Askur 1. tbl. 5. árg 2016

ANÍTA BERGLIND EINARSDÓTTIR | ANNA KRISTÍN ÓLAFSDÓTTIR | ANNA RÚN AUSTMAR | ELFA ÝR ÞÓRISDÓTTIR ELFUR GÍGJA HREGGVIÐSDÓTTIR | OLIVER ARON KRISTJÁNSSON | SIGMAR ARNARSON | SIGMAR JÓSEP FINNSSON SVEINN ANDRI JÓHANNSSON | TINNA BJÖRT KARLSDÓTTIR | VIKTOR ELÍ ÁGÚSTSSON | ÞÓREY EBBA INGADÓTTIR

Hvað gerir Grafía fyrir þig?

Grafía er stéttarfélag í prentog miðlunargreinum.

Grafía semur um laun og önnur starfskjör í kjarasamningum.

Hjá Grafíu er hægt að leigja orlofshús, fá námsstyrki og greiðslur úr sjúkrasjóði.

Kynntu þér málið á www.grafia.is

GRAFÍA Stéttarfélag í prentog miðlunargreinum Stórhöfða 31 | 3. hæð | 110 Reykjavík | 552 8755 | grafia@grafia.is

AÐ LEIÐARLOKUM Nám í grafískri miðlun við Tækniskólann er einstaklega fjölbreytt og skemmtilegt en á sama tíma mjög krefj­ andi. Nemendur öðlast haldbæra þekkingu og færni sem nýtist vel í framtíðinni, hvort sem haldið er í áfram­ haldandi nám eða út á vinnumarkaðinn.

Verkefnin í náminu eru af ýmsum toga og tengjast meðal annars vinnslu við frágang, umbrot, hönnun, myndvinnslu og skjámiðla. Öll hafa þessi verkefni það að markmiði að undirbúa okkur fyrir þátttöku í atvinnulífinu og útskrifa nemendur með góða færni. Það eru þó ekki bara verkefnin sem við glímum við sem móta færni okkar til að takast á við komandi við­ fangsefni. Við erum nefnilega svo heppin að hafa frá­ bæra kennara sem reyna hvað þeir geta til að móta okkur á sem bestan hátt og eru alltaf reiðubúnir að aðstoða.

Auk þess að komast í kynni við góða kennara í nám­ inu höfum við líka kynnst skemmtilegum og traustum bekkjarfélögum og hefur hópurinn verið mjög sam­ heldinn síðastliðinn vetur.

Tímaritið Askur er einmitt lokaverkefni okkar nemenda í grafískri miðlun og samtvinnar flest sem við höfum lært í náminu.

Vonandi njótið þið lestursins!

RITSTJÓRN: Aníta Berglind Einarsdóttir Anna Rún Austmar Sveinn Andri Jóhannsson Þórey Ebba Ingadóttir SAMSETNING: Sveinn Andri Jóhannsson FORSÍÐA: Elfa Ýr Þórisdóttir NEMAMYNDIR: Ljósmyndadeild ÚTGEFANDI: Tækniskólinn PRENTUN: Pixel

Askur

3

6 16 26 36 46 56

Elfa Ýr Þórisdóttir

| Kvikmyndir

Þórey Ebba Ingadóttir

| Skemmtanalíf

Sigmar Jósep Finnsson

| Tölvuleikir

Sveinn Andri Jóhannsson | Samfélagsmiðlar

Anna Rún Austmar

| Tónlist

Aníta Berglind Einarsdóttir | Heimurinn frá öðru sjónarhorni

efnisyfirlit

66 76 86 96 106 116

Viktor Elí Ágústson

| Tölvuleikir

Elfur Gígja Hreggviðsdóttir | Grafísk hönnun

Sigmar Arnarson

| Ný tækni

Oliver Aron Kristjánsson

| Matur og menning

Anna Kristín Ólafsdóttir

| Þjóðfræði

Tinna Björt Karlsdóttir

| Íslensku landsliðin

ÝR ÞÓRISDÓTTIR

Elfa tilheyrir þessum tveim prósentum mannkyns sem fæðast með náttúrulega og eldglóandi lokka … sköpunarkraftsins, eins og tólfhundruð gráðu heitur hraunstraumur sem vellur upp úr botnlausum brunni hugmyndaflugsins úr iðrum undralands ímyndunaraflsins einhversstaðar í Hvergilandi á milli taugatenginga í heilanum undir öllu þessu rauða hári … því það er jú óneitanleg staðreynd að Elfa er rauðhærð. Önnur óneitanleg staðreynd um Elfu er að hún er tug-transkona. Það þýðir að hún var fædd á röngum áratug. Hennar rétti staður er í annarri heimsálfu í tunglskininu, dansandi boogie við Humphrey Bogart. Það má deila um margt í heiminum en það er enn önnur óneitanleg staðreynd að Elfa er listagyðja margra listmálara, músíkanta og ofurhetja.

Eins og Winehouse söng til hennar: And I‘ve missed your ginger hair, and the way you like to dress, won‘t you come on over, stop making a fool out of me!

Dansandi boogie við Humphrey Bogart…

ELFA

Laurel & Hardy Stan Laurel og Oliver Hardy eru hetjur í mínum augum, frábærir leikarar sem sýndu okkur fallega og eftirminnilega vináttu bæði í raunveruleikanum og á hvíta tjaldinu. Maður getur alveg gleymt sér við að horfa á þættina þeirra, einfaldur en klassískur húmor, þeir gleðja mann alltaf, Maður brosir bara þegar maður sér þá. Ég hef oft hugsað til baka í þá tíma sem þeir voru vinsælir og pælt í hvernig viðbrögð fólks voru þegar þau fengu að heyra þá tala í fyrsta sinn, hvort þau höfðu orðið fyrir vonbrigðum eða ekki, ég sjálf varð það ekki. Þeir leika hlutverkin sín það vel að maður tók varla eftir því að þeir voru byrjaðir að tala, þetta gekk allt svo vel upp hjá þeim.

Stan & Ollie

Sorglegur endir á frábærum ferli Vinátta Stan og Oliver var einstök enda smullu þeir vel saman og voru það heppnir að fá að vinna með besta vini sínum alla sína tíð. Auðvitað komu einhverjar deilur upp á milli þeirra eins og hjá öllum. Oliver var fyrstur til að fara. Hann fékk vægt hjartaáfall árið 1954 en byrjaði að huga að heilsunni eftir það. Hann missti kílóin hratt og á nokkrum mánuðum gjörbreyttist hann í útliti.

Talið er að Oliver hafi verið með krabbamein og sé það ástæðuna fyrir því að hann grenntist svona rosalega mikið. Árið 1956 fékk Oliver annað hjartaáfall sem varð til þess að hann var rúmliggjandi og gat ekki talað í nokkra mánuði. Stan heimsótti hann oft og þegar hann gat ekki talað þá talaði Stan ekki heldur. Þeir tjáðu sig báðir með látbragði sínu eins og í gömlu myndunum.

Oliver fékk tvö önnur hjartaáföll í byrjun ágúst 1957 og endaði í dái og komst aldrei aftur til meðvitundar. Hann lést svo seinna í ágústmánuði vegna blóðtappa í heila

Organic línan frá Label M

Allar vörurnar í Organic eru án sulphate og paraben og eru unnar úr lífrænum efnum.

Hliðarsmári 4

|

Kópavogur |

Sími: 553 4444

Askur

9

Mikill söknuður Stan vissi ekki alveg hvernig hann átti að vera þegar Oliver dó og saknaði hann félaga síns virkilega mikið.

Hann var samt þakklátur að hann hafi dáið og losnað við þjáningar sjúklingsins sem hann var orðinn í lokin.

Stan orðaði það þannig „A sad end to a wonderful career“. Stan valdi hins vegar að fara ekki í jarðarförina hjá vini sínum og vinnufélaga, hann sagði að „Babe would understand“.

Fylgdi vini sinum Stan lést 23. febrúar árið 1965 vegna hjartaáfalls sem hann fékk nokkrum dögum fyrr. Nokkrum mínútum áður sagði hann við hjúkrunarkonuna sína að hann vildi frekar vera á skíðum. Hún svaraði að hún vissi ekki til þess að hann stundaði skíði. Stan sagði það rétt og bætti við að hann vildi frekar vera á skíðum en að deyja.

Leikarinn dó seinna um kvöldið og fann hjúkrunarkon­ an hann sitjandi í hægindastólnum sínum.

Stan sagði oft á sínum seinni árum að hann vildi alls ekki fá fólk í fýlu í jarðarförina sína, því annars myndi hann ekki tala við þau aftur.

Ef þú hefur gaman af léttum og góðum aulahúmor mæli ég með að myndunum þeirra. Þá er gaman að pæla í því hvernig það var að horfa á þá á hvíta tjaldinu þegar fólk þekkti ekkert annað en svart/hvítar myndir og jafnvel ekkert hljóð. Ég myndi byrja á fyrstu mynd­ unum sem eru ekki með tal og hugsa jafnvel hvernig þeir hljóma í alvöru og horfa síðan á talmyndirnar og tékka hvort þú verður fyrir vonbrigðum eða ekki.

kvikmynd

útgáfuár

stjörnur

1

way out west

1937

8,0

2

sons of the desert

1933

8,5

3

the bohemian girl

1936

8,4

4

the lucky dog

1942

6,0

5

sugar daddies

1927

6,3

6

the devil‘s brother

1933

7,2

7

great guns

1941

6,2

8

nothing but trouble

1944

6,6

9

duck soup

1927

6,7

babes in toyland

1934

7,4

10

LANGAR ÞIG AÐ LJÚKA NÁMI Í ÞÍNU FAGI?

LÁTTU ÞAÐ EFTIR ÞÉR OG KYNNTU ÞÉR MÁLIÐ Á WWW.IDAN.IS Vatnagarðar 20, 104 Reykjavík | sími 590 6400 | email: idan@idan.is

ára

16 12

Askur

Stan með Óskarinn.

Ljósm.: Don Brinn

Stan Laurel Stan Laurel hét fullu nafni Arthur Stanley Jefferson og fæddist í Englandi þann 16. júní árið 1890 í Ulverston, Lancashire. Faðir hans hét Arthur Jefferson og starfaði sem leikari og samdi hann einnig leikþætti fyrir aðra leikhúslistamenn og var mjög virtur innan ensku leik­ hússenunnar. Á seinni hluta nítjándu aldar starfaði Arthur eldri sem leikhússtjóri í Glasgow en um það leyti fékk Stan áhuga á leiklist og steig í kjölfarið sín fyrstu skref á sviði Picard Museum leikhússins. Ákvað hann að feta í fótspor föður síns og einblína á gaman­ leik. Stuttu síðar var Stan ráðinn af einum vinsælasta leikhópi Englands, Fred Karnos. Árið 1910 fór Stan með aðalhlutverkið í nýjum leik­ þætti hjá Karnos, Jimmy the Fearless. Aðalhlutverkið var þó ekki lengi hans þar sem leikaranum Charlie Chaplin var boðið að taka við því af honum. Sagan segir að Charlie hafi ekki tekið við hlutverkinu fyrr en eftir að hann sá hversu vel Stan lék það.

Chaplin í leikritinu A Night in the show.

Ljósm.: óþekktur

Varaleikari Chaplins Karnos­flokkurinn ferðaðist til Bandaríkjanna um haustið sama ár. Stan fór þá með sem varaleikari Chapl­ ins í leikþætti sem hét A Night in an English Music Hall. Árið 1913, þremur árum seinna, hélt hópurinn

svo í aðra reisu og lék Stan þá aðalhlutverkið eftir að Chaplin hafði gert samning við Keystone­kvikmynda­ verið. Þegar þeirri ferð lauk ákvað Stan að halda áfram og reyna fyrir sér upp á eigin spýtur en leikhópurinn fór aftur til Englands.

Stan og Ollie.

Ljósm.: óþekktur

Ógleymanleg meistaraverk Stan lék í sinni fyrstu kvikmynd árið 1917 sem hét Nuts in May, og ekki leið langur timi þar til hann lék í annarri kvikmynd sem hét Lucky Dog. Í þeirri kvikmynd lék hann ásamt Oliver Hardy, sem seinna varð hans helsti samstarfsmaður og grunaði tvímenningunum þá ekki að þeir ættu eftir að skapa mörg ógleymanleg meist­ araverk saman á hvíta tjaldinu. Þangað til að frekara samstarfi þeirra kom liðu aftur á móti heil níu ár. Á því tímabili lék Stan í mörgum myndum og í upphafi þriðja áratugarins tók hann upp samstarf við leikarann G.M. Anderson. Þeir sköpuðu sér sérstakan stíl og gerðu grín að öðrum kvikmyndum, t.d. Blood and Sand sem þeir kölluðu Mud and Sand. Samstarfi þeirra lauk árið 1923 og þá fór Stan til Roach­kvikmyndaversins sem var stjórnað af Hal Roach.

Næstu árin á eftir lék Stan í mörgum misjöfnum kvikmyndum en hann náði miklum vinsældum meðal áhorfenda þegar hann hóf samstarf með Oliver Hardy árið 1927. Léku þeir þá í hljóðlausu stuttmyndinni Putting Pants on Philip.

Askur

13

14

Askur

Breytti nafninu sínu

Oliver Hardy.

Ljósm.: óþekktur

Oliver Hardy Oliver Hardy var skírður Norvelle Hardy og fæddist 18. janúar árið 1892 í Harlem í Georgíu. Faðir hans hét Oliver Hardy og móðir hans Emily Norvell. Oliver eldri var hermaður í Bandarísku borgarastyrjöldinni en lést sama ár og Oliver litli fæddist. Fékk hann því aldrei að kynnast föður sínum. Bróðir hans drukknaði í stöðuvatni og reyndi Oliver að bjarga honum. Dauði bróður hans var honum mikið áfall en Oliver var alla tíð í yfirþyngd eða frá blautu barnsbeini. Honum var mikið strítt og kallaður „Fatty! Fatty!“ af öðrum börn­ um. Seinna áttaði hann sig á því að hann átti auðvelt með að fá fólk til að hlæja og ákvað hann því að gerast gamanleikari að ævistarfi.

Strauk að heiman Það má segja að Oliver hafi verið fæddur skemmtikraft­ ur. Þegar hann var átta ára strauk hann að heiman og fór með hópnum Coburn‘s Minstrels í stutt tónleika­ ferðalag. Þegar hann kom heim var hann svo sendur í heimavistarskóla sem honum líkaði ekki við. Varð það til þess að hann strauk aftur í burtu. Þegar hann skilaði sér heim í það skiptið var hann sendur í tónlistarnám í Atlanta hjá heiðursprófessornum Adolf Dahm Pet­ erson. Þótt hann hefði mikinn áhuga á söng, sleppti hann oft tímum og fór frekar að syngja á The Local Alcazar Theater til að græða pening. En þegar hann sneri svo aftur heim ákvað móðir hans að senda hann í herskóla til að aga hann. En samt sem áður var ekki hægt að ráða við hann sem endaði með því að hann var sendur í laganám.

Um 1910, þegar Oliver var 18 ára gamall, gerðust stórir atburðir í lífi hans. Hann breytti nafni sínu, tók upp nafn föður síns og opnaði síðan kvikmyndahús í heimabæ sínum. Kvikmyndaáhuginn hafði þá kviknað hjá honum og Olli ákvað að reyna fyrir sér sem leikari. Árið 1913 komst hann á samning hjá Lubin kvikmyndafélaginu.

Tveimur árum seinna lék hann í sinni fyrstu kvikmynd sem heitir The Paper Hanger‘s Helper en hann átti samt erfitt með að skapa sér nafn innan bransans og endaði yfirleitt í aukahlutverkum. Það breyttist árið 1918 þegar hann hóf samstarf við gamanleikarann Billy West í myndum byggðum á einskonar Chaplin­ eftiröpun. Eftir það lék Olli í myndinni Larry Semon og var þar í hlutverki illmennisins eins og svo oft áður.

Saklausa brosið Árið 1924 komst Olli á samning hjá Roach­kvikmynd­ félaginu. Fyrstu tvö árin fór lítið sem ekkert fyrir honum á hvíta tjaldinu enda vissu stjórnendur Roach ekki alveg hvað þeir áttu að gera við þennan íturvaxna leikara. Þeir vissu þó að hann var góður í að leika illmenni.

Hlutverkin voru því ekki mörg í fyrstu. Helstu persónu­ einkenni Olla uppgötvuðust aftur á móti á þessum tíma. Saklausa brosið sem minnti á barn sem hafði gert eitthvað ljótt af sér, vandræðagangur með hendur og fætur sem snéru upp á sig við vandræðalegar uppá­ komur og síðast en ekki síst hvernig hann starði beint í upptökuvélina, í augu áhorfenda. Allt þetta tók hann með sér þegar hann hóf samstarf við Stan.

Fyrsta kvikmyndin sem þeir léku í saman fyrir alvöru sem tvíeykið Laurel og Hardy (Steini og Olli) heitir Flying Elephants en í henni léku þeir steinaldarmenn. Það var hins vegar í þriðju kvikmyndinni, Putting Pants on Philip, sem tvíeykið birtist fullmótað. Steini var þá byrj­ aður að væla og brosa meira en eðlilegt má telj­ ast og Olli snéri upp á sig eins og feimið barn og starði beint í myndavélina.

Askur

15

EBBA INGADÓTTIR Þórey Ebba heiti ég og er 25 ára Kópavogsmær. Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á list og hönnun. Þegar ég var lítil fannst mér fátt skemmtilegra en að liggja á gólfinu inn í herbergi að teikna og lita. Ég útskrifaðist með stúdentspróf árið 2011 af listnámsbraut Fjölbrautaskóla Garðabæjar. Í því námi lærði ég ýmislegt um myndlist, litafræði, listmenningu o.fl. Árið 2014 lá leið mín í Tækniskólann á upplýsinga- og fjölmiðlabraut. Að loknu grunnnámi fór ég á sérsvið grafískrar miðlunar. Í dag sé ég svo sannarlega ekki eftir þeirri ákvörðun en námið hefur verið afar skemmtilegt og lærdómsríkt. Ég er komin með mikla þekkingu á InDesign, Illustrator og Photoshop og það á eftir að nýtast mér í áframhaldandi námi.

Næsta skref er að sækja um hjá Listaháskóla Íslands í grafíska hönnun eða jafnvel skoða nám erlendis.

Í dag sé ég svo sannarlega ekki eftir þeirri ákvörðun...

ÞÓREY

Topp 10 Íslenskar tónlistarhátíðirr Tónlistarhátíðir eru góð skemmtun. Á Íslandi hefur á síðustu árum fjölgað ört í flóru tónlistarhátíða,og nú ættu flestir að geta að minnsta kosti fundið eina hátíð hér á landi sér að skapi. Nú þegar þorri landans þeysist um þjóðvegi landsins í leit að sólinni, þegar Bræðslan stendur sem hæst á Borgarfirði eystri og styttist í Þjóðhátíð í Vestmannaeyjum, er ekki úr vegi að fara yfir tíu bestu tónlistarhátíðir landsins.

10. Músíktilraunir Árið 1982 voru Músíktilraunir haldnar í fyrsta skiptið í félagsmiðstöðinni Tónabæ. Vinsældirnar jukust jafnt og þétt og síðan 2001 hefur hátíðin verið haldin í stærra húsnæði víðs vegar um Reykjavík. Músíktilraunir eru vettvangur fyrir ungt tónlistarfólk (13–25 ára) til að koma sér á framfæri. Þetta er auðvitað keppni og verð­ launin hafa alltaf verið tímar í hljóðveri og ýmiskonar tónlistarútbúnaður. Úrslit eru ráðin bæði af áhorfendum og dómnefnd sem skipuð er fjölmiðlafólki. Ekki hafa allar sigurhljóm­ sveitir keppninnar meikað það en margar af stærstu hljómsveitum landsins stigu sín fyrstu skref í Músík­ tilraunum. Má þar nefna Maus, Botnleðju, Mínus, XXX Rottweiler Hunda, Agent Fresco og risasveitina Of Monsters and Men.

9. Atlavík ´84 Atlavíkurhátíðir voru haldnar um verslunarmannahelgi um áratugaskeið á seinustu öld. Þessar hátíðir voru ekki mikið frábrugðnar öðrum útihátíðum á þessum tíma nema að því leyti að hljómsveitin Stuðmenn hélt hljómsveitakeppni þar um skeið á níunda áratugnum.

18

Askur

Eitt árið, 1984, mun þó alltaf standa upp úr og hefur fengið nokkuð goðsagnakenndan blæ. Ekki fyrir þær sakir að hljómsveitin Fásinna vann hljómsveitakeppn­ ina heldur vegna þess að bítillinn Ringo Starr veitti þeim verðlaunin, 50 þúsund kall. Ringo steig svo á svið fyrir framan 6000 manns ásamt Stuðmönnum og Gunnari Þórðarsyni og tóku þeir lagið Jonny B. Goode eftir Chuck Berry og hlýtur það að vera einn undarlegasti gjörningur tónlistarsögunnar.

8. Secret Solstice Tónlistarhátíðin Secret Solstice er að miklu leyti stíluð inn á erlenda ferðamenn. Á hátíðinni er hægt að kaupa allskyns ferðir, eins og til dæmis rútuferð um Gullna Hringinn, náttúruskoðunarferð í þyrlu og partí á jarðhitasvæði nálægt Flúðum. Mikið er gert úr miðnætursólinni og íslenska sumrinu og öll sviðin á hátíðarsvæðinu hafa vísun í heiðni.

Tónlistin hefur aftur á móti ekki mjög þjóðlegan blæ heldur ræður raftónlist og hip­hop ríkjum. Stór hluti tónlistarfólksins kemur að utan, bæði heimsþekkt­ ir listamenn á borð við Massive Attack, Kelis, Busta Rhymes og Wu­Tang Clan og svo fjöldinn allur af lítt

þekktari plötusnúðum og röppurum. Hin ört vaxandi íslenska rappsena hefur notið góðs af hátíðinni og fengið veglegan sess þar.

7. Rokkjötnar Rokkjötnar eru eins dags tónleikahátíð þar sem þunga­ rokk er í forgrunni. Rokkið hefur verið í mikilli sókn hér á Íslandi (sem og í heiminum öllum) undanfarin ár og haustið 2012 var hátíðin haldin í fyrsta skiptið, þá í Kaplakrika í Hafnarfirði. Stærstu þungarokkshljóm­ sveitir landsins eins og Skálmöld, HAM og Sólstafir tróðu upp við góðan orðstír. Ári seinna þurfti þó að hætta við hátíðina vegna slakrar miðasölu. Mörgum þótti aðalnúmer kvöldins, Bubbi Morthens, ekki eiga heima þarna. Aðstandendur hátíðarinnar gáfust þó ekki upp og haustið 2014 stigu rokkjötnar aftur á svið, þá í Vodafone höllinni. Hátíðin hefur heldur betur fengið byr í seglin og nú í haust mun ein af stærri þungarokkshljómsveitum heims, Mastodon frá Bandaríkjunum, troða upp á hátíðinni.

Rokkið lifir.

6. Aldrei fór ég suður Þessi krúttlega hátíð hefur verið haldin á Ísafirði um páska síðan árið 2004. Hugmyndina fengu Ísfirðingarnir Mugison og faðir hans Muggi en ótal manns koma að skipulagningu hátíðarinnar. Kostnaði er alltaf haldið í lágmarki og tónlistarmennirnir spila frítt. Það er lögð mikil áhersla á að fjölskyldan geti öll mætt og að allir finni eitthvað við sitt hæfi.

Landsfrægir tónlistarmenn úr öllum geirum spila þarna ásamt lítt þekktara vestfirsku tónlistarfólki. Þarna er hægt að sjá dauðarokk, harmonikkuleik, teknó, trúbadora, rapp, sveitaballapopp og svo er auðvitað barnaball. Mikið er gert úr þætti Ísafjarðar og Vestfjarð­ anna allra á hátíðinni og mætti segja að hún sé orðin nokkurs konar bæjarhátíð eða að minnsta kosti mjög góð kynning á staðnum.

5. Uxi ´95 Uxi var metnaðarfull og alþjóðleg tónlistarhátíð þar sem fókusinn var á raftónlist. Hátíðin var haldin á Kirkjubæjarklaustri um verslunarmannahelgina og fjöldi heimsfrægra listamanna boðuðu komu sína.

Aðstandendur gerðu þó í því að aðgreina sig frá öðrum

Askur

19

útihátíðum og reyndu að höfða sérstaklega til erlendra ferðamanna.

Hátíðin átti að verða mikil landkynning og erlendir fjölmiðlarisar á borð við MTV og Volume sýndu henni áhuga. Tónleikarnir tókust margir hverjir ágætlega upp en mikið var um vandamál. Tölvukerfið bilaði hjá Björk, The Prodigy sátu lengi fastir í tollinum, Atari Teenage Riot þurftu að gista í tjaldi og fleira. Hátíðin var illa sótt og mikið um landadrykkju. Hún fékk líka stimpil á sig fyrir að vera eiturlyfjahátíð. Hún var því ekki haldin aftur árið eftir eins og til stóð.

4. Þjóðhátíð í Vestmannaeyjum Þjóðhátíð var fyrst haldin í Eyjum á 1000 ára afmæli Íslandsbyggðar árið 1874 en hefur verið haldin árlega síðan 1901 um verslunarmannahelgina. Upphaflega var þetta fyrst og fremst íþróttahátíð og enn sér íþróttafélag bæjarins, ÍBV um hana. En smátt og smátt þróaðist hún í eina mestu tónlistarhátíð landsins.

Hefðir skipta miklu máli á hátíðinni og gefa henni mikinn sjarma. Sérstakt þjóðhátíðarlag sem samið er á hverju ári, brekkusöngurinn, hvítu tjöldin, flugelda­ sýningin, brennan og fleira. Hátíðin hefur aldrei fallið niður, ekki einu sinni eftir Heimaeyjargosið 1973 en þá var hún einfaldlega færð á annan stað á eyjunni.

Um 16.000 manns sækja hátíðina á hverju ári og er

20

Askur

hún yfirleitt stærsta útihátíð sumarsins. Flest stærstu nöfn íslenskrar tónlistarsögu hafa spilað á hátíðinni.

3. Eistnaflug Eistnaflug er þungarokkshátíð sem hefur verið haldin á Neskaupsstað í júlí síðan árið 2005. Upphaflega var þetta eins dags hátíð en er nú haldin yfir þrjá daga og vinsældirnar eru orðnar töluverðar. Íbúafjöldi bæjarins er um 1500 sálir en um tvöföld sú tala er í bænum á meðan hátíðin stendur yfir.

Meirihlutinn af hljómsveitunum eru innlendar en þó hafa þó nokkur erlend bönd stigið á svið. Má þar helst nefna Napalm Death, Behemoth, At the Gates og Carcass. Þó að mörgum kunni að finnast síðhærðir, svartklæddir og flúraðir gestir hátíðarinnar vígalegir þá eru þetta hin vænstu skinn og framkvæmd hátíðarinnar er öðrum til fyrirmyndar. Slagorð hátíðarinnar er fyrir löngu orðið frægt: Ekki vera fáviti!... og fólk hlýðir því.

2. Bræðslan Í júlí er Bræðslan haldin í gamalli síldarvinnslu í einum af minnstu og afviknustu bæjum landsins, Borgarfirði Eystra. Þar búa um 100 manns en þegar hátíðin stendur yfir tífaldast fjöldinn í bænum. Bræðslan var fyrst haldin árið 2005 og steig þá Magni Ásgeirsson, Borgfirðingur og Bræðslustjóri, á svið ásamt Emilíönu Torrini.

Hátíðin hefur verið haldin á hverju ári síðan og eftir­ sótt að spila þar. Ekki bara af íslenskum tónlistarmönn­ um heldur hafa stór erlend nöfn á borð við Damien Rice, Glen Hansard og Belle & Sebastian spilað þar. Það hefur loðað við hátíðina að vera svolítið arty og öðruvísi og tónlistarmennirnir bera svolítinn keim af því.

Nálægðin við þennan litla bæ og íbúana og fjarlægðin frá umheiminum gerir Bræðsluna að mjög sérstakri reynslu fyrir hátíðargesti.

1. Iceland Airwaves Hátíðin var fyrst haldin í flugskýli á Reykjavíkurflugvelli árið 1999. Síðan hefur hún vaxið mjög og er nú haldin á hinum ýmsu skemmtistöðum í Reykjavík á hverju

ári í október eða nóvembermánuði. Á hátíðinni spila bæði innlendir og erlendir listamenn og áhugi erlendra fjölmiðla og tónlistarútgefenda á hátíðinni er mikill.

Um 2000 erlendir ferðamenn koma árlega á hátíðina og um helmingur þeirra eru úr tónlistariðnaðinum. Hún er því notuð sem gluggi til að auglýsa íslenska tónlist og menningu. Meðal heimsþekktra listamanna sem spilað hafa á hátíðinni eru Björk, Sigur Rós, Sinead O´Connor, Fatboy Slim, Flaming Lips, Suede og Kraftwerk. Margir aðrir nýta sér vinsældir Airwaves og eru fjölmargir tón­ leikar víða um borgina á sama tíma, þ.e. svokallaðir off­venue tónleikar.

Höfundur: Kristinn H. Guðnason

SKÓLATILBOÐ 108 miðar límmiðar, straumiðar og skómiðar

TVENNUTILBOÐ

4900 kr

90 miðar límmiðar/ straumiðar

3500 kr Nánari upplýsingar um tilboð á www.merkimidar.is

THE COLOR RUN BE HEALTHY

BE HAPPY

BE YOU

Árið 2012 var The Color Run fyrst haldið í Phoenix í Arizona en það var bandaríkjamaðurinn Travis Snyder sem átti uppsprettuna að því. Um er að ræða einstakan fjölskylduviðburð sem haldinn hefur verið í meira en 40 löndum þar sem tvær milljónir manna hafa tekið þátt.

Í fyrra fengu UNICEF, Rauði krossinn og íþróttasamband fatlaðra fimm milljónir króna frá hlaupinu. Féð rennur til málefna sem varða réttindi og velferð barna og ung­ linga með því að láta hluta styrkja og þátttökugjalds hlaupsins renna til félaga á þessu sviði með ýmsu móti.

Hlaupið var haldið í fyrsta sinn á Íslandi 6. júní 2015.

Uppselt var í hlaupið og tóku um það bil 10.000 manns þátt. Í ár verður hlaupið haldið laugardaginn 11. júní í Reykjavík. The Color Run er ekkert venjulegt hlaup heldur er upplifun og skemmtun þátttakenda höfð í fyrirrúmi.

Mæta þarf tímanlega. Tónlist verður, upphitun og fleira til að koma keppendum í gírinn líkt og í fyrrasumar.

Allir hlauparar skulu vera í The Color Run by Alvogen hlaupabol með hlaupanúmeri til að taka þátt. Á nokk­ urra mínútna fresti verður ræst út í nokkur hundruð manna hollum. Þeir sem stefna á að fara með hraði í gegnum brautina er bent á að vera í fyrstu ráshópum.

22

Askur

The Color Run snýst ekki um hver kemst fyrstur í mark heldur að hlaupa á þeim hraða og tíma sem þér finnst hæfilegt og gaman. Hér er nefnilega ekki að ræða um kapphlaup heldur hlaup þar sem þúsundir þátttakenda skemmta sér á meðan þeir verða hjúpaðir lit frá toppi til táar. Í lok hvers kílómetra er hlaupið í gegnum litastöð með tónlist, skemmtun og nýjum lit. Við endamarkið keyrir allt um koll með risavaxinni endamarkshátíð þar sem litadýrðin tekur völd. Þetta verða hamingjusöm­ ustu og skemmtilegustu 5 kílómetrar sumarins.

Skráning fer fram á midi.is

Hverjir eru gerendur?

1.–6. MAÍ 2016 Harpa•Reykjavík Afleiðingar heimilisofbeldis á karl­ menn eru nánast óþekktar, enda lítið vitað um umfang og þar af leiðandi þörfina fyrir aðstoð.

Skráning á www.krossgotur.is

Askur

23

KOKTEIL UPPSKRIFTIR Daladraumur 1l ½l ½l ½l

Hvítvín Sprite Trönuberjasafi Vodka Safi úr einni sítrónu

Öllu blandað saman í stóra skál.

Smakkað til með Ribena sólberjasafa til að fá lit og sætu.

Skreytt með smátt skornum sítrónubitum.

Hindberjatrönur 200 ml Trönuberjasafi 100 ml Appelsínusafi 250 g Hindber Setjið allt í mixer með muldum klaka og blandið vel.

Moonraker 4 cl 12 cl 2 cl

Tequila Ananassafi Blue Curacao

Setjið klaka í higball glas, hellið tequila útí og fyllið upp. með ananassafa, hrærið vel saman. Bætið Blue Curacao varlega út í drykkinn. Skreytið með ananas.

24

Askur

Banana Daiquiri 4 dl 2 dl ½ 4–6 dl

Romm Bananalíkjör Banani Sítrónusafi Mulinn klaki

Blandið öllu saman í blandara eða með töfrasprota og berið fram í kokteilglasi.

Blue Bird 3 dl 1,5 dl 1 dl

Gin Sítrónusafi Blue curacao

Allt hrist saman með klaka og sett í kokteilglas.

Tequila Sunset 3 cl 1 ½ cl 1 tsk.

Ljóst Tekíla Sítrónusafi Grenadine

Allt sett í blandara með smá klaka.

Sett í fallegt kokteilglas.

Askur

25

JÓSEP FINNSSON

Ég heiti Sigmar Jósep Finnsson og er 21 árs Mosfellingur.

Frá því að ég útskrifaðist úr grunnskóla hef ég alltaf stefnt á að verða munkur í Carthusian reglunni og flytja til Frönsku Alpanna. En þar sem þeir hafa mjög strangar reglur um það að hafa góða kunnáttu á tölvum og hönnun var bara ein leið til að komast þangað; að klára grafíska miðlun og er enginn betri staður í þetta búinn en Upplýsingatækniskólinn. Hins vegar er ég farinn að íhuga að komast inn í og klára einnig margmiðlun, en það myndi auka líkur mínar töluvert, þar sem munkar hafa, eins og allir vita, ávallt haft mjög mikinn áhuga á þrívíddarteiknun og tölvuleikjum.

Segja má að áhugi minn á að verða munkur hafi kviknað þegar ég var 8 ára og sá bíómynd með Jackie Chan þar sem hann lék bardagamann sem sérhæfði sig í að berjast blindfullur. Eftir þetta öðlaðist ég mikla ástríðu fyrir fyllibyttum og stefndi lengi á að eignast minn eigin vínkjallara. Hins vegar kynntist ég svo taílenskum dverg er hét Tai Ni, en hann var einmitt munkur úr Carthusian reglunni, en var á ferðalagi til að öðlast innri frið og finna besta núðlustað í heiminum.

Við urðum bestu vinir og hann sagði mér margar sögur af munkunum og lífi þeirra og ég bara algjörlega heillaðist. Eftir þetta breytti ég algjörlega um stefnu og ákvað að verða munkur eins og vinur minn, og mælti hann sérstaklega með Upplýsingatækniskólanum, en það var einmitt staðurinn sem Tai Ni hafði séð í sjónvarpinu daginn áður. Og þar með erum við komin að deginum í dag.

Grafísk miðlun er skemmtilegt og krefjandi nám, en við lærum allt frá því að hanna auglýsingar til uppsetningar á bókum og ég mæli eindregið með því. Sérstaklega ef þú stefnir á Frönsku Alpana.

Segja má að áhug i minn hafi kviknað Þegar ég var 8 ára…

SIGMAR

World of Warcraft: Legion Segja má að árið 2015 hafi verið ár Legion, allavegana þegar kemur að World of Warcraft. Þó að viðbótarpakkinn, sem er sá sjötti í röðinni, sé ekki einu sinni kominn út hefur hann samt sem áður tekið aðdáendur leiksins með stormi. Viðbótin á undan, Warlords of Draenor, hefur breyst í eitthvað sem aðdáendur vilja helst skilja eftir í fortíðinni, svo að flestir beina augum beint í átt að Legion.

28

Askur

Þó að viðbótin komi ekki út fyrr en í september á þessu ári hafa samt komið margar fréttir og sýnishorn úr þessum pakka sem við munum fara betur yfir hér í blaðinu. Það byrjaði allt á gamescom 2015, þar sem risarnir í Blizzard ákváðu óvænt að kynna World of Warcraft: Legion. Fyrir þá sem ekki kannast við þennan viðburð

er gamescom einskonar vörusýning fyrir tölvuleiki sem haldin er árlega í Cologne, Þýskalandi. Á meðan fjölmörg tölvuleikjafyrirtæki nýta þennan viðburð til að kynna nýja og komandi leiki, virtist það frekar áhugavert að Blizzard skyldi kynna Legion þarna, þar sem þeir halda einnig sinn eigin viðburð árlega.

hlutum eins og nýju „klössunum“ sem kynntir verða til leiks, þ.e.a.s. Demon Hunter, eða djöflaveiðari, nýja landflæminu og svokölluðum artifact stríðsgripum.

Við skulum skoða aðeins nánar þennan viðbótarpakka og hvað hann hefur upp á að bjóða.

Samt sem áður er gamescom staðurinn og stundin sem við fengum okkar fyrsta sýnishorn af Legion og þennan frábæra kvikmyndatrailer sem Blizzard eru svo frægir fyrir. Þarna fengum við að sjá sýnishorn af

Askur

29

Legion Við skulum byrja á sögunni sjálfri, en hún byrjar þar sem Warlords endaði.

Dauði kemur til bæði Alliance og Horde, þar sem stór brennandi skuggi fellur yfir Azeroth. Í þessum skelfilega kafla Warcraft sögunnar hefur hin brennandi hersveit, eða The Burning Legion snúið aftur, og leitar til þess að kalla fram fallna leiðtoga þeirra; hinn myrka risa, (titan) Sargeras. Á meðan eyðilegging rignir yfir Azeroth þurfa hetjur heimsins að leita hjálpar á hinum brotnu eyjum (Broken Isles), sem voru áður miðja menningar náttálfanna og upprunastaður goðsagna sem eru jafn gamlar og heimurinn sjálfur. Í svo vonlausum aðstæðum þurfa hetjurnar að læra að fullkomna þessa svokölluðu artifact stríðsgripi – goðsagnakennd vopn sem hafa möguleika á því að geta sigrast á hersveitinni – og takast í hendur á hinum hræðilegu djöflaveiðurum Illidari, bölvuðum fylgjendum hins fræga Illidan Stormrage.

Eins og greint hefur verið frá byrjar sagan þar sem Warlords endar og snúum við aftur til heimsins þar sem hetjur þurfa að verja hann gegn þriðju innrás hinnar brennandi hersveitar. Til að koma í veg fyrir að Sargeras nái að snúa aftur þurfa hetjurnar að fylgja í spor Maiev Shadowsong til hinna brotnu eyja þar sem hún elti Illidan til grafhýsis Sargeras í þeirri von að finna

30

Askur

gleymd verkfæri fyrir stríðið, þar á meðal „The Pillars of Creation“, sem eru verkfærin sem risarnir, eða titans, notuðu til að skapa Azeroth. Einnig þurfa þau að finna nýtt „portal“ í þessum eyjaklasa sem opnað var af Gul‘dan, kröftugum orka sem kom frá heimi þar sem tímalínan er önnur. Leikmenn þurfa að hafa varann á sér, þar sem Gul‘dan gæti vitað meira um þetta svæði en mögulega nokkur annar á lífi. Í enda Warlords of Draenor trúa hinir sameinuðu Alliance og Horde að þeir hafi náð að stöðva Gul‘dan frá því að ná að klára endurkomu hersveitarinnar á Draenor í hinni tímalínunni. Khadgar (öflugur galdramaður sem gegnir lykilhlutverki í sögunni) sér að Gul‘dan lifði af árásina á Hellfire Citadel, var sendur til Azeroth í upprunalegu tímalínuna og hefur fundið leið til að senda hersveitina til að ráðast á Azeroth enn á ný og á endanum kalla fram Sargeras. Hersveitin hefur beðið með þolinmæði eftir að geta ráðist á Azeroth aftur, og hefur náð að stækka töluvert og er orðin máttugri en nokkur í sögu heimsins.

Djöflaveiðararnir Demon Hunter, eða djöflaveiðarar, er nýi „klassinn“ (class) sem kemur til sögunnar í Legion. Hann hefur aðeins tvær sérhæfingar, eða specializations, en allir aðrir hafa a.m.k. þrjár, svo hann er strax farinn að skera

sig út. Annað sem stendur upp úr með þá er hvernig þeir tengjast beint persónunni Illidan Stormrage, sem á stóran hlut í sögu leiksins og að þetta er einn af aðeins tveimur svokölluðum „hetjuklössum“, við hlið Death Knight, sem kom á sviðsljósið árið 2008 með Wrath of the Lich King viðbótinni. Þetta þýðir að þeir byrja á hærra stigi (level) en flestir aðrir, þ.e.a.s. 98 í stað 1 og hafa sína eigin sérstöku byrjun.

Djöflaveiðararnir líta út og spilast nákvæmlega eins og við má búast frá sögu og fræðum leikjaheimsins, en þeir notast við stór bogin „sverð“ við skort á betra orði, geta einungis verið spilaðir af álfum og eru blindir. Það er að segja þeir blinda augu sín til þess eins að eignast aðra, „betri sjón“, þar sem þeir notast við mætti til að skynja vini og óvini, jafnvel í gegnum veggi. Það verður mjög spennandi að sjá hvernig þetta heppnast.

Artifact stríðsgripirnir Allir leikmenn munu fá tækifæri til að eignast sitt eigið artifact vopn í byrjun Legion. Þessi vopn eru smíðuð úr mikilvægum gripum úr sögu heimsins, en vopnið sjálft fer eftir klössunum, t.d. fá Paladinarnir hinn eina sanna Ashbringer, sem er mjög mikilvægt sverð í þessum heimi. Vopnin eru mögulega einu gripirnir sem eru nógu öflugir til að geta staðið gegn mætti hinnar brennandi hersveitar, eða Burning Legion.

Brotnu eyjarnar Hvað væri nýr viðbótarpakki án nýs svæðis? Við fengum að sjá sýnishorn af brotnu eyjunum á gamescom og þær líta vægast sagt glæsilega út. Brotnu eyjarnar eru, eins og nafnið gefur til kynna, hópur eyja í suðurhafi heimsins og eru heimili fornra og óuppgötvaðra galdra. Það er hér sem verkfærin sem notuð voru til að smíða Azeroth eru að finna.

Allt annað Auðvitað er fullt af öðrum hlutum sem fylgja Legion, eins og nýtt transmogrification kerfi, sem gerir leikmönnum kleift að láta hluti eins og vopn líta út eins og önnur vopn sem þeir hafa einnig eignast. Áður fyrr hefur alltaf þurft að eiga hlutinn sem breyta á í og getur það tekið mikið óþarfa pláss, en með nýja kerfinu þarf aðeins að hafa átt hlutinn á einhverjum tímapunkti, en ekki endilega að geyma hann. Einnig verður hægt að vista sín eigin sett, svo þú munt ekki þurfa að breyta hverjum einasta hlut í einu.

Legion er nú í alpha prófun, en mun fljótlega færast yfir í beta og mun líklegast margt breytast og uppfærast áður en pakkinn kemur út í september.

Dark Souls III Búðu þig undir að deyja. Aftur. Dark Souls snýr aftur með þriðja leiknum í þessari grimmu seríu. Myrkt fantasíu ævintýri bíður þín í stórum, brengluðum heimi fullum af ógurlegum skrímslum, útsmognum gildrum og földum leyndarmálum.

Glæður áður stolts konungsríkis setja sviðið fyrir þessa nýju ferð. Berstu gegn ógnvekjandi óvinum með fjölbreyttum vopnum og göldrum í dularfullum heimi fylltum leyndarmálum.

Dark Souls 3 gerist í sama heimi og forverar hans og snýst um hinn fyrsta loga og hringrás elds og myrkurs. Í þetta sinn er lögð áhersla á hina „ókveiktu ösku“ sem myrkri hetju sem fer að reyna að finna og koma hinum fimm herrum neistans aftur til hásætis þeirra í Firelink helgiskírninni (shrine), til að reyna að tengja eldinn aftur. Herrarnir eru verndarar logans og tengdu þeir mögulega logann ásamt Gwyn konungi. Hinsvegar dóu þeir allir og Gwyn var viðurkenndur sem hinn eini herra neistans. Nú hafa hinir fimm snúið aftur, en hafa yfirgefið hásæti sín og það er í höndum hinnar „ókveiktu ösku“ að koma þeim aftur þangað.

Herrar neistans eru Aldritch, dýrlingur djúpsins, risinn Yhorm, hyldýpisverðir Farron, hinn heilagi prins Lothric og Ludleth hinn útlegði (sem lítur eiginlega út eins og lítil, skorpnuð útgáfa af Gwyn konungi, sem gæti verið ástæðan fyrir því að hann er eini af herrunum sem situr enn á hásæti sínu).

Vonarglæta Líkt og forverar hans er Dark Souls 3 drungaleg japönsk spinna á vestræna fantasíu sem segir súrrealíska sögu í breiðum, óljósum höggum. Þú drepur enn skrímsli, safnar sálum og notar þær til að „levela upp“. Að deyja þýðir að þú tapar öllum sálunum sem þú hefur safnað og kemur aftur frá síðasta báli sem þú hvíldir þig hjá. Hlauptu til baka, náðu í þær og haltu áfram, vonandi kemstu lengra í þetta sinn, en ef þú deyrð áður en þú nærð þeim aftur eru þær horfnar að eilífu. Þetta er harkalegt kerfi sem hylur yfir alla staði með óvissu og spennu. Það geta verið töluvert fleiri óvinir á skjánum í einu en í fyrrum Souls leikjum, svo það borgar sig að vera

varkár. Í stað nokkurra ódauðra hermanna, er oft rekist á t.d. 10 ódauða þorpsbúa, nokkra hunda og galdrakarl.

Með svona mikið að takast á við í einu og mjög stutt inn í leikinn, tók ég eftir að ég fór að taka suma óvini í forgang, kynna mér svæðið og nýta mér öll mín vopn oftar en áður. Dark Souls 3 hefur óskipulagðari svæði í alla staði og kemur til móts við árásir sem gerast mun hraðar en í fyrrum Souls leikjum, sem breytir áherslunni yfir í einskonar uppspunaða fjöldastjórnun. En hvert einasta högg og rúll eru enn ótruflanleg skuldbinding, og skildir hafa alls ekki misst mikilvægi sitt, svo með svo marga óvini sem herja að þér úr öllum áttum eru hraðar árásir spennandi og nauðsynlegar viðbætur.

Ef ég dó var það oftast vegna þess að ég var of fljótur á mér – en myndavélin náði mér þó nokkrum sinnum líka. Hún er ekki jafn mikið vandamál og í fyrrum leikjum, en þar sem dauði kemur svo auðveldlega getur hún samt enn verið pirrandi.

Hönnun óvina er fjölbreyttari en nokkurn tíman; köngulóarfólk með langt hár saug af mér andlitið, eldnornir breyttu mér í ösku í hundrað metra fjarlægð og hinir ísköldu, fjórfættu riddarar Irithyll hökkuðu mig niður í marga parta. Aleinir eru þeir varla neitt vandamál, en þú finnur sjaldan óvin án vinar síns. Bál og opnanlegar flýtileiðir birtust yfirleitt rétt áður en ég kláraði læknunarhlutina mína og viljastyrk.

Erfiðleikastig hefur alltaf hjálpað til við að skapa þema af örvæntingu, í stað þess að vera erfitt bara til þess að vera erfitt. Ein af mínum uppáhalds breytingum, sem líklegast er mjög umtöluð, er hvernig Dark Souls 3 leikur sér með hönnun „bossa“, eða endakarla eins og maður kallaði þá, til að koma þessari hugsun á framfæri og kastar nokkrum ekki eins erfiðum en efnislega skemmtilegum inn í blönduna. Þetta þýðir samt ekki að neinir þeirra séu einfaldir. Hver og einn óvinur krefst athygli, kunnáttu og eftirtektar. Sumir eru risastór skrímsli með mörg stig sem breytast á augnabliki. Aðrir eru daprir bardagar með aumingjalegum óvinum sem láta mann langa að ganga frá sverðinu og sýna miskunn.

Sumir bardagar krefjast fárra tilrauna áður en þú nærð þeim, en aðrir geta tekið klukkutíma. Sama hversu auðveldir eða erfiðir þeir eru, vakti hver og einn sigur gleði og létti. Þeir eru krefjandi, grípandi, fylltir af grimmd og glæsileika, og tónaðir með munnlegri sinfóníu sem lýsir enn fremur þemanu og tilfinningaþrungnum bakgrunninum. Öll tónlistin er þunglyndisleg bræði, fullkomin fyrir endalausar YouTube eftirhermur.

Og hvort sem dauðahöggið kemur frá sveppasýktum armi af rotnum viði eða misjöfnum tönnum smárrar rottu hvetur dauðinn til könnunar: Ætti ég að dýfa mér inn í þetta umfangsmikla val af vopnum og brynjum, prófa nokkra galdra eða kraftaverk eða skoða eitthvað allt annað svæði og koma aftur síðar með aðra hæfileika og flottan ljá með mér? Það munaði litlu að ég næði ekki að klára leikinn í tíma fyrir umsögnina vegna þess að mér fannst svo gaman að fikta í farangri mínum, jafnvel þótt það geti verið pústl að fara í gegnum allt þetta farangursskipulag. Þar með sagt fann ég yfir 50 vopn, 20 sett af brynklæðum og í kringum 40 hringi (mér skilst að það séu yfir 100 í leiknum) í minni fyrstu spilun. New Game + hefur svo upp á enn meira að bjóða. Erfitt getur verið að skilja magn breytileikans í persónubyggingum, sem er sérstaklega spennandi fyrir aðdáendur PvP, eða player versus player.

Til að byrja að áreita eða aðstoða aðra leikmenn þarftu fyrst að neyta svokallaðs Ember. Þessi Ember hækka lífmæli þinn um góða upphæð en skilja þig líka eftir opinn fyrir innrásir. Svokallaðir sáttmálar eða covenants eru faldir alls staðar í heiminum og er hver og einn með sína eigin fræðilega vélknúnum markmiðum. Einn er í raun bara einskonar on-call lífvarðaskilda. Ef ráðist er á leikmann í þínum sáttmála getur þú svarað kallinu og aðstoðað hinn elta í að veiða veiðarana. Minn uppáhalds sáttmáli verðlaunar árangursríkar innrásir með tungum leikmanna sem ég get svo fært leiðtoga sáttmálans til að breyta útliti mínu eða hlutföllum, eða bæta stöðu mína á topplistanum. Það var einungis ráðist á mig nokkrum sinnum og þónokkur atvik voru handritaðar innrásir af leiknum sjálfum, en hver og ein var eins og æðiskastaður dans, lengdur af Estus flöskum sem skilja leikmanninn eftir opinn í nokkrar sekúndur, en var samt hraðskeðara en tíminn sem ég hefði getað

34

Askur

nýtt í að gera skaða. Að lækna sig er ekki lengur viss dauði, eins kaldhæðnislega og það hljómar, heldur mjög örvæntingafullt herbragð til að endurstilla leikvöllinn.

PvP í Dark Souls er ennþá skyndilegt lag yfir ævintýri sem er nú þegar óútreiknanlegt en þessi varanlega áfrýjun um að berjast við aðra leikmenn er enn í loftinu. Samkeppnisleikar eru sjaldan lausir við snemmbúna galla, svo vonandi hugsar FromSoftware vel um þennan garð sinn.

Ferð núllsins Handan bölvaða þorpsins sem risavinur minn vakir yfir tek ég eftir blárri þoku umhylja Irithyll dalinn.

Rústirnar sem virðast vera yfirgefnar og liggja undir tindi Archdragon. Það sem fyllir út í víðmyndina er flokkur illa lyktandi fena, illa upplýstra af þrem eldturnum undir brúnni sem leiðir til Lothric kastalans, stóru ruglandi svæði af miðaldra turnum og veggjum sem skjótast upp til himins. Ég get séð hvar ég hef verið og hvert ég stefni, jafnvel þótt ég viti það ekki enn.

Umhverfið er tengt á þannig máta að það er staðbundslega rökrétt - það þarf að vera það, þar sem leiðsögn veltur á minni og skilningarviti. Það er ekkert kort sem þú getur reytt þig á. En yfirgripsmikil útsýni birtast oft, og ekki bara vegna þess að þau eru falleg (ó svo falleg), heldur vegna þess að þau hjálpa þér að ákveða hvert skal halda næst. Ólíkt þéttunnu, samtengdu sviðshönnun leiksins eru svæðin í Dark Souls 3 nokkuð einangruð, tengd saman með lausum jarðvegi sem ormar sig í kringum heiminn með nokkrum skiptingum, en eigi síður snilldarlegum.

Hvert svæði er risastórt völundarhús, sem einkennist af þéttsettum klofnum vegum og fleiri leyndarmálum en plássið á milli sófasetanna þinna. Einn sérstaklega erfiður bardagi (og bardagi við rúllandi steininn úr Indiana Jones) drap mig oftar en ég get munað, þangað til ég tók eftir, fyrir slysni, sprungu sem ég var að renna framhjá. Ég gat sleppt allri þessari 10 mínútna þraut bara með því að hoppa niður nokkra illa upplýstra palla. Andskotinn. Þessi stóra flýtileið sem var falin beint fyrir framan nefið á mér er ein margra áminninga um að hægja á sér og skoða sig um öll skúmaskot; ég fann enga staði sem höfðu engan tiltölulega verðmætan tilgang,

uppljóstraði leynda hluti, persónur, nýja óvini, eða sögutengdar stoðir. Mínar uppáhalds stoðir voru skýr afturköll til fyrri leikja, sem slatti er af. En jafnvel án nokkrar þekkingar á fyrrum Souls leikjum gefa þessir hljóðlátu hlutir nóg af óljósum upplýsingum til að komast inn í, eða að minnsta kosti vekja áhuga á þeim.

Og Dark Souls 3 er heillandi eins og enginn annar leikur sinnar tegundar. Hann byggir heim og heila sögu með algerum þéttleika af óljósum upplýsingum sem voru ómögulegar í fyrrum Souls leikjum. Það er snemmbúinn strengur af umhverfum sem hafa orðið fyrir beinum áhrifum frá Aldrich, dýrlingi djúpsins, sem er, eins og sagt var hér í byrjun umfjallarinnar, einn af hinum svokölluðu herrum neistans. Áður en ég sá Aldrich sá ég hver hann var og hvar hann hafði verið: Lítil steintafla sem sýndi söfnun hans, staðfasta helgun eiðbundnu riddara hans, massa af gangandi líkum sem stöðugt ældu upp möðkum, lágt umlyggjandi raul hvala í spilltum skógi – það er allt þarna til að byggja upp þessa hræðilegu goðsögn um Aldrich, dýrling djúpsins, en ég þurfti að fylgjast með og tengja allt þetta saman sjálfur.

Nánast allt í Dark Souls 3 er gert til að mynda spurningar (af hverju umkringdu þessir prestar höfuðið á sér í vaxi? Af hverju snúa tugir dauðra pílagríma að Lothric kastala? Af hverju vill Aldrich gleypa allt?) og byggja að yfirvofandi niðurstöðum einungis til að mölbrjóta þær aðeins nokkrum skrefum áður en þeim er svarað. Frá nýju brotunum á gólfinu myndast réttu spurningarnar. Það þarf bara að vinna aðeins fyrir því að setja þær saman. Í leit minni að þessum brotum datt ég inn á þónokkur falin borð, og voru sum þeirra svo erfið að taka eftir að það er erfitt að ímynda sér að FromSoftware hafi eytt jafn miklum tíma í að fylla út í þau og þeir gerðu. Þessir staðir hafa einstaka óvini, flókna „endakarla“ (hugsanlega einum besta í allri seríunni – ímyndaðu þér fjallstinda, eldingar og villt Goku hár), og bitamikla skammta af sögufræði sem stór hluti leikmanna mun líklegast aldrei sjá, sem sýnir fram á tileinkun þeirra til dulinnar hönnunar og trú á leikmannasamfélaginu til að rækilega skrá hvert einasta horn af Dark Souls 3, allt til minnstu og ómerkilegustu smáatriða.

Ráðgátan færist yfir í persónurnar sem stráðar eru um heiminn og ráðnir sem förunautar í Firelink helgiskírninni. Þeir virka allir sem söluaðilar fyrir sérstaka flokka, eða „classa“, og hefur hver og einn sína persónulegu sögu sem getur spilast út á marga vegu eftir sambandi þeirra við aðrar persónur í helgiskírninni og nokkrar skiptar ákvarðanir. Ég missti snemma einn förunaut minn vegna minnar eigin græðgi og annan seinna út frá mismunandi hugsjónum um framtíð Lothric. Erfið úrlausnarefni, harmleikir og spillingar toga stöðugt og rífa í hverja persónu og spilast út á óvænta máta. Allar virðast þær fullmótaðar, og þökk sé frábærum raddleik virðast tilgangar þeirra óljósir. Mig langaði til að bjarga öllum, jafnvel þótt þeir væru að detta eins og flugur eða vildu mig feigan.

Kannski var það nýi risavinur minn sem náði til mín. Ég er hissa yfir því að hann hafi náð því yfir höfuð.

Bætta tryggðin í Dark Souls 3 hefði getað verið einföld uppfærsla í útliti, en FromSoftware kemur fram við aukaplássið eins og breiðari vagn, ýtandi þemum þeirra og sögu niður hverja einustu mögulegu götu – hljóð, tónlist, hönnun óvina, hreyfingar, viðræður, lýsing hluta, umhverfisleg tákn – með meiri fágun og tíðni en nokkurn tíman áður. Dark Souls 3 ýtir tignarlega við þessu alræmda erfiðleikastigi gagnvart meiri leikni sem reynir á mun meira en viðbrögð. Það var skorað á mig að lesa í umhverfið eins og bók, að finna til með ófullkomnu íbúum Lothric og að spyrja hvort ég væri í raun að reyna að bjarga einhverju þess virði að bjarga. En það eru engin auðveld svör hér, einungis yfir 40 klukkustundir af spennandi áreynslum, undurvekjandi landkönnun, vísum dauða og stórum, hráslagalegum og stórkostlegum spurningum.

Einkunn: 9,5

Askur

35

ANDRI JÓHANNSSON Sveinn Andri Jóhannsson heiti ég og er ekki lögfræðingur, ég er fæddur árið 1997 og er frá Ólafsfirði. Þessi skólaganga hefur nú verið ansi skemmtileg en margt hefur gengið á, ég ákvað að flytja suður á vit ævintýranna og læra ljósmyndun eins og ég hafði stefnt að í nokkur ár og gerði í byrjun námsins , en með öllum þessum kynningum í grunninum og eftir að hafa tekið grunnáfanga í flestum sérsviðum ákvað ég á síðasta degi vals að velja grafíska miðlun en þeirri ákvörðun sé ég ekki eftir í dag. Þrátt fyrir að þetta verði mögulega ekki mitt aðalstarf í framtíðinni tel ég þetta vera góðan grunn að því sem koma skal.

Kennararnir og krakkarnir eru frábærir og hefði þetta aldrei verið eins án þeirra, vil ég þakka þeim fyrir frábært samstarf og á sama tíma óska þeim velfarnaðar í því sem þau munu taka sér fyrir hendur í framtíðinni. Það er erfitt að segja hvað mun nákvæmlega taka við hjá mér á næstu árum en ég mun klára stúdentinn á næstu önn og stefnan er svo sett út í heim! Ég held að ég muni verða svolítill flakkari og óhræddur að skipta um starfsferil ef rétta tækifærið kemur.

Ég held að ég muni verða svolítill flakkari...

SVEINN

Samfélagsmi lar Margir spyrja sig „hvað eru samfélagsmiðlar?“ en þetta orð hefur virkilega víðtæka merkingu og það er í raun ekki hægt að svara henni í neinu einu orði.

Oftast er talað um að orðið samfélagsmiðlar sé samheiti yfir vefmiðla þar sem hægt er að tjá sig og í flestum tilfellum að fá einhver viðbrögð á móti.

Samfélagsmiðlar hafa orðið mjög stór partur af lífi okkar allra og hefur það orðið til þess að sumir hafa þurft að hætta á öllum samskiptamiðlum til þess að endurheimta fyrra líf aftur.

Að mínu mati er það alveg rétt að samskiptamiðl­ ar hafa tekið svolítið yfir lífið okkar en það má að miklu leyti rekja til snjallsíma og annarra sambæri­ legra tækja en síðan þau komu á markað hófst byltingin, facebook, twitter, instagram, snapchat hafa þó verið mest áberandi í umræðunni um sam­ félagsmiðla enda eru fáir aðrir sem ná notkunar­ tölunum sem þessir miðlar fá. Það er alveg ljóst að í framtíðinni munu margir reyna að koma sér að en það getur reynst þrautinni þyngri þar sem markaðurinn er alls ekki auðveld­

ur, notendur vilja forrit eða vefsíður sem virka án þess að mikið þurfi að hafa fyrir því og finnst mér snapchat virkilega hafa náð góðum stað þar en það er sífellt verið að auðvelda fólki að nota forritið ásamt því að það er alltaf verið að bjóða upp á fleiri möguleika til samskipta.

Samfélagsmiðlar hafa mikið pælt í því hvernig sé hægt að græða, en þar sem það kostar ekki neitt að skrá sig á flestar síðurnar verða síður og forrit að leita til fyrirtækja og selja þeim auglýsingar og hefur það tekist nokkuð vel og tekjur fyrirtækjanna aukist til muna.

Nýjasta dæmið um auglýsingasölu eru instagram en þeir tóku nýlega upp á því að skjóta inn auglýs­ ingum á milli mynda sem notendur setja inn.

Hér á eftir ætla ég að fjalla um átta helstu sam­ félagsmiðlana á markaðnum í dag ásamt því að gera grein fyrir könnun um notkun almennings á samfélagsmiðlum á Íslandi. 500 manns tóku þátt í könnuninni og var mjög fróðlegt að sjá hvernig notkun skiptist milli aldurs og kynja.

Facebook Facebook var stofnað 4. febrúar árið 2004 af Mark Zuckerberg, Eduard Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz og Chris Hughes en síðan er þó oftast kennd við Zuckerberg. Ævintýrið byrjaði á heimavistinni á Harvard. Fyrst um sinn hét Facebook „the facebook“ en þá var félagsaðild bundin við námsmenn í Harvard en síðan stækkaði síðan og náði til háskóla í Boston og þar í kring. Árið 2006 opnaði facebook dyr sínar fyrir öllum almenningi sem eru 13 ára og eldri en það fer þó eftir því í hvaða landi þú ert í hvort þú getir notað facebook en í sumum löndum er facebook bannað.

Virkir notendur facebook eru um 1,59 milljarðar á hverjum mánuði en eftir nokkur ár verður facebook orðið að eitthvers konar grafreit segja sumir en þá verða fleiri liðnir en á lífi skráðir á síðuna.

Facebook hefur þróast verulega í gegnum tíðina og er ekkert í líkingu við það upprunalega, þar má nefna að facebook spjallið kom ekki til sögunnar fyrr en 6. apríl 2006 en í september sama ár kom fréttaveitan

(e. news feed) en hún er í raun það sem við þekkjum við facebook í dag og allt snýst meira og minna um. Það gæti komið mörgum á óvart en hinn margfrægi „Like button“ kom ekki til sögunnar fyrr en 21. apríl 2010, en hann hefur breytt facebook þar sem maður smellir bara á einn takka til að tjá sig. Miklar umræður voru uppi meðal notenda sem vildu fá svokallaðan „dis-like button“ en eftir miklar vangaveltur ákvað Zuckerberg hinsvegar að verða ekki að þeirri ósk vegna þess að það gæti leitt til meira neteineltis og neikvæðni á facebook, þess í stað kom nýlega breytt viðmót á „Like“ takkanum en það felst í því að fólk tjái viðbrögð sín með svokölluðum „Emoji“ brosköllum, þar er hægt að velja á milli hjarta, hláturs, hissa, sorgmæddur og reiður. Það er alveg ljóst að facebook mun eiga risastóra framtíð með fleira fólki sem verður háð því, en við þekkjum það öll að vera með það opið í símanum eða tölvunni og renna yfir það margoft bara til þess að sjá engar breytingar, en stundum verður allt brjálað eins og Íslendingar sáu um daginn með Wintris og SDG.

Twitter Twitter var stofnað 21. mars árið 2006 af Jack Dorsey, Noah Glass, Biz Stone og Evan Williams. Dorsy er framkvæmdastjóri twitter svo síðan er oftast kennd við hann.

Síðan er svokölluð SMS (Short message service) síða en skilaboðin í hvert skipti geta aðeins verið 140 stafa löng.

Twitter er þekkt fyrir nokkra eiginleika sína, en það er eins og áður sagði, þessi stuttu skilaboð, einnig eru það endurtístin (e. retweet) og myllumerkið (e. hashtag).

Endurtíst er þegar einn notandi tístir aftur færslu frá öðrum, þá ýmist með því að svara henni eða þá bara til þess að gera tístið meira áberandi.

Myllumerkið hefur verið mjög áberandi á síðustu misserum en segja má að twitter hafi byrjað með það.

Vinsælast er að nota myllumerkið þegar umræður eru í gangi um einhvern ákveðinn hlut, þar nefni ég dæmi eins og þættina Ófærð sem voru sýndir á Rúv í vetur en þá sameinuðust Íslendingar undir myllumerkinu #ófærð og tjáðu skoðanir sínar á framvindu þáttanna.

Oft getur skapast mikil og skemmtileg umræða sem gaman getur verið að fylgjast með á meðan horft er á þáttinn. Á twitter eru 332 milljónir virkra notenda en auk þeirra eru u.þ.b. 132 milljónir óvirkra notenda sem hafa í einhverjum tilgangi skráð sig á síðuna en nota hana svo aldrei.

31. mars 2014 tilkynnti twitter að þeir væru með 100 milljón daglega notendur og að á degi hverjum væru um 500 milljón tíst.

Twitter hefur breytt mörgu í samfélaginu í heiminum, þó aðallega í Bandaríkjunum þar sem þeir eru stærstir en vegna þess að fólk fékk eingöngu að skrifa 140 stafi lærði það að gera stutt og hnitmiðuð skilaboð sem myndu skila sama árangri og löng ræða.

Kennimerki twitter hefur gengið í gegnum nokkrar breytingar í gegnum tíðina en nú hefur verið hætt að nota nafnið twitter sem kennimerki en eingöngu er notuð breytt útgáfa af fuglinum sem notuð var í eldri útgáfum, fuglinn er kallaður „Twitter bird“.

Askur

41

Snapchat Eins og með mörg forrit og margar síður var upphaf snapchat í háskóla, nánar tiltekið Stanford University en þar voru þeir Evan Spiegel og Reggie Brown að vinna að verkefni sem kallaðist þá „Picaboo“ . Seinna í ferlinu kom Bobby Murphy að forritinu en hann skrifaði kóðann fyrir forritið. Þegar Spiegel loksins kynnti lokaverkefnið sitt fyrir samnemendum sínum voru þeir efins um það að forrit með myndum, sem ættu bara að lifa í ákveðinn tíma, myndi nokkurn tíman virka.

Picaboo fór fyrst í loftið sem smáforrit fyrir Apple tæki í júlí 2011 en tveim mánuðum seinna fór það aftur í loftið undir nafninu sem við þekkjum öll „Snapchat“.

Ekki gekk þróun forritsins hnökralaust fyrir sig en nokkrum vikum áður en fyrsta útgáfa af Snapchat fór í loftið ákváðu Spiegel og Murphy að reka Brown frá verkefninu, eftir það fóru fram nokkrar málsóknir þar sem Brown sagðist vera upprunalegur höfundur forritsins og ætti því rétt á hlut í því, réttarhöld fóru fram en málið var á endanum fellt niður. Forritið snýst um það að senda ör-myndir eða myndir sem viðtakandi getur eingöngu séð í 10 sekúndur eða minna en það breyttist þó þegar stofnendur snapchat kynntu „Story“ en þar er hægt að setja inn myndefni sem lifir svo í 24 klst. og það er hægt að horfa á það aftur og aftur.

Forritið er ávallt í mikilli þróun og með nýrri uppfærslum koma svokallaðir „geo-filterar“ en þeir notast við staðsetningu þína hverju sinni en þá er hægt að fá upp t.d. „Down town Reykjavík“ filter á myndina sína, einnig er núna hægt að vera með svona skrípa filtera en þar er hægt að láta notandann afmyndast eða verða ennþá fallegri, þeir uppfærast annaðslagið og alltaf gaman að sjá hvað snapchat býður upp á hverju sinni. Það verður gaman að sjá hvernig snapchat mun þróast í framtíðinni en miðað við fyrri tíma er aldrei hægt að sjá fyrir hvað þeir ætla sér að gera næst, forritið er hægt að sækja í play store og app store og er hægt að stilla það á 18 mismunandi tungumál.

42

Askur

Instagram Instagram var stofnað af Kevin Systrom og Mike Krieger 2010 en það kom út 6. október það sama ár.

Forritið snýst um það að deila myndum og mynd– böndum í klassísku 4:3 hlutföllunum eins og í gömlu polaroid myndavélunum, einnig er hægt að setja allskyns litafiltera á myndirnar til að láta þær líta betur út eða gera þær gamaldags til þess að ná þessari ekta polaroid tilfinningu.

Instagram var ekki lengi að stækka en í desember 2010 hafði það strax náð einni milljón notenda og fór mjög hratt upp á við og í desember 2014 voru notendur komnir upp í 300 milljónir. Að meðaltali eru 60 myndir settar inn á hverri mínútu. Áður fyrr voru myndböndin á instagram eingöngu 15 sek. en til þess að mæta eftirspurn var hámarkið lengt upp í 60 sek. Í apríl 2012 keypti facebook instagram fyrir einn milljarð bandaríkjadala og hafa þeir gert nokkrar breytingar á forritinu, meðal annars að selja auglýsingar sem birtast á milli mynda og einnig það að myndir birtast

ekki endilega í þeirri röð sem þeim var hlaðið upp í, heldur miðað við vinsældir.

12. desember 2013 kynnti Systrom nýja viðbót við forritið en það gerir fólki kleift að senda myndir sín á milli án þess að aðrir sjái og gerði hann einnig notendum kleift að spjalla saman og seinna meir var hægt að hafa hópspjall þar sem margir notendur komu saman í einum skilaboðum.

Instagram hefur oft verið í sviðsljósinu og stundum ekki á jákvæðan hátt, árið 2013 komst BBC að því að á mörgum lokuðum reikningum á instagram væru seld ólögleg efni, þar settu seljendur myndir af því sem þeir ætluðu að selja og svo var salan kláruð í gegnum messenger eða önnur slík forrit. Instagram hefur unnið hörðum höndum við að ná tökum á þessu máli og hvetur fólk til þess að tilkynna þeim ef það sér eitthvað ólöglegt eða eitthvað sem á ekki heima á instagram.

22. október 2015 sendi Instagram frá sér nýtt forrit sem heitir „Boomerang“ en þar eru fimm myndir teknar á einni sek. sem eru síðan settar í eitt lítið loop videó.

Sæti

Hvaða miðil notar þú?

Fjöldi af 510

Prósenta af 510

1

Facebook

507

99,4%

2

Snapchat

494

96,9%

3

Instagram

415

81,4%

4

Twitter

186

36,5%

5

Pinterest

140

27,5%

6

Tumbrl

96

18,8%

7

Vine

40

7,8%

8

Google+

29

5,7%

9

Linkedin

21

4,1%

Annað

18

3,5%

10

Hvar notar þú samfélagsmiðla oftast?

Tölvu Síma Spjaldtölvu Annað

Hvað margar klst. ert þú á samfélagsmiðlum á dag?

Undir 1 klst.

1–2 klst.

2–3 klst.

3–4 klst.

4–5 klst.

5+ klst.

Annað

Ert þú virk/ur á samfélagsmiðlum eða fylgist þú bara með? Ég er virk/ur

Ég fylgist með

Annað

44

Askur

Spennandi nám í Tækniskólanum

Kyn þátttakenda

Framhaldsskólastig

Karl

Kona

36,9%

63,1%

Byggingatækniskólinn Flugskóli Íslands Handverksskólinn Hönnunarbraut Raftækniskólinn Skipstjórnarskólinn Tæknimenntaskólinn Upplýsingatækniskólinn Véltækniskólinn

Aldur þátttakenda

Háskólastig Endurmenntunarskólinn Flugskóli Íslands Margmiðlunarskólinn Meistaraskólinn Vefskólinn

Kynntu þér málið á www.tskoli.is 15–20 ára

21–25 ára

26–30 ára

65,4%

16,7%

3,1%

31–40 ára

41–50 ára

51+ árs

2,2%

0,8%

1%

Aðrir 10,8%

Skólavörðuholti | 101 Reykjavík www.tskoli.is | tskoli@tskoli.is | 514 9000

RÚN AUSTMAR Ég heiti Anna Rún og er loksins að klára eitthvað sem ég byrja á. Ég er 31 árs móðir frá Sauðárkróki. Ég hef ansi oft byrjað í námi en hingað til hef ég ekki komist svo langt að klára. Sumir segja að það sé hin týpíska vog sem aldrei veit í hvorn fótinn hún á að stíga.

Síðan ég var lítil hef ég margt bardúsað og ætlaði alltaf að verða eitthvað nýtt á hverjum degi. T.d. ætlaði ég einu sinni að verða balletdansari, sem er eitthvað sem greinilega verður aldrei að veruleika. Ég ætlaði líka einu sinni að verða listmálari eins og langafi og líka flugfreyja.

Síðustu ár hafa samt verið örlítið raunsærri hvað varðar starfsvettvang. Ég hætti í framhaldsskóla mjög snemma og fór að vinna. Svo var það í fæðingarorlofinu mínu árið 2009 sem ég ákvað að taka einn og einn áfanga í grunnnámi á upplýsinga- og fjölmiðlabraut í Tækniskólanum, nú skyldi ég verða ljósmyndari! En svo varð ekki því að grafísku fögin fóru mér bara miklu betur og úr varð að ég kláraði grunnnámið. Þá var ekki um annað að ræða en að flytjast búferlum til stórborgarinnar með einn 7 ára pjakk í eftirdragi. Þessi vetur er búinn að líða rosalega hratt og ég sé ekki eftir einni mínútu hérna í skólanum. Ég hef kynnst fullt af yndislegu fólki hérna, bæði samnemendum mínum og kennurum.

Takk öll fyrir frábæran vetur … þið rokkið!

Sumir segja að það sé hin týpíska vog...

ANNA

„...innst inni sakna ég Sauðárkróks, fjarðarins og Tindastóls...“ Úlfur Úlfur er skagfirskur rappdúett sem hefur starfað síðan 2011. Meðlimir hljómsveitarinnar hafa mikla reynslu af fjölbreyttum tónlistarstefnum og skilar það sér í einstakri nálgun á rapptónlist. Innblásturinn er lífið sjálft, íslenskur veruleiki, óraunveruleiki og allt þar á milli. Hljómsveitin hefur alla tíð hlotið mikið lof fyrir bæði frumlegar lagasmíðar og einlæga textagerð. Í fyrra gáfu þeir út plötuna Tvær Plánetur og er það önnur breiðskífa Úlfs Úlfs, en árið 2011 gaf sveitin út Föstudaginn langa. Það er auðséð að hljómsveitin er ófeimin við að ögra hinum hefðbundna ramma rapptónlistar, blanda saman mismunandi hugmyndafræði og skapa eitthvað einstakt í leiðinni. Ég sendi þeim Arnari og Helga nokkrar spurningar og bað þá að svara af einlægni, sem og þeir greinilega gerðu.

Hvað er Úlfur Úlfur?

Arnar: Rapphljómsveit, samstarfsverkefni tveggja vina sem hafa unnið að tónlist saman síðastliðin 13 ár og munu sennilega halda því áfram í 13 ár í viðbót. Við erum báðir með nokkur járn í eldinum en Úlfurinn er hugsjón sem við deilum, einskonar rammi utan um sound, texta og stemningu – sem við erum löngu hættir að þurfa að útskýra fyrir hvor öðrum. Ég veit hvað Helgi

48

Askur

er að hugsa, hann veit hvað ég er að hugsa og vanalega erum við að hugsa það sama. Og það er Úlfur Úlfur.

Helgi: Dam right baby.

Hverjir eru Arnar og Helgi?

A: Helgi er frjóasti, frumlegasti, melódískasti og óheflað­ asti tónlistarmaður á Íslandi.

H: Arnar er skáld sem ekki er hægt setja neinar línur.

Hreinskilinn, orðheppinn og drífandi persónuleiki sem sér til þess að hljómsveitin sé alltaf á leiðinni eitthvert.

Hvaðan kemur innblásturinn?

A: Það er ekkert eitt, bara lífið sjálft eins og það leggur sig. Íslenskur veruleiki, menning og fólk, tónlistarbrans­ inn, tilfinningar, stelpur, strákar, hetjur og drullusokkar, þú veist, dagurinn og vegurinn og auðvitað tónlist þeirra sem ég lít upp til.

H: Hvað tónlistina sjálfa varðar er það fyrst og fremst öll tónlist sem ég hef hlustað á á ævi minni og ýmis atriði í henni sem gripu mig. Það getur verið synthalínan í All that she want’s með Ace of Base, stór og grípandi viðlög a la Bruce Springsteen, trommurnar í Scud Books með Hudson Mohawke, röddin í Tom Waits og í raun bara hvað sem er. Helst eitthvað einfalt og grípandi. Það er vanmetin list.

Eruð þið menntaðir í tónlist?

A: Nei, ekki vitund. Ég vinn bara eftir eyranu.

H: Ég hef þrisvar sinnum byrjað að læra á píanó og það entist í 6 tíma í senn.

Hverjir voru uppáhalds á yngri árum?

A: Sem barn var ég með þráhyggju fyrir nokkrum bönd­ um, þá helst Prodigy, Bloodhound Gang og Quarashi.

Foreldrar mínir fjármögnuðu plötukaup fyrir mig og

Askur

49

en ef mér tekst að hreyfa mig, semja, spila eða taka upp tónlist, súpa á rauðvíni og kyssa kærustuna mína er ég sáttur.

H: Að vakna á undan öllum öðrum og ná 2–4 tímum í stúdíóinu áður en morg­ untraffíkin, lætin og ömurleikinn úti byrjar og að vera kominn heim þegar síðdegis­ traffíkin byrjar myndi ég segja að væri nokkuð fullkominn dagur. Tala nú ekki um ef kvöldmaturinn er svo góður í þokkabót. svo sat ég bara og las allan daginn, oftast Ole Lund Kirkegaard eða ævintýri Rassmus Klump. Tónlist og bækur, gefandi drasl.

H: 2pac, Ice T, Anthrax, N.W.A, Ace of Base og flest sem ég komst í. Þegar foreldrar mínir gáfu mér Blood Money með Tom Waits tók við mjög langt tímabil sem snerist eingöngu um hann.

Hvernig er hinn fullkomni dagur?

A: Ég gæti talið upp óendanlega margar útgáfur af fullkomnum degi (útlönd, tónlistarhátíðir, geimskip!)

50

Askur

Hver er verðmætasta eignin?

A: Ég á engar efnislegar eignir sem kalla mætti verð­ mætar, en þær eru flestar nytsamlegar. Verðmætustu eignirnar mínar eru félagslegar: fjölskylda, vinir og kærasta. Án þess er ég ekkert.

H: Ég get ekki talað um stúdíóið mitt eftir að Arnar hefur talað um fjölskyldu, vini og kærustu. Ég er sammála honum. Stúdíóið mitt samt líka. Goddam.

Hvern mynduð þið vilja hitta, lífs eða liðinn?

A: Fokk, það er hægara sagt en gert að nefna einn

einstakling, en ég myndi nenna að labba um miðbæ Reykjavíkur með Þórbergi Þórðarsyni af því að hann er mér hugleikinn nákvæmlega á þessu augnabliki.

H: Bruce Springsteen held ég. Ég held að hann sé mjög áhugaverður náungi.

Hvað mættuð þið vera duglegri við?

A: Annars vegar langar mig að lesa meira og hins vegar fara oftar út, labba, skoða shit, ferðast, klifra fjöll og anda að mér hreinu lofti fjarri malbiki og steypu.

H: Að segja nei – bæði við sjálfan mig og aðra.

Hvernig er síðasta plata?

A: Tvær Plánetur er verk sem ég er ótrúlega stoltur af.

Hún spannar allan tilfinningaskalann, fjallar um tímabil í lífi okkar á einlægan hátt sem flestir geta tengt við á einhverju leveli. Mér finnst hún ógeðslega góð.

H: Mikilvægur kafli í lífi okkar. Fyrir utan það sem Arnar talaði um þá var svo þroskandi að búa hana til.

Hvað er það neyðarlegasta sem hefur komið fyrir á sviði?

A: Miðað við hversu oft við höfum spilað höfum við sloppið nokkuð vel. Ég man eftir nokkrum skiptum þar sem ég hef gleymt textum eða misst röddina sem er ömurlegt því það er það eina sem ég þarf á að halda þegar ég stend á sviði. Ég hef ekki enn dottið af sviði eða kúkað á mig en sennilega mun það gerast einn daginn.

H: Það sama og Arnar sagði.

Úlfur Úlfur Úlfur Úlfur Þann 1. apríl hvert ár gefur Borg Brugghús út bjórinn Úlf Úlf og gefur þannig tilvísun í dagsetninguna.

1. apríl sl. kom hljómsveitin Úlfur Úlfur við í Borg Brugghús og fagnaði útgáfu bjórsins Úlfs Úlfs að viðstöddu fjölmenni, en hann hefur ávallt selst upp á örskömmum tíma eftir útgáfu en í þetta sinn ætlar Borg Brugghús hins vegar að framleiða meira.

Bjórinn er af gerðinni Double Indian Pale Ale (IPA) og skv. heimasíðu Borg Brugghúss er hann ótrúlega grimmur á bragðið, dæmisaga um hvað gerist þegar humlarnir fá að sýna klærnar og sperra sig vægðarlaust. Úlfur Úlfur er gerður úr fernskonar humlum og útkoman er spangólandi villidýr með ýlfrandi sprækum keim af suðrænum ávöxtum á borð við rautt greipaldin og mangó.

Strákarnir í Úlf Úlf og bruggararnir skiptust á gjöfum og fóru allir heim með Úlf í einhverju formi.

Hóparnir ku hafa skilið á góðum nótum og ákveðið að sleppa gengjastríðinu í þetta skiptið og deila nafninu.

Askur

51

GĂŚran 52

Askur

Gæran tónlistarhátíð er haldin 11.–13. ágúst á Sauð­ árkróki Einu sinni á ári, gerast galdrar í litlum bæ í norð­ urhluta Íslands sem heitir Sauðárkrókur. Geymslu­ rými sútunarverksmiðju er tæmt af gærum, sem eru geymdar þar 11 mánuði ársins, til að gera pláss fyrir tónleikasvið og hóp fólks sem er tilbúið að skemmta sér saman og hlusta á góða tónlist.

Tónlistarhátíðin Gæran fer fram í einu sútunar­ verksmiðju landsins, Loðskinn. Gæran er svolítið eins og lambshúðin sem hún er nefnd eftir, notaleg, ósvikin og býður alla velkomna. Þar er boðið upp á fjölbreytta tónlist; þjóðlagatónlist, rapp, rokk og allt þar á milli, svo allir geta fundið eitthvað við sitt hæfi.

Meðal hljómsveita sem komið hafa fram á Gærunni eru: Dimma, Páll Óskar, Vintage Caravan, Úlfur Úlf­ ur, XXXRottweiler, Amabadama, Eyvör Pálsdóttir, Gildran, Lockerbie, Bjartmar Guðlaugs, Sniglarnir, Stafrænn Hákon og margir, margir, margir fleiri.

Hátíðin er 7 ára árið 2016. Einstakt hæfileikafólk stígur á stokk, þekktir sem óþekktir flytjendur gera þessa hátíð að upplifun sem enginn vill missa af.

54

Askur

Dagskrá Gærunnar teygir sig yfir þrjá daga. Sóló­ istakvöld er haldið á skemmtistaðnum Mælifelli á fimmtudagskvöldinu. Síðan er aðaldagskráin föstu­ dags­ og laugardagskvöld á stóra sviðinu í Loðskinn.

Vantar þig aðstoð eða ráðleggingar?

Undur er ráðgjafaþjónusta sem sér um allt á milli himins og jarðar þegar kemur að brúðkaupum, fermingarveislum, afmælum eða einfaldlega skemmtilegum viðburðum.

Hægt er að hafa samband í gegnum Facebook, senda okkur email á undur.radgjof@gmail.com eða hringja í síma 847 8383

Þegar góða veislu gjöra skal…

ANÍTA

BERGLIND EINARSDÓTTIR Frá því ég man eftir mér hafa bækur heillað mig, þó ekki svo mikið innihald þeirra eða lestur heldur bækurnar sjálfar, áferðin, efnisvalið, útlitið og lyktin, ég gæti lengi haldið áfram. Það er eitthvað við bækur, hvort sem þær eru gamlar eða nýjar, með eða án mynda, ég bara get ekki staðist þær. Ég áttaði mig þó ekki á þessum áhuga mínum á bókum fyrr en haustið 2013.

Eftir 12 ára námshlé var ég sest á skólabekk við Tækniskólann og stefndi á nám í grafískri hönnun. Það haust kynntist ég líka kennara sem átti eftir að snúa öllum mínum framtíðaráformum á hvolf. En það var á fyrstu önn skólans sem Sófus kynnti mig fyrir heimi prentiðnaðarins og þar með var ekki aftur snúið. Ómurinn úr prentsalnum, rakinn í loftinu, pappírsrykið sem svífur um, tignarlegu vélarnar bæði gömlu og nýju, hreinu og skítugu. Farvaslettur liðinna verkefna, prentplötur og pappírsafklippur, á ég að halda áfram?

Hvað get ég sagt, ég hef fundið minn stað – ég er pappír.

Götulist má finna hvar sem er í heiminum og er hún nokkurs konar spegilmynd þess staðar sem hana er að finna, lýsandi fyrir menningu hans, sögu og pólitík. Þó götulist megi finna víða eru einhverjar borgir sem standa upp úr og ástæðurnar fyrir því geta verið mismunandi.

KÚBA – Havana Callejón de Hamel er sennilega áhugaverðasta gatan á Havana, hvað götulist varðar. Húsin við götuna eru öll þakin veggmyndum og tilvísunum til sögu landsins og trúarinnar. Allt í kring má finna hin ýmsu verk allt frá klassískum súlum í rómverskum stíl, yfir í óhefð­ bundna sérkennilega staðsetta skúlptúra. Gatan er lýsandi dæmi um ráðandi frelsi til sköpunar á Kúbu í bland við litríka menningararfleifð.

PORTÚGAL – Lisbon Lisbon er þekkt fyrir götulist sína en nánast hver einasti veggur er þakinn litskrúðugum verkum, allt frá hinum ört vaxandi götum Alfama til hliðargatna Bairro Alto.

Svæðið umhverfis Picoas metro stöðina er einstaklega gott dæmi um það, en því má þakka verkefni á borð við „Crono verkefnið“ sem hefur unnið að því undanfarin ár að endurnýja eitt af þeim hverfum borgarinnar sem var í hvað mestri niðurníðslu.

RÚMENÍA – Bucharest Við fyrstu sýn er Bucharest kannski ekki fallegasta eða áhugaverðasta borgin sem fyrirfinnst en það er eitthvað hrífandi við hana og það á einnig við um götulistina sem þar finnst. Þrátt fyrir að götulistin eigi sér ekki langa sögu í borginni hafa listamennirnir á svæðinu þróað sinn sérstaka stíl sem er einkennandi fyrir félags­ lega og pólitíska sögu landsins. Stíllinn er að mörgu leyti drungalegur og yfirþyrmandi en þó á heillandi hátt.

KÓLUMBÍA – Bogotta Bogotta er miðstöð lifandi og fjölbreyttrar götulista­ menningar. Þangað koma listamenn hvaðanæva úr heiminum í þeirri von að komast á kortið og margir þekktustu listamenn borgarinnar hófu feril sinn sem götulistamenn. Þar á samfélagið stóran hlut að máli, en það hefur viðurkennt götulist sem eitt af helstu menningar kennimerkjum Bogota í staðinn fyrir að líta á það sem ólöglegan gjörning.

Askur

59

Listamenn hafa ætíð ögrað listinni m.a. með því að taka listformið úr samhengi. Það gera götulistamenn með staðsetningu verka sinna en þeir sækjast ekki eftir því að breyta skil­ greiningunni á list.

Götulist hefur orðið til þess að almenningur hefur endur­ skilgreint almennt viðhorf sitt til listar. Upphaf götulist­ arinnar má rekja til athugasemda og yfirlýsinga gegn pólitískum og samfélagslegum aðstæðum, sem voru krotuð og spreyjuð í leyfisleysi á almennum vettvangi víða um heim. Yfirlýsingar sem endurspegla sköpun, innblástur, tjáningu og uppreisn gegn yfirvaldinu. Það er takmarkaður hópur fólks sem sýnir lista­ verkum á söfnum og galleríum áhuga, þar af leiðandi er hópurinn sem listamaðurinn nær til þröngur. Götu­ list er hins vegar sjáanleg víða á almennum vettvangi, á neðanjarðarlestarstöðvum, veggjum bygginga og almennt á götum úti. Verkin og skilaboð þeirra ná því til fjöldans, fólks af mismunandi kynslóðum, kyn­ þáttum og uppruna, með ólíkar skoðanir og trú.

Götulist hefur verið tengd við tilgangslausar merkingar, tögg og veggjakrot sem hefur litað álit almennings á listinni og ögrað yfirvaldinu. Hins vegar hefur ágrein­ ingurinn í kringum málefnið orðið til þess að götulist í ákveðnum tilgangi fær á sig listrænan stimpil. List af þessu tagi vekur upp deilur um gildi götulistar í samfé­ laginu og hvort um list sé að ræða eða skemmdarverk.

Almenningur hefur undanfarin ár tekið að samþykkja

götulist sem ákveðið listform og með breyttu viðhorfi eru ýmis verk talin vera listaverk, sem áður þóttu vera skemmdarverk. Sumir líta á öll götuverk sem list, hvort sem það eru merkingar krotuð á veggi í leyfisleysi eða veggmyndir gerðar af þekktum listamönnum. Á meðan aðrir vilja gera greinarmun þarna á milli, þ.e. hvort um list eða skemmdarverk sé að ræða.

Sköpunargleðin, innblásturinn, fegurðin og jafnvel húmorinn innan listgreinarinnar, glæðir annars iða­ samar borgir af lífi. Götulist með sínum dæmigerðum líflegum litum, grípa athygli almennings. Hún verður til þess að fólk lítur upp frá sínu annasama lífi upp­ fullu af tækni nútímans og nýtur menningarinnar og fegurðarinnar í kringum sig.

Listamennirnir eru ekki bara einstaklingar með sköpunargáfu og listræn áhöld heldur hafa þeir eitt­ hvað að segja, það er eitthvað sem liggur á bak við starf þeirra, hvort sem það er að tjá sig, mótmæla eða kalla fram tilfinningar eða viðbrögð. Götulist er einungis en einn listrænn vettvangur sem gerir listamönnum kleift að koma yfirlýsingum sínum á framfæri. Markmið götulistamanna með verkum sín­ um eru eins fjölbreytt og listamennirnir eru margir.

Burtséð frá þeim fjölmörgu og mismunandi skoðunum sem fólk hefur á götulist, þá er ekki hægt að neita því að það á sinn þátt í að færa list í stöðugri þróun yfir á enn hærra plan og nýtt og merkilegt tímabil lista­ sögunnar.

Sarajevo gæti talist ein af fjölbreyttari borgum Evrópu, borg fjölmenningar og umburðar­ lyndis. Samfélagið er einstakt og fullkomið dæmi þess hvernig fólk af ólíku þjóðerni og trúarlegum bakgrunni getur búið saman í sátt og samlyndi.

Borgin á sér þó stormasama fortíð stríðs og ósættis og þrátt fyrir að íbúar hennar séu enn í sárum, taka þeir lífinu með jafnaðargeði. Sarajevo er einstakur staður heim að sækja.

FJÖLMENNINGARSAMFÉLAG Suður Slavar tóku upp kristna trú stuttu eftir að þeir settust að á Balkanskaga. Síðar gerðist hluti þeirra kaþólikkar undir áhrifum Þjóðverja, þeir eru í dag Slóv­ enar og Króatar. Annar hluti þeirra var þvingaður af Austrómverska ríkinu til rétttrúnaðarkirkjunnar og eru það í dag Serbar, Búlgarar og Makedóníumenn. Þessi mismunandi trúarbrögð mætast akkúrat á núverandi landsvæði Bosníu.

Slavar tóku upphaflega bólfestu á svæðinu þar sem Sarajevo er núna. Borgin var hins vegar opinberlega stofnuð árið 1461 af Tyrkjaveldi, sem stýrði henni í yfir fjórar aldir og tóku margir upp íslamska trú á þeim tíma. Trúarbrögðum fjölgaði í borginni seint á 16. öld þegar fjöldi Sephardic gyðinga flúðu til höfuðborgar Bosníu frá Spáni og svo aftur í lok 19. aldar þegar mót­ mælendur og Ashekenazi gyðingar settust þar að. Þá náði fjölmenningarsamfélagið í Sarajevo hámarki og samfélagsleg uppbygging borgarinnar var of flókin til að skilja með auðveldum hætti.

SARAJEVO

er höfuðborg Bosníu og Herzegóvinu. Íbúafjöldinn í borginni er í kringum 400.000.

Þrátt fyrir ólíkan bakgrunn gátu íbúar Sarajevo alla tíð lifað saman í sátt og samlyndi en þau ósætti sem upp komu voru leyst með friðsamlegum hætti. Borgin hefur þótt mjög gott dæmi umburðarlyndis, sem heima­ menn voru mjög stoltir af, og fyrir vikið skapaðist heimsborgarandrúmsloft á götum Sarajevo.

Fyrir stríðið í Sarajevo árið 1990 voru 28% af íbúum rétttrúnaðar Serbar, 49% Bosníu múslimar, 16% kaþ­ ólskir Króatar og 30% af hjónaböndum voru blönduð.

Hin einstaki fjölmenningarlegi bakgrunnur var því miður fullkomin afsökun fyrir umsátri sem átti eftir að standa yfir í tæp 4 ár og kostaði yfir 11.500 manns lífið.

Jafnvel þá sannaðist umburðarlyndið og nágranna­ kærleikurinn sem ríkti í samfélaginu, þegar fjöldi íbúa Sarajevo af ólíkum uppruna sameinaðist og barðist fyrir borginni sinni og samfélagsgildunum sem hún stóð fyrir, í stað þess að berjast í nafni trúar eða póli­ tískra skoðana.

Árið 1914 var erkihertoginn Franz Ferdinand ráð­ inn af dögum í Sarajevo. Atburðarásin í kjölfarið leiddi til upphafs fyrri heimsstyrjaldarinnar sem mótaði sögu Evrópu til frambúðar. Það má teljast ansi athyglisvert að tveir af helstu atburðum 20. aldar sem höfðu hvað mest áhrif á heiminn eins og við þekkjum í dag áttu sér stað í þessari einstöku borg.

Askur

63

VERT AÐ SKOÐA

Í SARAJEVO SÖGUMYNJASAFN SARAJEVO 1878–1918 Á safninu er að finna safn gripa og ljósmynda frá ár­ unum 1878–1918 þegar Þjóðverjar og Ungverjar réðu ríkjum í landinu.

VRATNIK Vratnik er hverfi í Sarajevo og er þekkt sem gamli Vratnik bærinn. Gamli bærinn er afskaplega fallegur og vel við haldinn og eru elstu byggingarnar taldar vera frá 16. öld. Í hlíðunum í kring má finna leyfar af varnarveggjum frá 18. öld. Umhverfið í hlíðunum er einstakt og einnig útsýnið, þá sérstaklega frá varnar­ veggjunum Žuta Tabija (guli veggurinn) og Bijela Tabija (hvíti veggurinn).

SERBNESKA RÉTTTRÚNAÐAR­ KIRKJAN Í SARAJEVO Kirkjan er stærsta rétttrúnaðarkirkjan í Sarajevo og ein sú stærsta á Balkanskaga. Bygging hennar hófst árið 1863 en hún var tekin í notkun árið 1872.

DÓMKIRKJA HEILAGRA HJARTA Kirkjan er einnig þekkt sem Dómkirkja Sarajevo en hún er stærsta dómkirkjan í Bosníu. Hún er staðsett í Stari Grad hverfinu í Sarajevo en það er hið svokallaða gamla hverfi. Kirkjan var tekin í notkun árið 1889.

BARNAMINNISVARÐI SARAJEVO Brunnurinn Sebilj á útimarkaðssvæði Bascarsija.

Minnisvarði tileinkaður þeim 1,500 börnum sem létu lífið í umsátrinu á árunum 1992–1995. Minnisvarðinn var afhjúpaður 9. maí 2010.

SEBILJ

ELDURINN EILÍFI

Sebilj er grjóthlaðinn brunnur með fallegum yfirbyggð­ um turni. Hann er að finna í Bascarsija, sem er gamla markaðssvæðið í Sarajevo. Á torginu er fjöldinn allur af dúfum og er það því einnig þekkt sem Dúfnatorg.

Eldurinn eilífi er minnisvarði í miðri Sarajevo. Hann er tileinkaður hermönnum og almennum borgurum sem létu lífið í seinni heimsstyrjöldinni.

BASCARSIJA

UMSÁTRIÐ Í SARAJEVO 1992–1995, JARÐGANGASAFN

Bascarsija er miðstöð sögu og menningar í Sarajevo. Í hverfinu er einnig að finna elsta útimarkaðssvæði borg­ arinnar. Í dag eru aðallega seldir minjagripir á mark­ aðnum enda vinsæll staður meðal ferðamanna. Þar er þó einnig að finna marga veitingastaði og kaffihús.

Fyrir þá sem hafa áhuga á að fræðast meira um sögu og forsögu umsátursins í Sarajevo þá er Jarðgangasafnið rétti staðurinn til að skoða. Í göngunum er m.a. farið í gegnum svæði þar sem mat var smyglað inn í borgina í stríðinu.

64

Askur

RÓSIR SARAJEVO

CIGLANE

Rósir Sarajevo eru steypuskemmdir eftir sprengjur úr stríðinu. Holurnar hafa verið fylltar með rauðu plast­ efni og þykja viðgerðirnar minna á rósir. Rósirnar eru þó hægt og bítandi að hverfa úr borginni eftir því sem fleiri vegir eru malbikaðir.

Ciglane gæti kallast verkamannahverfi Sarajevo og eru flest húsin byggð á 6–7 áratugnum. Á svæðinu er útimarkaður þar sem finna má allt milli himins og jarðar. Fyrir þá sem hafa áhuga á götulist þá er hana einna helst að finna í Ciglane.

Latin brúin stendur fyrir framan Vijecnica safnið.

Bobsleðabrautin í Trebevic fjöllunum.

VIJEĆNICA

LEYFAR ÓLYMPÍULEIKANNA Í SARAJEVO

Vijećnica er lands­ og háskólabókasafn Bosníu og Herzegóvinu. Bókasafnið var upphaflega byggt árið 1894 en því var grandað af Serbum í sprengjuárás þann 25. ágúst 1992. Safnið hafði að geyma yfir 1,5 milljón bækur sem flestar eyðilögðust í árásinni. Húsið var endurbyggt og opnaði aftur þann 9. maí 2014.

LATIN BRÚ Erkihertoginn Franz Ferdinand var ráðinn af dögum á Latin brú árið 1914 og er sá atburður talinn hafa leitt til fyrri heimsstyrjaldarinnar.

MILJACKA ÁIN Miljacka áin rennur í gegnum Sarajevo og er Latin brúin m.a. byggð yfir ánna. Hún er mjög grunn eða í kringum 10 cm djúp.

Vetrarólympíuleikarnir árið 1984 voru haldnir í Sarajevo.

10 árum síðar var leikvöllurinn notaður sem grafreitur fyrir fórnarlömb stríðsins. Flestar byggingar frá leikun­ um eyðilögðust í stríðinu en þó stendur bobsleðabraut­ in enn. Hún er staðsett í Trebevic fjöllunum fyrir ofan Sarajevo. Serbneski herinn var með herbúðir sínar á svæðinu í stríðinu 1992–1995 og notaði brautirnar sem skýli fyrir leyniskyttur og urðu þær fyrir töluverðum skemmdum.

TREBEVIC FJÖLLIN Útsýnið yfir borgina úr Trebevic fjöllunum er einstakt. Á svæðinu er þó enn að finna jarðsprengjur og því er þeim sem eiga leið um svæðið ráðlagt að halda sig við göngustígana á svæðinu.

Askur

65

ELÍ ÁGÚSTSSON Ég heiti Viktor Elí Ágústsson og er 21 árs Mosfellingur og hellatröll. Ég hef vitað að ég sé hellatröll frá því ég horfði á Lord of the Rings þegar ég var 7 ára, ég bara tengdi mig svo mikið við það, en mig hefur alltaf langað til að þroskast og verða að skógartrölli en til þess þarf ég að auka gáfur mínar. Það eru tvær ástæður fyrir því að ég valdi grafíska miðlun; númer eitt er til að auka gáfurnar og númer tvö því það er örugglega hægt að föndra mikið í skóginum sem skógartröll.

Mig langar einnig að fara í margmiðlun til þess að læra þrívíddarteiknun en hvaða trölli finnst ekki gaman að tálga tré og búa til persónur úr þeim.

En að mikilvæga stöffinu, grafísk miðlun er krefjandi og mjög skemmtilegt nám og ég mæli með því fyrir alla.

Við lærum allt frá auglýsingahönnun að bókagerð og umbroti. Ég mæli virkilega með því ef þú vilt auka gáfurnar á hugmyndalegu sviði.

Ég hef náð öllum sjö hundruð tuttugu og tveim pokémonunum....

VIKTOR

League of Legends

Howling Abyss

League of Legends kom fyrst út í október árið 2009 og hefur leikurinn orðið vinsælli með hverju ári.

Hann hefur farið í gegnum gríðarlegar breytingar ár eftir ár með uppfærslum á útliti leiksins og þar sem nýjar hetjur (e. champion) til að spila, bætast við mánaðarlega. Leikurinn er gerður af fyrirtækinu Riot Games og er í leikjaflokknum MOBA eða multiplayer online battle arena og er fyrir stýrikerfin Microsoft Windows og OS X. League of Legends er netleikur sem tekur allt að tíu leikmenn sem keppast um sigurinn. Í League of Legends eru þrjú kort sem leikmenn geta valið um til að keppa í, þau eru The Twisted Treeline, Howling Abyss og það vinsælasta Summoners Rift.

Allir spilarar hafa sinn champion sem er einn af eitt hundrað og þrjátíu, hver og einn hefur sitt hlutverk.

Hlutverkin í leiknum eru assassin, fighter, mage, support, tank og marksman. Hvert hlutverk hefur sinn stað á kortinu sem flokkast undir top, jungler, middle, adc og support.

Howling Abyss er eitt af svæðunum sem hægt er að spila í League of Legends. Howling Abyss er með einni leikjategund sem er kallað Aram. Í Aram hafa leikmenn ekkert val á championum sem þeir leika en þeir hafa þrjú tækifæri til að skipta um hetju en hafa ekkert val um hvern þeir leika eftir það. Þeir geta þeir líka skipt við aðra leikmenn ef þeir báðir samþykkja.

Howling Abyss er Defend and Destroy kort með tíu leikmönnum sem eru fimm á móti fimm og allir hafa sama hlutverkið sem er drepa, brjóta og vinna.

Leikmenn eru hver með sína hlið á kortinu og eru að reyna að eyðileggja óvinahliðina. Það er bara ein braut á kortinu svo það þurfa allir að vinna vel saman. Í þessu korti geturðu ekki læknað þig eða keypt hluti á aðalstöð nema þú deyir og komir aftur, þá færðu tækifæri til að kaupa hluti til að gera þig sterkari. Í kortinu eru fjögur svæði sem eru læknunarstöðvar og gefa þér 15% af lífinu þínu, það eru tvö þín megin og tvö óvina megin. Síðan er hver hlið með fjóra turna, tvo á brautinni og tvo til að verja aðalstöðina. Hver hlið er með inhibitor sem er tæki sem leyfir þér að gera öflugri creeps.

68

Askur

The Twisted Treeline

Summoner‘s Rift

Twisted Treeline er tveggja brauta kort þar sem sex leikmen eru að keppa, þrír á móti þremur. Þeir skipta sér milli brauta, einn á efri braut og tveir á neðri braut, það er algengasta skiptingin á liðunum. Í Twisted Treeline eru altari sem leikmenn geta náð í, ef þeir eru með eitt altar fá þeir meira gull fyrir hvert creep kill til þess að kaupa hluti en ef þeir eru með bæði þá fá þeir aukinn styrk og geta meitt óvininn meira, en í hvert skipti sem leikmenn ná altari þá læsist það í fimm mínútur og þá er ekki hægt að ná því. Það er líka jungle á milli brauta og efst á kortinu, jungle í þessu korti gefur ekkert sérstakt nema auka gull frá jungle creeps.

Efst á kortinu er eitt jungle creep sem heitir Vilemaw og er mjög öflugt creep sem þarf fleiri en einn leikmann til þess að taka niður. Vilemaw er stór partur af kortinu því ef þú nærð að drepa hann þá færðu auka gull fyrir alla og allir í þínu liði fá aukinn styrk sem gefur þér meira líf, galdraafl og hraðari árás. Í þessu korti eru tveir turnar á hvorri braut og hlið en það er einn að verja aðalstöð.

Summoner‘s Rift er vinsælasta kortið og er spilað í öllum keppnum sem hafa verið haldnar í leiknum en í kortinu eru tíu leikmenn sem sagt fimm á móti fimm og hver leikmaður þarf að fara í hlutverk.

Hlutverkin í Summoner‘s Rift eru top, middle, jungle, adc og support, einn af hverju í báðum liðum.

Summoner‘s Rift er með stærsta jungle‘ið, átta jungle creeps og fimm af þeim veita styrki ef þeir eru drepnir. Styrkirnir eru Crest of Cinders sem læknar þig hægt og hægir á champions sem þú ræðst á og brennir.

Crest of Insight lætur þig fá galdrakraft til baka og gerir þér kleift að nota hæfileikana þína oftar.

Dragon Buff er styrkur sem er endalaus í gegnum leikinn en það eru fimm stig af honum, sem sagt hann verður sterkari í hvert skipti sem hann er drepinn.

Síðan er Rift Herald en hann er bara fyrstu 10 mínúturnar af leiknum og gefur einum leikmanni Hand of Baron.

Baron er öflugasta skrímslið, hann lifnar við eftir 10 mínútur af leiknum og hann veitir öllum í þínu liði styrkinn Hand of Baron sem gefur þér gríðarlegan kraft, leyfir þér að flýja hraðar og gerir öll vinaleg creeps öflugri.

Askur

69

Ratchet and Clank Ratchet og Clank er fyrsti leikurinn í fyrsta þríleiknum um Ratchet og Clank. Í þessum leik hittast vinirnir og bestu bjargvættir alheimsins í fyrsta skiptið.

Ratchet og Clank hittast fyrst á plánetunni Veldin þar sem Ratchet er að vinna á geimskutlu og tekur eftir brotlendingu stutt frá. Þegar Ratchet kemur að brotlendingunni finnur hann Clank í biðstöðu og tekur hann til baka til verk­ stæðisins og geymir hann þar á hillu þangað til hann er búinn með geimskipið sitt. En eftir svolítinn tíma ræsir Clank sig sjálfur og finnur Ratchet. Það er þá sem Ratchet fær upplýsingar um Chairman Drake og áætlun hans til að búa til plánetu úr mörgum öðrum plánetum og mun eyða mörgum plánetum til þess að ná því.

Ratchet ætlar fyrst ekki að aðstoða Clank í þessu plani en það er ekki fyrr en Clank lætur Ratchet vita að hann geti startað geimskipinu að Ratchet ákveður að aðstoða hann svo þeir fara saman að finna Captein Qwark sem er ein þekktasta hetjan.

Eftir langa og erfiða ferð og marga bardaga finna þeir vinirnir loksins Qwark og það tekur ekki langan tíma fyrir Ratchet að fatta að hann Qwark er algjör prettir og veit að hann mun ekkert koma þeim til aðstoðar í þeirra baráttu gegn Chairman Drake.

Ratchet ákvað þá að aðstoða Clank alveg til enda og vera með honum í gegnum þessa baráttu gegn Drake, svo vinirnir fara saman í langt og erfitt ævintýri sem á endanum mundi merkja þá sem stærstu hetjur alheimsins.

70

Askur

Ratchet and Clank Going Commando Ratchet and Clank Going Commando er annar leikurinn í fyrsta þríleiknum um vinina. Þessi leikur byrjar ári eftir fyrsta leikinn og vinirnir eru ekki búnir að vera að gera neitt svakalega mikið, en þeir eru í töku á þættinum á bakvið hetjuna, þegar þeir eru skyndilega fjarfluttir til Megacorp og ráðnir af eigandanum Abercrombie Fizzwidget til að ná í leyni­ legt blátt dýr sem stolið var frá þeim en Clank vildi ekki taka þátt í þessu ævintýri, því hann er kominn með íbúð í borginni Megapolis á plánetunni Endako og lifir þar þægilegu lífi, svo hann afþakkar.

Ratchet fer einn í verkefnið til að byrja með og kemst frekar langt í upplýsingaleit sinni, þar til hann fær skila­ boð frá aðdáanda Clanks um að Thugs 4 Hire hafi rænt Clanks svo Ratchet þarf að bjarga honum.

Eftir erfiðan bardaga við Thugs 4 Hire náði Ratchet loks að bjarga Clank og eftir það ákvað Clank að vera með í að finna leynidýrið fyrir Megecorp.

Stuttu eftir að vinirnir komu saman finna þeir einn af aðal Thugs 4 Hire og elta hann á plánetuna Siberius, þar sem hann er að fara að nota geimskutlu til þess að senda bláa leynidýrið út í geim og í sterkustu sólina til þess að eyða því, en þeir ná að stöðva geimskutluna og stilla hana til að senda dýrið til baka til Megacorp, en það er þá sem þeir fatta að aðal „karlinn“ í Thugs 4 Hire er Angela Cross og hún sé Lombax eins og Ratchet, það eru mjög fáir Lombaxar eftir í alheiminum svo þetta er BIG deal, og hún sé fyrrverandi vísindakona fyrir Megacorp sem vann að bláa leynidýrinu.

Með þessar upplýsingar frá Angela Cross fara þau öll saman til að stöðva Abercrombie Fizzwidget sem var aðal óvinurinn allan tímann.

Ratchet and Clank Up Your Arsenal Ratchet and Clank Up Your Arsenal er þriðji leikurinn í fyrsta þríleiknum um vinina og þetta er fyrsti leikurinn þar sem þeir eru formlega þekktir sem hetjur og ganga í málin af eigin vilja.

Ratchet and Clank Up Your Arsenal byrjar þannig að félagarnir eru bara að taka því rólega í íbúðinni hjá Clank, spila skák og í sjónvarpsflakki yfir nýju kvikmynd Clanks „Secret Agent Clank“ á fréttastöð þar sem hann sá að heimaplánetan hans, Veldin, var undir árás af her Tyhrranoids og um leið þjóta vinirnir til að aðstoða. Þegar þeir komu á Veldin var Ratchet strax orðinn

foringi yfir hernum vegna þess að allir þekkja hann sem eina af stærstu hetjum alheimsins.

Eftir að þeir ná að verja Veldin fá þeir skilaboð frá forseta alheimsins um nýja ógn gegn alheiminum. Ógnin er Dr. Nefarius og eina leiðin til að stoppa hann er með aðstoð Qwarks því Dr. Nefarius er gamall óvinur hans og er búinn að vera týndur í meira en eitt ár og það fyrsta sem vinirnir þurfa að gera er að finna hann.

Eftir að vinirnir finna Qwark og koma með hann til höfuðstöðvanna fá þeir að vita að hann er með alvar­ legt minnisleysi og eina leiðin til að lækna það sé að finna sex retró leiki sem gerðir eru eftir sögu Qwarks um það hvernig hann varð að þekktustu hetjunni sem féll hratt á eftir Ratchet.

Og með þessu fóru Ratchet og Clank að finna leikina og stoppa áætlun Dr. Nefariusar.

Uncharted Uncharted er leikjasería sem byrjaði árið 2007 og er búin að koma út með nokkurra ára millibili. Endirinn á seríunni mun koma út 10. maí 2016 og mun bera titilinn Uncharted 4: A Thief‘s end þar sem þú munt elta Nathan og félaga í gegnum enn eitt ævintýrið.

Uncharted er gefinn út af fyrirtækinu Naughty Dog sem urðu fyrst þekktir fyrir barnaleikina Crash Bandicoot og Jak and Dextir og síðar notið mikilla vinsælda með leikjum eins og Uncharted og Last of Us sem eru fyrir 16–18 ára og eldri.

Drakes Fortune Drakes Fortune er fyrsti leikurinn í Uncarted seríunni og kom út árið 2007 og eltir fjársjóðaleitarann Nathan Drake og fréttakonuna Elena Fisher í för þeirra til þess að finna El Dorado. Á ferðum þeirra fara þau í gegnum ýmsar þrautir og erfiðleika því það eru fleiri að leita af El Dorato en bara þau og þessi aðili er hættulegur, með einkaher, með sér í för. Þau finna El Dorato með herinn á hælum sér en það er minnsta vandamálið hjá þeim því það eru álög á gulli El Doratos sem gerir alla klikkaða og ódauðlega.

Með bæði her og ódauðleg skrímsli á hælum sér þurfa þau að flýja El Dorato.

Among Thieves Among Thieves er annar leikurinn í seríunni og kom út árið 2009 og er talinn besti Uncharted leikurinn hingað til. Hann er einn af best seldu Playstation 3 leikjunum.

Amonge Thieves hefst nokkrum árum eftir fyrsta leikinn og byrjar með Nathan mikið meiddan í lest sem hangir fram af kletti. Eftir erfitt klifur byrjarðu leikinn frá byrjun þar sem Nathan Drake er að leita að

72

Askur

Shangri La með Cloe og Sulivan, sem er eins og faðir Nathans, en eins og í fyrri leiknum eru þau ekki ein að leita að Shangri La. Í þetta skipti er það geðbilaður og siðblindur herforingi sem drepur allt sem fyrir honum verður og sprengir heilu þorpin í leiknum.

Hann nær að fanga Cloe í leiknum svo Nathan þarf alltaf að halda sig fjarri svo hann drepi hana ekki, en hann þarf að finna Shangri La fyrst.

Og auðvitað haldandi í þemað þá eru einhver skrímsli, sem er ótrúlega erfitt að drepa, að verja hurðina til Shangri La og síðan þegar þau loks finna Shangri La finna þau út að það er fullt af fólki sem er orðið geðbilað og ótrúlega sterk svo þau þurfa að flýja saman.

Drakes Deseption Drakes Deseption er þriðji leikurinn og kom út árið 2011. Í þessum leik eru Nathan og Sulivan að leita að Ubar sem er þekkt sem Atlantis sandsins og þeir eru búnir að leita að síðan Nathan var 14 ára, svo þetta er persónulegri saga um Nathan. Sagan er frábrugðin þemanu í fyrri leikjum þar sem það er ekki risa her heldur lítil samtök sem eru einnig að leita af Ubar. Þegar þeir loks finna Ubar fær Nathan sér vatn, sem er enn flæðandi í borginni, að drekka og það gerir Nathan geðveikan, hann byrjar að sjá ofsjónir og heldur að óvinur sinn í þessum leik hafi drepið Sulivan og fer og leitar hefnda fyrir hann.

A Thieve‘s end Thieve‘s end er fjórði leikurinn og mun koma út 10. maí 2016 og þessi gerist 3 árum eftir seinni leikinn. Í þessum leik er Nathan og bróðir hans að leita að Libertalia sem er stærsta fjarsjóðsskip allra tíma en er týnt.

PAKKAÐU SKÚRKUNUM SAMAN

KEMUR Í ÖLL BÍÓHÚS 29. APRÍL

Red Dead Redemption

Sagan

Read Dead er leikur frá fyrirtækinu Rockstar og er annar leikurinn í seríunni en margir vilja segja að þetta sé sá fyrsti.

Read Dead naut mikilla vinsælda, seldist víða upp og varð einn af best seldu leikjum allra tíma.

Hann kom út árið 2010 fyrir leikjatölvurnar Playsta­ tion 3 og Xbox 360 og keyrir á RAGE vélinni frá Rockstar San Diego sem er sama vélin og keyrir leiki eins og Grand Theft Auto IV og Max Payne 3.

Fyrsti leikurinn í Red Dead seríunni heitir Red Dead Revolver, hann kom út árið 2004 á Playstation 2 og Xbox en varð ekki vinsæll og seldist illa.

Meirihluti sögunnar gerist á árinu 1911, á tíma hnign­ unar gamla Ameríska vestursins.

Leikurinn fylgir John Marston fyrrum útlaga en hann er sendur til þess að elta uppi fyrrverandi meðlimi úr gamla genginu sínu.

Stjórnvöld hafa tekið konu hans og son í gíslingu sem lausnargjald fyrir þjónustu hans sem hausaveiðara.

Hafandi ekkert val reynir hann að ná þremur fyrrver­ andi meðlimum klíkunnar og færa til réttlætis.

Spilun Red Dead er mjög opinn leikur þar sem þú getur farið í gegnum söguna eins og þú vilt, það er líka hægt að gera það sem maður vill, fara á hausveiðar fyrir aðra útlaga sem er ekki partur af söguþræðinum, eða bara vinna í því að verða þekktasti útlaginn eða bjargvættur, það fer allt eftir því hvernig þú spilar leikinn. Þegar kemur að því að vera útlagi eða bjargvættur í leiknum fer það eftir því hvernig þú vinnur óvini þína, því í leiknum er skotkerfi þar sem þú skýtur óvininn í fætur eða hendur svo hann geti ekki barist á móti svo þú náir honum í stað þess að drepa hann, með því verðurðu þekktur sem hetja eða bjargvættur, eða bara drepa þá alla, það fer eftir því hvernig þú vilt spila.

GÍGJA HREGGVIÐSDÓTTIR

Ég heiti Elfur Gígja Hreggviðsdóttir og er 20 ára Eskfirðingur búsett í Reykjavík síðan haustið 2014. Ég hef alltaf haft áhuga á hönnun og sköpun yfir höfuð. Ég ákvað því fyrir 2 árum að fylgja áhuganum eftir og skráði mig í nám í grafískri miðlun. Tíminn sem ég hef eytt í námið mitt hefur verið mér lærdómsríkur, krefjandi, skapandi og skemmtilegur. Ég hef öðlast betri skilning og meiri áhuga á grafískri hönnun og gert mér grein fyrir ferli grafískrar miðlunar. Ég stefni síðan að því að fara í grafískt hönnunarnám innan fárra ára og var árið mitt hér í grafískri miðlun kveikjan að þeirri framtíðarsýn. Það sem heillar mig hvað mest við grafíska hönnun er línan á milli óreiðu og skipulags, húmors og alvarleika. Þetta verkefni er í raun frumraun mín í að búa til tímarit og vottar fyrir þessum línum í því. Það er ekki fullkomið, en það er eitthvað svo heillandi við ófullkomleikann.

AÐ FETA MÍN FYRSTU SKREF Í ÞESSA ÁTT VAR BESTA ÁKVÖRÐUN SEM ÉG HEF TEKIÐ...

ELFUR

HVAÐ

ER

GRAFÍSK HÖNNUN?

Grafísk hönnun snýst um að leysa sjónræn vandamál og koma skoðun eða skilaboðum á framfæri á sem skilmerkilegastan hátt. Skilaboðin geta verið prentuð eða stafræn og geta falið í sér myndir, orð eða grafísk form. Grafísk verk geta verið augnabliksverk, sem eiga sér stað og stund í stuttan tíma, eða langtímaverk sem eru þá sýnileg í lengri tíma.

Grafísk verk geta verið af ýmsum stærðargráðum, allt frá frímerki til umferðaskilta. Flestar vefsíður, blöð og bækur hafa verið gerðar af grafískum hönnuðum hvort sem efni þeirra er pólitískt, menningarlegt, fræðandi, uppspunnið, í þeim tilgangi að fræða fólk eða auglýsa vörur og þjónustu.

Grafísk hönnun er sú hönnun sem auðveldast er að þekkja og hefur verið til staðar í langan tíma. Í yfir meira en hundrað ár hafa hönnuðir notast við týpógrafíu og myndmál á plakötum, auglýsingum og umbúðum, ásamt öðrum prentuðum gripum.

Efni í bókum kemur vanalega á undan hönnun hennar en í tímaritum er oftast tilbúin grind sem gerir ráð fyrir skrifuðu efni eða sjónrænu efni sem passa þarf í hana. Þetta á einnig við um sumar sýningarskrár eða vefsíður

78

Askur

sem byggja á auglýsingum. Sama á við um rafræn eða hlutlæg sýningarefni á söfnum sem sýna efni sem breytist ekki. Öll þessi gögn hafa tilbúið efni, en notandinn eða lesandinn velur sína eigin leið í gegnum efnið.

Samræmi í hönnun Samræmd hönnun er ákveðin upplifun sem grafískir hönnuðir nýta sér og er hönnun á t.d. nafnspjaldi, merki, kennimerki eða auglýsingum þar sem hönnuðurinn ákveður að útlit þeirra kalli á hvort annað og hefur áhrif á hvernig þessir hlutir eru upplifaðir saman og með tímanum. Allar einingarnar innan samræmisins hafa verið hannaðar með tilliti til hinna eininganna, hannaðar með það í huga að viðskiptavinurinn muni uppgvöta fyrirtækið og síðan byggja upp samband með vörumerkinu. Þetta köllum við heildarútlit.

Gagnvirk hönnun Hönnuðir bera einnig ábyrgð á gagnvirkri hönnun þar sem efni er ekki í föstu formi, breytist frá einni mínútu til annarar, felur í sér hreyfigrafík (motion graphics) sem er nýjasta viðbótin í grafísku hönnuninni. Hún er jafn fyrirfram ákveðin og handgerð og önnur grafík, en á að vera upplifuð í vissum tímaramma og er notuð á stafrænum miðlum. Þessi hönnun aðgreinir sjálfa sig

með því að gera ráð fyrir aðgerðum notanda eins og í snjallsíma sem er áþreifanlegasta dæmið um innihaldsdrifna hönnun og á einnig við um vefsíður og smáforrit.

Sum hönnun felur í sér kynningu á straumspilun upplýsinga (streaming information) og er einnig þekkt sem „data visualization“ sem felst í að hjálpa fólki að átta sig á hvað viðkomandi gögn merkja með sjónrænum útskýringum. Aðrir hönnuðir vinna með stafrænar vörur, þar sem boðið er upp á rafræna þjónustu eða annað rafrænt sem hægt er að markaðssetja. Vöruhönnun fyrir vefi og farsíma eru skyldar hugbúnaðarhönnun.

Stundum einblína ólíkir hönnuðir á notandann í vefsíðuhönnun (UI), sem felst mestmegnis í umbroti einstakra síðna og upplifun notanda hönnunarinnar (UX), eða heildarupplifun notandans þegar hann skoðar vefsíðu eða smáforrit.

Vinna hönnuðar getur fallið undir einn, nokkra eða alla þessa fyrrnefndu þætti á einu ári. Stærri fyrirtæki, stofnanir, hópar eða stofur geta hallast að einhverri sérhæfingu á meðan á smærri stofum eða hópum þurfi starfsmenn að hafa sérhæfingu á mörgum sviðum.

Byggt á grein eftir: Juliette Cezzar

Leturhönnun Leturhönnun ber með sér hluta af næstum öllum fyrrnefndum atriðum. Þar hefur form af einum staf, „typeface“, merkingu eins og vörumerki. Hver leturgerð er búin til með tilkomu sambandsins á milli bókstafa sem vinna saman til að búa til merkingu. Eins og hugbúnaður eru leturgerðir höfundavarðar.

Askur

79

VIÐTAL / ELSA JÓNSDÓTTIR /VIÐTAL Elsa er grafískur hönnuður sem vert er að fylgjast með. Hún fetar spennandi leiðir og

fengum við að skyggnast aðeins inn í heim Elsu en hún er tiltölulega nýútskrifuð úr LHÍ með bachelorgráðu í grafískri hönnun.

Meðal þeirra verkefna sem hún hefur unnið að eru Hönnunarverðlaun Íslands 2014 þar sem hún og Björn Loki báru sigur úr býtum með verk sitt. Þau unnu einnig saman að

visuaulunum fyrir Gísla Pálma.

Hvað heillar þig mest um þessar mundir og hvernig endurspeglast það í verkunum þínum?/Hvernig myndir þú lýsa nálgun þinni á grafískri hönnun? Í seinni tíð hafa verkin mín snúist mikið um letur, það er alltaf byrjunarpunkturinn hjá mér, hvað letrið á að segja, hversu stóran þátt það á að hafa og hvers konar blær er yfir því. Annars finnst mér líka alltaf skemmtilegra ef maður nær fram einhverjum húmor eða léttleika í verkunum. Mér finnst alltaf gaman að spá í blænum yfir hverri og einni leturtýpu, hann getur verið svo ótrúlega mismunandi og þar af leiðandi getur eitt letur gefið áhorfandanum allt öðruvísi tilfinningu en það næsta. Ég er um þessar mundir að teikna nokkur letur og vinna í að halda sýningu, en hún mun líka vera opnunarpartý nýs stúdíós sem ég og félagi minn erum búin að vera að spá í um nokkurt skeið.

Einnig er ég nýlega byrjuð að fá mikinn áhuga á orðalistinni sjálfri, ljóðum og allskonar sögum frá íslenskum skáldum, í kjölfarið er ég búin að vera að gera handgerð leturverk sem eru að hafa mjög góð áhrif á bæði leturhönnuninu hjá mér og alla hönnun almennt.

Hvert sækir þú innblásturinn þinn?

Hann kemur allstaðar að, ég fylgist mikið með því sem er í gangi útí heimi, bæði hjá hönnuðum og listamönnum en hef einnig gaman að því að skoða ýmsa hluti úr sögunni, bæði sögu Íslands og heimsins. Er til dæmis nýlega búin að vera að horf á þætti af Sarpinum sem heita Popp- og rokksaga Íslands, þar er ég búin að koma auga á nokkur skemmtileg letur á plötuumslögum og frá tónleikum en einnig skemmtilegt og inspírerandi orðalag bæði í viðtölum og á blaðaúrklippum sem sjást í þættinum.

Svo skoða ég af og til ýmis gagnasöfn, fer á sýningar bæði hér heima og erlendis. Svo hef ég mjög gaman af því að heimsækja ný lönd og tek þá alltaf slatta af ljósmyndum af ýmiskonar hönnun, list og skemmtilegum leturtýpum.

Hvað myndir þú segja að væri þín sterkasta hlið í faginu?

Leturgerð, leturnotkun, umbrot og vandvirkni.

Upprunalega, hvað varð til þess að þú vildir verða grafískur hönnuður? Það var alltaf planið að verða ljósmyndari. Ég ólst upp á Sauðárkróki og byrjaði að fikta við ljósmyndun og Photoshop í kringum 13 ára. Svo varð ég 16 ára, þóttist vera orðin fullorðin og ætlaði að flytja til Reykjavíkur í hönnunarnám, en að sjálfsögðu voru foreldrar mínir ekki alveg á sömu blaðsíðu svo ég flutti ekki fyrr en um 18 ára. Þá byrjaði ég í Borgarholtsskóla (sem ég mæli eindregið með fyrir lista- og hönnunarfólk) en þar lærði maður svona þverskurðinn úr listum og hönnun og ég endaði með að heillast mest af grafískri hönnun.

Mér finnst grafísk hönnun ná að sameina allt sem ég hef gaman af að gera: vinna með letur, ljósmyndun, teikningu og allskyns sköpun.

Hvað af verkunum þínum hefur gefið þér mest hingað til? Örugglega Hönnunarverðlaun Íslands og Visualarnir fyrir Gísla Pálma.

Hönnunarverðlaunin voru fyrsta verkefnið sem ég og Björn Loki náðum að hanna sérstaka leturtýpu fyrir, sem er eitthvað sem ég vil bókað gera meira af. Konsept verkefnisins var neonljós. Við hönnuðum letrið út frá sveigjum neonljóssins og gerðum svo neonskilti út úr merki Hönnunarverðlaunanna. Einnig gerðum við verðlaunagripinn og er það í fyrsta sinn sem ég tengi vöruhönnun við verkefni af einhverri alvöru. Það er hægt að skapa svo flottan og áhugaverðan heim ef maður festir sig ekki bara við hönnun á tvívíðum fleti, heldur notast við mismunandi efni líkt og við, stein, ljós, plast o.fl.

Svo voru það visualarnir fyrir Gísla Pálma, þar vorum við að vinna með Gabríel Bachmann hreyfihönnuði og fengum svo gott sem frjálsar hendur með útkomu verksins. Það er mikill húmor í því verki og spennandi að vinna með hreyfigrafík. Í því verki er það myndheimurinn sem segir söguna í stað leturs og var það meira krefjandi en ég hélt að vinna með hreyfimyndir og opnaði í raun alveg nýjan heim fyrir mér. Í dag er mikil krafa um að hlutir grípi athygli þína strax og þar kemur hreyfigrafík sterk inn.

Hvernig heldur þú að netheimildir um hönnun hafi haft áhrif á það hvernig grafísk hönnun er framleidd eða meðhöndluð í dag? Það verður sífellt auðveldara að sjálfmennta sig á öllum sviðum, þ.á.m. grafískri hönnun. Forritin verða aðgengilegri sem og framkvæmd verka. Það þýðir að það verði til fleiri slæm verk, en einnig fleiri góð sem hvetur til harðari framþróunnar í greininni. Í kjölfarið verður þá til meiri samkeppni, en útfrá því verða einnig til fleiri stefnur í greininni og meiri krafa um frumlegheit.

Telur þú það mikilvægt fyrir hönnuð að vera góður í teikningu? Það er alls ekki nauðsynlegt, en ég tel það vera stóran plús. Það er annarsvegar auðveldara að skissa hugmyndir í höndunum og hinsvegar eykur það skilning hönnuðarins á grundvallaratriðum í formfræði: góðum sveigjum, formum og umbroti. Ef maður vinnur öll sín verk einungis í tölvu byrjar maður sjálfkrafa að litast af þeim forritum sem maður notar, í forritinu er boðið upp á ákveðna möguleika sem hafa ósjálfrátt áhrif á allt sem maður gerir innan forritsins, þess vegna er mikilvægt að fara fram og aftur úr tölvu á blað og öfugt. Aðili sem æfir sig í og nýtir sér þetta verkfæri er að mínu mati betur stæður í framleiðslu á ferskari og frumlegri verkum.

Hvað er það sem þú nýtir þér mest í sambandi við leturhönnun? Ég nota forritið Glyphs, sem er einhver mesta snilld sem hefur verið fundin upp í grafískri hönnun, á eftir Adobe pakkanum að sjálfsögðu. En í Glyphs er einstaklega þægilegt að teikna upp bæði letur og logo.

Annars skiptist ég á því að skissa og vinna í tölvu og notast mikið við internetið, gagnasöfn og mín eigin ferðalög til að veita mér innblástur. Maður fer svo ósjálfrátt að taka meira og meira eftir formum og leturtýpum í sínu eigin umhverfi og er í raun alltaf að koma auga á eitthvað áhugavert.

82

Askur

Hvernig heldur þú hugmyndunum þínum ferskum og nýjum? Það er mikilvægt að vera alltaf að vinna í einhverjum verkefnum fyrir sjálfan sig, sama hversu merkileg eða ómerkileg þau eru. Um leið og maður er að framleiða eitthvað sem veitir manni ánægju þá heldur maður autómatískt í við aðra hönnuði og nýja strauma í hönnunarheiminum.

Hvað knýr þig áfram í hönnunarferlinu?

Sú tilfinning sem ég fæ þegar ég næ að skapa eitthvað áhugavert.

Hvað er það sem þú veist núna sem þú hefðir viljað vita þegar þú byrjaðir nám í grafískri hönnun?

Að taka sjálfan sig ekki of alvarlega, það skiptir ekki máli ef þú gerir ljótt verk svo lengi sem þú ert að vinna útfrá þér sjálfum og með þínum eigin drifkrafti og stíl, þetta ljóta verk gæti svo alveg eins leitt þig út í eitthvað alveg einstakt og jafnvel framúrskarandi. Ég var einmitt oft mjög stíf inní „gridinu“ fyrstu árin í skóla, sem er ekki endilega rétta leiðin.

Hvaða önnur áhugasvið hefur þú? Ég ferðast mikið, vil helst taka vinnutarnir og eyða svo peningnum til að ferðast til útlanda inn á milli. Svo hef ég áhuga á öllu fallegu í kringum mig, bæði fólki og hlutum, einnig að fara á snjóbretti og í ferðalög út á land. Áttu þér mottó sem þú tileinkar þér?

Hafa gaman.

Myndirnar sem prýða viðtalið eru af verkum Elsu

84

Askur

TOP 10 SKÓLAR HÖNNUNARNÁM ERLENDIS

California Institute of the Arts

CALIFORNIA

USA

www.calarts.edu

School of Visual Arts

NEW YORK

USA

www.sva.edu

Aalto University School of Arts, Design and Architecture

HELSINKI

FINNLAND

www.arts.aalto.fi

Pratt Institute

BROOKLYN

USA

www.nyaa.edu

Florence Institute of Design International

FLORENCE

ÍTALÍA

www.istitutomarangoni.com

Copenhagen Institute of Interaction Design

COPENHAGEN

DANMÖRK

www.ciid.dk

California Collage of the Arts

SAN FRANSISCO

USA

www.cca.edu

Corcoran Collage of Art and Design

WASHINGTON DC

USA

www.corcoran.gwu.edu

Instituto Europeo di Design

MILANO

ÍTALÍA

www.ied.edu

European University

NICOSIA

KÝPUR

www.ecu.ac.cy

Askur

85

ARNARSON

Þar sem ég á erfitt með að skrifa um sjálfan mig og ég get orðið þreytandi í miklu magni verður framvegis talað um Jón.

Jón er 29 ára gamall og fæddur og uppalinn í Reykholtsdal í Borgarfirði. Jón hefur komið víða við en fyrstu sumrum sínum eyddi Jón á garðyrkjustöð, síðan þá hefur Jón unnið við ýmsan iðnað og þjónustustörf.

Jón hefur lokið námskeiðum í sölu og markaðsfræði, frumkvöðla- og rekstrarfræði ásamt kerfisstjórabraut hjá NTV. Einnig stundaði Jón nám við vélvirkjun við Iðnskólann í Hafnarfirði. Nú síðast lá leið Jóns í grafíska miðlun við Tækniskólann. Námið er bæði krefjandi og gefandi og státar deildin af góðum kennurum og krefjandi verkefnum. Með skólanum hefur Jón séð um lítið gistiheimili sem móðir hans rekur. Jón hefur áhuga á markaðsmálum og rekstri fyrirtækja. Jón hefur gaman að því að fræðast og kynnast nýjungum. Jón er mikill pælari og finnst ekki leiðinlegt að hafa einhver vandamál á borðinu hjá sér.

Á eftir bolta kemur betra sjónvarpsefni...

SIGMAR

Viðtal við Jón H. Arnarson

Hvað er dróni?

Jón stúderar nú master í Unmanned Aircraft System Design Engineering hjá University of Southampton.

Dróni er samheiti sem notað er til að lýsa flestum teg­ undum ómannaðra loftfarartækja.

Hvaða notagildi hafa drónar í dag?

Drónar eru notaðir við ýmislegt í dag bæði tengt iðnaði, hernaði og almennum markaði. Hægt er að nýta dróna til að skoða og meta meðal annars hættuleg svæði sem annars er erfitt aðgengi að t.d. kjarnaofna. Á almennum markaði eru aðallega notaðir myndatökudrónar. Ýmis­ konar drónar eru einnig notaðir í hernaði.

Sérðu fyrir þér einhverja atvinnumöguleika fyrir hönnuði í dróna framleiðslu?

Iðnaðurinn sækir helst í að kaupa tilbúna dróna af almennum markaði og breyta þeim til að gegna ýmis­ konar hlutverkum. Í ferlinu að taka iðnaðarkerfi t.d. spectrum myndavélar, lofttegundamæla eða annars­ konar skynjara og innleiða það í drón þá þarf oft að hanna og smíða eða 3D prenta marga mismunandi parta til að sameina allan búnaðinn í eitt kerfi. Í sum­ um tilfellum er þó dróninn einnig hannaður utanum búnaðinn.

Sérðu fyrir þér fleiri svið sem drónar munu koma inn á?

Nú þegar eru margir farnir að þróa dróna til mann­ flutninga, Amazon hefur látið gera fyrir sig sjálfvirkan heimsendingardrón þar sem viðtakandi þarf aðeins að gefa upp staðsetningar, prenta út logo og setja út í garð, og dróninn kemur pakkanum til skila. En Google er einnig með svipað tæki í þróun, Facebook er einnig búið að hanna stóran rafknúinn drón með jafnstórt vænghaf og 747 breiðþota en vegur aðeins 500 kg og er hlaðinn af sólarrafhlöðum, þessi drón er hannaður til að dreifa interneti úr lofti fleiri vikur í senn.

Diskar Töskur Körfur Vellir Sagði einhver frisbí?

frisbigolf@frisbigolf.is � 847 1165 � Tjarnarbraut 21

Hafa drónar ekki einnig verið nýttir til björgunarstarfa?

Jú, björgunarveitir eru farnar að nýta sér minni teg­ undir dróna með myndavélum, venjulegum og jafnvel innrauðum myndavélum til leitar að fólki og dýrum á opnum svæðum eða þröngum svæðum sem erfitt er að komast að. Drónar hafa einnig verið notaðir til að kanna byggingar eftir jarðskjálfta eða annað sem gerir aðstæður hættulegar innandyra. Einnig er verið að vinna í því að gera dróna sem geta komið vistum eða lyfjum til þurfandi einstaklinga hratt og sjálfvirkt. Þá mun drón notast við myndgreiningu til þess að auðkenna viðtakandann.

Hvað kosta drónar í dag?

Hægt er að fá dróna frá fimm þúsund krónum upp í allt að fimm milljónir á almennum markaði. Svo eru til drónar sem kosta tugi milljóna í hernaði og iðnaði.

Algengast er þó að drónar sem fólk er að kaupa á al­ mennum markaði séu á verðbilinu hundrað til fimm­ hundruð þúsund.

Eru drónar að opna ný tækifæri í ljós- og kvikmyndaiðnaði?

Já, drónar eru að leysa af dýran og tímafrekan búnað, eins og vírvirki og þyrlur. Drónar eru farnir að bera allt að tíu kílóa myndavélar og eru þar af leiðandi nýtan­ legir í kvikmyndaiðnað og opna þar nýja möguleika.

Minni drónar eru mikið notaðir af áhugamönnum um allskyns ljósmyndun.

Er langt í að hver sem er geti tekið upp fjarstýringu og flogið og lent vandræðalaust? Í raun og veru er það hægt nú þegar, því hægt er að setja upp ósýnilega girðingu fyrir dróna sem notandinn getur ekki flogið útfyrir og getur þar af leiðandi ekki brotlent þó hann reyni. Einnig eru nánast allir drónar í dag með jafnvægisstýringu og GPS kerfi svo þótt flugmaðurinn sleppi öllum stýritökkum þá helst dróninn kyrr í loft­ inu. Þróunin í drónaheiminum krefst þess þó í dag að drónar geti farið að fljúga án fjarstýringa, þá annað hvort úr stjórntölvu eða einfaldlega bara úr símanum.

Drónar Myndavélar Aukahlutir Myndavélafestingar Viðgerðarþjónusta www.dronefly.is Krókhálsi 6 110 Reykjavík dronefly@dronefly.is

Kostir og gallar við fjórar gerðir Inkjet prentvéla fyrir stærri prentgripi.

UV-based Flatbed printers

Solvent Inkjet prentun

Kostir: UV prentun þarf ekki húðaðan prentflöt, sem skilar sér í sparnaði á ýmsum aukaefnum. UV blek þornar nánast samstundis og hefur góða endingu utandyra.

UV fljótþornandi blek er hægt að nota á nánast hvaða efni sem er, t.d. frauðplast, við, pappa, gler, plast o.m.fl.

Kostir: „Solvent“ prentarar framleiða mjög endingagóðar, rispuþolnar vörur sem eru vanalega notaðar utanhúss. Meðal annars auglýsingaborða, merkingar á bíla o.þ.h. Þeir prenta á óhúðuð efni og „etcha“ í raun yfirborð prentflatarins til þess að fá þétta festu.

Gallar: UV blek er ekki jafn hentugt til bílamerkinga og annarra verka sem þurfa að þola teygju. Stærsti gallinn er að blekið þornar ekki slétt á yfirborðinu, og gefur því matt yfirbragð. Þó svo að litasvið UV tækninnar hafi víkkað mikið síðustu ár, eiga þeir enn langt í land til að keppa við „Solvent“ eða í sumum tilfellum latex prentun. Góðar UV prentvélar eru dýrar.

heimild http://graphicartsmag.comhnologies/

92

Askur

Gallar: Fyrst og fremst eru það gufurnar, þú þarft að hafa góða loftræstingu ef þú ætlar að reka slíka vél. Fullþurrkun getur verið vandamál þegar prentað er á vínyl sem þarf að plasthúða.

Aqueous bleksprautuprentun

Latex bleksprautuprentun

Kostir: Vatnsleysanlegu litirnir eru umhverfisvænir. Þú getur sett upp svona prentara í hvaða skrifstofuumhverfi sem þú vilt án þess að hafa áhyggjur af eiturgufum.

Prentarinn gengur í venjulega innstungu og þarf enga sérstaka loftræstingu. Aqueaus prentun býður upp á góða upplausn og handhæga litastjórnun. Framleiðendur eins og Canon bjóða upp á 12 lita (pigmented) bleksett, sem státar stærsta litaskala sem völ er á. Þessar vélar eru einnig hlutfallslega ódýrar miðað við aðrar prentvélar.

Kostir: Vegna þess að blekið er vatnsleysanlegt þarf enga loftræstingu til þess að fjarlægja skaðleg efni frá prentvélinni og kemur því í veg fyrir umhverfisspor.

Latex prentun er mjög hentug fyrir borða og aðra utanhúss prentgripi bæði vegna endingar og skýrleika.

Gallar: Aqueous prentarar þurfa sérstaka húðun á pappírinn til að blekið leggist eðlilega og festist á yfirborðið.

Pappírinn og blekið eru dýrari.

24,3 megapixla Full Frame Exmor CMOS HD myndflaga.

Bionz X örgjörvi tryggir frábærar skýrar og suðlausar myndir.

E­Mount kerfi – útskiptanlegar linsur frá mörgum framleiðendum.

5 þátta hristivörn.

ISO 100­25600.

Innbyggt flass.

Viewfinder; rafstýrður, 1,3 cm, 100% sjónsvið.

3″ skjár 921.000 punkta sem hægt er að halla.

Full HD Video með Auto Focus 1920 x 1080 (60p/50p 28Mbps).

Sweep Panorama myndataka.

WIFI tenging einfaldar sendingar í snjalltæki og tölvur.

NFC snertitenging.

Rafhlaða; NPFW50.

Gallar: Latex prentarar hita yfirborð prentflatarins bæði fyrir og eftir prentun, og eyða því meira rafmagni miðað við aðra blekspraututækni. Sum efni eiga það til að verpast við mikinn hita.

Askur

93

HP Indigo 5600 Nýju Indigo digital vélarnar prenta á víðari skala efna, yfirborða og þykktar en aðrar digital prentvélar. Vélin prentar á pappír, pappa, plast, filmu, málma og gerfi­ efni (synthetics). Ekki er nauðsynlegt að skipta út CMYK litunum þó prentað sé á mismunandi efni. Farfalagið leggst ofan á yfirboðið en er nógu þunnt til þess að áferð yfirborðsins glatist ekki. Ef prentað er á litaðan grunn prentar vélin þunnt lag af hvítu undirlagi þannig að litur prentflatarins hefur ekki áhrif á litina í prentverkinu.

Prentplöturnar eru gúmmímottur sem leggjast vel að prentfletinum og dreifa farfa jafnt yfir hæstu og lægstu svæði prentflatarins. Blöndun litanna er framkvæmd samtímis, þetta gerist sjálfvirkt af mikilli nákvæmni sem skilar sér í jafnri farfagjöf og samræmi milli prentgripa.

Með þessu er einnig hægt að hafa stjórn á áferð og yfirborði.

Framleiðni Vélin getur framleitt yfir tvær milljónir blaðsíðna í lit eða fimm milljónir svarthvítar á mánuði. Bæði vegna framleiðni og fjölbreytni henta þessar vélar einstaklega vel fyrir minni og miðlungsstórar prentsmiðjur. Vélin prentar á yfir 2800 yfirborð, meðal annars strokinn og óstrokinn pappír.

94

Askur

HP ElectroInk

ElectroInk litaúrval

ElectroInk er einstakt fljótandi blek sem sameinar kosti digitalprentunar og bleksprautuprentunar. Blekið er rafhlaðið og því er dreift með vökva, með því að stýra hlöðnum liteindum er hægt að stjórna af nákvæmni staðsetningu punktanna, ElectroInk samanstendur af agnarsmáum liteiningum, allt niður í 1–2 míkron sem skilar sér í framúrskarandi upplausn, jöfnum gljáa, skörp­ um brúnum og mjög þunnu lagi af bleki. ElectroInk gengur á heimsins mesta úrval yfirborða eða yfir 3500 samþykkt efni. Þessi fjöldi hefur náðst með nánu sam­ starfi HP og pappírsframleiðenda um allan heim. Einnig má geta þess að blekið uppfyllir allar kröfur um að fá Svansvottun. Blekið kemur sem nokkurs konar massi eða krem, það kemur í kringlóttum hylkjum og skilur ekki eftir smit eða sóðaskap þegar skipt er um. Inn í vélinni fer svo kremið í annað blekhylki og blandast við olíu. Meira en 75% af ljósmyndabókum um allan heim eru prentaðar með ElectroInk og HP Indigo tækninni. Prófanir hafa leitt í ljós að Indigo gripir geta enst allt að 54 ár áður en litir fara að dofna og yfir 200 ár í lofttæmdu rými.

Fjórlitirnir CMYK sem einir og sér uppfylla ISO 12647 staðalinn og geta framkallað dekkri liti.

HP IndiChrome eru aukalitir fyrir vítt litasvið í 6–7 lita setti, (incorporate orange) appelsínugulur, fjólublár og grænn. Sem viðbót við CMYK víkka þeir litasviðið umtalsvert.

HP IndiChrome spot colors eru blandaðir úr 11 grunnlitum, safnið inniheldur flest alla Pantone liti.

Ljós Cyan og ljós Magenta fyrir ljósmyndaprentun en myndgæðin með þeim aukalitum eru samanburðarhæf við silver halide gæði í ljósmyndum.

Hvítt blek fyrir gegnsæi eða litað yfirborð.

Invisible red sést aðeins undir UV ljósi.

Light Black og Light Light Black eru hannaðir til að auka gæði á monochrome myndum, ljósmyndabókum og svarthvítum prentgripum.

Digital Matte er notað til þess að fá matta áferð á strokinn og húðaðan pappír.

Transparent er notað til að fá þykkari myndir eða búa til vatnsmerki og annað slíkt.

Fluorescent Pink bleikur litur sem glóir undir UV ljósi.

Meiri upplýsingar um HP ElectroInk og Indigo vélarnar er að finna á www.hp.com/go/graphic­arts

Askur

95

ARON KRISTJÁNSSON

Loksins, loksins, loksins! Þá er þessi önn á enda komin.

Búið að vera langt en skemmtilegt námsferðalag og að sjálfsögðu heldur maður áfram að læra í lífinu, en maður er aldrei fulllærður einstaklingur. Í gegnum tíðina hef ég komist að því að forsendan fyrir því að vera manneskja er að hafa eitthvað fyrir stafni og nú þegar ég sé glitta í rauðu húfuna, ætla ég mér að klára það sem ég byrjaði á. Það sem gerir þetta nám að því sem það er, eru kennarar og nemendur. Ef að kennarar kenndu eins og vélmenni og nemendur ynnu eins og vélar, væri þetta fag ekki eins skemmtilegt. Það er fólkið sem gefur þessu námi og komandi starfsframa þann karakter sem það hefur.

Að lokum langar mig til þess að þakka fyrir mig og held mína leið út í óvissuna.

Ég er fegurðardrottning. Ég brosi í gegnum tárin...

OLIVER

Brick Lane Brick Lane Þegar komið er til London þá er komið algjörlega inn í nýtt umhverfi og fyrir þá sem ekki hafa farið þangað, þá er þetta stórkostleg borg, rafmagnað og stórskemmtilegt andrúmsloft. Heilmikið að skoða og hægt að gleyma sér alveg á ráfi um borgina næstu klukkutímana. Síðan er þessi borg svo kaflaskipt að það er nánast eins og að fara tvisvar til útlanda. London hefur svo margt upp á að bjóða að ég gæti skrifað næstu blaðsíður um það. Þú ert komin/nn inn í borg þar sem fólk streymir um göturnar, eitthvað líflegt að gerast á hverju götuhorni og stöðug traffík sem leiðir þig að allskonar uppákomum. Að vera túristi þarna er mögnuð upplifun.

En það sem mér fannst standa upp úr ásamt ótal mörgu öðru er klárlega útimarkaður staðsettur í enda Brick Lane hverfisins í austur London. Þarna er flóamarkaður sem er eins og Kolaportið á sterum og gjörsamlega fangar alla athygli og lokkar fólk úr öllum áttum að heillandi stemmningu og meiriháttar fjöri. Markaður sem vaknar til lífsins á hverjum sunnudegi og sérstaklega á sumrin, þarna kemur fólk til að versla, smakka allskyns mat og njóta sólarinnar.

98

Askur

Flóamarkaðurinn Markaðurinn er týpískur austurenda London flóamarkaður, sem þýðir beyglubúllur, Bangladeshi karrí staðir, indverskar slæður og „Cockneys“ að selja dót á götunni. Þessi upptekni og háværi markaður er mitt á milli gersemar og ruslahaugs. Hann dregur að sér unga Lundúnarbúa í leit að second-hand húsgögnum, spútnik fötum (algjörlega þess virði fyrir retro lovers), smáhlutum (bric-a-brac), tímaritum, vintage fatnaði, snyrtivörum, sælgæti, raftækjum, vintage vörum og sitt lítið af hvoru sem má búast við að finna á flóamarkaði.

Brick Lane er núna að verða þekktur sem frábær staður til að næla sér í fylgihluti fyrir heimilið: allt frá eldhúsáhöldum, geisladiskum, dvd myndum yfir í húsgögn. Það sem er gaman við þennan markað, er það að þú veist aldrei hvað þú getur fundið, allt frá

ódýrum leðurfötum, gömlum tímaritum, vintage fötum yfir í skrautleg húsgögn, með fullt af drasli á milli.

Markaðirnir eru opnir hjá The Old Truman Brewery í Brick Lane á laugardögum frá kl. 11–6 á daginn og á sunnudögum frá kl. 10–5, nema the Sunday UpMarket sem er bara opinn á sunnudögum og einnig the Vintage Market sem er líka opinn á fimmtudögum og föstudögum.

Ef þú ert fyrir reyfarakaup og að prútta, afhverju þá ekki að gera þér dag úr því.

Gleðin í þessum flóamarkaði er sú að þú veist aldrei hvað þar er að finna. Það má í rauninni segja að þessi flóamarkaður sé fullkominn fyrir sunnudagsgöngu.

Askur

99

The Boiler House Hall Matarmarkaðurinn í The Boiler House Hall býður upp á tilbúinn mat sem kemur frá öllum heimshornum, þar á meðal allt frá nýelduðu pasta yfir í japanskan djúpsteiktan kolkrabba og eþópíska rétti. Á sumrin sér útimarkaðurinn The Sunday UpMarket til þess að skapa stemningu fyrir hundruði gesta sem koma víða úr heimi til að smakka mat, versla og njóta sólarinnar.

The Rootmaster er veitingastaður innbyggður í tveggja hæða strætó og býður upp á vegan rétti. Síðan er The Black Cab Coffee Co sem er leigubíll og er gerður algerlega að kaffivagni.

Ef það heillar þig ekki, þá eru allskyns indverskir staðir til að velja úr, flottir barir sem bjóða upp á hressingu og nóg af tónlist.

The Tea Rooms The Tea Rooms, opnaði árið 2009 og er þekktur fyrir gott úrval af te og kaffi og hefðbundnum bökuðum sætindum ásamt antík og silkiáklæði. Húsgögnum, safngripum og handgerðum sætindum. Markaðurinn er opinn frá kl. 11–6 á daginn og á sunnudögum frá kl. 10–5. Aðal búðin þeirra, The Vintage Emporium, er staðsett í kjallaranum undir aðal kaffihúsinu. Þetta er vintage fata- og fylgihlutabúð sem sérhæfir sig í antík og húsbúnaði, staðinn er einnig hægt að bóka fyrir veislur.

100

Askur

Upmarket er þekktur fyrir mikinn fjölda af básum sem einkennast af handþrykktum bolum yfir í handgerðar bollakökur og allt þar á milli. Föt sem eru bara „one of a kind“ og skartgripahönnun þar sem hönnuðir fá tækifæri til að sýna sínar vörur og síðan eru heilu básaraðirnar þar sem sölumenn og viðskiptamenn selja og kaupa sín á milli einstaka gripi. Í básunum hljóma allskyns tegundir af tónlist og þú þarft að smokra þér á milli fólksfjöldans til þess að komast að enda markaðarins þar sem matarsvæðið er. Lyktin mun hjálpa þér að finna svæðið en þú færð vatn í munninn löngu áður en þú kemst á leiðarenda. Það er nýeldaður matur frá hverju heimshorni og þú tekur að minnsta kosti nokkrar U-beygjur á milli bása áður en þú veist hvað þú ætlar að fá þér að borða. Tyrkneskir pottréttir, Sri Lankan karrí, kínverskar núðlur, tælenskir smáréttir, belgískar vöfflur, karabískur kjúklingur, eþópískt kjöt, sushi, falafel, halal (grillpinnar), vegan og listinn heldur áfram.

792 ísland „Svo mikið til að sjá, svo mikið til

9749571249

að finna, svo mikið til að borða og svo mikið til að kaupa.“ – Baya C.

„Úrvalið sem er af mat í Sunday UpMarket og Backyard Market í Old Truman Brewery er sér skemmtun út af fyrir sig!“ – Jennifer F.

„Glatað að ég skuli ekki búa hérna nálægt, eða kannski frekar blessun þar sem ég myndi koma hingað að minnsta kosti vikulega að fá mér að borða.“ – Jenn Z.

Góða ferð

„Brick Lane er algjör draumur! Í samanburði við Camden markaðina, toppar Brick Lane allt! Svo mikið að sjá,gera og borða! Mæli hiklaust með!“ – Eleanor K.

Það er betra að fljúga með okkur

OK Leiðir | Tjarnargata 12 | 230 Keflavík | www.okleidir.is

Myndir fyrir magann Burnt

Chef

Food, Inc.

Jiro dreams of sushi

Waitress

Spinning Plates

KRISTÍN ÓLAFSDÓTTIR Ég heiti Anna Kristín Ólafsdóttir og er fædd 10. ágúst 1986. Ég bý á Sunnubraut á Akranesi ásamt manni mínum Guðjóni Þór og tveggja ára dóttur okkar henni Hugrúnu Björk. Á heimilinu býr einnig kötturinn Kisa sem er einstaklega uppáþrengjandi en samt voðalega sæt. Ég ólst upp í Hvalfjarðarsveit í Borgarfirði og gekk í fámennan en góðan grunnskóla sem heitir Heiðarskóli. Þaðan lá leiðin í Fjölbrautaskólann í Breiðholti þar sem ég hóf nám á fata- og textílbraut, enda hafði ég mikinn áhuga á hönnun strax á unglingsárum. Það var hins vegar mikið stökk að fara úr hundrað manna skóla í sveitinni yfir í Fjölbraut í Breiðholti þar sem tvö þúsund nemendur röltu um gangana. Það varð því úr að ég snéri aftur á heimaslóðir og kláraði stúdentspróf á félagsfræðibraut við Fjölbrautaskólann á Akranesi.

Eftir fjölbraut tók við nám við Háskóla Íslands og þaðan útskrifaðist ég með BA-gráðu í þjóðfræði árið 2010 og MA-gráðu í hagnýtri menningarmiðlun árið 2013. Að því loknu vildi ég ná betri tökum á grafískri vinnslu og ákvað því að fara í nám í grafískri miðlun við Tækniskólann. Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á hönnun og get eytt löngum tíma í að skoða fallegar ljósmyndir, vefsíður, tímarit og teikningar.

Námið í grafískri miðlun hefur því átt sérstaklega vel við mig og ég vonast til að geta nýtt mér þá þekkingu sem ég hef öðlast þar í framtíðinni og tengt þessa kunnáttu við fyrra nám.

Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á hönnun...

ANNA

Dreymi þig vel... Það má sjá tengingu við þjóðfræði víðs vegar í sam­ félaginu, meðal annars í tísku og hönnun. Gott dæmi um hlut sem nýtur mikilla vinsælda sem heimilisskraut um þessar mundir og er nátengdur þjóðtrú og þjóðsög­ um er svokallaður draumafangari (e. dream catcher).

Uppruna draumafangarans má rekja til indíána­ ættbálksins Ojibwe en fangarinn komst svo í hendur fleiri ættbálka í gegnum vöruskipti og giftingar. Það var þó ekki fyrr en á sjöunda áratugnum, þegar þjóðflokkar sameinuðust, sem draumafangarinn fór að dreifast verulega. Síðan þá hefur verið litið á draumafangara sem tákn um sameiningu meðal indíánaættbálka og tákn þjóðarinnar sem fyrst byggði Ameríku.

Til er gömul þjóðsaga meðal Ojibwe þjóðflokksins þar sem sagt er frá tilurð draumafangarans. Þar segir frá konunni Asibikaashi sem bjargaði könguló frá dauða.

Köngulóin launaði lífgjöfina með því að spinna vef fyrir konuna og kenndi henni einnig aðferðina við spuna vefsins. Köngulóin sagði konunni að ef hún myndi hengja útkomuna fyrir ofan vöggu ungabarns, þá færu góðir draumar inn um gatið á vefnum en að vefurinn sjálfur myndi hins vegar grípa slæmu draumana. Við sólarupprás áttu vondu draumarnir svo að hverfa á braut.

Asibikaashi var einnig þekkt sem köngulóarkonan og trúðu indíánar því að hún passaði upp á öryggi

108

Askur

barna í þjóðflokknum. Þegar flokkurinn fór að breiða úr sér til Norður­Ameríku og víðar fór aftur á móti að verða erfitt fyrir Asibikaashi að vernda öll börnin. Þar af leiðandi fóru ömmur og mömmur að vefa töfravefi, úr plöntuþráðum og viðarhringjum, en hringurinn er heilagt form hjá indíánum. Úr varð draumafangari sem átti að vernda börn og fullorðna gegn vondum draumum og kom hann í stað Asibikaashi.

Samkvæmt hefðinni á draumafangarinn að vera fyrir ofan rúmstokk við höfðagaflinn og er hann oftast hafður fyrir ofan rúm eða vöggur barna á ákveðnum aldri. Eins og fram hefur komið er tilgangur drauma­ fangara að koma í veg fyrir martraðir og er trú indíána sú að hann fangi draumana þegar þeir fljúga hjá. Góðir draumar sleppa í gegnum gatið í miðjunni og renna niður skrautið til sofandi manneskjunnar fyrir neðan, meðan vondir draumar festast í netinu og hverfa er dagsljós skín á þá. Það er tiltölulega auðvelt og ódýrt að útbúa sinn eigin draumafangara. Undirstaðan er einfaldlega hring­ ur sem síðan er hægt að skreyta með garni, blúndum, perlum, skeljum, fjöðrum og í raun hverju sem er. Upp­ lagt er að gera sér ferð út í náttúruna og tína efnivið í draumafangara og gefa síðan ímyndunaraflinu lausan tauminn. Hér til hliðar eru myndir af nokkrum drauma­ föngurum sem nota má sem innblástur.

Askur

109

Sögur af reimleikum Frá aldaöðli virðist fólk hafa trúað á ýmsar kynjaverur og líf eftir dauðann. Hér áður fyrr var trúin á að líkami látinna manna lifði áfram eftir dauðann nokkuð þekkt og ef menn gengu aftur var talið að líkaminn sjálfur væri á ferð. Draugar nútímans birtast aftur á móti helst í reynslusögum fólks og er þeim þá oftast lýst sem andlegum fyrirbærum frekar en líkamlegum. Það má segja að sögur um reimleika utan af landi hafi ávallt verið meira áberandi í íslenskum ritum held­ ur en sambærilegar sögur úr Reykjavík. Þegar betur er að gáð virðist hins vegar þrælreimt í borginni og er Þjóðleikhúsið meðal þeirra staða þar sem orðið hefur vart við yfirnáttúrulega hluti.

ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ Þjóðleikhúsið stendur við Hverfisgötu 19 í Reykjavík en það var rithöfundurinn Indriði Einarsson sem fyrstur setti fram hugmynd um byggingu leikhússins árið 1907.

Framkvæmdir við Þjóðleikhúsið hófust þó ekki fyrr en árið 1928 og var byggingin reist eftir teikningum Guðjóns Samúelssonar, húsasmíðameistara ríkisins.

Framkvæmdirnar höfðu þó einungis staðið í nokkur ár þegar þær voru stöðvaðar vegna fjárskorts árið 1932.

Eftir að Ísland var hernumið af Bretum vorið 1940 var Þjóðleikhúsið notað sem birgðastöð fyrir herinn og var byggingin nýtt á þann hátt fram til ársins 1944.

110

Askur

Þá var leikhúsið rýmt og hafist handa við að ljúka frá­ gangi hússins. Þjóðleikhúsið var tilbúið til notkunar árið 1950 og vígsla þess fór fram við hátíðlega athöfn á sumardaginn fyrsta það ár.

Nú eru liðin sextíu og sex ár síðan og þær leiksýning­ ar sem settar hafa verið upp í leikhúsinu orðnar fjöl­ margar. Það sama má segja um einstaklingana sem þar hafa starfað og minningar um starfsemina því óteljandi.

Nokkrir starfsmenn hafa meðal annars upplifað dul­ arfulla strauma í Þjóðleikhúsinu og einhverjir telja að þar séu andar fortíðar á ferð. Það er endalaust verið að stríða okkur Leikhúsdraugar virðast halda til í flestum gömlum leikhúsum, jafnt erlendis sem hér á landi. Þar er Þjóð­ leikhúsið engin undantekning og ýmsar sögur hafa farið af reimleikum í húsinu. Mismunandi getgátur eru til um uppruna þess sem þar er á ferli og sumir telja að draugaganginn megi rekja til manns sem lést af slys­ förum í húsinu. Aðrir eru á því að rekja megi uppruna reimleikanna til tíma breska hersins í byggingunni, en þá vissu Íslendingar lítið um það sem fór fram innan luktra dyra Þjóðleikhússins. Að lokum hafa komið fram hugmyndir um að þarna sé einfaldlega um að ræða látna leikara sem snúa aftur til þess að heilsa upp á gamla samstarfsmenn og vini.

Á gamlársdag árið 2012 hljómaði þátturinn Þræl­ reimt í Reykjavík á Rás 1. Þar ræddi útvarpskonan Lísa Pálsdóttir meðal annars við Elvu Ósk Ólafsdóttur um reimleika í Þjóðleikhúsinu: Já ég hef oft fundið fyrir einhverju en aldrei séð, en já mjög oft fundið fyrir einhverju og já margir fleiri hér í húsinu hafa fundið fyrir einhverju svona nálægt sér en aldrei getað sett svona puttann beint á það.

En svona ein áþreifanlegasta sagan sem að ég upp­ lifði hérna þá vorum við að leika Hart í bak árið 2009 og við frumsýndum reyndar 2008, við vorum að sýna þetta fram í 2009 og það var á einni vetrarsýningunni, það var snemma í janúar að það var rosalega fallegt vetrarkvöld, mikil stilla og logn og frost og svona. Og við komum í hús eins og vanalega og gerum okkur klár og það fer allt öfugt hjá okkur. Það byrjar á því að við ætlum að byrja sýninguna og þá er ekki hægt að byrja vegna þess að ein leikkonan finnur ekki hluta af leikbúningnum sínum, sem að gerist nú alveg stundum sko en, en mjög sjaldan og það var ekkert hægt að redda einhverri annarri peysu vegna þess að í þessari peysu var næla sem að hafði þýðingu í leikritinu, sem var vitnað í og svona. Þannig að það fór allt í stresskast og allir voru að hjálpast að við að finna peysuna og hún fannst sem betur fer eftir smá seinkun en svo gátum við byrjað og þá byrjaði bara hvert óhappið á fætur öðru og það er endalaust verið að stríða okkur. Það er einn leikarinn sem að gleymir innkomu sem að aldrei hefur gleymt innkomu áður og það er einn leikari sem að bara man ekkert hvað hann á að segja og þetta hefur bara aldrei komið fyrir þennan leikara áður og ég er til dæmis sjálf, ég er á leiðinni að hlaupa í hraðskiptingu, í fataskiptingu og ég hleyp fram hjá hurð sem að gengur inn að, að sviðsmönnunum þar sem að sviðsmennirnir hafa aðstöðu. Þar heyri ég bara þessi

rosa læti, bara partýstuð og ég hugsa bara eru þau með útvarp eða sjónvarp í gangi, vita þau ekki að sýningin er byrjuð! Og ég opna hurðina og ætla að fara öskra eitthvað en þá er bara alveg hljóð þarna inni og ekkert að gerast og ég tala við sminkurnar og stelpurnar og þær heyrðu þetta líka, svona partýlæti.

Maður fer svona að klóra sér í hausnum og svo kemur að hléinu og þá segist hún hérna Helga sem að var hvíslari hjá okkur, hún gekk í fangið á einhverri veru sem að við vitum ekki hvað var eða hver var en hún fann fyrir að hún gekk í fangið á einhverri manneskju.

Og svona gekk þetta fram og til baka og meira segja talaði ég svo við sviðsmennina eftir sýningu, þá hafði á þessu fallega vetrarkvöldi glugginn hjá þeim fokið upp.

Og ekki nóg með það, úti í honum stóð þungur, mjög þungur svona kertastjaki og við hliðina á kertastjak­ anum var lítið staup. Kertastjakinn rauk á gólfið og brotnaði allur en staupið sat kyrrt í gluggakistunni. Þannig að það voru allir að klóra sér í hausnum yfir þessu. En við komumst að því að þetta bara hlýtur að hafa verið, jaa ég veit ekki þetta er leikrit eftir Jökul Jakobsson. Þetta er ekki það eina sem gerðist, því oft á sýningum var einhver stríðni í gangi.

Við til dæmis vorum með leikmun sem var svona fornaldar klukka, bara svona kúkú klukka sem að svona lítill fugl kemur út og gaggar. Nema hvað að það er náttúrulega búið að taka batteríið úr þessu og allt og þetta er bara svona leikmunur. Og svo allt í einu eftir fjörutíu og eitthvað sýningar erum við Þóra Karítas að leika eina senu, allt í einu fer þessi klukka í gang, fer að slá. Tink, tonk, tink, tonk. Þannig að við svona stirðnum svolítið upp á sviðinu og horfumst í augu og svo náttúrulega förum við bara að leika yfir þetta. Og við spurðum einmitt hérna sviðsmennina eftir sýninguna bíddu settuð þið batterí í klukkuna?

Nei, nei, nei, nei, nei. Þannig að maður hugsar alltaf bíddu er verið að stríða okkur hérna?

Askur

111

Elva Ósk nefndi dæmi um aðra starfsmenn sem höfðu orðið fyrir svipaðri reynslu í leikhúsinu. Einn sýningar­ stjóranna fann oft fyrir einhverskonar nærveru og taldi sig meira að segja sjá veru í eitt skiptið. Sömu sögu var að segja um einn hvíslara sem starfar í leikhúsinu, en hann hefur nokkrum sinnum fundið fyrir viðveru í salnum þegar á æfingum stendur. Oft smellur til dæmis í sætunum, eins og einhver sé að standa upp úr þeim, þó svo að enginn sitji þar nema hvíslarinn.

Leikkonan segir að nærveran sem svo margir nefna sé þó ekki óþægileg og upplifunin minni helst á stríðni látinna félaga. Flestir taka í svipaðan streng en þó hafa örfáir fundið fyrir óþægilegum straumum í húsinu og var Árni Ibsen heitinn einn þeirra.

Hálfi maðurinn Árni Ibsen var afkastamikið leikskáld og ljóðskáld sem starfaði hjá Þjóðleikhúsinu í tugi ára. Ferill hans hjá leikhúsinu var farsæll og það voru ófáar stundir sem hann eyddi í húsinu. Kvöld eitt þegar Árni var þar við vinnu varð hann fyrir ónotalegri reynslu sem hann ræddi um við Guðrúnu Gunnlaugsdóttur í viðtali sem birtist í Morgunblaðinu árið 2004: Ég var ekki myrkfælinn sem barn. Oft bað amma mig að ,,skreppa ofan“ (niður í kjallara) til að sækja í búrið sultukrukku eða kartöflur. Aldrei varð ég þó hræddur í þeim ferðum þótt dimmt væri niðri. Ég varð þó einu sinni löngu síðar mjög skelkaður vegna yfirnáttúrlegra og óvinsamlegra áhrifa. Ég hafði vinnuaðstöðu norðan megin í Þjóðleikhúsinu. Til að komast þangað þurfti að fara um pall framan við inn­ gang að norðanverðu sem mikið var notaður meðan skrifstofan var í húsinu. Eitt sinn var ég að vinna síðla kvölds, einn í húsinu. Þegar ég kom niður á stigapallinn þyrmdi yfir mig ákaflega skrítin tilfinning. Ég var lengi niður stigann og þorði ekki að líta til baka. Seinna fannst mér ég ekki komast þarna niður og fór heldur yfir dimmt sviðið og gegnum allt húsið. Ég hafði orð á þessu og í ljós kom að margir höfðu sömu sögu að segja. Einn leikarinn sagði: ,,Er þetta ekki þar sem hálfi maðurinn er?“ Einn starfsmaður elti mannveru um allt hús sem hvarf svo. Ég tel að þessi slæðingur eigi rætur að rekja til þess hlutverks hússins að vera fangelsi og jafnvel aftöku­ staður hersins á stríðsárunum. Þess ber þó að geta að sum gömul leikhús hafa orð á sér fyrir að vera full af draugum. Um þetta eru til margar sögur, einkum erlendar.

Árni leitar skýringa á upplifun starfsfólksins með því að tengja hana við voveiflega og lítt þekkta atburði sem áttu sér stað í húsinu áratugum áður. Slík teng­

112

Askur

ing er algeng þegar kemur að draugasögum því þær spretta skiljanlega oft upp á stöðum þar sem eitthvað óhugnanlegt eða undarlegt hefur átt sér stað. Þau Tryggvi Dór Gíslason og Valgerður Óskarsdóttir, þjóðfræðingar og menningarmiðlarar, gerðu stutta mynd haustið 2012 þar sem fjallað var um draugagang í Þjóðleikhúsinu. Þar ræddu þau við leikkonuna Herdísi Þorvaldsdóttur sem sagði frá tímabilinu þegar bret­ ar höfðust við í húsinu og sögur af draugagangi sem tengdar eru þessum tíma: Svo kemur stríðið og 1940 þá koma hérna Bretar og þegar þeir sjá þetta stóra hús tómt þá notuðu þeir það sem pakkhús og það var notað sem pakkhús öll stríðsárin. Það voru hérna reykháfar út um gluggana og það var reykur og alveg hörmulegt ástand.

En það hefur skeð hérna í húsinu á meðan Bretarnir voru hérna að það var þarna ungur maður. Það er ekki vitað hvað hefur komið fyrir hann eða hvort honum hefur bara leiðst svona mikið hérna, hann hengir sig í húsinu.

Jæja svo líkur nú stríðinu og þá er farið að hugsa um að gera eitthvað við þetta bákn hérna og það hefur verið svona líklega nítjánhundruðfjörtíuogfimm, sex, þá er byrjað aftur á húsinu og nú er ákveðið að klára það. Og það er ákveðið að það sé tilbúið 1950 og eftir það þá verða margir varir við eitthvað sem ekki á að vera hérna og þegar farið er að leika hérna og vinna hérna þá kemur ýmislegt fyrir. Það er til dæmis brattur stigi upp í æfingasalinn og það er maður að fara þarna niður með dót og honum finnst sér bókstaflega vera hrint niður tröppurnar.

Nú Arndís Björnsdóttir leikkona hún hérna fer út á… þetta var bara nokkrum dögum fyrir opnunina. Hún fer á sviðið og fer að skoða leikmyndina, óskaplega hrifin og gengur afturábak svo finnst henni bókstaflega að henni sé hrint ofan í gryfjuna og hún meiðist illa og fer á

spítala og alveg skelfingu lostin að geta ekki verið hérna þegar opnað er. Og hún kemur hérna öll í spelkum frá spítalanum og kemst í gegnum rulluna sína þarna á opnuninni og fer svo beint á spítalann aftur.

Og svo var það þannig að það var verið að mála íbúðina hennar Arndísar og hún gat ekki verið í íbúð­ inni, hún gat ekki sofið í íbúðinni það var svo óskaplega sterk lykt af málningu á þessum tíma og hún fær að vera hérna í búningsherberginu í leikhúsinu, sofa hérna í nokkrar nætur. Og fyrstu nóttina þá vaknar hún við það að hún heyrir að það er komið við snerilinn og þegar hún lítur á hurðina þá er hurðin svona mjög rólega að opnast og hún var nú skyggn hún hérna Arndís og varð ekki beint hrædd við þetta en hún vissi ekki betur en að hún væri alein í öllu húsinu. Svo hún stendur upp og opnar dyrnar og kallar fram á ganginn ,,Hver er hér?“ og það er ekki nokkur einasta sála nálægt.

Og þetta endaði með því að Arndís Björnsdóttir og nokkrir kunningjar hennar, þeir eru með miðilsfund á mánudagskvöldum. Það var bara á fyrstu árunum, alveg þarna skömmu eftir þetta. Arndís hafði áhuga á þessu og eins og ég var hún sjálf búin að verða vör við það að það var eitthvað hér á hreyfingu. Svo þeim datt í hug að reyna að hafa samband við þennan blessaða mann og bara láta hann vita að þetta væri misskiln­ ingur. Og Arndís segir að þeir hafi náð sambandi við hann og sagt honum frá því að hann ætti ekki að vera að þvælast hérna í myrkrinu.

Herdís heyrði aldrei sögur af draugum í leikhúsinu eftir þetta en margir af yngri leikurum hafa aftur á móti upplifað undarlega hluti í byggingunni á undanförnum árum og því virðist sem enn sé þar eitthvað á sveimi.

Eins og kom fram hér áðan er Þjóðleikhúsið ekki eina leikhúsið í heimi þar sem sögur af reimleikum eru til staðar og ef til vill er ástæðan sú að leikarar eru einfaldlega opnari og næmari fyrir því sem aðrir ekki sjá. Kannski eru þeir líka betri sagnamenn en flestir og með einstaklega frjótt ímyndunarafl. Þótt þessar getgátur gætu útskýrt alla leikhúsdraugana eru það ekki bara leikarar sem verða varir við slíka hluti. Finna má sögur af reimleikum á ýmsum öðrum stöðum en í leikhúsum og er Dómkirkjan einn þeirra.

DÓMKIRKJAN Dómkirkjan í Reykjavík stendur í Kirkjustræti við Austur­ völl og hófst bygging hennar haustið 1787. Kirkjan var byggð úr steini og grjóti og voru fangar úr tugthúsinu í Reykjavík látnir vinna mikið við byggingu hennar. Bygg­ ingarvinnan tók langan tíma vegna ýmissa erfiðleika sem komu upp en Dómkirkjan var loks vígð árið 1796 og hefur því staðið á sama stað í meira en tvö hundruð ár.

VILTU LÍFGA UPP Á HEIMILIÐ?

Pantaðu falleg veggspjöld á netinu!

Kíktu á úrvalið á www.akolafs.com

Veffang www.akolafs.is – Netfang annakristinolafs@gmail.com

þau myrt Guðrúnu í sameiningu. Þau byrjuðu á því að gefa henni eitur en þegar það dugði ekki til kæfði Bjarni hana á meðan Steinunn hélt höndum hennar föstum. Örlög Bjarna og Steinunnar

Miðbær Reykjavíkur og Dómkirkjan í kringum 1870.

Margt sögulegt hefur átt sér stað í Dómkirkjunni á þessum langa tíma og erfitt að útskýra suma atburðina sem þar eiga að hafa gerst. Á nítjándu öld sást oft til konu í kirkjunni sem virtist ekki mannleg og margir telja að þar hafi verið á ferð morðinginn Steinunn Sveins­ dóttir, sem kennd er við Sjöundá í Rauðasandshreppi.

Morðin á Sjöundá Steinunn Sveinsdóttir hét kona sem tengdist morðun­ um sem framin voru á bænum Sjöundá á Rauðasandi árið 1802. Árið sem morðin voru framin bjuggu hjónin Bjarni Bjarnason og Guðrún Egilsdóttir á hálfri jörðinni en á móti þeim Steinunn Sveinsdóttir og Jón Þorgríms­ son. Fljótlega eftir komu Jóns og Steinunnar byrjaði samdráttur hennar og Bjarna. Það var svo í apríl árið 1802 að Jón hvarf sporlaust.

Fyrst var talið að hann hefði hrapað fyrir björg í svo­ kölluðum Skorarhlíðum en þegar Guðrún lést snögg­ lega í júní sama ár komust sögur á kreik um að dauðs­ föllin væru ekki af eðlilegum toga. Um haustið fannst lík Jóns rekið á Rauðasandi og fóru þá grunsemdir manna enn að aukast. Líkið var mikið skaddað og á því sáust áverkar sem taldir voru af mannavöldum. Hins vegar fundust engin beinbrot á líkinu sem þótti meira en lítið undarlegt ef Jón hefði hrapað úr bröttum hlíðunum. Í framhaldi af þessu var Bjarni handtekinn og nokkru síðar voru hann og Steinunn flutt til yfirheyrslu á þing­ stað í Sauðlauksdal. Fyrst um sinn neitaði parið öllum tengslum við atburðina en eftir miklar yfirheyrslur ját­ uðu þau að hafa myrt maka sína. Kom þá í ljós að Bjarni hafði drepið Jón en Steinunn vitað af því og síðan hafi

114

Askur

Steinunn og Bjarni voru bæði dæmd til lífláts með öxi og átti í framhaldi af því að koma höfðum þeirra fyrir á stjaka yfir dysinni á aftökustaðnum. Sumarið 1803 voru Bjarni og Steinunn flutt til Reykjavíkur og þau höfð í haldi í tugthúsinu á Arnarhóli. Þar voru þau á meðan málið fór fyrir Landsrétt og síðar konung, þar sem dauðadómurinn var staðfestur.

Aftakan fór þó ekki strax fram þar sem illa gekk að finna böðul til verksins. Það var ekki fyrr en síðla sumars 1805 að fyrirmæli bárust frá Kaupmannahöfn um að senda skyldi Bjarna og Steinunni til Noregs þar sem þau skyldu tekin af lífi. Það fór þó svo að Steinunn var aldrei send út þar sem hún lést í fangavistinni þann 31. ágúst árið 1805 og bar dauða hennar snögglega að. Lík hennar var sent til krufningar hjá landlækni og þegar engir áverkar sáust á líkinu ályktaði hann að Steinunn hefði fengið slag af hugarangri. Það komust þó fljótt sögur á kreik um að Steinunn hefði ekki dáið á eðlilegan máta og segir meðal annars frá þessu í Tímanum árið 1962: Ein sagan er á þann veg, að sjálfur Friðrik Trampe, sem um þessar mundir var orðinn stiftamtmaður, hafi af vorkunnsemi hlutast til um það, að hún fengi eitur til þess að fyrirfara sér á, þegar sýnt var, að lífi hennar yrði ekki borgið. Það mun að sönnu rétt, að Trampe kenndi í brjósti um þau Bjarna og Steinunni, en hitt er fjarri lagi, að hann hafi farið að stofna embættisheiðri sínum í hættu með slíku tiltæki, enda hefði þá líkinu sennilega verið holað í jörðina ókrufðu. Önnur saga hermir, að Steinunn hafi verið þunguð eftir fangavörðinn, og var honum eignað það, að hann hefði fyrirfarið henni. Við þessa sögu var síðar tengt nafn fangagæslumanns er látinn var, þegar þessir at­ burðir gerðust. Vafalaust er þetta ekki heldur annað en þjóðsaga. Það hefur þótt best við hæfi í frásögum, að endalok Steinunnar væru sem sögulegust. Í þriðja lagi komst það á kreik, að Steinunn hefði drepið höfði við vegginn í hegningarhúsinu og rotað sig með þeim hætti.

Það spruttu því upp margar getgátur um dauða Steinunnar og enn er ekki vitað nákvæmlega hvernig dauða hennar bar að. Aftur á móti er vitað til þess að í framhaldi af krufningunni hafi lík hennar verið sett í trékistu og hún dysjuð á Arnarhólsholti, sem nú heitir Skólavörðuholt. Bjarni var aftur á móti færður

til Kristiansand í Noregi sama haust þar sem hann var hálshöggvinn.

Steinkudys og vofa Steinunnar Nokkrir fangar sáu um að flytja kistu Steinunnar upp á Skólavörðuholt og var gröfinni valinn staður í alfaraleið út úr bænum, suðaustur af staðnum þar sem Leifsstytta stendur nú. Fangarnir grófu grunna holu fyrir kistuna og báru svo grjót á gröfina þar til myndaðist dys. Þar ofan á var svo reistur stjaki sem höfuð Steinunnar hefði átt að festast á, ef böðullinn hefði náð að framkvæma verk sitt. Með tímanum safnaðist talsvert af smásteinum á dysina en það var forn hefð að ferðamenn sem áttu leið fram hjá dysjum sakamanna köstuðu steini á þær.

Misjafnar skýringar eru á siðnum en ástæðan sem séra Pétur á Kálfafellsstað gaf birtist í Nýja kirkjublaðinu árið 1915: Þeir setja steina á gröfina og það verður þessi siður til að menn taka upp stein og henda í Steinkudys. Sér­ staklega fólk frá Vestfjörðum, þeim var mjög tamt að gera þetta. Ég hef heyrt að ef þú hendir steini í gröfina hjá draugi þá gefur maður vísbendingu um að hann eigi að láta þig í friði.

Ýmsar sögur gengu um að ólánskvendið sem lá í dys­ inni væri á sveimi um holtið og samkvæmt Óla Kára Ólasyni, sagnfræðingi, lét hún einnig til sín taka víðar um bæinn: Það var talið að hún væri draugur og í Dómkirkjunni verður vart við hana í jarðarförum. Nú man ég ekki hversu margar jarðarfarir þetta eru en samt sem áður er þetta viðvarandi saga að hún gangi aftur í Dóm­ kirkjunni og sæki jarðarfarir.

Síðan er þessi saga þarna um manninn sem henti sér út um gluggann víst sönn. Hann heldur að Steinunn sitji við hliðina á honum og verður svo um að hann hendir sér út um gluggann og brýtur hann. Draugurinn magnast þarna í gegnum tíðina.

Steinunn sást oft í kirkjunni og sat gjarnan á bekk og tók þátt í athöfninni. Skiljanlega urðu margir skelkaðir og sumir ruku jafnvel út af hræðslu. Þekktust er sagan sem Óli nefnir, af manninum sem henti sér út um glugga kirkjunnar af skelfingu. Ef litið er í gamlar kirkjubækur má sjá að það brotnaði rúða í kirkjunni á þessum tíma og því ekki ómögulegt að gera sér í hugarlund að atvikið hafi í raun og veru átt sér stað. Þessir reimleikar í kirkjunni héldu áfram í nokkra áratugi og mögnuðust með tímanum allt þar til bein Steinunnar voru færð í vígða mold.

Hvíld í Hólavallagarði Reykjavík stækkaði óðum á 19. öld og byggð færðist sífellt nær Skólavörðuholtinu. Það var svo þann 8. janúar árið 1915 sem verkamenn komu að Steinkudys.

Matthías Þórðarson fornminjavörður lét grafa í kringum dysina, taka upp fúna kistuna og koma henni í heillegu lagi ofan í stóran kassa.

Nokkrum dögum síðar voru bein Steinunnar skoð­ uð og henni komið fyrir í líkhúsinu í Hólavallagarði.

Tuttugu manns sátu á bekkjum líkhússins á meðan fríkirkjuprestur las yfir líkamsleifunum. Að því búnu var kista hennar borin út í suðvesturhorn kirkjugarðsins þar sem gröf hafði verið tekin milli leiða og komst blaða­ maðurinn Árni Óla svo að orði um örlög sakakonunnar: Hún hafði hrasað og mennirnir kváðu upp dóm yfir henni. Hún var dæmd til lífláts og líkami hennar til eilífrar útlegðar frá friðhelgum grafreitum kristinna manna. Í rúma öld hefur hún legið hjá alfaravegi, frið­ laus og fyrirlitin. Í rúma öld hafa guðsbörnin kastað steinum að legstað hennar.

Eftir þetta virðist þessi umdeilda kona loks hafa öðlast ró því ekki hefur spurst til Steinunnar síðan bein hennar fengu hvíld í vígðri mold.

Askur

115

TINNA BJÖRT KARLSDÓTTIR

Ég heiti Tinna Björt og er 28 ára „fiðrildi“ úr Hafnarfirði. Ég á tvær stelpur sem eru 6 og 8 ára. Árið 2011 byrjaði ég í Tækniskólanum á upplýsinga- og fjölmiðlabraut með það í huga að fara í ljósmyndun sem ég gerði. Ég útskrifaðist um jólin 2013 af sérsviði í ljósmyndun, aldrei hvarflaði að mér að fara í grafíska miðlun.

Eftir ljósmyndun byrjaði ég í hárgreiðslunámi en tók mér pásu frá því þegar ég uppgötvaði annað nám... fiðrildi ahaa. Árið 2015 útskrifaðist ég sem innanhússtílisti með hæstu einkunn fyrir möppuna mína.

Planið var að klára svo hárgreiðslunámið þar til vinkona mín hvatti mig til að fara í grafíska miðlun, eins slæm hugmynd og mér fannst það fyrst hugsaði ég að það gæti nú komið sér vel með þeirri menntun sem ég hafði nú þegar. Ég sló til og sótti um. Ég byrjaði strax á sérsviðinu þar sem grunnnámið er það sama og ljósmyndun, þetta var mjög djúp dýfa í laugina þar sem ég hafði ekki snert InDesign eða önnur forrit en Photoshop nema rétt þá í grunnnáminu fyrir mörgum árum. Með hjálp frábærra og þolinmóðra kennara gerðist þetta hægt og rólega og er maður alltaf að læra eitthvað nýtt og þá um leið verður þetta skemmtilegra.

Framtíðarplönin mín eru að klára hárgreiðslunámið og fara svo að sjálfsögðu alla leið og er markið sett á að stofna fyrirtæki með öllu þessu samanblönduðu.

Líklega verður áherslan lögð á hárgreiðslu og ljósmyndun. Þrátt fyrir að námið væri mun meira krefjandi en ég hafði hugsað mér þá sé ég alls ekki eftir þessum tíma, enda reynslunni ríkari og búin að læra helling. Ég get vel mælt með þessu námi, hvort sem þú vilt taka þetta lengra þ.e. taka samning, fara í framhaldsnám eða ekki.

TÓLFAN

Styrmir Gíslason – stofnandi Tólfunnar Styrmir Gíslason er stofnandi Tólfunnar og getur hann svo sannarlega borið höfuðið hátt þegar hann lítur yfir stúkuna og séð þessa gríðarlegu stækkun á hóp stuðningsmanna. Segir hann sjálfur að það er munur á milli áhorfanda og stuðningsmanna.

Held að það sé óhætt að segja að við Íslendingar bæði leikmenn og stuðningsmenn eigum honum að þakka fyrir þá miklu stemningu sem hefur myndast á leikjum. Ég kikti í heimsókn til Styrmirs og spjallaði við hann um upphafið.

„eftir að ég varð vitni að því þegar 10– 15 Lettar eignuðu sér þjóðarleikvang Íslendinga og sungu steinsofandi stuðningsmenn/áhorfendur Íslands í kaf fékk ég endanlega nóg“

markið var að mæta á vináttulandsleik Íslands og Kanada og byrja byltinguna. Það tókst bara með ágætum. Við vorum um 25–35 þarna saman á fyrsta leiknum og eftir það var ekki aftur snúið.“ Segir Styrmir brosandi og sér alls ekki eftir þeirri vinnu sem hann hefur lagt í fyrir Tólfuna.

Breyting á áhuga fólks í kringum íslenskan fótbolta „Það er vissulega árangurstengt að hluta en engu að síður held ég að breytingin sé komin til að vera og sé búin að skjóta rótum. Ég er nokkuð viss um að stemningin mun eitthvað dala ef landsliðunum fer að ganga verr en hún mun aldrei fara aftur í sama farið og hún var í fyrir stofnun Tólfunnar. Fólk er farið að þora að sleppa sér á pöllunum og farið að þora að sýna ástríðuna sem það hefur fyrir fótbolta, en já, breytingin á áhuga og ástríðu fólks er risavaxin og er komin til að vera.“

Hugmyndin að Tólfunni

Væntingar fyrir EM

„Hugmyndin að því að gera eitthvað róttækt í sambandi við stemninguna, eða kannski frekar stemningsleysið á Laugardalsvelli var eitthvað sem ég var búinn að vera að hugsa lengi. En eftir að ég varð vitni að því þegar 10–15 Lettar eignuðu sér þjóðarleikvang Íslendinga og sungu steinsofandi stuðningsmenn/áhorfendur Íslands í kaf fékk ég endanlega nóg. Ég ræddi við Grétar félaga minn og saman fórum við af stað í að safna í kringum okkur fólki sem var á pari við okkur í fótboltaklikkun og ást á landsliðinu.

Við fórum á fullt í að koma batteríinu af stað og tak-

„Ég hafði háar væntingar fyrir undankeppnina og spáði að við værum að fara á EM 2016, sem gekk eftir. Ég hef lítið breyst á þeim tíma og held áfram að hafa háar væntingar. Ég tippa á að við komumst upp úr riðlinum og jafnvel inn í 8 liða úrslit. Það væri náttúrulega frábær árangur.

Aðallega eru þó væntingar mínar bundnar því að liðið berjist og verði landi og þjóð til sóma,og að Tólfan og aðrir íslenskir stuðningsmenn komi sterkir inn og sýni hvernig á að gera þetta.”

Segir Styrmir að lokum sem lætur sig ekki vanta út í Frakklandi.

118

Askur

FORMAÐURINN Tólfan

Markmið félagsins er mikill stuðningur við karla- og kvennalandsliðin og að auka áhuga fólks á því að styðja við þau.

Félagi getur hver sá orðið sem mætir á leiki og styður liðið sem stuðningsmaður en ekki áhorfandi og er tilbúinn að fara eftir reglum félagsins.

Annað hvert ár er kosið um stjórn Tólfunnar.

Núverandi formaður Tólfunnar er hann Benjamín eða Benni Bongó eins og hann er kallaður, en áður var hann varaformaður, á síðasta ári var hann beðinn um að taka við sem formaður sem hann samþykkti enda hjartað hans vel blátt. Ég fór og hitti Benna Bongó og spurði hann út í Tólfuna og það sem framundan er.

Hlutverk formanns „Hlutverk formanns er hreinlega að vera ábyrgur fyrir Tólfunni, hennar hag og ímynd. Gæta þess að allt fari vel fram og halda í gömlu gildin.“ Hann segir það gríðarlega mikilvægt fyrir þessi flottu félagasamtök að mórallinn sé góður og allir sáttir og segist gera sitt allra besta til að halda því til streitu.

Leikdagur „Meðal annars þarf að hengja upp fána niður á Laugardalsvelli, búa til „eventa“ á Facebook, auglýsa samkomuna sem fer iðulega fram á Ölveri.

Týpiskur dagur hjá Tólfunni á leikdegi er yfirleitt að byrja uppúr hádegi og þá safnast Tólfur saman á BK-kjúkling og borða í boði hússins ef þú ert í tólfutreyju.

Eftir það er rölt niður á Ölver og við tekur söngur, spjall og gleði. Sumir fá sér einn eða tvo kalda og bíða eftir að Heimir þjálfari komi að halda töflufund.“

Benni bongo í Hollandi

Um klst. fyrir leik er skrúðganga á völlinn, fánar, blys og trommur sem fylgir með á Laugardalsvöll og við tekur svo auðvitað fallegi þjóðsöngurinn og hvatning í 90 mínútur plús, þar sem ekkert er gefið eftir. Við erum stuðningsmenn en ekki áhorfendur,“ segir Benni mjög ákveðinn.

Skipulag fyrir EM „Það er mikil spenna fyrir EM og í rauninni allt skipulag í fullum gangi, það eru komnar fullt af frábærum hugmyndum sem eru í vinnslu. Það er t.d. verið að skipuleggja risastórt 17. júní partý sem verður auglýst betur síðar, en það er bara eitt sem er staðfest og það er að þetta verður GEÐVEIKT“ segir Benni hátt og klappar. „Leikdagarnir verða með tólfusniði. Við hittumst snemma, tröllum og höfum gaman. Það verður gríðarlegur fjöldi þarna úti og verður bara að koma í ljós hvernig gengur að ná öllum saman. Við munum nota samfélagsmiðlana til að koma fram upplýsingum hvar við verðum o.s.frv. Við erum bara að fara út til að njóta og styðja okkar menn svo verður annað að koma í ljós.“

„en það er bara eitt sem er staðfest og það er að þetta verður GEÐVEIKT“ Askur

119

Stelpurnar okkar 2009

Sárt tap gegn Norðmönnum

EM 2009 var tíunda Evrópukeppnin og var haldin í Finnlandi. Ísland í B-riðli með Þýskalandi, Frakklandi og Noregi. Ísland lék frábærlega í undankeppni EM 2009.

Frábær sigur gegn Frakklandi á Laugardalsvelli í júní 2007 gaf byr í seglin en heldur óvænt tap gegn Slóveníu í ágúst dró úr væntingum.

Liðið fór aftur vel af stað 2008 og eftir þrjá sigra átti Ísland möguleika á sigri í riðlinum en lokaleikurinn gegn Frökkum tapaðist. Sex sigrar skiluðu öðru sætinu í riðlinum og umspil um þátttöku í lokakeppni EM 2009 í Finnlandi. Ísland mætti Írlandi í umspili um sæti á EM. Fyrri leikurinn fór fram í Dublin og lauk með 1-1 janftefli.

Síðari leikurinn var leikinn á Laugardalsvelli 30. október. Íslenska liðið var betra allan leikinn og vann 3-0 og ljóst að sæti í lokakeppninni í Finnlandi var í höfn. Einn merkasti áfanginn í íslenskri knattspyrnusögu hafði náðst.

Mikið var fjallað um í fjölmiðlum hve góð stemning var í íslenska hópnum.

Annar leikurinn á EM var gegn Norðmönnum. Ísland þurfti eitt stig til að eiga möguleika á að komast í átta liða úrslit og á fyrstu mínútu var ljóst að stelpurnar ætluðu sér þangað. Ágæt marktækifæri fóru forgörðum í fyrri hálfleik og það var reiðarslag þegar Norðmenn komust yfir rétt áður en flautað var til leikhlés. Fátt markvert gerðist í síðari hálfleik, Norðmenn lágu í vörn og Íslenska liðið fann ekki leiðina að markinu. Liðið lék miklu betur en gegn Frökkum, sem auðvitað var jákvætt þrátt fyrir dapurleg úrslit.

Risastór stund Ein stærsta stund íslenskrar knattspyrnu rann upp þann 24. ágúst. Ísland og Frakkland áttust við í Evrópukeppninni. Íslenskt A-landslið var að spila í fyrsta sinn í lokakeppni stórmóts. Langþráður draumur margra var orðinn að veruleika. Ísland fékk óskabyrjun þegar það komst yfir með skallamarki Hólmfríðar á sjöundu mínútu eftir fyrirgjöf Margrétar Láru. Frakkar jöfnuðu á 18. mínútu úr víti og staðan í leikhlé 1-1. Fljótlega í síðari hálfleik komust Frakkar yfir, aftur með marki úr vítaspyrnu. Á 67. mínútu skoruðu þeir sitt þriðja mark. Ísland fékk tækifæri að minnka muninn en markmaður Frakka varði vítaspyrnu Margrétar Láru.

Blaðamaður Fréttablaðsins sagði dómara leiksins hafa gefið Frökkum bæði vítin.

120

Askur

Naumt tap gegn besta liði heims Ísland mætti heims- og Evrópumeisturum Þjóðverja í lokaleik sínum á EM í Finnlandi.

Fyrirfram töldust möguleikar stelpnanna á sigri heldur litlir en þrátt fyrir að Þjóðverjarnir væru betri í fyrri hálfleik var staðan í leikhlé 0-0. Þjóð verjar skoruðu hálfgert heppnismark snemma í seinni hálfleik og þrátt fyrir nokkur ágæt tækifæri tókst Íslandi ekki að jafna.

2013 Ísland byrjaði undankeppni EM 2013 á sigri á Búlgaríu á Laugardalsvelli og fylgdi honum eftir með að leggja Norðmenn, sem komist höfðu í undankeppni EM 2009.

Ljóst var að Ísland, Noregur og Belgía myndu berjast á toppnum og fór svo að viðureign Íslands og Noregs í Noregi í lokaumferð riðlakeppninnar var úrslitaleikur um efsta sætið. Ísland dugði jafntefli en heimamenn unnu 2-1 og stelpnanna beið því umspil um þátttöku í lokakeppni EM, líkt og fjórum árum fyrr. Ótrúlega flottur árangur hjá stelpunum.

Aftur í lokakeppni Ísland mætti Úkraínu í umspili um laust sæti á EM í Svíþjóð 2013. Báðir leikirnir voru hörkuspennandi og þróuðust með sama hætti.

Fyrri leikurinn í Úkraínu endaði 2-3 fyrir þeim íslensku.

Sama var á teningnum í Laugardalnum og endaði leikurinn með góðum íslenskum sigri 3-2 og þar með tryggðu íslensku stelpurnar sæti í lokakeppni EM annað sinn í röð.

Lokakeppnin Á EM í Svíþjóð var Ísland í B-riðli með Noregi, Þýskalandi og Hollandi.

Fyrsti leikur Íslands á EM í Svíþjóð var gegn Norðmönnum. Um miðjan fyrri hálfleik skoruðu Norðmenn. Íslensku stelpurnar jöfnuðu loks skömmu fyrir leikslok með marki Margrétar Láru úr vítaspyrnu. Úrslitin voru sanngjörn og fyrsta stig Íslands í lokakeppni EM staðreynd.

Tap gegn meisturunum Ísland mætti Þjóðverjum, sem voru ríkjandi Evrópumeistarar, í annarri umferð riðlakeppninnar.

Fyrsta markið kom um miðjan fyrri hálfleik frá þeim þýsku og bættu þær tveimur mörkum við það og úrslitin sanngjörn 3-0.

Frábær sigur Í lokaleik riðlakeppninnar mætti Ísland Hollandi.

Bæði lið voru með eitt stig og áttu með sigri möguleika á að komast í átta liða úrslitin.

Leikurinn var jafn framan af en fyrsta og eina mark leiksins var íslenskt sem Dagný Brynjarsdóttir skoraði með skalla á 30. mínútu eftir sendingu frá Hallberu Guðnýju. Ísland var nær því að bæta við mörkum en Hollendingar að jafna og sigurinn því sanngjarn sem endaði 1-0.

Átta liða úrslit Íslendingar mættu Svíum og ljóst að leikurinn yrði erfiður.

Svíar byrjuðu af krafti og skoruðu fyrsta mark leiksins á þriðju mínútu, staðan í hálfleik var 3-0. Í síðari hálfleik bættu Svíar við marki og 4-0-tap staðreynd en eftir stóð frábært íslenskt lið sem náði besta árangri sem íslenskt A-landslið hefur náð í lokakeppni stórmóts og var sjálfu sér og þjóð sinni til mikils sóma.

Lokastaðan í riðlinum Lið

Sigrar

Jafntefli

Töp

Markatala

Stig

Noregur

8

0

2

35–9

24

Ísland

7

1

2

28–4

22

Belgía

6

2

2

18–8

20

Norður-Írland

3

2

5

12–1

11

Ungverjaland

3

1

6

18–22

10

Búlgaría

0

0

10

1–54

0

Askur

121

Strákarnir okkar 2016

Sögulegur sigur í Hollandi

Undankeppni EM 2016 hófst 9. september 2014 Fáir áttu von á því að Ísland væri líklegt til stórræða fyrir Ísland og tóku þeir á móti Tyrkjum í Laugardalngegn stjörnu prýddu liði Hollands. um. Í febrúar 2014 var dregið í riðla og ljóst að Ísland Íslensku strákarnir höfðu hins vegar allir trú. átti erfitt verkefni fyrir höndum þegar þeir lentu með Hollendingar höfðu þremur mánuðum fyrir þennan Hollandi, Tékklandi, Tyrklandi, Lettlandi og Kasakstan leik tryggt sér bronsverðlaun á HM. í riðli. Búið var að fjölga þátttökuStrax á 10. mínútu fékk íslenska „Við fáum þjóðum í lokakeppni EM í 24 og því liðið vítaspyrnu, Gylfi fór á punktinn stuðningsmenn og komust 2 efstu liðin úr hverjum riðli og staðan 1-0. áfram ásamt nokkrum liðum sem fólkið með ef við náum Eftir markið tóku Hollendingar öll höfnuðu í þriðja sæti. að vinna fyrsta leik. völd á vellinum, þar til Gylfi þrumaði honum í netið og staðan 2-0 í hálfleik. Þá kemur ákveðin Fullkomin byrjun Holland fann engar glufur á ísstemning í hópinn og lensku vörninni í seinni hálfleik. Íslendingar fengu Tyrki í heimsókn ef við náum að halda í Laugardalinn í fyrsta leik undanÍslenska liðið varðist óaðfinnanhenni er allt hægt“ keppninnar. Þjálfarar og leikmenn lega og uppskar Ísland 2-0 sögulegan höfðu lagt ríka áherslu á að byrja Kolbeinn Sigþórsson sigur á Laugardalsvelli. mótið af krafti. Ísland langt frá sínu besta gegn Íslenska liðið mætti af krafti til leiks. Á átjándu mínsterkum Tékkum útu kom Jón Daði Íslandi yfir með skalla eftir hornspyrnu frá Gylfa Þór. Íslendingar leiddu verðskuldað Uppselt var á leikinn og komust mun færri að en vildu. í hálfleik 1-0. Ísland og Tékkland voru jöfn á toppi A-riðils með níu Í seinni hálfleik var Ísland mun líklegri til að stig fyrir leikinn í Plzen. bæta við en gestirnar að koma með sitt fyrsta.

Leikurinn byrjaði vel fyrir Íslendinga og strax á 9.

Gylfi þór bætti svo við marki á 76. mínútu, með mínútu komst Ísland yfir með skalla frá Ragnari sem skoti fyrir utan teig. Mínútu síðar skoraði svo Kolskoraði sitt fyrsta landsliðsmark. Rétt fyrir hálfleik beinn þriðja mark Íslendinga eftir langa sendfengu Tékkar ódýra aukaspyrnu rétt fyrir utan teig sem ingu frá Ara Frey og endaði leikurinn með sannendaði í markinu og staðan því 1-1 í hálfleik. gjörnum íslenskum sigri 3-0.

Heimamenn hófu síðari hálfleik af krafti og á 61. mínútu komust Tékkar yfir með frekar slysalegu marki. Þolinmæðin gegn varnarsinnuðum Tékkar spiluðu vel og því var sigurinn sanngjarn en Lettum skilaði sér íslenska liðið spilaði ekki eins vel og að undanförnu Íslenska liðið stillti óbreyttu liði frá sigurleiknum gegn og var langt frá sínu besta.

Tyrkjum. „Við eigum ekkert erindi til Frakklands ef við Næst var því að fara til Kasakstar. getum ekki komið til Lettlands og unnið,“ sagði Gylfi Þá voru það Kasakar sem tóku á móti Þór fyrir leik. íslenska liðinu Fyrri hálfleikurinn var markalaus og átti Ísland erfitt með að finna glufur á lettnesku vörninni en voru þó Eiður Smári var mættur aftur eftir 16 mánaða fjarveru, mun meiri með boltann. Strákarnir hófu síðari hálfhann tók ekki langan tíma í það að stimpla sig inn aftur leik af krafti og á 66. mínútu byrjuðu þeir að skora og skoraði strax eftir tuttugu mínútur. og enduðu mörkin á að vera þrjú, íslenskur sigur á Tólf mínútum síðar skallaði Birkir Bjarnason boltheimavelli 3-0 ann í netið eftir sendingu frá Gylfa Þór. Birkir var ekki

122

Askur

hættur og bætti öðru við á lokamínútunni og frábær niðurstaða 0-3 sigur í Kasakstan.

Undankeppnin var nú hálfnuð og Ísland í góðri stöðu.

Eftir fjóra sigra í fimm leikjum var Ísland með 12 stig í öðru sætinu.

Risaskref í átt til Frakklands Óhætt er að segja að leikur Íslendinga og Tékka hafi verið með þeim mikilvægustu sem íslenska karlalandsliðið hefur leikið. Með sigri gátu þeir komist í toppsæti riðilsins.

Tékkar byrjuðu betur og áttu tvö fín færi á fyrsta stundarfjórðungi leiksins. Íslenska liðið sótti í sig veðrið eftir því sem á leið og færði sig framar á völlinn en tókst ekki að binda endahnútinn á þær og því markalaust þegar flautað var til loka fyrri hálfleiks.

Tékkar áttu fyrsta markið í seinni hálfleik, Íslendingar hresstust heldur betur við að fá á sig markið og tókst þeim að jafna metin aðeins fimm mínútum síðar.

Stuttu síðar komust Íslendingar yfir 2-1 með marki frá Kolbeini Sigþórssyni Ísland var nær því að bæta við marki það sem eftir lifði leiks en Tékkar að jafna 2-1 sætur og sanngjarn sigur. Tæplega tíu þúsund íslenskir stuðningsmenn sungu hátt „Ísland á EM“ enda íslenska karlalandsliðið aldrei jafn nálægt þessu takmarki og nú.

Næsta verkefni var að fara til Hollands.

Draumakvöld í Amsterdam Gríðarleg stemning myndaðist í Amsterdam um þrjú þúsund Íslendingar mættu til að styðja við bakið á landsliðinu. Aron Einar sagði að hann hafi aldrei séð svona stuðning á útivelli með sínum félagsliðum. Það var ómetanlegt að finna fyrir þessum stuðningi og heyra meira í íslensku áhorfendunum en þeim hollensku.

Eftir hálftíma leik fór fyrirliði Hollendinga meiddur af velli og aðeins tveimur mínútum síðar sló Bruno til Kolbeins og fékk réttilega að líta rauða spjaldið.

Markalaust var í hálfleik en þegar fimm mínútur voru liðnar af síðari hálfleik fengu Íslendingar vítaspyrnu. Gylfi fór á punktinn og skoraði ágætt mark. Hollendingar náðu ekki að ógna marki íslenska liðsins en þá helst með skoti utan vítateigs en Hannes í markinu sá um að verjast þeim. Leik-

urinn endaði þá 1-0 og 3 stig í hús og ljóst að aðeins eitt stig til viðbótar myndi tryggja þeim sæti í lokakeppni EM. Draumurinn var að rætast!

Ísland á EM! Þegar leikurinn gegn Kasakstan var þurfti Ísland aðeins eitt stig til að tryggja farseðilinn til Frakklands þrátt fyrir að tveir leikir væru eftir, hreinlega lygileg staða.

Leikurinn var frekar bragðdaufur en Ísland náði að halda markinu hreinu, eins með Kasakstan og fékk því Ísland örlagaríka stigið og ljóst að Ísland væri á leið á EM. Heimir hrósaði íslensku stuðningsmönnum og sagðist þakklátur fyrir stuðninginn. „Þeir hafa bætt sig í hverjum leik eins og leikmennirnir.“

Lokaleikirnir

Í S L A N D

ÁFRAM

Leikirnir sem Ísland átti eftir að spila var við Lettland hér heima og einnig við Tyrkland á útivelli.

Strákarnir töluðu um að vera hvergi nærri hættir þrátt fyrir að vera komnir á EM. Ísland byrjaði af krafti og komst yfir strax á 5. mínútu og bættu svo við öðru marki á 27. mínútu.

Seinni hálfleikurinn var allt annar, þegar rúmlega 20 mínútur voru búnar af seinni hálfleik höfðu Lettar jafnað. Þrátt fyrir jafntefli þá var þetta sárt þar sem Íslendingar hreinlega gáfu þeim færi á að jafna.

Leikurinn á móti Tyrklandi var markalaus í hálfleik. Á 78. mínútu urðu Tyrkir manni færri eftir að Töre fékk að líta rauða spjaldið, það stöðvaði ekki Tyrkina og á 89. mínútu skoruðu þeir úr aukaspyrnu, leikurinn endaði því með jafntefli.

Næst á dagskrá er því EM í Frakklandi í júní 2016.

KÆRAR ÞAKKIR Við fengum ómetanlega aðstoð frá hinum ýmsu aðilum við vinnslu tímaritsins og einnig við framkvæmd útskriftarsýningarinnar fyrr á þessari önn. Við viljum því tileinka þessa síðu öllum þeim sem hafa stutt við bakið á okkur í vetur.

Við viljum byrja á að þakka kennurunum okkar þeim Bjargeyju, Brynhildi, Helgu, Hildi, Jóni, Sófusi og Svanhvíti fyrir ómetanlegan stuðning og aðstoð í vetur.

Auk þess viljum við þakka Guðrúnu skólastjóra fyrir alla hennar góðu vinnu. Þið eruð æði! Þá þökkum við öllum þeim fyrirtækjum sem tóku á móti okkur í starfskynningu í vetur og gáfu okkur

128

Askur

þannig sýn á atvinnulífið. Kærar þakkir IKEA, Ísafold, Litróf, Morgunblaðið, Oddi, Prentmet, Svansprent og Umslag.

Einnig þökkum við þeim aðilum sem komu að útskriftarsýningunni okkar og gerðu hana að veruleika. Takk fyrir okkur Ásbjörn Ólafsson, Ban Kúnn, Dalsgarður, Garri, ÍNN, Kökulist, Matfugl, NUTS, Oddi, Okkar bakarí, Rekstrarland, SS, Tækniskólinn og Viking Bus. Að lokum viljum við þakka Grafíu, Iðunni og Pixel fyrir keyptar auglýsingar í tímaritið.

Takk fyrir okkur! Árgangur vorannar 2016

6 1 0 2 t s ú

g á .

6 1 3 0 1 2 n 1 1 . - gaera #

www

.fa

ok.c cebo

om

ranm e a g /

us

apc ic • Sn

hat:

nm gaera

usic

ram g a t s • In

:

nm gaera

usic

… ekki vera Gærulaus!

Þú hannar - við prentum • LJÓSMYNDABÆKUR • TÆKIFÆRISKORT • DAGATÖL • STRIGAMYNDIR • VEGGSPJÖLD • LJÓSMYNDIR • ÁLPLÖTUR

Svansvottun

Ármúla 1 | 108 Reykjavík | Sími 575 2700 | pixel@pixel.is | www.pixel.is

Fjölbreyttar prentlausnir - hröð og góð þjónusta