Η Εκπαίδευση αλλιώς
arnos.gr
Τόμος Β΄: Αναγέννηση και Ουμανισμός 1
Κεφάλαιο 6: Η πολιτική σκέψη κατά την Αναγέννηση 6.1. Φυσική βούληση και πολιτική κοινότητα στη σκέψη του Μακιαβέλλι 24) Σε τι συνίσταται η ρήξη με τη μεσαιωνική πολιτική σκέψη που πραγματοποίησε ο Μακιαβέλλι; (ή: Πώς εκφράζεται στον Μακιαβέλλι η φυσική βούληση ως πολιτική βούληση;) (σελ. 109) Ενώ στην ευρύτερη φιλοσοφία η συμβολή των αναγεννησιακών στοχαστών ήταν απλώς προπαρασκευαστική για τις φιλοσοφικές αναθεωρήσεις του 17ου και 18ου αιώνα, στον ειδικότερο τομέα της πολιτικής φιλοσοφίας παρουσιάζει ήδη τα βασικά χαρακτηριστικά της Νεωτερικότητας: την ταξικη διαστρωμάτωση και την ισχυροποίηση της κρατικής εξουσίας. Στον τομέα της πολιτικής θεωρίας, με κύριο εκπρόσωπο τον Νικολό Μακιαβέλλι (Niccolo Machiavelli, 1469-1527), εκφράζεται με τον πλέον εμφατικό τρόπο η απομάκρυνση της αναγεννησιακής σκέψης από τη θεοκρατία του Μεσαίωνα. Η σκέψη του Μακιαβέλλι, στην εκλαϊκευμένη εκδοχή της, προσλήφθηκε μάλλον στερεοτυπικά από τη Νεωτερικότητα: ο «μακιαβελλισμός» θεωρήθηκε συνώνυμος της πολιτικής αυθαιρεσίας και του πολιτικού υπολογισμού. Ο Μακιαβέλλι κατηγορήθηκε ως δάσκαλος των τυράννων, ενώ η Καθολική Αντιμεταρρύθμιση τον θεώρησε «διαβολική φυσιογνωμία» που δικαιολογεί τη βία και τους φόνους. Οι κατηγορίες αυτές ενέχουν κάποια σπέρματα αλήθειας, αφού εκείνη την εποχή η πολιτική ζωή στις ελεύθερες πόλεις της Ιταλίας, αλλά και στην παπική Έδρα των Βοργιών, χαρακτηριζόταν από την εξαπάτηση, την επιβουλή και την απροκάλυπτη βία, που συχνά έφθανε ως τον φόνο. Γενικότερα η κοινωνική ζωή του Μεσαίωνα ήταν εξαιρετικά βίαιη, κάτω από τον μανδύα της εκλεπτυσμένης ιπποσύνης και των εκκλησιαστικών τελετών. Εντούτοις, η διάχυτη, έντονη θρησκευτικότητα ήταν παράγοντας ανάσχεσης των ωμοτήτων: συχνά οι κοσμικοί άρχοντες υποχρεώνονταν να ταπεινωθούν και να ζητήσουν άφεση αμαρτιών από τους θρησκευτικούς ταγούς. Τα αρπακτικά ένστικτα περιβάλλονταν με τον φόβο των μεταφυσικών κυρώσεων. Η Αναγέννηση, όμως, διέρρηξε αυτόν τον υπερβατικό τιμωρητικό μανδύα, αναδεικνύοντας την αντίφαση ανάμεσα στην ωμή
Σολωμού 29 Αθήνα
τηλ: 210 38 22 157
info@arnos.gr
www.arnos.gr