Lente: Isang Online Magazine (ARTS 1)

L É N T E Halika’t tingnan mo ang mundo gamit ang mga mata ko.

Disyembre 2023 Ashley Julliette R. Martinez ARTS 1

pani Simula pa lang ng aking pagkabata, nadarama ko nang pinalilibutan na ako ng sining; isang mundong binubuo ng iba't-ibang kulay, hugis, linya, at tunog, na tila ba lahat ay nagtatagpo para sa akin. Sa murang edad, itinuro sa akin kung paano gamitin ang lapis at krayola, pati na rin ang paano sumabay at sumayaw sa mga tugtog ng aking paboritong mga kanta. Sa tuwing ibinibigay sa akin ang isang piraso ng papel, agad kong iginuguhit ang anumang isipin ko sa pagkakataong iyon sapagkat walang ni-isang limitasyon ang napadpad sa aking isipan. Kahit hindi perpekto ang aking likha, puno pa rin ito ng kasiyahan para sa akin. Iba pa rin ang kalayaan sa mata ng isang mangmang na bata.

Dala ng pagdaan ng mga panahon, marami nang nagbago. Dahan-dahang itinuturo sa aming mga isipan na ang sining ay mayroong

mga patakarang sinusunod. May mga bagay na dapat at hindi dapat sundin, kagaya na lamang sa pagkukulay, dapat isang direksyon lamang at hindi lalampas sa linya. Dapat maayos, malinis, kaaya-aya sa mata—dapat maganda, dahil walang sining ang hindi maganda. Dahil dito ay naranasan kong panagutan at mapilitang sumunod sa mga patakaran ng lipunan sa sining. Subalit sa kabila nito, naaalala ko pa rin ang kaligayahan ng isang bata na malayang umarte sa harap ng mundo, nananatili pa rin sa akin ang hangarin na mapanatili ang kahulugan at kaligayahan sa likod ng aking sining. Sa bawat pagguhit, pagsusulat, at pagsasalaysay, nagbubukas ako ng pintuan patungo sa mundong may kakaibang kulay, hugis, at tunog. Ang pagiging bukas sa sariling ekspresyon ay tila isang lihim na pinto

mula patungo sa mas malalim na kahulugan ng sining—ang kalayaan. Sa pag-aaral ng sining na mapagpalaya, naisasapuso ang kakayahan nitong magbigay daan para marinig sa bawat sulok ng mundo ang sandaang mensahe—mapapag-ibig o protesta—nang walang hadlang.

Ang sining ay para sa lahat. Kaligayahan, plataporma, at kakayahang magbunga ng pagbabago, ang ilan lamang sa hatid ng sining. Isa itong kapangyarihan na kayang magbukas ng bagong mga perspektibo sa ating lipunan, nagbibigay daan sa pag-unlad ng kaisipan at pag-usbong ng mga ideya. Sa pamamagitan ng sining, nagiging mas malapit tayo sa ating kapwa at mas nauunawaan ang kahalagahan ng iba’t ibang kultura at pananaw upang maging instrumento ng pagbabago at pagkakaisa, anuman ang ating pinagmulan at layunin sa buhay.

Ang Lente ay isang online magazine na nagpapakita ng koleksyon ng mga litrato mula sa mahigit walong taon kong pagtahan sa mundong ito. Ilan sa kanila ay aking mga personal na litrato na iba ang kumuha, at marami naman ay galing mismo mula sa lente ng aking telepono at minsanang gamit ng kamara. Sa online magazine na ito ay ihahalintulad ko ang mga litratong ito sa lahat ng aking natutunan mula sa kursong ARTS 1.

Ipapakita ko kung paanong nag-uugma ang lente at perspektibo, kasabay ng kahalagahan ng sining, at ang kalayaan ng bawat isa sa pagbibigay-kahulugan sa mga bagay dito sa ating mundong kinatatayuan.

Alingawngaw ng Kultura unang modyul.

Hindi kailanman nagtatapos ang kahulugan ng sining sa pagiging maganda (lang) nito.

Hindi nakakubli ang depinisyon nito sa kahit anong kaaya-aya, marikit sa mata, o perpekto sa paningin ng marami.

Kailanman ay hindi magiging mababaw ang sining. Singlalim nito ang karagatan sa dami ng kaya nitong imungkahi, iparating, at iparamdam. Marami sapagkat marami ring mga mata—na siyang lumaki’t mas luminaw sa dinami-dami ng perspektibong kinalakihan nito—ang nakapaglapat na ng paningin dito. Lumaki at nasanay ako na ang sining ay ang balanse sa pagitan ng kulay at linya o ang pinaghalong perpeksyon ng iba’t-ibang elemento nito. Sa aking pagtahak ng kumplikadong mundo, araw-araw akong namumulat na masalimuot nga talaga ang

pagbibigay kahulugan sa sining. Isama pa ang mga awtoridad at institusyon na kapwa itinataguyod ang kahulugan ng sining ayon sa kanilang paniniwala.

Binabasura nito na ang sining ay para sa lahat, ang pagiging subhektibo nito na siyang isa sa maraming paraan kung paano nito tayo natagpuan at patuloy na natatagpuan.

Nakatagpo rin tayo ng sining sa karamihan ng tungkulin nito sa ating lipunan, hindi man natin palagi napapansin. Kabilang dito ang sining na makikita natin sa simbahan sa tuwing tayo’y magsisimba, ang sining na matatagpuan sa mga parke o eskwelahan na ang silbi’y paggunita’t pag-alala, ang sining ng protesta sa lansangan, at marami pang iba.

Hangga’t may layunin ang sining ay habangbuhay nitong gagampanan ang tungkulin nito—ang paglikha, pagpaparamdam, at pagbuwag.

Hindi lamang basta anyo ng pagpapahayag ang sining, binubuo rin nito ang ating kamalayan, identidad, at kultura. Sa iba't ibang anyo nito, ang sining ay nagmimistulang salamin sa ating pag-iral at repleksyon ng ating mga pagkakaiba at pagkakatulad. Samakatuwid, ang pag-aaral ng sining ay isang paglalakbay tungo sa nakakaintrigang larangang mayaman at puno sa komplikasyon kung saan ang bawat guhit, bawat nota, bawat likha, ay saksi sa kasukdu-sukdulang karanasan ng tao.

Sa pagsusuri ng Unang Modyul, mas lalo kong naiintindihan ang kahalagahan ng sining mula sa mga iba't ibang pananaw,

mula sa individual hanggang sa sosyal na antas. Ang sining ay nagiging buhay na bahagi ng ating pag-iral, na nagbibigaydiin sa ating pagkakakilanlan at nagiging salamin ng ating kultura. Ang pag-aaral ng sining ay isang paglalakbay sa masalimuot at mayaman na larangan, kung saan bawat guhit at nota ay nagiging saksi sa karanasan ng bawat isa. Sa ganitong paraan, ang sining ay patuloy na nagbibigay-halaga at nagbibigay-buhay sa ating mga karanasan at pag-unlad bilang tao.

ikalawang modyul.

Kasabay ng pag-iral ng sining ang pagpalibot nito sa atin, at ang pagpalibot nito sa atin ay ang pagkubli sa mga salitang hindi nito binabanggit ngunit pilit na pinaparating—maaaring sa ating isip, sa ating puso, o sa kailaliman ng ating mga kaluluwa.

Hindi ko mawari kung ilang milyon o bilyong yapak na ang nagawa ko sa mundong ito. Marahil hindi ko naman talaga binibilang, basta lagay ang aking isipan na dinala na ako nito sa aking paroroonan—sa mga lugar na nakabighani ng aking mga mata, sa pagitan ng mga nagtataasang gusaling aking tiningala habang namamanhid na ang aking talampakan sa gitna ng kalye at sa mga bahay na nagpatuloy at nagbigay sa akin ng pares ng tsinelas. Iba-iba ang mga buhay na nananalaytay sa kanila, iba-ibang kultura, kwento, at elemento. Kung anong taas at tikas ng mga gusali sa lungsod, ay ganoon din ang lambot at banayad ng mga kubo sa probinsya. Buo sila gamit ang mga hugis na siyang nagpapakita kung anong layunin ang ginagampanan nila. Kagaya na lamang sa unibersidad, na siyang nagpapamalas ng kagandahan—sa gitna ng kaibahan—sa pagitan ng magkakaibang arkitektura ng mga gusaling matatagpuan sa loob nito.

Natagpuan ko rin ang hiwaga ng oras sa pag-aaral ng sining, at kung paanong ang piraso ng iba’t-ibang kilusang pangsining, ang pagbabago o pagsasama sa pagitan ng bawat isa, ay nakaukit sa ating kasaysayan na hanggang ngayon ay nabubuhay pa rin. Ang siyang mga kilusan na ito ang nabubuhay na ebidensya ng ebolusyon sa sining, at kung paano sila nakakapagkwento gamit ang masining na ekspresyon sa lipunan.

Sa kabilang banda, minsan ay naisip ko rin kung gaano kahalaga ang intensyon sa likod ng isang sining. Kung paanong ang isang kanyamasong pininturahan ng itim ay may kakayahan ding magpahiwatig ng isang mensahe.

Kung kaya’t noong napag-usapan sa modyul na ito ang mga prinsipyo ng komposisyon ay mistulang nasagot din ang sarili kong katanungan.

Masasabi kong ang bawat elemento na makikita sa isang obra ay may katumbas na kahulugan ay hindi lamang dahil sa pagkakataon. Mula sa kung paano isinaayos ang mga pampublikong parke, hanggang sa mga sining na nakapaskil sa mga museyo, natagpuan ko ang aking sarili sa gitna ng pagkamangha sa kung paano nila nagamit ang balanse, ritmo, at diin o pagpapahalaga sa likod ng bawat komposisyon.

sining at kapital ikatlong modyul.

Bilang isang konsyumer ng sining at literatura, binigyan ako ng Ikatlong Modyul ng panibagong perspektibo sa kung paano ko tingnan at bigyang kahulugan ang isang likhang sining. Lumaki akong sanay na tingnan ang isang obra matapos itong malikha at sino ang lumikha— malimit sa kung paano ito nilikha. Binalot ako ng kuryosidad sa kung ano nga bang mga makapangyarihang bagay o elemento ang mayroon sa ating lipunan ang sapat upang maimpluwensyahan ang sining.

Ibinunyag ng kursong ito na ang sining ay hindi isang dakilang paglalang sapagkat ito ay labis na nakaugat sa ekonomiya at mga ideolohiyang sistema, kasabay ang katotohanan na minsang naging mababaw ang pagtingin ko sa mga komposisyong aking napagmasdan. Sa ilalim ng makulay na kanyamaso ay daan-daang mga istruktura ng kapangyarihan at kapital na siyang nagdidikta sa produksyon ng sining. Sa pamamagitan ng perspektibo ng mga teorista tulad nina Bourdieu, De la Paz, Flores, Berger, at Williams, mas nabigyang linaw ang papel ng kapitalismo sa paghubog ng ating kultura at pagimpluwensya sa ating panlasa.

Ang pagbibigay-diin na ang produksyon ng sining ay nakaayon sa iba’t-ibang institusyon ay nangangahulugan ng pagkilala sa dalawa nitong katangian—hindi lamang bilang isang nasasalat na produkto kundi pati na rin bilang isang sisidlan ng mga ideolohiya na idinidikta ng mga nasa posisyon ng kapangyarihan. Dito ko napagtanto na ang ating mga kagustuhan at panlasa, anumang paniniwala nating tunay sila at mula sa ating mga sarili, hindi rin maitatanggi na hulma rin ang mga ito mula sa mga makapangyarihang mga institusyon.

Ang sining, na naaapektohan ng kapitalismo, ay nagdudulot ng malalim na impluwensya sa ating mga panlasa. Ang mga institusyon at mga may kapangyarihan sa kapitalismo ang nagbibigay-daan sa pagpapahalaga at pagpapasya kung ano ang itinuturing na mataas na halaga o kahalagahan sa sining. Kung kaya’t hindi maiiwasan na ang sining ay ituri lamang bilang isang ‘sining’ dahil sa halaga nito. Dito ko nasimulang kwestyunin kung para nga ba ito sa lahat, kung may mga komposisyon na siyang ang mga mayayaman at

makapangyarihan ang may kakayahan na pagmasdan ito o di kaya nama’y bilhin ito.

Sa panahon ngayon, mas nanalaytay pa ang impluwensya ng kapitalismo sa sining pati na sa produksyon nito. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang mga merchandise na siyang ibinebenta ng mga kompanya ng mga sikat na Kpop groups o artists na umaabot saan mang sulok ng mundo. Mayroong mga albums, photocards, lightsticks, at marami pang ibang ari-arian na nangangahulugang tagasuporta o fan ka talaga ng grupong iyon. Bukod pa rito, mayroon na ring mga nauusong laruan o pigurin na kinokolekta ng mga Gen Z, tinatawag din itong Sonny Angels. Dito ko natutunan na malaking aspeto rin sa sining ang pribilehiyo, gayundin ang pagiging uso nito.

Lalo’t ngayon na pinalilibutan na tayo ng makabagong teknolohiya kagaya ng social media kung saan madaling maimpluwensyahan ang mga tao.

Sa usapang makabagong teknolohiya rin pumapasok ang usapin ukol sa pagiging totoo ng isang akda, at kung paano naapektuhan ng digital technology ang produksyon ng sining. Pumasok sa aking isipan ang artificial intelligence o AI sa usaping ito. Hindi maitatanggi na nakatutulong sila upang mas mapadali ang buhay ng tao, ngunit pagdating sa sining ay tila nawawala ang orihinalidad at personal na “touch” na dati'y isinasanib ng tao sa bawat likha. Bagamat nagbubukas ito ng maraming tanong ukol sa orihinalidad at personal na karanasan sa sining, ang paggamit ng teknolohiyang ito ay hindi na bago sa panahon ngayon, hindi na rin natin ito mapipigilan sapagkat patuloy tayong tumutungo sa paggamit ng makabagong teknolohiya kada segundo lumilipas. Nararapat natin itong gamitin sa pinaka-etikal na paraan sapagkat maari rin itong maging daan para sa mas maraming tao na makilahok sa produksyon at pagtatangi ng sining.

Sa kabuuan, ang modyul na ito ay hindi lamang nagpalawak ng aking pang-unawa sa kung paano ginagawa at iginigiit ang halaga ng sining kundi ipinamalas din nito sa akin ang kuryosidad upang tanungin at tuklasin ang masalimuot na dinamika na nagpapatakbo sa daigdig ng sining.

MGA LIKHA’T ikaapat na modyul.

Salamin ng lipunan ang sining—ito ang isa sa mga aral na napulot ko sa pagtahak ng Ikaapat na Modyul. Ang sining ay hindi malaya sa impluwensya ng kapangyarihan, lalong lalo na sa pamamahagi nito. Makikita natin ito sa kung paano nililimitahan ng mga art galleries o mga museo ang mga nakakapasok dito, na siyang nagsisilbing tagapamagitan sa panlasa na tumutukoy kung anu-anong mga obra, likha, o komposisyon ang nararapat pahalagahan. Ayon kay Patrick Flores, manyapat ay may bahid pa rin ng post kolonyal na realidad ang ating bansa, nananatili pa rin ang kapangyarihan ng mga istruktura nito kung kaya’t ang sining ay hindi lamang produkto ng indibidwal na talento bagkus ay nakapaloob sa sosyo-politikal na sanligan.

Isa sa mga halimbawa ng pagsasama-sama ng sining, kapangyarihan, at kasaysayan ang ipinamalas ng rehimeng Marcos. Ang sining ay ginamit bilang isang paraan upang ipakita sa mamamayan ang katotohanang nais ng mga Marcos na paniwalaan nila—ang “kaunlaran” sa kultura

na syang ipinapahiwatig ng mga nagtataasang imprastrakturang kanilang ipinatayo. Dahil dito’y marami sa mga Pilipino ang naniwala na ang rehimeng Marcos ay simbulo ng pag-unlad ng bansa sa kabila ng lahat ng opresyon at pang-aabuso nila sa kanilang kapangyarihan.

Isang misteryo ang dinulot nito sa aking kaisipan, hanggang saan aabot ang kakayahan ng sining kung mabilis itong maimpluwensyahan at mamanipula ang katotohanan at kasaysayan? Anong mga boses ang kaya nitong patahimikin, gayundin ang mga boses na itinutulak nitong palakasin?

Ang pamamahagi ng sining ay hindi isang neutral na pagkilos. Ito ay humuhubog sa kung paano natin tinatanggap ang sining, kung paano nito naiimpluwensyaham ang ating mga interpretasyon, at sa huli, ang ating pag-unawa sa mundo sa ating paligid. Mas lalong umiiral ang hindi pagkakapantay-pantay natin sa bawat isa sa limitadong pagkamit sa ilang anyo ng sining.

Nahuhugis ang panlipunang opinyon ng siyang mga

LANDAS (NILA)

nakatataas lamang, at ang mga boses ng mga nasa laylayan ay mas lalong hindi maparinggan dahil sa barrier na namamagitan sa dalawang posisyon.

Maihahalintulad ko ito sa paglalakbay sa isang madilim na kagubatan na puno ng maraming landas at daan. Ang sining, na isang uri ng lihim na pagsasanib-pwersa ng damdamin at kaisipan, ay nagiging gabay sa ating paglalakbay sa loob ng kagubatan na ito. Ngunit sa paglipas ng panahon, natutunan natin na ang mga landas at daan na tinatahak natin ay hindi pantay-pantay para sa lahat.

Ang mga nakatataas, na katulad ng mga may-kakayahan sa sining o mga namumuno sa kultura, ay tila may mga express lane o mga mas mabilisang landas sa kagubatan.

Sila ang mas madaling makakita ng mga makabagong ideya at makakaranas ng mas malalim na koneksyon sa sining. Samantalang ang mga nasa laylayan, na nagtatrabaho sa ilalim ng malamlam na ilaw ng mga naguukit ng kanilang pangalan sa sining, ay dumadaan sa

masalimuot na mga daan at madalas ay napag-iiwanan.

Ang pagkakaroon ng mga balakid sa pagitan ng mga ito ay nagbibigay-daan sa pagyakap ng mga nakakakita at nakakaranas ng sining na makita lamang ang kanilang sariling perspektiba. Samakatuwid, hindi natin nakikita ang buong kagubatan, at ang mga tinatahak natin na landas ay maaaring maging limitado sa ating sariling pang-unawa at karanasan.

Sa ganitong paraan, ang pamamahagi ng sining ay nagsisilbing gabay sa ating paglalakbay sa kagubatan ng kultura. Subalit, kailangan nating maging maingat at magkaruon ng malalim na pang-unawa upang mas mapanagot na maharap ang mga balakid at mabigyan ng boses ang mga nasa laylayan. Hindi lamang natin dapat gawing patas ang pagbabahagi ng sining, kundi dapat din nating bigyan halaga ang bawat tinatahak na landas ng bawat isa, upang ang sining ay maging daan tungo sa mas malawak at pantay-pantay na pag-unlad.

PAGTINGIN A ikalimang modyul.

Ang Module 5 ay bumaling sa mga kumplikadong bahagi ng kung paano tinatanggap ang sining, na bumubukas ng isang masalimuot na larawan ng mga kadahilanan na nakakaapekto sa ating pagtingin at pakikiisa sa mga artistikong pahayag.

Nagbukas ng makabagong perspektibo ang Ika-limang modyul sa kung paano natin nakikita at tinatanggap ang sining. Dito ko napagtanto na hindi lahat sa atin ay pareho ng paraan sa pagtingin sa anumang obrang nakapresenta sa ating mga harapan, maaaring ang ilan sa atin ay may nabubuong hugis mula rito samantalang ang iba ay wala. Mayroong mga elemento kagaya ng bayolohiyal, intelektwal, kultural, pang-ekonomiya, at panlipunan ang nakakaapekto kung paano natin nasusuri ang isang sining base sa ating mga indibidwal na perspektibo.

Ang biyolohikal at intelektwal na pundasyon ay umiikot sa kung paano tayo nagbibigay ng reaksyon mula sa mga visual stimuli na mayroon ang sining—kung paanong nakabubuo tayo ng mga imahe sa pagitan ng mga bagay o hugis na hindi naman konektado ng linya. Ayon kay Stuart Hall, sa pamamagitan ng mga prosesong ito ay mas lalong napagyayaman ng bawat isa sa atin ang ating

pang-unawa at pagtanggap sa sining. Dito ay napagyayaman ang ating pagkakaiba-iba ayon sa kultura, ekonomiya, at lipunan na ating kinalakihan na nagpapaalala sa ating na ang ating indibidwal na pananaw ang humuhubog sa kung paano natin nakikita at nabibigyang kahulugan ang sining.

Natutunan ko sa pamamagitan ng modyul na ito na ang pagtanggap natin sa sining ay isang lubos na personal at subhektibong karanasan. Kung tutuusin, hindi nga naman pare-pareho ang epekto ng isang nakapintang larawan sa ating mga emosyon at damdamin. Ang ganitong pagkakaiba ay nagpapayaman sa ating artistikong pagtanggap na nagpapakita ng sari-sariling perspektibo ng bawat isa.

Sa kasalukuyang panahon kung saan ang teknolohiya ay naging parte na ng ating pang-araw araw na pamumuhay, isa rin ito sa mga pangunahing pwersa na nakapagpabago sa ating pagtanggap ng sining. Sa

t pagtanggap Habang umuusad ang modyul, lumitaw na ang pagtanggap sa sining ay masalimuot na prosesong pumapaikot sa biyolohikal, intelektwal, kultural, pang-ekonomiya, at panlipunang mga elemento.

dinami-dami ng mga digital na kagamitan ngayon ay dito na palaging ibinabahagi ang iba’t-ibang anyo o porma ng sining. Ang demokratisasyon ng pagkamit sa sining, na pinadali ng teknolohiya, ay nagdadala ng mga pagkakataon at hamon, na nagbuo muli sa tanawin ng artistikong pagtanggap.

Sa paglalakbay natin sa digital na panahon na ito, ang mismong kalikasan ng sining ay nagbabago. Binigyangdiin ng module ang pangangailangan para sa isang masusing pagsasanib ng kaisipan at pagpapalalim ng kritisismo sa pamamagitan ng sining. Ang sining ay may mas malalim na kakayahan na magbigay ng pagninilaynilay, sumalungat sa mga hinuha, at palaguin ang isang kritikal na pananaw. Ito ay naglilingkod bilang isang salamin na nagpapakita ng komplikasyon ng karanasan ng tao, na nag-aanyaya sa atin na makisangkot sa intelektwal at emosyonal na mundo sa paligid natin.

Sa pagwawakas ng modyul na ito, lumalim ang ating pang-unawa sa kahalagahan ng sining sa iba't ibang aspeto ng buhay. Nalantad ang kumplikadong ugnayan ng sining sa ekonomiya, kultura, at lipunan, at kung paano ito nagbabago sa digital na panahon. Ang pagunlad ng teknolohiya at ang pagyakap natin sa sining ay nag-uudyok sa atin na magkaruon ng mas malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga obra ng sining.

Higit pa sa pagiging mga tagapagmasid, tayo ay naging mga kasangkapan ng sining sa paghubog ng kritikal na pananaw at pagpapahayag ng ating sariling karanasan.

Ang sining ay naglilingkod bilang isang gabay sa ating paglalakbay sa kagubatan ng kultura, nagbibigay-daan sa atin na masusing tuklasin ang masalimuot na yugto ng sining at ang epekto nito sa ating pag-unlad bilang mga indibidwal at bilang isang lipunan.

pagtatapos Sa pagtatapos ng aking paglalakbay sa mga modyul na ito, nais kong bigyangdiin ang kahalagahan ng sining sa ating buhay. Ang sining ay hindi lamang isang bagay na ating nakikita o nararamdaman, ito ay isang daan patungo sa mas malalim na pag-unawa ng ating sarili at ng lipunang ating ginagalawan. Ipinakita sa akin ng mga modyul ang masalimuot na ugnayan ng sining sa iba’t-ibang aspeto ng buhay, mula sa kulturang kinabibilangan hanggang sa impluwensya ng kapitalismo at teknolohiya.

Ang sining ay isang malayang anyo ng pagpapahayag na nagbubukas ng pinto sa mas malalim na kahulugan ng buhay.

Sa bawat guhit, nota, at salita, nagiging instrumento ito ng pagkakaisa at pag-unlad. Ngunit hindi rin ito nakaligtas sa mga hamon, tulad ng pagaakma sa kultural na patakaran at pangangailangan ng industriyalisasyon.

Subalit, sa kabila ng mga ito, ang

sining ay nananatili bilang isang puwersang nagbibigay-tibay sa ating identidad at naglalantad ng mga katotohanang mahirap tanggapin.

Ang pag-aaral sa sining ay isang walang katapusang paglalakbay, at sa paglipas ng bawat modyul, mas lumalim ang aking pag-unawa at pagmamahal sa sining. Ipinakita sa akin ng bawat aralin na ang sining ay mas malawak at mas makabuluhan kaysa sa anumang akala ko noon. Binuksan nito ang aking isipan sa iba't ibang aspekto ng sining, nagbukas ng mga pinto tungo sa mas malalim na kahulugan, at nag-udyok sa akin na maging mas mapanagot na manonood at tagapagsuri ng sining.

Ang Lente ay hindi lamang isang online magazine para sa akin, ito ay naging saksi sa aking paglalakbay at pag-unlad bilang isang tagahanga ng sining. Sa paglalabas ng mga litrato at kwento, itinatampok nito ang kakayahan ng sining na magsalaysay at magbigay-

buhay sa mga kuwento ng bawat indibidwal. Isa itong patunay na ang sining ay buhay at patuloy na sumasalamin sa kahulugan ng ating pag-iral.

Sa pagtatapos ng aking paglalakbay sa mga modyul na ito, handa na akong ituloy ang aking paglalakbay sa sining, patungo sa mas malalim na kahulugan at pagunawa. Ang bawat obra, guhit, at salita ay magiging gabay sa akin sa paglalakbay na ito, at hinihikayat ko ang lahat na maging bukas sa kaharian ng sining, kung saan ang bawat pagtingin at damdamin ay may puwang at halaga. Sa bawat akda at pagsusuri, tayo ay nagiging bahagi ng mas malaking alon ng kultura at pag-unlad.

wakas.

Lente (optika) Ang isang lente (Ingles: lens) ay isang malinaw na bagay na nagpapabago sa kaanyuan ng mga bagay sa pamamagitan ng pagbaluktot sa liwanag na tumatagos dito (Unyonpedia).

Mula sa Awtor: Lahat ng litrato na ginamit para sa online magazine na ito ay kuha mismo ng may akda sa loob ng Unibersidad ng Pilipinas, Los Baños. Gamit ang kanyang telepono, nais niyang maipahayag kung paanong ang sining ay parating nasa ating paligid.