Forum 2006 24 pages guide

FORUM: EUROPEAN CULTURAL EXCHANGES 24 PAGES GUIDE

2006 EΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ/AΘΗΝΑ HELLENIC AMERICAN UNION/ΑΤΗENS ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ/ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART/THESSALONIKI

CREDITS FORUM 2006

CREDITS FORUM 2006

Oργάνωση Forum Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ανταλλαγών Θεσσαλονίκης, Αστική Μη-Κερδοσκοπική Εταιρεία Ελληνοαµερικανική Ένωση Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Organized by Forum European Cultural Exchanges, Thessaloniki – non-profit organization Hellenic American Union Macedonian Museum of Contemporary Art

Σύµβουλοι προγράµµατος Επιτροπή σχεδιασµού FORUM, Ντένης Ζαχαρόπουλος, Έφη Στρούζα

Progam advisors Forum Planning Committee, Denis Zacharopoulos, Efi Strousa

Συντονισµός ArtBOX.gr apollonia, european art exchanges

Coordinated by ArtBOX.gr apollonia, european art exchanges

Οργανωτική υποστήριξη Ήρα Παπαδοπούλου, Γιώργος Μπανιώκος, Λίλα Μανιώτη (Ελληνοαµερικανική Ένωση) Λυδία Χατζηιακώβου (ArtBOX.gr)

Organization support Ira Papadopoulou, Yorgos Baniokos, Lila Manioti (Hellenic American Union) Lydia Chatziiakovou (ArtBOX.gr)

Τεχνικοί εγκατάστασης Θωµάς Λεονταρίτης, Κώστας Γιαννακόπουλος (Ελληνοαµερικανική Ένωση)

Technical staff Thomas Leontaritis, Kostas Giannakopoulos (Hellenic American Union)

Φωτισµοί ∆ηµήτρης Μπαστάς, Νίκος Θεοτοκόγλου (Ελληνοαµερικανική Ένωση)

Lightings Dimitris Bastas, Nikos Theotokoglou (Hellenic American Union)

Μεταφορές Τεχναγωγή–Άννα Κοντραφούρη

Transport of works Technagogi–Anna Kontrafouri

Σχεδιασµός εντύπων designers united ∆ηµήτρης Κολιαδήµας, ∆ηµήτρης Παπάζογλου

Visual communication-design designers united Dimitris Koliadimas, Dimitris Papazoglou

Επιµέλεια εντύπου Λυδία Χατζηιακώβου

Editing Lydia Chatziiakovou

Μεταφράσεις Πόπη Νοτιά, Γιώργος Λαλαζήσης

Translations Popi Notia, Giorgos Lalazisis

Τυπογραφείο Μ. ∆ιαµαντίδης Α.Ε.

Printing M. Diamantidis S.A.

Ευχαριστούµε θερµά την Άρτεµις Ποταµιάνου για τη συµβολή της στην οργάνωση των εκδηλώσεων

We warmly thank Artemis Potamianou for her contribution to the organizing of the event

Πληροφορίες FORUM European Cultural Exchanges www.art-exchanges.net www.artbox.gr τηλ. 2310 224626 artbox@hol.gr

Information on FORUM European Cultural Exchanges www.art-exchanges.net, www.artbox.gr , tel. +30 2310 224626, artbox@hol.gr

© κείµενα: οι συγγραφείς © εικόνες: οι καλλιτέχνες © εκδηλώσεις: Forum Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ανταλλαγών Θεσσαλονίκης, Αστική Μη-Κερδοσκοπική Εταιρεία

© texts: the authors © images: the artists ©events: Forum European Cultural Exchanges, Thessaloniki – non-profit organization

FORUM: EUROPEAN CULTURAL EXCHANGES

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ_ΙNDEX 5

EIΣΑΓΩΓΗ_ΙΝΤRODUCTION KΡΙΣ ΣΠΥΡΟΥ_CHRIS SPIROU

ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ _PRESIDENT OF THE HELLENIC AMERICAN UNION

7

ΛΕΩΝΙ∆ΑΣ–ΦΟΙΒΟΣ ΚΟΣΚΟΣ_LEONIDAS–PHOEBUS KOSKOS

∆ΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ_ΕΧΕCUTIVE DIRECTOR OF THE HELLENIC AMERICAN UNION

8

ΞΑΝΘΙΠΠΗ ΣΚΑΡΠΙΑ–ΧΟΙΠΕΛ_XANTHIPPI SKARPIA–HEUPEL

∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ_DIRECTOR OF ΤΗΕ ΜΑCEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART

10

FORUM ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ_ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΤΑΛΑΓΕΣ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙ∆ΗΣ FORUM EUROPEAN_CULTURAL EXCHANGES DIMITRIS KONSTANTINIDIS

11

ΗΜΕΡΙ∆ΕΣ_DISCUSSION PANELS

12

∆ΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ–ΜΕΕΤINGS WITH REMARKABLE SITUATIONS ΒΟRDERLINES–ΜΕΕΤINGS WITH REMARKABLE SITUATIONS ΕΦΗ ΣΤΡΟΥΖΑ_EFI STROUSA

14_17

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙ∆ΩΝ_DISCUSSION PANEL PROGRAM

18_19

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ_ΕΧΗΙΒΙΤΙΟΝS PROGRAM

20_21

KEIMENA ΕΠΙΜΕΛΗΤΩΝ_CURATOR’S TEXTS EIΣΑΓΩΓΗ_ΙΝΤRODUCTION ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙ∆ΗΣ_DIMITRIS KONSTANTINIDIS

22_29

SUSPENSE–THE RITUALS GONE WRONG ΜΑRA TRAUMANE

30_35

BLINKS, PROJECTED VISIONS–LATVIA ΜΑRA TRAUMANE

30_39

LATVIA. CHANGING AND UNCHANGING REALITY INESE BARANOVSKA

40_45

ART OF POSTER IN LATVIA 1920–1990 INESE BARANOVSKA 3

Kaspars Podnieks, 2003 Photo from the series ÂŤMilkÂť

4

Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της η Ελληνοαµερικανική Ένωση αφιέρωσε αποκλειστικά τη δραστηριότητά της στην καλλιέργεια σχέσεων φιλίας και επικοινωνίας µεταξύ του Ελληνικού και του Αµερικανικού λαού στους τοµείς της εκπαίδευσης και του πολιτισµού. Με το έργο της η Ελληνοαµερικανική Ένωση απέκτησε βαθειές ρίζες στην ελληνική κοινωνία και εξίσου βαθειά γνώση των διαπολιτισµικών ανταλλαγών. Με την εξέλιξη του κόσµου σε παγκόσµιο χωριό η Ελληνοαµερικανική Ένωση ως ευρωπαϊκός οργανισµός εξελίχθηκε επίσης και διεύρυνε τις διαπολιτισµικές ανταλλαγές µε τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και µε τον υπόλοιπο κόσµο, όπως µε χώρες της Λατινικής Αµερικής και της Ασίας. Σήµερα τα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράµµατα της Ελληνοαµερικανικής Ένωσης απευθύνονται πρωτίστως στον παγκόσµιο πολίτη. Ο παγκόσµιος πολίτης δεν είναι ο κοσµοπολίτης χωρίς πατρίδα, χωρίς κουλτούρα ή χωρίς παράδοση. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος αντιλαµβάνεται τι συµβαίνει στο κόσµο και έχει την αυτοπεποίθηση της καταγωγής του και της κουλτούρας του, ώστε να µπορεί να µετέχει σε υγιή διάλογο ανάµεσα σε αυτό που συµβαίνει στον υπόλοιπο κόσµο και σε αυτό που συµβαίνει στη δική του πατρίδα, το δικό του οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον. Η πρόσφατη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης µας δίνει την ευκαιρία να ασχοληθούµε φέτος µε την εικαστική ζωή της Λετονίας φιλοξενώντας στους χώρους µας δυο σηµαντικές εκθέσεις και µια ηµερίδα µε θέµα τη σύγχρονη καλλιτεχνική δηµιουργία στην Λετονία. Κρις Σπύρου Πρόεδρος της Ελληνοαµερικανικής Ένωσης

During the first years of its operation the HellenicAmerican Union dedicated its activities exclusively in fostering relations of friendship and communication between the Hellenic and the American people in the areas of education and culture. With its work the HellenicAmerican Union grew deep roots into the Hellenic society and equally acquired a profound know-how in the intercultural exchanges.

With the evolution of the world into a world village the HellenicAmerican Union as a European organization evolved as well and expanded its intercultural exchanges with the other European countries and with the rest of the world, as with the countries of Latin America and Asia.

Today the educational and cultural programs of the HellenicAmerican Union address themselves primarily to the citizen of the world. The citizen of the world is not the cosmopolitan without a country, without culture, or without tradition. He is the man who comprehends what is going on with the world and is self confident of his origins and culture so that he may participate into a healthy dialogue between what happens to the rest of the world and what happens to his own country, his own family or his own social environment.

The recent expansion of the European Union gives us the chance to engage this year in the artistic life of Latvia by hosting in our space two significant exhibitions and a day conference on the contemporary artistic creation of Latvia.

Chris Spirou President of the Hellenic American Union

5

Andrejs Grants, 2004 Livija and Maris Reinberg. Koknese

6

Η Ελληνοαµερικανική Ένωση συνεργάζεται για πρώτη φορά µε το Forum Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ανταλλαγών της Θεσσαλονίκης. Αισθανόµαστε ευτυχείς για την συνεργασία αυτή καθώς αποστολή του Forum είναι η χαρτογράφηση του πολιτιστικού τοπίου και ιδιαίτερα της σύγχρονης εικαστικής δηµιουργίας στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης αλλά και η ανάπτυξη και διάδοση των Ευρωπαϊκών πολιτιστικών ανταλλαγών.

The Hellenic American Union is cooperating for the first time with the Forum European Cultural Exchanges of Thessaloniki. We are very pleased for this cooperation as the Forum’s mission is the mapping of the cultural scene and especially of the contemporary artistic creation in the countries of Eastern Europe as well as the development and the spread of European cultural exchanges.

Στις δραστηριότητες αυτές εντάσσεται και η ηµερίδα «∆ιαχωριστικές Γραµµές–Meetings with Remarkable Situations». Ειδικότερα, στην ηµερίδα αυτή θα εξεταστούν πώς οι διαχωριστικές γραµµές, τα σύνορα, γίνονται αφορµή για τους καλλιτέχνες ώστε µε διαφορετικά τεχνικά και εκφραστικά µέσα να επιχειρήσουν να υπερβούν τη διαίρεση που υπαγορεύουν οι ισχύουσες πολιτικές και κοινωνικές πραγµατικότητες. Μια από τις χώρες που σήµερα προσπαθεί να βγει από τα σύνορά της και να επικοινωνήσει καλλιτεχνικά µε την υπόλοιπη Ευρώπη και τον κόσµο, είναι η Λετονία. Στην ηµερίδα µε τίτλο «Συναντώντας την Ευρώπη–Σύγχρονη Τέχνη από τη Λετονία» θα εξεταστεί διεξοδικά η καλλιτεχνική ζωή του νέου αυτού κράτους-µέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το φιλότεχνο κοινό της Αθήνας θα έχει την ευκαιρία να έλθει σε επαφή µέσα από συζητήσεις, παρουσιάσεις και εκθέσεις µε την σύγχρονη εικαστική σκηνή της Λετονίας αλλά και να εντοπίσει τυχόν οµοιότητες και διαφορές µε την σύγχρονη ελληνική εικαστική δηµιουργία.

Part of these activities is the discussion panel "Borderlines–Meetings with Remarkable Situations".

More specifically, in this one-day event the way the borderlines -the borders- become the starting point for the artists’ attempts, through different technical and figurative means, to exceed the division the current political and social realities dictate, will be explored. One of the countries that is trying to get out of its borders and communicate artistically with the rest of Europe and the world, is Latvia. During the discussion panel "Meeting Europe–Contemporary Art from Latvia" the artistic life of this new member-state of the European Union will be examined. The art lovers of Athens, through discussions, presentations and exhibitions, will have the chance to get in touch with the contemporary artistic scene of Latvia and to trace any similarities or differences with the contemporary Greek artistic creation.

Το Forum έχει ως µόνιµη έδρα του την Θεσσαλονίκη αλλά η δραστηριότητά του δεν περιορίζεται στα όρια της πόλης. Φέτος για πρώτη φορά οι εκδηλώσεις του Forum 2006 πραγµατοποιούνται στην Αθήνα και κατόπιν µεταφέρονται στην Θεσσαλονίκη στους χώρους του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Ανήκει στην πολιτική της Ελληνοαµερικανικής Ένωσης η συµµετοχή ή η οργάνωση πολιτιστικών γεγονότων στην Θεσσαλονίκη. Η σύµπραξή µας µε το Forum 2006 και το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, δυο από τους πιο δραστήριους πολιτιστικούς φορείς της συµπρωτεύουσας, αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία για µια από τις πιο δηµιουργικές και επιτυχείς µας συνεργασίες.

Though the Forum is based in Thessaloniki, its activities are not limited within the city’s boundaries.

This year, for the first time, the events of the Forum 2006 are taking place in Athens and then in the spaces of the Macedonian Museum of Contemporary Art in Thessaloniki. As it is part of the Hellenic American Union’s politics to participate in or organize cultural events in Thessaloniki, our joint action with Forum 2006 and the Macedonian Museum of Contemporary Art -two of the most active cultural bodies of Greece’s second largest city- is a great opportunity for one of our most creative and successful cooperations.

Leonidas-Phoebus Koskos Executive Director of the Hellenic American Union

Λεωνίδας–Φοίβος Κόσκος ∆ιευθύνων Σύµβουλος της Ελληνοαµερικανικής Ένωσης

7

Στην λειτουργία των 26 χρόνων, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης καταγράφει ως σηµαντικό σηµείο του προγράµµατός του τη συνεργασία και τη συµµετοχή του µε τους καθιερωµένους πολιτιστικούς φορείς της Θεσσαλονίκης. Από τις ξένες µορφωτικές αποστολές ως τις γιορτές των ∆ηµητρίων και από το Φεστιβάλ Κινηµατογράφου, ως την Φωτογραφική Συγκυρία και το Forum. Ειδικά η ίδρυση του Forum Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ανταλλαγών από την ArtBOX.gr και το Apollonia το 2000, έτυχε της θερµής στήριξης του µουσείου, αφού στους στόχους µας καταγράφονται κοινές παράµετροι για ανταλλαγή πολιτιστικών έργων και δηµιουργία ενός εποικοδοµητικού διαλόγου µεταξύ Ανατολής και ∆ύσης. Επιπλέον η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Οικογένειας, µε την ένταξη των νέων χωρών αποτέλεσε για τη Θεσσαλονίκη –ως ιστορικό σταυροδρόµι και πέρασµα διάφορων πολιτισµών– µια πρόκληση για τη γνωριµία των νέων καλλιτεχνικών τάσεων και της δυνατότητας συµµετοχής τους στα δρώµενα του ενιαίου αλλά και ποικιλόµορφου πολύ-πολιτισµικού ευρωπαϊκού χώρου. Το 2006, η Θεσσαλονίκη υποδέχεται ένα εκθεσιακό πρόγραµµα της Λετονίας, µε γενικό τίτλο "Surprenante Lettonie", το οποίο οργανώθηκε και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Στρασβούργο υπό την αιγίδα του Προέδρου της Γαλλικής ∆ηµοκρατίας και της Προέδρου της Λετονίας. Tο πολιτιστικό πρόγραµµα που θα παρουσιαστεί στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, τον Απρίλιο και τον Μάιο, περιλαµβάνει τέσσερις ειδικές εκθέσεις: A Tην “Suspense. The rituals gone wrong”. Οµαδική έκθεση τεσσάρων καλλιτεχνών που τους ενώνει το τι είναι οι σύγχρονες συνθήκες ζωής και δηµιουργίας. Τα έργα τους εκφράζουν ένα διάβηµα ανασύστασης όπου οι κατασκευές και οι αποκατασκευές δηµιουργούν µια διαλεκτική ανάµεσα στο πραγµατικό και στο αισθητικό αντικείµενο, µέσα από τη συνειδητοποιηµένη κατάσταση του καλλιτέχνη και της τέχνης του στη σύγχρονη κοινωνία B Tην “Blinks. Projected Visions–Latvia”. Σε αυτή την video art έκθεση, συµµετέχουν δέκα καλλιτέχνες

Janis Liepins Against unemployment and starvation

8

παρουσιάζοντας έργα που ταυτίζονται µε τον ιδιαίτερο τρόπο παραγωγής τους. Όλες οι δηµιουργίες εµπεριέχουν ένα προβληµατισµό πάνω στον χρόνο, το χώρο, και στην τρισδιάστατη εικόνα, που προσιδιάζει το βίντεο. Ίσως η έκθεση αυτή να αποτελέσει και µια αναµνηστική αφιέρωση προς τον πρόσφατα εκλιπόντα καλλιτέχνη και κύριο εκπρόσωπο της video art τον N.J. Paik. Γ Την “Latvia. Changing and unchanging reality.

Photo collection by Andrejs Grants”. Σε αυτή την ατοµική έκθεση του καλλιτέχνη φωτογράφου Andrejs Grants ταιριάζουν τα λόγια του Jacques Derrida*: ως επισκέπτης «είσαι το άτοµο στο οποίο το φωτογραφικό σύστηµα δίνει τη δυνατότητα να προτείνει µε βάση τα έργα αυτά, ένα µεγάλο αριθµό πιθανών αφηγήσεων». ∆ Τέλος ακολουθεί και ένας µεγάλος αριθµός καλλιτεχνικών αφισών το “Art of poster in Latvia 1920-1990”. Η παρουσίαση των καλλιτεχνικών δρώµενων της Λετονίας µέσω του Forum, του apollonia και του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, είναι µια επιτυχής ενέργεια που θα ισχυροποιήσει µε την καλλιτεχνική δηµιουργική σκέψη και πράξη, τις προοπτικές για την ενδυνάµωση της συνεργασίας και µε τις άλλες χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης, της Βαλτικής, και του ευρύτερου Βαλκανικού και Μεσογειακού χώρου. ∆ρ. Ξανθίππη Σκαρπιά-Χόϊπελ ∆ρ. αρχιτέκτων, οµ. καθηγήτρια ΑΠΘ Πρόεδρος του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης * DROIT DE REGARDS, 1985

In the twenty-six years of its operation, the Macedonian Museum of Contemporary Art records as an outstanding point in its program the collaboration and participation with the established cultural agents of Thessaloniki. These range from the Foreign Educational Missions to the festivities of Demetria and from the Film Festival to the Photosynkyria and the Forum as well.

Particularly the foundation of the Forum of European Cultural Exchanges set by ArtBOX.gr and apollonia in 2000, received the ardent support of the Museum given that our aims include common parameters for the exchange of cultural works and the initiation of a constructive dialogue between East and West.

Moreover, the expansion of the European Family with the accession of new countries constitutes for Thessaloniki –as the historical crossroads and passage of many and various cultures– a challenge for getting to know the new artistic trends as well as their participation in what takes place within the unified and diverse multi-cultural European area.

In 2006, Thessaloniki welcomes an exhibition show

by Latvia under the general title "Surprenante Lettonie" that was organized and presented for the first time in Strasbourg under the aegis of the President of the French Republic and the President of Latvia. The cultural program that will be hosted by and presented in the Macedonian Museum of Contemporary Art, in April and May, includes four special exhibitions: A The first is entitled "Suspense. The rituals gone wrong". This is a group exhibition of four artists joined together in the spirit of what makes up modern conditions of life as well as creativity. Their works express an attempt in re-composition where constructions and deconstructions create the dialectics between the real and the aesthetic object through the condition of consciousness on the part of the artist and his/her art in modern society.

B The second is "Blinks. Projected Visions–Latvia".

Ten artists participate in this video art exhibition.

They present works that are identified with the particular way they are made. All creations comprise an intense questioning over time, space, and the three-dimensional image that appertains to video. In a way perhaps, this exhibition is a commemoration dedicated to the artist and main representative of video art, N.J. Paik, recently deceased.

C The third exhibition bears the title "Latvia.

Changing and unchanging reality. Photo collection by Andrejs Grants". To this one-man show of the artistphotographer Andrejs Grants fit the words spoken by Jacques Derrida (Droit de regards, 1985): as a visitor "you are the person to whom the photographic system avails the possibility to suggest on the basis of these works a great number of probable narratives".

D Last but not least there follows a great number of artistic posters entitled "Art of poster in Latvia. 1920-1990".

The presentation of artistic activities in Latvia through Forum, the apollonia and the Macedonian Museum of Contemporary Art is a successful operation that will enhance with its artistic and creative thought and deed the perspective for the reinforcement of collaboration along with the other countries of Southeastern Europe, the Baltic and the wider region of the Balkans and the Mediterranean area.

Dr Xanthippi Skarpia-Heupel Architect, Assoc.

Professor, Aristotle University of Thessaloniki Director of the Macedonian Museum of Contemporary Art

9

Το Forum στήθηκε από την αρχή σαν εργαλείο υποστήριξης της σύγχρονης εικαστικής δηµιουργίας, στο πλαίσιο µιας δυναµικής ευρωπαϊκής συνεργασίας. Λειτούργησε όχι µόνο ως ένα παρατηρητήριο νέων, πρωτοποριακών µεθόδων και καλλιτεχνικών εκφράσεων -ιδιαίτερα από τους καλλιτέχνες που προέρχονται από κάθε είδους περιφερειακές καταστάσεις- αλλά επίσης και ως ένα πειραµατικό εργαστήριο υλοποίησης εικαστικών και πολιτιστικών συµπράξεων. Σε συνεργασία µε τοπικούς θεσµούς παρουσιάστηκαν στο ελληνικό κοινό άτυπες, πρωτόγνωρες πτυχές τέχνης και πολλοί καλλιτέχνες από διάφορες ευρωπαϊκές περιοχές. Παράλληλα, η διασύνδεση του Forum µε ένα σηµαντικό διεθνές δίκτυο βοήθησε ορισµένους να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο εξωτερικό, θέτοντας κυρίως τις βάσεις για µία αποτελεσµατικότερη διάδοση της ελληνικής δηµιουργίας. Ανεξάρτητο και αυτόνοµο, το Forum συνεργάστηκε επίσης µε διάφορους κρατικούς και ευρωπαϊκούς θεσµούς όπως το ΥΠΠΟ και τα προγράµµατα Culture 2000. Παραµένει, όµως, ένας µη κυβερνητικός οργανισµός που µε διάφανες και δηµοκρατικές διαδικασίες επιλέγει και συνθέτει τη δράση του, στο πλαίσιο µιας επιστηµονικής επιτροπής. Ακολουθώντας πιστά τις εικαστικές εξελίξεις, το Forum προσαρµόζεται στις εκάστοτε συγκυρίες, µε σταθερό στόχο την κινητικότητα και την συνάντηση των καλλιτεχνών, προσβλέποντας σε µια προοπτική θεµελίωσης ενός πολυπολιτισµικού ευρωπαϊκού χώρου, βασισµένου στην ιδιαιτερότητα του καθενός. Έτσι το Forum παρουσιάζεται από φέτος και στην Αθήνα, µε σκοπό να διευρύνει τις συνεργασίες του και µε άλλες ελληνικές πόλεις –πέραν της Θεσσαλονίκης- φέρνοντας ακόµα πιο κοντά τα δικά µας εικαστικά δρώµενα µε την υπόλοιπη Ευρώπη. ∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης Ιστορικός τέχνης, επιµελητής, ∆ιευθυντής apollonia, european art exchanges

The Forum was initially set up as a tool of support for contemporary artistic creation within the framework of a dynamic European collaboration. It worked not only as a watchtower of new, pioneering methods and artistic expressions –particularly for artists coming from all sorts of marginal situations– but also as an experimental workshop for materializing artistic and cultural collaborations. Working closely together with the local institutions the Forum presented to the Greek public many artists from different European regions and aspects of art known for the first time.

At the same time, the interconnection of the Forum with a significant international network helped certain artists present their work abroad. This way the Forum laid down the groundwork for a more effective promulgation of the Greek creativity. Independent and autonomous, the Forum collaborated as well with different state and European institutions such as the Ministry of Culture and all programs pertaining to Culture 2000. Yet, the Forum remains a nongovernmental organization whereby with transparent and democratic procedures picks out and makes up its activities within the structure of a scientific committee. Following closely all artistic progress, the Forum is adjusted to the circumstances that come along aiming steadily at the mobility and meetings with artists. The Forum sees to the perspective of establishing a multicultural European space based on the particularity of every artist involved. Thus the Forum, starting this year, is presented in Athens as well. The purpose is to expand its collaborations even with other Greek cities – other than Thessaloniki– bringing closer together our own artistic activities with the rest of Europe.

Dimitris Konstantinidis Art historian, curator, Director of apollonia european art exchanges

FORUM: EUROPEAN CULTURAL EXCHANGES

10

HMEΡΙ∆ΕΣ DISCUSSION PANELS 25.02.06 11:00–19:00 ∆ΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ–MEETINGS WITH REMARKABLE SITUATIONS ΘΕΑΤΡΟ ΕΛΛΗΝΟΑΜEΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ BORDERLINES–MEETINGS WITH REMARKABLE SITUATIONS ΗΕLLENIC AMERICAN UNION THEATER

02.03.06 15:30–19:00 ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ–ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΟΝΙΑ ΘΕΑΤΡΟ ΕΛΛΗΝΟΑΜEΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ MEETING EUROPE–CONTEMPORARY ART FROM LATVIA ΗΕLLENIC AMERICAN UNION THEATER

10.04.06 10:00–15:00 ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ– ΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΟΝΙΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ MEETING EUROPE–ΑRT FROM LATVIA ΜΑCEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART AMPHITHEATER

11

Η αξιοσηµείωτη διεύρυνση του καλλιτεχνικού χάρτη, που προέκυψε ως αναπόφευκτη συνέπεια της παγκοσµιοποιηµένης κοινωνίας του εικοστού πρώτου αιώνα, δεν έφερε µονάχα στο προσκήνιο µια πλειάδα νέων ονοµάτων καλλιτεχνών απ’ όλα τα σηµεία της υφηλίου, αλλά έθεσε παράλληλα µερικά ερωτήµατα ζωτικής σηµασίας για τη µετάλλαξη της έννοιας της τέχνης στη σύγχρονη εποχή. Ερωτήµατα που κυρίως αφορούν και αγγίζουν την ιδεολογική βάση της πολιτικής της παγκοσµιοποίησης. Το ζήτηµα της «διαφορετικότητας» και της «ιδιαιτερότητας» των εθνικών, φυλετικών, θρησκευτικών και κοινωνικών ενοτήτων ή µειονοτήτων κυριάρχησε ως προβληµατισµός κάτω από την οµπρέλα του ιδεολογήµατος της παγκόσµιας συνύπαρξης µε όρους ισοτιµίας και αµοιβαίου σεβασµού. Στην πραγµατικότητα, όµως, οι διανοούµενοι και οι καλλιτέχνες των περιθωριοποιηµένων περιοχών, των περιοχών που βρίσκονται στα όρια ή πέρα από τα όρια της δυτικής πολιτισµικής επικράτειας, τόσο από πλευράς πολιτικο-οικονοµικής ισχύος όσο και πολιτισµικής ιδιαιτερότητας, τροφοδότησαν και εµπλούτισαν την καλλιτεχνική σκηνή µε ένα τεράστιο δειγµατολόγιο ποικίλων παραλλαγών πάνω στην κοινή δυτική γλώσσα και κουλτούρα, χωρίς µέχρι στιγµής να καταφέρουν να δηµιουργήσουν έναν ξέχωρο ή εναλλακτικό µηχανισµό διακίνησης ιδεών. Η πολυσυζητηµένη «κινητικότητα» των καλλιτεχνών έκλινε περισσότερο προς την κατεύθυνση αφοµοίωσης των νέων και άγνωστων καλλιτεχνικών δυνάµεων από τα δυτικά πρότυπα πολιτιστικής διαχείρισης και θεσµικής οργάνωσης. Η πνευµατική και καλλιτεχνική τους οντότητα αναγνωρίζεται ακόµη µέσα από τα καθιερωµένα συστήµατα πολιτιστικής διαχείρισης και θεσµικής οργάνωσης. Ο λόγος, οι εικόνες και οι φωνές των καλλιτεχνών και των διανοουµένων που ζουν στα όρια του παραδοσιακού δυτικού κόσµου ή πέρα από αυτά, και γενικά η πνευµατική και καλλιτεχνική τους οντότητα βρίσκουν απόηχο µέσα από τα κανάλια των οµογενοποιηµέ-

νων µέσων επικοινωνίας και πληροφόρησης, είτε αυτά είναι διεθνή µουσεία ή διεθνείς εκθέσεις είτε µέσα από την εκµετάλλευση της παγκόσµιας ηλεκτρονικής κουλτούρας. Από µια ρεαλιστική σκοπιά θεώρησης των πραγµάτων, ο χώρος ως έννοια φυσική, πολιτισµική ή φιλοσοφική ερµηνεύεται πλέον µε ενιαίους κώδικες. Και αυτή η κατάσταση φαντάζει σα µια αναλλοίωτη πραγµατικότητα. Αυτό που, όµως, δεν αποκτά σχεδόν ποτέ µια πάγια όψη είναι οι µορφές ενέργειας, που καθιστούν ένα χώρο τόπο µεταµορφώσεων των συσχετισµών των δυνάµεων που τον συναποτελούν. Στο χώρο της τέχνης, οι µεταµορφώσεις συµβαίνουν µέσα από τη διαδικασία της διανοητικής και πνευµατικής σχέσης που εγκαθιδρύει ο καλλιτέχνης µε αυτό που συναντά πέρα από τα όρια του ασφαλούς και επιτρεπτού, µε καταστάσεις αξιοσηµείωτες (remarkable situations) που συναντούνται δίπλα µας, πίσω από τον τοίχο που µας χωρίζει από το διπλανό µας γείτονα ή από τα σύνορα που ο ξένος ταξιδιώτης και µετανάστης πάσχει να υπερβεί. Το θέµα της ηµερίδας «∆ιαχωριστικές Γραµµές – Meetings with Remarkable Situations» επικεντρώνει την προσοχή σε διάφορες αξιοσηµείωτες δράσεις, πολιτιστικές πρωτοβουλίες, καλλιτεχνικές και πνευµατικές φυσιογνωµίες, που µέσα από διαφορετικές εµπειρίες και τόπους πνευµατικής προέλευσης, σήµερα δράνε και ενεργούν µέσα στο πεδίο της τέχνης για την επισήµανση της ποιότητας της άλλης πλευράς του εκάστοτε τείχους που διαχωρίζει την παγκόσµια κοινωνία ανάµεσα σε µείζονος ή ήσσονος σηµασίας αντιλήψεις, πολιτικές ή δόγµατα, είτε αυτά έχουν να κάνουν µε τη ζωή, τη γνώση, τον άνθρωπο ως αντικείµενο εκµετάλλευσης ή υποκείµενο χειραγώγησης, είτε µε το µετασχηµατισµό του θεσµικού συστήµατος της καλλιτεχνικής δηµιουργίας. Έφη Στρούζα Ιστορικός και κριτικός τέχνης, επιµελήτρια, Πρόεδρος AICA Hellas

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ∆ΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ MEETINGS WITH REMARKABLE SITUATIONS * Ο υπότιτλος της ηµερίδας οφείλεται στον Ντένη Ζαχαρόπουλο και είναι εµπνευσµένος από την ταινία µε τίτλο Meetings with Remarkable Men (1979), σε σκηνοθεσία του Peter Brook. Η ταινία αναφέρεται στην ιστορία του Γκουρτζιέφ, ο οποίος µέσα από τα ταξίδια του στην Κεντρική Ασία, ανακαλύπτει στις διαφορετικές µορφές τέχνης, στη µουσική, στο χορό αλλά και σε εµπειρίες που τον φέρνουν αντιµέτωπο µε τον θάνατο, νέους δρόµους διαφωτισµού, εσωτερικής εξέλιξης και νέα επίπεδα πνευµατικής υπόστασης του ανθρώπου.

12

The noteworthy expansion of the artistic map that resulted as an inevitable consequence of the globalized society of the twenty-first century, did not only bring into the limelight a pleiad of new names of artists from every part of the world, but in fact it did pose certain questions of vital importance concerning the mutation of the meaning of art in this modern era.

These are questions that mainly concern and touch upon the ideological basis of the globalization policy.

The questions of "difference" and of "otherness" of the national, racial, religious and social entities, or minorities, dominated upon speculation and concern under the umbrella of the ideation of global coexistence in terms of equality and mutual respect.

Yet, in reality, the intellectuals and the artists of the marginal areas, the areas that are located on or beyond the borderlines of the western cultural domain, both from the point of view of politicaleconomic prowess and cultural particularity, fed and enriched the artistic scene with a huge set of samples of multifarious variations on the common western language and culture, without managing up to this moment to create a different or alternative mechanism for the trafficking of ideas. The muchtalked-about "mobility" of artists inclined more towards the direction of assimilation of the new and of the unknown artistic forces into the western models of management and organization of institutions. Their spiritual and artistic being is still recognized through the established systems of cultural management and institutional organization. The speech, the images and the voices of artists and intellectuals who live within the limits of the traditional western world or beyond them, and generally their spiritual and artistic substance reverberate an echo through the channels of homogenized media of communication and information, whether these are international

museums or international exhibitions, or through the exploitation of the world electronic culture.

From a realistic overview of things, the concept of space, either with reference to its natural, cultural or philosophical meaning, is widely interpreted in unified codes. And this situation seems to be an unalterable reality. Yet, that which almost never assumes a standard aspect is the forms of energy, those forms that turn a space into a place of transformations of the correlations of powers which comprise it in its totality.

In the space of art the transformations stem from within the process of intellectual and spiritual relationship that the artist establishes with what he or she encounters beyond the limits of what is safe and permissible, with remarkable situations that are next to us, behind the wall that separates us from our nextdoor neighbor, or beyond the borderlines that the traveler and the immigrant try hard to exceed.

The subject of Forum, “Borderlines–Meetings with Remarkable Situations”, focuses on various remarkable activities, cultural initiatives, artistic and intellectual personalities, who through different experiences and places of spiritual origin, live and act today in the field of art. Their choices of activity tend to showcase the quality of the other side of the occasional wall that divides the world community into comprehensions of major, or minor importance, dogma or policies whether these have to do with life, knowledge, man as an object of exploitation or subject of manipulation, or with the transformation of the institutional system of artistic creation.

Efi Strousa Art historian and critic, curator, President of AICA Hellas

ΒΕYOND BORDERLINES MEETINGS WITH REMARKABLE SITUATIONS * We owe the subtitle of the meeting to Denis Zacharopoulos, who was inspired by the 1979 film Meetings with Remarkable Men, directed by Peter Brook. The film tells the story of Gurdjieff, who during his travels in Central Asia, discovers through different art forms, through music, and dancing, but also through near death experiences, new paths of enlightenment, of inner development and new levels of human spiritual being.

13

∆ΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ– ΜΕΕΤΙNGS WITH REMARKABLE SITUATIONS 25.02.2006 EΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ/ΘΕΑΤΡΟ 11:00

Εγγραφές

11:30

Χαιρετισµός Λεωνίδας–Φοίβος Κόσκος ∆ιευθύνων Σύµβουλος Ελληνοαµερικανικής Ένωσης Forum Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ανταλλαγών, το ιστορικό και οι σκοποί του Χρήστος Σαββίδης συντονιστής Forum, ArtBOX.gr ∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης συντονιστής Forum, apollonia, european art exchanges Εισαγωγή στην ηµερίδα Έφη Στρούζα µέλος της επιτροπής προγραµµατισµού του Forum, ιστορικός και κριτικός τέχνης, επιµελήτρια, Πρόεδρος AICA Hellas

12:00

Remarkable Situations: Θεωρία ή πράξη; Συντονιστής: Ντένης Ζαχαρόπουλος µέλος της επιτροπής προγραµµατισµού του Forum, ιστορικός τέχνης, επιµελητής, Καλλιτεχνικός ∆ιευθυντής Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Οµιλητές: Anton Vidokle καλλιτέχνης, Συν-Επιµελητής της Manifesta 6 Anda Rottenberg ιστορικός και κριτικός τέχνης, επιµελήτρια, Υπεύθυνη Προγραµµατισµού στο Μουσείο Τέχνης της Βαρσοβίας Θόδωρος Τερζόπουλος σκηνοθέτης, Πρόεδρος της ∆ιεθνούς Επιτροπής της Θεατρικής Ολυµπιάδας Μαρία Μαραγκού κριτικός τέχνης, ∆ιευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Εικαστικής ∆ηµιουργίας Ρεθύµνης

14:00

Lunch Break

15:00

∆ηµιουργική φιλοξενία καλλιτεχνών– Τόποι συνάντησης και δικτύωσης, η γοητεία των blind dates Συντονιστής: Χρήστος Σαββίδης Οµιλητές: Σάνια Παπά θεωρητικός τέχνης, ανεξάρτητη επιµελήτρια Έφη Στρούζα Μαρία Κενανίδου ιστορικός τέχνης, Υπεύθυνη Εικαστικών Εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Οργανισµού του ∆ήµου Καλαµαριάς Tal BenTzvi καλλιτέχνης, επιµελήτρια Asu Aksoy Projects Coordinator, Santral Istanbul

17:00

Coffee Break

17:30

Panel Συντονιστής: Νίκος Ξυδάκης κριτικός τέχνης Οµιλητές: ∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης Αυγουστίνος Ζενάκος κριτικός τέχνης, Συν-Επιµελητής της 1ης Μπιενάλε της Αθήνας Αχιλλέας Κεντώνης καλλιτέχνης, ∆ιευθυντής του Artos Foundation, Λευκωσία–Κύπρος

14

ΒORDERLINES– ΜΕΕΤΙNGS WITH REMARKABLE SITUATIONS 25.02.2006 HELLENIC AMERICAN UNION/THEATRE 11:00

Registration

11:30

Opening speech LeonidasΪ–Phoebus Koskos Executive Director of the Hellenic American Union Forum European Cultural Exchanges, history and aims Christos Savvidis Forum coordinator, ArtBOX.gr Dimitris Konstantinidis Forum coordinator, apollonia, european art exchanges Introduction to the panels Efi Strousa member of the Planning Committee of Forum, art historian and critic, curator, President of AICA Hellas

12:00

Remarkable Situations: Theory or practice?

Director: Denis Zacharopoulos member of the Planning Committee of Forum, art historian, curator, Artistic Director of the Macedonian Museum of Contemporary Art Speakers: Anton Vidokle artist, Co-Curator of Manifesta 6 Anda Rottenberg art historian and critic, curator, Program Manager at the Warsaw Art Museum Theodoros Terzopoulos director, President of the International Committee of the Theatrical Olympiad Maria Maragkou art critic, Director of the Rethymnon Contemporary Art Center

14.00

Lunch Break

15.00

Residencies–Places for meetings and networking, the fascination for blind dates Director: Christos Savvidis Speakers: Sania Papa art theoretician, independent curator Efi Strousa Maria Kenanidou art historian, Visual Arts Events Officer at the Cultural Organization of the Municipality of Kalamaria, Thessaloniki, Greece Tal BenTzvi artist, curator Asu Aksoy Projects Coordinator, Santral Istanbul

17.00

Coffee Break

17.30

Panel Director: Nikos Xydakis art critic Speakers: Dimitris Konstantinidis Augustine Zenakos art critic, Co-Curator of the 1st Athens Biennial Achilleas Kentonis artist, Director of Artos Foundation, Nicosia–Cyprus

15

ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ– ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΟΝΙΑ 02.03.2006 EΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ/ΘΕΑΤΡΟ 15:30

Εγγραφές

15:40

Χαιρετισµοί Λεωνίδας–Φοίβος Κόσκος ∆ιευθύνων Σύµβουλος Ελληνοαµερικανικής Ένωσης Elena Demakova Υπουργός Πολιτισµού της Λετονίας, ιστορικός τέχνης ∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης ιστορικός τέχνης, επιµελητής, ∆ιευθυντής apollonia, european art exchanges Ξανθίππη Σκαρπιά–Χόιπελ Πρόεδρος του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης

16:00

Τέχνη στη Λετονία ∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης Elena Demakova

16:30

Coffee break

17:00

Σύγχρονοι Λετονοί καλλιτέχνες Συντονιστής: Ντένης Ζαχαρόπουλος ιστορικός τέχνης, επιµελητής, Καλλιτεχνικός ∆ιευθυντής Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Οµιλητές: Mara Traumane κριτικός τέχνης, επιµελήτρια Eriks Bozis καλλιτέχνης Gints Gabrans καλλιτέχνης Katrina Neiburga καλλιτέχνης Kaspars Podnieks καλλιτέχνης

ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ–ΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΟΝΙΑ 10.04.2006 ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ/AMΦΙΘΕΑΤΡΟ 10:00

Εγγραφές

10:30

Χαιρετισµοί Ξανθίππη Σκαρπιά–Χόιπελ Πρόεδρος του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Λεωνίδας–Φοίβος Κόσκος ∆ιευθύνων Σύµβουλος Ελληνοαµερικανικής Ένωσης Ντένης Ζαχαρόπουλος µέλος της επιτροπής προγραµµατισµού του Forum, ιστορικός τέχνης, επιµελητής, Καλλιτεχνικός ∆ιευθυντής Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Χρήστος Σαββίδης συντονιστής Forum, ArtBOX.gr

11:00

Τέχνη στη Λετονία Συντονιστής: Ντένης Ζαχαρόπουλος Οµιλητές: Inese Baranovska ιστορικός τέχνης, επιµελήτρια Μαρία Τσαντσάνογλου Επιµελήτρια Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Βαγγέλης Ιωακειµίδης ∆ιευθυντής του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης Pamela Browne φωτογράφος, κριτικός τέχνης ∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης ιστορικός τέχνης, επιµελητής, ∆ιευθυντής apollonia, european art exchanges

12:30

Coffe Break

13:00

Σύγχρονη τέχνη στη Λετονία Συντονιστής: Έφη Στρούζα ιστορικός κα ικ ρ ιτ ι κός τέχνης, επιµελήτρια, Πρόεδρος AICA Hellas Οµιλητές: Mara Traumane κριτικός τέχνης, επιµελήτρια Χάρης Σαββόπουλος ιστορικός τέχνης Eriks Bozis καλλιτέχνης Gints Gabrans καλλιτέχνης Katrina Neiburga καλλιτέχνης Kaspars Podnieks καλλιτέχνης

16

MEETING EUROPE– CONTEMPORARY ART FROM LATVIA 02.03.2006 HELLENIC AMERICAN UNION/THEATΕR 15:30

Registration

15:40

Opening speeches: Leonidas–Phoebus Koskos Executive Director of the Hellenic American Union Elena Demakova Minister of Culture of Latvia, art historian Dimitris Konstantinidis Forum coordinator, apollonia, european art exchanges Xanthippi Skarpia–Heupel President of the Macedonian Museum of Contemporary Art

16:00

Αrt in Latvia Dimitris Konstantinidis Elena Demakova

16:30

Coffee Break

17:00

Contemporary Latvian artistss Director: Denis Zacharopoulos art historian, curator, Artistic Director of the Macedonian Museum of Contemporary Art Speakers: Mara Traumane art critic, curator Eriks Bozis artist Gints Gabrans artist Katrina Neiburga artist Kaspars Podnieks artist

MEETING EUROPE–ART FROM LATVIA 10.04.2006 MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART/AMFITHEATER 10:00

Registration

10:30

Opening speeches: Xanthippi Skarpia–Heupel President of the Macedonian Museum of Contemporary Art Leonidas–Phoebus Koskos Executive Director of the Hellenic American Union Denis Zacharopoulos member of the Planning Committee of Forum, art historian, curator, Artistic Director of the Macedonian Museum of Contemporary Art Christos Savvidis Forum coordinator, ArtBOX.gr

11:00

Αrt in Latvia Director: Denis Zacharopoulos Speakers: Inese Baranovska art historian, curator Maria Tsantsanoglou Curator at the State Museum of Contemporary Art, Thessaloniki Vangelis Ioakeimidis Director of the Thessaloniki Museum of Photography Pamela Browne photographer, art critic Dimitris Konstantinidis art historian, Forum coordinator, Director of apollonia, european art exchanges

12:30

Coffee Break

13:00

Contemporary art in Latvia Director: Efi Strousa member of the Planning Committee of Forum, art historian and critic, curator, President of AICA Hellas Speakers: Mara Traumane art critic, historian Haris Savvopoulos art critic Eriks Bozis artist Gints Gabrans artist Katrina Neiburga artist Kaspars Podnieks artist 17

EΚΘΕΣΕΙΣ_ΕΧHIBITIONS SUSPENSE. THE RITUALS GONE WRONG ERIKS BOZIS, GINTS GARBANS, KATRINA NEIBURGA, KASPARS PODNIEKS OMA∆ΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ_GROUP EXHIBITION EΠΙΜΕΛΕΙΑ_CURATOR: MARA TRAUMANE

BLINKS. PROJECTED VISIONS–LATVIA ARNIS BALCUS, KRISTINE BRIEDE, JEVA JEROHINA, PETERIS KIMELIS, DAIGA KRUZE ΠΡΟΒΟΛΗ VIDEO ΤΕΧΝΗΣ_VIDEO ART PROJECTION EΠΙΜΕΛΕΙΑ_CURATOR: MARA TRAUMANE

LATVIA. CHANGING AND UNCHANGING REALITY. PHOTO COLLECTION BY ANDREJS GRANTS ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ_PHOTO EXHIBITION EΠΙΜΕΛΕΙΑ_CURATOR: INESE BARANOVSKA

ART OF POSTER IN LATVIA 1920–1990 ΕΚΘΕΣΗ ΑΦΙΣΑΣ_PΟSTER EXHIBITION EΠΙΜΕΛΕΙΑ_CURATOR: INESE BARANOVSKA Οι εκθέσεις σχεδιάστηκαν, οργανώθηκαν και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο Στρασβούργο από το apollonia, european art exchanges, ως ένα ενιαίο project µε τον γενικό τίτλο "Ettonante Lettonie", στο πλαίσιο της παρουσίασης της Λετονίας στη Γαλλία, υπό την αιγίδα του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας της Γαλλίας και της Προέδρου της Λετονίας. The exhibitions were initially conceived, organized and presented in Strasbourg by apollonia, european art exchanges, under the general title "Ettonante Lettonie", as part of the presentation of Latvia in France, under the auspices of the President of the French Republic and of the President of Latvia.

18

ΕΓΚΑΙΝΙΑ_OPENINGS 02.03.06 20:30 SUSPENSE. THE RITUALS GONE WRONG ΓΚΑΛΕΡΙ ΚΕΝΝΕΝΤΥ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ BLINKS. PROJECTED VISIONS–LATVIA ΓΚΑΛΕΡΙ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΣ–ΓΚΙΚΑΣ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ∆ΙΑΡΚΕΙΑ: 03-14.03.2006

SUSPENSE. THE RITUALS GONE WRONG ΚΕΝΝΕDY GALLERY ΗΕLLENIC AMERICAN UNION BLINKS. PROJECTED VISIONS–LATVIA HADJIKYRIAKOS–GHIKAS GALLERY ΗΕLLENIC AMERICAN UNION DURATION: 03-14.03.2006

12.04.06 20:30 SUSPENSE. THE RITUALS GONE WRONG BLINKS. PROJECTED VISIONS–LATVIA LATVIA. CHANGING AND UNCHANGING REALLITY. PHOTO COLLECTION BY ANDREJS GRANTS ART OF POSTER IN LATVIA. 1920–1990 ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ∆ΙΑΡΚΕΙΑ: 13.04–28.05.2006 SUSPENSE ∆ΙΑΡΚΕΙΑ: 13.04–21.05.2006

SUSPENSE. THE RITUALS GONE WRONG BLINKS. PROJECTED VISIONS–LATVIA LATVIA. CHANGING AND UNCHANGING REALLITY, PHOTO COLLECTION BY ANDREJS GRANTS ART OF POSTER IN LATVIA. 1920–1990 MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART DURATION: 13.04–28.05.2006 SUSPENSE DURATION: 13.04–21.05.2006

19

Οι εκθέσεις "Συναντώντας την Ευρώπη" (Meeting Europe) είναι ένας κύκλος σηµαντικών γεγονότων που αποδεικνύουν τον εξαιρετικό πλουραλισµό της σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης στην ήπειρό µας. Συναντώντας την Ευρώπη, όσον αφορά στις καινοτόµες διαδικασίες, τις πρωτότυπες χειρονοµίες και πράξεις, τις άτυπες καλλιτεχνικές συµπεριφορές και νοοτροπίες που εµφανίζονται από µέρη καινούργια και αναπάντεχα. Συναντώντας της Ευρώπη, µέσω µιας άρρηκτης σύνδεσης µε τους καλλιτέχνες, τους κριτικούς τέχνης και τους φορείς, µέσω δικτύων και οµαδικών έργων που δίνουν ιδιαίτερη έµφαση στις περιφερειακές περιοχές και ζώνες. Το να κατευθύνεις το όραµα κάποιου προς τα µοναδικά χαρακτηριστικά µιας χώρας ή µιας περιοχής σηµαίνει να αγγίζεις το ερώτηµα της ταυτότητας και της ιστορίας τους. Περιλαµβάνει την εξέταση της ουσίας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που είναι εγγενή στην κάθε χώρα καθώς και την ανάδειξη της σχέσης της µε τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες και τον κόσµο. Το project "Surprenante Lettonie" σηµατοδοτεί αυτόν τον κύκλο µε τέσσερις εκθέσεις που διοργανώνονται αρχικά στο Στρασβούργο και ακολούθως σε άλλες Ευρω-

ΕΙΣΑΓΩΓΗ INTRODUCTION

20

"Rencontrer l’ Europe" (Meeting Europe) is a cycle of significant events demonstrating the extraordinary plurality of contemporary artistic expression on our continent. Meeting Europe by means of innovative proceedings, original gestures and actions, a typical artistic behavior and attitudes emerging out of places that are unrecognized or unexpected. Meeting Europe through an uninterrupted connection with artists, art critics and operatives, through networks and cooperative projects that give special emphasis to peripheral regions and zones.

Directing one’s vision towards the unique characteristics of a country or of a region means touching upon the question of its identity and history. It involves examining the essence and the particular characteristics which are inherent to each country as well as bringing to light its relationship with other European countries and with the world.

"Surprising Latvia" inaugurates this cycle with four exhibitions presented initially in Strasbourg and subsequently in other European cities. Squeezed into the Baltic region, Latvia has participated actively in the history of Europe, even in those extremely difficult

παϊκές πόλεις. Συµπιεσµένη µέσα στη Βαλτική περιοχή, η Λετονία έχει συµµετάσχει ενεργά στην ιστορία της Ευρώπης, ακόµη και κατά τους εξαιρετικά δύσκολους καιρούς της προσάρτησής της στη Σοβιετική Αυτοκρατορία. Οι καλλιτέχνες της είχαν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν και να εδραιώσουν ισχυρούς δεσµούς µε τους Ευρωπαίους οµόλογούς τους, ενώ πληροφορίες σχετικά µε τη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή δεν σταµάτησαν ποτέ να έρχονται στη χώρα. Απόδειξη αυτής της επαφής αποτελεί η δηµιουργία στη Ρίγα του Group of Paris, καθώς και η παρουσία και η εµφανής επιρροή κινηµάτων όπως ο Γερµανικός Νεο-Εξπρεσσιονισµός ή η ιταλική transavant-garde. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, είχαµε την αίσθηση ότι ο χρόνος κυλά πιο γρήγορα σε αυτή τη χώρα, λες και οι γενιές των σηµερινών καλλιτεχνών να επιθυµούσαν να κερδίσουν το χαµένο χρόνο και να αξιώσουν τη δική τους ταυτότητα και τη δική τους θέση στον κόσµο. Αυτά τα στοιχεία είναι εµφανή σε µεγάλο αριθµό των έργων που εκτίθενται. Η κυριαρχία της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας, η πρόσφατα κατακτηµένη ανεξαρτησία, η ένταξη το 2004 στην Ευρωπαϊκή Ένωση... Με χιούµορ, ειρωνεία και ακρίβεια, οι Λετονοί καλλιτέχνες δεν διστάζουν να αµφισβητήσουν αρκετές από τις «θεµελιώδεις αξίες» της κοινωνίας τους, ή µερικές φορές να πάρουν θέση µε εκφραστικά µέσα σε ερωτήµατα που αφορούν στην πολιτική, τα µίντια, την οικολογία... Έτσι η "Surprenante Lettonie" χωρίζεται σε δύο µέρη: -Το ένα παρουσιάζει την Λετονική κουλτούρα µε την «Τέχνη της Αφίσας. 1920-1990» και τα φωτογραφικά έργα (από το 1984 µέχρι σήµερα) του Andrejs Grants.

-Το άλλο παρουσιάζει τη νέα γενιά καλλιτεχνών της Λετονίας µε την έκθεση "Suspense" και την προβολή βίντεο τέχνης "Blinks". Αυτές οι εκθέσεις υλοποιήθηκαν αρχικά χάρη στην εξαιρετική αφοσίωση και ενεργητικότητα των επιµελητών των εκθέσεων, της Inese Baranovska για το πρώτο µέρος και της Mara Traumane για το δεύτερο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η έκθεση "Surprising Latvia", το πρώτο µέρος του κύκλου "Συναντώντας την Ευρώπη", πραγµατοποιήθηκε για πρώτη φορά παράλληλα µε το φεστιβάλ "Éttonante Lettonie" στη Γαλλία, και παρουσιάζεται στη συνέχεια και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες χάρη στο δίκτυο και τους συνεργάτες της apollonia. "Συναντώντας την Ευρώπη" εποµένως, σηµαίνει συµµετοχή του κοινού σε αυτόν τον δηµιουργικό αναβρασµό των καλλιτεχνών της Λετονίας και ενδυνάµωση της ιδέας του κοινού χώρου και της κοινής µοίρας που βασίζονται στην ποικιλοµορφία και τη διαφορετικότητα.

times due to its annexation by the Soviet Empire. Its artists have been able to travel and to establish strong links with their European counterparts, and information regarding the international artistic scene has never ceased to flow into the country. Evidence of this contact is provided by the formation in Riga of the Group of Paris, as well as by the presence and visible influence of movements such as German NeoExpressionism or the Italian trans-avant-garde. Over the entire last decade, we have had the impression that time rushes by more quickly in that country, as if the current generations of artists wished to make up for lost time and to lay claim to their own identity and to their place in the world.

These elements are, in effect, clearly visible in a large number of the exhibited works: the domination by the Soviet Empire, the recent gaining of independence, the entrance in 2004 into the European Union… With humor, irony and precision, Latvian artists do not hesitate to call into question several "bedrock assumptions" of their society, or sometimes make a stand through figurative means with regard to questions involving politics, the media, ecology…

Thus "Surprenante Lettonie" (Surprising Latvia) is divided into two sections: - One introducing Latvian culture with the "Art of poster. 1920-1990" and the photographic works (from 1984 to the present) of Andrejs Grants.

- The other presenting the young generation of Latvian artists with the exhibition "Suspense" and the program of video art "Blinks".

The realization of these exhibitions originally has been made possible thanks to the extraordinary dedication and energy of the curators Inese Baranovska -for the first section-, and Mara Traumane -for the second.

Hence "Surprising Latvia", the first installment of the cycle "Meeting Europe", took place parallel to the festival "Étonnante Lettonie" in France, and it is presented subsequently in other European countries thanks to the network and the collaborators of apollonia.

"Meeting Europe" thus means sharing this creative effervescence of Latvian artists with the public and reinforcing the idea of a common space and destiny based on diversity and difference.

Dimitris Konstantinidis Art historian, curator, Director of apollonia, european art exchanges

∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης Ιστορικός τέχνης, επιµελητής, ∆ιευθυντής apollonia, european art exchanges

21

Αυτή η έκθεση αρχικά διοργανώθηκε σύµφωνα µε µαθηµατικούς κανόνες. Ο αριθµός τέσσερα ήταν ένα από τα σηµεία εκκίνησης στο οποίο έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα οι διοργανωτές της έκθεσης στο Στρασβούργο, apollonia, european art exchanges.

This exhibition was first structured according to mathematical rules. Number four was one of the departure points that were marked out by the organisers of the show in Strasbourg, apollonia, european art exchanges.

Το τέσσερα είναι ένας αριθµός µε ιδιαιτερότητες, µόνο και µόνο γιατί είναι πολυχρησιµοποιηµένος και διφορούµενος. Υπάρχουν τέσσερις ακρογωνιαίοι λίθοι, τέσσερα σηµεία του ορίζοντα, τέσσερα στοιχεία και εποχές και τέσσερα είδη τραπουλόχαρτων. Και σαν τις κατευθύνσεις στα συνήθη σταυροδρόµια το αρχέτυπο «τέσσερα» είναι µάλλον ενδεικτικό έλλειψης σαφήνειας και ενότητας –κάποιων βασικών στοιχείων που απέχουν πολύ από το να είναι κεντραρισµένα. Ως αποτέλεσµα, εν µέρει λόγω σεβασµού προς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των καλλιτεχνών σε αυτήν την έκθεση και το διαχωρισµό που δηµιουργείται λόγω της έντασης των ίδιων των έργων, η έκθεση έχει τον τίτλο "Suspense". Επί πλέον ο τίτλος έχει στόχο να εξερευνήσει τη δευτερεύουσα έννοια του «τέσσερα» –τη συγκεκαλυµµένη εµµονή µε αυτόν τον αριθµό που χρησιµοποιείται συχνά. Υπάρχουν δείγµατα ρουτίνας και εµµονής σε κάθε καλλιτέχνη που συµµετέχει στην έκθεση. Η ένταση της έκθεσης δοµεί-

Four is a difficult number –just because it is overused and ambiguous. There are four cornerstones, four cardinal points, four elements and seasons and four kinds of cards and so on. And like the directions at the usual crossroads the archetypical "four" is rather indicating lack of unity and precision –some basic elements that are far from being centred. Therefore, partly paying respect to the distinct characters of the artists in this exhibition and the distinction created by the tension of their works, the exhibition is titled "Suspense".

Still the title is intended to carry further the subtheme for the "number four" –the veiled obsession of this frequent number. There are hints of routine and obsession in every artist’s part in the exhibition. The tension of the show is built up by its guiding theme –unsteady balance of the daily routine on the fragile edge of emotional and mental o verload. Keeping in

SUSPENSE H ΚΑΤΑΛΥΕΤΑΙ ΤΩΝ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΩΝ THE RITUALS GONE WRONG

22

ται γύρο από τον θεµατικό της πυρήνα –την ασταθή ισορροπία της καθηµερινής ρουτίνας στο εύθραυστο άκρο της συναισθηµατικής και πνευµατικής υπερφόρτωσης. Έχοντας κατά νου ότι αυτοί οι καλλιτέχνες από τη Λετονία είναι σύγχρονα άτοµα µε παρόµοιο καλλιτεχνικό υπόβαθρο και ζωή µέσα σε νεο-φιλελεύθερες συνθήκες, θα µπορούσε κάποιος να κατανοήσει τις ρίζες του ρυθµού, του τελετουργικού και της αποδόµησης της ρουτίνας που χαρακτηρίζει έντονα τα έργα τους. Τα έργα των Eriks Bozis, Katrina Neiburga και Kaspars Podnieks πλησιάζουν την προτεσταντική ηθική και εξύµνηση της εργασίας και τις αισθησιακές, ψυχολογικές εµπειρίες της ικανοποίησης και του αγώνα που κρύβονται κάτω από το εργασιακό σύστηµα. Το τελευταίο έργο του τέταρτου καλλιτέχνη, του Gints Gabrans επίσης στρέφεται γύρο από το φαινοµενικά οικείο φαινόµενο του φωτός, τα µεταφυσικά υποκείµενα και τις ευρέως αποδεκτές πεποιθήσεις και προκαταλήψεις που πηγάζουν από τα κύµατα φωτός και από τους νόµους της φυσικής. Για να συνεχίσουµε µε τους αριθµούς, ο δεύτερος στόχος της έκθεσης, ήταν η διαίρεση στα δύο –σε δύο γενιές. Πραγµατοποιήθηκε µε έναν κάποιο δισταγµό και αυτή η ακολουθία είναι εµφανής µόνον όταν κάποιος έχει κατά νου ότι η προσέγγιση των γενεών στα τελευταία καλλιτεχνικά έργα της Λετονίας αντικατοπτρίζει την ταχύτητα µε την οποία αλλάζει η κοινωνία της Λετονίας τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Οι αλλαγές στην καλλιτεχνική σκηνή, τα τεχνικά µέσα, το εκπαιδευτικό πλαίσιο, τις άτυπες συνάξεις και τις διεθνείς απαιτήσεις σε επίπεδο πολιτικής και αγοράς έχουν συµπιέσει το χάσµα γενεών στα 5-6 χρόνια. Παρόλο που δεν επιδιώχτηκε από την αρχή, αυτή η διάκριση µπορεί να ανιχνευτεί στην έκθεση. Καλλιτέχνες των οποίων η δραστηριότητα άρχισε στα µέσα της δεκαετίας του ΄90 –όπως οι Gints Gabrans και Eriks Bozis– εκθέτουν εννοιολογικά έργα βασισµένα σε αντικείµενα όπου η εκφραστικότητα επιτυγχάνεται από µια ιδέα, έναν ειρωνικό υπαινιγµό, µια κυριολεκτική µεταφορά. Τα µίντια διαδραµατίζουν µάλλον ρόλο εργαλείου και όχι το κύριο µέσο έκφρασης, καθώς υπάρχουν σε έργα καλλιτεχνών που εµφανίστηκαν στο προσκήνιο γύρο στην αλλαγή του αιώνα –όπως οι Katrina Neiburga και Kaspars Podnieks. Με διαφορές στα ενδιαφέροντα αλλά κοινή παιδεία υπό την καθοδήγηση µιας από τις µεγαλύτερες φυσιογνωµίες της avantgarde της Λετονίας –του Ojars Petersons– αυτοί οι νέοι καλλιτέχνες χρησιµοποιούν ψηφιακά µέσα απεικόνισης και παραστάσεις για να µεταφέρουν µια διήγηση ή να προκαλέσουν µια ποιητική κατάσταση. Οι τέσσερις καλλιτέχνες στην έκθεση δεν έχουν σχεδόν τίποτε κοινό που θα µπορούσε να αποκαλύψει κάποιες οµοιότητες ή να συνδέσει τις µεθόδους τους, το θέµα ή τις ιδέες τους. Κάθε έργο στην έκθεση είναι αποτέλεσµα αυτόνοµων δηµιουργικών αναζητήσεων και εξελίξεων στα πλαίσια της καλλιτεχνικής πρακτικής. Όλοι τους έχουν αναγνωριστεί στη Λετονία και στο εξωτερικό, καθιστώντας µε αυτόν τον τρόπο αυτήν τη µικρή

mind that these Latvian artists are contemporaries sharing similar cultural backgrounds and life within neo-liberal conditions one could speculate about the origins of the rhythm, ritual and breakdown of routine marking their works. The works by Eriks Bozis, Katrina Neiburga, Kaspars Podnieks draw close to the protestant ethics and glorification of labour and the sensual, psychological experiences of satisfaction and struggle deep under the system of the travail. The fourth artist, Gints Gabrans, with his latest oeuvre, too, circles around the seemingly familiar phenomenon of light, metaphysical subtexts, popular beliefs and superstitions generated by the light-waves and rules of physics.

Returning to the number theme, the second reques t for the exhibition was division in two, in two generations. It has been fulfilled with a slight hesitation and this sequence is apparent only if one keeps in mind that "generationalist" approach to the recent works in Latvian art is reflecting how quickly the society in Latvia changes during the last fifteen years. The changes of the arts scene, technical means, educational framework, informal hangouts and politically and market determined demands of the international scene has compressed the generation gap down to 5-6 years. This distinction though not much sought after from the beginning, can nevertheless be traced in the show. Artists whose practice began in the mid-nineties, Gints Gabrans and Eriks Bozis, are displaying conceptual object-based works where expressiveness is reached by a flash of the idea, an ironic hint, a precise metaphor. Media in their work is rather a tool and not the main means of expression as it appears in works of the artists who stepped on the scene around the millennium break –Katrina Neiburga and Kaspars Podnieks. Differing in their interests but having similar education and under the supervision of one of the k ey figures of "Latvian avant-garde" –Ojars Petersons– these young artists use digital imagery and performance action to convey a narrative or evoke a poetic situation. The four artists in the show share nearly nothing that would eventually disclose any similarities and link their methods, subject matter or ideas. Each work in the exhibition is a result of very autonomous creativ e quests and developments within artistic practice.

Each of them has gained recognition in Latvia and abroad, and it makes this small and static group exhibition an even more "suspended" phenomenon.

In fact, the sequence of artworks in the "Suspense" might as well be traced in the order of oppositions – for example, "Press! Press! Press!" is opposed to "Water Memory" which is opposed to "Milk" and so on. Therefore "Suspense" is contradicting the procedure of a thematic show and is rather marking a grid of strains between the artworks. These lines 23

και στατική οµαδική έκθεση ακόµη πιο «εκκρεµές» (suspended) φαινόµενο. Στην πραγµατικότητα, την ακολουθία των έργων τέχνης στη "Suspense" θα µπορούσε κάλλιστα κάποιος να δει ως µια σειρά αντιθέσεων –όπως το "Press, Press, Press!", σε αντίθεση µε το "Water Μemory", σε αντίθεση µε το "Milk" και ούτω καθεξής. Έτσι, η έκθεση "Suspense" αντικρούει τη διαδικασία µιας θεµατικής έκθεσης και σηµατοδοτεί περισσότερο ένα δίκτυο εντάσεων ανάµεσα στα έργα τέχνης. Αυτή η διαδικασία είναι ακόµη πιο ενδιαφέρουσα εάν αναρωτηθούµε για την ύπαρξη αυτών των αντιθέσεων: τι είναι αυτό που οδηγεί τόσο διαφορετικούς καλλιτέχνες, που ανήκουν στην ίδια περίπου χρονική περίοδο, να φέρουν στην επιφάνεια την ποιητική κατάσταση καθηµερινών περιστατικών –τεχνολογική ρουτίνα (Bozis, Neiburga), αφηρηµένη υλιστική υπόσταση της υπαίθρου (Podnieks), φυσικά εφέ του φωτός (Gabrans); Θα µπορούσε κάποιος να συνδέσει τα θέµατα γύρω από αυτό το ερώτηµα µε τη διαδικασία της πολιτικής και κοινωνικής στροφής και την αναδόµηση των ιδεών του έθνους που συντελούνται στη Λετονία από το 1990 –τότε που η χώρα ξανακέρδισε την ανεξαρτησία της. Η σχέση της έκθεσης "Suspense" µε αυτήν τη διαδικασία δηλώνεται απλώς από το περιεχόµενο της έκθεσης –τη δηµιουργία της µέσα στα πλαίσια του φεστιβάλ "Éttonante Lettonie" και την παρουσίαση της κουλτούρας της Λετονίας στη Γαλλία µε πρωτοβουλία των κυβερνήσεων των δύο χωρών. Τα έργα τέχνης παρουσιάζουν τη διπλή όψη της σύγχρονης κατάστασης της Λετονίας έτσι όπως τη βιώνει η ίδια: η µια καταδεικνύει τη σύγχρονη κυριαρχία του καπιταλισµού και της κοινωνίας της πληροφορίας, µε την παγκόσµια προτεσταντική λογική για την παραγωγή/κατανάλωση και την σε µεγάλο βαθµό απρόσωπη οργάνωση της εργασίας και του ελεύθερου χρόνου. Η άλλη ξαναδιαβάζει τα συντηρητικά πολιτιστικά σύµβολα που προσδίδουν ταυτότητα στη σύγχρονη κοινωνία –συνδέοντάς την µε το ιστορικό πρότυπο– την πρώτη περίοδο του κράτουςέθνους στην προπολεµική περίοδο, συµπεριλαµβανοµένων των θρησκευτικών πρακτικών και των εθνικών µύθων. Αυτό σηµαίνει ότι όλα τα έργα στην έκθεση βασίζονται στον προσεκτικό ρεβιζιονισµό της εκλεκτικής σύγχρονης κουλτούρας.

become more interesting if we question the emergence of these oppositions: what drives so different but contemporary artists, to dig up the poetics of the palpable everyday occurrences –technological routine (Bozis, Neiburga), abstract materiality of the countryside (Podnieks), psychical effects of lights (Gabrans)? One could relate the themes surrounding this question to the project of political and social u-turn and the reconstruction of the ideas of nation that have been upgrading in Latvia since 1990 –the time when the state regained independence. Affiliation of "Suspense" with this project is plainly stated by the context of the sho w –its creation within the "Étonnante Lettonie" festival –a presentation of the Latvian culture in France initiated by the governments of the two countries.

The artworks are giving the two-fold mapping of the contemporary state of the Latvian self-reflection: one indicates contemporary dominance of capitalism and information society, with its universal protestant logic of the production/consumption and efficient impersonal organisation of labour and leisure; the other is re-reading the conservative cultural symbols that are adding identity to the current society –linking it with the historic prototype– the first period of national state in the pre-war period, including the religious practices and ethnic myths. It means that all the artworks displayed in the show are based on careful revisionism of the eclectic contemporary culture.

Η ανάγνωσή τους προϋποθέτει πολλαπλές αναφορές που συνδέουν την ανεξάρτητη εµπειρία µε τον κοινωνικό τόπο. Κατά έναν περίεργο τρόπο η έκθεση "Suspense" φαίνεται να κατέχει τις συµβάσεις που από τα µέσα του 19ου αιώνα συνοδεύουν την αίσθηση της εθνικής ταυτότητας της Λετονίας –επίµονη προσπάθεια, ευαισθητοποίηση στον κυκλικό ρυθµό της ζωής, τυποκρατία και αίσθηση της ήρεµης αισθητικής οµορφιάς. Η έκθεση "Suspense" µπορεί να επιδεικνύει αυτές τις πεπαλαιωµένες (που ακόµη προωθούνται) «αρετές», αλλά παρόλα αυτά η υπερβολή (και µερικές φορές η ειρωνεία) πίσω από τα έργα τέχνης καταστρέφει την αθωότητά τους.

What happens if we start to read these themes along the opposition lines within "Suspense"? Mos t fascinating for the ethnic exploration is the oeuvre of Kaspars Podnieks. This young artist sets his works in his family farmstead in the countryside. The photos of "Milk" build up the positive pole of the show, as pictures containing "500 l of milk, its creator a farmer, a calf, a milker and a children tricycle, a camera and the artist, an artist" are the most direct and material pieces in the sho w. There is no lasting tradition of staged photography in Latvian art or of kinetic installation –another direction of Kaspars’ work. He consistently imposes his abstract vision of colour and material on the rural Latvian landscape, still constitutive part of the local identity.

Just keeping in mind that the Latvian National

Τι συµβαίνει όταν αρχίζουµε να διαβάζουµε αυτά τα θέµατα µε γνώµονα τις αντιθέσεις της "Suspense"; Το πιο σηµαντικό έργο για τη διερεύνηση του έθνους είναι αυτό 24

Their reading pre-supposes multiple references linking individual experience and social place. In a curious way "Suspense" seems to take hold of several conventions that since mid-19th century are escorting Latvian national self identification –diligence, sensitivity to cyclical rhythm of life, ritualism and sentiment for calm aesthetic beauty.

"Suspense" might display these antiquated (but still promoted) "virtues", yet the exaggeration (sometimes irony) behind the artworks is spoiling their innocence.

του Kaspars Podnieks. Για αυτόν τον νεαρό καλλιτέχνη σκηνικό των έργων του αποτελεί το πατρικό του υποστατικό στην ύπαιθρο. Οι φωτογραφίες της σειράς "Milk" αποτελούν το θετικό πόλο της έκθεσης, καθώς οι φωτογραφίες που περιλαµβάνουν «500 λίτρα γάλα, τον δηµιουργό τους, ένα αγρότη, ένα µοσχάρι, τον αρµεχτή και ένα παιδικό τρίκυκλο, µια φωτογραφική µηχανή και το συγγραφέα, έναν καλλιτέχνη» είναι το πιο άµεσο και υλιστικό στοιχείο στην έκθεση. ∆εν υπάρχει µακρά παράδοση ούτε για την σκηνοθετηµένη φωτογραφία στην τέχνη της Λετονίας ούτε για την κινητική εγκατάσταση –µια άλλη διάσταση του έργου του Kaspars. Συνεχώς επιβάλλει την αφαιρετική θεώρησή του για το χρώµα και την ύλη στην ύπαιθρο της Λετονίας που εξακολουθεί να αποτελεί συστατικό στοιχείο της τοπικής ταυτότητας. Εάν αναλογιστούµε ότι το Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Λετονίας συνεχίζει τις απόπειρες ταξινόµησης της σύγχρονης τέχνης ανά είδος, όπως «νεκρή φύση» ή «τοπίο», το έργο του Kaspars εµφανίζεται ως ο µη εσκεµµένος σύνδεσµος ανάµεσα στο άκαµπτο µάτι αυτών που ακολουθούν την παράδοση και τη σύγχρονη γλώσσα. Ο Kaspars Podnieks ερµηνεύει την εικόνα του δάσους σαν ένα δωµάτιο χωρίς ήχους, ουσιαστικά ζωγραφίζει και επικαλύπτει τα δέντρα και τα λιβάδια µε χρωµατικά πεδία ως ένας παλλόµενος, ανορθόδοξος κληρονόµος της άκαµπτης τέχνης τοπίου. Τα έργα του συνδυάζουν τη φυσικότητα της «πραγµατικής» διαδικασίας της εκτέλεσης και την εύθραυστη συναισθηµατικά ποιητική που αναπάντεχα κατακτά τα ίχνη των φυσικών προσπαθειών. Το έργο "Milkman" σηµατοδοτεί τη µεταστροφή προς την ανησυχία –µε άλογη εκφραστικότητα διαπερνά την αρµονία των άλλων άλογων αλλά ισορροπηµένων έργων. Η Katrina Neiburga είναι επίσης µια άλλη εξαιρετική φυσιογνωµία στην τέχνη της Λετονίας των τελευταίων χρόνων. Σε αντίθεση µε τον Podnieks εστιάζει στην αβρότητα και τις αφηγήσεις πίσω από τις προσωπικές ιστορίες και τα κανάλια των µίντια των ανθρώπων της πόλης. Ενώ ο Kaspars Podnieks ανιχνεύει τη συνεχή, αιωρούµενη, στατική διάρκεια, η Katrina ακολουθεί τη δυναµική της διαδικασίας. Όπως και ο Kaspars, ξεκινά για δράση –αλλά οι δραστηριότητές της σε επίπεδο έρευνας έχουν οµοιότητες µε την ανθρωπολογική έρευνα στην πρόσφατη ιστορία της ανθρωπότητας και περιλαµβάνουν σκηνικά στοιχεία. Η διαδικασία αποτελεί συστατικό µέρος της τελικής παρουσίασης. Η Katrina διαρκώς επιστρέφει στην αυτοδιερεύνηση, την παρατήρηση των ρόλων που είχαν αποδοθεί σε αυτήν από την οικογένειά της ή την κοινωνία, και ως αποτέλεσµα, στην θηλυκότητά της. Η αυτοπροβολή της είναι εξαιρετικά εµφανής στο έργο της "Spamatrex", το οποίο παρουσιάζεται στην έκθεση. Οδηγώντας τον θεατή στο θέµα της εµµονής το πεντάλεπτο βίντεο αποκαλύπτει την εκτός ελέγχου αγορά της αγνής επιθυµίας, της επιθυµίας για αυτοβελτίωση και απόλαυση και τους µηχανισµούς πώλησής τους που καθορίζουν τα αποτελεσµατικά κανάλια της πληροφορίας και, ως αποτέλεσµα, του νου. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι δανεισµένοι αποκλειστικά από τα σπαµ ηλεκτρονικά µηνύµατα της καλλιτέχνιδας. Το έργο

Museum of Art still attempts to classify contemporary art by genres like "still life" or "landscape", Kaspars’ work appears as the unintended link between the stiffened eye of traditionalists and contemporary language. Kaspars Podnieks reads the scene of forest as room with abstraction of sounds, he physically paints and overlays the color fields upon trees and pastures as a vibrant unorthodox heir of the rigid land-art. His works are combining the physicality of the "real" process of execution and the fragile emotional poetics that unexpectedly conquers the traces of physical efforts. The film "Milkman" marks his shift towards unrest; with irrational expressivity it cuts through the harmony of the other irrational but balanced works.

Katrina Neiburga is another distinct name in the Latvian art of recent years. As opposed to Podnieks she is focused on the urbanity and narratives hidden in the personal stories and media channels of urban folk. In the same way that Kaspars Podnieks traces constant, suspended, still duration, Katrina follows the dynamics of process. Like Kaspars, she sets out for an action, but her activities are performanc e investigations resembling the anthropological research in recent human history and including elements of staging. Process is a constitutive part of the resulting presentation. Katrina constantly returns to self-examination, observation of the roles ascribed to her by her family or society, and therefore to her femininity. Her self-projection is strongly manifesting itself in her work "Spamatrex" presented in this exhibition. Leading the viewer into the domain of obsession the 5 minute-long video reveals the out-of-control market of pure desire, wishes of self improvement and enjoyment and their sale mechanisms that are colonising the efficient channels of information and, subsequently, minds.

The lyrics of the song are borrowed exclusively from the spammed e-mail of the artist. The work discloses Katrina’s affiliation with multimedia and sonicscapes that keeps developing from her first experimental VJ-ing sessions at Riga electronic music events of the late 90’s. Her works include not just films, installations, multimedia performances, but also stage design for opera performances.

Katrina’s main medium remains digital video that is often complementing other techniques –graphics, installations. Determined examination of herself and her surroundings, provoking performativity and empiric documentalism points to the individualism of this artist in Latvian art scene.

The cross of "Press! Press! Press!" could well serve as a talisman of information and apology Übermensch (Germ.) –the spam-queen from Katrina Neiburga’s video. The screen and keyboard interface leads us to discrete object by Eriks Bozis "Press!

25

Kaspars Podnieks, 2003 Photo from the series ÂŤMilkÂť

26

Kaspars Podnieks, 2003 Photo from the series ÂŤMilkÂť

27

αποκαλύπτει τη σχέση της Katrina µε τα πολυµέσα και τα ηχητικά τοπία που αναπτύσσεται από τις πρώτες της πειραµατικές απόπειρες σε παραστάσεις video jockey (VJ) στα µουσικά δρώµενα στη Ρίγα στα τέλη της δεκαετίας του ΄90. Τα έργα της δεν περιλαµβάνουν µόνο ταινίες, εγκαταστάσεις, παραστάσεις πολυµέσων, αλλά ακόµη και σχεδιασµό σκηνικών για παραστάσεις όπερας. Το κύριο µέσο της Katrina παραµένει το ψηφιακό βίντεο το οποίο συχνά συµπληρώνει άλλες τεχνικές –γραφικά, εγκαταστάσεις. Η αποφασιστική διερεύνηση του εαυτού της και του περιβάλλοντός της, η προκλητική και η εµπειρική τεκµηρίωση αποδεικνύει την ξεχωριστή θέση αυτής της καλλιτέχνιδας στην καλλιτεχνική σκηνή της Λετονίας. Ο σταυρός του έργου "Press! Press! Press!" θα µπορούσε κάλλιστα να λειτουργήσει ως φυλαχτό πληροφορίας και απολογίας Übermensch (γερµ.) –η βασίλισσα του σπαµ του βίντεο της Katrina Neiburga. Η οθόνη και το πληκτρολόγιο µας οδηγούν στο διακριτικό αντικείµενο του "Press! Press! Press!" του Eriks Bozis το οποίο λακωνικά αντιτίθεται στην πληθωρική δήλωση του "Spamatrex". Η πρώτη εκδοχή του έργου δηµιουργήθηκε το 2003 ως µοντέλο για το µνηµείο-αντικείµενο "Monument for Urban Space" στο Γκρατς-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2003, όπου παρουσιάστηκε ως σύνθεση διάσπαρτων πλήκτρων στην πλατεία µιας πόλης. Το µικρό πρωτότυπο είχε το σχήµα του σταυρού –«ο επιβλητικός τίτλος και οι λέξεις Delete, End, Insert, Pause/Break στα κύρια πλήκτρα του σταυρού προκαλούν βραχυκύκλωµα στο θεατή, ενώ η Ληθουριανή αρετή του έργου ανταγωνίζεται την χειραγωγική ταυτότητα της συλλογικής αισθητικής»1. Σε όλη την καριέρα του ο Eriks Bozis µετατρέπει τη «φυσιολογική» άποψη για την πραγµατικότητα προσθέτοντας άλλο ένα σύνηθες, αλλά ελαφρώς αλλαγµένο καθηµερινό αντικείµενο. Ανταγωνίζεται τα στερεότυπα της καθηµερινής θεώρησης και αποκαλύπτει δοµικά κρυµµένες ανθρώπινες έννοιες µε µηδενικής αξίας χρησιµότητα, όπως ένα αποκοµµένο κείµενο, µια εικόνα διαφήµισης, ένα ελαφρώς ξανασχεδιασµένο λειτουργικό αντικείµενο. ∆ανείζεται συνήθη, κοινά και λειτουργικά πράγµατα, και τα µετατρέπει σε περιπαικτικά σύµβολα µηδενικής αποτελεσµατικότητας και λογικής. Την ίδια στιγµή οι ιδέες του Eriks Bozis είναι ουνιβερσαλιστικές –χρησιµοποιεί τεχνητά προϊόντα του πολιτισµού τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν µε κάποιο τρόπο και να αντιµετωπισθούν ως προσωπική, ανατρεπτική κριτική στο χώρο του διευρυνόµενου δυτικού πολιτισµού. Αξιοσηµείωτη είναι η διαφορά στον τρόπο µε τον οποίο δύο καθιερωµένοι καλλιτέχνες, ο Gints Gabrans και ο Eriks Bozis, χειρίζονται και εκσυγχρονίζουν τα ιερά σύµβολα στα τελευταία έργα τους. Ενώ ο Bozis επαφίεται στην εκπληκτική λογική και τον σαφή ορισµό των επιλογών: Cancel, Escape, Delete, ο ιδεαλισµός του "Water Memory" του Gints Gabrans αναφέρεται στην ισχυρή υπο-κουλτούρα του ορθολογιστικού έργου –τον µυστικισµό. Ανήκοντας στην ίδια κατηγορία µε τον Eriks 28

Press! Press!", that is laconically countering the affluent statement of "Spamatrex". The first version of the work was created in 2003 as a model for a monument-object "Monument for Urban Space" in the European Capital of Culture 2003 Graz, were it was carried out as a composition of scattered keys in a city square. The small prototype was neatl y arranged in the form of cross –the imperative mood of the title and the words Delete, End, Insert, Pause/Break on the main keys of the cross provoke a short circuit to the viewer, while the Lutheran virtue of the work encounters the manipulative identity of corporate aesthetics"2. Throughout his career Eriks Bozis transforms the "normal" view on the reality by adding another customary, but slightly altered object of everyday. He combats the stereotypes of everyday vision and reveals structurally hidden humane meanings in blank usage value. Like a cut-out text, an advertising image, a slightly re-designed functional object. He borrows casual, common and functional things, and alters them into mocking memorials of blank efficiency and rationality. At the same time Eriks Bozis’ ideas are universalistic; he uses artificial products of civilisation that can be retreated and included as a personal subversiv e critique added in the space of the expansive western civilisation.

It is remarkable how differently two established artists, Gints Gabrans and Eriks Bozis, treat and update the sacral symbolism in their recent works. If Bozis relies on the striking rationality and the clear definition of options: Cancel, Escape, Delete, then the idealism of Gints Gabrans’ "Water Memory" refers to the mighty subculture of the rationalis t project –mysticism. Belonging to the same generation as Eriks Bozis, Gints Gabrans sets his practice on different rules –his working process involves diving into random, locally circulating information and drawing on the passions, curiosity and superstitions inherent both to the simple minds and the elite. He traces the archetypical origins of fear, beliefs, and (nowadays) mysticism that ar e distributed by contemporary media. In Gints’ works what is surprising is the cut into reality; he literally resamples everyday actions and structures them into the exhibition showcase. At the same time he wishes to make his works understandable to every human being and he achieves it by preserving to multiple layers of interpretation. One could even call his works behaviourist as they appeal to the ideals, the search, for new knowledge, for unexplored domains, for beautiful, or –more pragmatically– for happiness and fame. Besides, he has the rare ability to totally change his subjects of interest. His latest artworks exploring the world of the illusions of light and the effects of perception oppose to his previous work on media reality –his one and a half year long staging of the reality show that invaded Latvian media

Bozis, ο Gints Gabrans καθορίζει την πρακτική του µε άλλους κανόνες –εµβαθύνει στην τυχαία, τοπικά διανεµηµένη πληροφορία και αντλεί στοιχεία από τα πάθη, την περιέργεια και τις προλήψεις που ενυπάρχουν όχι µόνο στα απλοϊκά µυαλά αλλά και στην ελίτ. Ανιχνεύει τις αρχέτυπες ρίζες του φόβου, των πεποιθήσεων, και (σήµερα) του µυστικισµού που µεταδίδονται από τα σύγχρονα µίντια. Στα έργα του Gints αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι η επαφή µε την πραγµατικότητα. Μετατρέπει καθηµερινές δραστηριότητες και τις εντάσσει στη δοµή της έκθεσης. Ταυτόχρονα επιθυµεί να κάνει τα έργα του κατανοητά σε όλους και το καταφέρνει διατηρώντας πολλαπλά επίπεδα ερµηνείας. Θα µπορούσε κάποιος να αποκαλέσει τα έργα του συµπεριφορικά, καθώς απηχούν ιδανικά όπως αναζήτηση, νέα γνώση, ανεξερεύνητα θέµατα, οµορφιά, ή –πιο πραγµατιστικά– ευτυχία και φήµη. Επιπλέον, έχει µια σπάνια ικανότητα να αλλάζει ολοκληρωτικά τα αντικείµενα που τον ενδιαφέρουν. Τα πιο πρόσφατα έργα του που εξερευνούν τον κόσµο των ψευδαισθήσεων του φωτός και τις συνέπειες της αντίληψης έρχονται σε αντίθεση µε τα προηγούµενα έργα του για την πραγµατικότητα των µίντια. Η επί ενάµιση χρόνο σκηνοθεσία του reality show το οποίο κατέκτησε τα µίντια της Λετονίας προβάλλοντας τη µεταµόρφωση ενός αργόσχολου της πόλης σε αστέρα των µίντια της Λετονίας του χάρισε το Hansabanka Art Award ως καλλιτέχνη της Βαλτικής το 2004. Την περίοδο 2004/2005 ο καλλιτέχνης έχει στρέψει την προσοχή του στις λεπτές δοµές των κυµάτων του φωτός που προκαλούν οπτικές ψευδαισθήσεις. Οι τελευταίες του εγκαταστάσεις αποµονώνουν το θεατή σε ένα µη πραγµατικό χώρο µε εφέ φωτός, όπου αντικατοπτρίζονται και εξαφανίζονται επιφάνειες, µε αντικατοπτρισµούς των ασταθών κανόνων του ορατού κόσµου. Παρουσιάζει µια σειρά παραθέσεων ως πηγές του που καλύπτουν ένα ευρύ φάσµα, στις οποίες περιλαµβάνονται ιδέες φυσικών και ψυχολόγων και εµπνευσµένες σηµειώσεις προφητών και ήρεµων βουντού που υπάρχουν στην φαινοµενικά ορθολογιστική κοινωνία µας.

displaying transformation of the city bum into a media star gained him the Hansabanka Art Award for the Baltic artist in 2004. In 2004/2005 the artist turned his attention to the subtle structures of light waves that evoke visual illusions. His lates t installations isolate the viewer in an unreal space of light-effects, mirroring and disappearing surfaces, and, finally, of reflections on the unstable rules of the visible world. He quotes a number of references as his sources covering a wide spectrum, from writings of physicists and psychologists to the spiritual notes of enigmatic prophets and calm voodoos that populate our seemingly rationalist society.

"Suspense" allows us to sense art as a response to everyday routine, and to evaluate eclectics that synthesize and confront the powers of tradition, technology and the new rational social project which plunges into an internal psychotic ambivalence and relativism worth of another "X-files" series. The issues evoked are suspended between nature, progress, routine and freedom of imagination.

Mara Traumane 1. Hanno Soans "Latviesu adaptacija", review in newspaper NRA: Forums, 23.05.03

Η έκθεση "Suspense" µας βοηθά να αισθανθούµε την τέχνη ως απάντηση στην καθηµερινότητα και να αξιολογήσουµε τα ξεχωριστά στοιχεία που συνθέτουν και αντιτίθενται στις δυνάµεις της παράδοσης, της τεχνολογίας και του νέου ορθολογιστικού κοινωνικού έργου που βυθίζεται σε µια εσωτερική ψυχωτική αµφισηµία και έναν σχετικισµό αντάξιων µιας άλλης σειράς "X-files". Τα ζητήµατα που προκύπτουν εκκρεµούν ανάµεσα στη φύση, την πρόοδο, τη ρουτίνα και την ελευθερία της φαντασίας.

Mara Traumane Κριτικός τέχνης, επιµελήτρια 1. Hanno Soans "Latviesu adaptacija": NRA:Forums, 23.05.03

29

Η παρούσα συλλογή βίντεο έργων από Λετονούς καλλιτέχνες αντικατοπτρίζει κάποιες από τις πρόσφατες δηµιουργικές πρακτικές, αναζητήσεις και εξελίξεις στον τοµέα της τέχνης και της κινούµενης εικόνας στη Λετονία. Η συλλογή περιλαµβάνει έργα που δηµιουργήθηκαν στο διάστηµα από το 2001 έως το 2005 και αποτελείται από δεκατρείς ταινίες εννέα καλλιτεχνών. Η συλλογή είναι οργανωµένη σε τρία µέρη που παρέχουν χαλαρή, θεµατική και ερµηνευτική καθοδήγηση µέσω των έργων. Το πρώτο µέρος περιλαµβάνει ερµηνείες των καλλιτεχνών για την πορεία της ιστορίας, τις έννοιες σχετικά µε το κράτος και τα εθνικά και τοπικά χαρακτηριστικά του ανήκειν –θα µπορούσε γενικά να θεωρηθεί ως αντίδραση στο «λειτουργικό» ιστορικό περιβάλλον. Το δεύτερο µέρος αποκαλύπτει την προσωπική και στενή προσέγγιση, την αφηγηµατικότητα, τις ιστορίες και τις διαθέσεις που ενυπάρχουν στην ανεξάρτητη ατοµική ύπαρξη. Ταλαντεύεται ανάµεσα σε δοκίµια, παρατηρήσεις και ανθρωπολογικές έρευνες. Το τρίτο µέρος περιλαµβάνει έργα που αναµιγνύουν διαφορετικά είδη και πειραµατίζονται µε την εικόνα, τα κείµενα και τον ήχο του βίντεο. Αναδεικνύοντας την αλληλεπίδραση ανάµεσα στο γραπτό λόγο και τον ήχο, αυτά τα έργα αποκαλύπτουν την αφηρηµένη γλώσσα της εικόνας, του ήχου και της λέξης που επηρεάζουν τη διαδικασία της αντίληψης, της διάρκειας και των συνεπειών στις αισθήσεις. Αυτό το µέρος είναι χαρακτηριστικό αποτέλεσµα της συνεργασίας καλλιτεχνών από διαφορετικούς τοµείς σε µια κοινή αναζήτηση νέων µέσων έκφρασης.

The current selection of video works by Latvian artists is reflecting some of the recent creative practices, quests and developments in the area of art and moving image in Latvia. The selection includes works created between 2001 and 2005 and comprises thirteen films by nine artists. The selection is organised in three parts that provide loose, thematic and interpretative guidance through the works. Part I includes artists’ interpretations of the course of history, concepts of statehood and attributes of national and local belonging –it could be generally regarded as a reaction to the "operational" historic surroundings. Part II reveals personal and intimate approach, narrativity, stories and moods enveloping individual existence. It oscillates between essays, observations and anthropological investigations. Part III includes works fusing different genres and experimenting with the image and textual or sonic properties of the video. Interchanging the fields of writing and sound, these pieces reveal the abstract language of image, sound and word that appeals to the process of perception, duration and sensory effects. This part is indicative of the collaborations of artists from different fields in a shared search for new media of expression.

BLINKS ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΟΡΑΜΑΤΩΝ–ΛΕΤΟΝΙΑ PROJECTED VISIONS–LATVIA 30

Επιδίωξή της είναι να αποτελέσει µια σύντοµη µατιά σε µια συλλογή που εξαρτάται από το χρόνο και περιλαµβάνει κυρίως µικρά έργα κατάλληλα για προβολή σε µια οθόνη, περιορίζοντας τα µακροσκελή έργα και τις εγκαταστάσεις βίντεο που προβάλλονται σε πολλές οθόνες. Εξετάζοντας την ιστορία του βίντεο στην τέχνη της Λετονίας θα πρέπει να πάµε πίσω στα µέσα της δεκαετίας του΄80, όταν οι πρώτες βιντεοκάµερες που ανήκαν σε ιδιώτες ή µικρούς ηµιεπαγγελµατικούς συνεταιρισµούς επιτρέπονταν στο αυστηρά περιορισµένο τεχνολογικό, αγροτικό περιβάλλον της ΕΣΣ∆. Ο διαχωρισµός των πρώτων βιντεο-προβολών και των εξερευνήσεων των εφέ αναλογικών βίντεο από τα ευρέως διαδεδοµένα σύγχρονα µέσα καταγραφής και εκποµπής εµφανίστηκε πρώτα στην τεχνολογία –στην µεταστροφή προς την αναζήτηση ψηφιακών λύσεων. Οι καλλιτέχνες που συµµετέχουν στην έκθεση "Blinks" προέρχονται από τη γενιά της οποίας η δηµιουργική έλευση συνέπεσε µε τις εξελίξεις στο ψηφιακό βίντεο και την ηλεκτρονική επεξεργασία. Η παγκόσµια και προσβάσιµη ροή δεδοµένων λειτουργεί ως τεχνολογική βάση για όλα τα βίντεο στη συλλογή. Παραδοσιακά, η «κινούµενη εικόνα» είναι ένα από τα πιο ευρέως διαδεδοµένα είδη των οπτικών τεχνών στην καλλιτεχνική σκηνή της Λετονίας –πάντα συνέδεε τον κόσµο της τέχνης µε πρακτικές του τύπου «κάνε το µόνος σου», ως κοινός τόπος πειραµατισµού για δηµιουργικούς ανθρώπους από διαφορετικούς τοµείς. Αυτό το στοιχείο ήταν χαρακτηριστικό της προ-βίντεο εποχής του κινήµατος της ερασιτεχνικής κινηµατογραφίας που από τη δεκαετία του ΄60 υπήρχε στη Σοβιετική Ένωση, και πρωτοεµφανίστηκε στα πρώτα φεστιβάλ της «κλασικής» -αναλογικής βιντεο-τέχνης που ένωνε τους ανθρώπους του κινηµατογράφου, του θεάτρου και των καλών τεχνών στις αρχές της δεκαετίας του ’90, τότε που τα Γαλλο-Βαλτικά Φεστιβάλ Βίντεο (1990-1992) συνέβαλαν αποφασιστικά στην προώθηση του βίντεο ως καλλιτεχνικού µέσου. Την επόµενη δεκαετία αρκετά ανεξάρτητα οργανωµένα, «ανοιχτά», ανεπίσηµα και ως εκ τούτου φιλόδοξα βιντεο-φεστιβάλ όπως το "Kristapa tapa" (1998-2000), "2 Annas" (από το 1996), "Water pieces" (από το 2000) πέτυχαν να ενθαρρύνουν τις οµάδες που ασχολούνταν µε τη βιντεο-τέχνη, τους νεανικούς πειραµατισµούς, την έκφραση που υποκινείται από την υπο-κουλτούρα συνδυάζοντάς τα µε έργα καλλιτεχνών και σπουδαστών της τέχνης. Το έργο "Eurowatching" είναι ένα καλό παράδειγµα του τρόπου µε τον οποίο αυτή η προσέγγιση αναπτύσσεται σήµερα από ανεξάρτητα πολιτιστικά κέντρα όπως το K@2, το κέντρο νεότητας Anna 2 και την βιντεο-γκαλερί Noass. Η προσφορά των ευκαιριών στους καλλιτέχνες στις προαναφερθείσες εκδηλώσεις συµπίπτει µε έναν άλλο ακραίο πόλο του δηµιουργικού τοµέα στη Λετονία –την επαγγελµατοποίηση του έργου στη βιοµηχανία της διαφήµισης. Ανθίζοντας ήδη από τα µέσα της

Aiming to offer a blink to this time-conditioned collection this selection mostly includes short works suited for a single projection/screen viewing; it had to refrain from the time demanding works and multi-screen installation videos. Examining the history of video in Latvian art one should go back to the mid-80’s, when the first video cameras owned individually or by the small semiprofessional collectives were allowed in the strictly controlled technological consumer environment of the USSR. The break that splits the first video documentations of performances and explorations of the analogue video effects from widespread contemporary recording and broadcasting media manifested itself primarily in technology –in the shift towards the digital solutions. Artists featured in "Blinks" belong to the generation whose creative advent coincided with the advancements of digital video and computer editing. Universal and accessible flow of data serves as a technological base for all the videos in the selection.

Traditionally, "moving image" is one of the most democratic genres on the visual art scene in Latvia – it has always linked the art world to "do-ityourself" practices, providing unified grounds for experiments to creative people from different domains. This feature was characteristic of the prevideo era of the amateur-film movement that from the 1960’s stretched throughout the Soviet Union and marked the first festivals of "classic" –analogue video-art that united people from the film, theatre and fine arts background in the early 90’s, the time when important contribution towards the promotion of the video as an artists’ medium was made by the French-Baltic Video festivals (1990-1992). In the following decade numerous selforganised, "open call", informal and therefore farreaching video-festivals like "Kristapa Tapa" (19982000), "2 Annas" (since 1996), "Water pieces" (since 2000) succeeded in encouraging the community video scene, youth experiments, subculture –driven expression by mingling these with works by artists and art students.

The film "Eurowatching" is a good example of how this approach is developed today by independent cultural centres like K@2, youth studio Annas 2 and Noass video gallery. The egalitarianism of the above events coincides and sometimes overlaps with another extreme pole of the creative field in Latvia –the professionalisation of work within the advertising industry. Flowering from the mid-90s and nowadays, affluently presenting itself to public in seasonal competitions of regional and international night screenings of commercials, this business absorbs creative minds, giving them at the same time a secure financial refuge and sometimes 31

δεκαετίας του ’90 και σήµερα, πληθωρικά αυτοπροβαλλόµενη στο κοινό σε εποχικούς διαγωνισµούς τοπικών και διεθνών νυχτερινών προβολών διαφηµίσεων, αυτή η επιχείρηση απασχολεί τα δηµιουργικά µυαλά, παρέχοντάς τους ταυτόχρονα ένα ασφαλές οικονοµικό καταφύγιο ενώ µερικές φορές λειτουργεί ως ανοιχτό εργαστήριο για την επίτευξη της τεχνολογικής αρτιότητας. Μιλώντας για ειδικά «εγχειρήµατα» και ευρέως διαδεδοµένες πλευρές του κόσµου του βίντεο, αυτό που έρχεται στο νου είναι η εξάπλωση της κινούµενης εικόνας στην κουλτούρα των οπτικών τεχνών τα τελευταία χρόνια, αφού τώρα µιλάµε όχι µόνον για τη µορφή της προβολής ή της τηλεοπτικής εκποµπής, αλλά για το βίντεο στο σκηνικό σχεδιασµό, τις εκποµπές του ίντερνετ, τις δηµόσιες βιντεοπροβολές, τις VJ παραστάσεις, τις κινούµενες εικόνες των κινητών τηλεφώνων, κ.ο.κ. Ακόµη και αν µερικά από αυτά δεν εξυπηρετούν τους δηµιουργικούς, του τύπου «κάνε το µόνος σου», σκοπούς της παραγωγής, βγαίνουν «στον αέρα» σαν αδρανή ενδεχόµενα. Η συλλογή "Blinks" προσεγγίζει το βίντεο από ελαφρώς διαφορετική, πιο επικεντρωµένη στο στόχο οπτική γωνία –παρατηρώντας ποιος είναι ο ρόλος του βίντεο και τους τρόπους της χρησιµότητάς του στην καλλιτεχνική πρακτική. Παρά το µικρό µήκος και τον περιορισµένο χώρο της, η συλλογή σηµατοδοτεί τις σηµαντικότερες τάσεις στην βιντεο-τέχνη των τελευταίων χρόνων. Για αυτό είναι σηµαντικό να αναφέρουµε τις πρόσφατες επιρροές στη βίντεο-τέχνη της Λετονίας. Αυτοί οι τοµείς επιρροής δεν είναι σαφώς διαχωρισµένοι και, όπως θα δούµε, οι καλλιτέχνες τείνουν να ξεπεράσουν τα όρια της «ένταξης». Παρόλα αυτά, αυτοί οι τοµείς µας επιτρέπουν να εξερευνήσουµε κάποιες οµοιότητες και κοινά σηµεία στο δηµιουργικό περιβάλλον της Λετονίας. Ένα σηµαντικό και εκπληκτικό στοιχείο της σκηνής της Λετονίας είναι η σχέση ανάµεσα στο βίντεο και άλλους τοµείς –την κινούµενη εικόνα σε συνδυασµό µε το ενδιαφέρον για το ηλεκτρονικό ηχητικό πεδίο, και τις παρεµβάσεις του φωτός και του ήχου µέσα στο έργο. Έχει τις ρίζες της από την µια πλευρά στην επιρροή της οµάδας στη Ρίγα που στα τέλη της δεκαετίας του ’90 καλλιέργησε την τοπική VJ κουλτούρα και επηρέασε το στυλ, τον ρυθµό, τη διάρκεια και τις επαναληπτικές δοµές των εικόνων βίντεο. Χαρακτηριστικό δείγµα αποτελεί το βίντεο "Independence Day 18", του οποίου παραγωγός ήταν ο Martins Ratniks και το οποίο αποτέλεσε µια µακρά α κο λουθία επαναλαµβανόµενου VJ υλικού. Από την άλλη πλευρά, η πρόσφατη επιρροή του ηχητικού πεδίου εµφανίστηκε στην πιο περιορισµένη και πειραµατική χρήση του ήχου και σε συνεργασίες µε καλλιτέχνες του ήχου που ανιχνεύουν τη σχέση ανάµεσα σε ηχητικές και οπτικές ακολουθίες -όπως µπορεί να δει κανείς στο έργο του Martins Ratniks "Spectrosphere" για τη δηµιουργία του οποίου συνεργάστηκε µε το dark ambient/technonoize γκρουπ Chausthome – ένα έργο που εξερευνά τα ηχητικά και οπτικά ίχνη του ηλεκτροµαγνητικού φάσµατος. Αυτό είναι επίσης εµφανές στον 32

serving as an off-time laboratory for technical perfection. Talking about both specialised "business" and democratic wings of the videoworld, what comes to mind is the proliferation of the moving image in the visual culture of the last years, since now we talk not just about the screening or TV broadcast formats, but also about the video in stage designs, internet broadcasts, community video, VJ performances, mobile phone animations, etc. Even if all of these branches do not yet serve the creative "do-it-yourself" production purposes, they are released "on air" as a dormant eventualities.

The selection of "Blinks" approaches video from a slightly different, more focused perspective –looking at the role of the video and the ways of its use in the artists practice. Despite the short film formats and space limits of selection, it marks the main tendencies in the video art of the last years.

Therefore it is important to mention the sets of recent influences on Latvian video-art. These areas of influence are not distinctly separated and, as we’ll see, the artists tend to cross the borders of the "affiliation". Still these fields allow to explore some similarities and common grounds in the Latvian creative environment. An important and striking aspect of the Latvian scene is the link between video and other disciplines such as the involvement with moving image aligned with the interest in electronic soundscape, interferences of light and sound patterns within the work. It arises on one hand from the impact of the Riga club and the party scene that in the late '90s cultivated local VJ culture and influenced the style, rhythm, duration and repetitive structures of the video images. A good example of this kind of work is the "Independence Day 18", a video that was first produced by Martins Ratniks as a long sequence of looped VJ material. On the other hand, the influence of sonic space appeared lately in a more hermetic and experimental use of sound and collaborations with sound artists tracing the correspondences between sonic and visual sequences –as can be seen in Martins Ratniks’ work with dark ambient/technonoize group Clausthome in "Spectrosphere" –a work exploring the sound and visual traces of electromagnetic spectrum. It is also apparent in the atmospheric, metaphysically tuned works by Peteris Kimelis that are often meant to be presented as parts of the live-art events or environments.

Recent videos by Katrina Neiburga –another artist coming from the field of audiovisual experimentation –indicate another current trend of the "extended-video"; the alignment of the videosequences and literary works, where the semantics of the text –written or spoken word– and

ατµοσφαιρικό, µεταφυσικό χαρακτήρα των έργων του Peteris Kimelis, τα οποία συχνά παρουσιάζονται ως µέρη ζωντανής τέχνης ή περιβάλλοντος. Τα πρόσφατα βίντεο της Katrina Neiburga -µιας άλλης καλλιτέχνιδας από τον τοµέα του οπτικοαουστικού πειραµατισµού- αποδεικνύουν µια ακόµη σηµερινή τάση του "extended video": τη σχέση ανάµεσα στις ακολουθίες σε βίντεο και τα λογοτεχνικά έργα, όπου η σηµασιολογία των κειµένων (γραπτών ή προφορικών) και η κίνηση των στατικών βιντεο-πλάνων αλληλοσυµπληρώνονται. Το βίντεο "Kroxa" αποτελεί δείγµα αυτού του συνδυασµού οπτικού έργου και ποίησης. Παρόµοια προσεγγίζουν το θέµα δύο ταινίες µε τη χρήση πολυµέσων –το λογοτεχνικό καραόκε "Stum Stum" (έργο της Katrina Neiburga και του Peteris Kimelis) -µια συνεργασία που περιλαµβάνει ζωντανές παραστάσεις- αναγνώσµατα που κατευθύνονται και υποστηρίζονται από σκηνές βίντεο και ήχους και την έκδοση ενός DVD που ακολούθησε και που ήταν εµπνευσµένη και ανταποκρινόταν στα κίνητρα του βιβλίου "Stum Stum" της Andra Neiburga. Πολύ συχνά αυτά τα έργα είναι αποτέλεσµα συλλογικών πρακτικών, και αποτελούν συνέχεια ζων τα νών περιστατικών, παραστάσεων και εκποµπών που σε κάποια στιγµή καταγράφονται και µερικές φορές κυκλοφορούν σε περιορισµένο αριθµό. Το θέµα της κινούµενης εικόνας και της αναζήτησης προς τη συγχώνευση εικόνας και ήχου σε ένα ενιαίο αρµονικό εφέ σε συνδυασµό µε τη µουσική εµπνέεται σε µεγάλο βαθµό από τη σκηνή των σύγχρονων µίντια στη Ρίγα από τα µέσα της δεκαετίας του ’90. Η συµµετοχή των Martins Ratniks, Katrina Neiburga, Peteris Kimelis στα ακουστικά και οπτικά στοιχεία και το έργο της Kristine Briedes µε την κουλτούρα της κοινότητας σε αντιπαραβολή µε την πολιτική επηρεάζονται από τις ιδέες πίσω από το κύµα των σύγχρονων µίντια –τη γνώση του νέου, ανεπίσηµου δηµιουργικού χώρου εργασίας -διαδικτυακά και σε πραγµατικό χρόνο- και τις πιθανότητες να αγγίξουν το κοινό και να πειραµατιστούν µε τα νέα µέσα –διαδικτυακές εκποµπές, ζωντανή µίξη, χρήση ηλεκτρονικής µορφοποίησης, που ανακαλύφθηκαν τόσο στην πρόσφατη όσο και την ξεπερασµένη τεχνολογία. Αυτές οι εξελίξεις συνδέθηκαν µε τα νέα µέσα εγγραφής και διανοµής που διαµόρφωσαν την ευχάριστη γνώση της αυτο-οργάνωσης, της ανεπίσηµης πρακτικής και διανοµής και ανταλλαγής µέσω δικτύων που είναι ακόµη παρόντα στην τοπική σκηνή. Σηµαντικό ρόλο στην εξέλιξη του βίντεο στη Λετονία παίζει η «σχολή» σε µια πιο θεσµοθετηµένη µορφή –το Τµήµα Οπτικής Επικοινωνίας (VKN) της Ακαδηµίας Τεχνών της Λετονίας, της οποίας προεδρεύει ο χαρισµατικός καλλιτέχνης Ojars Petersons. Απόφοιτοι του VKN που συµµετέχουν στην έκθεση "Blinks" είναι οι Kriss Salmanis, Martins Ratniks, Reinis Petersons, Katrina Neiburga και Ieva Jerohina. Αναζητώντας την τεχνολογική αρτιότητα το τµήµα έχει πρόσφατα προωθήσει τις πιο κλασικές «καλές τέχνες» προς την κινούµενη εικόνα. Οι σπουδαστές του τµήµατος επενδύουν

the movement of video-stills are mutually complementing. The video "Kroxa" is an example for this doubling of the visual essay and poetry. A similar example to this approach are two films from the multimedia project –literary karaoke "Stum Stum" (works by Katrina Neiburga and Peteris Kimelis) –a collaboration involving live performance– readings led and backed by the video and sound scenes and the subsequent DVD publication inspired by and responding to the motives in the book "Stum Stum" by Andra Neiburga. Very often such audio and video works come as results of collaborative practices, as continuations of live events, performances and broadcasts that at some point are captured and sometimes released in the limited numbers of the video-publications.

The theme of the extended moving image and search towards fusing visual and sonic in a united ambient effect alongside with music is largely inspired by the new media scene active in Riga since the mid-90’s. The engagement of Martins Ratniks, Katrina Neiburga, Peteris Kimelis in acoustic and visual dimensions and Kristine Briedes’s work with the community culture vs politics are influenced by ideas behind the new media wave –the awareness of the new, informal creative workspace –online and in real-time– and possibilities of reaching the audience and of experimenting by using new means –netcasting, live mixing, use of electronic formats discovered both in recent and outdated technology. These advances were connected to the new means of recording and distribution that formed the euphoric awareness of self-organisation, informal practice and the distribution and exchange networks still present in the local scene.

An important role in Latvian video is played in a more institutionalised form by the "school"–the Department of Visual Communication (VKN) at the Latvian Academy of Art, that is chaired by the charismatic artist Ojars Petersons. Graduates from VKN within "Blinks" are –Kriss Salmanis, Martins Ratniks, Reinis Petersons, Katrina Neiburga and Ieva Jerohina. Seeking technical competence, the department has lately emerged as promoting the more classical "fine arts" approach towards the moving image. Its students are investing in complex compositions on a large and multiple projection screens, disclosing invented or sometimes documentary narratives and conceptual riddles. The video "Zenta" by Ieva Jerohina originally exhibited as a three screens installation is a typical example.

Particularities of the setups and duration of some of these both inventive and ambitious works left them out of the video selection. Being by far the most innovative department of the academy, VKN is 33

σε σύνθετες συνθέσεις σε µεγάλες και πολλαπλές οθόνες προβολής, αποκαλύπτοντας επινοηµένες ή, µερικές φορές, τεκµηριωµένες διηγήσεις και εννοιολογικούς γρίφους. Το βίντεο "Zenta" της Ieva Jerohinamτο οποίο αρχικά είχε παρουσιαστεί ως εγκατάσταση τριών οθόνων, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα. Κάποιες ιδιαιτερότητες στο στήσιµο και τη διάρκεια αυτών των εφευρετικών και φιλόδοξων έργων τα άφησε έξω από τη συλλογή βίντεο. Μακράν το πιο καινοτόµο τµήµα της Ακαδηµίας, το VKN έχει αναλάβει να φέρει τη νέα γενιά των εφευρετικών, αυθεντικών και αφοσιωµένων καλλιτεχνών στην καλλιτεχνική σκηνή της Λετονίας, αυτή τη γενιά που κινείται άνετα τόσο στα παραδοσιακά εκθεσιακά πρότυπα όσο και στις πειραµατικές, επικοινωνιακές και συχνά φραστικές πρακτικές. Αξιοσηµείωτο στοιχείο είναι ότι οι σπουδαστές του τµήµατος αναπτύσσουν πολύ ιδιαίτερες και προσωπικές γραφές και ένα φάσµα ενδιαφερόντων, δείγµα των οποίων αποτελούν οι αισθητικές αναζητήσεις του Martins Ratniks, οι αυτοεξερευνήσεις της Katrina Neiburga, το γνήσιο χιούµορ του Kriss Salmanis, για να µην αναφερθούµε σε καλλιτέχνες που δεν συµµετέχουν στη συλλογή –Miks Mitrevicks, Kristine Kursisa, Kaspars Podnieks και Evelina Deicmane. Η φωτογραφία είναι ο τρίτος τοµέας επιρροής που µπορεί να ανιχνευτεί στη "Blinks". Οι Arnis Balcus και Elina Lihaceva πρωτοεµφανίζονται στον κόσµο της φωτογραφίας. Για αυτούς και την Ieva Jerohina εξακολουθεί να είναι το πιο σηµαντικό είδος. Θα µπορούσαµε να υποθέσουµε ότι ο ρεαλισµός, µερικές φορές η τεκµηρίωση µε τη µορφή πλάνων, στα περισσότερα βίντεό τους έχει τις ρίζες του στη φωτογραφική σύλληψη της πραγµατικότητας. Είτε φανταστική είτε πραγµατική η αφηγηµατική µέθοδος που αναπτύσσεται από αυτούς τους καλλιτέχνες συµβάλλει στην ποικιλοµορφία της βιντεο-γλώσσας και αναπτύσσεται σε συναισθηµατικά (Elina Lihaceva, Ieva Jerohina) αισθησιακά (Arnis Balcus) και µερικές φορές αισθηµατικά και ροµαντικά ερεθίσµατα, µέσα σε ένα διαµορφωµένο εννοιολογικά καλλιτεχνικό πλαίσιο. Με µόνη εξαίρεση την Ieva, η φωτογραφία είναι το κύριο πεδίο µελέτης αυτών των καλλιτεχνών, που προφανώς ενέπνευσε την ευελιξία του τρόπου µε τον οποίο η ιστορία ή η διάθεση µεταφέρονται στις ταινίες και τις κινούµενες εικόνες τους –µαύρα και άσπρα πλαίσια, δανεισµένα εκφραστικά µέσα, κινούµενες εικόνες ή ιστορίες τις οποίες διηγείται ένας παρουσιαστής που δεν βλέπει ο θεατής. Χαρακτηριστικά είναι τα έργα των Arnis Balcus και Ιeva Jerohina στο "Blinks" τα οποία µπορούν να περιγραφούν ως πορτρέτα –ένα πορτρέτο «ενός κοριτσιού από την Ασία που αποδείχτηκε ότι ήταν αγόρι» και ένα πορτρέτο της µοναχικής ζωής της Zenta. Ο χαρακτηρισµός του είδους αυτού έρχεται σε αντίθεση µε τη δυσκολία χαρακτηρισµού των έργων καλλιτεχνών που χρησιµοποιούν πολυµέσα. Το έργο "Santox" της Elina Lihaceva –µία επαναληπτική αφηρηµένη απαγγελία ενός σύντοµου στίχου, η ισορροπία ανάµεσα στην προφορική ποί34

now responsible for bringing the new generation of inventive, original and devoted artists to the Latvian art scene, a generation that feels at home both in the traditional exhibition format as well as the experimental communicative and often performative practices. A noticeable feature is that students of the department develop very distinct and individual writings and a variety of interests like the aesthetic pursuits of Martins Ratniks, the selfexplorations of Katrina Neiburga, the honest humour of Kriss Salmanis, not to mention artists who are not part of this selection –Miks Mitrevics, Kristine Kursisa, Kaspars Podnieks, and Evelina Deicmane. Photography is the third area of influence that can be traced in "Blinks". Arnis Balcus and Elina Lihaceva have made their creative debuts in photography.

For them and Ieva Jerohina stll is the basic genre.

One could speculate that realism, sometimes documentalism in the form of stills, in most of their videos, has its roots in photographic captures of reality. Either fictional or true the narrative line developed by these artists contributes to the diversity of video language and develops into emotional (Elina Lihaceva, Ieva Jerohina) and sensual (Arnis Balcus) and sometimes sentimental and romantic impulses within a conceptualised art frame. With the exception of Ieva, photography has been the main field of study of these artists, that probably inspired the flexibility of the form in which the story or mood are conveyed in their films and animations –black and white frames, borrowed imagery, animation or storyline told by the voiceover. It is indicative that works by Arnis Balcus and Ieva Jerohina within "Blinks" can be described as portraits – a portrait of "an Asian girl turning out to be a boy" and a portrait of the solitary life of Zenta. This possibility of naming the genre contrasts with the difficulty to name the works of artists engaged in multimedia. "Sandbox" by Elina Lihaceva, a repetitive abstract recount of a short verse, a balance between the spoken poetry and effects of the image distortion, brings us back to the argument at the beginning of this article; the attempts of the moving image to transgress the limits of the separate creative genres and make a leap into the daily emotional experience.

"Blinks" maps out and thematically sidenotes tendencies, topics and individual characters within the young video-and-art scene in Latvia. Some of the artists are represented by two or three art works in order to highlight the scope of experimentation and to draw additional attention to continuous practices. "Blinks" attempts to mark some of the vectors for the insight into Latvian art and video scene. Further information on this rich and diverse phenomenon, as well as on the

ηση και τα εφέ της παραποιηµένης εικόνας µας φέρνει πίσω στα ερωτήµατα που τέθηκαν στην αρχή αυτού του άρθρου στις απόπειρες της κινούµενης εικόνας να ξεπεράσει τα όρια των διαφορετικών δηµιουργικών ειδών και να ενταχθεί στην καθηµερινή συναισθηµατική εµπειρία. Η συλλογή "Blinks" καταγράφει και καταχωρεί θεµατικά παράπλευρες τάσεις, θέµατα και ξεχωριστούς χαρακτήρες µέσα στη νέα σκηνή της βιντεοτέχνης στη Λετονία. Μερικοί από τους καλλιτέχνες αντιπροσωπεύονται από δύο ή τρία έργα προκειµένου να δοθεί έµφαση στην οπτική γωνία του πειραµατισµού και την προσέλκυση της προσοχής σε διαρκείς πρακτικές. Η «Blinks» προσπαθεί να καταδείξει κάποια από τα µέσα για την κατάκτηση της τέχνης της Λετονίας και της βιντεο-σκηνής. Περισσότερες πληροφορίες για αυτό το πλούσιο και πολυδιάστατο φαινόµενο, καθώς και τα έργα εκτός συλλογής µπορείτε να βρείτε σε µερικές από τις ακόλουθες online διευθύνσεις.

artworks outside the selection can be found in some of the following online addresses.

For other information you can contact the videogallery Noah which regroups a collection of video art in Latvia, www.noass.lv, the Latvian Centre of Contemporary Art: www.lccd.lv or its artists’ web base: www.camp.lv, the electronic music portal: www.andrews.lv, the video collection accessible through the portal created by the Orbita group of poets: www.orbita.lv, the portal Semena: www.semena-industrial.net, or at the site of the cultural centre K@2: www.karosta.lv Mara Traumane Art critic, curator

Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε µε την βίντεογκαλερί Noah, www.noass.lv, η οποία ξαναεκθέτει µια συλλογή έργων βιντεοτέχνης στη Λετονία τον ιστότοπο του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης της Λετονίας: www.lccd.lv ή την βάση δεδοµένων των καλλιτεχνών: www.camp.lv, το πόρταλ ηλεκτρονικής µουσικής: www.andrews.lv, στη βιντεοσυλλογή του πόρταλ που έχει δηµιουργηθεί από την οµάδα ποιητών Orbita: www.orbita.lv, στο πόρταλ Semema: www.Sememaindustrial.net, ή ακόµη και στον ιστότοπο του πολιτιστικού κέντρου Κ@2: www.Karosta.lv Mara Traumane Κριτικός τέχνης, επιµελήτρια

35

Αndrejs Grants, 2002 Aija. Roja

36

Η είσοδος του Andrejs Grants (ο οποίος γεννήθηκε το 1955) στον κόσµο της φωτογραφίας της Λετονίας στην αρχή της δεκαετίας του ’80 σηµατοδότησε την έναρξη µιας νέας εποχής γεµάτης ελπίδα, την εποχή µιας επαναστατικής γενιάς που αναζητούσε νέες ιδέες και αποτελούνταν από νέους αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς και µουσικούς. Οι νέοι αυτοί θέλησαν να επεκτείνουν τη γνώση και την ήδη αποκτηθείσα εµπειρία που µπορούσαν να προσφέρουν οι επίσηµες Σοβιετικές αρχές. Το φωτογραφικό στούντιο Ogre Photo Studio, τη διεύθυνση του οποίου είχε ο σχεδιαστής και φωτογράφος Egons Spuris, αποτέλεσε ένα εφαλτήριο για τους διανοούµενους. Πολλοί από αυτούς έκαναν τακτικά το ηµίωρο ταξίδι από την Ρίγα στην Όγκρε, µια µικρή επαρχιακή πόλη, προκειµένου να ανακαλύψουν τα µυστικά της φωτογραφίας και να συναντηθούν µέσα στη δηµιουργική ατµόσφαιρα που προσέφερε η λέσχη αυτή. Χάρη στο όραµα και στο ανοιχτό πνεύµα που χαρακτήριζε τον Egons Spuris, πολλές διάσηµες µορφές σήµερα, όπως οι Inta Ruka, Mara Brasmane, Andrejs Grants, Gvido Kajons και Martins Zelmenis, κατόρθωσαν να βρουν τον επαγγελµατικό τους δρόµο. Για τον Andrejs Grants, ο Egons Spuris δεν ήταν απλά ένας καθηγητής, αλλά και ένας φίλος που τον βοήθησε να ξεκινήσει την καριέρα του στην φωτογραφία, παρά τις σπουδές του στη νοµική, και να αφιερωθεί σε καλλιτεχνικές αναζητήσεις. «Την εποχή εκείνη, υπήρχε η δυνατότητα να ζήσει κανείς λίγο πιο ανοιχτά. Το περιβάλλον στο οποίο ζούσα δηµιούργησε έναν νέο µικρό κόσµο και προσπάθησε να ζήσει πιο ελεύθερα. Καλλιεργήσαµε µια εσωτερική ελευθερία. Παρουσία του Σιδηρού Παραπετάσµατος και ιδεολογικών περιορισµών, ο µόνος τρόπος να είναι ελεύθερος κανείς ήταν να είναι ελεύθερος στην καρδιά. Ήταν ένα πραγµατικά ουτοπικό περιβάλλον». Με την είσοδό του στον καλλιτεχνικό κόσµο της Λετονίας, όπου η φωτογραφία ήταν προσανατολισµένη προς την εκθεσιακή φωτογραφία, ο Andrejs Grants δεν εισήγαγε µόνο το δικό του όραµα, αλλά και τους πρωταγωνιστές του που

The entrance of Andrejs Grants (born in 1955) into the world of Latvian photography at the beginning of the 1980s signalled the opening of a new era filled with hope, the epoch of a rebellious generation comprised of young architects, artists, writers and musicians, all in search of new ideas. These young people wished to extend the knowledge and the pas t experience that could be offered by the official Soviet powers. The Ogre Photo Studio, directed by the designer and photographer Egons Spuris, was one of these platforms for intellectuals. Many of them regularly made the half-hour journey from Riga to Ogre, a small provincial town, in order to discover the secrets of photography and to meet in the creative atmosphere that reigned in this club.

Thanks to the vision and the spirit of openness conveyed by Egons Spuris, many figures who ar e famous today, such as Inta Ruka, Mara Brasmane, Andrejs Grants, Gvido Kajons and Martins Zelmenis, were able to discover their professional pathways.

For Andrejs Grants, Egons Spuris was not only a professor but also a friend who helped him embark upon the career of photography, in spite of his studies as a lawyer, and to de vote himself solely to creative endeavour.

"In that era, what mattered was the relative possibility of living a little more openly. The milieu I was part of created its own little world and tried to live more freely. We cultivated an inner freedom. In the presence of the Iron Curtain and ideological restrictions, the only way to be free was to be free in one’s innermost heart. That was truly a utopian milieu".

Entering the artistic world of Latvia, where photography was more oriented towards the salon photograph, Andrejs Grants introduced not only his own vision but also his own protagonists

ΛΕΤΟΝΙΑ. ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ LATVIA. CHANGING AND UNCHANGING REALITY Φωτογραφική συλλογή του Andrejs Grants Photo collection by Andrejs Grants

37

αντιπροσώπευαν ακριβείς κοινωνικές διαστρωµατώσεις. Αποτελούσε ένα εναλλακτικό περιβάλλον όπου εκπρόσωποι του πνευµατικού µποέµ χώρου αναζητούσαν την εξέλιξή τους. Ο φωτογράφος απαθανάτιζε στιγµές της πραγµατικότητας –πρόσωπα, πλάτες, ακίνητες ή εν κινήσει σιλουέτες, τη γωνία µιας αυλής ή ενός κήπου, ένα τυχαίο δωµάτιο. Σε τίποτα δεν υπάρχει υπερβολή ή σκηνοθεσία. Παρόλα αυτά, η δοµή και το παιχνίδι του φωτός δεν παύει να εκπλήσσει. Αυτά τα στιγµιότυπα της πραγµατικότητας συντελούν µε έναν απλό και απέριττο τρόπο στη δηµιουργία µιας συγκεκριµένης ατµόσφαιρας, σε µια συγκεκριµένη δόνηση συναισθηµάτων που ελκύει την προσοχή.

representing quite precise layers of society. It formed an alternative milieu where representatives of intellectual bohemianism were pursuing their development. The photographer captured moments of reality –faces, backs, silhouettes in movement or at a standstill, the corner of a courtyard or of a garden, a room come upon by chance. Nothing is exaggerated or staged. Nevertheless, one is constantly surprised by this particular vision, by its structure and play of light. These moments of reality lead in a simple and unpretentious manner to a certain atmosphere, to a particular vibration of emotions that attracts the attention.

Οι φωτογραφίες του Andrejs Grants εκπροσωπούν αναµφίβολα την πιο εκφραστική απεικόνιση της επαναστατικής γενιάς του ’80. «Η φωτογραφία είναι το παράδοξο, η καταπληκτική πιθανότητα να συλλάβει και να παίξει κανείς µε την αιωνιότητα της στιγµής. Αν η στιγµή είναι καλή, η φωτογραφία αντικατοπτρίζει την αιωνιότητα. ∆εν παίζει ρόλο το είδος, αν είναι νεκρή φύση ή τοπίο. Με ικανοποιεί να ακολουθώ την κλωστή που ξετυλίγεται µπροστά στα µάτια µας. Εξάλλου, λίγο ως πολύ ζούµε για την απόλαυση! Υπ’ αυτή την έννοια είµαι ηδονιστής. Αν ζεις για την απόλαυση, και οι άλλοι θα βιώσουν την απόλαυση. Αυτό αποκλείει τον εγωισµό. Ακόµα και αν ισχυριστείς ότι ζεις για τον εαυτό σου, στην πραγµατικότητα ένα δηµιουργικό πνεύµα πάντα ζει για τους άλλους, ακόµα και αν δεν το συνειδητοποιεί ο ίδιος».

The photographs of Andrejs Grants represent undoubtedly the most expressive documentation of the rebellious generation from the 1980s.

"Photography is the paradox, the marvellous possibility of grasping and playing with the eternity of the moment. If the moment is good, the photograph reflects eternity. It is not important what the genre is, whether still life or landscape. I take pleasure in following this thread that unrolls before your eyes. Besides, we live more or less for pleasure! In this sense I am a hedonist. If you live for pleasure, others will also experience pleasure. This excludes egotism. Even if you claim that you live for yourself, in fact a creative spirit always lives for others, even if he does not realize it himself".

Από το 1979, ο Andrejs Grants εργάζεται ως ανεξάρτητος φωτογράφος. ∆ιδάσκει την τέχνη της φωτογραφίας στο «Σπίτι των Νέων ∆ηµιουργικών ∆ραστηριοτήτων» ("House of Young Creative Activities") στη Ρίγα, προκειµένου να βοηθήσει τη νέα γενιά να κατανοήσει την σηµασία και τις δυνατότητες της φωτογραφίας, ακολουθώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το µονοπάτι που χάραξε ο δικός του καθηγητής, Egons Spuris. Χάρη στον Andrejs Grants πολλοί νέοι φωτογράφοι και εικονολήπτες έκαναν το επιτυχηµένο τους ντεµπούτο µεταξύ 1995 και 2000. Κατά τη διάρκεια της φωτογραφικής του καριέρας, ο Andrejs Grants συµµετείχε σε πληθώρα διεθνών φωτογραφικών εκθέσεων. Ταξιδεύει συχνά. Μεταξύ των σηµαντικότερων εκθέσεων συγκαταλέγονται αυτές που πραγµατοποιήθηκαν στο Μουσείο Φωτογραφίας στο Ελσίνκι της Φινλανδίας (1988), στο Μουσείο Φωτογραφίας στο Ταλίν της Εσθονίας (1993), στο Μουσείο Φωτογραφίας στη Ρίγα της Λετονίας (1993), στο Στούντιο Φωτογραφίας 1, στη Βοστόνη των ΗΠΑ (1994), στη Γκαλερί Μπρότφαµπρίκ στο Βερολίνο της Γερµανίας (1996), η έκθεση «Λετονία. Αλλάζοντας και διατηρώντας την Πραγµατικότητα» (µε την Inta Ruka), στη Γκαλερί της Ένωσης Λετονών Καλλιτεχνών στη Ρίγα της Λετονίας (2000), η έκθεση «Λετονία. Μεταβαλλόµενη και Αµετάβλητη Πραγµατικότητα», Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Στρασβούργο της Γαλλίας (2000), το 17ο Φεστιβάλ Φωτογραφίας του Χιγκασίκαβα, στο Χιγκασίκαβα της Ιαπωνίας (2001), η έκθεση στη γκαλερί Γκίντρε Μπάρτελτ στο Βερολίνο της Γερµανίας (2001), η έκθεση

Since 1979, Andrejs Grants has been an independent photographer. He teaches the art of photography at the "House of Young Creative Activities" in Riga in order to help the new generation in comprehending the importance and the possibilities of photography, thus following the path of his own professor, Egons Spuris. It is thanks to Andrejs Grants that many young photographers and cameramen had their successful debuts during the second half of the 1990s. During his photographic career, Andrejs Grants has participated in numerous international photographic projects. He travels frequently. Among the most important exhibitions, the following must be mentioned: the Museum of Photography in Helsinki, Finland (1988); Talin Museum of Photography, Estonia (1993); Museum of Photography of Latvia in Riga, Latvia (1993); Studio of Photography 1 in Boston, United States (1994); Galerie Brotfabrik in Berlin, Germany (1996); "Latvia.

Changing and Unchanging Reality" (with Inta Ruka), Gallery of the Union of Latvian Artists in Riga, Latvia (2000); "Latvia. Changing and Unchanging Reality", Council of Europe in Strasbourg, France (2000); 17th Festival of Photography of Higasikava in Higasikava, Japan (2001); Giedre Bartelt Galerie in Berlin, Germany (2001); University of Lugano, Switzerland (2002); Prospekto Gallery in Kaunas and Vilnius, Lithuania (2003); Exhibition Room of the House Mencendorf in Riga, Latvia (2004). Andrejs Grants

38

στο Πανεπιστήµιο του Λουγκάνο στην Ελβετία (2002), στην γκαλερί Prospecto στις Κάουνας και Βίλνιους της Λιθουανίας (2003), στην Αίθουσα Εκθέσεων του Mensendorf House στη Ρίγα της Λετονίας (2004). Ο Andrejs Grants έχει κερδίσει χρηµατικά βραβεία και σηµαντικές διακρίσεις. Επίσης είναι αποδέκτης σηµαντικών υποτροφιών όπως αυτής του ιδρύµατος Fondation Hasselblad της Σουηδίας (1999), έχει κερδίσει το βραβείο του καλύτερου ξένου φωτογράφου στο 17ο Φεστιβάλ Φωτογραφίας της Χιγκασίκαβα (2001) και το Μεγάλο Βραβείο της Ένωσης Λετονών Καλλιτεχνών για την συνεισφορά του στην τέχνη της φωτογραφίας (2001). Ο Andrejs Grants πάντα παρουσίαζε τα έργα του σε σειριακή µορφή. Για παράδειγµα τα έργα "Colleagues", "Friends", "Acquaintances", "Around Latvia" και "Latvia. Changing and Unchanging Reality", αποτελούν στοιχεία της πραγµατικότητας της Λετονίας από το 1984 µέχρι και σήµερα. Ο χρόνος έχει περάσει, αφήνοντας στο πέρασµά του τα σηµάδια µιας αµείλικτης εξέλιξης και ριζικές αλλαγές στο πολιτικό σύστηµα καθώς και νέους κανόνες στην κοινωνία. Παρόλα αυτά, ο σκοπός της ζωής δεν αλλάζει πραγµατικά. Η επιθυµία να προχωρήσεις, να απολαύσεις, να διαλογιστείς, να αποκτήσεις πράγµατα και να κερδίσεις από τη ζωή –µε άλλα λόγια η επιθυµία να ζήσεις– παραµένει αναλλοίωτη. Ο Andrejs Grants έχει απαθανατίσει ασυνήθιστες στιγµές απόλαυσης από αυτό που αποκαλεί «θέατρο της ζωής», το οποίο ανοίγει την αυλαία του µπροστά στα µάτια µας ανά πάσα στιγµή, αν κοιτάξουµε προσεκτικά. «Πάντα µε συνάρπαζε ο Bruegel και το µοναδικό όραµα που είχε για τον κόσµο, η συγκεκριµένη του στάση όσον αφορά στο τι συµβαίνει µέσα στην εικόνα. Πιστεύω ότι η ντοκιµαντερίστικη φωτογραφία µπορεί να παρουσιαστεί µε παρόµοιο τρόπο, υπό την έννοια ότι διαθέτει την δική της εσωτερική πραγµατικότητα. Μου κέντρισε το ενδιαφέρον αυτή η ντοκιµαντερίστικη βάση, αυτή η θεατρική σκηνή που εκτυλίσσεται µια συγκεκριµένη στιγµή όταν άνετα αφιερώνεις περισσότερο χρόνο σε ένα χωριό στην επαρχία για να παρακολουθήσεις τι συµβαίνει γύρω σου. Μου ξυπνά αναµνήσεις. Γιατί µου αρέσει να περπατώ στην καρδιά της Λετονίας και να τραβάω φωτογραφίες; Ίσως γιατί πέρασα την παιδική µου ηλικία στην εξοχή. Η ζωή είναι πιο φυσική, πιο ελεύθερη εκεί. Όλα αυτά που άλλοι τα βιώνουν στην πόλη, τα ζουν οι πρωταγωνιστές µου στην εξοχή ή σε µικρές πόλεις. Στις παρουσιάσεις αυτές πρωταγωνιστές είναι άνθρωποι που υποδύονται συγκεκριµένους ρόλους και οι οποίοι κατέχουν µια θέση σε σχέσεις που είναι πάνω-κάτω καθορισµένες».

has received financial awards and important prizes; he has benefited from several stipends, including the stipend of the Fondation Hasselblad, Sweden (1999); the prize for best foreign photographer at the 17th Festival of Photography of Higasikava (2001), The Grand Prize of the Union of Latvian Artists for his contribution to the art of photography (2001). Andrejs Grants has always presented his works in serial form. For example, "Colleagues", "Friends", "Acquaintances", "Around Latvia" and "Latvia.

Changing and Unchanging Reality". It is clearly a matter of the reality of Latvia from 1984 to the present.

Time has passed, bringing about an ine xorable evolution and radical changes in the political system and new social rules. Nevertheless, the purpose of life does not truly change. The desire to move, to enjoy oneself, to engage in contemplation, to obtain things and to profit from life, in other words to live, remains the same. Andrejs Grants has drawn uncustomary moments of pleasure from what he has described as the "theatre of life", which unfolds right before our eyes every moment, if we simply look closely. "I have always been fascinated by Bruegel and his unique vision of the world, his particular attitude with regard to what takes place within the image. I think that documentary photography can be presented in a similar manner, in the sense that it possesses its own intrinsic reality. I was intrigued by this documentary basis, this theatrical scene which is performed at a particular moment when you easily devote more time in a country village in order to see what takes place around you. It is e vocative. Why do I love to take walks through the heart of Latvia and to take photographs? Maybe because I spent my childhood in a rural environment. Life is more natural, more free there. What others experience in the city is experienced by my protagonists in the countryside or in the little towns. In these presentations, the protagonists are people who play certain roles and occupy a position in relationships that are more or less defined".

Inese Baranovska Art historian and critic, curator

Inese Baranovska Ιστορικός και κριτικός τέχνης, επιµελήτρια

39

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΦΙΣΣΑΣ ΣΤΗ ΛΕΤΟΝΙΑ THE ART OF POSTER IN LATVIA 1920–1990

40

Η έκθεση αυτή προσφέρει στους θεατές την ευκαιρία να ανακαλύψουν τη Λετονία, το παρελθόν της και την κουλτούρα της από ιστορικής άποψης. Η αφίσα, µια κατεξοχήν έκφραση τέχνης που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, γεννήθηκε κατά τη διάρκεια των κοινωνικών αναταραχών του 20ού αιώνα. Η αφίσα, περισσότερο από κάθε άλλη µορφή τέχνης, ήταν άρρηκτα συνδεδεµένη µε την πολιτική και οικονοµική πραγµατικότητα µε άρρηκτους δεσµούς. Αποτελεί διαρκώς ένα χώρο δηµιουργίας και έκφρασης καλλιτεχνών λειτουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ως ένας καθρέφτης της εποχής της. Στόχος αυτής της έκθεσης είναι να καταστεί δυνατή η ανακάλυψη της κουλτούρας, των παραδόσεων και της ιστορίας της Λετονίας µε τη χρήση της αντανάκλασης του κόσµου που πάντα προσέφερε η αφίσα. Η παρουσίαση αποτελείται από 120 πρωτότυπες αφίσες από τις συλλογές της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Λετονίας (LNL) και του Μουσείου της Ένωσης Λετονών Καλλιτεχνών (ULA). Ο λόγος που οι δύο αυτές συλλογές παρουσιάζονται µαζί στην έκθεση; Η LNL διατηρεί µια ασύγκριτη συλλογή τυπωµένων αφισών που συγκεντρώνονται τακτικά. Ξεκινάει από το τέλος του 19ου αιώνα και συνεχίζει µέχρι και το παρόν. Η παλιότερη αφίσα χρονολογείται το 1899. Αυτή η συλλογή αφισών αποτελεί µια εικονική µαρτυρία των πολιτικοκοινωνικών αλλαγών στη Λετονία. Εµπλουτίζει σηµαντικά το καλλιτεχνικό µας όραµα και αποτίει φόρο τιµής στο ταλέντο λιγότερο γνωστών καλλιτεχνών. Επίσης επιχειρεί να αναλύσει την εξέλιξη της τέχνης της αφίσας σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, από µια ιστορική σκοπιά. Η ιστορία της δηµιουργίας και συµπλήρωσης της συλλογής του µουσείου της ULA, η οποία αριθµεί τριακόσιες πρωτότυπες αφίσες, είναι τελείως διαφορετική όσον αφορά στην προέλευσή τους. Το µουσείο της ULA δηµιουργήθηκε το 2001 βάσει της συλλογής έργων τέχνης που ανήκαν στην Ένωση Λετονών Καλλιτεχνών. Η συλλογή καλύπτει την περίοδο από το 1945 έως το 1991. Ιστορικά, η στρατηγική της δηµιουργίας µιας συλλογής προσδιοριζόταν από την κοµµουνιστική ιδεολογία, η οποία χαρασσόταν και υπαγορευόταν για όλα τα κράτη της πρώην ΕΣΣ∆. Ο κοµµουνισµός «άφησε την τέχνη στους ανθρώπους». Στο πλαίσιο αυτό, ιδρύθηκε το 1957 ένα ίδρυµα που στόχο είχε την δηµιουργία της συλλογής. Για περισσότερα από τριάντα χρόνια, η συνέλευση της Ένωσης των Καλλιτεχνών ακολούθησε µια ενεργή πολιτική απόκτησης έργων κατά παραγγελία των αρχών. Το 1991, µετά τις πολιτικές ανακατατάξεις, δεν υπήρχε πλέον ένα ασφαλές οικονοµικό έρεισµα για την απόκτηση και συντήρηση των έργων αυτών. Από το 2001, το µουσείο της ULA ξεκίνησε τη δηµιουργία αρκετών προγραµµάτων για την καλλιέργεια, µελέτη και ανάλυση της λετονικής τέχνης του δεύτερου µισού του 20ού αιώνα. Σήµερα το µουσείο διαθέτει παραπάνω από 15.000 έργα, αποτελώντας µια από τις µεγαλύτερες συλλογές στη Λετονία. Ένα µέρος της συλλογής του µουσείου της ULA βρίσκεται στην κατοχή εθνικών µουσείων, γεγονός που µαρτυρεί την σηµασία της σε εθνικό επίπεδο. Μεταξύ των έργων της συλλογής του µουσείου, έχουν

This exhibition offers viewers the possibility of discovering Latvia, its past and culture, from a historical perspective. The poster, a manifestation of "democratic" art par excellence, was born in the social turmoil of the twentieth century. The poster, more than any art form, has always been intimately connected to political and economic reality. It has consistently been a space of creation and expression for artists, thereby constituting a mirror of its particular era.

The purpose of this exhibition is to allow a discovery of the culture, traditions and history of Latvia by using the reflection of the world which has always been offered by the poster. The presentation consists of 120 original printed posters which have been drawn from the collections of the Latvian National Library (LNL) and the Museum of the Union of Latvian Artists (ULA). Why were these two collections exhibited together? The LNL maintains an unrivalled collection of printed posters compiled in a regular manner. It begins with the end of the nineteenth century and extends right up to our own times. The oldest piece dates from 1899. This collection of posters bears pictorial witness to political and social change in Latvia. It enriches our artistic vision considerably and pays tribute to the talent of less well-known artists. It also strives to analyze the evolution of the art of the poster in a european context from a historical perspective. The history of the creation and elaboration of the collection of the museum of the ULA, with its three hundred original posters, is completely different with respect to their provenance. The museum of the ULA was created in 2001 on the basis of the collection of artworks possessed by the Union of Latvian Artists. The collection covers the period from 1945 to 1991. Historically, the strategy of the creation of a collection was defined by Communis t ideology, being elaborated and dictated to all the artistic unions of the USSR. Communism "left art to the people". In this context, a foundation responsible for the creation of the collection was set up in 1957. For more than thirty years, the congress of the Union of Artists pursued an activ e policy of acquiring artworks, all of which were commissioned by the power structure. In 1991, after the political upheavals, there was no longer a secure financial foundation for acquiring and maintaining these artworks. Since 2001 the museum of the ULA has begun to develop several programs for cultivating, studying and analyzing the Latvian art of the second half of the twentieth century. Today the museum possesses more than 15,000 artworks. This represents one of the largest collections in Latvia. One part of the collection of the museum of the ULA can be found in national museums, a testimony to its national importance.

41

επιλεγεί ειδικά για την έκθεση εξήντα τρεις αφίσες που αποτελούν τα πιο σηµαντικά παραδείγµατα της Σοβιετικής εποχής. Αρκετές αφίσες θα εκτεθούν µε αντίγραφά τους, προσφέροντας στους θεατές την ευκαιρία να ανακαλύψουν τη διαφορά µεταξύ πρωτοτύπου και διαφόρων αντιγράφων του. Η απουσία της περασµένης δεκαετίας στην έκθεση σίγουρα γεννά ερωτηµατικά. Η οικονοµία της αγοράς, η παγκοσµιοποίηση και η ραγδαία εξέλιξη καινοτόµων τεχνολογιών έχουν επιφέρει την απώλεια του προσδιορισµού που κάποιος τείνει να αποδώσει στην αφίσα στην κλασική της έκφραση. Άλλες µορφές απεικόνισης έκφρασης έχουν κερδίσει έδαφος εν τω µεταξύ. Είναι αδύνατον να εντοπιστούν οι παραγγελιοδόχοι των αφισών. ∆υστυχώς µε ελάχιστες εξαιρέσεις (όπως στην περίπτωση των αφισών για τις παραστάσεις της Εθνικής Όπερας της Λετονίας), η καλλιτεχνική ποιότητα των αφισών έχει υποτιµηθεί. Κατά την επεξεργασία της δοµής της έκθεσης, ήταν σηµαντικό να παρουσιαστεί η εξέλιξη της τέχνης της αφίσας από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν πολλοί Λετονοί καλλιτέχνες ασχολούνταν µε το είδος την εποχή του µοντερνισµού. Στο πλαίσιο της Σοβιετικής τέχνης, είναι επίσης σηµαντικό να αναγνωριστεί η ποιότητα της αφίσας καθώς και η ιδεολογική της εξάρτηση. Τα έργα της έκθεσης έχουν χωριστεί θεµατολογικά και έχουν αναρτηθεί χρονολογικά, ώστε οι Γάλλοι θεατές να κατορθώσουν να ανακαλύψουν στην πλήρη ποικιλοµορφία τους τις ιστορικές και στιλιστικές µεταµορφώσεις που πραγµατοποιήθηκαν τον εικοστό αιώνα. Οι αφίσες στη Λετονία από τις αρχές του 20ου αιώνα µέχρι και τον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο Η Αρτ Νουβό, ο εθνικός Ροµαντισµός και τέλος η Αρτ Ντεκό άφησαν ανεξίτηλα σηµάδια στην τέχνη της αφίσας στη Λετονία. Είναι µείζονος σηµασίας να βλέπει κανείς αφίσες υπογεγραµµένες από διακεκριµένους καλλιτέχνες όπως ο Rihards Zarins, o Sigismunds Vidbergs ή ο Niklavs Strunke, γεγονός που εγγυάται την καλλιτεχνική ποιότητα των αφισών. Άλλοι, λιγότερο γνωστοί καλλιτέχνες, δηµιούργησαν έργα αντίστοιχου ενδιαφέροντος, όπως οι Vilis Krumins, Oskars Steinbergs, Alfreds Svedrevics, Nikolajs Puzirevskis. Η παρουσία ξένων καλλιτεχνών ολοκληρώνει την έκθεση έργων που φιλοτεχνήθηκαν από Λετονούς καλλιτέχνες. Ενδεικτικά αναφέρουµε την αφίσα του Raoul Dufy που δηµιουργήθηκε για την έκθεση Γαλλικής τέχνης στη Ρίγα (1939). ∆εν είναι πάντα εύκολο να αναγνωριστεί ο καλλιτέχνης που φιλοτέχνησε το έργο, αλλά καµιά φορά είναι δυνατόν να µαντέψουµε την ταυτότητα του δηµιουργού. Όταν µελετάµε την συλλογή της LNL αυτής της περιόδου, ένα συγκεκριµένο χαρακτηριστικό της Λετονίας κάνει την εµφάνισή του, δηλαδή ο παραδοσιακός ρεαλισµός, ακόµα και στα έργα που έχουν µοντέρνα µορφή. Μετά την ανεξαρτησία της, (κατά τις δεκαετίες του ’20 και του ’30), οι πολιτικές και οι διαφηµιστικές αφίσες εξελίχτηκαν σύµφωνα µε τις πολιτικές επιταγές. Η δηµιουργία της Ανεξάρτητης ∆ηµοκρατίας της Λετονίας 42

Among the artworks in the collection of the museum, sixty-three posters, the most remarkable examples from the Soviet era, have been especially selected for the exhibition. Several posters will be presented along with their copies, thereby offering the viewer the chance to become aware of the difference between the original and its various reproductions.

One can raise questions about the absence of the previous decade in the exhibition. The market economy, globalization and the rapid development of innovative technologies have brought about a loss of that definition which one is certainly inclined to give to the poster in its classical expression. Other forms of public expression have gained the upper hand in the meantime. It is impossible to trace the different commissioning orders for posters. Unfortunately, with only several exceptions (such as the posters for productions by the National Opera of Latvia), the artistic quality of the posters has depreciated. In working out the structure of the exhibition, it was important to present the evolution of the art of the poster from the beginning of the twentieth century, when numerous Latvian artists were involved in this genre during the era of modernism. In the context of Soviet art, it is also important to recognize the quality of the poster as well as its ideological dependency. The works of the exhibition are grouped into themes and arranged chronologically, so that the French viewer is able to discover in all their diversity the historical and stylistic transformations that took place across the twentieth century.

Posters in Latvia from the beginning of the XXth century until the Second World War Art Nouveau, national Romanticism, and subsequently Art Deco exercised a profound influence on the art of the poster in Latvia. It is highly significant to see certain posters signed by such renowned artists as Rihards Zarins, Sigismunds Vidbergs or Niklavs Strunke, a fact which guarantees the high artistic quality of these posters. Other less well-known authors created works of equal interest, among them Vilis Krumins, Oscar Steinbergs, Alfreds Svedrevics, Nikolajs Puzirevskis. The presence of foreign artists rounds off the collection of works printed by Latvian artists. Let us mention in particular the poster of Raoul Dufy for the exhibition of French art at Riga (1939). It is not always easy to identify the author of the works, but it is sometimes possible to guess the identity of the creator. When analyzing the collection of the LNL from this period, a specific Latvian characteristic becomes apparent, namely the traditional realism, even in those works with a modern form.

αντιστοιχεί στον κλασικό µοντερνισµό στην τέχνη. Κατά την περίοδο αυτή, οι εκπρόσωποι του Λετονικού µοντερνισµού, όπως οι Romans Suta, Konrads Ubans, Janis Liepins και Niklavs Strunke συχνά στρέφουν την προσοχή τους προς την τέχνη της αφίσας (καµιά φορά ήταν ένας τρόπος να κερδίσουν τον επιούσιο). Αυτό το είδος της αφίσας (για παράδειγµα αφίσες για τις εκλογές του κοινοβουλίου) αποτελούν καλλιτεχνικά έργα, ενώ ταυτόχρονα απεικονίζουν µια εποχή θετικών δηµοκρατικών αλλαγών. Η περίοδος της δεκαετίας του ’30 ήταν η εποχή της Αρτ Ντεκό και του νεορεαλισµού. Η αφίσα της εποχής αυτής απεικονίζει την οικονοµική ανάπτυξη αλλά και τις πολιτικές ανακατατάξεις. Το αυταρχικό καθεστώς του Karlis Ulmanis εξισορροπεί την ποικιλοµορφία της κοινωνικής και δηµιουργικής ζωής. Αξία δίνεται σε ό,τι θεωρείται Λετονικό. Οι αφίσες αποκτούν συστηµατική φύση. Υπάρχουν λίγοι µόνο καλλιτέχνες που δίνουν «πνοή ζωής» στις τυποποιηµένες αφίσες. Η θετική εικόνα καταλαµβάνει δεσπόζουσα θέση, και τα διακοσµητικά στοιχεία της Αρτ Ντεκό και του µονουµενταλισµού εξυπηρετούν την προπαγάνδα του κράτους. Το κίνηµα των συνεταιρισµών δηµιουργείται και το σλόγκαν της οικονοµικής ζωής γίνεται η έκκληση: «Το Λετονικό χρήµα για την Λετονική παραγωγή». Σηµειώνεται αύξηση στον αριθµό των διαφηµίσεων για τοπικά προϊόντα. Οι αφίσες αποτελούν πρόσκληση για µια άλλη ζωή: για το άνοιγµα στον διεθνή ανταγωνισµό, για ταξίδια, για εκθέσεις εντός και εκτός της χώρας. Η δεκαετία του ’40 µεταµορφώνει ριζικά την ιστορία της Λετονίας. Η Σοβιετική κυβέρνηση καταστρέφει όλες τις αξίες της σύγχρονης ζωής και η πολιτική αφίσα έχει ως µοναδικό στόχο να εκθειάσει το νέο καθεστώς. Συνεπώς, ξετυλίγει την ιστορία του ∆ευτέρου Παγκοσµίου Πολέµου και των δραµατικών γεγονότων που καθορίζουν την µοίρα της Λετονίας.

H αφίσα στη Λετονία από το 1940 έως το 1965 Στις 5 Αυγούστου του 1940, κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου του Γενικού Συµβουλίου της ΕΣΣ∆ στη Μόσχα, η Λετονία προσαρτάται στη Σοβιετική Ένωση. Η σύντοµη περίοδος ανεξαρτησίας από το 1920 έως το 1940 τερµατίζεται µε την «εθελοντική» προσάρτηση του Λετονικού κράτους στην ΕΣΣ∆ και την επακόλουθη δηµιουργία της «Σοβιετικής ∆ηµοκρατίας της Λετονίας». Η µεταπολεµική περίοδος δεν αµφισβητεί το ενδιαφέρον για τη ζωγραφική ή το σχεδιασµό της αφίσας. Παρόλα αυτά, τα θέµατα αντιµετωπίζονται µε ανατοµικό τρόπο. Οι συνθέσεις είναι πιο εικονογραφηµένες και το στυλ νατουραλιστικό. Η αφίσα µετατρέπεται σε εργαλείο της Σταλινικής προπαγάνδας. Η αισθητική της αποκτά τυποποιηµένο χαρακτήρα που περιλαµβάνει στοιχεία όπως ανεµίζουσες σηµαίες πάνω από βιοµηχανικά τοπία, γερανούς εν κινήσει, τρακτέρ σε λιβάδια κολχόζ και πατριωτικά χαµόγελα. Η απόσταση µεταξύ αφίσας και πραγµατικότητας

After independence (during the 1920s and 1930s), political and advertising posters develop according to the rhythm of political orders. The setting up of the Independent Republic of Latvia corresponds to classical modernism in art. During this period, the representatives of Latvian modernism such as Romans Suta, Konrads Ubans, Janis Liepins and Niklavs Strunke occasionally turn their attention towards the art of the poster (it was sometimes solely a matter of earning their daily bread). This type of poster (for example intended for parliamentary elections) is clearly an artistic work, while at the same time it is presenting an era of positive democratic changes.

The period of the 1930s was the era of Art Deco and the new realism. The poster of this er a illustrates economic growth as well as political changes. The authoritarian regime of Karlis Ulmanis levels the diversity of social and creative life. Value is given to anything "Latvian". The posters take on a systematic nature. There are only a few artists who animate the stereotyped posters and give them "a breath of life". The positive image becomes dominant, and the decorative qualities of Art Deco and of monumentalism serve the propaganda of the state. The movement of the cooperatives is initiated, and the leitmotiv of economic life becomes the appeal: "Latvian money for Latvian production". There is an increase in the number of advertisements for local production. The posters issue an invitation for another life: to pursue international competition, to travel, to visit foreign and local exhibitions.

The 1940s bring wrenching transformations to the history of Latvia. The Soviet government destroys all the values of contemporary life. The political poster has the sole function of praising the new regime. Subsequently it follows the Second World War and the dramatic events that determine the fate of Latvia.

Posters in Latvia from 1940 to 1965 On 5 August 1940, during a conference of the General Council of the USSR in Mosc ow, Latvia is integrated into the Soviet Union. The brief period of independence from 1920 to 1940 is thus brought to a conclusion by the "voluntary" ac cession of the Latvian state to the USSR and its subsequent renaming as the "Soviet Republic of Latvia". The postwar period does not put into question the attraction for painting or design in the poster.

Nevertheless, the subjects are treated in a more anatomical manner. The compositions are more illustrative and the style naturalistic.

The poster becomes the tool of Stalinis t 43

αυξάνεται. Σταδιακά η αφίσα χάνει την καλλιτεχνική της αξία. Ταυτόχρονα, όµως, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’50 και του ’60, σηµειώνονται κάποιες αλλαγές. Το ενδιαφέρον για την αφίσα γίνεται εντονότερο και πιο ποικίλο. Η αφίσα αποκτά µια πιο εµπλουτισµένη θεµατική φύση και ενισχύεται από µια πιο σύγχρονη εκφραστική άποψη. Η δεκαετία του ’60 αποτελεί περίοδο τυποποίησης, λακωνισµού, διακοσµητικού χώρου και λιθόγλυπτων µορφών. Η αφίσα που σχεδιάστηκε το 1963 από τον γραφίστα Gunars Kirke για την έκθεση των έργων του Leo Kokle παρουσιάζει καταπληκτικά στοιχεία. Παρά την πυκνότητα του µηνύµατος, υπάρχουν δείγµατα οπτικής και δυναµικής ελαφρότητας. Το συγκεκριµένο έργο σηµατοδοτεί µια στροφή στην τέχνη της αφίσας. Αφίσες από το 1966 έως το 1975. Εξέλιξη και αναγέννηση. Η αφίσα αποκτά εκ νέου το υψηλό της κύρος κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60. Για µια ακόµα φορά γίνεται δηµοφιλής και παρουσιάζει υψηλού επιπέδου δηµιουργική ποιότητα. Η Πολωνική σχολή αφίσας ασκεί καθοριστική επίδραση την εποχή αυτή. Τo 1966, η πρώτη διεθνής έκθεση αφίσας διοργανώνεται στην Βαρσοβία. Οι συστηµατικές εκδόσεις στο Projekt, το πολωνικό περιοδικό οπτικών τεχνών περιλαµβάνει έργα των σηµαντικότερων Λετονών καλλιτεχνών. Παροµοίως, η πρώτη έκθεση Λετονικής αφίσας εγκαινιάζεται κατά το 1966 στη Ρίγα. Πρόκειται για γεγονός µνηµειώδους σηµασίας. Ουσιαστικά, για πρώτη φορά η αφίσα αφήνει τον δρόµο και παίρνει µια θέση σε γκαλερί, κάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την είσοδό της στον τοµέα της τέχνης. Αυτή η πρώτη έκθεση, παρά τον πανταχού παρόντα Σοβιετικό ακαδηµαϊσµό, παρουσιάζει καινοτόµα και φιλόδοξα έργα τα οποία βασίζονται στο σχεδιασµό που χαρακτηρίζει τη δεκαετία του ’60. Το στυλ αυτό ασκεί µαγνητική επίδραση στον καλλιτεχνικό κόσµο. Καλλιτέχνες, ζωγράφοι, διευθυντές θεάτρων, στυλίστες, γραφίστες και σχεδιαστές προσέχουν τις δυνατότητες που προσφέρει και την δύναµη επικοινωνίας που κρύβει. Ο Gunars Kirke (1926-1993) ηγείται της τάσης αυτής. Άλλες µορφές που ακολουθούν το παράδειγµά του εξελίσσουν την τάση αυτή όπως οι: Laimonis Senbergs, Georgs Smelters, Ilmars Blumbergs, Juris Dimiters και αργότερα οι Gunars Lusis και Juris Ivanovs. Αφίσες από το 1976 έως το 1981. Καλλιτεχνική ωριµότητα. Η περίοδος αυτή έχει δύο σηµαντικά χαρακτηριστικά: την ωριµότητα του περιεχοµένου και τον πλούτο της καλλιτεχνικής γλώσσας. Η ζωντάνια της κοινωνικής αφίσας επιβεβαιώνεται. Από τότε και στο εξής απεικονίζει το άτοµο και την κοινωνική σκοπιά του καλλιτέχνη και όχι αυτή της πανταχού παρούσας και δεσπόζουσας αρχής. Η αφίσα αποκτά συναισθηµατική φόρτιση, επεκτείνοντας καµιά φορά τα όρια της φαντασίας. Το βάθος και η φιλοσοφική της διάσταση απεικονίζουν µε απλότητα την πιο ποικίλη θεµατολογία. Η πολιτιστική αφίσα 44

propaganda. Its aesthetic takes on a systematic character which includes such elements as billowing flags above an industrial landscape, pivoting cranes, tractors on fields of kolkhozes, and patriotic smiles. The distance between the poster and reality increases. Little by little, the poster is stripped of its artistic value. At the same time, however, certain changes become apparent during the 1950s and 1960s. The interest in the poster intensifies and diversifies. The poster acquires a richer thematic nature and is strengthened with a more contemporary expression. The 1960s are a period of stylization, laconism, decorative space and lapidary forms. In 1963, the poster designed by the graphic artist Gunars Kirke for the exhibition of the works of Leo Kokle is particularly remarkable. In spite of the density of the message, one finds a certain visual and dynamic lightness. This particular work marks a definite turn in the art of the poster.

Posters from 1966 to 1975.

Development and renaissance.

The poster reacquires its noble status during the 1960s. Once again it becomes popular and exhibits a high quality of accomplishment. The Polish school of the poster exercises a crucial influence in this era. In 1966, the first international exhibition of posters is organized at Warsaw. The systematic publications in Projekt, the Polish magazine devoted to the visual arts, include presentations of the most significant Latvian artists.

Likewise, the first exhibition of Latvian posters is inaugurated during 1966 in Riga. It is an event without precedent. In effect, for the first time the poster departs from the street and takes up a position in a gallery, thereby entering into the domain of art. This first exhibition, in spite of the omnipresence of Soviet academism, presents innovative and ambitious works which are based upon the design characteristic of the 1960s. This style exercises a seductive influence upon the artistic world. Artists, painters, theatrical directors, stylists, graphic artists and designers take notice of its potential and of its power of communication. Gunars Kirke (1926 – 1993) is the leader of this infatuation. Other figures foll owing his lead develop this tendency: Laimonis Senbergs, Georgs Smelters, IImars Blumbergs, Juris Dimiters, later Gunars Lusis and Juris Ivano vs.

Posters from 1976 to 1981. Artistic maturity There are two notable aspects of this period: the maturity of the contents and the richness of the artistic language. The vitality of the social poster is confirmed. Henceforth it illustrates the individual and social point of view of the author and no longer that of an omnipresent and omnipotent

αποτελεί το απαραίτητο στοιχείο στο µήνυµα που περνά στο θεατή. Μέσω της αφίσας αναγγέλονται θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις και συναυλίες. Επιπλέον αποτελεί τη σκηνή πολιτικών και κοινωνικών αντιπαραθέσεων. Κατ’αυτόν τον τρόπο µεταµορφώνεται σε ηχώ των πιο προοδευτικών τάσεων της κοινωνίας. Στη δεκαετία του ’80, χάρη στους Laimonis Senbergs, Ilmars Blumbergs, Juris Dimiters και Gunars Zemgals, βιώνει µια καλλιτεχνική αναγέννηση. Ο συγκεκριµένος τρόπος χρήσης της αφίσας µπορεί να θεωρηθεί µοναδικό χαρακτηριστικό του καλλιτεχνικού χώρου της Ανατολικής Ευρώπης. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, η αφίσα αγωνίζεται να καταλάβει µια θέση στον καλλιτεχνικό κόσµο. Η ελευθερία που επιτρέπει όσον αφορά στην έκφραση και στην εκτέλεση ελκύει πολλά νέα ταλέντα. Αφίσες από το 1982 έως το 1991. Ιδιαίτερες µορφές. Η καλλιτεχνική ωριµότητα της αφίσας εξακολουθεί να αυξάνεται ενώ εξακολουθεί να είναι το ίδιο δηµοφιλής και πλούσια εικαστικά. Ο άνθρωπος κάνει την επανεµφάνισή του στην αφίσα. Ενδεικτικά αναφέρουµε τα έργα του Ilmars Blumbergs αλλά και αυτά της νέας γενιάς καλλιτεχνών –Andris Breze, Peteris Civilis, Aivars Draznieks, Ivars Mailitis, Ojars Petersons και Juris Putrams. Οι αφίσες απεικονίζουν τις απόψεις και την σκοπιά της σύγχρονης κοινωνίας σε συνδυασµό µε το πνεύµα της Περεστρόικα του Γκορµπατσόφ η οποία, στο τέλος της δεκαετίας του ’80, µεταµορφώθηκε σε κίνηµα του Λαϊκού Μετώπου. Η δηµοσιογραφική αλλά και δηµιουργική διάσταση της αφίσας της χαρίζει µεγάλο µερίδιο δηµοτικότητας και εδραίωσης στο ευρύ κοινό. Επιπλέον, η ιστορία «ξετυλίχθηκε προς τα εµπρός», σύµφωνα µε τη λετονική έκφραση, και η αφίσα υπήρξε ένα από τα πιο αποτελεσµατικά µέσα και µαρτυρία της διαδικασίας αυτής.

Inese Baranovska Ιστορικός και κριτικός τέχνης, επιµελήτρια

power. The poster takes on an emotional charge, sometimes pushing back the limits of imagination.

Its profundity and philosophical dimension illustrate without complexity the most highly diverse themes. It is the cultural poster which constitutes the essential element in the message being diffused. Theater performances, exhibitions and concerts are announced through the poster. In addition, it becomes the site of political and social contention, transforming itself into an echo of the most progressive tendencies of society. In the 1980s, thanks to Laimonis Senbergs, IImars Blumbergs, Juris Dimiters and Gunars Zemgals, it experiences an artistic renewal. One can view this manner of utilizing the poster as a unique within the cultural space of Eastern Europe. During this period, the poster strives to position itself within the artistic world. The liberty which it allows in both expression and realization appeals to numerous young talents.

Posters from 1982 to 1991.

Exceptional individual natures.

The artistic maturity of the poster continues to increase; its popularity and pictorial richness do not weaken. The human being reappears in the poster. Let us mention the posters of IImars Blumbergs as well as the new generation of artists – Andris Breze, Peteris Civilis, Aivars Draznieks, Ivars Mailitis, Ojars Petersons and Juris Putrams.

The posters illustrate the opinions and points of view of contemporary society, connected with the spirit of the Perestroïka of Gorbachev which, at the end of the 1980s, transforms itself into a movement of the Popular Front.

The journalistic but also creative dimension of the poster endows it with an extensive capital of popularity and of confidence with respect to the general public. Furthermore, as is stated in the Latvian expression, History "Rolled Onward" and the poster has been one of the most effective media and witnesses in this unfolding process.

Inese Baranovska Art historian and critic, curator

45

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

46

OI ANΘΡΩΠΟΙ_ΤΗΕ PEOPLE

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17 18.

19.

20.

Έφη Στρούζα Efi Strousa Ντένης Ζαχαρόπουλος Denis Zacharopoulos ∆ηµήτρης Κωνσταντινίδης Dimitris Konstantinidis Χρήστος Σαββίδης Christos Savvidis Σάνια Παπά Sania Papa Νίκος Ξυδάκης Nikos Xydakis Βαγγέλης Ιωακειµίδης Vangelis Ioakeimidis Andrejs Grants Μαρία Κενανίδου Μaria Kenanidou Gints Gabrans Pamela Browne Inese Baranovska Anda Rottenberg Μαρία Μαραγκού Maria Maragkou Tal Ben Zvi Katrina Neiburga Αυγουστίνος Ζενάκος Augustine Zenakos Θόδωρος Τερζόπουλος Theodoros Terzopoulos Μαρία Τσαντσάνογλου Maria Tsantsanoglou Mara Traumane

47

EΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Μασσαλίας 22, Κολωνάκι, Αθήνα Ώρες λειτουργίας: ∆ευτέρα–Παρασκευή 12:00–21:00 Σάββατο 10:30–14:30 Κυριακή κλειστά

MAKE∆ΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Εγνατία 154 (εντός ∆.Ε.Θ.) Θεσσαλονίκη Ώρες λειτουργίας: Τρίτη–Σάββατο 10:00–14:00, 18:00–21:00 Κυριακή 11:00–15:00 ∆ευτέρα κλειστά

HELLENIC AMERICAN UNION 22 Massalias Str., Kolonaki, Athens Opening hours: Monday–Friday 12:00–21:00 Saturday 10:30 –14:30 Sunday closed

ΜΑCEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART 154 Egnatia Str., Thessaloniki Opening hours: Τuesday–Saturday 10:00–14:00, 18:00–21:00 Sunday 11:00 –15:00 Monday closed

ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART