Εκπαιδευτική Οικογένεια Ι arnos.gr Παρόλο που την προσωκρατική περίοδο δεν υπήρχε η σημερινή διάκριση φυσικών επιστημών και φιλοσοφίας, θα μπορούσε κατά τη γνώμη σας να διαφοροποιηθεί η γενικότερη φιλοσοφική θεώρηση από τις επιμέρους επιστημονικές αντιλήψεις στοχαστών όπως ο Αναξαγόρας και ο Δημόκριτος; Για τον Αναξαγόρα, τα σπέρματα είναι τα βασικά δομικά στοιχεία της πραγματικότητας. Είναι άπειρα, αθέατα και αποτελούν τις πρώτες μορφές οργάνωσης της πραγματικότητας. Βασικό τους χαρακτηριστικό είναι ότι ενσωματώνουν εν δυνάμει όλα τα ουσιώδη συστατικά των όντων. Για τον Αναξαγόρα, στο κάθε τι υπάρχει μέρος από το κάθε τί, ή με άλλα λόγια, δε θα μπορούσε από κάτι που δεν είναι τρίχα να γεννηθεί τρίχα. Τα όντα περιέχουν «λίγο από όλα» λοιπόν καθώς συντίθενται από σπέρματα1. Αυτή φαίνεται να είναι μία επιμέρους επιστημονική αντίληψη. Ωστόσο, η κινητική αιτία που καθορίζει τον τρόπο μείξης και διάκρισης των βασικών και αναλλοίωτων φυσικών υποστάσεων, δηλαδή των σπερμάτων, είναι ο νους. Ο νους του Αναξαγόρα είναι άπειρος και αυτοκυβέρνητος και δεν έχει αναμειχθεί με τίποτα. Ενώ διακρίνεται από τον υλικό κόσμο, ταυτοχρόνως έχει υλικές ιδιότητες (λεπτότητα, καθαρότητα), πράγμα που πιστοποιεί τη δυσκολία διάκρισης ύλης και πνεύματος στην αρχαιοελληνική σκέψη. Ξέρει τα πάντα για το κάθε τι και έχει τη μεγαλύτερη δύναμη 2. Αυτή φαίνεται να είναι μία επιμέρους φιλοσοφική θεώρηση. Δεδομένου ότι η εξήγηση του κόσμου δεν μπορεί να «σταθεί» χωρίς τον σχεδόν θείο νου, αφού αυτός φαίνεται να έθεσε αρχικά σε κίνηση τα σπέρματα, μπορούμε να πούμε ότι είναι σχετικά δύσκολο να διαχωρίσουμε τις επιμέρους επιστημονικές αντιλήψεις από τη γενικότερη φιλοσοφική θεώρηση. Αξίζει να αναφερθεί βέβαια, ότι πέρα από τη συμβολή του νου στην κοσμογένεση, δε φαίνεται να έχει κάποια κοσμολογική λειτουργία, εφόσον μετά τη γένεση του κόσμου, ως κοσμολογικές αρχές αναφέρονται οι τέσσερις βασικές υποστάσεις (γη, νερό, αέρας, φωτιά)3.
Άρα η δυσκολία διαχώρισης των
1 Α, σελ. 69. 2 Α, σελ. 69- 70. 3 Α, σελ. 69- 70.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr