2021 Afstudeerscriptie Geurt van Driesten

Et TerrAqua Het bouwwerk dat reist op de hartslag van de zee, als een klok in de tijd.

2

Et TerrAqua Het bouwwerk dat reist op de hartslag van de zee, als een klok in de tijd.

Datum: Naam:

26.02.2021 Geurt van Driesten

ArtEZ - Academie van Bouwkunst Arnhem

Inhoudsopgave Voorwoord

1

Samenvatting

3

Film Et TerrAqua

9

Inleiding

11

Afstudeervoorstel

13

Noodzaak

17

Fascinatie Water

Land

21

Locatie 27 Gebruik stijgend en dalend water

31

Onderzoek erosie

33

Ontwerpuitgangspunten Concept 51 Programma 55 Schets studies

57

Ontwerp Maquette test

71

Massastudie 73

4

Studies klei

75

Voortbeweging referentie

77

Voortbeweging concept

79

Entree 139

De voorwaartse kracht

81

Ziel der Geschriften

141

Constructie 83

Ruimte der Zeezichten.

145

Doorsnede 87

Lees en schrijfzaal.

147

Laag der Geschriften

88

Zaal der Spijzen en Dranken

149

Laag der Spijzen

92

Tafel der Spijze

151

Plateau der Gesternten

96

Waterkraan 153

Laag der Rust

100

Kamer der Rust

155

Bad der Getijden

104

Bad der Getijden

157

Aanzicht der Zwaartekracht

107

Plateau der Gesternten

159

Aanzicht der Tijd

109

Reflectie

163

Materialisering Recta Historia

111

Gezichten Recta Historia

113

Literatuurlijst

167

Materialisering huid

115

Detail huid

119

Detail registratie

121

Perceptie Machina Pondus Gravitas

127

Recta Historia

129

Terra 133 Aqua 135

Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Narratief ontwerp Colofon

De stad Safronia

6

Voorwoord Geachte lezer, voor u ligt de scriptie van mijn afstudeerproject aan de Academie van Bouwkunst ArtEZ te Arnhem. Ik wil u aan de hand nemen en een reis met u maken, een reis die we aanvangen door het portaal van het voorwoord te betreden. In dit portaal wil ik u voorbereiden op een reis naar een andere werkelijkheid, een werkelijkheid die vandaag de dag nog niet bestaat, maar die misschien al snel aanstaande is.

Neemt u een zit in dit voorportaal, dan zal ik de grondbeginselen van mijn bewegingen uit de doeken doen.

Aan de vooravond van mijn afstuderen zat ik De onzichtbare steden van Italo Calvino te lezen. Calvino schrijft over de stad Sofronia, de stad die uit twee delen bestaat. Het ene deel is een kermis, het andere deel bestaat uit steen, marmer en cement. Ieder jaar reist een deel van de stad naar een andere plek,

ieder jaar telt het ene deel de dagen tot het andere deel terug keert, ieder jaar breken metselaars de marmeren gevelstenen los, halen de stenen muren omlaag en laden ze op aanhangwagens om van plein tot plein het jaarlijkse traject af te leggen.

De reizende stad, de tegenstelling in het verhaal en het verstrijken van tijd fascineerde mij.

Calvino heeft mij laten zien dat architectuur niet zo statisch is als dat het lijkt en heeft mij geholpen uit het voorportaal te treden en een reis aan te vangen naar een andere werkelijkheid.

Deze andere werkelijkheid is net als de onzichtbare steden van Italo Calvino, verborgen. Totdat iemand hem vertelt. In deze tijd van onderzoek zei iemand eens tegen me, Geurt, als je de werkelijkheid wilt veranderen, moet je er eerst één verbeelden.

Mijn dank gaat daarbij uit naar mijn mentor, Hans van Heeswijk. Zijn enthousiasme, steun en vertrouwen in mijn persoon, hebben het maximale uit mij gehaald. Dank ook voor Ina Giesen, haar technieken in presenteren hebben me geholpen om mijn ontwerp te uiten tijdens de schouwen. Dank ook voor Jop Courage van Vekoma Rides (Attractie designer) voor zijn waardevolle adviezen op het gebied van bewegende, zwaartekracht aangedreven constructies. Tenslotte gaat mijn dank uit naar de begeleiders vanuit de academie, Ralph Brodruck, Annemariken Hilberink, Gerard van Heel en Rein Jansma, van het bureau Zwart en Jansma als gecommitteerde, dank voor jullie feedback.

Laten we opstaan en de eerste bladzijden omslaan naar deze andere werkelijkheid.

1

2

Compositie en inspiratie van een andere “werkelijkheid”

Samenvatting Et TerrAqua, het bouwwerk wat reist op de grens tussen Terra (aarde) en Aqua (land) en daarmee als een klok in de tijd registreert waar de lijn van het stijgende water staat.

Et TerrAqua is een utopisch project, waarbij een andere werkelijkheid wordt verbeeld. Een werkelijkheid die nog niet bestaat, maar die misschien al wel snel aanstaande is.

De opwarming van de aarde is een mondiaal probleem, dit uit zich in een aantal verschillende consequenties, waaronder de stijging van de zeespiegel. Deze zeespiegelstijging wordt door veel mensen onderschat of overschat.

Recente onderzoeken van Deltares geven verschillende scenario’s weer, die variëren van een stijging van 1 meter tot 3 meter in het jaar 2100, afhankelijk van hoe snel we ingrijpen en de opwarming van de

aarde reduceren. Nederland moet een keuze maken om te bouwen mét het water, of tégen het water.

De relevantie voor de maatschappij ligt hierin, dat we ons bewust moeten worden van de klimaatveranderingen. Het is vandaag de dag niet meer de vraag of de zeespiegel stijgt, maar hoe we ermee omgaan.

En daarom is het zo belangrijk dat we ons realiseren dat de klimaatveranderingen aanstaande zijn.

Daarom heeft Et TerrAqua een beschouwende en waarschuwende functie, het zal laten zien dat de zeespiegel stijgt, zodat de bezoeker zijn verantwoordelijkheid in zijn maatschappelijk leven kan nemen. En hoe meer mensen deze verantwoordelijkheid nemen, hoe

sneller de oplossing werkelijkheid wordt.

We leven nu in een werkelijkheid waar de zeespiegel millimeters of centimeters per jaar stijgt. De berekeningen van Deltares laten een andere werkelijkheid in het jaar 2100 zien, een werkelijkheid waarbij we moeten leren leven met een zeespiegelstijging van 1 tot 3 meter.

Net zoals het Covid-19 virus kent de zeespiegelstijging een exponentiële groei. Een groei die nu merkbaar is, maar straks ons kan overweldigen als we niet voorbereid zijn. Een groei die ons zal leiden naar een andere werkelijkheid, waar adaptieve architectuur een sleutelrol krijgt.

3

Villa Girasole, het huis in Italie wat elke dag meedraait met de zon. Een inspiratiebron hoe gebouw en natuur een interactie met elkaar aangaan

4

Samenvatting De locatie voor deze adaptieve architectuur is op de scheidslijn tussen water en land. Deze locatie kan in principe overal zijn. Als locatie heb ik de dynamische kop van Schiermonnikoog gekozen, omdat deze locatie vraagt om een dynamisch gebouw dat zich aanpast aan zijn omgeving.

De relevantie voor het vakgebied ligt hierin, dat we moeten zien dat we een ander type architectuur nodig hebben als reactie op de klimaatveranderingen. We hebben adaptieve architectuur nodig die groeit in de tijd, bloeit in de seizoenen en beweegt op het ritme van de natuur.

Deze zoektocht naar adaptieve elementen in de architectuur heeft vanuit het vooronderzoek geleid tot vier ontwerpuitgangspunten.

De natuur slijpt Et TerrAqua als een diamant, diamant erosie moet niet gezien worden als een beschadiging, erosie moet gezien worden als een kwaliteit, de natuur slijpt de Recta Historia, waardoor de rijkdom en opbouw van het materiaal zichtbaar wordt.

Et TerrAqua krijgt een hartslag, hartslag namelijk de hartslag van de zee. De constante getijden van eb en vloed zullen Et TerrAqua laten reizen op de hartslag van de zee. Bij elk getijde zal Et TerrAqua land opwaarts of land afwaarts reizen en zo de bezoeker laten ervaren wat de getijden doen op korte termijn

in de tijd worden en laten zien wat de zeespiegelstijging is op lange termijn.

De ziel van Et TerrAqua, TerrAqua de ziel van dit ontwerp, is de bibliotheek die langzaam gevuld wordt met geschriften van de bezoekers.

Met deze bibliotheek vertelt Et TerrAqua geslacht na geslacht wat de denkwijze, de gedachten, de meningen en de adviezen van die tijd waren.

De Recta Historia is een klok in de tijd, de Recta Historia laat door tijd middel van merktekens zien waar de scheidslijn tussen water en land nu staat, heeft gestaan en zal staan.

Deze merktekens zullen monumenten 5

6

Salvador Dali; de Volharding der Herinnering Inspiratiebron waar kunst en tijd elkaar ontmoeten

Samenvatting Het programma van Et TerrAqua geeft de bezoeker de vrijheid om zich aan te passen aan het ritme van de natuur, het ritme van dag en nacht, eb en vloed. Iedere bezoeker van Et TerrAqua is uniek en daarom is de duur van elk bezoek aan Et TerrAqua uniek, hetzij een dag, hetzij een week. De bezoekers zullen in Et TerrAqua ervaren wat het is om onderdeel te zijn van een klok in de tijd, bewegend als een wijzer.

Langzaam zullen de invloeden van de klimaatveranderingen meer druk uitoefenen op de samenleving en daarmee ook de roep om oplossingen.

Laat Et TerrAqua een aanjager zijn tot een nieuwe werkelijkheid, een nieuw type architectuur, een architectuur die zich aanpast aan zijn omgeving, adaptieve architectuur, een hoop voor de toekomst.

7

Film Et TerrAqua1

Voor een snelle indruk scan de QR code, lees anders door tot en met het hoofdstuk Perceptie (aanbevolen) waar de film nog een keer staat aangegeven.

1

8

Film Et TerrAqua In de namiddag van mijn afstuderen zocht ik naar een mogelijkheid waarop mijn ontwerp het beste gepresenteerd kon worden. Ik ben tot de conclusie gekomen dat “de Film” daar een uitstekend medium voor is. Ik vind dat architectuur meer gepresenteerd moet worden door middel van bewegende beelden.

In een film kunnen extra zintuigen worden aangesproken, waarbij er een beleving ontstaat tussen geluid en muziek, beweging en voortgang, licht en ruimte.

Om deze redenen is “de Film” vertoond in Focus Filmtheater te Arnhem, waarbij burgemeester Ahmed Marcouch vrijstelling1 heeft verleend voor de vertoning aan de beoordelaars van de vierde schouw

Vanwege de Covid-19 Pandemie en de daarbijbehorende sluiting van bioscopen en andere publieke gebouwen

1

9

10

Inspiratiebron van de machtige wezens die de zee kan voortbrengen.

Inleiding De oneindigheid van het water, de zachte kleur, maar ook de brute kracht. Eigenschappen die me vroeger en nog steeds verbazen. Ik heb een grote fascinatie voor het water en het verstrijken van tijd. De grond waar wij op bouwen is veelal statisch. Het water is dynamisch, beweegt, stijgt, trekt terug en is dus constant in verandering.

Het water is ontembaar. Zo is dit ook met de tijd, deze is vloeibaar en verstrijkt langzaam en snel.

Maar beide laten zich vangen door registratie. Mijn fascinatie voor het water en de tijd zijn twee elementen waarmee ik wil componeren voor het afstuderen.

Deze compositie zal een geluid laten horen om als aanjager te fungeren voor een nieuw type architectuur, architectuur die zich aanpast aan zijn omgeving, adaptieve architectuur.

Het bouwwerk zal een beschouwende en waarschuwende functie hebben om de bewustwording van de naderende klimaatveranderingen aan te wakkeren. Het bouwwerk zal laten zien wat de zeespiegelstijging op lange termijn voor invloed heeft en op korte termijn met eb en vloed.

Hierbij is bewust gekozen om het probleem niet op te lossen, maar het eenvoudigweg te laten zien. Omdat we het probleem met elkaar als één organisme moeten oplossen.

Een ontwerp dat wasdom bereikt heeft en een adaptieve verbinding is tussen de mens en het water.

De opbouw van dit schrijven is chronologisch, waarbij ik de opbouw zie als het groeien van een organisme. Het ontstaan van de fascinatie, wat het hart, de motor van het proces is. De uitgangspunten, de ledematen van het ontwerp. Dit alles langzaam groeiend tot een volwassen ontwerp.

11

12

Chand Baori, Waterput India Waterput als registratie, hoge waterstand in regentijd, lage waterstand bij droogte

Afstudeervoorstel Probleemstelling

De opwarming van de aarde is een mondiaal probleem, dit uit zich in een aantal verschillende consequenties, waaronder de stijging van de zeespiegel. Deze zeespiegelstijging wordt door veel mensen onderschat of overschat.

Recente onderzoeken van Deltares geven verschillende scenario’s weer, die variëren van een stijging van 1 meter tot 3 meter in het jaar 2100, afhankelijk van hoe snel we ingrijpen en de opwarming van de aarde reduceren. Nederland moet een keuze maken om te bouwen mét het water, of tégen het water.

Wat ik nu mis in Nederland is een manier om het water te registreren, op een zodanige manier dat het een verbinding wordt tussen de mens en het water, een verbinding die openbaar toegankelijk is en waar het

water ervaarbaar is, een verbinding die door middel van registratie een stuk bewustwording bij de mens aanwakkert.

Architectonische opgave

De architectonische opgave in deze context is om anders na te denken over onze bouwwerken. We hebben bouwwerken nodig die samen werken met de natuur, we hebben bouwwerken nodig die een verbinding leggen tussen de natuur en de architectuur.

Et TerrAqua zal de bezoeker op korte termijn de verbindintenis laten voelen van het water door eb en vloed. Op lange termijn zal Et TerrAqua als indicater van de stijgende zeespiegel gaan fungeren.

Locatie

Et TerrAqua reist op de grens tussen land en water. Deze locatie kan in principe overal zijn. Als locatie heb ik de dynamische kop van Schiermonnikoog gekozen, omdat deze locatie vraagt om een dynamisch gebouw dat zich aanpast aan zijn omgeving. Maar ook omdat ik weet hoe de zee hier klinkt, hoe het ritme van eb en vloed is en omdat ik hier een nacht heb doorgebracht en één geworden ben met het ritme van de locatie.

13

14

De “zandmotor” een voorbeeld van Dit hoe zijn we mét bronvermeldingen/voetnoten de natuur kunnen bouwen.

Afstudeervoorstel Relevantie vakgebied

De relevantie voor het vakgebied ligt hierin, dat ik wil laten zien dat we een ander type architectuur nodig hebben als reactie op de klimaatveranderingen. We hebben een adaptieve architectuur nodig die groeit in de tijd, bloeit in de seizoenen en beweegt op het ritme van de natuur.

Deze architectuur gaat een verbinding aan met de omgeving en haar heersende omstandigheden, omdat je jezelf niet moet afsluiten voor het klimaat en zijn veranderingen. Je moet ze ervaren en voelen tot in je tenen.

Dat is iets wat ik nu mis in de huidige architectuur, we pakken onszelf in met isolatie en dekken onze zintuigen toe.

Maatschappelijke relevantie

De relevantie voor de maatschappij ligt hierin, we moeten ons bewust worden van de klimaatveranderingen. Het is vandaag de dag niet meer de vraag of de zeespiegel stijgt, maar hoe we ermee omgaan.

En daarom is het zo belangrijk dat we ons realiseren dat de klimaatveranderingen aanstaande zijn.

Daarom zal Et TerrAqua een beschouwende en waarschuwende functie hebben, het zal laten zien dat de zeespiegel stijgt, zodat de bezoeker verantwoordelijkheid in zijn maatschappelijk leven kan nemen. Hoe meer mensen deze verantwoordelijkheid nemen, hoe sneller deze transitie zal gaan.

15

Deltares - versnelde zeespiegelstijging - september 2018, waarbij in het ergste scenario een zeespiegelstijging van 3 meter is te verwachten in het jaar 2100.

Noodzaak We leven nu in een werkelijkheid waar de zeespiegel millimeters of centimeters per jaar stijgt. De berekeningen van Deltares laten een andere werkelijkheid in het jaar 2100 zien, een werkelijkheid waarbij we moeten leren leven met een zeespiegelstijging van één tot drie meter.

zijn. Een groei die ons zal leiden naar een andere werkelijkheid, waar adaptieve architectuur een sleutelrol krijgt.

Doordat bijvoorbeeld de permafrost langzaam ontdooit, komt de zwarte grond aan het oppervlak. De zonnestralen worden niet meer weerkaatst, maar geabsorbeerd door de zwarte grond, een zwarte grond die zijn gassen uitstoot in de atmosfeer, waardoor de opwarming van de aarde exponentieel versnelt Net zoals het Covid-19 virus kent de zeespiegelstijging dus een exponentiële groei. Een groei die nu merkbaar is, maar straks ons kan overweldigen als we niet voorbereid 17

Aanleiding en Fascinatie Erosie als registratie Zeespiegelstijging Bewustwording Eb en vloed

Ontwerpuitgangspunten Natuur slijpt het ontwerp als een diamant Het ontwerp is als een klok in de tijd Het ontwerp is een overblijfsel in de tijd Het ontwerp krijgt de hartslag van de zee

Ontwerp Pondus Machina Gravitas 18

Recta Historia

Et TerrAqua Perceptie

Fascinatie Het hart, de motor van het afstuderen is mijn fascinatie. Deze fascinatie is gevestigd in water en tijd.

In het vooronderzoek en in het hoofdstuk Noodzaak heb ik een aantal bouwstenen van mijn fascinatie onderzocht.

De reizende lijn tussen water en land kent op de korte termijn van eb en vloed een hoogteverschil van tweeëneenhalf meter in zes uur. Een karakter waar we mee om weten te gaan. Op lange termijn kent deze lijn een geheel ander karakter, een exponentieel karakter, een karakter dat nu een paar millimeter per jaar is, maar over tachtig jaar een zeespiegelstijging bereikt kan hebben van drie meter. Een karakter waar we nog zoekende in zijn, maar waar we ons wel bewust van moeten worden.

Verschillende locaties heb ik hierin onderzocht, locaties waar de lijn tussen water en land scherp en duidelijk is en waar men de kustverdediging handhaaft. Maar ook locaties waar de wind en het zand vrij spel hebben en waar deze lijn dynamisch is. Als locatie heb ik een sterke voorkeur naar dat laatste, waarbij we mét de natuur gaan bouwen.

Als we kijken naar de hedendaagse omgang met het stijgende water, kunnen we putten uit verschillende bouwwerken die gemaakt zijn om met het water samen te werken en een plaats hebben gekregen in de maatschappij. Bouwwerken waar we niet meer zonder zouden kunnen.

Bouwwerken waarbij we net als in de stad Sofrania van Calvino de uren en de dagen tellen van hun werking.

De uren en de dagen vertegenwoordigen een andere fascinatie van mij, de tijd, waarbij ik het fenomeen erosie wil gebruiken. Erosie heeft in de context van dit vooronderzoek niet zozeer met de zeespiegelstijging als wel de getijden te maken. Erosie heb ik onderzocht als een middel tot registratie. De weersinvloeden water, zand en wind krijgen zo een registrerende functie op een materiaal. Een materiaal dat geslepen wordt door de natuur en zo een verhaal vertelt over intensiteit en tijd.

19

20

Luchtfoto nabij de kop van Schiermonnikoog, ten tijde van eb, waar een grillige kustlijn te zien is.

Fascinatie Water Aqua

Land Terra

De scheidslijn tussen water en land, op deze grens wil ik opereren. De grens tussen water en land is nooit hetzelfde en zou beschouwd kunnen worden als een klok waarbij de grens tussen water en land de wijzer is die aangeeft wat de tijd is. Van boven gezien zijn deze landschappen als schilderijen, waarbij water en land in alle facetten gezien worden.

de natuur vrij spel en bepaalt de natuur het verloop van deze lijn.

Beide lijnen zijn kwetsbaar, bij de strakke lijn kan de impact groot zijn, omdat de lijn (bijvoorbeeld een dijk) in één keer doorbroken kan worden. Bij de vervaagde lijn zal het effect geleidelijk aan merkbaar zijn, waardoor het landschap zich ook geleidelijk aan zal adapteren.

Deze landschappen hebben me doen laten zien dat de scheidslijn tussen water en land soms heel duidelijk is en soms vervaagt in het landschap.

Waar de lijn duidelijk zichtbaar is, verdedigt men zich tegen de verschillen in waterstanden op korte en lange termijn. Waar de lijn vervaagt in het landschap, heeft

21

22

Luchtfoto van de kustlijn in België, een strakke onderhouden lijn

Luchtfoto kustlijn Dollard Nederland, een grillige maar strakke lijn. De kustverdediging doet hier zijn werk, anders was het schiereiland langzaam opgegeten door het water.

23

24

Luchtfoto van de Waddenzee Nederland, een wolkenpatroon van zandplaten.

Luchtfoto kustlijn West Nederland, waar golfbrekers de golven breken.

25

26

De Schiermonnikoog, nacht op Schiermonnikoog Nederland

Fascinatie Locatie Et TerrAqua moet het nieuwe verhaal van de locatie vertellen. Et TerrAqua moet vertellen wat de geschiedenis en de toekomst van de locatie is.

Daarom kan Et TerrAqua op veel plekken gedijen, daar waar getijden, een strand en water is. Daar waar een oproep tot bewustwording benodigd is.

Om het plan concreet te maken is, een specifieke locatie gekozen. Ik heb voor Nederland gekozen omdat wij al vanaf ons bestaan een band met het water hebben. We leggen bijvoorbeeld polders droog en wonen op de zeebodem. We kunnen het water op veel manieren bedwingen, maar we zijn ook gewaarschuwd in 1953 met de waternoodsramp...

Tot locatie heb ik de dynamische kop van Schiermonnikoog gekozen, omdat deze plek vraagt om een dynamisch en adaptief bouwwerk. Maar ook omdat ik hier een persoonlijke band met het water heb opgebouwd. Op de kop van Schiermonnikoog heb ik een winternacht doorgebracht op het strand, om mezelf te verbinden met deze locatie. Ik heb hier de lichten van de vuurtoren, de maan en de sterren mogen aanschouwen.

Ik heb hier de nachtelijke bezoekers mogen ontmoeten die vuren ontstaken op het strand. Ik heb het avondrood en het ochtendgloren mogen zien, met de eenzame strandjutter op de grens tussen water en land.

27

De “Kop” van Schiermonnikoog

Locatie

Fascinatie Dynamiek locatie Vroeger in de tijd dat de Waddeneilanden onbewoonbaar waren, verplaatsten de eilanden zich twee meter per jaar naar het oosten, er heerste een enorme dynamiek op de Waddenzee en niets kon de natuur daar bedwingen.

In de laatste decennia wordt de kop van Schiermonnikoog actief verdedigd, waardoor er eigenlijk geen verplaatsing meer is en het eiland op zijn plaats blijft liggen. De eilanden zijn echter wel aangegroeid aan de oostkant door natuurlijke stroming.

Ook de afsluiting van de Lauwerszee heeft invloed gehad op de aangroei aan de oostzijde1.

In de laatste jaren is er een sterkere stem in de politiek om de natuurlijke dynamiek van de kustlijn te herstellen en de kustlijn zijn gang te laten gaan2.

1 2

Hierdoor kan de oorspronkelijke dynamiek uit de oudheden weer deels terug komen. Verschillende onderzoeken laten zien dat de kustlijn bij de Wadden en elders in Nederland, geen harde lijn, maar dynamisch en aan tijd onderhevig is. Deze dynamiek is in de voorgaande bovenaanzichten te zien in het horizontale vlak. In het verticale vlak fluctueert het water ook. Tijdens eb en vloed zijn er stijgingen en dalingen van twee en een halve meter, waarbij in het ergste geval daar nog drie meter zeespiegelstijging in het jaar 2100 bij komt.

Geconcludeerd kan worden dat een bouwwerk op deze dynamische grens op al deze vragen antwoord moet geven, dit vraagt om een bouwwerk met een groot aanpassingsvermogen aan de heersende tijd en omstandigheden

Dr. Hessel Speelman. De ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte Leeuwarder Courant. www.lc.nl/friesland/schiermonnikoog/Opnieuw-jaar-uitstel-voor-extra-zand

29

30

Waterput, Chand Baori, India, waar de loopafstand naar het water bepaald wordt door een nat of droog seizoen.

Sluizen Nederland, waar door middel van de opwaartse kracht schepen worden opgetild.

Fascinatie Gebruik stijgend en dalend water Geïnspireerd door verschillende bouwwerken die een verbinding aangaan met het water, ben ik het adaptieve element steeds meer gaan omarmen. Ik zag dat mensen omgaan met het stijgende water en het inzetten als krachtbron, registratie element of als instrument.

Om schepen naar hoger of lager gelegen wateren te transporteren, maken we in Nederland gebruik van sluizen, waar door middel van de opwaartse kracht van het water schepen in hoogte worden verplaatst. Op een relatief eenvoudige manier wordt hier de kracht van het water gebruikt als krachtbron.

In India weet men dat in het regenseizoen de waterstand in de waterput hoog en in het droogteseizoen laag staat. Dit bepaalt dus de afstand die men moet lopen. Door de jaren heen is zelfs een registratie van de waterstand zichtbaar op de wanden. Deze waterput is dus een vorm van registratie van de seizoenen.

De kunstenaar Marcus Vegette laat klokken op de lijn tussen water en land luiden om ons te waarschuwen voor een andere werkelijkheid, een registratie gebaseerd op geluid.

Bouwwerken die een omgang met het water laten zien, een omgang gebaseerd op korte en lange termijn.

Sculpture by Marcus Vegette, De klok zal luiden bij de wisselende getijden, waarbij de klank wordt bepaald door de stijgende zeespiegel

31

32

Studie hard en zacht hout waar het erosieproces goed Studie zichtbaar verrotting is.

Fascinatie Onderzoek erosie Erosie heeft niet zozeer te maken met de wisseling in waterstanden op lange of korte termijn, het is een proces van slijtage waarbij het materiaal langzaam geslepen wordt door de natuur.

Erosie wordt nu gezien als een ongewenst effect op materialen. Ik wil erosie juist waarderen als een bewerking van een materiaal.

manier is het mogelijk om aan het materiaal af te lezen wat de invloeden zijn van de omgeving.

De omgeving verbindt zich op deze manier met het materiaal. Het materiaal zal langzaam afgebroken worden, wat een vorm van registratie in de tijd is.

Erosie van een materiaal laat de rijkdom van een materiaal zien, harde delen van het materiaal blijven langer bestaan. Delen van het materiaal waar de intensiteit van wind en water hoog is, zullen snel verdwijnen.

Erosie zie ik hierbij als een kwaliteit, op deze manier ontwerpt de natuur een materiaal. Op deze 33

34

Studie natuurlijke lijnen in een boombast, gevormd door de weersomstandigheden en de windrichtingen

Studie grilligheid erosie en vorm

35

36

Referentie erosie door wind en zout aan de kust, waarbij een karakteristiek gatenpatroon ontstaat door verstening en slijtage.

37

38

Referentie schaduwkant steen, waarbij de natuur het materiaal voorziet van een natuurlijke stoffering.

39

40

Referentie erosie steen door water, waarbij de spanningslijnen van het materiaal zichtbaar worden.

41

42

Referentie rijkdom aan gelaagdheid in een materiaal door het erosieproces.

43

Aanleiding en Fascinatie Erosie als registratie Zeespiegelstijging Bewustwording Eb en vloed

Ontwerpuitgangspunten Natuur slijpt het ontwerp als een diamant Het ontwerp is als een klok in de tijd Het ontwerp is een overblijfsel in de tijd Het ontwerp krijgt de hartslag van de zee

Ontwerp Pondus Machina Gravitas 44

Recta Historia

Et TerrAqua Perceptie

Ontwerpuitgangspunten Mijn fascinatie heeft in deze periode ledematen gekregen, ledematen in de vorm van ontwerpuitgangspunten, waarmee het kan bewegen in de verschillende stadia van het groeiproces.

In het vooronderzoek is het fenomeen erosie onderzocht, verschillende materialen hebben in het vooronderzoek laten zien wat hun reactie is op de weersinvloeden en het verstrijken van tijd. Erosie wil ik in deze context inzetten als een registratiemiddel, de natuur zal langzaam een onderdeel van het ontwerp eroderen, dit onderdeel van het ontwerp zal registreren wat de weersinvloeden en de tijd doen met de verschijningsvorm. Ik wil laten zien dat erosie een kwaliteit kan zijn, omdat een onderdeel van het ontwerp geslepen wordt als een diamant, waarbij het al zijn rijkdom en gelaagdheid toont.

De zeespiegelstijging is heden ten dage merkbaar, maar spreidt zich uit over een lange termijn.

Ongemerkt zal hij stijgen en met zijn exponentiële groei kan hij ons verrassen. Daarom wil ik de zeespiegelstijging op lange termijn registreren en laten zien hoeveel deze gestegen is in de tijd. Het ontwerp zal dus functioneren als een klok in de tijd.

Aan veel zaken in ons leven is eb en vloed gerelateerd en in tegenstelling tot de zeespiegelstijging, te ervaren op korte termijn. Eb en vloed is een ritme dat komt en dat gaat, voorspelbaar en herkenbaar. Net zoals de hartslag, het komt en gaat, als het ritme van de natuur. Ik wil de hartslag van de zee, van de natuur, zichtbaar en voelbaar maken in het ontwerp.

Delen van het ontwerp zullen langzaam bewegen op het ritme van de zee. Delen van het ontwerp zullen langzaam verdwijnen onder de weersinvloeden en de tijd. Delen van het ontwerp zullen blijven bestaan om te registeren waar de lijn van het water staat, heeft gestaan en zal staan. Dit is het overblijfsel in de tijd In dit overblijfsel van de tijd zal het programma ondergebracht worden, dit programma moet onderdeel worden van de hartslag van de zee. Om in de hartslag van de zee te komen zal het programma ritme krijgen, een ritme waar je in kunt stappen, kunt blijven en kunt vertrekken, dit ritme luidt; eten schrijven, lezen slapen, eten schrijven, lezen slapen, eten schrijven, lezen slapen.

45

1. De natuur slijpt het ontwerp als een diamant

46

2. Het ontwerp is een klok in de tijd

47

3. Hartslag van de zee, eb en vloed

48

4. Overblijfsel in de tijd

49

loed

Et TerrAqua

Lin

iaa

l e b 2 070

Pondus Machina Gravitas

Recta Historia

Et TerrAqua

Recta Historia

programma Et TerrAqua

Vloed

Lin iaa l

vlo

+1,2m

ed

207

0

Pondus Machina Gravitas

2070

Eb

programma

Pondus Machina Gravitas

Recta Historia

210

Bovenaanzicht van het concept, waarbij de Recta Historia langzaam zal eroderen door het water en het programma reist op de waterlijn langs de liniaal

Eb

50

Et TerrAqua

Ontwerpuitgangspunten Concept

In het concept op de naastgelegen pagina zijn de ontwerpuitgangspunten visueel weergegeven in een schema.

De natuur slijpt Et TerrAqua als een diamant; De Recta Historia, waarlangs het programma beweegt, slijt onder invloed van weer, wind en water.

Zij vertelt de bezoeker onder welke omstandigheden zij daar onderhevig aan is.

Et TerrAqua is als een klok in de tijd; Het overblijfsel, de liniaal in de eroderende wand, geeft aan waar de waterlijn in het verleden gestaan heeft en in de toekomst staan zal.

Het programma, het uiteindelijke gebouw, reist op de grens tussen water en land en beweegt daarmee als een wijzer van een klok langs de schaalverdeling.

Hartslag van de zee, eb en vloed; Het programma reist op de scheidslijn tussen water en land, op de hartslag van de zee, eb en vloed.

Overblijfsel in de tijd; De ziel van het concept blijft uiteindelijk over, de ziel van het concept is het programma. Zij vertelt de bezoeker de stijging van de waterspiegel op lange termijn, om de bezoeker bewust te laten worden van de situatie waarin hij zich verkeert.

51

52 Et TerrAqua

Et TerrAqua

Recta Historia

Recta Historia

2050 Eb

Pondus Machina Gravitas

Et TerrAqua

Recta Historia

Vloed

Pondus Machina Gravitas

144,20 Meter gemiddelde snelheid in 2020 = 40 cm/min.

Et TerrAqua

Eb

Pondus Machina Gravitas

Pondus Machina Gravitas

Bovenaanzicht van het concept, waarbij het concept te zien is in verschillende stadia in de tijd.

Het programma zal steeds verder reizen op de lijn van het water en de wanden zullen steeds verder eroderen.

Recta Historia

2020 +0,5m

Vloed

Eb

ize nd op de rts ha

la g n va t he

te wa r

Et TerrAqua

Vloed Recta Historia

2100

Pondus Machina Gravitas

Et TerrAqua

Recta Historia

Recta Historia

+1,2m

Pondus Machina Gravitas

Et TerrAqua

Et TerrAqua

Eb

Pondus Machina Gravitas

Re

Pondus Machina Gravitas

Recta Historia

2070 +3m

Vloed

In de periode van 2070 tot 2100 is een toename in stijging te zien, omdat de zeespiegelstijging exponentieel toeneemt.

53

54

Compositie van de functies eten, slapen en schrijven in Et TerrAqua

Ontwerpuitgangspunten Programma

Het programma is gebaseerd op een bezoekersaantal van 10.000 bezoekers per jaar. Per dag kunnen gemiddeld vijftig bezoekers Et TerrAqua bezoeken, van deze bezoekers kunnen maximaal dertig bezoekers blijven overnachten. In deze gedachten ga ik er vanuit dat het merendeel van de bezoekers blijft overnachten voor meerdere nachten en een klein gedeelte Et TerrAqua een dagbezoek brengt.

Et TerrAqua heeft als doel om mensen één te laten worden met de getijden en de natuur. De één heeft hier een korte periode voor nodig, de andere een langere periode. Daarom zijn de basisbehoeften slapen en eten in het bouwwerk opgenomen als onderdeel van het ritme van de natuur.

Men moet zich hier bewust worden wat voor invloed de natuur heeft op de bezoeker, zodat men zich bewust wordt van de invloed die de mens heeft op de natuur.

Vanuit deze gedachte mag de bezoeker zo lang in Et TerrAqua verblijven als hij nodig heeft om één te worden met de natuur. De enige eis aan de bezoeker is dat hij iets achterlaat in de bibliotheek in de vorm van een schrijven, van de ervaring die hij heeft gehad in de tijd die hij aanwezig was. Dit schrijven wordt gelezen door zijn nageslacht en zal als een katalysator van verandering gaan fungeren. Mensen zullen kennis nemen van de adviezen en gedachten van hun voorgeslacht en zo hun verantwoordelijkheid nemen in het maatschappelijk leven.

De bezoeker kan een afspraak voor het leven met Et TerrAqua maken.

Elke tijdseenheid (bijvoorbeeld tien jaar) kan hij Et TerrAqua bezoeken en zo zien hoe Et TerrAqua op lange termijn beweegt langs de lijn der historie

55

Evenwicht

Opvangen geluiden

Overgangen

Toegang

Diepte

afsluiting

Hoogte

Helling

Toegang 56

“Gereedschapskist” met doorsneden waarbij verschillende belevingen van ruimten worden ingezet

Ontwerpuitgangspunten Schets studies

Verschillende ruimtestudies hebben geleid tot een gereedschapskist met doorsneden.

Doorsneden waar menselijke schaal in relatie tot hoogte, ruimte en andere atmosferische elementen zijn onderzocht. In samenspel met deze gereedschapskist ben ik verschillende plattegrondstudies gaan doen waar de functies slapen, eten en schrijven een plaats hebben gekregen.

Deze plattegrondstudies hebben naar mate ze vorderen een verloop.

De eerste plattegronden hebben strakke en rechte vormen, deze evolueren naar een steeds vrijere en organische plattegrond.

57

58

Studie plattegrond entree zijkant, waarbij het begrip ruimte is gedefinieerd is als vier wanden een vloer en plafond.

Studie plattegrond entree voorzijde, waarbij de bezoeker op een natuurlijke wijze aan de landzijde binnenkomt, ruimten beginnen meer open te worden en verbindingen met elkaar aan te gaan.

59

60

Studie plattegrond, waarbij de ruimten zich vormen naar de organische routing die door de plattegrond leidt.

Studie plattegrond programma eilanden, waarbij geen duidelijke route is, maar waar de bezoeker zijn geest kan volgen.

61

62

Studie concept bewegend programma op een rails, met de functies eten, slapen en schrijven

Studie elementen van de concept opstelling, waarbij het bewegende programma is te zien, reizend op de lijn van het water, langs de liniaal met de tijdseenheden.

63

des Lands64

op het uitzicht zal eker zijn en kunnen

De zaal der Opschriften Handgeschreven teksten zullen De zaal der Et opschriften de ziel van TerrAqua vullen, Handgeschreven teksten zullen teksten die vanvullen, waarde zijn voor de ziel van het gebouw teksten die van waarde zijn voor de generaties die de generaties die het gebouw Et TerrAqua bezoeken bezoeken.

De raderen der Tijd Van binnen is het mechanisme zichtbaar, het mechanisme wat in werking treedt wanneer het gebouw door het water wordt voortbewogen.

De raderen der tijd

Van binnen zal het mechanisme zichtbaar zijn, het mechanisme wat in werking treed wanneer het gebouw door het water wordt voortbewogen

Vensters van het Licht

Zacht strijklicht schijnt in de dieper gelegen ruimten van Et TerrAqua.

De wielen der Tijd De wielen der tijd

Aangedreven door het Aangedreven door het getijden mechanisme getijden mechanisme beweegt het gebouw langs de tijdlijn, om de boodschap beweegt TerrAqua langs van het Et water te verkondigen de tijdlijn, om de boodschap van het water te verkondigen.

Vensters van het licht Zacht strijklicht schijnt in de dieper gelegen ruimten van het gebouw

Kame

Besloten het gebo bezoeke zee kunn

Kamers der Machinerie

ers der spijze

n in het hart van ouw zal de er de vruchten der nen nuttigen

Langzaam bewegen de wielen der tijd zich over de rails, Kamers der machinerie voortbewogen door het water. In Langzaam bewegen de wielen deze der kamers kan tijd zich over de rails, de bezoeker voortbewogen door het water. In zich deze laven aan de geluiden en kamers kan de bezoeker zich laven aan de geluiden en afmetingen de machinerie. afmetingen vanvan de machinerie

Kamers der Rust

Langzaam zullen de kamers der rust slijtplekken vertonen waar Kamers derzich rust neervlijt. Deze de bezoeker Langzaam zullen de kamers plekken aangeven waar de der rustzullen slijtplekken vertonen waar de bezoeker zich bezoeker zich prettig voelt. neervlijt. Deze plekken zullen aangeven waar de bezoeker zich prettig voelt.

Kamers der Spijzen

Bereiding der spijzeBesloten in het hart van Deze kamer is voor de bereiding der spijzes. In dit Et TerrAqua gebouw zullen de vruchten van bezoeker de de zee klaargemaakt worden voor de Kamers der spijzes zee.

nuttigt de vruchten der

Eerste ideeën van het reizende programma, waarbij gekeken is naar de inpassing van het programma in een doorsnede met relaties tussen ruimten. Lichttoetreding waar het licht naar binnen straalt, al dan niet gefilterd of gereflecteerd.

65 Zijde der

Gericht op h zal de bezoe ervaren van

Vensters van het Licht

Zacht De strijklicht wielen der tijd schijnt in de Aangedreven door het diepergetijden gelegen ruimten van mechanisme beweegt het gebouw langs Et TerrAqua. de tijdlijn, om de boodschap

De raderen der tijd

Van binnen zal het mechanisme zichtbaar zijn, het mechanisme wat in werking treed wanneer het gebouw door het water wordt voortbewogen

van het water te verkondigen

des Lands

op het uitzicht zal eker zijn en kunnen p de trappen van vers

Zijde des Lands

Gericht op het uitzicht maakt de bezoeker zijn opschriften op de Trappen van de Schrijvers.

66

Gangen der opschriften

LangzaamOpschriften zal de zaal der Gangen der opschriften veranderen in de

gangen der opschriften, Langzaam verandert de stapels zaal der opschriften en rijen boekwerken ruimten in de tijd vullen.

Opschriften zullen in dede gangen der Opschriften, stapels opschriften en rijen boekwerken zullen de ruimten in de tijd vullen.

Kamer des Aankomst In het hart betreedt de bezoeker Et TerrAqua en ontdoet zich van zijn mantel.

Kam

In het gebou ontdoe

Bereiding der Spijzen

Deze kamer is voor de bereiding der Spijzen. In dit gebouw zullen de vruchten van Bereiding der spijze Deze kamer is voor dede zee klaargemaakt worden bereiding der spijzes. In dit voor gebouw zullen de vruchten van de Kamers der Spijzen. de zee klaargemaakt worden voor de Kamers der spijzes

Zijde der

Gericht op h zal de bezoe ervaren van kamers der

mer des aankomst

hart zal de bezoeker het uw betreden, en zich en van zijn mantel.

Zijde der Zee

Gericht op het uitzicht ervaart de bezoeker de zee vanuit de kamers der Rust.

Eerste ideeën van het reizende programma, waarbij gekeken is naar de routing in de plattegrond. Wat de vormen en richtingen zijn van verkeersruimten en de rangschikking van functies ten opzichte van de land- en de zeezijde.

67

Aanleiding en Fascinatie Erosie als registratie Zeespiegelstijging Bewustwording Eb en vloed

Ontwerpuitgangspunten Natuur slijpt het ontwerp als een diamant Het ontwerp is als een klok in de tijd Het ontwerp is een overblijfsel in de tijd Het ontwerp krijgt de hartslag van de zee

Ontwerp Pondus Machina Gravitas 68

Recta Historia

Et TerrAqua Perceptie

Ontwerp Fascinatie en ontwerpuitgangspunten zijn gegroeid tot een volwassen ontwerp. Het overblijfsel in de tijd is gegroeid tot Et TerrAqua, het overblijfsel waar het programma in is gehuisvest. Et TerrAqua zal langzaam bewegen als de wijzer van een klok langs de Recta Historia.

Op lange termijn zal deze beweging de zeespiegelstijging laten zien, omdat Et TerrAqua langzaam maar zeker landinwaarts beweegt langs de Recta Historia. Op korte termijn zal deze beweging de bezoeker laten ervaren wat het is om onderdeel te worden van de hartslag van de zee, om te ervaren wat het is om te bewegen op het ritme van eb en vloed.

Het element registratie in deze opstelling is gegroeid tot de Recta Historia, de gigantische liniaal die bijhoudt waar Et TerrAqua staat, zal staan en heeft gestaan. De liniaal die gebouwd is uit harde en zachte

delen, de harde delen als merktekens in de tijd die zullen ontvouwen wat het heden, de toekomst en het verleden is van Et TerrAqua als het overblijfsel in de tijd. De zachte delen zullen langzaam eroderen en geslepen worden als een diamant.

Alles in de natuur draait om evenwicht en dat is waar het derde element van de opstelling voor zorgt, De Pondus Machine Gravitas. Hij zorgt voor evenwicht, dit evenwicht wordt veranderd door water stijging en daling, waardoor hij op basis van zwaartekracht de beweging inzet.

Het ontwerp is gegroeid tot een amfibische adaptieve opstelling, waarbij Et TerrAqua reist langs de vaste Recta Historia.

logica samen. Deze ophanging vertaalt op een geloofwaardige manier een andere werkelijkheid.

Terugkijkend naar ons vertrekpunt zien we in onze gedachten de stad Sofronia van Calvino, Sofronia die uit twee delen bestaat, het reizende deel en het vast deel. Waarbij het ene deel niet zonder het andere deel kan en de dagen en maanden telt wachtend op zijn hereniging.

Een onderdeel van Et TerrAqua wil ik alvast uitlichten, de ophanging van de wielen laat zien dat Et TerrAqua een bouwwerk is. In deze ophanging komen constructie, architectuur en 69

70

De test van het bewegende gebouw, in een nagebootste situatie met golven, zand en water. Het model bestaat uit een rollend en een drijflichaam, verbonden met een koord aan een gewicht.

Ontwerp Maquette test Mijn concept met zijn ontwerpuitgangs punten moest verder evolueren om het geheel werkend en bewegend te krijgen op de grens tussen water en land. In een reeks maquette testen heb ik de basis van het ontwerp vastgesteld.

Omdat het gebouw op de grens tussen water en land beweegt, moet Et TerrAqua ook als een amfibie fungeren. Een drijvend gedeelte voor het water, om mee te kunnen stijgen en dalen met eb en vloed

Alternatieve test van een bewegend gebouw, waarbij wielen en een rails zijn gebruikt.

en een rollend gedeelte voor het land, om het strand op te kunnen bewegen. Dit alles voortbewogen door de zwaartekracht.

71

ten ifen schr Gesch rift n de te Ru derr ge ten im Ruim r rRu dede rustst tenten imim RuRu

Trappen Trappen

e ten Ruim spijzzen derSpij tender Ruim

Entree Land (rollend)

Zee (drijvend) Indeling programma in de bestudeerde massa.

72

Een van de eerste studies naar massa, programma en openingen

Recta Historia

l v loe d

207

Adaptieve opstelling uit de “ontwerpuitgangspunten”

0

Et TerrAqua

iaa

Pondus Machina Gravitas

programma

Et TerrAqua

Lin

programma

De Ruimten der Spijzen komen bovenin de massa. Ook hier straalt het daglicht van alle kanten naar binnen en kan men de zon en de maan aanschouwen. De ruimten der Spijzen zijn ruimten van samenkomst, een hoge open ruimte met kwaliteiten en doorzichten.

Pondus Machina Gravitas

Pondus Machina Gravitas

In de overgang tussen het rollend en het drijvend volume, in het schuine gedeelte, komen de trappen. De natuurlijke schuinte van de massa wordt hier gebruikt om te stijgen en te dalen tussen de verschillende gebieden.

Et TerrAqua

In de buik komen de Ruimten der Rust. Deze ruimten hebben weinig daglicht nodig en zullen nabij de deining van het water zijn. Hier kan men zich even terugtrekken en tot rust komen en zich baden.

De Ruimten der Geschriften grenzen aan de voorzijde van de massa, daar waar het uitzicht is en waar licht van boven kan komen om de bezoeker te voorzien van daglicht bij het schrijven.

Pondus Machina Gravitas

Vanuit de maquettestudies is de massa bepaald. Deze massa heeft een aantal gebieden, deze gebieden hebben elk hun eigenschappen waaraan ik het programma koppel.

Pondus Machina Gravitas

Recta Historia

Recta Historia

Recta Historia

Et TerrAqua

Massastudie

Et TerrAqua

Recta Historia

Ontwerp

73

74

Als basis van het modelleren gaan altijd kleistudies vooraf.

Ontwerp Studies klei

Vanuit de klei ben ik van een rechthoekige massa een organische vorm gaan modelleren. Alleen op deze manier kon ik met mijn handen de vorm kneden die ik in mijn hoofd had.

Het water landdier krijgt schubben, schubben die hem beschermen tegen de invloed van weer, wind en zout water, schubben die het mogelijk maken om de organische vorm te verkrijgen.

De basis vormt een water-landdier dat langzaam met de verschuivende lijn van het water meekruipt.

Aan de waterzijde moet de onderzijde breed zijn; veel drijfvermogen en weinig diepgang. Op deze manier heeft Et TerrAqua een mininmale hoogte aan vaargeul nodig.

Aan de landzijde loopt de massa naar elkaar toe, in een punt, een punt waar de kabel der zwaartekracht wordt verbonden met Et TerrAqua.

Deze kabel der zwaartekracht is verbonden met de ruggengraat van Et TerrAqua.

75

76

East Hill Cliff Railway, als referentie voor een door zwaartekracht aangedreven machine.

Ontwerp Voortbeweging referentie

Tijdens de maquette testen werd al gauw duidelijk dat een voorwaartse kracht benodigd was om Et TerrAqua de helling van het strand op te krijgen. De golven en het stijgen van het water tijdens vloed leverden niet genoeg kracht.

Als doelstelling wil ik de natuurwetten gebruiken om Et TerrAqua in beweging te zetten. Ik kwam in aanraking met de kabelbaan treinen in de bergen, waar door middel van zwaartekracht de treinen in beweging worden gezet. In dit geval heeft één van de treinen meer gewicht nodig om te zakken, dit wordt gegenereerd door het afvalwater van het hogergelegen dorp mee naar beneden te nemen en beneden te lozen. Dit principe van gewicht genereren heb ik ook toegepast bij mijn ontwerp.

Referentie takelmechanisme en katrollen.

77

1. Vloed

2. Vullen buik voor massa

3. Eb

4. Legen buik 78

Concept schema eb en vloed beweging van Et TerrAqua

Ontwerp Voortbeweging concept

De beweging tijdens de vloedperiode is duidelijk, het water stijgt, Et TerrAqua komt omhoog, de druk op de wielen wordt iets verhoogd, de rolbeweging komt in gang in samenwerking met het gewicht in de grond.

Net voor het einde van de ebperiode wordt Et TerrAqua met een eindstop gestopt, zodat het water om Et TerrAqua nog even doorzakt. Door deze beweging kunnen de kleppen opengezet worden en kan het water Et TerrAqua verlaten omdat het omliggende waterniveau lager is.

Voor de beweging tijdens de ebperiode moet Et TerrAqua meer zwaartekracht genereren dan het gewicht om naar beneden te gaan.

Deze zwaartekracht wordt gegenereerd door het principe van een duikboot, waardoor kleppen worden losgezet en water naar binnen stroomt. Op deze manier genereert Et TerrAqua eigenhandig zijn eigen benodigde massa.

79

80

Machina Pondus Gravitas, het gewicht der zwaartekracht

Ontwerp

A

Laag der Geschriften

De voorwaartse kracht

De voorwaartse kracht wordt gegenereerd door de Pondus Gravitas, wat gewicht der zwaartekracht betekent. De Pondus Gravitas is gehangen aan een stellage (Machina) die ervoor zorgt dat het gewicht rechtstandig op en neer kan bewegen in een schacht.

De verwachting is dat Et TerrAqua de komende decennia 500 meter het strand op gaat bewegen. Door de katrollen in de stellage is het mogelijk om de Project: Et TerrAqua diepte van de schacht te reduceren.

Naam: Geurt van Driesten Schaal: 1:100

De Machina en de Pondus Gravitas worden gebouwd uit demontabele delen, zodat het mogelijk is om het geheel landinwaarts te verplaatsen. Dit is nodig als Et TerrAqua het eind van de Recta Historia heeft bereikt.

Recta Historia

Laag der Rust

Bad der getijden

Vaargeul

Geleidingskiel

B

Kiel der Geleiding

Kiel der Geleiding

Et TerrAqua blijft te allen tijde haaks op de waterlijn staan. Doordat de stromingen der zee dat niet altijd zijn, moet aan de onderzijde van het drijvende gedeelte de Kiel der Geleiding worden gemonteerd. Deze Kiel wordt geleid met wielen door een rail om Et TerrAqua te positioneren en niet te belemmeren in zijn beweging.

81

82

Combinatie van een drakkar en de ruggengraat van een organisme, als inspiratiebron voor het opzetten van de constructie.

Ontwerp Constructie

De constructie vormt de basis voor Et TerrAqua. Geïnspireerd door verschillende structuren ben ik de constructie gaan opzetten.

De basis van een organisme is de botstructuur, die bestaat uit een ruggengraat, ribben en verschillende categorieën botten. Dit alles bij elkaar gehouden door spieren, weefsel en de huid.

De basis van een reguliere constructie vormt veelal de spantbenen, wat vrij vertaald de ribben zijn. De bekleding, wat vrij vertaald de huid en het weefsel is.

Deze organisch gevormde constructie vormt niet alleen de basis voor de vorm en het ontwerp, deze constructie is veel meer dan dat, het is ook een vorm van esthetica.

Door de zichtbare constructie aan de binnenzijde wordt ritmiek en schaal in het interieur gevormd. Aan de buitenzijde gaat de constructie fungeren als een functioneel sierraad, met als doel om Et TerrAqua te laten bewegen en te ondersteunen daar waar het nodig is.

Reguliere constructies en structuren van organismen hebben veel met elkaar gemeen, zo is er veelal een gedeelte wat de basis is en de vorm bepaalt (botstructuur) en een gedeelte wat verbindt en het geheel dichtmaakt (weefsel of de huid).

83

Exoskelet

Spieren

Ribben

Constructieopzet 84

ruggengraat, ribben, spieren en exoskelet.

Ontwerp Ruggengraat

Constructie

De constructie is benaderd als van een organisme, deze constructie bestaat uit een ruggengraat, ribben en spieren. De ruggengraat koppelt de ribben onderling, de ribben zorgen op hun beurt voor de rondingen in de vorm die van binnenuit zichtbaar zijn. De spieren verbinden en stabiliseren de ribben en wervelen aan de binnenzijde door de ruimte.

Ophanging wielen

Het exoskelet aan de voorzijde is verbonden met de onderliggende ruggengraat en ribben, om de vrije overkraging mogelijk te maken.

De ophanging van de wielen is een verbintenis tussen constructie en esthetica waarmee wordt bijgedragen aan de vertelling van Et TerrAqua als bouwwerk.

Om de constructie van de wielen op een geloofwaardige manier over te brengen op de constructie van Et TerrAqua is de ophanging benaderd als een riem die de huid en de constructie van Et TerrAqua omspant. Op deze manier worden de krachten overgebracht op de riem, die op zijn beurt de krachten verdeelt over de constructie en de huid op een gelijkmatige manier.

85

Ontwerp Doorsnede

Vanuit de constructie is Et TerrAqua ontstaan. Het binnenste van het Et TerrAqua is een spel, een spel van wervelende spieren, die door de ruimte schieten, overtrokken met de huid, waarbij invallend zonlicht door de glazen schubben naar binnen

straalt, hoge ruimten omzoomd door zachte schubben en harde botstructuren in de vorm van de constructie. Zachte organische kussens midden in de ruimte die uitnodigen tot liggen, getrapte

volumes die overzicht in de ruimte geven en bedden die uit de vloer lijken opgetrokken. Een organisme dat zijn zachte tere maar spectaculaire binnenkant laat zien in een opengewerkte tekening.

Laag der Geschriften

Laag der Rust

Bad der Getijden

86

Deze tekening laat de drie niveaus van Et TerrAqua zien. We betreden Et TerrAqua op de Laag der Geschriften, waarbij we kunnen stijgen naar de Laag der Spijzen of vervolgens kunnen dalen naar de Laag der Rust

waarbij we tenslotte verder kunnen afdalen naar Het Bad der Getijden.

15 m

Laag der Spijzen

Vaargeul

87

Ontwerp Laag der Geschriften

De basis van de constructie staat, de ontstane ruimte wordt ingericht in verschillende stadia van het ritme van Et TerrAqua.

In de naastgelegen compositie van ruimten voert De ruimte der Geschriften de boventoon.

Deze is gelegen aan de zeezijde van Et TerrAqua, de bezoeker geniet hier van de uitzichten en doet inspiratie op voor het schrijven.

Het midden van Et TerrrAqua bestaat uit een open ruimte met organisch gevormde meubels, deze meubels bieden mogelijkheden om te lezen en te schrijven, om zo de ziel van Et TerrAqua te vullen.

De functies aan de landzijde van Et TerrAqua bestaan uit ondersteunende functies, hier kan de bezoeker zich verkleden, hier wordt het eten bereid en met het Plateau der Spijzen opgediend op de tafel der Spijzen op de bovengelegen laag.

88

Ziel der Geschriften

Keuken

Lees en schrijf zaal

Trappen

Plateau der Spijzen

Beweegbare trap

89

Laag der Geschriften 0

5

10

B

25

+1 m

ziel der geschriften

ruimte der zeezichten

A

Recta Historia

90

B

Lengte Et TerrAqua: 114 meter

sanitair

keuken

miva sanitair

lift gaderobe

spijze plateau

+0 m

hellingbaan

+2 m

tafel

+0 m

voorportaal

lift lees en schrijfzaal

techniek

keuken

l trappenhuis

e taf

verstelbare entree A

rustplek

rustplek

-2 m

91

Ontwerp Laag der Vides

Zwevend tussen de laag der Geschriften en der Spijzen is de Laag der Vides. Vanuit de trappen kan men deze ruimte benaderen.

Hier heeft men overzicht door en over Et TerrAqua en wandelt de bezoeker over kunstvormen die tentoongesteld zijn in de ondergelegen laag.

Laag der Spijzen

De ruimte der Spijzen bestaat uit twee getrapte volumes, met in de tussenruimte de tafel der Spijzen en een waterkraan.

Het eten bereikt de tafel der Spijzen rechtstreeks vanuit de keuken met het Plateau der Spijzen 92

Meubilair Lift

Tafel der Spijzen

Waterkraan

Lift

Laag der Vides

93

Laag der Spijzen 0

5

10

25 B

+3 m

laag de

A

B

94

+5 m

rustplek lift

lift +4 m

e tafel d

r spijze

n

waterkraan

er vides trappen

A

rustplek

95

Ontwerp Plateau der Gesternten

Boven de ruggengraat van Et TerrAqua, rechtstreeks bereikbaar vanuit de laag der Geschriften, bevindt zich het Plateau der Gesternten. Overdag kan hier de zon worden aanbeden en de uitzichten worden gadegeslagen. In de nacht als alle lichten van Et TerrAqua uit zijn, kan men in plaats van slapen, bovenop de ruggengraat van Et TerrAqua komen en de twinkelende gesternten aanschouwen.

96

Plateau der Gesternten

Wielen

Et TerrAqua heeft zich langzaam geëvolueerd naar een amfibie, half zee, half landdier. Langzaam zullen de wielen van Et TerrAqua rollen. Langzaam zullen de veren en scharnieren hun werk doen om dit proces behoedzaam te laten verlopen, waarbij de riem de krachten verdeelt over de constructie en de huid van Et TerrAqua.

97

Plateau der Gesternten 0

A

98

5

10

25

A

99

Ontwerp Laag der Rust

Nabij de waterlijn zijn de Ruimten der Rust, via de trappen worden de Ruimten der Rust bereikt. Deze ruimten zijn georiënteerd op het zeezicht, vanuit het bed bewegen de golven langs je raam. In het midden zijn ook ruimten georiënteerd, deze hebben een verbinding met het Bad der Getijden.

Door middel van een translucente opening is de beweging van het water in de kamer te zien.

De plattegrond van de Laag der Rust opent zich als een bloem naar de voorzijde, naar het uitzicht. Deze ruimte is verdiept, zodat dit plateau onder de waterlijn ligt. Hier zie je de golven aankomen die tegen de voorzijde duwen en samen met de Pondus Gravitas (gewicht der zwaartekracht) Et TerrAqua van een voorwaartse kracht voorzien.

100

Plateau der golfslagen

Ruimten der Rust Lift

101

Laag der Rust 0

5

10

25

B

-4 m

A

Bad der Getijden B

102

Doorzicht

Doorzicht

rustplek

Doorzicht

kamer der rust

-6 m

Aqua

Terra

trappen

lift

A

Laag der Rust 103

Ontwerp Bad der Getijden

Wanneer de vloed Et TerrAqua tot het hoogste punt heeft gedreven, moet Et TerrAqua zwaarder dan de Pondus Gravitas worden om met eb omlaag te gaan. Om Et TerrAqua zwaarder te maken op een wijze die op de natuurwetten is gebaseerd, gebruik ik het principe van een duikboot. In het Bad der Getijden worden luiken opgengezet, waardoor het water de ruimte binnenstroomt. Op deze wijze wordt Et TerrAqua zwaarder dan de Pondus Gravitas en zakt het op een natuurlijke wijze met eb.

Het Bad der Getijden wordt dus langzaam gevuld met water en zorgt voor een natuurlijke zwemgelegenheid voor de bezoekers van Et TerrAqua. Lichtstralen onder water zullen de watermassa aanlichten, waardoor de bezoeker zwemt langs de trillende ribben en de schubben van het Bad der Getijden.

104

Eb

Vloed

Werking van het Bad der Getijden, tijdens verschillende getijden.

Luiken der Waterstroming Trappen

105

t: Et TerrAqua : Geurt van Driesten l: 1:200

Katrollen (reductie lengte kabel)

Luchtgevulde wielen

Geleiding kabel

Vloed 2050

Verstelbare entree

Eb 2100

Vloed 2070

Pondus Machina Gravitas

Vakwerk constructie

Recta Historia

Gewicht

Vaargeul

106

Ontwerp Aanzicht der Zwaartekracht

Een gewicht, diep in de grond, houdt de kabel op spanning. Bij de geringste stijging of daling verplaatst Et TerrAqua zich land op- of land afwaarts.

Koppeling constructie Veerconstructie

Bronzen schubben Glazen schubben

Exoskelet voor overkraging

Eb 2070

Ophanging wiel

107

Luchtgevulde wielen Verstelbare entree

Koppeling constructie Ophanging wiel

Vloed 2050

Veerconstructie

Vaargeul

108

Bronzen schubben Glazen schubben

Exoskelet voor overkraging

Gevel ti

Aanzicht der Tijd

Langzaam beweegt Et TerrAqua langs de Recta Historia, waarbij de Recta Historia langzaam wegerodeert en de registratie als merktekens van de tijd blijven bestaan.

0

Merktekens

10

2

Eb 2020

Eb 2050

Eb 2070

Ontwerp

Vensters

Recta Historia

109

110

Geërodeerd gesteente, waarbij het gatenpatroon getuigt van een intensieve erosie

Brons, een legering van koper en tin, waarbij de oppervlakte onderhevig is aan de weersinvloeden, maar daardoor steeds sterker wordt, hetzij met sporen en littekens.

Ontwerp Materialisering Recta Historia Et TerrAqua reist op de hartslag van de zee, langs de liniaal. Deze linaal wordt Recta Historia genoemd, wat betekent; lijn der historie. Deze lijn bestaat uit twee materialen. Een materiaal dat langzaam verdwijnt en in de tijd erodeert en een materaal dat altijd blijft bestaan en aangeeft waar de eb- en vloedlijn heeft gestaan in de tijd.

Het materiaal dat langzaam in de tijd erodeert, is een zacht steenachtig materiaal waarbij de basisgrondstof de bagger is dat nabij de vaargeulen wordt gewonnen. Dit materiaal wordt samengeperst en verwerkt tot ruwe klompen die gestapeld worden.

De zee en de wind zullen dit materiaal langzaam eroderen uit de muur en nemen wat van hen is.

Het materiaal dat altijd blijft bestaan, de registratie van de waterlijn, moet tegen de tijd bestand zijn en opvallen en glinsteren.

In de scheepsbouw worden enorme scheepsschroeven van brons gemaakt.

Door de samenstelling van brons, wat uit koper en tin bestaat, overleeft het ons. Tin gaat namelijk een verbinding aan met koper wanneer het in contact komt met zeewater, door de legering die elkaar versterkt, bestaat het voor lange tijd.

111

112

Schaduwzijde gesteente waarbij de natuur de muur stoffeert met een natuurlijk tapijt.

Zonzijde gesteente, een spel van licht en schaduw in de onregelmatigheid van het gesteente.

Ontwerp Gezichten Recta Historia De Recta Historia krijgt twee gezichten.

De ene zijde is de schaduwzijde, dit is de zijde die geen zonlicht krijgt. De schaduwzijde zal groen worden bekleed met mos en algen.

De andere zijde is de zonzijde, deze zijde wordt gedurende de dag door het zonlicht beschenen en laat de rijkdom van het materiaal zien.

De rijkdom die bestaat uit stenen van bagger, langzaam eroderend door de weersinvloeden, soms ruw, soms onregelmatig, soms gladgesleten, maar altijd onderdeel uitmakend van de bouwstenen van de natuur.

113

114

Studie huid sinaasappel, waarbij de huid stevig en leerachtig is en een kenmerkende geur heeft, maar langzaam zal verrotten omdat het geen connectie met de wortels van de boom meer heeft.

Ontwerp Materialisering huid Et TerrAqua

Ruwe bolster, zacht vruchtvlees. Deze vertaling van de huid heb ik letterlijk genomen. Et TerrAqua moet beschermen wat binnenin is, zo moet fruit dat ook, het heeft een bescherming nodig voor de inwendige schat.

In verschillende studies heb ik onderzoek gedaan naar de huid, de lichtval en het materiaal, waarbij ik tot de conclusie ben gekomen dat de huid een hard materiaal moet zijn, een beschermend materiaal, een materiaal wat de tijd weerstaat.

115

116

Studie huid klei, waarbij de huid vettig en zacht is, maar zich goed vormt naar een situatie.

Studie huid gecorrodeerd metaal, waarbij de huid hard en koud is, maar beschermt wat binnenin is.

117

Bronzen buitenbekleding

118 Suede binnenbekleding

Detail schubben, waar de ribben, de Dit spieren zijnen bronvermeldingen/voetnoten de schubben te zien zijn

Ontwerp Detail huid

De schubben bestaan aan de binnenzijde uit een zacht suede materiaal, om geluid te absorberen.

De binnenzijde is zacht en aaibaar om de aanraking te stimuleren.

De schubben hebben een kern van hoogwaardige isolatie, om de binnenzijde van Et TerrAqua te beschermen tegen de koude en de hitte.

Aan de buitenzijde bestaan de schubben uit een schil van hard materiaal, de legering brons. Ik heb hier ook voor de legering brons gekozen vanwege zijn hoge levensduur en zijn resistentie tegen zeewater

geschuurd door wind, zand en regen, waardoor het op gezette tijden glans heeft en op gezette tijden zijn glans verliest.

Het skelet van Et TerrAqua bestaat uit zware ribben, deze zijn hoekig en donker uitgevoerd. Op deze manier vormen de wervelende blanke spieren, een duidelijk onderscheid met de hoekige zware donkere ribben en spelen ze een spel in de ruimte.

Et TerrAqua moet de tijd overleven, daarom moet de buitenzijde van een hoogwaardig materiaal zijn.

Deze harde buitenzijde heeft een beschermende functie en wordt

119

Verticaal merkteken Registratie in het horizontale vlak

Horizontaal merkteken Registratie in het verticale vlak

120

Ontwerp Detail registratie

Het verticale merkteken in de Recta Historia registreert de grens tussen water en land in een bepaalde tijdsperiode. Dit is een registratie waarbij het water steeds verder het land op kruipt langs de verticale merktekens.

Op deze manier wordt de zeespiegel stijging in het horizontale vlak en in het verticale vlak vastgelegd door het merkteken in de Recta Historia.

Bij iedere tijdsperiode wordt een horizontaal plateau gelijk met de waterlijn aan het merkteken bevestigd. Dit is een tweede registratie van de zeespiegelstijging.

Deze tweede registratie heeft een kwaliteit in zich; het plateau komt op tijd van duur onder water te staan, waardoor je de zeespiegelstijging kunt verhouden met je eigen lichaam, door op het plateau te gaan staan.

121

Et TerrAqua

Eb 2100

Vloed 2050

Vloed 2020

Eb 2070

Eb 2050

Eb 2020

Recta Historia

Lengte Recta Hisoria: 65

122

Vloed 2100

Vloed 2070

Pondus Machina Gravitas

Pondus Machina Gravitas

Vloed 2100

Vloed 2070

meter

50 meter

Situatie 0

10

20

50

100

123

Aanleiding en Fascinatie Erosie als registratie Zeespiegelstijging Bewustwording Eb en vloed

Ontwerpuitgangspunten Natuur slijpt het ontwerp als een diamant Het ontwerp is als een klok in de tijd Het ontwerp is een overblijfsel in de tijd Het ontwerp krijgt de hartslag van de zee

Ontwerp Pondus Machina Gravitas 124

Recta Historia

Et TerrAqua Perceptie

Perceptie1 Tijdens uitwerken van het ontwerp en het schrijven van het script voor de film, heb ik veel geschreven alsof Et TerrAqua al bestond. Door dit schrijven kreeg ik vat op de perceptie van Et TerrAqua en kon ik de beelden vertalen die in mijn hoofd gevormd werden.

Op de volgende pagina’s zal ik u meenemen en leiden naar Et TerrAqua, langs de Recta Historia en de Machine Pondus Gravitas. Waarbij we voor even onderdeel zullen uitmaken van een andere werkelijkheid, een werkelijkheid waarbij adaptieve architectuur een sleutelrol krijgt.

Even blikken we terug naar wat ooit iemand tegen me zei; “Als je de realiteit wilt veranderen, moet je er eerst één verbeelden.”

Laten we naar de volgende pagina van Perceptie of naar de film gaan, waar we deze verbeelding zullen ontmoeten

Film Et TerrAqua https://youtu.be/x3oOMhIDbwE

Perceptie is het proces van het verwerven, registreren, interpreteren, selecteren en ordenen van zintuiglijke informatie.

1

125

126

Perceptie Machina Pondus Gravitas

Zonlicht straalt in mijn gezicht, mijn voeten zakken in het zachte zand en de harde wind blaast fijne zandkorrels in mijn gezicht.

Langzaam vervolg ik mijn tocht over het strand naar de plek die op mijn kaart staat. In de verte zie ik een enorme stellage met aan zijn zijde een rechte lange muur, ik vervolg mijn weg naar die plek.

Vlakbij sta ik nu bij die stellage, als een geoliede naaimachine met af en toe een zandkorrel, hoor ik de Machina Pondus Gravitas in werking treden, een halve meter zakt het gewicht met kleine schokjes naar beneden. Vol ontzag kijk ik er naar, het betekent dat het water stijgt en de vloed intreedt.

127

128

Perceptie Recta Historia

Als een monument strekt de Recta Historia zich uit over land en zee.

Mijn hand glijdt over de ruwe maar zachte muur, ik zie de merktekens als gedenktekens staan. Het water heeft nu vloed 2020 bereikt, hoe lang zal het nog duren voordat het water hier bij vloed 2070 is?

Ik laat het even op me inwerken.

Hier wordt stilzwijgend een verhaal verteld, een verhaal gecomponeerd met water en architectuur, een verhaal van de stijgende waterspiegel.

Langzaam erodeert deze muur en slijt door weer en wind. Ik zie in de verte dat dit proces al heeft aangevangen bij het contact met het water.

Ik hoor de Pondus Gravitas in de verte weer een beweging maken, maar ik besluit nog niet naar Et TerrAqua te gaan. Langzaam ga ik zitten in het zand naast de Recta Historia. Ik zie het licht op de ruwe muur spelen, het zonlicht wat reflecteert op de bronzen merktekens.

129

130

Perceptie Recta Historia

Langzaam reist Et TerrAqua langs de muur, de Recta Historia.

Verschillende openingen in de muur zullen het landschap inkaderen als een schilderij. De schilderijen zullen de nacht laten zien, de stralende dag, de stormachtige dag, de windstille dag. De schilderijen in de wand zullen de natuur laten zien in al haar verschijningsvormen.

131

132

Perceptie Terra

Als een dierlijk amfibie ligt hij daar enerzijds op het land, anderzijds in het water. Zijn schubben glinsteren in het zonlicht, water druipt van zijn huid. Ik stel me een nacht situatie voor, waarbij de maan de schubben zacht verlicht en het licht door de openingen straalt. Weer hoor ik in de verte de Pondus Gravitas bewegen en nu zie ik Et TerrAqua zich verplaatsen.

Langzaam als een roofdier komt het iets omhoog uit zijn veren, om zich voorwaarts te verplaatsen, het lijkt alsof hij wacht met trillende spieren.

Eigenlijk durf ik nog niet naar hem toe te lopen, zijn uitstraling weerhoudt me ervan om hem te benaderen. Maar ik weet, als ik eenmaal binnen ben, is alles anders.

133

134

Perceptie Aqua Als ik Et TerrAqua benader vanuit de zee hoor ik de stem van het water in mijn hoofd.

wat het mensenkind ijs noemt, neemt af. Langzaam neem ik meer bezit van het vaste land.

Ik ben het water. Ik ben op de aarde vanaf zijn eerste oorsprong.

Mijn aanwezigheid is in al mijn verschijningsvormen te aanschouwen.

Verdampt in de lucht ben ik de witte nevel, die het mensenkind wolken noemt. Ik kan de aarde bevochtigen voor het mensenkind met mijn overvloedige regen. Maar ik kan ook mijn kracht laten zien door orkanen, windhozen en kokende oceanen. Eeuwen ben ik mijn gang gegaan, mijn zeeën bevroren, mijn zeeën stegen, mijn zeeën daalden, maar altijd was dit het gevolg van een natuurlijke verandering in de atmosfeer. Nu bemerk ik weer een verandering in mijn hoedanigheid. Ik stijg langzaam. Mijn vaste hoedanigheid,

Ik ben het water, langzaam stijg ik door de vloed, ik til hem langzaam op, ik voel dat hij zich voorwaarts beweegt. Hij heeft zich aangepast om te reizen op de scheidslijn die ik maak tussen mij en het land, ik duld hem. Langzaam spoel ik langs een ander object dat in mij staat, het is een ruwe muur, ik betast hem, ik bemerk dat hij zacht is; en mijn aanraking niet lang kan verdragen, langzaam zorg ik ervoor dat hij verdwijnt.

135

136

137

138

Perceptie Entree

Ik heb de juiste tijd gevonden om Et TerrAqua te betreden, Et TerrAqua lag stil en de trap was neergelaten.

Het eerste wat me opvalt, is het contrast. De buitenzijde van Et TerrAqua is hard, koud en defensief.

De binnenzijde is daarentegen zacht, warm en behaaglijk. Lichtstralen vallen naar binnen door de glazen schubben. Zachte bekledingen dempen de geluiden, de schubben zijn aan deze zijde als van suede, de materialen verspreiden een zijdeachtige glans door de ruimte.

In de verte hoor ik de Pondus Gravitas bewegen en voel Et TerrAqua langzaam een klein stukje verder het land op gaan.

139

140

Perceptie Ziel der Geschriften Bij de aanvang van Et TerrAqua is de Ziel der Geschriften leeg, langzaam met het verstrijken der jaren vult de Ziel der Geschriften zich met met Geschriften. Deze Geschriften zullen de bezoekers maken, hun ervaringen, hun adviezen en hun leven zullen geschreven worden in de Geschriften voor de volgende generatie.

worden geconserveerd en maken plaats voor blanco geschriften die zich weer zullen vullen met de nieuwe koers die Et TerrAqua gaat bepalen.

De Ziel der Geschriften heeft plek voor 1,68 miljoen Geschriften van zeven bladzijden. Met een bezoekersaantal van 10.000 personen per jaar, zal na ongeveer 100 jaar de Ziel der Geschriften gevuld zijn.

Deze Geschriften staan gerangschikt op generatie en familie. Na deze 100 jaar maakt Et TerrAqua een herstart.

Het einde van de Recta Historia is dan bereikt en deze zal verlengd worden. Daarmee wordt de weg van Et TerrAqua ook verlengd.De geschriften van de afgelopen honderd jaar 141

142

Dit zijn bronvermeldingen/voetnoten

Perceptie Ziel der Geschriften

De ruggengraat van Et TerrAqua zie ik naar voren lopen, licht straalt naar binnen van alle kanten. De aardetinten van de organische wanden worden aangelicht door het zijdezachte zonlicht en licht weerspiegelt in de vloer, dit alles brengt de ruimte in volledige harmonie.

Ik besluit de trap op te lopen, ik loop over de vloer en voel met de zool van mijn voet de verhoging van de traptrede. Ik loop naar het licht, ik voel de warmte van de binnenvallende zonnestralen. In de verte hoor ik de Pontus Gravitas, ik verstevig mijn tred en voel Et TerrAqua weer langzaam in beweging komen.

143

144

Perceptie Ruimte der Zeezichten

De ruimte die ik nu betreed, is een plek uit mijn dromen. Stalen spieren wervelen door de ruimte, stalen ribben lopen in een perspectief naar voren, licht straalt van alle kanten naar binnen en het uitzicht naar de zee is adembenemend. Ik kan niet anders dan helemaal naar voren lopen en een paar tellen nemen om dit allemaal in me op te nemen, zachte muziek begeleidt mijn tred.

145

146

Perceptie Lees- en schrijfzaal

Vol inspiratie loop ik terug naar de lees- en schrijfzaal. In de ruimte ligt een organisch roodharig element, met geïntergreerde tafels, waar ik op kan zitten of liggen en zo mijn gedachten op papier kan zetten, of ze tot me kan nemen.

Organische beelden staan op plekken waar licht en ruimte samenkomen.

Ik ga liggen op het roodharig element en voel me wegzinken in de zachte bekleding. Ik voel een drang om mijn gevoelens op papier te zetten. Mijn hand pakt een vulpen, mijn andere hand pakt het geschrift met het ruwe papier. Met sierlijke krullen begin ik aan het geschrift voor de volgende generatie, begeleid door de muziek.

147

148

Perceptie Zaal der Spijzen en Dranken

Mijn hoofd is leeg, het geschrift is gevuld met letters. Ik voel een leegte in mijn maag en ruik de geuren vanuit de hoger gelegen plateaus.

Ik betreed de grote hoge ruimte der Spijzen en Dranken. Grote getrapte elementen met wulps uitstulpende roodharige vormen, aan weerszijden van de ruimte geven gelegenheid tot zitten.

Geluidloos zie ik het Plateau der Spijzen vanuit de keuken omhoog komen, gevuld met de eten. De tafel is met deze beweging gedekt.

Achterin de zaal hoor ik zacht water spetteren, de klank van de druppels vervult mijn ziel.

149

150

Perceptie Tafel der Spijzen De tafel is gereed, een rijkdom van spijze siert het plateau. Mijn hand pakt een versgebakken broodje, ik ruik de geur en waan me thuis. Mijn andere hand pakt een vrucht. Ik vlij me neer op het zitgedeelte tussen de roodharige vormen, ik zie het licht spelen door de openingen en het groen. Ik zie het schietlood, verbonden met de ruggegraat van TerrAqua langzaam bewegen, een teken dat Et TerrAqua in beweging is. Mijn geest voegt zich naar het ritme van de dag.

151

152

Perceptie Waterkraan Onverwacht hoor ik de stem van het water in mijn hoofd, als ik naar de waterkraan loop.

Drinken, iets kostbaars. Mijn smaak is nooit hetzelfde, de plek bepaalt mijn smaak, mijn mineralen versterken de mens. Ik geef leven aan de mens, zij kunnen niet zonder mij. Als men mij drinkt spreekt men vertrouwen uit, men vertrouwt mij toe aan hun lichaam.

water naar binnen glijden, ik proef de mineralen, ik voel me gesterkt.

Ik hoor de Pontus Gravitas weer in de verte, ik voel Et TerrAqua weer bewegen, maar nu naar beneden, het getij eb heeft zijn intrede gedaan.

Het waterdrinken is hier letterlijk op een voetstuk geplaatst, een grote fonkelende kraan van ongeveer twee meter hoog voorziet de bezoeker van water. Ik loop tot de rand en steek mijn hand zachtjes in de straal water. Mijn handen vormen een kommetje en vangen het kostbare vocht op, ik breng het naar mijn lippen, mijn mond, ik voel het koude 153

154

Perceptie Kamer der Rust

Hier ben ik even alleen met mezelf, dit is de plek waar ik mezelf terug kan trekken. Dit is de plek waar ik de constructie, de trillende spieren van Et TerrAqua zie. Dit is de plek waar ik dicht bij het water ben, waar af en toe een golf tegen het raam beukt. Dit is de plek waar ik de ondergang van de zon kan aanschouwen. Een organisch bed lijkt uit de vloer te stulpen, op het bed ligt een roodharig zacht dik tapijt.

Ik pak een ruw katoenen kleed van de wand, omwikkel me en begeef me naar het Bad der Getijden.

155

156

Perceptie Bad der Getijden

Met het getij eb heeft het Bad der Getijden zich gevuld met het heldere zeewater. Op deze manier wordt Et TerrAqua zwaarder dan de Pondus Gravitas, waardoor het langzaam terug naar de zee beweegt. Ik kan hier zwemmen gedurende het getij eb.

Ik loop de trappen af naar het Bad der Getijden, ik betreed het water, ik zie het water kolken, langzaam loop ik het water in, het water komt tot mijn knieën, tot mijn navel, ik voel de koude van het water, ik besluit het te accepteren en glij het water in. Ik lijk te zweven, het water draagt mij, het spiegelende plafond reflecteert al mijn bewegingen. Met krachtige slagen trek ik een baan door licht en water, mijn hoofd duikt even onder het wateroppervlak, mijn handen glijden langs de trillende ribben van Et TerrAqua, waar ik inmiddels

van ben gaan houden. Verkwikt door het koude water zwem ik naar de trap, mijn voeten raken de treden en langzaam bestijg ik de trap, op weg naar mijn kamer.

157

158

Perceptie Plateau der Gesternten

De nacht is jong, middernacht is net gepasseerd. Mijn geest is nog helder en voelt aandrang om naar het Plateau der Gesternten te gaan.

Zacht loop ik de trappen op naar boven, waar ik beloond word met een uitzicht wat mijn verwachtingen ver te boven gaat. Mijn blik gaat omhoog naar de miljoenen sterren, ze weerspiegelen in het Plateau der Gesternten. Mijn voeten raken het Plateau aan en een rilling trekt over mijn rug, het lijkt alsof ik onderdeel uit maak van de gesternten, ik zweef, ik loop naar de punt en blijf daar staan.

In de verte zie ik de koningen der zee dansen, ik hoor hun enorme lichamen met dreunende klappen het wateroppervlak breken. Hoe lang ik daar gestaan heb weet ik niet, mijn geest is leeg, ik voel me één, één met de natuur.

159

Recta Historia Als een klok in de tijd

We zien hier een mogelijk toekomstbeeld, waarbij de zachte delen van de Recta Historia zijn geërodeerd en de harde merktekens van de tijd zijn blijven staan, als vertelling, waarbij de zeespiegel met drie meter is gestegen en Et TerrAqua zijn tocht landinwaarts heeft voortgezet.

162

Projectie van mijn gedachten

Reflectie Tijdens de vooravond van mijn afstuderen, zat ik De onzichtbare steden van Italo Calvino te lezen. Ik was gefascineerd hoe hij ogenschijnlijk met woorden speelde en me ervan wist te overtuigen dat architectuur niet zo statisch is als het lijkt.

Tijdens deze fase kwam ik erachter, dat was rond mijn eerste schouw, dat de zeespiegelstijging niet op te lossen was met architectuur.

Dit is alleen op te lossen door bewustwording van mensen en dit kan aangewakkerd worden door architectuur.

Ik heb al lang een fascinatie voor tijd en water, beide elementen verhouden zich tot de erosie van materialen en dit was voor mij een interessante ontdekking. Je kunt met erosie laten zien wat de invloeden zijn en wat voor tijd verstreken is in een bepaalde periode. Het

materiaal verdwijnt namelijk door de invloeden van buitenaf. Ik vond dat dit element in mijn gebouw moest komen.

In de aanloop naar mijn tweede schouw ben ik gaan schilderen, tekenen en modellen maken, op deze manier kon ik mezelf uiten, zonder dat ik wist wat het allemaal betekende. In deze periode kwam ik erachter dat architectuur niet statisch, maar adaptief moet zijn om de toekomst aan te kunnen. De scheidslijn tussen water en land is immers dynamisch en daarvoor is een adaptief gebouw nodig, een gebouw dat zich aanpast aan de situatie.

Een gebouw dat reist op de hartslag van de zee.

De keuze om een bewegend gebouw te maken in plaats van een vaststaand gebouw, was voor mij een sleutelmoment. Op dit moment heb ik besloten om van de gebaande wegen af

te stappen en een nieuwe realiteit te laten zien.

Tijdens de tweede schouw werden vooral vragen gesteld over de manier van het reizen van Et TerrAqua. Zelf had ik dit ook nog niet helemaal scherp. Daarom ben ik begonnen met modelstudies. In een groot aquarium ben ik gaan “spelen” met zand en water, uiteindelijk kwam ik op een model waarbij Et TerrAqua een amfibie werd. Vanuit deze studie ben ik gaan ontwerpen, waarbij ik geholpen ben door verschillende kunstrichtingen zoals Steampunk en het festival Burning Man in de Nevada woestijn.

Een tweede aspect wat ik van belang vond was de structuur van Et TerrAqua. De entree, de trappen, rolstoeltoegankelijkheid, allemaal elementen die bijdragen aan de nieuwe werkelijkheid en geloofwaardigheid van het concept.

Hier wil ik laten zien dat het niet 163

164

Projectie van mijn gedachten

Reflectie uitmaakt wat voor vorm of volume je hebt, je maakt keuzes en die keuzes moeten logisch, maar ook atmosferisch en te verantwoorden zijn.

Een derde aspect was het constructieve element, ik heb hier gekozen voor een organische constructie, waarbij ik de ruggengraat, de ribben en de huid als van een dier benader. Vanuit verschillende vakrichtingen, waaronder een rollercoasterbouwer heb ik adviezen gekregen over de bewegingen van Et TerrAqua.

Met Et TerrAqua heb ik een andere werkelijkheid verbeeld, een werkelijkheid die anders omgaat met het begrip bouwwerk. Als we het woord bouwwerk bekijken zit daar het woord bouw in, wat in het meervoud bouwen is. Et TerrAqua wordt gebouwd, dus in de taal is Et TerrAqua een bouwwerk. Een bouwwerk

is echter nog veel meer, het biedt beschutting, bescherming en warmte, het heeft atmosferische kwaliteiten, het voorziet de bezoeker in zijn behoefte en het heeft een geschiedenis en een toekomst in zich. Al deze ingredienten heeft Et TerrAqua en daarmee is Et TerrAqua een bouwwerk, alleen nog niet zoals wij het nu kennen.

Et TerrAqua gaat ook anders om met architectuur. Volgens Vitruvius is architectuur gestoeld op drie principes, Venustas, Firmitas en Utilitas.(Schoonheid, Constructie en Bruikbaarheid). Deze principes heeft Et TerrAqua in zich, alleen is het geen statische architectuur met statische principes. Et TerrAqua is een adaptief gebouw dat van statische principes, dynamische principes maakt.

Voor de vierde schouw kon ik dan ook niet anders dan met statische beelden presenteren, ik heb het

begrip film geïntroduceerd in mijn werk, ik heb laten zien dat film een wezenlijk onderdeel is van de presentatie van architectuur, ook in het werkveld als architect.

Et TerrAqua heeft elementen die ik nu mis in de architectuur. Ik mis het aanpasbare vermogen van gebouwen. Ik mis ook de verbinding met het natuur, we sluiten ons af en pakken ons in met isolatie.

We moeten het klimaat juist in al zijn facetten ervaren. Juist deze elementen van Et TerrAqua wil ik meenemen in de praktijk.

Iemand zei eens tegen mij:

“Als je de realiteit wilt veranderen, moet je er eerst één verbeelden.”

En dat heb ik gedaan met Et TerrAqua

165

166

Literatuurlijst Literatuur • • • • • • • • • • • • •

Calvino, Italo - Vlot, Henny (2006) De onzichtbare steden. Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Atlas, 2006 Panamarenko (2003) Tekenen en rekenen. Gent, Amsterdam, Nederland: Ludion Perec, Georges (2008) Ruimten rondom. Amsterdam, Nederland: Arbeiderspers Eliasson, Olafur - Engberg-Pedersen, Anna - Ursprung, Philip (2012) Studio Olafur Eliasson: an encyclopedia.

Köln, Duitsland: Taschen Birnbaum, Daniel - Morton, Timothy - Olof-Ors, Matilda - Boom, Irma - Vogel, Saskia (2015) Olafur Eliasson: reality machines. London engeland: Koenig Books.

Govan, Michael - Kim, Christine Y. - Lima Greene, Alison de - Krupp, E.C. - Holzherr, Florian (2013) James Turrell: a retrospective. Munich, Duitsland: Delmonico Books Moore, Charles W. - Lidz, Jane (1994) Water and architecture. London engeland: Thames and Hudson Fletcher, Mark (2009) Islands: contemporary architecture on water = Eilanden : hedendaagse architectuur op het water = Îles: architecture contemporaine sur l’eau. Köningswinter, Duitsland: Ullmann Nanjo, Fumio - Daswani, Nico - Becker, Carol Daan (2019) Roosegaarde. London Engeland. Phaidon Maddox, Conroy - Vertaler Brinkman, Sophie - Redacteur / Bewerker Keur, Marieke (1990) Salvador Dali 1904 1989. Hedel, Keulen, Duitsland: Taschen/Libero.

Brody, Hugh - Gormley, Antony - Constantine, Jill (2016) Antony Gormley: field for the British Isles. London engeland: Hayward publishing.

Tocqueville, Aude de - Doering-Froger, Karin - Birnie, Sylvia (2015) Atlas van verdwenen steden. Tielt, Belgie: Lanno Mitchell, David - Mijn, Aad van der (2008) Wolkenatlas. Amsterdam, Nederland: Querido.

167

168

Literatuurlijst Internetbronnen

• Schuttenhelm, Rolf. (2019, 7 februari) De zeespiegelstijging is een groter probleem dan we denken. En Nederland heeft geen plan B. Geraadpleegd september 2019, van https://www.vn.nl/zeespiegelstijging-plan-b/ • Deltares, Dr. Marjolijn Haasnoot. (2018, september). Mogelijke gevolgen van versnelde zeespiegelstijging voor het Deltaprogramma. Geraadpleegd op september 2019, van https://www.deltacommissaris.nl/documenten/ publicaties/2018/09/18/dp2019-b-rapport-deltares • Mayuri Mei Lin & Rafki Hidayat. (2018, 13 augsutus). Jakarta, the fastest-sinking city in the world. geraadpleegd op september 2019, van https://www.bbc.com/news/world-asia-44636934 • DeCaires Taylor, Jason. Geraadpleegd op december 2019, van https://www.underwatersculpture.com/works/ submerged/ • Chicagology. 1855—Raising Chicago. Geraadpleegd op september 2019, van https://chicagology.com/prefire/raising/ • Strauss, Ben. (Realtime) RISK ZONE MAP. Geraadpleegd op december 2019, van https://ss2.climatecentral. org/#10/52.1693/5.7060?show=satellite&projections=0-K14_RCP85-SLR&level=5&unit=meters&pois=hide • Cobouw. (2019, 17 juni) Deltacommissaris Peter Glas: “Elk bouwproject verdient een watertoets”. Geraadpleegd op november 2019, van https://www.cobouw.nl/infra/nieuws/2019/06/deltacommissaris-peter-glas-elk-bouwprojectverdient-een-watertoets-101273510?_ga=2.159520501.955484196.1563026625-1298050528.1562609044 • Lonely planet. Deze artiest tekent stijgende zeespiegel uit op gebouwen in Venetië. Geraadpleegd op december 2019, van https://www.lonelyplanet.nl/natuur-and-wildlife/artiest-tekent-stijgende-zeespiegel-uit-op-gebouwin-venetie • Dr. Hessel Speelman Dr. Albert Oost Dr. Hanneke Verweij Dr. ir. Zheng Bing Wang. De ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte. (2009, juni). Geraadpleegd september 2020, van https://www.waddenacademie.nl/ fileadmin/inhoud/pdf/02_taken/kennisagendarapporten/2009-02_De_ontwikkeling_van_het_waddengebied_in_tijd_en_ ruimte.pdf • Maria Trepp. De vergankelijkheid van zandkastelen. (2009, mei) Geraadpleegd juni 2020. http://passagenproject. com/blog/2009/04/13/vergankelijkheid-of-george-zand-2/ • Leeuwarder Courant. (2020, juli) Geraadpleegd www.lc.nl/friesland/schiermonnikoog/Opnieuw-jaar-uitstel-voorextra-zand 169

Bijlagen Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage

1 2 3 4 5

Schouw 1 Schouw 2 Schouw 3 Schouw 4 Procesfoto’s

Bijlage 1

Schouw 1

Bijlage 2

Schouw 2

Bijlage 3

Schouw 3

Deel 1 vertoning film in Focus Filmtheater

Bijlage 4

Deel 2 tentoonstelling Academie van Bouwkunst

Schouw 4

180

Impressie water en mensen, waarbij het water opspat en de naderende mensen waarschuwt. Ook bevat het werk een lichte en donkere kant, waarbij dag en nacht worden verbeeld.

Bijlage 5

Proces studies

Gedachten

Deze studies heb ik in een heel vroeg stadium van het afstuderen gemaakt. Mijn gevoel neigt sterk om de grens op te zoeken van water en land, hoe en waar dat eindigt weet ik niet. Wat voor gevoel dat moet hebben weet ik wel en dat kan ik alleen maar vertalen door me te uiten in inkt en houtskool.

Deze studies hebben me geholpen om mijn gedachten en gevoelens voor water en tijd op papier te zetten.

181

182

Studie van een gestolde inktdruppel, waarbij ogenschijnlijk geen kracht vanuit lijkt te gaan, maar als van heel dichtbij wordt gekeken een kracht zichtbaar wordt. Een kracht die zich uit in de valsnelheid waarmee de druppel het papier is tegengekomen.

Studie houtskool, waarin een uitgesleten rots is te zien, langzaam heeft het water de onderkant uitgesleten, waarbij de eerst zo krachtige rots een kwetsbaarheid toont. Want eens zal hij geen grondvesten meer hebben en meegevoerd worden door het water.

183

184

Studie bouwwerken aan de waterlijn, waarbij niets bestand lijkt te zijn tegen de opkomende vloed.

Proces studies Water en zand

Naast werken in inkt en houtskool moet ik gevoel krijgen bij het materiaal waar het om gaat, water en zand. In deze studies heb ik gezocht naar de kracht van het water op een bouwwerk van zand, het geheugen van nat zand, de absorptie en het drijven van objecten.

185

186

Studie Absorptie, waarbij het water langzaam het droge zand intrekt en daarmee een patroon achterlaat.

Studie Drijven, waarbij het hout langzaam omhoog komt, met wervelingen van water om de hoeken.

187

Narratief ontwerp Ik ben het water, het water ben

ik, ben ik het water? Altijd ben ik er geweest, ik ben doorweven in de natuur, de mens en zijn gebruiken.

Ergens aan de kust merk ik een verandering in mijn hoedanigheid.

De mens vreest men hier niet langer meer, hij heeft vriendschap met mij gesloten door mij te bewonen, te bebouwen en in mij te zijn.

overgangen heb ik altijd gekend.

De lucht gaat bij de horizon over in mijn water. Het golvende water gaat over in de branding, de branding gaat over in schuim, het schuim trekt in het zand. Het natte zand gaat over in het droge stuifzand.

Het droge stuifzand gaat over in duinen. De duinen gaan over in de bewoonde wereld.

188

Op de Academie hebben we een atelier gedaan samen met Creative Writing. Tijdens dit atelier heb ik geleerd om ruimten in mijn hoofd te vormen en al verhalend mijn ontwerp een stap verder te brengen. Dit heeft mij geholpen om thema’s te vormen voor het ontwerp, thema’s zoals getijden, overgangen en registratie.

Overgangen heb ik altijd gekend.

Rustig water, een plons, een steen verstoort mijn gladde oppervlak, cirkels trekken zich rond de plek van inslag naar de oevers en klotsen met ritmische slagen op de kant, totdat het verstoorde oppervlak weer een spiegel is.

In Et TerrAqua wil ik overgangen vangen en inlijsten, door middel van een frame, een kader, een moment waar de overgang gevangen wordt en waar de bezoeker voor even de overgang in den lijve ervaart.

Getijden heb ik altijd gekend.

Het hemellichaam dat het mensenkind maan noemt, trekt mij aan. Mijn getijden worden het grootst wanneer het hemellichaam maan en het hemellichaam zon in een lijn met de aarde staan, dan verandert mijn getij in springtij en ben ik in staat om stormen te ontketenen en dijken te doorbreken. Wanneer ik op mijn laagste punt ben en mij volledig terugtrek, verschaf ik het mensenkind toegang tot de bodem, de bodem waarboven ik mijn stormen woed, de bodem waar ik het wier laat groeien in groene zwevende bossen van wellust.

In Et TerrAqua zal het getij zegevieren, hoogtij en laagtij zullen Et TerrAqua betreden en verlaten. Hoogtij en laagtij zullen delen van Et TerrAqua laten stijgen en dalen.

Proces studies ­­­Registratie doe ik van nature

op elk materiaal. De rotsen slijt ik jarenlang uit met mijn vloeibaarheid. Hun gruis vervoer ik mee en zet het af aan de oevers van de lagergelegen landen. Met het stijgen en dalen van mijn peil erodeer ik het ijzer aan de kades, met het stijgen en dalen van mijn peil laat ik mos groeien, met het stijgen en dalen teken ik mijn peil af op elk materiaal dat ik aanraak.

Door registratie zal Et TerrAqua laten zien dat de zeespiegel stijgt en zorgen voor een andere beleving.

Bescherming. Ik ben het water,

ik kan zorgen voor bescherming van de mens, maar ik kan de mens ook vernietigen.

Experimenteren, zomer en

winter, herfst en lente, bij koude en warmte, bij droogte en overvloedige regen zal ik me laten zien. Elke keer weer in een andere hoedanigheid. Ik ben altijd het water, maar ik toon me in verschillende hoedanigheden. Ik zal laten zien dat ik het water ben.

Dit gebied in Et TerrAqua zal een plek zijn waar het experiment met het water wordt gedaan, een plek waar je het water kunt zien en voelen tot in je tenen. Een plek waar stromingen worden opgewekt, golven stukslaan, nevelen je gedaante verhullen, een plek waar je al varend voelt wat water is en kan doen.

Drinken, iets kostbaars. Het water

wat ik geef aan de mensen lijkt men gewoon te vinden. Men gaat er achteloos mee om en verspilt mijn gave. Mijn smaak is nooit hetzelfde, de plek bepaalt mijn smaak, mijn mineralen versterken de mens. Ik geef leven aan de mens, zij kunnen niet zonder mij. Wanneer men mij drinkt spreekt men vertrouwen uit, men vertrouwt mij toe aan hun lichaam.

In dit gebouw zal drinken op een voetstuk worden geplaatst. Een bijzondere installatie zal mensen laten drinken en laten proeven wat het is om werkelijk te drinken.

Et TerrAqua zal een toevluchtoord zijn voor mensen die tijdelijke en mentale bescherming nodig hebben 189

Modelstudies van verschillende vormen, waarbij een spel wordt gespeeld met accenten en schaduwen.

Proces studies Massastudies

Deze modellen heb ik gemaakt in een periode waarin ik zoekende was.

Ik wist dat het concept een aantal elementen moest hebben; erosie, waterkranen, routing, bewegende elementen. Om mijn gevoelens en gedachten te ordenen ben ik modellen gaan maken van de vormen die in mijn gedachten voorbij kwamen. Om betekenis te geven aan deze modellen heb ik vlakken geaccentueerd om dichterbij de essentie van de modellen te komen.

Vanuit deze studies heb ik verschillende vormen ontdekt die later in Et TerrAqua zijn verwerkt, bijvoorbeeld het model van de waterkraan, of de organische structuren voor de meubels in Et TerrAqua (zie volgende pagina’s).

Organische structuren, waarin de meubels en andere organische vormen van Et TerrAqua ten grondslag liggen

192

Vroeg model van een waterkraan, waaraan de waterkraan in Et TerrAqua ten grondslag ligt.

193

194

Aquarel studie water en land, waarbij een gebouw beweegt met het stijgende en dalende water, door middel van een rollend en drijvend element.

Proces studies Aquarel studies

Tijdens deze aquarel studies heb ik verschillende vormen van een gebouw aan de waterlijn onderzocht, hoe een gebouw zou kunnen bewegen met de stijgende en dalende waterlijn.

In deze studies kwam ik meer en meer tot het besef dat het gebouw moest kunnen bewegen. Al schilderend kwam ik erachter dat het gebouw mee met het water moest bewegen, om de tijd te kunnen overleven.

Een statisch gebouw doet geen recht aan de dynamische omgeving waar het in verkeert. Waar een dynamisch gebouw altijd kan bewegen op de grens tussen water en land, zal een statisch gebouw eindig zijn. Het gebouw moest adaptief worden om zich aan te passen aan de dynamische omgeving.

195

196

Aquarel studie van verschillende vaste massa’s in de waterlijn, waarbij het water langzaam door de verticale vorm zal reizen. En waarbij het water snel door de horizontale vorm zal reizen.

Aquarel studie van een meerlobbig vaststaand gebouw aan de waterlijn, waarbij vernauwingen en verbredingen het water sneller en langzamer zullen doen laten stromen.

197

De productie van betonmodellen in houten mallen

198

Glazen bak om betonmodellen te testen

Proces studies Registratie

In de voorbereiding op de eerste schouw was ik op zoek naar manieren om het stijgende en dalende water vast te leggen en te registreren.

Voor deze registratietesten heb ik verschillende betonmodellen gemaakt en deze getest in een grote glazen bak met een waterpomp.

Op deze manier kon ik het water laten stijgen en dalen en daarmee onderzoeken hoe het water reageerde op een bepaalde vorm.

Vanuit deze studies heb ik de Recta Historia samengesteld, een lange rechte massa, opgebouwd uit een steenachtig materiaal waarop het water zijn sporen achterlaat. Waar het water door openingen zal stromen en langzaam de Recta Historia uit zal hollen.

199

200

Studie stijgend water in relatie met openingen in een muur, waarbij de ruimten langzaam zullen vollopen met het stijgen van het water.

Registratie van de waterlijn op een hellend vlak, waarbij de waterlijn steeds verder omhoog of omlaag kruipt.

201

202

Registratie drijvend element, waarbij het element in het midden gevuld is met piepschuim om hem te laten drijven als het water stijgt.

Registratie schuine vlakken, waarbij de toppen van de schuine vlakken verschillende hoogten hebben en daarmee ook anders benaderd worden door het water.

203

204

Schilderij met acryl, waarbij gezocht is naar materialen in verschillende hardheden. Het goud is een hard materiaal, het zwart een zachter materiaal. In het schilderij stroomt het water langs deze wanden en holt langzaam de vorm uit, totdat het harde materiaal, het goud, is over gebleven. In het schilderij heb ik het sturen van eroderen, door verschillende hardheden, proberen weer te geven.

Dit zijn bronvermeldingen/voetnoten

Dit zijn bronvermeldingen/voetnoten

205

206

Colofon Et TerrAqua Het bouwwerk dat reist op de hartslag van de zee, als een klok in de tijd.

Afstudeerverslag Geurt van Driesten Academie van Bouwkunst ArtEZ Master Architectuur Mentor Hans van Heeswijk Gecommitteerde Rein Jansma Begeleiding Annemariken Hilberink & Ralph Brodrück Afstudeercoördinator Gerard van Heel Status document

Definitief Trefwoorden Zeespiegelstijging, Tijd, Hartslag, Registratie, Klimaatverandering, Adaptieve architectuur, Erosie

© Copyright 2020 Geurt van Driesten, Barneveld Niets uit dit verslag mag worden gereproduceerd of op eniger wijze worden vermenigvuldigd en/of verspreid zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de samensteller. Dit verslag blijft eigendom van de schrijver en/of ArtEZ, Academie van Bouwkunst, Master architectuur, Arnhem.