KUHANI:BeaAngelaC
USAP ARAL:
Bagong bihis na Math at Science Park, dinumog ng mga estudyante
USAP KULTURA:
PAGBABALIK NG KUYAMIS FESTIVAL, NIYANIG ANG MISAMIS ORIENTAL
litratomulaSA:AZANIMALS
USAP AGHAM & TEKNOLOHIYA:
SAKIT NA SIKAT, MULING KUMALAT
Mapanganib Presyo ng Pagkain sa Canteen,
Pagaspas ng Ikatlong Ravena
TIGNAN:SITWASYONSAKANTINANGMOGCHSNGAYONGBALIK-SWELA
KUHANI:BEAANGELAC GALLARES
“Sa loob ng dalawang taon na nag’distance learning’, ang mga mag-aaral ay nagrereklamo at sabik na sabik sa magkaroon muli ng ‘face-to-face classes’, upang makaintindi nang maayos,” ani Bacayana
Ilan sa nakikitang dahilan ni Bacayana sa pagbaba ng bilang ay ang pagtigil ng ilang mag-aaral dulot ng problema sa pamilya, pinansyal na kahirapan, at pagkawala ng gaan ng iilan na magpatuloy sa pag-aaral
Iginiit naman ni Bacayana na nakapagbibigay pa rin ang paaralan ng dekalidad na edukasyon dahil hindi naman umano nagkaroon ng kakulangan sa guro
“What’s important is ang mga bata ay may dedication to learn, importante rin magkaroon
ng dedication ang mga guro dahil kung wala ‘di din sila magagawa ang kanilang trabaho, lalo na kung walang pokus sap ag-aaral ang mga estudyante,” ika ni Bacayana
Matatandaang nagkaroon ng bali-balitang nagkakulangan sa upuan ang paaralan na agad naming pinabulaanan ni Bacayana na iginiit na sadyang ayaw lamang umano ng mga mag-aaral ang lumang upuan
Kinikilala ang MOGCHS bilang isa sa mga pinakamalaking paaralan sa Division ng Misamis Oriental Mayroong humigit kumulang 23 gusali , 337 guro na tumaas ng 3 5% bilang ng guro bago ang pandemya at tinatayang may 73 63 ektaryang lugar ng lupa
Jazmin
Dumagsa ang mga mag-aaral na may edad 15-anyos pataas sa ginanap sa SK
Registration sa Misamis Oriental General Comprehensive High School (MOGCHS) noong Enero 10, 2023.
Ayon sa staff na si Rey Jhon Alanan, 23 taong gulang, mahalagang makapagrehistro na ang mga mag-aaral upang makaboto sila sa darating na halalan ngayong Oktubre. Sinimulan ng mga staff naihanay ang mga mag-aaral sakong alas-8 ng umaga.
Patuloy na nakalinya ang mga estudyante bitbit ang kanilang birth certificate at school I.D. sa kabila ng masamang panahon.
Sa mga hindi nakapagrehistro, kinakailangan pa ninyong pumunta sa Robinsons Mall dahil doon gaganapin ang susunod na SK Registration,” ani Vincent Roy R. Sadicon, guro ng MOGCHS na tumulong sa pagrehistro ng mga kabataan. Kamakailan lamang ay nagdaos din ng kabi-kabilang pagparehistro ang Sangguniang Kabataan na Iba’t Ibang barangay sa Cagayan de Oro tulad ng Brgy. Macasanding na dinagsa ng daan-daang kabataan na nais magpalista.
Pagsulong ng MOGHS’ prinicipal, Dr Abdon Bacayana sa boluntaryong kontribusyon: “Barya Sa Pandemya”, umabot ng higit kumulang 135,000 na pera ang natipon galing sa mga magulang na nag-abot ng donasyon sa unang markahan.
Pinangunahan ang programa ng tagapangulo ng MOGCHS’ Brigada Eskwela, Gng. Charina Bajolo at iba pang mga guro. Ang naipong pera ay para makatugon sa mga pangangailangan ng mga mag-aaral, magulang, mga guro, at ng paaralan sa panahon ng krisis.
“We decided to have this Barya Sa Pandemya to help our community, our students and parents, teachers and our school during these trying times.” Paglalahad ni Gng. Juanita Gomez.
Galing sa pondo ng “Barya Sa Pandemya” ang pagpapatupad ng mga aktibidad sa iba’t ibang paksa at proyekto ng paaralan.
Isa na rito ang pamamamahagi ng Bitamina, Covid Essentials, at mga kagamitan sa kompyuter para sa online classes. Dito rin nagmula ang perang ginamit sa Learning Kits na ipinamagahagi sa programang “Mesa ko, Sagot ko".
Naglabas naman ng pahayag si Gng Bajolo na ang pondo ay nagamit rin para sa mga pangangailangan ng Math Department – mga printers para sa kanilang laboratoryo at mga COVID-19 kits at protective equipment.
Kasalakuyang hawak ng administrasyon ng paaralan ang nalalabing pondo. Hindi sila maaring mag labas ng pera galing sa pondo kung hindi ito aprobado.
Inihinto nila ang pangongolekta para sa programa upang mag bigay daan rin sa pangongolekta ng GPTA para sa MOGCHS event center.
Muli namang sisimulan ang pagkolekta ng mga kontribusyon ng “Barya sa Pandemya” sa paparating na ikaapat na markahan sa pamimigay ng modyul. “This coming 4th quarter we will continue this program Barya para sa Pandemya for the incoming activities.
ani ni Gng. Gomez sa inaasahan nitong maabot ng programa.
We were not able to collect this quarter because we gave way to our GPTA for the completion of their project for our Stage Quadrangle and control room.” pahayag ni Gng. Gomez
Naglabas din ng pasasalamat si Gng Gomez sa mga magulang na nagbigay ng donasyon na higit pa sa barya
Hindi naglabas ng mga litrato at dokyumento ang mga nag organisa sa programa sa mga sosyal medya kaya naman ay maraming nagtatanong kung saan at kung nagamit ba ng mabuti ang pondo
Pinagkaguluhan ng mga mag-aaral ng Misamis Oriental General Comprehensive High School (MOGCHS) ang bagong bihis na Math at Science Park matapos ang ilang buwan na konstruksiyon nito.
Ayon kay School Principal Abdon R. Bacayana, naitayo ang mga naturang imprastraktura upang suportahan ang pagkatuto ng mga mag-aaral ng MOGCHS sa mga asignaturang Math at Science.
“The Math and Science Park has already existed before, but we enhanced it to supplement sudents’ learning,” ika niya
“After its construction, there has been many advantages The students enjoyed staying in the park, even the teachers liked taking pictures The whole MOGCHS community benefitted from it,” dagdag pa niya
Iginiit naman ni Bacayana na nagkaroon ng kakulangan sa pondo ng konstruksiyon dahil na rin sa pagbaba ng bilang ng enrollees para sa kasalukuyang academic
TGNAN BAGONGBIHISANGMATHATSCIENCEPARKNGMOGCHS
MATAPOSANG LANGBUWANNAKONSTRUKSYONNITO
KUHAN BEAANGELAC GALLARES
ni:JulianaEntero
Nagsagawa ang MOGCHS ng patimpalak para mahirang ang Top 5 Best Classrooms daan ito para himukin ang lahat ng guro na pagandahin ang kani-kanilang mga silid-aralan
Naglabas ng memorandum si DepEd Secretary Leonor Briones na ihanda ang mga classrooms para sa New Normal Set-up kaya napagdesisyonan ng paaralan na isagawa ang patimpalak Ihinandog sa mga gurong nanalo ang Certificate of Recognition at bondpaper na magagamit nila sa paaralan
Ipinahahayag ni Maam Hazelyn Baylan, ang nanalo bilang Top 1 sa Best Classroom ang kaniyang kagalakan at ipinagmamalaki niya na pinaghirapan niya talaga na pagandahin at panatilihing malinis ang kanyang silid-aralan
“Nais ko na maging inspirasyon sa iba na panatilihing maaliwalas at malinis ang kanilang silid-aralan”, sabi ni Maam Baylan
“The budget varies directly with the number of students so we had to rely on stakeholders for funds We spent 400 000 pesos and 500 000 for enhancement of Math and Science Park, respectively We still lack approximately 300 000 pesos ”
School Principal Abdon R. Bacayana,
Sa katunayan, nakapagtala lamang ng 7, 995 enrollees noong Agosto 22, 2022 na mas mababa sa bilang ng enrollees noong kasagsagan ng pandemya na tinatayang humigit-kumulang 8,000 enrollees.
Mas mababa sa 0.06 %, kumpara sa nakalipas na mga taon. Ang proyektong ito ay naging tagumpay sa pamumuno nina Ian Kim Lorenzana mula sa Science Dept. at Roldan Magsacay sa Math Dept. at sa suporta ng kanilang pinuno sa departamento, Breza O. Cosiñero, HT __, Science Dept. at Imelda Arabala, OIC, Math Dept. Kaugnay nito, Binigyan-diin ng punongguro na dapat ‘i-maintain’ ang mga nabanggit na lugar upang mas maraming estudyante ang makinabang sa mga naturang proyekto.
Ibinunyag niya na galing sa kanyang sariling bulsa ang ginamit na pera upang pagandahin ang lugar at siya mismo ang naglinis ng kanyang silid-aralan
Umabot sa ₱17,000 ang nagastos ni Maam Baylan para sa mapaganda ang buong silid-aralan, ginamit ito para sa mga tarpaulin at iba pang ginamit para gawing malinis ang loob ng silid-aralan
Ginawang inspirasyon ni Maam Baylan ang mga nakikita niyang mga larawan sa Facebook na may mga harang ang mga upuan ng mga magaaral kaya naisipan niya rin na gawin ito sa mga upuan na nasa silid-aralan niya
Tumulong ang mga magulang ng mga mag-aaral niya para sa isang gamit na malaking tulong sa pagpapanatili ng kaligtasan ng lahat na papunta sa silid-aralan niya
“Buti nalang na pinagkalooban ako ng mga magulang ng mga estudyante ko ngayong taon ng ₱3000 upang bilhin ang lababo na ito, maaaring maghugas ng kamay ang mga estudyante at mga magulang dito para mapanatili ang kalinisan at maiwasan ang Covid-19”, ani ni Maam Baylan
Sinabi ni Maam Baylan na kung nais mo talaga na pagandahin ang classroom, dapat na kayanin mo talaga ang gastos at pagod dahil mahirap talaga itong gawin
“Hindi dapat na dahil lamang na may contest, lilinisan mo ang classroom mo dahil dapat ipagpatuloy mo yan para mapanatili ang kalinisan”, ani ni Maam Baylan
Inihayag niya na kulang talaga ang ayuda na binibigay ng paaralan na binibigay sa mga guro kaya mahirap talaga sa ibang mga guro na pagandahin ang kanilang mga silid-aralan
To help and support the implementation of the different programs of our Principal for the benefit of our learners and school.”ni:VinceEdyY Jazmin
• MAke the curriculum relevant to produce competent and jobready, active, and responsible citizens;
• TAke steps to accelerate delivery of basic education facilities and services;
• TAke good care of learners by promoting learner well-being, inclusive education, and a positive learning environment; and
• Give support to teachers to teach better
Inilahad ng Bise Presidente at Kalihim ng Edukasyon Sara Z Duterte ang Basic Education Report 2023 (BER 2023) upang itakda ang bagong direksyon para sa Department of Education (DepEd) at mga stakeholder sa paglutas ng mga hamon sa edukasyon noong Lunes, Enero 30, sa Lungsod ng Pasay
Kasabay ng BER 2023 ay ipinakilala ni Duterte ang agendang "MATATAG: Bansang Makabata, Bansang Makabansa" na magsisilbing gabay at direksiyon ng ahensya para sa pagharap ng mga isyu sa basic education sector sa kanyang anim na taong termino
“We will rally for an improved learning system in the country Together, we will rally for every Filipino child Para sa isang MATATAG na Bayan Para sa ating mahal na Pilipinas,” aniya.
"Magtataguyod kami para sa mas pinabuting sistema ng pag-aaral sa bansa Sama-sama tayong magtulungan para sa bawat batang Pilipino Para sa isang MATATAG na Bayan Para sa ating mahal na Pilipinas,” aniya
We will make the curriculum relevant to produce competent, jobready, active, and responsible citizens We will revise the K to 12 curriculum to make them more responsive to our aspiration as a nation, to develop lifelong learners who are imbued with 21stcentury skills, discipline, and patriotism,
LITRATOMULASA:RAPPLER
hinarap ang pagod at gastos sa pagpapaganda ng classrooms
Layon ng DepEd na bawasan ang bilang ng mga learning area sa kurikulum at mas palakasin ang mga programa sa agham at teknolohiya, literacy o kakayahang magbasa t sumulat at numeracy o kakayahang magbilang
Susuriin din nila ang pagpapatupad ng patakaran sa edukasyong multilinggwal na batay sa sariling wika
Umapela rin ang Bise Presidente sa industriya at mga employer na tanggapin ang mga estudyante sa work immersions at kunin sila pagkatapos nilang makapagtapos
Patuloy na makikipagtulungan ang ahensya sa Commission on Higher Education (CHED) at Technical Education and Skills Development Authority (TESDA) para tugunan ang kawalan ng balanse sa pagitan ng mga kasanayang inaalok at mga kasanayang kailangan (skills mismatch) sa senior high school program
Plano ng Department of Education (DepEd) na palakasin pa ang mental health programs sa mga iskul, matapos ang ilang kaso ng karahasan na naganap mismo sa loob ng paaralan
Sa panayam kay DepEd Spokesperson Michael Poa Sinabi niyang nais nilang matugunan ang mga naturang problema sa school level pa lamang
“We can see from the circumstances surrounding such incidents that they are related to mental health issues,” ika niya
“The Department commits to seek out mental health experts and advocates to be able to formulate and implement effective programs to address such issues at the school level,” dagdag pa niya
Bago ito, matatandaang isang 13-anyos na estudyante ang sinaksak at napatay ng kanyang 15-anyos na kaklase sa labas ng kanilang silid-aralin sa Culiat High School sa Quezon City
Ang mga guro at mag-aaral sa nasabing paaralan ay isinailalim na sa stress debriefing sessions
Noong Disyembre 2 naman, 2 estudyante sa isang kolehiyo sa Makati City ang nasangkot sa gulo sa loob ng palikuran ng campus habang noong Enero 26, nabaril ng isang 12-anyos na estudyante ang kanyang sarili matapos dalhin sa iskul ang baril ng kanyang ama.
9-13,2022 mataposipagdiwangngMisamisOrientalatCagayandeOronangmagkasamasakauna-kaunahangpagkakataon.
Ang naturang selebrasyon ay isinagawa sa pamamagitan ng isang linggong puno ng kaganapang kultural, mga paligsahan at tagisan sa iba’t ibang isports
“There’s always a joy in unity Misamis Oriental and Cagayan de Oro are working for the first time ” ani Misamis Oriental Governor Peter Unabia sa kanyang panimulang mensahe
“Kaning Sports activities, kani siya ang sinugdanan sa atong mahimong paghinigalaay sa atuang gilantaw gilantaw na harmonious relationship, dinhi magsugod ang atong panag-uban with the City of Cagayan de Oro through this sports celebration,” dagdag pa niya giniit naman ni City Sports Coordinator Romarey Gorro na suportado ni Cagayan de Oro City Mayor Rolando Uy ang Paglaum Cup at nagbigay umano ito ng tulong pinansyal na 1 5 milyon upang maging matagumpay ang aktibidad
“The city and the province now have each other’s back We started helping each other during our successful participation in the recently-held Batang Pinoy National Championship in Vigan City Ilocos Sur,” ika ni Gorro
Nasingkit ng Initao ang panalo sa ika-10 Kuyamis Festival Booth Contest habang nasa ikalawa at ikatlong puwesto ang Opol at Claveria ayon sa pagkakasunod
Matatandaang inilagay sa isang linggong suspensiyon ang klase sa humugit-kumulang 30 silidaralan na nasa una at ikalaang palapag ng mga gusali Pagcor, Diel, at iba pa upang bigyang-daan ang pagtulog at pagpahinga ng mga kalahok sa aktibidad
Nakagigimbala ang pagdagsa ng mga insidenteng alitan ng bawat grupo ng mga kalalakihan at kababaihan na ang ginawa lamang ay maghanap ng gulo, na nakamiminsala sa kaligtasan ng mga tao lalong-lalo na ang mga estudyante sa lugar na kanilang tinatayuan
Itinampok ng MindaNews, ang tungkol sa isang binatilyo na kasali sa isang ‘gang group’ na pinagsasaksak ng dalawang beses sa siyudad ng Cagayan de Oro City Dahil sa insidenteng ito, mahigpit na binantayan ng mga awtoridad para masigurado ang kaligtasan ng mga mamamayan, isa itong napakalaking hamon sa mga taong biktima ng mga kalakip sa grupo ng mga gang, nararapat na kilalanin muna ang isang grupong sasalihan kung ito ba ay ligtas at walang kapahamakang magdadala na siyang sisira sa buhay ng isang tao
Nakakalungkot isipin ang dinanas ng binatilyo ng dahil sa simpleng alitan humantong sa patayan, kung saan walang isa ang umabot ng kamay dahil sa takot para pigilan ang trahedyang nangyari, makikita sa mga mata ng bawat miyembro ang walang awang pagpatay sa binatilyo, at ang mga magulang ng bibnatilyo na haharap sa malaking pagsubok at pangungulila sa anak nito
Mula sa Chairman ng Public Order Commitee ng Sangguniang Panglungsod na si Konsehal Romeo Calizo, na kailangang tumulong ang mga taong nasa panganib at sa mga pulis sa pagharap ng juvenile delinquency
Iginuhitni:
Matatandaan noong ika-24 ng Oktubre, Ayon sa MindNews, isang 14 taong gulang ang kinapos ng hininga sa pagtakbo mula sa Gaston Park hanggang sa Corrales Ave , Nothern Mindanao Medical Center na ang katapat nito ay ang pasyalan na Ayala Centrio Mall, para matakasan nito ang grupong ‘Soy Shit Dem’, na ang gumawa ng karumal-dumal na pagpatay sa binatilyo Agad-agad namang nahuli ng pulisya ang suspek na siyang kumitil sa buhay ng binatilyo, Ayon kay Police Officer Chief saad ni Col Aaron Mandia,
Dagdag pa ni Calizo, “Ito ay dapat na isang pinagsamasamang pagsisikap Dapat tayong magtulungan at magkaintindihan pagdating sa usapin ng seguridad
Dapat natin i-account ang ating mga pamilya ” Pinagtibay ng mga security guard ang pagsisikap na protektahan ng mahigpit ang mga estudyanteng nag-aaral sa Misamis Oriental General Comprehensive High School (MOGCHS) Simula noong Hunyo 2022 hanggang Enero 2023, wala pang kaso ng mga grupo ng gang na isinumbong ng mga guro bawat seksyon, ayon ito sa Prefix of Discipline na si Dr Lucy A Perocho
Nakaaalaramang may mga mag-aaral sa MOGCHS ang todo sa ‘pitik’ ng bawat estudyante.
Kumukuha ng
larawan nang walang pahintulot at inu-upload sa facebook app.
Hindi ito magandang gawi kung wala kang permiso sa tao.
Sapagkat, may mga ibang mag-aaral na hindi gusto ang pagkuha ng mga
larawan nila na walang pahintulot at ang masama rito ay maraming tao ang makakita dahil inu-upload ito sa facebook app.
Maganda naman talagang makuhanan ng litrato, pero kapag humingi na ng permiso
Ayon sa isang mag-aaral sa ikasampung baitang na si Ghia
Aranas “Parang may sumisira sa privacy ko, hindi insaktong sumira sa aking privacy pero karapat-dapat ay nagtanong muna siya sa permiso ko kung okay lang sa akin makuhanan ng litrato
Maganda ang lumabas na larawan, ngunit gayon pa man, ito ay kinuha at nai-post nang hindi ko alam tungkol dito ” Isa rin siya sa mga mag-aaral na nakuhanan ng litrato ng walang permiso galing sa kaniya
Mahirap na mapagpistahan sa social media ng hindi mo nalalaman lalo na’t delikado na ang panahon
ngayon at baka tayo’y mapaglaruan
Kahit na maganda ang pagkakalitrato ay lingid sa ating kaalamang masama ang pagkukuha ng litratong walang permiso Kaya’t mas maiging kung kukuha ng larawan ay humingi ng permiso sa kukuhanan upang walang taong maaagrabyado
Sa seguridad ng MOGCHS, sinisigurado ng mga guwardiya na walang makakapasok na mga estudyante na galing sa ibang paaralan kung walang importanteng gagawin, magpapapasok lamang sila ng mga estudyante kung sila ay may I D na nagpapahiwatig na sila ay nag-aaral sa MOGCHS para makaiwas sa mga pumapasok na maaaring mag-rekluta ng mga estudyante na makianib sa grupo ng mga iba’t-ibang gang, ayon ito sa isa sa mga guwardiya ng MOGCHS na si Ariel P Dacop Dagdag pa niya, ang mga CCTV camera na may napakalaking tulong sa kanila na masusubaybayan rito ang mga estudyanteng pumapasok, lumalabas, at kung ano ang ang ginagawa
Base sa pagsubaybay ng mga guwardiya sa mga estudyanteng pumapasok sa paaralan, ay naitalang walang mga grupo ng gang ang nakakapasok at wala pang insidenteng natatanggap na may nakapasok na mga gang na nanghikayat sa ibang mga estudyante sa loob ng paaralan Nakagagalak ang naitalang kahit isang grupo ng gang ay wala, walang pagkukulang ang seguridad sa paaralan at disiplina ng mga estudyante sa MOGCHS sa kabila ng trahedyang sinapit ng binatilyo na pinagtulungan hanggang sa kanyang huling hininga
Patnugot
Sittie Zenab A Balt
PangalawangPatnugot
Chrystel S Layan
PatnugotngBalita
Vince Edy V Jazmin
KapatnugotngBalita
Arianna S. Awitin
Baby Jam Aventurado
Jane Marie V Agura
TagawastongSipi
Cassandra Faith A Ebcas
PatnugotngLathalain
Richelle Calapan
KapatnugotngLathalain
Jessa R Saliring
Alexa Bodbod
Crislene Soñer
Para maiwasan ang mga nag-re recruit na makianib sa grupo ng mga gang ay pagisipan itong mabuti Suriin at analisahin ang isasagawang pasya, yung pasyang papunta sa mabuting landas na walang mapapahamak na tao Kilalanin rin ang grupong sasalihan, dapat na palakasin ng mga komunidad ang mga pamilya at paaralan, pagbutihin ang pangangasiwa sa komunidad, sanayin ang mga guro at magulang na iwasan ang mga nakagagambalang kabataan, at turuan ang mga estudyante ng interpersonal na kasanayan Sa oras ng kapahamakan, gawaing maging bukas ang isipan, maging maingat at alerto
PatnugotsaIsports
Sittie Zenab A Balt
KapatnugotsaIsports
Regie L Limbaga
PatnugotsaEditoryal
Cyril Kate O. Roxas
PatnugotsaAghamat
Teknolohiya
Esha Zuleyka Morales
PangulongTaga-anyo
Arianne B Bantolio
TagakuhangLarawan
Lance Lawrence A Perges
Bea Angela C Gallares
Kent Alexander Velarde
2022-2023
Mga Tagapagsanay:
Jennefer A Flores
Maricris R Baja
Glorylene G Dumigpe
Keith Erfan B Palasan
Karen V Abales
Jairamae J Pineda
Krystelle V Cababaros
Ulysses C Balasbas
Candy Claire Sabio
Desiree E. Mesias
Louella Jean B Mariano
Antonio P. Labo Jr.
Ricky E Anonciado
Mary Jane P. Fabre
Charisse Amor C Alesna
Aubrey A Tagapulot
Ulongguro:
Felicitas R Garcesa
Punungguro: Abdon R Bacayana,PhD
Hussy Merryne LlanoNakababahala ang pagkalat ng mga pekeng impormasyon na siyang bumubulag ng mga tao sa katotohanan. Noong taong 2019, mahigit 86% ang nabiktima ng mga pekeng impormasyon sa Pilipinas, ayon ito sa survey ng Pulse Asia Maraming nagulantang sa isyu na siyang nagbulag sa mga tao na ang inaakalang totoo at makatutulong ang impormasyong nakalap, yun pala ang sisira sa paniniwala ng karamihan
Ayon sa Pulse Asia, ang pinakamataas na rumesponde noong 2019, sa mga naniniwala na ang pagkalat ng pekeng impormasyon ay isa sa pinakamalaking suliranin sa Pilipinas at ito ang Luzon, na may porsyentong 92, sinundan ng National Capital Region (NCR) o Metro Manila na may 87%, ang Mindanao na may 81%, at sa Visayas na may 77% May porsyentong 8 naman ang rumesponda at ito ang Luzon na sinasabing hindi suliranin ang pagkalat ng pekeng impormasyon, sinundan ito ng Metro Manila na 13%, 19% sa Mindanao, at 23% naman sa Visayas Malaki-laki ang hinarap ng Pilipinas noong 2019 hanggang sa kasalukuyang taon, isang hamon talaga na nakapagbago sa isip ng mga tao at siyang sumira sa paniniwala ng mga ito
Noong taong 2022, mahigit 90% ang mga naniniwala, na isang suliranin sa buong mundo ang pagkalat ng pekeng balita at base sa data, nangunguna ang mga tinatawag na ‘influencers’ at mga ‘journalists’ na mga salarin nito, ayon ito sa survey ng Pulse Asia Mula Septyembre 17 hanggang 23, naglantad na naman ng panibagong survey ang Pulse Asia, na mahigit 58% na mga Pilipino ang nakapanonood sa mga vloggers-social influencers na responsableng nagpakalat ng mga pekeng impormasyon tungkol sa gobyerno at politika, sumunod ang mga journalists na 40%, mga national politicians na 37%, mga lokal na politicians na 30%, sa mga pinuno ng civic o non-government organizations na 15%, sa mga businessmen na 11% at sa mga akademiko na 4%.
Magulo kung tignan ang bawat estudyante sa paaralang
MOGCHS sapagkat sari-saring damit ang isinusuot
Inanunsyo ni Vice President at Education Secretary Sara Z Duterte na hindi kinakailangang magsuot ng uniporme ang mga mag-aaral para sa school year (SY) 2022-2023 Mas maigi ay sumuot ng uniporme, mas komportable, mas malinis tignan.
Masasabi kong 7 sa 10 mga estudyante ang makikita sa MOGCHS na kadalasang hindi nagsusuot ng uniporme Matatandaang kahit bago pa ang pandemya, hindi mahigpit na kinakailangan para sa mga pampublikong paaralan na magsuot ng uniporme
Ayon kay Professor Danilo Arao ng Unibersidad ng Pilipinas, “Bagama't kahit papaano ay kinikilala ng mga Pilipino na ang mga vlogger at blogger o content creator at influencer ay “nawawala ang kanilang kawalanggalang sa mga katotohanan, (a) kailangan ng higit na level-headed na diskarte dahil maaaring magkaiba ang fake news sa mga respondent” Kaya’t ang mga mamamahayag ang pinaparusahan na sila ay nagpahayag ng pekeng impormasyon na nakuha sa mga iilang influeancers na akala nila’y totoo.
Isa sa mga pekeng balita na kumalat ay sa Cagayan de Oro City, noong taon ng pandemya o COVID-19, ayon sa PNA, na may nagpakalat na ang Mayor ng nasabing probinsya ay nagplano ng ‘lockdown’ sa darating na lunes na wala namang matibay na ebidensyang isinabi ito ni Mayor Moreno Tunay na nakababahala ang anunsyo nito, kaya maraming napaniwala at nag-alala kung ano ang kanilang gagawin, lalong-lalo nang nawalan ng mga trabaho ang iilan na naninirahan sa CDO.
Maraming nabiktima ng pekeng impormasyon na lumaganap sa buong mundo Maraming naniwala ng basta-basta at meron namang hindi Para masigurado na totoo ang nakalap na impormasyon ay nararapat na gawin ang“fact-check” Pag-uusisa ng maigi para masiguradong ang nakita at narinig mo na impormasyon ay hindi gawa-gawa lamang Maging mapagmatyag at bukas ang isipan, nang sa gayon, wala ng mabiktima muli ng pekeng balita. Kaya’t hanggang maaga pa, huwag basta-basta maniwala sa maling akala
Ngunit, kung uniporme ang pag-uusapan ay ito’y pinakaimportante para sa isang mag-aaral upang mas makilala na isang mag-aaral sa naturang paaralan.
Nararapat na tayong mga estudyante ay magsuot ng uniporme kaya’t hinihikayat ko ang iba’t ibang estudyante sa paaralang MOGCHS na kung pupwede ay magsuot paminsan-minsan ng uniporme. Hindi naging magandang tignan ang sari-saring damit na abala sa paningin ng iba. Karapat-dapat talaga nating pagtuonan ng pansin ang paggamit ng uniporme kung ang gustong porma ay maayos, malinis, at kaaya-aya.
hinarap ang pagod at pagpapaganda ng clas
Sino nga ba ang hindi makakamiss sa Kuyamis na kahit dalawang taon lamang itong hindi naranasan parang iilang dekada na ang dumaan upang saya ang makamtan Ika9 ng Enero taong 2023 sa kauna-inahang pagkakataong magsasamasama at masisilayan ang labinlimang grupo mula sa iba’t ibang munisipyo ng Misamis Oriental.
Binati ni Gov. Unabia ang pagsamasama ng Misamis Oriental –Cagayan de Oro at ibinahagi ang pagpapaunlad ng MOISC. “ The highlights will be held at the MOISC to signify that we are now back to normal and to show that we are now back to normal and to show that our street dancing competition is comparable to the major festival in the Philippines,” pahayag ni ni Saclot
Klarong pinaghadaan ng iba’t ibang munisipalidad ng Misamis
Oriental Hindi nagpatibag ang mga ito kahit sa lakas ng ulan ipinagpatuloy pa rin nila lalo na ang kaabang-abang na street dancing
Daan- daang manonood ang nagsiabang sa daan kasabay ang malakas ang ulan
Isa na rito si Mecca, isang magaaral sa ika-9 na baitang
“Nasiyahan ako at namangha sa mga palighasan at programa na naganap sa Kuyamis Festival. Kasama ng aking mga kaibigan, pinanood naming ang Miss Kuyamis at ang street dancing Panay ang aming hiyaw sa mga kalahok na may kakaibang mga kasuotan Isang di makalimutang karanasan ang nangyari sa Kuyamis Festival 2023.
Nauwi ng Opol ang unang gantimapala sa street dancing habang mula naman sa Lungsod ng El Salvador ang naging Miss Kuyamis 2023
Sa muling pagbabalik, inaasahan ng manonood ang mas pinabongga at mas marami pang pasabog sa mga darating na taon
Sa gitna ng mga pangamba, syempre hindi mawawala ang mga fashionista. Tingin sa kanan, tingin sa kaliwa, kahit saan man mabaling ang iyong tingin ay makakakita ka ng mga sinasabi nilang “aesthetics”, ngunit para sa iba ito ay insulto. Nangingibabaw sa kanilang damdamin na mas problemahin ang kanilang sunod na susuotin.
Ayon sa DepEd memorandum order no 65, ipinatupad ni Bise President Sarah Duterte ang hindi mandatory na pagsusuot ng school uniform sa mga pampublikong paaralan Sa paaralan ng Misamis Oriental General Comprehensive High School (MOGCHS), nagkakaroon ng samut-saring opinyon patungkol sa naturang ipinatupad na batas “You know the word Alpas? It’s like to be free, I just found out while scrolling through Twitter” aniya ni Sachishe, isang mag-aaral sa ika-9 na baitang.
Tunay na nabigyan ng pagkakataon na maipahayag ng mga estudyante ang kanilang sarili sa pamamagitan ng pananamit. “We’re making history even though we are still students, I do believe that we have the rights to have this kind of freedom Dressing up is something we do to express ourselves “dagdag ng kaniyang kaibigan na si Leshen
Ginawang tulay sa tagumpay ng kanilang buhay ang pagsusunog ng kilay. Umaaraw o umuulan, sila’y masusulyapan mo lamang sa kanilang silid-aralan Sa papalapit na exam, matataas na marka ang kanilang inaasam Malalakas na tinig na sa kanikanilang ulo lamang maririnig, tinig sa puso at tindig ng bawat isa ay nadarama sa bawat talata na kanilang binabasa
Sa dalawampu’t siyam hanggang syete magaganap ang pinaghahandaan nilang bakbakan para sa malalaking grado ay makamtan. Marami man ang napagdaanan siguradong lahat ng ito ay masusuklian, kaginhawaan pagkatapos ng exam Pagsasalita sa harap ng klase mahahabang pagsusulit at review, sa tulog ay babawiin upang pagod ay papawirin
Alamat ng isang literal na estudyante na isinusugal ang kanyang pagtulog sa gabi, na kahit sa jeep ay nagrerebyu, sa loob ng silid ay walang agam-agam na aksayahin ang oras ng recess sa pagbabasa ng mataimtim Tiyak na sa papalapit na digmaan sila ay handa nang makipagsapalaran Walang alinlangan na gagawin ang lahat para karagdagang puntos ay makuha
Sa tuwing may umiimik, patungkol pa rin sa pagsusulit dahil hindi uso sa kanila ang tsambahan Sandamakmak na gawain man ang ibinilin tiyak naman na ito ay kanilang gagawin Tanyag sila bilang isang huaran na seksyon dahil sa kanilang ipinamalas na angking talent sa kahit anumang larangan Pansin na kahit umaga pa lang ay mga libro nila’y nakabukas na kilala din sila sa masyadong pagiging seryoso tuwing may ipinapagawa sa kanila Paano ba naman, sa 34 na estudyante, 28 ang introverted
Batid nilang kinabukasa’y importante kung kaya’t itinuturing na nila ang pluma bilang ginto dahil sa una pa lang ay ito na ang kanilang sadya. “Kung lahat ng makakaya mo ay iyong ibinibigay, tagumpay mo’y hindi mapapantayan” Tunay na matamis kung sa stress ay hindi magpapalabis Kumpay para sa kinabukasang walang kapantay Katahimikan na bumabalot sa silid ng grade 9 Amos ay nakakabingi, pero kapag sa mata ang tingin maraming parirala ang nakadiin
Sa makabagong henerasyong ito importante ang pagiging presentable dahil ito na rin umano ang makapagsasabi kung anong klaseng tao ka. Nakapaghihimok sa iba pa na estudyante na pabor din sa nasabing panukala ng bise president dahil umano nasa kalagitnaan pa sila sa umiiral na problemang kahirapan para makapagbili ng uniporme Patunay si Sachi at Leshen na mas bet ng mga bagets ang hindi pagsusuot ng uniporme dahilan na din ng pagdaan ng pandemya
Isa na rin daw ito sa pag-apekto ng kanilang fashion taste
Alpas, isang salita na binubuo ng dalawang pantig at limang letra, libo-libong ideya na pangungusap kung ano nga ba, tatlong salita na nagrerepresenta, pagpapahayag, pagpapahiwatig at kalayaan.
Henerasyong patuloy na gumagawa ng kasaysayan upang sila ay maging bahagi na rito, mga estudyanteng nangangarap na matatak sa larangan ng history, Alpas ng mga Histodyante.
ni: Alexa Bodbod
Bilang walong-taon na nagtitinda ng takoyaki sa MOGCHS malaking sampal sa kanyang buhay magtitinda at bilang isang ilaw ng tahanan ang pagdating pandemya dahil sa mapaminsalang dulot nito sa kanilang negosyo Ngunit sa kabila ng mga paghihirap na dala nitong pandemya, nasa tuwid pa rin ang kanyang tingin at walang tigil na pagkayod alang-alang sa munting pamilya ni Ginang Mary Grace
Taong 2015 nang magsimulang magtinda si aling Mary Grace at halos mag wawalong taon na siyang kumukuha ng kabuhayan sa simpleng pagtitinda ng takoyaki
Kwento niya, mayroong napakalaking kaibahan ang pagtitinda noong face to face pa ang klase kumapara sa panahon ngayon Kung ang noong kantina ay puno ng tawanan at chikahan at mahahabang pila at walang tigil na siksikan minsan ay napapaluha na lamang ang ginang sa dami ng nagaabang sa kaniyang mga nagsasarapang takoyaki Banggit din niya ang halos limang libong kinikita niya sa isang araw
Ngunit nawala iyon nang ipasara ang school at pagsuspende ng mga klase at trabaho sa paaralan
Ang dating masiglang kantina at paaralan ay tila naging inabandonang lugar na walang kahit ni isa ang makikita at maririnig kundi ang mga dahong nagsasayawan sa hanging bumubulong.
Abril 28, 2022 nang siya’y bumalik sa paaralan upang magtinda ng takoyaki Ngunit ang kaniyang kita ay bumagsak sa isang libo na lamang sa isang araw at minsa’y hindi man lang umano umaabot sa isang libo at ito rin umano ang ugat ng away nila ng kanyang asawa
Bukod sa pagtitinda sa paaralan, french fries, kwek-kwek, at fishball ang isa ding pinagkakabaalahang tinitinda ng ginang ngunit sa pagkakataong ito hindi lang si ginang ang mag-isang tumitinda kundi silang lahat sa kanyang pamilya
Gigising ng maaga para buhatin ang mga mabibigat na gamit gaya ng lamesa at mga panluto Nagtitinda simula 9 am ng umaga hanggang 7 pm ng gabi.
Naisipan ng mag-asawa na turuan ang mga anak sa pagtitinda bilang paghahanda sa nakaatang kinabukasan ng mga bata at para na rin ay magkaroon sila ng kaalamang mamuhay at upang pamahalaan ang pananalapi nang mahusay
Ang isa sa mga tanging hiling naman ng ginang ay ang maibalik ang kapayapaan sa pagtitinda at walang pinproblemang panganib
LITRATOMULASA:AMAZONCOM
Presyong abot baon parin ba ng mga estudyante ang presyo ng bilihin ng mga pagkain ngayon? Sa panahon ngayon mataas na ang itinaas na presyo sa mga bilihin lalo na sa mga pagkain Kung kayat ang mga presyo din ng mga pagkain sa mga school canteen ay tumaas
Sa canteen ng Misamis Oriental General Comprehensive High School (MOGCHS) ay tumaas ang mga bilihin ng mga pagkain Pinaka mababang presyo ng pagkain ngayon sa canteen ay hahantong na sa 10 pesos, kung dati ay nasa limang piso lng ang pinaka mura. Mahigit limang piso ang itinaas na presyo ngayon sa lahat ng pagkain na bilihin sa canteen
Marami paring estudyante ang mga namimili ng mga pagkain sa canteen, dahil hindi naman masisisi na masarap ang mga pagkain sa canteen Ang iba namang mga estudyante ay nagbabaon upang maka tipid sa mga bilihin.
Maraming mga estudyante na gusto kumain sa canteen, kasabay ang mga kanilang kaibigan Minsan ang iba ay pumupinta na sa canteen kahit wala pa ang oras ng recess Hindi lang ang mga estudyante ang pumupunta at bumibili ng mga pagkain, kung hindi pati narin ang mga guro, principal, at mga staff sa paaralan Sabi nga ng iba "Pwede tayong mag kuripot sa ibang bagay, pero hindi dapat natin tinitipid ang atingsarili kapag pagkain ang usapan", bibili ka parin ba kahit tumaas ang presyo ng pagkain sa canteen?
Pagsapit ng oras tuwing uwian ang masasayang ngiti at makislap na mga mata dahil sa tuwa sa mga ganap sa paaralan ay unti-unting nag laho sa pagmumukha Mga problema sa paaralang dala-dala patungo sa munting bahay habang naka upo sa apat na sulok ng kwarto Mga luhang pumapatak sa mga mata at ingay ng mga hikbi ay nakakabingi sa sariling mga tenga.
Isa sa mga kinahaharap na pagsubok ng mga pilipinong mag-aaral ay nakakaranas ng emotional abuse, psychological fatigue at academically insecure dahil sa samot-saring gawain sa paaralan.
Dahil sa pinatupad na K-12 curriculum ng DepEd hindi makasabay sa agos ang mga estudyante dahil narin sa kakulangan ng learning resources sa paaralan Hindi lang mga mag-aaral ang nasusubok ang tibay ng loob kundi pati rin sa mga guro sa paraan ng kanilang pagtuturo sa mga bata para hindi sila magulat sa bagong kapaligiran.
Bagama’t mayroon mang patuloy na nakikitang pagbabago sa estado ng kalusugan ng bansa
ngunit huwag parin tayo pakakasigurado dahil kung ang bibig at ilong ay natatakpan ng face mask ngunit ang ating mga isipan ay nakalantad at kritikal sa mga boses na mapanlinlang lalo na’t sa panahong tayo’y naghihirap
Ating tunghayin at siyasatin ang isang makapangyarihang isip ng batang artista sa gitna ng pandemya Sa syudad ng Cagayan de Oro nakatira ang isang binatilyo na itago natin sa pangalang “Janjan” - mayroong malikhaing abilidad sa sining, partikular na sa pagguhit Ikalawa at nag-iisang lalaki sa tatlong magkakapatid at kasalukuyang nasa ikasampung baitang bilang isang student journalist na dalubhasa sa kategoryang editoryal na cartooning sa Misamis Oriental General Comprehensive High School
Ayon kay “Janjan”, nagsimula siyang mamulat at pagkainteresan ang mundo ng pagguhit sa taong anim na taong gulang pa lamang Kagaya na lamang ng isang normal na paslit, nagsimula ang kaniyang munting paglalakbay sa landas ng sining sa simpleng paguhit guhit lamang May tiwala at bilib siya sa kaniyang sarili kaya naman sa mga sumusunod na taon ay hindi niya pinapalampas at patuloy niyang sinusunggaban ang mga pagkakataong lumahok sa mga drawing contest na kasanayang inilulunsad ng paaralan. Ngunit ito’y tila tinuldukan ng umabot at lumaganap ang bayrus sa bansa
Pagliban sa mga gawain sa paaralan o procrastination hanggang sa matambakan ng trabaho ay isa sa mga rason ng ilan sa mga estudyante upang kumitil ng sariling buhay Depresyon, pagkabalisa at iba pang mga kalusugang pangkaisipan ay malaking isyu para sa mga estudyante lalong-lalo na sa panahon ngayon Kasabay ng pagdaong ng curriculum ng K-12 ay nagging dagdag ispin at pagaaraalan ng mga pilipinong estudyante.
Sa likod ng mga matatamis na mga ngiti at nakakbinging hiyawan sa loob ng silid-aralan ay sya ring kabaliktaran ng sakit na nararamdaman tuwing tatapak sa isa-isang mga kabahayan
Wag nating husgahan ang bawat isa ayon sa labas na anyo ng tao sapagkat hindi natin alam ang mga dinaraanan nila araw-araw
Nang tayo’y iniwalis ng pandemya papasok sa loob ng ating mga tahanan, ito’y paunti unting nagpabago sa dati noo’y masigla na kulay ng isang normal na mundo Ngunit para sa mga kinder, elementarya, hayskul, at kolehiyo ay patuloy ang agos ng buhay mag-aaral sa ilalim na mga ipinatupad na batas ng kagawaran ng edukasyon o ng DepEd (Department of Education)
Matatandaang nagdeklara si outgoing president Rodrigo Duterte noong March 8 taong 2020 ng state of public health emergency sa bansa kabilang na rin ang pag suspende sa mga klase partikular na sa Manila. Sa kaparehong taon, sumunod naman ang pagdeklara ng outgoing Education Secretary Leonor Briones ng pagbubukas ng klase sa ilalim ng birtwal napagsasagawa o modyular Hindi naging madali para sa karamihan ang setup na ito, kabilang na roon ang binata “Ang pagadjust sa bagong set-up para sa pag-aaral sa unang ilang buwan ay mahirap. Lalo na’t limitado ang mga resources, maraming hadlang, kawalan ng koneksyon sa internet, kakulangan ng gabay, at mental health status, kaya masasabi ko talagang hindi nagging maganda ang aking performance sa iskul”
Binigyang diin din ng binata ang malaking pagkakaiba ng pagiging estudyante sa loob ng tahanan kumpara sa isang estudyanteng malaya sa paaralan Ayon sa kaniya, ang pag-aaral ng harap harapan sa guro at sa pisara, at ang masarap na pakikipagkuwentuhan sa mga katabi at kaklase ay mas mainam kumpara sa mag-isang sumusubok na tumuon sa mga aralin lalo na’t kaniya ring nabanggit na hindi naaayon ang kaniyang house environment para sa tingin niya’y mabisang paraan ng pagkatuto
“Kapag hindi ko maintindihan ang eksaktong nararamdaman ko, hindi ko magawang magsalita at buksan ang aking mga iniisip At habang pabigat ito at palalim nang palalim sa aking isipan, nilalamon ako ng mga pangit at miserableng kaisipang iyon ” dagdag pa ng binata na aniya’y isa rin sa mga pangunahing dahilan ng pagkaapekto ng kaniyang mental health Bilang isang mag-aaral at batang artista, hindi rin umano siya nakaligtas sa pagkaranas ng extreme art block na tumagal ng halos isang taon!
Ang art block o creative block ay ay matinding kawalan ng inspirasyon at ideya para sa mga susunod na gawa ng isang artista Ito ay hindi bago at paminsan minsang nararanasan ng isang artista. Gayunpaman, hindi pa rin tuluyang binitawan ni “Janjan” ang kaniyang mga sandatang lapis at paint brushes at nagpapalamon sa hamon ng kaniyang buhay at ng pandemya Banggit pa niya, siya ay kasalukuyang mapabuti ang kaniyang sarili simula sa kaniyang pisikal na anyo, physical at mental health, kanyan munting mga libangan magpasahanggang sa kanyang sosyal na akayahang makihalubilo at pakikitungo
Makapangyarihan ang ating mga isipan, sapat na makapangyarihan upang tayo’y tila kinakalaban Kalusuga’y ating pangalagaan, mapa spiritwal, emosyonal, pisikal, o mental huwag nating hayaang pinturahan na itim ang ating mga nagkikislapang mga isipan.
.
Hindi akalain ng lahat na ang lockdown ay hindi lang nakatutulong para protektahan ang ating sarili sa gitna ng pandemya, ngunit nakatutulong din pala ito na ibsan ang kaso ng teenage pregnancy sa bansa
Ayon sa Commission on Population and Development (POPCOM) officer-incharge Executive Director Lolito Tacardon na ang pandemya ay isa sa mga dahilan kung bakit bumaba ang bahagdan ng teenage pregnancy sa Pilipinas
Dagdag naman ng University of the Philippines Population Institute o UPPI na ang mga babaeng may edad na 15-19 na nabuntis nang maaga ay bumaba ng 6.8% sa 2021 kesa noong 2013 na may 13.7%.
Ang teenage pregnancy ay isa sa mga nauso sa bansa Naghihirap na ang lahat dahil sa labis na populasyon ng bansa sa nagdaan At dumating nga ang lockdown at hindi na masyadong nagkikita ang mga magkakaibigan at kabataang magkasintahan dahil nakakulong ang lahat sa sariling bahay.
“Ang pagbaba ng mga kabataang nabubuntis ay dahil na rin sa aktibong pagpapaalala ng mga nasyonal at lokal na sektor ng pamahalaan,”
ani ni Tacardon
Mas mapapabuti kung mas bababa rin ang teenage pregnancy kung maalam ang lahat sa safe sex
Kaya ngayon dapat bigyang pansin at diin ang Executive Order No 141 s 2021 na kung saan matutulong-tulong ang buong bansa kung paano lutasin ang pagbubuntis ng mga batang kababaihan
Matatandaang ang hindi sinasadyang pananatili sa loob ng tahanan ay may malaki palang pakinabang Hindi lang sa mga kababaihan kundi sa buong pangkalahatang pangkalusugan
Boluntaryo na ang pagsusuot ng facemask ayon sa nilagdaan na Executive No. 3 ng Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr sa araw ng Setyembre 12, 2022.
Sa panayam ni President Secretary Rose Beatrix “Trixie” Cruz - Angeles na ang pagsusuot ng facemask ay kailangan pa rin sundin kapag ikaw ay Person With Disability (PWD), Senior Citizen, at hindi fully vaccinated ayon sa nakasaad sa executive order
“Ang pagsusuot ng facemask ay kailangan pa rin sa pampublikong transportasyon, sa mga panloob na gusali, at sa mga lugar na hindi gaanong nasusunod ang physical distancing,” dagdag nya
Sa lalong madaling panahon ay magbibigay ng bagong kautusan ang Department of Health (DOH) sa bagong kautusang ito kasama ang iba pang kautusan na ipagpapatuloy pa rin
Inatasan ang lahat ng departamento ng bansa na makibahagi at makipagtulungan sa Inter-Agency Task Force for the Management of Emerging Infectous Diseases (IATF-EID) kasunod sa kautusan
Setyembre 30, 2022 ay ipinatupad na ng
Department of Education (DepEd) ang DepEd
Memorandum No 3 na nilagdaan ng Undersecretary and Chief of Staff Epimaco V. Densing III.
Lumilipas ang panahon, bumibilis ang oras, at dumadami na ang mga kabataang tinapos nang kay aga ang kanilang buhay
Isa ang mga mag-aaral sa MOGCHS na hindi makaiwas sa matinding dulot ng depresyon lalo na kapag kanilang marka na ang pinag-uusapan Sa dami ba naman ng kanilang performance task bawat asignatura siguradong pagod ang sa kanila'y sasalubong
Sa pagsasaliksik ng University of the Philippines Population Institute (UPPI) at Department of Health (DOH) na sa taong 2013 may 574,000 o 3% ang tinapos ang sariling buhay at tumaas pa ito ng maigi sa taong 2021 na may bahagdang 7 5% At ang ibig sabihin nito ay umabot ng 1 5 million ang mga kabataan na dumaranas nito mula sa nagdaang taon.
Sa ganitong mga panahon ang mga kabataan ay kailangan talagang may sandigan, sandigan sa sarili At sana ay may mahingian, makausap, at may makasama sila para hindi nila ito gawin.
Pero ayon sa UPPI, sa sampung bata na nakaranas nito ay may anim sa kanila na walang nakausap o nakahingi ng tulong suporta tungkol sa kanilang sitwasyon At sa kabilang dako naman sa sampung kabataan ay isa lamang ang may alam tungkol sa mga programa at serbisyong makakatulong sa kanila.
Sa kasalukuyan, kapag magsasaliksik ka sa Google tungkol sa ‘suicide’ ay may lalabas na numerong 0966-351-4518 na maari mong tawagan Ito ay ang hotline o numero ng National Center for Mental Health Crisis Hotline, maari mo itong matawag sa kahit anong oras, panahon, at lugar kapag kailangan mo ng karamay o kausap tungkol sa mga bumabagabag sa iyo
Kaya ngayon, tingnan mo ang mga taong nakapaligid sa’yo Subukan mo silang tanungin kung ayos lang ba sila o may bumabagabag ba sa kanilang isip, bago pa sila tuluyang maidlip.
Maitim at ma
Nagtatago, at muling kumawala Ang lamok ay muling kumalat at nagdala pa nang panibagong pangamba sa lungsod ng South Cotabato.
Dumaan na ang anim na taon at walang narinig na balita tungkol sa sakit na filoriasis sa lalawigan ng General Santos, South Cotabato Dahil sa taong 2017 inanunsyo ng
Department of Health (DOH) na filoriasis-free nga ang lalawigan pagkatapos maging nearzero-case ito sa loob ng limang taon
Ang filariasis o tinatawag ring elephantiasis ay resulta ng paghahawa o pagpapasa ng lamok sa tao ng paralistic na uuod na tinatawag rin Wuchereria bancrofti, Brugia malayi B timori
Langaw, ito ang palaging sumasakop sa mga kabahayan ng mga mamamayan ng Taparak, Alubijid Nasusuka at nandidiri sa dami ng lamok ang mga nakatira dahil parang naging kaharian na ng langaw ang kanilang mga tirahan
Ang langaw o minsan ring tinatawag na Musca Domestica Linnaeus ay palaging makikita kahit saan, sa basurahan man, compost pit, tambak ng mga tubig na hindi ginagamit, mga lugar kung saan marami ang mga nabubulok, at lalong-lalo na ang poultry Ang poultry nga ang naging sanhi ng kumpulan ng lamok sa Alubijid
Ayon nga rin sa isang Facebook post ng isa sa mga re sidente ng Alubijid na may caption na “FOR SALE: Langaw, 15/kilo” may isa pang post na nagsasabing “Kakain lang naman sana ako ng kanin, isang kalderong langaw ang bumungad sa akin ”
Nagdudulot din ng maraming sakit ang langaw gaya ng typhoid
itago ang ang mga para insekto dahil nakakasama ito sa kalusugan at isa pa ay panandalian lamang ang epekto nito
di dapat lema na tama at paraan
Si Konsehala Ester Catorce, ang unang nagsagawa ng aksyon para malaman ng mga residente ang tungkol sa mga gawaing maaaring gawin para makaiwas sa sakit na ito
Pero sa hindi inaasahan nagpakita ito muli sa 38 na tao sa lugar ng Sitio El Nalam, Barangay Assumption, Koronadal City noong Enero 21 ayon sa kay Jose Baroquillo, ang Coordinator for mosquito-borne diseases of South Cotabato’s Integrated Provincial Office Nagambala kaagad ang mga public health workers at nagtutulong para maagapan ito Habang ang mga nahawa naman ay in-isolate habang hindi pa ito malala, at ibig sabihin nito ay may pag-asang masolusyonan pa ito
Ang mga manggagawang pangkalusugan o health workers naman ay gumawa ng mass blood testing at plano rin nilang magpa-usok sa kabahayan ng mga apektadong lugar.
Hindi talaga dapat tayo makampante at ipagsawalang-bahala lamang ang mga maliit at nananahimik lamang sa nakatagong gilid Dahil hindi natin alam kung anong laki ang maidudulot nitong epekto kapag ang pinuntirya nito ay tayo
MOGCHSnanalongtatlonggintosapaligsahangpangkalusugan
Pinasalamatan sa isang facebook post ang mga tagapagsanay sa iba’t ibang larangan ng Nestle Wellness Competition na sinalihan ng MOGCHS
ibang paaralan sa Misamis Oriental ang Nestle Wellness Campus Program Competition
Nakasungkit ang Misamis Oriental General Comprehensive High School (MOGCHS) ng tatlong Unang Gantimpala sa kompetisyon sa 7-Healthy Habits, Sama-sama sa Wellness Dancercise, at Cook Off Contest
Mahigit kumulang 35 na distrito ang sumali sa paligsahang ito At ang mga kampeyon o nakakuha ng unang puwesto ang magiging katawan ng buong dibisyon sa Panrehiyunal na Paligsahan (Regional Level)
Pinaulanan ng gantimpala ang MOGCHS sa ganitong kompetisyon, kaya ang paaralan ay makikilala talaga bilang isang paaralang inuuna ang mabuting kalusugan ng mga magaaral
hinarap ang pagod at gastos sa pagpapaganda ng classrooms
Dalawang estudyante na naman ng Misamis
Oriental General Comprehensive High School ang nagdala ng karangalan sa paaralan at nagpamalas ngkagalingansalaranganngsports.
Pinatunayan nina John Carlo Adeser at Renmark Ruiles, mga mag-aaral ng tinaguriang “Home of the Champions” na hindi basta-bastang magagapi ang mga atleta ng eskwelahan, matapos walisin ang ibang kalahok sa patimpalak at humakot ng
sampung medalya sa idinaos na Swimming League
Philippines, Mindanao Swimming Series 1 nitong
Enero 14-15 sa Sports Complex sa Digos City
Napasakamay ni John Carlo Adeser ang isang gintong medalya matapos durugin ang kaniyang mga kasagupa sa 100m freestyle Hindi nakapalag ang mga katunggali ni Carlo dahil sa bilis, tulin at mala-isda nitong galaw sa tubig Nag-unahan sap ag-abot sa rurok ng tagumpay ang manlalangoy ng Black Marlin at ng MOGCHS na daig pa ang sirena sa bilis ng kanilang pag-indag sa tubig ngunit ang hindi nagawang ungusan ng pambato ng Black Marlin ang pambato ng MOGCHS
“Akong preparations ato na competition kay nagtraining and conditioning ra gyud ko kada adlaw”, bulalas ni Carlo
Nasungkit naman ni Renmark Ruiles ang isang Silver Medal sa 100m breast tournament, pumangalawa siya sa pambato ng silver fin na si Christin Gordones na walang ka hirap-hirap na tinapos ang 100m breast sa loob lamang ng 22 7 segundo
Nagpakitang gilas rin si Renmark Ruiles ang isang Silver Medal sa 400m freestyle na nakakuha ng bronze medal Hindi alintana ng mga kalahok ang masamang panahon dahil sa init at dikit ng laban sa 400m butterfly tournament Nasungkit ng pambato ng Red Sail Arcadia Swimming Team ang gintong medalya at silver medal naman sa pambato ng Naawan Water Stars Swimming Team
“Nag hard trainig mi 1-month tas nag build-up mi 1 week and 6 to 7 hours among training ana na time”, wika ni Renmark Ruiles
Sumatotal, nakapag-uwi ng isang ginto, apat na pilak, at limang bronze medal ang paaralan ng Misamis Oriental General Comprehensive High School sa nasabing paligsahan
Humakot naman ng tig-siyam na medalya ang Black Marlin Panabo Swimming team, Mighty Dolphins Swimming team at Red Sail Arcadia Swimming team Samantala, tig-aanim na medalya naman ang naiuwi ng Naawan Water Stars Swimming team, Davnor Blue Marlins Swimming team, KC Sparks Swimming team at silver fin Swimming team
Naging matagumpay ang muling pagsampa ni Viktor Axelson sa Olympics matapos umukit ng isang kahangahangang marka sa kasaysayan ng Olympics matapos pulbusin ang kampeong si Chen Long sa loob lamang ng dalawang set sa kanilang bakbakan para sa Gold Medal Match ng Tokyo Olympics Badminton Singles, 21-15, 21-12, sa Tokyo, Japan.
Ipinalasap ni Axelson ang pait ng pagkatalo sa Chinese Badminton Star matapos makapaglatag ng malaking kalamangan sa una at ikalawang set nang kumana ito ng mga halimaw na mga atake
Umpisa pa lamang ng laban, agad ipinamalas ng dalawang tila uhaw na uhaw sag into ang hagupit ng kani-kanilang opensa Ang kurtong kasing-tahimik ng library ay biglang napuno ng nakakabinging hiyawan ng magpalitan ng malalakas na smashes ang dalawang manlalaro Nakuha ng 34-year-old player ng China ang unang puntos nang maisalpak nito ang isang smash sa kampo ng kalaban
Naging malamig ang ratsada ni Axelson sa simula na naging mitsa ng paglamang ni Long 4-1 Nagpakawala ng 3-0 run ang 5’5 player na batak na sa pagsabak sa larong diskarte at pisikal na pangangatawan ang puhunan Ngunit, hindi nagpadaig ang nakapula sa naturang arsenal ng nakaputi at kaagad na pinawin ang spotlight mula sa kaniyang karibal nang humirit ito ng pitong puntos upang mahatak ang kaniyang kalamangan.
Hindi maipinta ang ekspresyon sa mukha ng tagapagsanay ni Long, bakas rin ang pagkadismaya sa mga mukha ng taga suporta ng Tsina nang gumawa ito ng tatlong service error ng mas lalong nagpalobo sa kalamangan ng kalaban, 10-4
Nadagdagan pa ang kalamangan ng southpaw player ng Denmark nang magpakawala ito ng mga bumubulusok na smashes at drives
Ngunit tila ba kumampi sa nakaputi ang swerte nang maisalaksak nito ang limang smashes na hindi nagawang ibalik ni Axelson, Nagpatuloy ang mainit na sagutan ng puntos ang dalawa atnaing table pa ang laro sa 15-all Ngunit, matapos tumawag ng time-out ay hindi na binigyang tyansa ni Axelson na masikwat ng nakaputi ang first set at tuluyang ipinako ang iskor nito sa kinse
Samantala, kumayod na parang marino ang Orthodox player ng China na rumehistro ng dalawang puntos para sa makabig ang kalamngan sa ikalawang set Naging maluwag ang depensa ni Axelson sa ikalawang set at hindi naman pagpaligoy-ligoy si Long at sinamantala ang set at hindi naman pagpaligoy-ligoy si Long at sinamantala ang pagkakataon, tumipa pa ito ng tatlong smashes upang bakuran ang kalamangan at panatilihin sa zero ang score ng kalaban
Nagtampisaw ang Philippine Army Dragon Warriors tungo sa tagumpay sa Mayor's Cup Spring Festival Dragon Boat Race sa Cagayan de Oro mula Enero 21 hanggang Enero 22, 2023
Higit anim na daan paddlers na binubuo ng labing pitong team ang nag-tagisan ng galing sa koordinasyon at bilis sa pag-sagwan sa ginanap na 2-araw dragon boat race sa CDO
Hindi naging alintana ang panahon at patuloy ang kanya kanyang diskarte ang bawat koponan para tapusin ang karera sa tubig
Ipinakita rin ng bawat koponan ang kanilang determinasyon na manalo, ngunit sa huli ay isa lang ang nagwagi, muling nagkampeon ang domenanteng Army Dragon Warrior ng Philippine Army na nangingibabaw sa mga lokal na karera mula noong 2010
Dahil sa naturang ratsada ng kabila, bahagyang dumaosdos ang arsenal ni Axelson, na napagiwanan ng apat na puntos
Sa kabila ng paglamang ng kaniyang katunggali, hindi nagpakabog si Axelson sa mga malalakas na salpak at atake na isinasargo ni Long, bagkus, nagpakitang gilas rin ito sa pamamagitan ng pakikipagsabayan sa impresibong opensa ng kaniyang kalaban Pinahanga ni Axelson ang madla matapos bumomba ng isang hair pin net shot upang tapyasin ang kalamangan ng kalaban
Llamado ng nakaputi ang takbo ng laro na hindi na hinahayaang makaporma ang nakapula. Matapos ang mahahabang rally ay tuluyang inilugmok ni Axelson ang birada at pa ginto nito sa
Matatanda munsa si A kamay ni L pinabagsak lamang din bago niya na Long.
“I am h and gr because and I am thankful my train
Tulad ng isang bagong pisang itlog , wala pang kamuwangmuwang sa mundo ang batang agila. Ngunit sa paglipas ng panahon, ang munting ibon na nangangailangan ng gabay ay pumagaspad pahilaga at naging hari nawa.
Thirdy man ang pangalan, naging una naman sa listahan.
Siya ang pangatlong lalaking Ravena na ang ngalan ay nakaukit na sa history books ng UAAP Men's Basketball at nagbigay ng marka sa mundo ng Philippine basketball.
Dahil sa pagpupunyagi ng binata, naitarak nito ang kaniyang ikatlong titulo sa UAAP at tatlong Finals MVP awards na nagbigay karangalan sa kaniyang apilyedong dinadala at nag-iwan ng legasiya para sa kaniyang minamahal na Ateneo de Manila University.
Gayundin, sa kaniyang ikaanim na taon sa Ateneo at huling arangkada sa UAAP, mas lalo pang dumagundong ang pangalan ni Thirdy nang makapagtala ito ng average na 24.5 puntos, 6.0 rebounds, at 4.0 assists upang maigiya ang Blue Eagles sa kampeonato.
Ngunit tulad ng ibang mga matagumpay na atleta, dumaan din sa pagsubok ang binata. Dahil na rin sa sinundan niya ang anino at yapak ng kaniyang amang si Bong at kuyang si Kiefer kaya minsan ay nawawalan din ito ng tiwala sa sarili kalakip pa ang matinding pressure dahil nanggaling ito sa pamilya ng tinitingalang mga atleta.
Alinsabay dito, umabot sa puntong inatake ng 'anxiety' si Thirdy nang bumagsak ang kaniyang nakukuhang mga marka sa kaniyang sophomore years sa Ateneo kung kaya't hindi siya nabigyan ng pagkakataong makapaglaro sa UAAP Season 78.
Sa kabila nito, pinaghugutan naman niya ng lakas ang kaniyang pamilya at ang Maykapal kung kaya't nakatakas ito sa matinding pagkakahawla.
Sa kaniyang ikatlong taon sa Blue Eagles, tila may isang anghel ang ipinadala ng langit upang gabayan siya at ang buong koponan. Ang pagpasok ng multi-award winning coach na si Tab Baldwin ang naging daan sa pag-usbong at paglipad ng panibagong Ravena.
Sa pagbabalik ni Thirdy sa Season 79, nagulantang ang karamihan at naging siya sentro ng chismisan nang palitan nito ang kaniyang jersey number sa '0'. Patutsada naman niya na ito ang kaniyang ginawang 'wake up call' sa kaniyang pagbabalik sa hardcourt.
Dahil sa pagiging determinado ng 23-taong gulang na binatilyo, binulaga niya ang mga tagasuporta at ang buong UAAP sa kaniyang mga skills na siyang nakamamangha tulad ng dunks, lay-ups, drives at ang pinagsamang solidong opensa at depensa na siyang nagpayanig sa mga katunggali.
Minsan mang nahulog sa bingit ng pagkabigo, dahan-dahan namang ibinuka ni Thirdy ang kaniyang naghilom na pakpak upang muling makalipad nang matayog sa kaparangan at maabot ang tugatog
Kinatawan ang dalawang estudyante ng Misamis Oriental General Comprehensive High School ang pagkahalimaw sa languyan na mag pinsan na sina John Carlo R. Adeser at Renmark A Ruiles sa pagkampeon ng Swim League Philippines Mindanao Swim Series 1 na ginanap sa Davao Del Sur Sports Complex, Digos City nitong Enerp 14 hanggang 15, 2023.
Ibinida ng 14-anyos na si Adeser ang kanyang mga medalya na Gold, Silver, at Bronze sa dominasyon ng 100m freestyle, 50m freestyle, 100m butterfly at 200m relay butterfly
Kinakabahan man si Ruiles lalo na ang kalaban nito ay kasali sa Philippine Team na si Paolo Miguel Labanon pero sa kanyang solidong laro ay naka uwi ito ng dalawang bronze at isang silver Naka uwi din si Adeser ng isang Gold, tatlong Silver, at dalawang Bronze
“Sunday ra among rest day tas dili nako maka buhat sa akong school works tas ugma klase pa maka huna-huna nakang ko na lami i-undang” pahayag ni Ruiles
“Kulba and pressure kay mao to among first na dula gikan atong nag pandemic tapos kato nga dula kay dinagko.” Ani Adeser.
Ang kanilang orihinal na koponan ay Cagayan De Oro Bluefins at kinuha ito ng Coach ng Naawan Water Stars Swim Team na si Coach Edward Maut at matinding pagsasanay ang ginagawa nito para sa paghahanda ng liga Estudyante s aumaga, Manlalaro sa hapon Isa hanggang pitong oras ang kanilang hinaharap na pagsubok sa loob ng isang buwan
Pagkatapos ng liga ay isang araw lang ang kanilang pahinga at bakbakan nanaman ito sa pagsasanay at takot ito mawala ang kanilang pinaghihirapan kung magpapa tuloy itong magpapahinga lalo na sa kanilang breathing saad pa ni Adeser
ni: Regie L Limbaga
Sa loob ng 17 na koponan sa iba’t ibang lungso na mayroong 636 paddlers ay hindi nagpapahuli ang Brgy. Carmen sa 1st runner up sa Standard Mixed 300m 24 and Under at Standard Mixed 300m Master- Crew Category at 3rd runner up sa Standard Open 300m at Semifinalist sa Standard Mixed 300m nitong Enero 21 hanggang 22 sa Isla De Oro, Cagayan De Oro City.
Nag kampeon ang Army Dragon
Warriors sa 1000m Catch the Rabbit
Tail Mixed Crew, sa 2nd placer naman ay ang CGY Oro Dragons at ang pangkatatlo ay ang koponnan ng
Dumaguete Yellowship
Biglang bumawi ang CGY Oro at nagkampeon sa 300m Standard
Mixed 24 and Under Crew, naungkit ng Brgy. Carmen ang 2nd placer at 3rd placer naman ang RMMC Bluefins
Hindi nagpaligoy-ligoy ang Amihan at inangkin nito ang 300m Standard Mixed Crew sa Minor Finals at hindi rin nagpaapi ang RMMC Bluefins kinuha nito ang 1st runner up at 2nd naman ay ang Dalipuga Dragons
Nagparamdam naman ang Army Dragon at kinuha pabalik ang korona sa 300m Standard Open Crew Grand Finals, nagtagumpay ang Speed Devilz sa 1st at sa 2nd naman ay ang Samal Dragon
“Kulba ug pressure basin wala koy ma bitbit pg uli” pahayag pa nito
Nasagip man sa kanilang isipan ang pagtigil ay pinapatuloy pa nito lalo kasi ito na ang nasimulan at mas lalo pa itong nag pursugi sa pag ensayo ang magpipinsan kasi may labanan ito ulit sa Pebrero 18 hanggang 19, 2023 sa Iligan City
Hindi pinalampas ng Brgy. Carmen ang Minor Finals ng 300m Standard Open Crew at nagkampeon ito ; 1st runner up naman ang Amihan at 2nd ang Gladiators Davao.
Patuloy at palaban pa din ang Brgy. Carmen pero ‘di nagpapatalo ang Manila Water at nagkampeon ito sa 300m Standard Mixed Waters Crew at nasa 1st placer ang Brgy. Carmen
ang Davao Masters.
kampeon ay nakatanggap ito ng 50,000 pesos, sa 2nd naman ay 30,000 pesos, 3rd naman ay 20,000 pesos at sa 4th placer naman ay 10,000 pesos.
