Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 1.2.1 Ο προσδιορισμός της έννοιας του ελεύθερου πολίτη (σελ. 43) Πολίτης στην αρχαία πόλη: είναι αυτός που συμμετέχει ενεργά σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και θρησκευτικής ζωής της πόλης Πολίτης για τον Αριστοτέλης δεν είναι απλά ο κάτοικος μιας περιοχής ούτε ο υπαγόμενος σε μια τάξη νόμων που ρυθμίζουν τις βιοτικές του σχέσεις, αλλά εκείνος που μετέχει στις βουλευτικές και δικαστικές αρχές της πόλης, εκείνος που κατέχει και ασκεί το δικαίωμα του άρχειν και άρχεσθαι (Αριστοτέλης, Πολιτικά). Ο πολίτης συμμετείχε στις αρχές και ασκούσε τα πολιτικά δικαιώματα. (Αντίθετα ο αστός δεν είχε δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική ζωή, αν και ήταν ελεύθερος πολίτης. Αστοί θεωρούνταν οι ελεύθεροι πολίτες που τους είχαν αφαιρεθεί τα πολιτικά δικαιώματα για κάποιο σοβαρό αδίκημα (προδοσία, λιποταξία) και τα ανήλικα παιδιά των πολιτών μέχρι την εγγραφή τους στους καταλόγους των πολιτών του δήμου. Οι γιοι των αστών και οι γιοι των πολιτών γίνονταν πολίτες με την εγγραφή τους στους καταλόγους του δήμου και αποκτούσαν ταυτόχρονα το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική ζωή της πόλης.) ● Το Κριτήριο της καταγωγής (σελ. 43) Στην πράξη, σε όλες τις ελληνικές πόλεις η έννοια του ελεύθερου πολίτη ήταν συνδεδεμένη με την ιδιότητα του ελεύθερου πολίτη, που για να την αποκτήσει κάποιος έπρεπε να έχει γεννηθεί από γονείς που ήταν και οι δύο ελεύθεροι πολίτες. Ο κανόνας της καταγωγής από αμφότερους τους γονείς τηρήθηκε από όλες τις ελληνικές πόλεις, με ελάχιστες εξαιρέσεις. ● Στην Αθήνα από το 451 π.Χ. με ψήφισμα της Εκκλησίας του Δήμου ορίστηκε ως απαραίτητη προϋπόθεση για την απόκτηση της ιδιότητας του πολίτη η καταγωγή από γονείς Αθηναίους πολίτες. Κάποιες πηγές όμως αναφέρουν και εξαιρέσεις που γίνονταν για συμμάχους ή μετοίκους ως ανταμοιβή για προσφορά σημαντικών υπηρεσιών προς την πόλη ή για γιους διάσημων Αθηναίων πολιτών, που τους είχαν αποκτήσει με ξένες γυναίκες (Περικλής). ● Στη Σπάρτη, που διαφύλαξε με πάθος την ιδιότητα του πολίτη, όπως και στην Αίγινα, στα Μέγαρα και στη Θήβα θεωρούνταν αδιανόητη η παροχή του δικαιώματος σε ξένα προς το σώμα των πολιτών στοιχεία. Αν και δεν έχουμε πληροφορίες, μπορούμε να υποθέσουμε για το τι ίσχυε στις άλλες πόλεις. Φαίνεται λοιπόν ότι η ιδιότητα του πολίτη δεν υπήρξε κενό γράμμα, αλλά ήταν ένα κυριαρχικό προνόμιο που οδηγούσε α) στην απολαβή άλλων προνομίων και β) στην κατάληψη τιμητικών αξιωμάτων. Επιμέλεια ύλης: Χαιρέτη Αγγελική