 1 April 1952. Die feit dat oom Coert nog die kaartjie in sy besit het, getuig daarvan dat hy nie daarmee een van die pryse gewen het nie. Volgens inligting agterop die kaartjie was die 1ste prys ₤10 000; 2de prys ₤5 000; 3de prys ₤2 000, dan was daar 10 pryse van ₤1 000; 30 pryse van ₤250 ; 30 troospryse van ₤100 elk; 50 troospryse van ₤50 elk; 73 troospryse van ₤25 elk en 3 voorstellerspryse van ₤100, ₤50 en ₤25 onderskeidelik.

Ek, Ron, onthou dat ons jare voordat Suid-Afrika TV gehad het, reeds in ‘n hotel in Harare een aand op TV een van die trekkings van die Rhodesian Sweep kon dophou. Die TV-kyk en ook die loterytrekking was vir my rare ervarings.

Om te dink … Rhodesië (vandag Zimbabwe) het voor ons TV gehad!!

Wat het Rhodesië gehad voordat hulle gasligte gekry het? Elektrisiteit! ___________________

SINISTERE SKEIDSLYN

prys vir dié lotery was ₤10 000 (pond).

Jy kon ‘n gratis kaartjie kry as jy 20 kaartjies verkoop. Die kaartjies was in boekies gedruk en daaruit geskeur.

Die teenblaadjies in die boekie en die

Manne wat gevegte binnemarsjeer is oor die jare deur verskeie skeidslyne van mekaar geskei. Soms was dit ras, ander kere taal wat hulle uitmekaar gehou het; op ‘n stadium was godsdiens die toetssteen, en later het klas die onderskeid geword.

Daar was nooit genoeg arbeid beskikbaar in die klein nedersetting

916

wat deur Jan van Riebeeck begin is nie, hoofsaaklik omdat die H.O.I.K. uit die staanspoor geweier het om slawe van die Hottentotte te maak, en sonder sulke dwang sou geen Hottentot wat sy sout werd was, ‘n vinger verroer vir loon nie.

Spoedig is die skrapse getalle vryburgers aangevul deur die invoer van slawe van elders in groeiende getalle. Die samelewing wat sodoende ontwikkel het was dus skerp verdeel: die slawe aan die een kant het geen regte gehad nie, terwyl die vryburgers volle regte geniet het - of liewer, soveel regte as wat die kompanjie bereid was om vir hulle toe te laat.

Tog het die tekort aan arbeid voortgeduur en elkeen was verplig om sy deel te verrig in take vir die algemene welsyn. Hierdie take was nie lukraak verdeel nie, maar arbeid aan openbare paaie, brûe, brandbestryding, ens. was aan slawe toegedeel, wie se eienaars verplig was om ‘n sekere aantal dae vry arbeid van hulle slawe aan die owerhede te skenk.

Wat die here betref, hulle voorregte het ook met pligte gepaard gegaan en die verdediging van die land het vierkantig op die skouers van die burgerlike bevolking gerus. Daar was militêre parades, kommando’s teen die Boesmans, en laastens oorloë teen die Xhosas. Elke burger moes deelneem aan militêre oefening en kommando-diens.

Dit sou moes beteken dat elke man sy kant moes bring, maar in die praktyk het dit nie hierdie resultaat gehad nie, want nie elkeen was a vry burger nie.

Vervul met ‘n streng Puriteinse gesindheid het die owerhede bepaal dat

slegs diegene wat wettiglik binne die eg gebore was, burgers kon wees.

Die bedoeling was duidelik om te verseker dat die voordele en voorregte van burgerskap aan die verdienstelikes sou toekom, maar onwetend het dit die deur geopen vir ‘n ander tipe van bevoorregting - vrystelling van militêre pligte. Aangesien slegs burgers verplig was tot militêre diens, was buiteegtelike kinders vry van daardie las; net so kon hulle nie gedwing word om op die paaie te werk of brandweerdiens te doen nie, aangesien hulle nie slawe was nie.

Die snelle groei van hierdie nuwe tipe van bevoorregte klas het die burgers en die owerhede gekwel. Eindelik het die Militêre Burgerraad in 1787 met ‘n rewolusionêre voorstel gekom. Dit het aan die hand gedoen dat buite-egtelik geborenes ‘n spesiale korps sou vorm om sodanige openbare dienste te verrig as wat van hulle verlang mog word.

Advertensies moes geplaas word wat alle buite-egtelikes oproep om binne ‘n sekere tyd by die Burger-Sekretaris aan te meld om op die rol van hierdie korps geplaas te word; versuim om aan te meld sou ‘n strafbare oortreding wees.

In die nuwe korps sou die bevel gevoer word deur lede van die Burgerlike Infanterie; selfs die sersante en korporaals sou deur die burgers voorsien word. Die korps sou deel hê aan die parades en oefeninge van die burgerlike milisie, hulle marse en wagstaan-pligte en (nogal onheilspellend) ‘sodanige ander dienste as wat hulle later mag beveel word om te

917

verrig’.

Die nuwe korps was nie te verwar met die burger-bataljon nie, maar sou afsonderlik van hulle maar langsaan hulle paradeer. Sonder twyfel vir heraldiese redes, moes hierdie basterbataljon hulle plek inneem op die linker -flank van die burger-infanterie.

Op die 26ste Januarie 1787 het die Beleidsraad die voorstel goedgekeur.

Al wat oorgebly het was om ‘n gepaste naam vir die korps van buite-egtelikes te vind. Die Raad besluit toe om dit die Vrye Korps te noem, bes moontlik op die beginsel dat liefde die een kommoditeit was wat nie gerantsoeneer kon word nie.

Bron: “1752 and so forth” deur Jose Burman

______________ BEING HERE MATTERS (Excerpts from an article The Importance of Being Here

by Prof André P Brink in Automotive Business Review of September 2008.)

He is awakened by his wife just before three in the morning. There’s somebody in the house, she tells him.

Nonsense, he replies, befuddled with sleep. I’m sure it’s only a mouse.

That isn’t a mouse, she insists. I’s much bigger.

Then it’s a rat, he mumbles.

And then the rat shoots him in the face. He dies in the presence of his wife and small daughter, and they are forced at gunpoint to accompany the intruders as they ransack the house, leaving the dead body on the floor.

He is - was - the eldest son of my sister Elsabe, (Adriaan Hendrik (Adri) Steenberg (b11.c11.d5. e6.f10.g1 – born 6 December 1962 - Ed.). One of the gentlest people I have ever met in

my life.

He wouldn’t hurt a fly. Or, for that matter, a rat.

They lived on a plot just north of Pretoria or Tshwane, in the new parlance, which came into Prof. André P Brink vogue when the regime decided that only the ANC has a history in this country. (No-one in his right mind would wish to perpetuate insulting, race-determined, narrow-minded names from the past; but the present spree of name-changes which smacks of historical myopia, if not paranoia, is becoming an insult to the very mindset that made our new dispensation possible.) Their life had been peaceful until very recently. Then, in a single month, sixteen armed attacks on plots within less than a kilometre of the young family’s home, made them jittery.

Elsabe’s son Adri was the seventeenth. Before the end of that weekend, another person was killed in t h e same street. It would seem that the police in the area had finally sensed that something was not altogether well. Within days of the eighteenth attack they actually managed to arrest a gang of six and found the articles stolen from Adri’s home in their possession. Two cell-phones and a laptop. Life is not terribly expensive these days.

Unfortunately, the police have now mislaid the evidence, as well as the fingerprints taken during their no doubt thorough investigations. Perhaps they are missing the strong and exemplary

918

leadership of their suspended commissioner, the spotless Mr Selebi, on (fully paid) leave in anticipation of his own case on charges of corruption. As a result, the six suspects arrested after Adri’s murder, have been graciously allowed to go home, and another open file has been added to the Everest of unsolved crime statistics in the country.

But at least we have the assurance of the Minister of Safety and Security, Charles Nqakula, that fewer murders and rapes and armed robberies are committed these days compared to the previous year (only 11,5 murders per day over the past year, only 16 rapes and indecent assaults per day, and only 40 violent home robberies). ‌‌ But in most other respects the country has not been so lucky. Admittedly, we have moved away from the injustices and atrocities and the anomalies and absurdities of the apartheid era.

Schools have been opened to pupils of all races, which goes a long way towards creating the possibility for all South Africans to grow up together; but there are still huge inequities between the privileged and the poor, and bad planning, mis-spending, nepotism and blatant theft are hampering the proper evolution of a fair and equal system which is still staggering from the loss of thousands of the bestqualified teachers in the country because of obtuse implementation and blind discrimination.

Poverty remains a crucial problem in a country with stark divisions between rich and poor, and stockpiled funds contributed by governments and organizations all over the world to address the problem, are still pilfered by individuals and groups with easy access to money they have never learned to handle. Even an exemplary leader from the Liberation Struggle like Allan Boesak was sent to prison for stealing money contributed to alleviate the suffering of children in impoverished communities.

The judicial system is hampered by bad management and corruption in the police services and prison authorities.

The way in which a convicted criminal rat like Tony Yengeni was escorted to prison by colleagues including the speaker of parliament and, welcomed upon his early release as a hero was indicative of something rotten in the state of South Africa. The way in which the Scorpions are being threatened with being closed down is another curtain closing on a once successful performance. The upheaval in and around Judge President Hlope and the judiciary is an indication that the moral health of the entire community is now at risk.

When the man elected as our likely president is a person of dubious morals, a demagogue and a rabblerouser who spends most of his time eluding prosecution for corruption, a shadow settles, not only on his personal future but on that of the country as a

919

whole. ……

Ridiculous extremes in the application of affirmative action have driven into exile numerous of the most qualified and skilled people in the country, as the government and its agencies steadily replace real achievement with mediocrity and inferiority - often laudable attempts to remedy past inequity, but wretched business practice. ……

Against the background of the scourge of rats that has settled over the country, and following Adri’s murder, a surprising number of people, both friends and total strangers, have expressed their assumption that I would now consider leaving the country. Many of them are already living in various degrees of comfort in New Zealand or Australia, the U.K or Canada. They seem perplexed when I reply that I am staying right where I am. ‘But surely you can afford it?’ they ask. And if it were just a matter of money, who knows, I might. Perhaps if I were forty or fifty years younger, with my career still ahead and with small children in my house, I might have given it some serious thought. Certainly I do not blame anyone who has already emigrated or who is contemplating such a move. But it is not for me. One can never say never. Yet it will take much more to dislodge me.

There was a time, after the political changeover in 1994, when ….. I had enough faith in the ANC to want to stay here and be part of a tremendous historical transition towards freedom and justice. The myopia and greed of

the country’s new regime of rats have eroded my faith in the specific future I had once believed in and for which I had been willing to pay my own price. I do not foresee, today, any significant decrease in crime and violence in South Africa. I have serious doubts that our rulers can even guarantee a safe and successful Soccer World Cup in 2010. I do not believe that the levels of corruption and nepotism and racketeering and incompetence and injustice and unacceptable practices of ‘affirmative action’ in the country will decrease in the near future. ……

And yet I wish to stay. ……

What does it mean to be here, to have been here?

Surely it means that I share with others, black and brown and white, this part of the earth where my mother and my father lie buried, and my grandparents, and their ancestors, for generations and generations. It means that we have been assimilated by nearly four centuries of life on this continent, and have in turn assimilated those centuries within our bones and blood; the rhythms of drought and flood, the famines and abundance, the inhuman cruelties and killings and deprivations, the laughter and love and mercy and generosity. All of this has come at a price, and we have paid it, sometimes reluctantly or even resentfully, often gladly and willingly.

We have been here, not anywhere else, and we wish to be here. It concerns us, and I believe that simply by being here, and remaining here, I have something to offer in return. I know that I am not indispensable: but I can

920

be here, and in so doing I can affirm that being-here may mean something: part of a meaning that only our togetherness in this place can bring into being. Because, in the key proverb that holds this nation together, umntu ngumntu mgabantu: a person is a person through other persons.

There is no society in the world without challenges, trouble, or danger; but there is an urgency and an immediacy about living in South Africa that lends it a sense of involvement and significance I can-not readily imagine elsewhere. It is this urgency that makes it important and even necessary for me to want to write and live here rather than anywhere else.

The only thing that is truly worth while, said Goethe, is that for which you have to battle every day. I am not offering this as an explanation for my choice. A love that can be explained is not love.

But the fact that it cannot be rationally explained does not invalidate it. It is as valid and true as the composition of my DNA. Neither the obtuseness nor the bullying or the seductive tactics of the present regime can impose a decision on me. The choice is mine, and I exercise it freely. It is more than mere belonging, it is a commitment and a responsibility I assume. For myself, for my children and my grandchildren, for my friends, for the women and men and children I love and without whom I cannot be me. _____________________

Hollands Oos-Indiese Kompanjie

gekom het nie.

Hierdie Kompanjie het bestaan vanaf 1602 tot 1798 en was gemagtig deur die State-Generaal van Nederland met die oog daarop om handel uit te brei en noue betrekkinge te verseker tussen die Hollandse regering en sy koloniale ondernemings in Asië. Aan die Kompanjie was ‘n monopolie gegee vir alle Hollandse handel oos van die Kaap van Goeie Hoop en Wes van die Straat van Magellaan - ‘n natuurlike bevaarbare kanaal suid van Chile en Isla Grande de Tierra del Fuego. Hierdie waterweg is die mees natuurlike verbinding tussen die Stille– en Atlantiese oseane, maar dit word beskou as ‘n baie moeilike roete om te bevaar weens die uiterste weersomstandighede en die smalheid van die deurgang.

As mens na die meegaande wêreldkaart kyk, dan beteken dit dat die hele gebied Oos (regs op die wêreldkaart) van Suid-Afrika af, en Wes (links op die kaart) van die onderpunt van Suid Amerika af - waar die Straat van Magellaan is - aan die H.O.I.K. gegee was om handel te dryf.

Rofweg tussen Australië en Cambodja, Thailand en Viëtnam lê Indonesië. Vandag se Republiek van Indonesië bestaan uit 17,508 eilande

Verskeie Familiebond-lede het al aangedui dat hulle nie die posisie van die Hollands Oos-Indiese Kompanjie verstaan nie. Ook weet hulle nie wat bedoel word met Batavië waarheen talle skepe wat by die Kaap aangedoen het, onderweg was nie en waarvandaan talle slawe na die Kaap 921

met ‘n bevolking van 222 miljoen (in 2006) wat dit die vierde digste bevolkte land ter wêreld maak. Dit deel grense met Papua Nu Guineë, Oos-Timor en Maleisië. Die groter en meer bekende eilande is Sumatra, Kalimantan, Java, Bali en Irian Jaya.

Die hoofstad van Indonesië is Jakarta, met ‘n bevolking van 23 miljoen, wat lê op die ooskus van die eiland Java.

Jakarta was voorheen bekend as Sunda Kelapa (397 - 1527), Jayakarta (1527 - 1619), Batavië (1619 - 1942), en Djakarta (1942 - 1972). Die stad het tans ‘n bevolking van 8,849,910 en is die twaalfde grootste stad ter wêreld.

Vanuit sy hoofkwartier in Batavië (gestig in 1619) het die Kompanjie die plaaslike regerings onderwerp, die Britte en die Portugese verdryf uit In don es ië, Maleie en Ceylon (Sri Lanka), en vir hulself die fabelagtige handel van die Spesery Eilande toegeëien. ‘n Groot bron van slawe vir die Kaap die Goeie Hoop was die talle terugkerende Hollandse amptenare vanaf Batavië en ander plekke in Indonesië na Nederland. Almal het in die Kaap aangedoen, en omdat slawerny in Nederland nie toegelaat was nie, het baie van hulle hulle slawe tot hier saamgebring en in die Kaap verkoop omdat hulle hier beter pryse behaal het as in die Oos-Indies.

Vreemde skepe onderweg na die

Amerika’s vanaf Madagaskar het ook soms slawe in die Kaap verkoop.

Die Kolonie wat in 1652 in Suid-Afrika aan die Kaap van Goeie Hoop gevestig was, het Hollands gebly tot dit in 1814 deur Brittanje verower is. Die Kompanjie is ontbind toe dit skandelik korrup en prakties insolvent geraak het in die laat 18de Eeu en sy besittings deel geword het van die Nederlandse Koloniale Ryk in Oos-Asië. ________________

A TOAST TO SOUTH AFRICA

By Advocate Anton L J Steynberg (b7.c6.d12.e2.f2.) delivered at a PRETORIA BOYS’ HIGH SCHOOL OLD BOYS’ DINNER

The ancient Chinese are said to have coined the curse “may you live in interesting times”.

There is little doubt that we are indeed living in such times: times in which the public needs protection

922

from the very security guards who used to protect us and our property; times when policemen rob their own police stations; times when our judicial system is threatened by accusations of racism and conflicts of interest in the very judges on whose impartiality we depend; and times when even the reek of corruption no longer appears to be an insuperable obstacle to aspirations for the highest political office.

However, I for one, count myself fortunate to live in these times.

In the 80’s and early 90’s, the well-known economist and scenario forecaster Clem Sunter wrote about the High Road and the Low Road scenarios for South Africa’s future. Looking back now on those dark days of racial division, global isolation and economic stagnation, I’m sure most would agree that South Africa’s success has been nothing short of miraculous.

Today we enjoy a booming economy, single digit inflation and almost none of the political violence that was the staple diet of those gloomy decades.

I am reminded of an occasion when a man tried to sell me a puppy. A real mongrel of at least fifteen breeds. Its name, he said, was “South Africa”. I declined. A few weeks later the man returned and again tried to sell me a mongrel pup, this one, he declared, was called “New South Africa”.

“But it’s the same puppy!” I said. “Yes”, he replied, “but now its eyes are open!” [With apologies to Pieter Dirk Uys!] However, gentlemen, despite our achievements, I say that there are no grounds for complacency. There are many factors that may yet oust us from this plateau and send us careering down that Low Road, as has befallen so many of our neighbors in the North. One of those factors is the HIV/Aids pandemic. Others are the widening gulf between rich and poor and the perennial

problem of crime.

But the factor I wish to dwell on tonight, one which has been the focus of my attention for the last few years, is the insidious scourge of corruption.

It is said that corruption is a hidden crime, and the silent victims are justice, the rule of law and the principles of equal opportunity and fair competition. The World Bank estimates that bribes in excess of 1 trillion US dollars are paid annually. The African Union believes that it costs this continent alone approximately 150 billion US dollars in squandered wealth every year; figures that are difficult for the average person to even comprehend.

Economically, corruption is blight on growth, discouraging foreign investment and diverting government spending from where it is needed most.

Politically, it perverts decision-making by corrupt officials and undermines public confidence in government.

Socially, the victims are the poor who do not have the economic pull to claim what should rightfully be theirs for the asking. This in turn deepens the cycle of poverty and foments the sort of social unrest that we have already started seeing in our most underprivileged areas.

Fortunately our government is alive to the dangers that corruption holds for South Africa. Its response has been to endorse various international treaties aimed at combating this worldwide malady, and to enact tough new anti-corruption legislation. The challenge, however, comes not in creating laws, but in enforcing them. It is in this sphere that government has sometime sent out mixed signals, through its failure to act decisively against those amongst its own ranks who are implicated in corruption.

The mantra “innocent until proven guilty” is often trotted out as an excuse for inaction, and discredited officials continue to hold

923

office whilst the wheels of justice grind on, often painfully slowly. However, the standards to be applied in determining criminal liability, on the one hand, and fitness to hold public office, on the other, do not necessarily coincide. This approach fails to have regard to the fact that, unless obviously unfounded, allegations of corruption are so serious that the public confidence in the official concerned must perforce be undermined to such an extent that his or her position would no longer be tenable by most reasonable standards.

One lesson to be learned from the recent Shaik trial, which my colleague Billy Downer will describe in more detail shortly, is the importance of taking action when corruption is exposed. It would have been very tempting for the then national Director of Public Prosecutors to have taken the easy way out by declining to prosecute what has always been a very difficult case, with more than its share of evidentiary problems. To his credit, he ultimately took the hard, but right decision, although not without much prompting from [Billy] Downer & Co, as did the present National Director in deciding to prosecute the remaining parties to the corruption (albeit somewhat belatedly, some might argue). So too, I believe, did our President make the hard but correct choice in the aftermath of the trial. While some might argue that the doctrine of “innocent until proven guilty” dictates that the decision to dismiss the Deputy President was premature, I believe that those who aspire to the highest political office must abide by a stricter moral standard which is inconsistent with the notion that only formal guilt is sufficient to disqualify them from public office.

This brings me, gentlemen, to the crux of my message to you tonight. It is not enough that government and law enforcement agencies alone bear the burden of combating corruption. It is up to each and every responsible citizen to do his or her

part too, for once corruption becomes an acceptable way of life to the average citizen, then it becomes endemic in our society and almost impossible to eradicate.

We have already witnessed the political turmoil that results when large numbers of supporters are prepared to blindly overlook corruption in the interests of achieving their own political ends. But the principle is not limited to such Grand Corruption. If we reach the point where the average citizen does not flinch at bribing a traffic officer to evade a fine, and the average businessman thinks nothing of paying a bribe to secure a contract, then we as a country will find ourselves losing our grasp on the South African miracle.

Of those of us privileged enough to have passed through the halls of our great school, a particular burden falls. Many of us hold responsible positions in business, government, education and the professional sphere. It is especially incumbent upon us all to ensure that we do not succumb to corruption, even petty corruption, and that if we do encounter it, we do something about it. That means when an auditor comes across corrupt or unethical practices, he reports it, even if it means losing the account. That means when a company uncovers corrupt practices by one of its directors, he is not merely given a golden handshake and quietly shown the door, only to continue his activities at some other company’s expense.

The late Malcolm Armstrong used to say “I can think of no higher compliment to give a man, that to say that his integrity is beyond question”. In times when many seem to have lost their moral compass, such integrity is indeed at a premium. Gentlemen, it is my wish tonight that the old boys of this school will display the integrity required to guide South Africa along the High Road for many more years to come.

924

Now would you please charge your glasses and rise to join me in toasting our great country.

GENTLEMEN : SOUTH AFRICA!

____________________

LOS GESELSIES Mavis Steenberg, weduwee van wyle Hendrik Steenberg (b11.c1.d5.e5.f3.) het laat weet dat sy ongelukkig nie die byeenkoms op Kleinfontein sou bywoon nie. Sy is op pad na haar seun Leon (h1.) in Nu-Zeeland en André (h2.) in Australië en sal eers weer op 29 Januarie 2009 terug wees.

André se dogter, Shalani, haar oudste kleinkind wat ook haar verjaardaggenoot is, is vanjaar in matriek.

Elsie Ferreira, (b11.c1.d5.e5.f3.g3.), wyle Hendrik se suster, se kleindogter, Ayleen (McCarthy) is ook vanjaar in matriek in PE. Haar seun, waarvan ons vroeër berig het wat so kranig fiets gery het toe hy nog op skool was, is nou tweede jaar op universiteit waar hy in Elektriese Ingenieurswese studeer.

Dan wonder Mavis sommer of daar nog familie is wat hulle met ‘n waslap afdroog.

Haar moeder, sowel as Hendrik se moeder het dit so gedoen, en sy doen dit haar lewe lank nog so. Hendrik kon dit glo nooit verstaan nie.

Juliana, eggenote van Francois ( Fr an s) St e ynb er g ( b 1 1.c 10 . d4.e2.f2.g1.) skryf dat Frans aan veelvuldige sklerose ly en tans bedlêend is. Hulle woon in ‘n aftreeoord in Parys wat oor ‘n kliniek beskik, maar Juliana versorg hom eerder self want die versorgingsplekke het te duur geword.

Frans) is in 1935 in Windhoek gebore, maar het op ‘n plaas naby Okahandja grootgeword. Sy vader, Daniel Abra-

ham Johannes Steynberg is oorlede toe hy vyf jaar oud was. Sy moeder het toe met die boerdery voortgegaan en toe Frans sewe jaar oud was, moes hy koshuis toe op Okahandja.

Die koshuis het later te klein geword vir al die kinders en is daar besluit om nog ‘n kamer vir die seuns aan te bou.

Toe die fondasie-grawery begin, is daar op menslike beendere afgekom.

Gou het die storie onder die kinders begin loop dat Duitse soldate daar begrawe was. Die beendere is toe herbegrawe, ‘n seunskamer is bo-oor gebou met ‘n stoep en nog badkamers wat op die stoep uitgeloop het.

Frans is toe na die nuwe deel verskuif, Een nag skrik hy helder wakker en hy hoor naby die voetenend van sy bed Dwaa … Dwaa … Dwaa … soos iemand wat met een been op die plankvloer spring. Dadelik reken die tienjarige seun dat dit ‘n Duitse soldaat was waarvan een been afgeskiet is, maar tot sy gerusstelling beweeg die persoon weg van hom na die lockers se kant toe waar die deur uitgaan op die stoep na die badkamers se kant toe. Juis op daardie oomblik fluit ‘n trein onheilspellend uit die rigting van die stasie. Dié weemoedige geluid vererger die vreesbevange toestand waarin die jonge Frans hom bevind.

Hy hoor hoe die spook met die stoeptrappies afgaan en toe hoor hy hoe die persoon skynbaar met ‘n stok die blare van ‘n bloekomboom wat voor die stoep staan, begin afslaan. Toe is dit stil.

Net toe hy begin kalmer raak en normaal begin asemhaal, toe begin die Dwaa …

Dwaa … eenbeen-spronge weer in sy rigting.

925

Die angsbevange seun stuur ‘n skietgebedjie op dat die spronge moet wegdraai in die rigting van die badka me rs, en waarlik … dit gebeur so.

Volgende hoor hy die spook is nou in die badkamer in; hy hoor hom wip op die plank voor die bad, maar net toe hy verlig begin ontspan, toe draai die wipgeluide om en kom weer die kamer binne - met elke Dwaa tril die staalkabinette saam met die vibrasie op die plankvloer.

Frans hou heeltemal op met asemhaal en luister verskrik hoe die soldaat weer Dwaa … Dwaa … in sy rigting kom.

Frans wonder nog hoekom nou juis na hom toe; hulle was veertien seuns in die kamer … hoekom word nou juis hy uitgesonder?

Die volgende oomblik trap die soldaatspook Dwaa! … reg tussen Frans en sy maat Arthur se beddens. Toe wéét hy … sy laaste oomlik het aangebreek. Hy kan nie roer nie en lê stokstyf van angs, Hy glo sy hart het reeds opgehou klop en toe … hoor hy ‘n snorkgeluid hier bý hom, en toe vat iemand hom aan die arm.

Toe praat ‘n stem hier langs sy oor, “Ou Frans, leen my jou flits man, ek wil my skoen soek.” Verligting spoel oor die snaarstyf gespanne Frans. Dis sy maat Arthur wat praat. Sy neus bloei en iemand het hom die raad gegee van bloekomblare, maar dit het sover nog niks gehelp nie!

Toe is die raaisel opgelos en Frans kan ontspan.

Maar vir jare … as die trein hier by middernag se kant so hartseer fluit, het hy weer in sy gees die voetstappe van die Duitse soldaat gehoor.

Arthur se nuwe bynaam was voortaan “Voetie”, en Frans se sielkundige knou was lank nie oor nie!

_______________________

DRUKKERSDUIWEL Die drukkersduiwel is ‘n baie handige uitvinding van die publikasie– en drukkers-wêreld. Maar, hoe ek ookal probeer, kan ek nie ‘n manier vind om alle foute wat in Die Doringtak insluip, op hierdie bedrywige duiwel se skouers te pak nie.

Hier is twee voorbeelde waarvoor ek wat Ron is, maar gedweë die blaam moet dra.

In Die Doringtak 44 is berig in ‘n artikeltjie oor NAAMGEWING: “By nadere ondersoek blyk dit egter nie die geval te wees nie. Die Coert Lourens - geb. 7 Jan. 1901 - wat eerste vermeld is (op bladsy 101) … is klaarblyklik as jong seun oorlede.”

Hierdie stelling het dadelik ‘n gebelgde reaksie ontlok van Willem Johannes “Wian” Steynberg (b11.c1.d2.e2.f1.g. h4.): “Waar kry jy die inligting? Dis onwaar!

Jou ondersoek moes duidelik gewys het dat die eerste Coert se inskrywing heeltemal onvolledig is (in my eksemplaar van EEN FAMILIE).

Tweedens is die geboortedatum van 1901 DRIE JAAR VOOR m y oupa (Johannes Lodewikus b11.c1.d2.e2. f1.) -hulle se troue! (Hy is getroud met Magdalena Susanna Hamman in 1904!) (Sien bl. 100 in EF).

In 1901 was my oupa Jan

926

nog in die veld as vegtende burger gedurende die Engelse oorlog!

Is daar iemand wat wil beweer dat hy en my ouma ‘n buite-egtelike kind verwek het gedurende die oorlog in die jaar 1900? Hoe is dit dat so ‘n skande vir ons eie familie so goed geheim gehou was maar vir ‘n buitestaander so maklik om uit te vind?

Ek sou baie graag bewyse van jou nadere ondersoek wil sien van die bewering van ‘n buite-egtelike verhouding tussen my oupa en ouma gedurende die oorlog en boonop dat die kind wat so verwek is as ‘n Steynberg aangeteken is. Die enigste kind van my oupa-hulle wat relatief vroeg oorlede is, is my tannie - Debora Gertruida, geb. 1907, oorl.

1924.”

Wian wys ook daarop dat die Albertus Hendrik Hamman Steynberg (en terloops, daar is nie ‘n Hermanus in die naam soos Die Doringtak (en ook EF) foutiewelik gemeld het, sy eie vader was en nie sy oupa nie.

Hy wys verder daarop dat die enigste kind in sy familie wat dieselfde dag oorlede is as gevolg van nalatigheid in die hospitaal, sy eie broer was Johannes Lodewikus (b11.c1.d2.e2. f1.h3. geb. 05/09/1948) Dit wil dus voorkom of sy sterfdatum:15/12/1948 ook verkeerd is in EF. Nouja, wat kan ek sê? Ek is geen genealoog nie en het geen deel gehad in die 33 jaar van navorsing wat die uitgee van die boek voorafgegaan het nie. Ek

vra opreg om verskoning. Dit was geensins my bedoeling om geraamtes uit kaste te laat tuimel nie.

Ek kan maar net beleefd wys op die volgende versoek van die skryfster op bl.

- i - van EF: “As daar foute is, of uitlatings, sal ek baie bly wees as u my daaroor inlig.” Hierdie boek het in 1983 verskyn en geen van hierdie foute is in die 25 jaar wat intussen verloop het, aan die skryfster of die bestuur van die Familiebond uitgewys nie.

My nadere ondersoek het bloot bestaan uit die blaai na bladsy 101 van EF en die aanvaarding as korrek van wat daar staan, by gebreke aan enige regstelling oor die kwart eeu van die boek en ook die Familiebond se bestaan. Ek het ook geen rede gehad om terug te blaai en ondersoek in te stel na die huweliksdatum van Wian se grootouers nie.

Dankie Wian, vir die regstelling. Dieselfde foute sal nie weer gemaak word nie. Ek vertrou jy sal aanvaar dat daar geen negatiewe opset by die plaas van hierdie foutiewe inligting was nie.

En, terwyl ek nou aan die bieg is, op bladsy 882 van Die Doringtak 44, word foutiewelik gemeld dat Michael Zinn Steynberg (b11.c1.d4.e11.f4.) tevore Die Doringtak vir die Familiebond gedruk het. Hy was die oom van Michael Zinn Steynberg (b11.c1.d4.e11.f3.g1.) wat in werklikheid hierdie onbaatsugtige werk al daardie jare gedoen het, en was self nooit in die drukkersbedryf betrokke nie.

Dankie Michael, dat jy gebel het en ons vriendelik op hierdie fout gewys het. _____________________

927

Huursoldate Tussen 1675 en 1775 het Hessiese soldate vir lang tye buite hulle grense diens gedoen Prof. Leonie Viljoen (neé Steynberg waardeur Duitsland broodnodige buitelandse b7.c6.d.e6.f1.g2) skryf: geld ontvang het. So het Hessiese soldate, wat dus eintlik huursoldate was, geveg vir DeneEk lees in Een Familie (EF) dat Johan Jost marke, die Heilige Roomse Ryk, Venesië, die Steinberg in 1748 aan boord van die Nederlande en later vir die Hanover-konings Eendragt in Tafelbaai geland het as deel van Engeland. Belasting-geld is bestee aan van ‘n groep soldate van die Verenigde die werwing, opleiding, soldy en toerusting van Oos-Indiese Kompanjie. ‘n ‘weermag te huur’! Die meeste weerbare mans is Die feite wat daar gegee uit hulle gemeenskappe word, is tergend min. opgeroep.

Daar is meer vrae as antBevolkingsgetalle het woorde! Elders vind ek dramaties afgeneem. darem uit hy was die Epidemies en bestaansseun van Johannes krisisse weens mislukte Steinberg en Katharina oeste en stygende voedGunkler. Hoe het hierdie selpryse het ook hierman gebore in Niedertoe bygedra. aula, ‘n mark-dorpie in Die Sewejarige Oorlog (1754-1763) het weer die Hersfeld-Rotenburg eens al die groot Eurodistrik, op ‘n VOC solpese moondhede betrek dateskip beland? Hoe─ met tussen 900 000 en veel Duitsers was daar 1 400 000 sterfes tot onder hulle? Kon hierdie gevolg. Nie slegs die Leonie Viljoen Duitsers en die Holfisiese nie, maar ook die landers mekaar versosiale landskap is onherroeplik verander, staan? Wat het toe met die taal gebeur? houdings oor die huwelik ingesluit: kleinboere Waar het hulle almal vrouens gekry? Hoe het nie net meer kinders binne die huwelik het hulle in die Kaap aangepas? Wat het verwek nie, maar daar was ook meer buiteegtelike geboortes. hulle in Suid-Afrika nagelaat?

Wie was Johan Jost Steinberg regtig?

Wat was toestande destyds in Duitsland?

Die verpletterende Dertigjarige Oorlog (16181648) is op Duitse bodem gevoer. Veldslae het meestal in landelike gebiede plaasgevind. Een historikus beweer dat 18 000 dorpies en 1 500 groter dorpe in Duitsland vernietig is. Ná die oorlog was die plaaslike bevolking verarm, die infra-struktuur aan flarde, landbou-opbrengste swak. Vanaf 1634 tot 1639 het die lang sekel van die Swart Dood die bevolking verder afgemaai, veral op die platteland.

Ontvlugting! ‘n Mens kan aanneem dat hierdie gebeure in die eerste helfte van die agtiende eeu, toe Johan Jost uit Duitsland vertrek het, sy besluit beïnvloed het. Geen wonder nie dat heelparty Duitsers, ook oud-soldate, aangetrokke was tot die rykdom van die Nederlande. Het dit Johan Jost aangespoor om weswaarts te kyk? Was hy dalk ook gedwing tot die geledere van die huursoldate van Hesse vir langdurige gedwonge militêre diens?

928

Sonder vrou?

Die subsidiestelsel in Hesse het die soldate uit die huweliksmark verwyder. Peter Taylor beweer dat soldate dikwels grys teruggekeer het huistoe, te oud om te trou. Verder het jongste seuns destyds meestal nie vaste eiendom geërf nie – volgens wet moes sulke eiendom geheel aan ‘n enkele erfgenaam (gewoonlik die eersgeborene) nagelaat word.

Laasgebore seuns het dus geëmigreer vóórdat hulle oud genoeg was om vir militêre diens opgeroep te word - of om te trou.

In sy boek Personalia of the Germans at the Cape beweer Hoge dat omtrent 15 000 Duitsers gedurende die Nederlandse administrasie aan die Kaap voet aan wal gesit het, hoewel nie almal aangebly het nie. Het die VOC aan die 25-jarige Johan Jost finansiële en persoonlike uitkoms gebied; die geleentheid om in ‘n nuwe wêreld sy ambag in vryheid te beoefen en ‘n nuwe lewe te begin?

die Nederlande en die westelike dele van Duitsland nie. Verder moet mens onthou dat België destyds deel was van die Oostenrykse Nederlande. ‘n Mens kan aanneem dat Johan Jost Plattdeutsch geken het en dat kommunikasie ter see en later aan die Kaap dus geen probleem was nie. Daarom was dit nie vir die Duitsers nodig om ‘n eie taalgemeenskap hier te vestig nie. Met soveel taalkundiges en woordkunstenaars onder ons, wil ek my verstout om te sê dat Johan Jost seker ‘n sterk taalaanvoeling gehad het!

Watter taal is aan boord van die VOC skepe gepraat?

Niederaula is 59 km suid van Kassel in noordoos Hesse, Duitsland geleë. Destyds het politieke grense nie ‘n algehele skeiding tussen inwoners van die grensgebiede beteken nie.

Taalkundig gesproke was daar nie veel verskil tussen Duits en Hollands nie; veral nie tussen die streeksdialekte van die oostelike dele van

Waar het die Duitse setlaars vrouens gekry?

Duitse vroue het hulle selde aan die Kaap gevestig, gevolglik het die meeste Duitse mans met Hollandse of Franse vroue getrou. So vermeng Duitse bloed gou met Franse en Hollandse bloed. Die Duitse taal maak spoedig plek vir Hollands, veral omdat die Plattdeutsch wat die meeste setlaars gepraat het, so na aan Hollands was.

Van soldaat tot ambagsman Johan Jost het, volgens Een Familie, dadelik as ‘Smid, Geelgieter, Cooper- en Blikslager’ in diens van die Kompanjie in die Kasteel van Kaap de Goede Hoop begin. Soos hy, was die meeste vroeë Duitse setlaars, ‘n soldaat in diens van die VOC. Reeds in 1657 het die eerstes hulle ontslag geneem en, soos Johan Jost in 1753, Vryburgers geword. Helaas was hy steeds nie vry van militêre dinge nie!

Tussen 1750 en 1783, toe hy sestig geword het, moes hy jaarliks twee weke lank in die Kaapse milisie diens doen (EF 2).

Die Duitse setlaars het nie almal geboer nie.

Heel gou was daar ‘n verskeidenheid ambagte en professies onder hulle: kleremakers, skrynwerkers, messelaars, boukontrakteurs, skoenmakers, yster-, koper-, geweer-, en silwersmede, meulenaars, bakkers, slagters, landmeters, aptekers, tuinkundiges en medici.

Omtrent die helfte van die bykans 280 geregistreerde privaatonderwysers gedurende die Hollandse bewind was Duitsers.

929

Daarbenewens het Kaapstad destyds ‘n groot slawegemeenskap gehad. Baie soos die Duitsers was hulle ambagsmanne: bouers, kuipers, bakkers, skoonmakers, vrugte- en visverkopers, waterdraers, grafgrawers, pottebakkers, houthakers, tuiniers en soogmoeders.

Na raming is sowat 63 000 slawe tussen die middel-sewentiende eeu en die vroeg-negentiende eeu ingevoer, aanvanklik hoofsaaklik vanaf die VOC se oostelike stasies, Indonesië, Indië, Ceylon, Zanzibar, Madagaskar, maar later ook uit Angola en Mozambiek. Huwelike en buiteegtelike verhoudings tussen blanke setlaars en vry slawe het taamlik algemeen voorgekom: Johan Jost se eerste vrou, Christina, se ouma was ‘n ‘vrye slavin’ (EF 1).

Ook sy tweede vrou, Johanna Christina, was ‘n slawekind (3). Lieselore Steynberg skryf in EF dat die stamboom van die Steenbergs/Steinbergs/ Steynbergs in Suid-Afrika egter begin met Jost se huwelik met Aletta (Aaltjie) Catharina Verrein in 1773 (5). Dis insiggewend dat Aaltjie se eerste skoonvader, Joachim Ernst Wepener, agt buite-egtelike kinders gehad het by ‘n slavin, Regina van die Caap (5). Hierdie feite laat ‘n mens gou besef dat destydse rasseverhoudings, veral tussen die blankes en die fyn beskaafde Oosterlinge, vir ons in postapartheid Suid-Afrika moeilik verstaanbaar is.

Soos Ron elders berig, ‘n ander soort diskiminasie het gegeld – een wat op stand en familie eerder as op ras gegrond was. Voorts maak Robert Shell in sy artikel ‘The Forgotten Factor in Cape Colonial Frontier Expansion, 1658 to 1817’ die volgende prikkelende stelling: ‘Local women, both slave and free, [aan die Kaap] showed a preference for the newcomers, demonstrating a tendency to exogamy not appreciated in the persistent mythology of a closed settler community, or a herrenvolk democracy.’

En wat van die godsdiens?

Die Suid-Duitse state was meestal Katoliek, terwyl die noordelike state, waarvandaan die meeste immigrante gekom het - en natuurlik ook Johan Jost - oorwegend Protestants was.

Die godsdiensbande tussen die Duitse grensstreke en die Nederlande was sterk.

In 1742, net ses jaar voor Johan Jost se aankoms aan die Kaap, het die Duitse gemeenskap die VOC toestemming gevra om hulle eie kerk te vestig. Die Duitse boer Martin Melck van die plaas Elsenburg het ‘n ‘skuur’ in Strandstraat in Kaapstad aan die Lutherse Kerk geskenk as kerkgebou. Hierdie kerk was die eerste ander denominasie wat deur die Hollandse administrasie naas die Kaapse Kerk toegelaat is, maar hulle was verplig om in Hollands te preek! Die eerste kerkdiens in Hollands is in 1780 gehou deur Andreas Lutgerus Kolver. Die eerste kerkkoor in die Kaapse geskiedenis, ‘n Duitse kinderkoor, het Luther se Te Deum in Duits gesing by Kolver se bevestiging.

Daar was 441 lidmate, 330 Duitsers en die res Hollanders en Skandinawiërs. Was Johan Jost een van hulle? ‘n Duitse beeldhouer, Anton Anreith (1754-1822), het die pragtige houtpreekstoel wat vandag nog te sien is, gemaak.

Duitsers het ook die eerste Kaapse Musiekvereniging in 1801 gestig onder leiding van C Pabst en in 1802 ontstaan die Duitse musieken teatergroep, een van die eerstes in SuidAfrika. Het ons stamvader deelgeneem aan hierdie aktiwiteite?

Het hulle maklik ingeburger?

Die Duitsers het so geleidelik hulle eie identiteit verloor. Ondertrouery tussen die kinders van die eerste setlaars het die proses van vermenging versnel, sodat Duits selfs minder dikwels gebruik is. Bowendien was Hollands die amptelike taal van die kolonie. Die Duitsers was versprei tussen die Hollandse koloniste in

930

die binneland en hulle het dieselfde belange en terugslae gedeel. Die manier waarop die Duitsers en Franse Hollands gepraat het, het ‘n sleutelrol gespeel in die ontwikkeling van Afrikaans. Joachim Nicolas von Dessin, sekretaris van die weesheer en boekversamelaar, se korrespondensie verraai geensins sy Duitse oorsprong nie! Sy boekversameling het later die eerste openbare biblioteek in Suid-Afrika geword.

Die versameling van sowat 4 500 volumes het hy aan die Nederduits-Gereformeerde Kerk nagelaat met die bedoe-ling dat dit ‘n openbare biblioteek vir die gemeenskap moes word. In 1820 is dit aan die nuutgestigte Suid-Afrikaanse Openbare Biblioteek oorhandig as die kern van sy versameling, waar dit vandag nog te sien is.

Stilte Die sterre is stil

en die sterre die skyn As die maan in sy skraalte Oor die kimme verdwyn …

Ter afsluiting Hierdie kort historiese samevatting sê só baie ─ en tog só min! Dit kleur die milieu in, maar die beeld van die man in die lens bly vaag. Ek verstaan die omstandighede van destyds en sommige van die dryfvere van die setlaars nou beter. Ek wil my graag verbeel dat hierdie man, half bekend en tóg vreemdeling, ‘n man was met die moed van sy oortuigings, durf en deursettingsvermoë, ‘n natuurlike taalaanvoel-ing, en knap, skeppende hande.

Maar wás hy?

Die gemeenskap rondom hom was heelwaarskynlik mense met ‘n sterk godsdienssin, maar tog plooibaar genoeg om deel te word van en dinamies te help uitbou aan ‘n diverse, groeiende Kaapse gemeenskap.

Ek voel aangetrokke tot hulle kultuur: musiek, skeppende kuns, teater, boekliefhebbery. Maar Johan Jost Steinberg bly ‘n tergende raaisel. Al wat ek steeds regtig oor hom weet is die enkele feite wat geboekstaaf is in Een Familie ...

6 November 2008 Bronne geraadpleeg Lor, Peter Johan. A Distant Mirror: The Story of Libraries in South Africa. Daedalus, Volume 125, 1996, 235-265.

Shell, Robert C.-H. ‘The Forgotten Factor in Cape Colonial Frontier Expansion, 1658 to 1817’. Safundi, Volume 6, Uitgawe 2, April 2005, 1-38.

Taylor, Peter K. ‘Military System and Rural Social Change in Eighteenth-Century Hesse-Cassel’ Journal of Social History, Volume 25, No. 3 (1992), 479-504.

_____________________ 931

Maar die nag is kòùd — die nag lê wýd En die nag lê wakker Oor mý stilte uit ...

Frik Steenberg (b11.c11. d13.e1.f1.g2)

________________

VERLORE KRAG Ek was met ongeloof en vrees vervul en toe my gees sy krag verloor, het my lewe begin ontspoor.

Ek het vergeefs gesoek na lig: die donker het my skoon ontwrig.

En toe ek God daarvoor blameer, sê Hy: By My sal jy nooit beurtkrag kry: die uitdoof van My Lig was maar net jy.

Tannie Fienie Meiring (neé Steynberg—b11.c10.d5.e6.) _____________________

JAMMER! Dit spyt ons om te verduidelik dat, weens ‘n sameloop van omstandighede, daar geen foto’s van die heerlike familie-kuier op Bloubank betyds beskikbaar was om in hierdie nuusbrief te plaas nie. Issie het ‘n aantal foto’s met haar digitale kamera geneem en het dit by ‘n plaaslike besigheid ingegee om vir haar op ‘n skyf te plaas sodat dit na die redakteur se rekenaar oorgeplaas kon word.

Iewers het iemand ‘n verkeerde knop gedruk en die foto’s is die ewigheid of die ruimte in - skynbaar onredbaar!

Ons probeer by ander familielede ander foto’s in die hande kry en hoop om dit in die volgende uitgawe te kan plaas. ___________________

Coert Lourens Steynberg (b11.c1.d2.e2.f1.g2)

Vir diegene, veral ons jonger lede, wat nie van ons gevierde familielid geweet het nie, haal ons aan van bladsy 34 van “EEN FAMILIE : Steynberg/ Steenberg/Steinberg”.

(Daar is nog ‘n klompie eksemplare van hierdie indrukwekkende werk beskikbaar. Skakel met Ron as u graag een wil bekom.)

Coert … was student aan die Royal College of Arts in Londen en het SuidAfrika se bekendste monumentale beeldhouer geword. In 1952 het hy Suid-Afrika by UNESCO verteenwoordig. Hy was ‘n stigterslid van die International Association of Plastic Arts, ere-lid van die Nasionale Parkeraad en van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns 1950. Hy is versoek om lid te word van “Centro Studi E Scambi Internazionale, Roma”, het ‘n EreDoktorsgraad (D.Phil.) van die Universiteit van Pretoria in 1972 ontvang asook die volgende goue medaljes verwerf: S.A. Akademie vir Wetenskap en Kuns 1948 vir Groep Figure vir Nuwe YSKOR-gebou; en Internasionale Beeldhou-kompetisie, vir “Onbekende Politieke Prisonier”. Dan volg daar ‘n indrukwekkende lys van uitstallings van sy werk asook ‘n lys van sy bekende monumentale werke.

Toe Coert Steynberg op 18 Julie 1982 sy beitel neerlê, was dit met die wete dat die hoofbeeld van sy laaste monument, die Vegkop-monument, klaar gegiet was. Aan die hange van die Magaliesberg, in sy beeldhoutuin, is Coert tussen sy Krugerkoppe ter ruste gelê. ___________________

So, is dan nog ‘n Familiebondjaar verby. Seënwense vir ‘n pragtige 2009. Moenie vergeet om te skryf, e-pos, faks of bel nie. Ek het julle bydraes, kritiek, wenke en steun nodig.

Ron 932