where warriors walked. Iti Rhymes and Roses, makita dagiti naaramat nga aliterasion iti Soneto 6049, iti maikadua a linia ti manen maysa a Petrarchan: straight like a jarring jolting jab, a phrase… Asonans (assonance). Sangkapirgis a rima a naglaon iti agpada a vowel. Ehemplo: soneto ken sorbetes; uong ken murdong; bukod ken bulsek. Metapora (metaphor). Panangidasig, panangiyasping, panangikumpara, panangyabay iti dua a banag tapno ad-adda pay a makita ’diay piskelna. Ehemplo: addaan puso a bato; Simile. Panagaramat iti KAS, KAPADA. Ehemplo: addaan puso a kas bato; ‘diay pusona kapadana ti bato Onomatopoeia. Balikas a kaarngi ti ibukbuksilanda a nalabit mangngeg, marikna, wenno mapanunot. Ehemplo: agtaguob (nga aso); aganug-og (a balasang) agikkis (nga ubing) agngarawngaw (a pusa) maibabtuog (a bagi) ag-ngwaik (a nuang) agemmak (a baka) Pannakaulit dagiti balikas. Tapno madegdegan ti kayat a sawen ti mannaniw. Ehemplo, iti Sonnet 6053 ti autor ti Rhymes and Roses: YEARS of my childhood, YEARS among the hills beside the furrowed fields that always made my early season with the healthiest prose. Rima (rhyme). Agpada ti paginggaan ti aweng iti kaudian a balikas kas iti couplet wenno sangaparis a bettek. Wenno, no quatrain, iti linia 1, linia 3; linia 2, linia 4; wenno linia 1 ken linia 4 kasta metten ti linia 2 ken linia 3 iti umuna nga uppat a linia ti oktaba. Saan nga agpada ti ritmo (rhythm) ken rima (rhyme). No ti rima ket isu daytay agpada ti aweng iti ungto ti linia, ti ritmo isu daytay panagayus dagiti balikas nga agsasagadsad a metro ken istansa tapno makabukel iti umanay ken umdas a panunot, rikna, ladawan, wenno uray aweng. Istilo. Daytoy ipakitana no kasano ti sukog ti soneto: Petrarchan wenno Shakespearean. Simbolo. Mangitakder wenno mangibagi kadagiti kayat ti mannaniw nga iparangarang. Ehemplo: gameng iti kabakiran. Saan laeng a ti kabakiran ti iladladawan ni mannaniw; dakdakkel pay ngem ti bakir. Iparangarangna pay daytoy, iti nalawlawa a pangngarigan, ti kalidad ti pagsadsadagan ti maysa a parsua, ti kasasaad ti panunotna wenno rikna iti dayta a kanito.
10 • Saluyot
DANIW
Dalag ni Lam-ang ni Anna Liza M. Gaspar
Adda taraken ni Lam-ang a nalungpo a dalag idiay waig a sinarungkaran ti rabii nga aglaladut; No sellag ti bulan, siririing nga agpatnag— Rummuar-sumrek iti nailet nga abut. Masikog, aginaw ni Ines: Tinenneb a dalag ti inna paginawan. Agkurengreng ni Lam-ang a makaunget. (Uray la nagkuretret ‘diay dalagna iti buteng.) Iggeman ti ulo ti dalag—dalusan, tudoken, aprosan iti asin. Ituno. Ikabil iti mangkok sa buyatan iti agburburek a danum. Timplaen, ramanan. Intonokuan, ni Ines uray la mapakidem a mangnanam iti digo ti dalag ni Lam-ang. Maricaban 2015·II·16
Tema. Daytoy ’tay mensahe, ’tay punto de bista wenno panirigan, ti pakabuklan ti insurat ni sonetero. Iranta kadi nga aramaten dagiti elemento wenno ramen? Mabalin a saan. No dadduma, natural a magammatan, kas pannakasay-op wenno pannakalang-ab iti palayupoy a tumakdang manipud iti Dan-aw ti Laguna wenno Dan-aw ti Paoay; kas panangipug-aw iti angin a nangapiras iti bara manipud Bantay Simminublan ‘diay Pinili, Ilocos Norte wenno Nangaramoan Beach ‘diay Santa Ana, Cagayan. PANAGSURAT ITI SONETO Ita, nakasaganakan nga agsurat iti soneto. Laglagipem ti kahon a pangkautam kadagiti aramatem, dagiti bokabulario, padas, ladawan nga iduldulinmo, rikna, panunot, pammati—nga ikkan iti bado, pantalon wenno pandiling babaen dagiti naurnos a letra ken panagsibuag dagiti balikas a mangbukel iti panunot ken rikna. Iti insuratmo a soneto, nariknam kadi, nakitam kadi, naawatam kadi a nasayaat dagiti pasamak ken nailawlawagmo kadi babaen kadagiti nalaka a maawatan a balikas? Iti panagsuratmo, ania ti ginandatmo? Naibuksilam met laeng ti maysa ken sibubukel a panunot wenno rikna maipanggep iti ania man a napadasan dagita matam, lapayag, ken aminen a riknam?