DE STERRENSCHOOL 2.2
DE STERRENSCHOOL 2.2
Naar een digitale doorbraak Functionele eisen aan de Sterrenschool-ict
Welke organisaties hebben De Sterrenschool 2.2 mogelijk gemaakt?
Wat is de Sterrenschool?
De Sterrenschool is een innovatief kindcentrum waar kinderen van nul tot twaalf vijfsterrenonderwijs genieten. Onderwijs en opvang werken onder één dak intensief samen aan de ontwikkeling van de kinderen. De Sterrenschool profileert zich met de volgende vijf sterren:
Waar vind ik een Sterrenschool? Op dit moment werken in Nederland een aantal scholen en kinderopvangorganisaties in meer of mindere mate volgens het concept de Sterrenschool. Een aantal anderen wil dit binnenkort gaan doen. Het actuele overzicht is te vinden via www.desterrenschool.nl
1 Het hele jaar open, van zeven tot zeven De Sterrenschool is het hele jaar open, dagelijks van zeven tot zeven uur. Ouders kunnen – binnen wettelijke grenzen - kiezen of hun kind vier of vijf dagen per week op de Sterrenschool verblijft. Ook vakanties en vrije dagen kunnen, binnen grenzen, zelf worden gekozen, ook door medewerkers. Hiermee geeft de Sterrenschool ouders de ruimte hun werk en privéleven te combineren.
4
5
Nadruk op taal, rekenen en lezen
Binding met de buurt
De Sterrenschool leert kinderen alles wat ze nodig hebben om klaar te zijn voor de 21ste eeuw. Kinderen ontwikkelen alle 21st century skills, zowel op cognitief, motorisch, sociaal, emotioneel en creatief gebied. Op elk van deze gebieden formuleren onderwijs en opvang gezamenlijk leerdoelen in drie dimensies: kennis, vaardigheden en gedrag. Dankzij deze drie dimensies hebben de gewenste vaardigheden en gedrag een basis in kennis. De Sterrenschool legt in het curriculum de nadruk op taal, rekenen en lezen. Deze vakken zijn cruciaal voor het succes in het vervolgonderwijs. Vakspecialisten geven kinderen hierin les en coachen de andere medewerkers in het lesgeven ervan.
In de buurt vervult de Sterrenschool een spilfunctie. De faciliteiten zoals mediatheek en werkruimtes staan open voor gebruik door buurtbewoners. Ook worden er op de Sterrenschool door verschillende aanbieders aanvullende diensten aangeboden, al naar gelang de behoefte van de omwonenden. De Sterrenschool betrekt de buurt ook bij de inhoud van het onderwijs.
2 Kinderen leren in één klimaat Op de Sterrenschool werken kinderopvang en onderwijs samen aan de ontwikkeling van het kind. Medewerkers hebben regelmatig contact en zijn – dankzij de Sterrenschool-ict – direct op de hoogte van relevante informatie over het kind. Op de Sterrenschool geldt één pedagogisch klimaat en één cultuur, waardoor het kindcentrum voor kinderen een veilige, vertrouwde en consistente omgeving is. De Sterrenschool biedt ook voor- en vroegschoolse educatie.
3
Vier boeken over de Sterrenschool Het idee van de Sterrenschool is uitgewerkt in tot nog toe vier elkaar opvolgende boeken, die door verschillende denktanks zijn gemaakt. Het eerste boek De Sterrenschool uit 2008 legt het basisidee neer. Een tweede denktank heeft dit basisidee verdiept, vooral door de rol van de kinderopvang verder uit te werken. Dit denkwerk staat - samen met een handleiding voor implementatie van de Sterrenschool - in het tweede boek De Sterrenschool 2.0 uit 2010. Eveneens in 2010 verscheen de Sterrenschool 2.1. Hier werkt een derde denktank de architectuur van de gepersonaliseerde leerreis uit.
Dit boek - De Sterrenschool 2.2 - bouwt hier weer op voort en beschrijft welke ict de Sterrenschool nodig heeft om alle sterren te laten stralen. Daarmee is deze ict nog niet beschikbaar, maar is het wel duidelijk hoe deze moet worden gebouwd.
Wie hebben er meegedacht?
Sterrenschool 2.2 (2011)
Sterrenschool 2.1 (2010)
De Sterrenschool is een work-in-progress. Met dit boek ronden wij het werk van de vijfde denktank af. Hiernaast een overzicht van alle denktanks en hun leden.
Frank van Amerongen, ThiemeMeulenhoff
Jaap van Loon, ThiemeMeulenhoff Martin de Goffau, ParnasSys Marieke Hochstenbach, Creative Learning Lab Jeroen Kroon, Afas ERP Software Henk Lamers, Microsoft Eduard Beck, Microsoft Michael van Wetering, Kennisnet Rob in ’t Zand, nul25 Henk Pullen, Sterrenschool Almere Hout-Noord Paulien van Roon, Almeerse Scholen Groep San Helfferich, Montessori Lyceum Flevoland Jan Overweg, Almere Kennisstad Lotte de Rooij, Almere Kennisstad
Jan Bulsink, APS Martin de Goffau, ParnasSys Jeroen Kroon, AFAS ERP Software Henk Lamers, Microsoft Willem van der Lugt, Stichting Prisma Jan Overweg, VGPO HAAL Tom van der Poel, Partou Lotte de Rooij, zelfstandig adviseur Hans Theeboom, Almeerse Scholen Groep Michael van Wetering, Stichting Kennisnet
Sterrenschool 2.0 (2010) ‘concept’ Marianne Boschman, Platoo Helga Fidder, Leerplein 055 Leo Huijssoon, Partou Toine de Kort, SKOBOS Hanneke van de Meerendonk, Kindwijzer Jan Overweg, Almere Kennisstad Mariet Schilperoort, Van Beekveld & Terpstra Sjaak Scholten, Archipel Cor Schuurman, Tinteltuin Joop Vlaanderen, V0S/ABB, Initiatiefgroep
Andere Tijden Noortje Wiezer, TNO
Sterrenschool 1.0 (2008) ‘implementatie’ Frans Bruinsma, SKOBOS Susanne Dijkstra, Partou Jelly Drijfhout, Kindwijzer Rob Gründemann, TNO Anja Hol, Kinderopvang Humanitas Matthijs Leendertse, TNO Jan Littink, VOS/ABB, Initiatiefgroep
Andere Tijden Hans van der Most, Leerplein 055 Henk Mulder, Archipel Lotte de Rooij, Almere Kennisstad Aimée de Wilde, Ministerie OCW
Body Bosgra, Onderwijsuitgever Ton Duif, AVS Meindert Eijgenstein, Stichting Prisma Antoinette Erdmann, Dotcomschool Henk Hendriks, Van Beekveld & Terpstra Marieke Huber, SBO Henkjan Kok, IJsselgroep Jo Koot, Prisma Kees Swart, Stichting SPOOR Frans Schouwenburg, Kennisnet
Dit boek gaat ervan uit dat de lezer bekend is met de Sterrenschool en de architectuur van de gepersonaliseerde leerreis. Deze boeken zijn te bestellen en digitaal in te zien op www.desterrenschool.nl en www.deargumentenfabriek.nl.
Maatwerk voor ieder kind Kinderen verschillen van elkaar, qua leertempo, leerstijl of belangstelling. De Sterrenschool komt aan deze verschillen tegemoet door kinderen geen jaarklassensysteem aan te bieden maar gepersonaliseerde leerreizen. Deze zijn afgestemd op de kenmerken en ontwikkeling van het individuele kind. Binnen de leerreizen neemt digitaal leren een belangrijke plaats in. Zo kunnen kinderen de lesstof tot zich nemen op de manier die het beste bij hen past en net zo vaak herhalen als nodig.
5.3
39 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Ict op school en kinderopvang: de achtergebleven revolutie Wat zijn de richtinggevende principes bij het uitdenken van de Sterrenschool-ict? Hoe zit de Sterrenschool-ict in elkaar? Volgens welke stappen wordt de gepersonaliseerde leerreis aangepast? Wat bedoelt de denktank met ‌‌ ?
4 6 8 10 11
2. DE GEBRUIKERS
2.1
Wie zijn de gebruikers van de Sterrenschool-ict?
12
3. DE FUNCTIONALITEITEN
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
De denkkracht van het systeem: de vier functionaliteiten Aan welke minimale functionele eisen moet de digitale leeromgeving voldoen? Aan welke minimale functionele eisen moet het informatieoverzicht voldoen? Aan welke minimale functionele eisen moet het planning- en boekingsysteem voldoen? Aan welke minimale functionele eisen moet het administratief systeem voldoen? Wat doen de functionaliteiten om een dag van Thomas op de Sterrenschool mogelijk te maken?
14 16 18 20 22 24
4. DE REGISTERS
4.1 4.2 4.3 4.4
Hoe werkt het geheugen van de Sterrenschool-ict? Aan welke minimale functionele eisen moet het kindprofiel voldoen? Hoe organiseert de Sterrenschool-ict de toegang tot informatie? Welke toegang tot informatie hebben de moeder en de rekenspecialist van Thomas?
26 28 30 32
5. NAWOORD
5.1 5.2 5.3
Er gebeurt al van alles! Hoe wordt de Sterrenschool-ict ontsloten? Hoe nu verder?
34 36 38
Ict op school en kinderopvang: de achtergebleven revolutie
1. INLEIDING
Wat maakt dat de ict-revolutie in het onderwijs
We sturen elkaar berichten via een beeldscherm.
ingewikkelde logistieke productieprocessen zoals
achterblijft bij de ict-ontwikkelingen in de rest van de
Een scherm laat zien hoe laat de trein vertrekt, of
bij banken, transportbedrijven en natuurlijk bij de
samenleving? Wat heeft een innovatieve school zoals
wijst ons in de auto de weg naar huis. Thuisgekomen
technologiebedrijven zelf.
de Sterrenschool nodig aan ict? En hoe lang gaat het
kijken we ook weer uren naar een schermpje. We
nog duren voordat scholen en opvangorganisaties
werken, we communiceren, we spelen, we leven
Onderwijs is bij uitstek een kennisintensieve tak van
met de benodigde ict aan de slag kunnen? Dit zijn
kijkend naar een beeldscherm.
sport. Het blijft hierom verbazingwekkend dat juist
vragen die scholen, kinderopvangbedrijven, uitgevers en ict-bedrijven zichzelf stellen, los van of ze met de Sterrenschool bezig zijn. Het zijn vragen die van belang zijn voor alle organisaties die werken aan de
‘ We leven kijkend naar een beeldscherm’
ontwikkeling van kinderen. Waarom? Omdat kinderen van nu opgroeien in een nieuw, digitaal tijdperk.
het onderwijs de mogelijkheden van ict zo weinig benut. Aan goede wil ontbreekt het niet. Al jaren proberen ict-enthousiastelingen digitaal leren te bevorderen. Scholen maken voor hun bedrijfsvoering steeds slimmer gebruik van ict. Toch wil de digitalise-
Het beeldschermtijdperk legt ons economisch geen
ring nog niet echt doorzetten, zeker niet in het primair
windeieren. Ict is een technologische revolutie, net
onderwijs. Voor de cijfers over de beperkte toepassing
Schermpjes, schermpjes, schermpjes
zoals de stoommachine en de uitvinding van de
van het ict-gebruik in het primair onderwijs verwijzen
Informatie- en communicatietechnologie grijpt in
elektriciteit dat waren. Bedrijfstakken die ict weten
we naar de Vier in Balans Monitor van Kennisnet.
op vrijwel alle aspecten van ons bestaan. Het meest
te benutten, kunnen meer produceren met minder
in het oog springend is de snelle opmars van het
mensen. Anders gezegd: de arbeidsproductiviteit
Waarom blijft het onderwijs achter?
beeldscherm. Het leven is niet meer voorstelbaar
stijgt. Het productiviteitsverhogend effect van ict
Wat maakt dat de ict-revolutie in het primair
zonder. We werken achter een beeldscherm.
zien we vooral in kennisintensieve bedrijven met
onderwijs achterblijft bij de ict-ontwikkelingen in de rest van de samenleving? Op deze vraag zijn vele antwoorden mogelijk. Zo zijn er veel ouders die het liefst zien dat hun kind hetzelfde onderwijs krijgt als zijzelf hebben gehad. Zo zijn er docenten, die maar blijven koketteren met hun gebrek aan computer-
Hoe zit dit boek in elkaar? Dit boek beantwoordt de vraag wat een innovatieve school zoals de Sterrenschool nodig heeft aan ict. De opzet van het boek is
Het tweede hoofdstuk beantwoordt vragen
Het vierde hoofdstuk gaat over de elf
over de gebruikers. Wie zijn ze? Wat doen zij
registers die met elkaar het geheugen van
zoal in de Sterrenschool-ict?
de Sterrenschool-ict vormen. We zoomen in
idee hebben hoe de ict-omgeving van hun school eruit zou moeten zien.
op het register dat het kindprofiel bevat.
als volgt: In dit eerste hoofdstuk komen de richtinggevende principes voor het uitdenken van de Sterrenschool-ict aan bod. Ook laten we het hele systeem zien en hoe dit de gepersonaliseerde leerreis van het kind faciliteert. Dit hoofdstuk bevat verder de verklarende woordenlijst over de in dit boek gebruikte terminologie.
vaardigheden en zo zijn er schooldirecteuren die geen
In het derde hoofdstuk beschrijven we de
Verder gaan we hier in op de vraag wie
functionele eisen die de Sterrenschool stelt
toegang heeft tot welke informatie en
aan de vier intelligente componenten van
geven we daar twee voorbeelden van.
‘functionaliteiten’ noemen, zijn: de digitale
Het laatste hoofdstuk toont voorbeelden van
leeromgeving, het informatieoverzicht,
bestaande initiatieven op terrein van onderwijs,
het planning- en boekingsysteem en het
opvang en ict, laat zien hoe de Sterrenschool-ict
administratief systeem. Ook laten we zien wat
ontsloten wordt en gaat in op de vraag
deze functionaliteiten doen om een dag van
‘Hoe nu verder?’.
4 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
aansluiting tussen vraag en aanbod. Enerzijds weten scholen niet goed wat voor systemen, software en digitale leermiddelen ze nodig hebben; anderzijds
het systeem. Deze componenten, die we
voorbeeldleerling Thomas mogelijk te maken.
Deel van het antwoord ligt ook bij de gebrekkige
slagen de leveranciers van ict-middelen en digitale leermiddelen er nog onvoldoende in een betaalbaar aanbod te bieden, dat aan de - immanente - vraag van de scholen voldoet.
Wie zaten er in de denktank Sterrenschool 2.2?
Kunnen scholen dan niet meer zonder ict? Het ant-
Hoe lang gaat het nu nog duren voordat scholen en
spraakverwarring binnen het systeem. Bij het
Frank van Amerongen,
woord is helder: Nee. Kinderen voorbereiden op het
opvangorganisaties met de benodigde ict aan de slag
afdwingen van de nodige standaardisering, is
directeur-uitgever primair onderwijs
digitale tijdperk gaat nu eenmaal niet zonder. Ook
kunnen? Hoe lang nog voordat de achtergebleven
wellicht ook een taak weggelegd voor de overheid.
bij ThiemeMeulenhoff
de scholen zelf zullen, indien zij hun eigen werk beter
revolutie aan de inhaalslag begint?
Jan Bulsink,
en goedkoper willen doen, de mogelijkheden van ict
trainer en consultant bij APS
moeten omhelzen. Net als in de rest van de samen
Martin de Goffau,
leving kan ict ook in het onderwijs de menselijke com-
directeur van ParnasSys
municatie faciliteren, maar natuurlijk niet vervangen.
Jeroen Kroon,
Een innovatief schoolconcept zoals de Sterrenschool is
consultancy manager bij AFAS ERP
niet in praktijk te brengen zonder ict. Neem het idee
Dat duurt nog wel een paar jaar, is de verwachting
rondom informatieveiligheid en privacy. Dit systeem,
Software
van de gepersonaliseerde leerreis, dat we hebben
van de denktank. Scholen, opvangorganisaties,
dat in de komende jaren het licht zal zien, is de voor-
Henk Lamers,
uitgewerkt in het boek De Sterrenschool 2.1. In de
softwaremakers en educatieve uitgevers moeten
waarde voor de mogelijkheid van gepersonaliseerd
manager Partners in Learning, Microsoft
gepersonaliseerde leerreis is het onderwijsaanbod
nu met elkaar om tafel om het gevraagde te gaan
vijfsterrenonderwijs.
Willem van der Lugt,
volledig toegesneden op het kind. Hiervoor is een
bouwen. Op onderdelen bestaat er al veel, het is nu
directeur OnderwijsConsultLugt,
flexibel systeem nodig dat niet alleen rekening houdt
zaak om de losse componenten te integreren tot één
De Argumentenfabriek
namens Stichting Prisma
met leeftijd en ontwikkelingsniveau, maar ook met
intelligent systeem.
Kees Kraaijeveld
Jan Overweg,
leervoorkeuren en specifieke talenten of beperkingen.
voorzitter college van bestuur
Het plannen, aanbieden, toetsen, monitoren en bij-
Hierbij is het van belang dat partijen zo snel mogelijk
VGPO HAAL
stellen van gepersonaliseerde leerreizen is ondoenlijk
gaan werken binnen een open architectuur met open
Tom van der Poel,
zonder ict.
standaarden. (zie ook de richtinggevende principes op
manager ict bij Partou kinderopvang
‘ Open standaarden zijn noodzaak’
De Sterrenschool-ict moet een kwalitatief hoogwaardige digitale omgeving opleveren, waarin kinderen
1.1
en hun begeleiders zich optimaal ontwikkelen. Het is een veilig systeem, dat openheid en gebruiks vriendelijkheid combineert met alle wettelijke eisen
Anouk Mulder Oktober 2011
pagina 7) In de gewenste eindsituatie kunnen scholen
Lotte de Rooij,
Welke ict is nodig voor vijfsterrenonderwijs?
en opvangorganisaties in de Sterrenschool-ict straks
zelfstandig adviseur op het terrein van
Het is dus niet verwonderlijk dat tijdens het
werken met componenten van diverse softwareleve-
onderwijsinnovatie
uitdenken van de gepersonaliseerde leerreizen
ranciers, zonder dat dit leidt tot allerlei Babylonische
Hans Theeboom,
(zie De Sterrenschool 2.1) de volgende vervolgvraag
clusterdirecteur Almeerse Scholen Groep
opkwam: wat heeft een innovatieve school als
Michael van Wetering,
De Sterrenschool nodig aan ict?
chief technology officer bij Stichting Kennisnet
Het is duidelijk dat de ict die de Sterrenschool nodig heeft nog niet bestaat als geïntegreerd geheel. Ook
Vanuit De Argumentenfabriek is de denktank begeleid door:
weten we dat om de gewenste ict-omgeving samen
Kees Kraaijeveld,
systeem in grote lijnen moet kunnen. Anders gezegd:
directeur
om erachter te komen hoe de ‘Sterrenschool-ict’ eruit
Anouk Mulder,
ziet, is het noodzakelijk de vraag te stellen naar ‘de
senior kaartenmaker
minimale functionele eisen’ die de school aan het
te stellen het nodig is helder te definiëren wat het
systeem stelt. Het is dan ook deze vraag die de ictdenktank in dit boek heeft beantwoord. Nu de denktank de minimale functionele eisen heeft geëxpliciteerd is de realisatie van het ict-systeem dat
Voor wie is dit boek? Dit boek dient vele doelen en daarmee
In de derde plaats is het boek voor alle
leveranciers bij de digitalisering van het
ook vele doelgroepen. Allereerst is het
ambtenaren en politici die het Nederlandse
onderwijs werken met open standaarden.
boek bedoeld om, namens de scholen en
onderwijs willen verbeteren. Zij kunnen
de kinderopvangbedrijven een expliciete
scholen nog meer stimuleren gebruik te
Het vierde doel is te komen tot een
functionele vraag neer te leggen bij de
maken van de mogelijkheden die ict biedt
gezamenlijk vocabulaire waarmee scholen,
leveranciers van software en leermateriaal.
om het onderwijs beter en meer flexibel te
kinderopvangbedrijven en leveranciers van
maken. En ze kunnen een impuls geven aan
software en leermateriaal elkaar kunnen
Ten tweede is het boek bedoeld als inspiratie-
de totstandkoming van systemen zoals de
verstaan.
bron voor alle ouders, docenten, directeuren
Sterrenschool-ict. Dat kan door geld ter
Om deze reden hebben we op pagina 11 een
en bestuurders in onderwijs en opvang die
beschikking te stellen, door wetgeving
uitgebreide woordenlijst opgenomen.
een visie willen ontwikkelen op de rol van ict
rondom onderwijs en kinderopvang te
in de ontwikkeling van kinderen.
stroomlijnen, en door te stimuleren dat
innovatieve scholen als de Sterrenschool nodig hebben een stap dichterbij gekomen.
5 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Wat zijn de richtinggevende principes bij het uitdenken van de Sterrenschool-ict? Waarom deze kaart? Het uitdenken van de functionele eisen die aan de
medewerkers hebben ieder hun persoonlijke leerreis;
Sterrenschool-ict worden gesteld is niet eenvoudig.
medewerkers werken onder verschillende contracten;
Waar moet je beginnen? En waar moet je op koer-
enzovoort.
sen? Om deze tweede vraag helder te krijgen, heeft
1. INLEIDING
de denktank vooraf gezamenlijke uitgangspunten
Om flexibiliteit te organiseren werkt het ict-systeem
geformuleerd, als kompas om het denken op koers
met vaste standaarden en protocollen, voorbeeld-
te houden.
leerreizen en voorbeeld-profielen. Het systeem als geheel is zelf ook flexibel, in de zin dat het een lerend
De uitgangspunten hebben tijdens het denken menig
systeem is, dat net als de kinderen en de medewer-
discussie richting kunnen geven, en dat kunnen ze
kers voortdurend in ontwikkeling is.
ook doen in het vervolg. Het principe ‘eenvoud’ gaat over de opbouw van het
Wat staat er op de kaart?
systeem: de onderdelen moeten zo eenvoudig moge-
Het kompas bestaat uit de vier richtinggevende prin-
lijk zijn. Dat betekent bijvoorbeeld niet een gigantisch
cipes, weergegeven op de kaart hiernaast. De vier
register dat als geheugen functioneert maar elf over-
richtinggevende principes zijn: kwaliteit, flexibiliteit,
zichtelijke registers die elk hun eigen informatie-een-
eenvoud en toegankelijkheid. Wat betekenen deze
heden beheren. Dit principe noemt verder een aantal
voor het uitdenken van de Sterrenschool-ict? Dat
voor gebruikers welkome ideeën, zoals het maar één
geeft de kaart weer door elk principe uit te werken.
keer hoeven invoeren van informatie en het zelf kunnen wijzigen van eigen informatie. Ten slotte betekent
‘ Kompas voor het denken’
dit principe ook dat de Sterrenschool niets automatiseert, als dat geen duidelijke meerwaarde biedt. Het principe ‘toegankelijkheid’ betekent verschil-
‘Kwaliteit’ is het eerste principe. De Sterrenschool
lende dingen. Het systeem is overal, altijd en met alle
heeft de ambitie om kinderen op vijf terreinen te
gangbare apparaten toegankelijk. Gebruikers hoeven
ontwikkelen (cognitief, motorisch, sociaal, creatief
maar één keer in te loggen en hun privacy is gewaar-
en emotioneel). Dit doet de Sterrenschool door de
borgd. Verder sluit de omgeving waar de gebruiker
leerdoelen op deze terreinen te vertalen naar drie
terechtkomt aan bij zijn of haar belevingswereld.
dimensies: kennis, vaardigheden en gedrag.
Dat betekent dat het systeem voor iedere gebruiker
(zie De Sterrenschool 2.1 pagina 7) Maar hoe bena-
anders verschijnt: de tweejarige die een digitaal spel-
dert de Sterrenschool het kind om deze ambities
letje wil spelen, komt in een andere omgeving dan de
te bereiken? Hierop geeft de uitwerking onder het
GGD-medewerker die informatie wil opvragen.
principe ‘kwaliteit’ antwoord. Hier stelt de denktank
Ten slotte heeft de denktank zichzelf een financiële
als fundamentele eis aan het hele systeem: De leer-
toegankelijkheidseis opgelegd: het ict-systeem moet
reis van het kind is leidend voor de inrichting van de
voor scholen en opvangorganisaties betaalbaar zijn
Sterrenschool-ict en het systeem is zo ingericht dat
vanuit de reguliere bekostiging.
het kind maximale vrijheid heeft.
Met deze kaart zijn de richtinggevende principes
‘Flexibiliteit’ typeert de Sterrenschool: geen werk-
helder. Tot welk ict-systeem dat leidt is te zien op de
week is hetzelfde; ouders en medewerkers bepalen
visualisatie op de volgende pagina waar het hele
zelf wanneer ze op vakantie gaan; kinderen en
systeem in beeld wordt gebracht.
6 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Richtinggevende principes
KWALITEIT
Het systeem is zo ingericht dat (de gepersonaliseerde leerreis van) het kind leidend is. Het systeem faciliteert - voor zover dat verantwoord is - maximale vrijheid voor het kind. Het systeem maakt communicatie en informatiedeling tussen organisaties mogelijk. Het systeem optimaliseert de interne communicatie en informatiedeling. Het systeem maakt duidelijk wie tot welke infomatie toegang heeft. Het systeem maakt informatie overdraagbaar naar andere ict-systemen. De gebruiker is verantwoordelijk voor het juridisch correct omgaan met de informatie. Het systeem attendeert de gebruiker op juridische grenzen zoals over privacy.
1.2
FLEXIBILITEIT
Het systeem heeft een open architectuur zodat verbindingen met andere systemen mogelijk zijn. Het systeem gebruikt open standaarden zodat onderdelen kunnen worden vervangen of toegevoegd. Het systeem maakt flexibiliteit mogelijk door te werken met standaarden en voorbeeldprofielen. Het systeem betrekt de software als dienst van het internet (via ‘de cloud’). Het systeem faciliteert ook scholen en opvangorganisaties die de Sterrenschool deels implementeren. Het systeem biedt Sterrenscholen de mogelijkheid hun eigen identiteit via hun website uit te dragen. Het systeem is permanent in ontwikkeling.
Wat zijn de richtinggevende principes bij het uitdenken van de Sterrenschool-ict?
EENVOUD
TOEGANKELIJKHEID
Het systeem bestaat uit onderdelen die zo eenvoudig mogelijk zijn. Het systeem gebruikt waar mogelijk standaardsoftware, oplossingen en diensten. Het systeem gebruikt bij gelijke kwaliteit steeds de goedkoopste oplossing. Het systeem is zo ingericht dat gegevens slechts één keer worden ingevoerd. Het systeem biedt gebruikers alleen toegang tot informatie die voor hen relevant is. Het systeem maakt het voor gebruikers mogelijk zelf hun eigen informatie te wijzigen. Het systeem automatiseert die processen waarvoor dit een duidelijke meerwaarde heeft.
Gebruikers hoeven maar één keer in te loggen om toegang te krijgen tot de Sterrenschool-ict. Het systeem bedient alle gebruikers (zowel van binnen als van buiten de school) via één portaal. Het systeem is toegankelijk op een manier die aansluit bij de belevingswereld van de gebruiker. Het systeem is gebruiksvriendelijk en intuïtief te gebruiken. Het systeem borgt de privacy en veiligheid van de gebruikers. Het systeem en de informatie hierin is altijd, overal en met alle gangbare apparaten toegankelijk. Het gebruik van het systeem is betaalbaar vanuit de reguliere bekostiging.
7 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Hoe zit de Sterrenschool-ict in elkaar?
1. INLEIDING
De visualisatie is een schematische weergave van
Als het planning- en boekingsysteem vervolgens de
de Sterrenschool-ict. Uit het schema blijkt dat het
leerreis voor komende week plant - mede op basis
systeem analytisch is op te delen in drie lagen. In
van de resultaten die het uit het register kindprofiel
de bovenste laag staan degenen waar het allemaal
krijgt - bouwt de leerreis van de komende week voort
om te doen is: de gebruikers van het systeem. We
op de resultaten van de spellingstoets.
onderscheiden grofweg acht typen gebruikers voor wie dezelfde informatie relevant is. Gebruikers krijgen
Met deze visualisatie is het overzicht van het hele
toegang tot het systeem door in te loggen op de
systeem gegeven. Wat de verschillende onderdelen
website van de school. Dan komen ze - zonder dat ze
precies zijn en doen komt in het vervolg van dit boek
dat zelf merken - in de tweede laag: de laag van de
aan bod. Op de volgende pagina begint dat met een
functionaliteiten.
visualisatie van wat de drie lagen van het systeem
‘ Het systeem is op te delen in drie lagen’ Van de vier functionaliteiten zijn er twee waar gebruikers direct toegang toe hebben en in werken: de digitale leeromgeving en het informatieoverzicht. Dat is hiernaast weergegeven als ‘boven water’. Tot de twee functionaliteiten ‘onder water’ (het planning- en boekingsysteem en administratief systeem), hebben gebruikers geen toegang (enkele gespecialiseerde Sterrenschoolmedewerkers uitgezonderd). De vier functionaliteiten vormen het intelligente deel van het systeem. De functionaliteiten maken dat de Sterrenschool functioneert. Zaken die de functionali teiten zoal doen zijn: de leerreizen aanpassen, planningen maken, ruimtes boeken, facturen maken, betalingen bijhouden, digitale lessen aanbieden, voortgang bijhouden, afwijkingen signaleren, informatieoverzichten samenstellen. In de functionaliteiten wordt geen informatie opgeslagen, dat gebeurt in de registers. De registers staan in de derde laag en vormen het geheugen van het systeem, opgedeeld in elf ‘bakken met informatie’. De registers bevatten altijd de meest recente informatie. Hierdoor kan het systeem inspelen op wat er gebeurt. Een voorbeeld: het register kindprofiel bevat de resultaten van het kind. Direct nadat een kind in de digitale leeromgeving een spellingstoets afrondt, geeft de digitale leeromgeving deze resultaten door aan het kindprofiel.
8 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
doen om de gepersonaliseerde leerreis van het kind aan te passen.
Welke gebruikers, functionaliteiten en registers kent de Sterrenschool-ict?
medewerker
ouder
aanbieder aanvullende diensten
kind
klant aanvullende diensten
GGD, inspectie, gemeente en vervolgonderwijs
GEBRUIKERS
directie en bestuur
collega-kindcentra en opleidingsinstituten
1.3
Het planning- en boekingsysteem is de functionaliteit die de gepersonaliseerde leerreizen en de werkplanningen genereert. Het systeem haalt daartoe gegevens uit de registers en combineert deze tot een aantal opties voor leerreizen en werkplanningen. Vervolgens kiest het systeem de meest optimale optie, afhankelijk van de vastgestelde parameters. Het systeem boekt de benodigde ruimtes, materialen en medewerkers. Het presenteert de gepersonaliseerde leerreizen aan de digitale leeromgeving en de werkplanningen aan het informatieoverzicht. De gegevens over de geplande benutting slaat het op in de registers.
KINDPROFIEL
bevat: • Leermiddelen • Toetsen • Leerdoelen • Normen • Voorbeeldleerreizen • Protocollen • Metadatering van de leermiddelen
LEERREGISTER
bevat beschikbaarheid van: • Leermiddelen • Medewerkers • Ruimtes
BESCHIKBAARHEIDSREGISTER
DIGITALE LEEROMGEVING
INFORMATIEOVERZICHT
PLANNING- EN BOEKINGSYSTEEM
Het administratief systeem is de functionaliteit die de administratie voert van alles wat zich op de Sterrenschool afspeelt. Het koppelt informatie uit de registers aan de dagelijkse gang van zaken. Zo koppelt het bijvoorbeeld de werkelijk afgenomen uren kinderopvang aan de bijbehorende kosten en maakt hier facturen van. Verder houdt het de daadwerkelijke benutting van mensen en middelen bij, de redenen van absentie en biedt het continu inzicht in de realisatie van de begroting. Het systeem slaat de uitkomsten van zijn handelingen op in de registers.
ADMINISTRATIEF SYSTEEM
bevat: • Voorgenomen aanwezigheid • Voorgenomen verblijfplaats • Daadwerkelijke aanwezigheid • Daadwerkelijke verblijfplaats • Redenen afwezigheid
bevat: • Gegevens kinderen • Gegevens ouders • Gegevens aanbieders aanvullende diensten • Gegevens klanten aanvullende diensten • Gegevens overige externen • Gegevens medewerkers
bevat: • Aanbod aanvullende diensten • Voorwaarden aanvullende diensten
AANWEZIGHEIDSREGISTER
PERSOONSREGISTER
DIENSTENREGISTER
bevat: • Resultaten • Medewerkersfactoren • Leerdoelen • Norm • Leervoorkeuren • Bekwaamheidsdossier • Digitaal portfolio
MEDEWERKERSPROFIEL
Het informatieoverzicht is de functionaliteit waarin gebruikers inzicht krijgen in de voor hen relevante informatie en waarin zij - voorzover daartoe gemachtigd - informatie kunnen wijzigen, aanvullen of verwijderen. Het presenteert onder andere de agenda’s, het facturenoverzicht, de voortgang van het kind, de beschikbaarheid van kinderopvang en het aanbod van de aanvullende diensten. Het informatieoverzicht slaat de door gebruikers ingevoerde informatie op in de registers.
bevat: • Arbeidscontracten • Urenadministratie • Gespreksverslagen • Gegevens over prestatiebeloning
bevat: • Financiële administratie • Combinaties onderwijs-opvang • Inkoop administratie • Projectadministratie • Gegevens rondom gebouwbeheer • Logistieke informatie • Voorraadbeheer
bevat: • Rapportages van en voor toezichthouders • Kwaliteitshandboek • Gespreksverslagen • Enquetes, vragenlijsten, de resultaten • Evaluaties leermiddelen
bevat: • Autorisaties van gebruikers • Digitaal gedrag van gebruikers
PERSONEELSREGISTER
ADMINISTRATIEF REGISTER
KWALITEITSREGISTER
TOEGANGSREGISTER
9 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
REGISTERS
bevat: • Resultaten • Kindfactoren • Leerdoelen • Norm • Leervoorkeuren • Digitaal portfolio • Verzorgingsbehoefte • Voorkeuren van de ouder(s) • Leerrendement
WEBSITE
FUNCTIONALITEITEN
De digitale leeromgeving is de functionaliteit waarin kind en medewerker hun leerreis kunnen bekijken en de keuzes die zij daarbinnen mogen maken. Het is ook de plek waar ze digitaal leren. Hierbij krijgen ze de stof op diverse manieren aangeboden. De digitale leeromgeving haalt de gepersonaliseerde leerreis op uit het planning- en boekingsysteem en de bijbehorende digitale leermiddelen uit het leerregister. Tijdens het digitaal leren test de digitale leeromgeving de voortgang en past het lesaanbod voortdurend aan op basis van de behaalde resultaten en de norm. Verder registeert deze de voortgang en leervoorkeuren uit het digitaal leren en de voortgang en leervoorkeuren die door medewerkers zijn ingevoerd. Deze gegevens slaat het op in het kind- of medewerkersprofiel.
Volgens welke stappen wordt de gepersonaliseerde leerreis aangepast?
wordt een eerste versie van zijn of haar kindprofiel gemaakt. Op basis van informatie van de ouders, eventueel aangevuld met toetsen.
1. INLEIDING
1.4
5 TERUGKOPPELING DOOR GEBRUIKERS
Wat doen de ouders zoal in stap 1? Ouders geven de geplande aan- en afwezigheid van hun kind door, en medewerkers die van henzelf.
Wat doen de ouders zoal in stap 2? Kind en medewerkers zien waar, wanneer en met wie ze leren en werken.
Wat doen de ouders zoal in stap 3? Het kind leert en maakt toetsen, medewerkers ondersteunen dit.
Wat doen de ouders zoal in stap 4? Het kind boekt resultaten en ontwikkelt zijn leervoorkeuren.
GEBRUIKERS
Zodra een kind op de Sterrenschool binnenkomt
Volgens welke vijf stappen passen de gebruikers, functionaliteiten en registers de gepersonaliseerde leereis van het kind aan?
Medewerkers geven de resultaten en leervoorkeuren van het kind door.
Het planning- en boekingsysteem koppelt dit kindprofiel aan een voorbeeld-leerreis die hoort bij zijn of haar leeftijd. Op basis hiervan gaat het systeem de leerreis van het kind plannen en gaat het kind aan de slag.
‘ Het kindprofiel wordt steeds verfijnder’ De resultaten die het kind behaalt worden door de het kindprofiel. Ook de resultaten die medewerkers invoeren, belanden in het kindprofiel. In de loop der tijd vergaart het systeem steeds meer informatie over
2 PLANNEN LEERREIS
3 LEREN EN TOETSEN
4 RESULTATEN VERWERKEN
Wat doen de functionaliteiten zoal in stap 1?
Wat doen de functionaliteiten zoal in stap 2?
Wat doen de functionaliteiten zoal in stap 3?
Wat doen de functionaliteiten zoal in stap 4?
Het planning- en boekingsysteem koppelt leerdoelen en normen aan het profiel van het kind en stelt de leerreis voor de komende periode vast.
Het planning- en boekingsysteem plant voor het kind de activiteiten van zijn leerreis en boekt daartoe de ruimtes, middelen en mensen.
De digitale leeromgeving laat het kind zijn eigen leerreis en planning zien.
De digitale leeromgeving registreert en analyseert de resultaten en leervoorkeuren tijdens het digitaal leren en de gegevens die door medewerkers zijn ingevoerd.
het kind (zoals leerstijl, belangstelling, ontwikkelings
De digitale leeromgeving faciliteert het digitaal leren van het kind.
tempo). Het kindprofiel wordt hierdoor steeds verfijnder, waardoor de leerreis steeds beter op het
FUNCTIONALITEITEN
digitale leeromgeving geregistreerd en opgeslagen in
1 AANPASSEN LEERDOELEN
5 DIRECTE TERUGKOPPELING DOOR DE DIGITALE LEEROMGEVING
kind kan worden toegesneden.
5 TERUGKOPPELING DOOR HET PLANNING- EN BOEKINGSYTEEM
De manier waarop de Sterrenschool-ict de leerreis van het kind aanpast is analytisch op te splitsen in vijf stappen die zichzelf eindeloos herhalen. Dit zijn: het aanpassen van de leerdoelen, het plannen van de leerreis, het leren en toetsen van het kind, het verwerken van de resultaten van het kind, de terugkoppeling van deze resultaten, het weer aanpassen van de leerdoelen, enzovoort. Alle lagen van het systeem hebben hier een functie in, dit is te zien in
Op de rechterpagina is de woordenlijst opgenomen waarin de termen uit dit boek worden toegelicht.
Het kindprofiel presenteert informatie over het kind. Het leerregister presenteert de voorbeeld-leerreizen.
Wat doen de registers zoal in stap 2? Het beschikbaarheidsregister presenteert de beschikbaarheid van leermiddelen, medewerkers en ruimtes. Het aanwezigheidsregister presenteert de aanwezigheid van het kind en de medewerkers. Het leerregister presenteert leermiddelen.
Wat doen de registers zoal in stap 3? Het kindprofiel registreert de voortgang van het kind. Het aanwezigheidsregister registreert de aanwezigheid en verblijfplaats van het kind. Het kwaliteitsregister registreert de effectiviteit van leermiddelen.
Het hiernavolgende hoofdstuk gaat in op de gebruikers van het systeem.
5
10 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
TERUGKOPPELING DOOR REGISTERS
Wat doen de registers zoal in stap 4? Het kindprofiel registreert de resultaten en leervoorkeuren van het kind. Het leerregister presenteert zonodig de protocollen.
REGISTERS
de visualisatie hiernaast.
Wat doen de registers zoal in stap 1?
Wat bedoelt de denktank met …?
• A anwezigheidsregister: het register waarin de
kind en medewerker digitaal leren, toetsen maken
voor een bepaald doel een bepaalde waarde
verblijfplaats staat opgeslagen.
en waarin ze hun leerreis kunnen bekijken.
wordt toegekend. Het planning- en boekingop het plannen van een optimale leerreis voor
een medewerker om van 1 tot 20 januari vakantie
het informatieoverzicht, het planning- en boeking-
zoveel mogelijk kinderen. Wil het systeem op
op te nemen.
systeem en het administratief systeem.
een ander resultaat sturen (bijvoorbeeld: lage
Sterrenschool. • A uthenticeren: vaststellen van de identiteit van de gebruiker. Dit verloopt via zijn of haar login.
is het ook een aanzet om te komen tot één ict-terminologie voor huidige en toekomstige betrokkenen bij ict in onderwijs en opvang: softwareleveranciers, leermiddelen ontwikkelaars, schooldirecteuren, ambtenaren, leraren, ouders.
systeem werkt met parameters om te sturen
van de Sterrenschool-ict: de digitale leeromgeving,
administratie voert van wat zich afspeelt op de
het begrijpen van dit boek. Daarnaast
• F unctionaliteiten: de vier intelligente onderdelen
Bijvoorbeeld het instemmen met een verzoek van
• A dministratief systeem: de functionaliteit die de
Deze verklarende woordenlijst helpt bij
• Parameter: een aanpasbare variabele waaraan
voorgenomen en daadwerkelijke aanwezigheid en • A ccorderen: formeel instemmen met een voorstel.
Eén terminologie
• D igitale leeromgeving: de functionaliteit waarin
Authenticatie is de verificatie van de identiteit. • A utorisatie: de manier waarop de toegang tot de informatie in de Sterrenschool-ict is georganiseerd. • A utorisatieniveau: het niveau van toegang dat
• Functionele eis: een beschrijving van wat een onderdeel van de Sterrenschool-ict moet kunnen. • G ebruiker: een persoon of instantie die gebruik maakt van de Sterrenschool-ict. Gebruikers zijn ingedeeld in gebruikersgroepen. • Geven: overdragen/invoeren van informatie door de gebruikers aan de functionaliteiten en door de functionaliteiten aan de registers. • I nformatieoverzicht: de functionaliteit waarin
een gebruiker heeft tot bepaalde informatie-
gebruikers inzicht krijgen in de voor hen relevante
eenheden. De Sterrenschool-ict kent zes
informatie en waarin ze, afhankelijk van hun rol,
autorisatieniveaus, oplopend van ‘geen toegang’
informatie kunnen wijzigen.
tot ‘inzien en muteren’. • B eschikbaarheidsregister: het register waarin de
• K indfactoren: gegevens over de thuissituatie, de (geestelijke en fysieke) gezondheid, de talenten en
beschikbaarheid van mensen, ruimtes en middelen
beperkingen van het kind en de protocollen die in
staat opgeslagen. In publicaties van Kennisnet
werking zijn.
wordt dit ook de ‘resourcecatalogus’ genoemd. • C loud: De ‘cloud’ (wolk) of ‘cloudcomputing’ is een aanduiding voor een manier van werken met ict waarbij de benodigde software en informatie niet meer lokaal op het eigen apparaat staan, maar op internetservers. De Sterrenschool-ict
• K indprofiel: het register waarin voor de leerreis relevante informatie over het kind is opgeslagen. • K rijgen: het ontvangen van informatie door de
bestaat uit een verzameling van door het kind
• Leerreis: de voor het kind of medewerker optimale weg naar zijn leerdoelen. • Leerrendement: de voortgang van het kind ten opzichte van het vorige meetmoment. • M etadatering: beschrijving van de kenmerken van
opgeleverd werk voorzien van de hieraan
informatie. Metadatering levert informatie over
gegeven beoordeling. Het portfolio wordt gevuld
informatie. In de Sterrenschool-ict wordt de inhoud
door medewerkers en door het kind zelf. Het kind
van het leerregister gemetadateerd zodat de functio-
bepaalt welk werk het toont aan de buitenwereld (bijvoorbeeld via de website van de school).
• P lanning- en boekingsysteem: de functionaliteit die alle processen op de Sterrenschool plant en boekt. • P resenteren: aanbieden van informatie door de functionaliteiten aan de gebruikers of door de registers aan de functionaliteiten. • P rotocol: de gestandaardiseerde aanpak waarmee de Sterrenschool de leerreis van het kind aanpast wanneer het voor- of achterloopt op de voor hem of haar geldende norm. • R egisters: de elf onderdelen van de Sterrenschoolict waarin alle informatie is opgeslagen. • Registreren: wegschrijven of opslaan van informatie door de functionaliteiten en door de registers. • R ol: een vaste combinatie van autorisatieniveaus wordt toegekend. Een gebruiker kan meerdere
van Kennisnet ‘contentcatalogus’ genoemd.
• D igitaal portfolio: een digitaal dossier dat
keuren en mogelijkheden van de persoon.
gebruikers vanuit de functionaliteiten. • Leerregister: het register waarin de leerinhoud is
niet aan een bepaalde plek of apparaat gebon-
internettoegang.
• Personaliseren: afstemmen op de doelen, voor-
en informatie-eenheden die aan een gebruiker
opgeslagen. Het leerregister wordt in publicaties
ermee te kunnen werken is een apparaat met
ters aanpassen.
functionaliteiten vanuit de registers en door de
draait volledig in de cloud, waardoor gebruikers den zijn. De enige noodzakelijke voorwaarde om
kosten) dan moet het kindcentrum de parame-
naliteiten de juiste leermiddelen kunnen selecteren. • M edewerkersprofiel: het register waarin voor de
rollen hebben. • S electie: een beschrijving tot wiens informatie een gebruiker toegang heeft. Een selectie wordt bepaald door de relatie van de gebruiker tot de personen over wie het systeem informatie bevat. • Sterrenschool-ict: het complete ict-systeem dat de Sterrenschool mogelijk maakt. • V erificatie: controle op de juistheid van ingevoerde gegevens. • V erwerken: verwerken van ontvangen informatie door registers, functionaliteiten of gebruikers. • V erzorgingsbehoefte: de gegevens die nodig zijn om het kind de juiste fysieke en emotionele
Medewerkers hebben een eigen digitaal portfolio
leerreis relevante informatie over de medewerker
verzorging te bieden, zoals allergieën, voedings-
voor hun eigen leerreis.
is opgeslagen.
tijden, etc.
11 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
1.5
Wat doen de gebruikers, functionaliteiten en registers van de Sterrenschool-ict?
Wie zijn de gebruikers van de Sterrenschool-ict?
verwerken
GEBRUIKERS
Waarom deze kaart? Het systeem is er voor de gebruikers. Alle gebruikers hebben toegang tot het systeem via de website van de school. Naast kinderen en medewerkers
GEVEN
zijn dit bijvoorbeeld ouders, belangstellenden of
KRIJGEN
collega-kindcentra. In dit boek onderscheiden we acht gebruikersgroepen. Mensen worden in deze gebruikersgroepen ingedeeld op grond van de rol die ze vervullen in de Sterrenschool. Een gebruiker kan meerdere rollen hebben, zoals ouder én klant van aanvullende diensten, of medewerker én lid van
Doordat gebruikers inloggen, weet het systeem wie
is voor welke gebruikers en dus waar ze wel of geen
ze zijn, welke rol(len) ze hebben en daardoor welke
toegang toe hebben. Zo is de beschikbaarheid van
informatie het moet presenteren.
REGISTREREN
de medezeggenschapsraad. De rol van een persoon
Wat doen de gebruikers? Deze visualisatie hierboven laat zien dat
PRESENTEREN de gebruikers in de Sterrenschool-ict drie
leermiddelen voor een ouder niet relevant, maar wel
bepaalt tot welke informatie-eenheden hij of zij
2. DE GEBRUIKERS
De Sterrenschool bepaalt welke informatie relevant
toegang heeft. Daarbij is het zo - vanuit het principe ‘eenvoud’- dat mensen automatisch toegang krijgen
Kinderen en medewerkers maken vooral gebruik van
manier waarop het systeem gebruikers toegang geeft
verwerken de digitale leeromgeving, waar een belangrijk deel
tot informatie is verder uitgewerkt in de autorisatie-
van het leren van zowel kind als medewerker (die
kaart op pagina 31 en de voorbeelden op pagina 33.
een eigen leerreis volgt) plaatsvindt. Eventueel kan
de functionaliteiten. Hier doen ze iets mee, ze verwerken dit. En ze geven informatie aan de functionaliteiten.
FUNCTIONALITEITEN
tot informatie die voor hen relevant is.
acties uitvoeren. Ze krijgen informatie uit
het weekschema of de resultaten van het eigen kind. De
Dat kan verwerkte informatie zijn, zoals
de Sterrenschool - als aanvullende dienst – digitale
een kind dat een antwoord op een
cursussen aan belangstellenden aanbieden via de
vraag invoert. Het kan ook andere
digitale leeromgeving.
informatie zijn, zoals een ouder die een adreswijziging doorgeeft. Zie voor de
De meeste andere gebruikers werken in het informatie
De leerkracht in de Sterrenschool
acties van alle drie de lagen van het
overzicht.verwerken In het informatieoverzicht zien ouders de
systeem de visualisatie op pagina 15.
In de Sterrenschool begeleiden verschillende
Het leren op de Sterrenschool verloopt voor
zelf bepalen. Uit oogpunt van de kosten en
medewerkers de kinderen bij hun leerreis:
een groot deel digitaal. Kinderen (en
kwaliteit lijkt het weinig voor de hand liggend
vakspecialisten voor rekenen, taal en bewegen,
medewerkers) leren individueel of in groepen
dat leraren hun tijd besteden aan het zelf
een specialist voor jonge kinderen, leraren op
in de digitale leeromgeving. Hierin heeft de
maken van leermateriaal.
hbo-niveau, onderwijsassistenten op mbo-
leerkracht een rol als begeleider, als
niveau voor alle vakken en pedagogische
beoordelaar en als medebepaler (naast
Als gezegd volgt ook iedere medewerker in de
medewerkers voor de opvang.
hetgeen het planning- en boekingsysteem
digitale leeromgeving een eigen gepersonali-
voorstelt) van de in te zetten leermiddelen.
seerde leerreis met op hem of haar afgestem-
Op de Sterrenschool geeft de leerkracht
De Sterrenschool is een ideale werkomgeving
de leerdoelen. De Sterrenschool heeft hierom
afwisselend les aan groepen kinderen die met
voor leerkrachten die minstens zo ict-vaardig
een register dat per medewerker een profiel
bepaalde lesstof op vergelijkbaar niveau zijn.
zijn als de kinderen en die belangstelling
bevat, vergelijkbaar met het kindprofiel van
Wat staat er op de kaart?
Omdat kinderen niet in hetzelfde tempo leren,
hebben voor de steeds maar toenemende
de kinderen.
PRESENTEREN De kaart licht toe wie er in de acht gebruikersgroepen
kennen deze groepen geen vaste samenstel-
mogelijkheden van ict. Leerkrachten op de
ling. Ook de omvang van de groepen wisselt.
Sterrenschool zijn onderzoekend, kennen de
De Sterrenschool biedt leraren een kans om
Leerkrachten kunnen hun lessen precies
inhoud van de (digitale) leermiddelen en de
op een andere manier met de ontwikkeling
toesnijden op de behoeften van de groep.
effecten ervan op kinderen.
van kinderen bezig te zijn dan op een reguliere
KRIJGEN
directeur van de Sterrenschool zijn management informatie. Slechts enkele medewerkers met specifieke taken werken direct in het planning- en
REGISTREREN
school. En met hun eigen ontwikkeling. Zie
kennis over te brengen op een manier die
Of het de leerkracht of iemand anders is die
verder over de rol van de leerkracht hoofdstuk
past bij de groep kinderen die ze op dat
bepaalt welke (digitale) leermiddelen het
3, 4 en 5 van De Sterrenschool 2.0.
moment voor zich hebben.
‘leerregister’ bevat, moet elke Sterrenschool
12 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
wanneer ze aan- of afwezig zijn en bestudeert de
boekingsysteem en het administratief systeem. Gebruikers merken niets van de verdeling in vier functionaliteiten; zij loggen in en krijgen de toegang tot de informatie die ze nodig hebben.
zitten en geeft voorbeelden over wat deze gebruikers zoal doen in het systeem. Deze voorbeelden zijn niet uitputtend.
REGISTER
Hiermee is de eerste laag van het systeem in beeld gebracht. Het hiernavolgende hoofdstuk gaat in op
verwerken de tweede laag van het systeem: de functionaliteiten.
REGISTERS
Zo krijgen leerkrachten de ruimte om hun
GEVEN
vorderingen van hun kind, geven medewerkers op
Gebruikers van de Sterrenschool-ict WIE ZIJN HET?
DIRECTIE EN BESTUUR WAT DOEN ZE ZOAL?
WIE ZIJN HET?
MEDEWERKER WAT DOEN ZE ZOAL?
WIE ZIJN HET?
OUDER WAT DOEN ZE ZOAL?
WIE ZIJN HET?
Wie zijn de gebruikers van de Sterrenschool-ict en wat doen ze er zoal?
KIND WAT DOEN ZE ZOAL?
AANBIEDER AANVULLLENDE DIENSTEN
WIE ZIJN HET?
WAT DOEN ZE ZOAL?
WIE ZIJN HET?
KLANT AANVULLENDE DIENSTEN
GGD, INSPECTIE, GEMEENTE EN VERVOLGONDERWIJS
WAT DOEN ZE ZOAL?
WIE ZIJN HET?
WAT DOEN ZE ZOAL?
WIE ZIJN HET?
COLLEGA-KINDCENTRA EN OPLEIDINGSINSTITUTEN WAT DOEN ZE ZOAL?
De directeur, businessmanager en leden van het bestuur. De businessmanager werkt aan de begroting van het komende jaar. De businessmanager analyseert de overzichten over benutting van mensen, middelen en ruimtes. De directeur beoordeelt de verlofaanvragen van medewerkers. Het bestuurslid bekijkt het leerrendement van de leerlingpopulatie. Alle medewerkers van de Sterrenschool. Stagiaires en sollicitanten. De dansleraar voert na de les zijn observaties en beoordelingen in. De kok bekijkt hoeveel kinderen volgende week meelunchen en wat hun dieetvoorschriften zijn. De leraar vergelijkt de resulaten die kinderen bij hem halen met de resultaten die ze bij collega’s halen. De sollicitant neemt kennis van de expliciet beschreven cultuur van de Sterrenschool. De ouders van wie de kinderen op de Sterrenschool zitten. De ouders die belangstelling hebben hun kind bij de Sterrenschool aan te melden. De vader van Thomas bekijkt wat Thomas komende week gaat doen. De vader van Thomas bekijkt hoe Thomas zich ontwikkelt. De vader van Marieke is belangstellend en bekijkt de voorbeeldleerreis. De kinderen die op de Sterrenschool zitten. Thomas kijkt naar een instructiefilm die de tafels uitlegt. Thomas haalt taalfouten uit het opstel van zijn vriendje Youssef. Rachelle die samen met Thomas een werkstuk maakt kijkt hoe laat Thomas die dag klaar is met voetbal. De organisaties of personen die op de Sterrenschool aanvullende diensten aanbieden. De fysiotherapeut kijkt hoeveel belangstelling er is voor zijn cursus nordic walking. De bakker zet een enquête uit of er belangstelling is voor een afhaalpakket via de Sterrenschool. Een ouder die Spaanse les wil gaan geven kijkt of er al iemand is die dit aanbiedt. Buurtbewoners, ouders en anderen die aanvullende diensten afnemen of dat overwegen. Een buurtbewoner zoekt het telefoonnummer van de yogaleraar op. Een ouder geeft zich op voor de cursus Engels. De GGD, inspectie, gemeente en het vervolgonderwijs. De GGD kijkt hoeveel zuigelingen er in de opvang zijn. De gemeente bekijkt het onderhoudsplan voor het gebouw van de Sterrenschool. Een vo-school bekijkt de prestaties van kinderen die de Sterrenschool verlaten en die bij hen ingeschreven staan. Andere Sterrenscholen in Nederland. Andere po-scholen. De roc’s van wie er leerlingen stage lopen op de Sterrenschool. De pabo’s van wie er studenten stage lopen op de Sterrenschool. Een andere Sterrenschool bekijkt het onderhoudscontract voor computers dat de Sterrenschool heeft. Het roc bekijkt de medewerkersevaluatie over de stagiaires in de kinderopvang. De pabo mailt zijn studenten een brief met informatie over stagevergoedingen. Een po-school bekijkt op welke dag de eindmusical op de Sterrenschool wordt opgevoerd.
13 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
2.1
De denkkracht van het systeem: de vier functionaliteiten
De tweede laag in het systeem bestaat uit de vier
Dit hoofdstuk beschrijft per functionaliteit de minimale
functionaliteiten: de digitale leeromgeving, het
functionele eisen. Ook laat het in een visualisatie zien
informatieoverzicht, het planning- en boekingsysteem
wat de functionaliteiten doen om een dag van een
en het administratief systeem. De functionaliteiten
kind op de Sterrenschool mogelijk te maken.
faciliteren gezamenlijk de processen die de Sterrenschool mogelijk maken. Wat betreft het onderwijs gaat het bijvoorbeeld om het plannen en aanpassen van de leerreizen, het bijhouden van resultaten en het bijhouden van de effectiviteit van gebruikte leermiddelen. Ook voor de kinderopvang plannen de functionaliteiten de leerreizen van de kinderen en houdt het resultaten bij.
‘ Automatiseren maakt het kindcentrum efficiënter’ Wat is hiernaast gevisualiseerd? Voor de administratie houdt het systeem de uren van de medewerkers bij, registreert het de afgenomen uren in kinderopvang, maakt het facturen en genereert
3. DE FUNCTIONALITEITEN
het managementinformatie. Ook genereert het systeem informatie voor derden, zoals voor (belangstellende) ouders, collega-kindcentra en de inspectie. De denktank gaat ervan uit dat het slim automatiseren van al deze informatiestromen het kindcentrum een stuk efficiënter maakt. Onder meer omdat informatie die gedigitaliseerd is voor veel meer mensen toegankelijk is. Elke functionaliteit heeft binnen het systeem zijn
De Sterrenschool-ict is een informatieverwer-
registreert deze toetsresultaten. Het is
Daarom geeft het planning- en boeking
kend systeem. Hoe de componenten van het
duidelijk te zien dat alle processen binnen de
systeem de leerreizen door aan de digitale
systeem informatie verwerken hebben we
Sterrenschool-ict via de functionaliteiten
leeromgeving die ze aan de gebruikers
weergegeven in de beide visualisaties
gaan, zowel onder- als bovenwater.
laten zien.
hiernaast. De linker visualisatie laat zien wat
De rechter visualisatie zoomt in op de tweede
de drie lagen van het systeem onderling met
laag van de linker visualisatie en laat zien dat
informatie doen:
de cyclus van geven, registreren, presenteren,
• geven,
krijgen en verwerken ook binnen de
• registreren,
functionaliteiten plaatsvindt. Dit heeft voor
• verwerken,
een deel met de ‘waterscheiding’ te maken
Van al deze onderlinge informatiestromen
• presenteren,
(de gebruikers werken alleen in de boven water
merkt de gebruiker niets. Een kind dat na het
• krijgen.
functionaliteiten en niet in de onderste, die
inloggen een bepaald leermiddel krijgt
blijven in die zin voor de gebruiker dus ‘onder
voorgeschoteld hoeft ook niet te weten dat
Geven en registreren is net als krijgen en
water’). Het planning- en boekingsysteem
het planning- en boekingsysteem juist dat
presenteren feitelijk één en dezelfde
maakt bijvoorbeeld de dagplanning en
leermiddel heeft geselecteerd op basis van
activiteit, maar bezien vanuit de verschillende
presenteert die aan de digitale leeromgeving.
het kindprofiel in combinatie met de
lagen. Als het kind een toets doet in de
De onderlinge informatiestroom tussen de
geregistreerde effectiviteit van het leermiddel.
digitale leeromgeving geeft het kind
functionaliteiten wordt bepaald door de
Net zomin als het voor een medewerker die
informatie, en de digitale leeromgeving
informatiedomeinen en de functies van de
via het informatieoverzicht zijn gewerkte uren
registreert dit. De digitale leeromgeving
functionaliteiten. Zo maakt het planning- en
wil bekijken nuttig is om te weten dat het
verwerkt de toetsresultaten en geeft deze
boekingsysteem de leerreis, maar heeft het
informatieoverzicht deze uren van het
aan het register kindprofiel. Het kindprofiel
zelf geen contact met de gebruikers.
personeelsregister heeft gekregen.
eigen ‘informatiedomein’. Zo doet de digitale leeromgeving alles rondom leren, maar niets met facturen. Functionaliteiten halen hun informatie op uit de registers en krijgen het van de gebruikers.
14 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
‘ Ieder kind geeft voortdurend informatie’
Wat doen de functionaliteiten (bijvoorbeeld de digitale leeromgeving en het planning- en boekingsysteem) onderling?
Wat doen de gebruikers, functionaliteiten en registers van de Sterrenschool-ict?
Wat doen de functionaliteiten (bijvoorbeeld de digitale leeromgeving en het planning- en boekingsysteem) onderling?
verwerken
GEBRUIKERS GEBRUIKERS GEVEN
KRIJGEN
verwerken
PRESENTEREN
REGISTREREN
DIGITALE LEEROMGEVING
verwerken
verwerken
PRESENTEREN PLANNING- EN BOEKINGSYSTEEM
KRIJGEN
verwerken
REGISTERS PRESENTEREN
REGISTREREN
KRIJGEN
REGISTERS
REGISTER verwerken
15 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
FUNCTIONALITEITEN
FUNCTIONALITEITEN
verwerken
REGISTREREN
verwerken
GEVEN
GEVEN
3.1
Aan welke minimale functionele eisen moet de digitale leeromgeving voldoen? Waarom deze kaart?
de Sterrenschool zijn voordeel mee, net als andere
De digitale leeromgeving is een intelligent systeem
DIGITALE LEEROMGEVING
partijen zoals educatieve uitgeverijen die digitaal leermateriaal ontwikkelen.
dat voor elke lerende een gepersonaliseerde leer
SC H
IK
BA
AR
HE
moet voldoen. De functionele eisen op de kaart hier-
EG I
naast zijn ingedeeld langs de lijnen van de acties die de digitale leeromgeving moet kunnen uitvoeren:
WE
ZIG
omgeving signaleert voortdurend wat voor het kind
pagina 15. Alles rondom (digitaal) leren en toetsen
wel en wat niet werkt, terwijl het kind digitaal werkt.
vindt plaats in de digitale leeromgeving.
Het houdt de resultaten van het kind bij en eventueel
Dat gebeurt via het presenteren van informatie
veranderende voorkeuren. De resultaten die kinderen
(zoals leerinhoud en informatie over het leerproces)
buiten de digitale leeromgeving behalen, kent de digi-
aan gebruikers en via het registreren van informatie
tale leeromgeving doordat medewerkers ze invoeren.
(zoals hun resultaten, keuzes, leerstijl) die gebruikers
De digitale leeromgeving reageert direct als een kind
invoeren.
DSR EGI S
DIR
PERSO
ERKER
MEDEW
DIENSTENREGISTER
OUDER
KIND
L
De hiernavolgende pagina gaat in op de functionali-
tempo, de werkvorm of de leerstijl van de lesstof
teit informatieoverzicht.
KER WER
E
MED
O RS
16 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
EG I
TOEGANGSR
EGISTER
R ISTE REG
IST IN
EITS KW ALIT
RA TIE
FR
T
leeromgeving de stof aanbiedt.
AN
met bepaalde lesstof bezig is en op welke manier de
C. , ET GGD
in aanbrengen. Of het kind kan bepalen hoe lang het
komt die de digitale leeromgeving gebruikt.
, ETC.
het kind kan daar, binnen grenzen, zelf wijzigingen
Deze visualisatie laat zien waar de informatie vandaan
A INDCENTR
leeromgeving de werkplanning van het kind, maar
Wat is hiernaast gevisualiseerd?
COLLEGA-K
bieden van een effectieve gepersonaliseerde leerreis:
alsook hulp bij het maken hiervan. Zo presenteert de
KL
ER
PE
digitale leeromgeving is cruciaal voor het kunnen aan-
doen. Kinderen krijgen allerlei keuzes aangeboden
NB
E NE
lesstof aanpassen. Deze intelligente reactie van de
De digitale leeromgeving dicteert niet wat kinderen
AA
TER
IS EG LSR
wijzigen. Of de moeilijkheidsgraad van de aangeboden
R
TUU
BES
ONSRE GISTER
FIE SPRO
het werk is. De leeromgeving kan bijvoorbeeld het
N IE E
ECT
TER
(of een medewerker die zijn eigen leerreis volgt) aan
het levert maatwerk op het moment van leren.
M AD
ER
HEI
AD M
3. DE FUNCTIONALITEITEN
en krijgen. Deze zijn verbeeld in de visualisaties op
IN
ST
AAN
informatie registreren, geven, verwerken, presenteren de leeromgeving op uit het kindprofiel. De leer
TIE RA
IST
ST
‘Maatwerk tijdens het leren’
ID SR
M
EE
T YS FS
PLA N
minimale functionele eisen de digitale leeromgeving
IEL
Die resultaten, mogelijkheden en voorkeuren haalt
BE
PROF
De kaart geeft antwoord op de vraag aan welke
KIND
heden, voorkeuren en eerder behaalde resultaten.
ER IST EG
Wat staat er op de kaart? RR LEE
omgeving neerzet, rekening houdend met mogelijk-
GS YST EEM
het digitale deel van hun leerreis maken.
Hoe lopen de informatiestromen van en naar de digitale leeromgeving?
EKI N
delen, methodes en medewerkers zijn. Daar doet
BO
Sterrenschool-ict waarin kinderen en medewerkers
GEN
in de zin dat zij bijhoudt hoe effectief de leermid-
NIN
onderwijs in de Sterrenschool. Het is het deel van de
ATIEO VERZ ICHT
Verder is de digitale leeromgeving ook intelligent
INFOR M
De digitale leeromgeving vormt de kern van het
IED
ER
Functionele eisen aan de digitale leeromgeving
De digitale leeromgeving presenteert de op maat gemaakte leerreis Het presenteert de inhoud en planning van de leerreis voor de aankomende periode. Het presenteert op het daarvoor geplande moment de dan te doorlopen digitale leerinhoud. Het presenteert toegang tot het eigen digitale portfolio. Het presenteert de medewerker toegang tot de digitale portfolio’s van degenen die hij begeleidt. Het presenteert de inhoud van het leeraanbod van de aanvullende diensten. Het presenteert het kind en de medewerker waar, wanneer, hoe, met wie en van wie ze leren. Het presenteert periodiek verschillende leermethodes voor hetzelfde leerdoel. Het presenteert de lesinhoud zodanig dat verschillende leervoorkeuren worden aangesproken.
De digitale leeromgeving registreert informatie over het digitaal leren Het registreert hoe kinderen en medewerkers de digitale leeromgeving benutten. Het registreert de patronen in keuzes die binnen het digitaal leren gemaakt worden. Het registreert informatie over wie welke activiteiten ontplooit in de digitale leeromgeving. Het registreert het aantal gebruikers dat digitaal leert. Het registreert de resultaten van kinderen in relatie tot de verschillende leermethodes. Het registreert de prestaties die kinderen halen bij de verschillende medewerkers.
INFORMATIE REGISTEREN
INFORMATIE PRESENTEREN
De digitale leeromgeving registreert informatie over de lerenden Het registreert de leervoorkeuren van kinderen en medewerkers. Het registreert de ontwikkelingen in de leervoorkeuren. Het registreert de resultaten van kinderen en medewerkers. Het registreert welke rollen het kind op zich neemt als het samenwerkt met anderen. Het registreert de resultaten en ontwikkelingen in leervoorkeuren die door medewerkers zijn ingevoerd.
De digitale leeromgeving presenteert tijdens het leerproces aangepaste leerinhoud Het presenteert lesinhoud die wordt aangepast aan de resultaten, gebruikte lesmethode en leervoorkeuren. Het presenteert informatie over actuele gebeurtenissen en integreert deze in de lesinhoud. Het presenteert een overzicht van de keuzes die kind en medewerker tijdens het leren kunnen maken. De digitale leeromgeving presenteert ondersteuning bij het leren
Aan welke minimale functionele eisen moet de digitale leeromgeving voldoen?
Het presenteert direct terugkoppeling over hoe het leerproces verloopt en hoe het beter kan. Het presenteert de mogelijkheid om digitaal met anderen te communiceren. Het presenteert antwoorden op veelgestelde vragen. Het presenteert uitleg hoe hulpvragen aan anderen digitaal kunnen worden gesteld. Het presenteert uitleg hoe digitale hulpvragen van anderen kunnen worden beantwoord. Het presenteert toegang tot internet. Het presenteert hulp bij zelfreflectie. Het presenteert voorstellen voor de te geven instructie bij de leerinhoud. Het genereert advies aan medewerkers over hoe kind en medewerker optimaal te begeleiden. De digitale leeromgeving presenteert praktische informatie over het leren Het presenteert de werkplanning van een periode en geeft aan of het kind of medewerker op schema ligt. Het presenteert de beschikbaarheid van niet-digitale leermiddelen. Het presenteert de inhoud en werkwijze van niet-digitale leermiddelen. Het presenteert een overzicht van keuzes aan instructiemiddelen. De digitale leeromgeving presenteert tussentijds uitkomsten van het leren
INFORMATIE GEVEN
Het presenteert de resultaten in relatie tot de geldende (eigen) norm. Het presenteert hoe deze resultaten en norm zich verhouden tot die van anderen. Het presenteert hoe normeringen van verschillend lesmateriaal zich tot elkaar verhouden. Het presenteert de observaties door de leeromgeving en door medewerkers.
De digitale leeromgeving geeft informatie aan de registers en aan het administratief systeem
De digitale leeromgeving verwerkt informatie tot leerinhoud op maat Het verwerkt de resultaten, leervoorkeuren, leerdoelen en norm tot een gepersonaliseerd leeraanbod. Het doet dit op basis van door de Sterrenschool ingevoerde parameters.
INFORMATIE VERWERKEN
INFORMATIE KRIJGEN De digitale leeromgeving krijgt informatie uit de registers en het planning- en boekingsysteem
De digitale leeromgeving verwerkt gegevens over het leerproces Het verwerkt informatie over de effectiviteit van leermiddelen, leermethodes en medewerkers.
17 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
3.2
Aan welke minimale functionele eisen moet het informatieoverzicht voldoen?
Het informatieoverzicht geeft gebruikers toegang tot
langs de lijnen van de acties die het informatie
de voor hen relevante informatie. Ze kunnen infor
overzicht moet kunnen uitvoeren: informatie regi-
matie opvragen, inzien, invoeren en wijzigen.
streren, geven, verwerken, presenteren en krijgen.
Hoe lopen de informatiestromen van en naar het informatieoverzicht?
Deze zijn verbeeld in de visualisaties op pagina 15.
een manier die bij hen past. Zo komt een kind van
zien dat dit in feite gaat over alle informatie die in de
drie jaar na het inloggen in een eenvoudige kleurrijke omgeving terecht en een GGD-medewerker in een
SC H
IK
AR
HE
ID SR
EG I
registers zijn opgeslagen. Hiertoe heeft uiteraard niet iedereen toegang, zie daarover de kaart op pagina 31.
WE
ZIG
IN
M AD
ER
DSR EGI S
N IE E
DIR
teit planning- en boekingsysteem. PERSO
Het informatieoverzicht biedt alleen informatie die voor
ERKER
ONSRE GISTER
MEDEW
DIENSTENREGISTER
OUDER
de gebruiker relevant is. De onderwijsinspectie krijgt toegang tot andere informatie dan een klant van een
KIND
L
FIE SPRO
aanvullende dienst. Het informatieoverzicht is te zien
KER WER
E
MED
als een centraal plein dat voor elke gebruikersgroep op
AA
TER
een andere manier verschijnt.
NB
IS EG LSR
E NE
O RS
ST EG I
directeur wil inzicht in de uitstaande rekeningen; het informatieoverzicht haalt de benodigde informatie uit het administratief register. Het informatieoverzicht is in feite een intelligent, toegankelijk doorgeefluik.
18 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
, ETC.
geaccordeerd, of niet. Nog een voorbeeld: de
EGISTER TOEGANGSR
KW ALIT
EITS
REG
ISTE
R
FR RA TIE IST
komt die het informatieoverzicht gebruikt.
IN
Deze visualisatie laat zien waar de informatie vandaan
waar het vervolgens door de directeur wordt
T
aan de desbetreffende registers en functionaliteiten.
wordt in het aanwezigheidsregister geregistreerd
AN
Wat is hiernaast gevisualiseerd?
A INDCENTR
matieoverzicht invoeren geeft de functionaliteit door
COLLEGA-K
naliteiten. De informatie die gebruikers in het infor-
C. , ET GGD
komt uit de registers en de drie andere functio
genomen vakantie in het informatieoverzicht in; dit
KL
ER
PE
De informatie die het informatieoverzicht presenteert
Een voorbeeld: een medewerker voert een voor
R
TUU
BES
ECT
TER
AD M
3. DE FUNCTIONALITEITEN
TIE RA
IST
HEI
De hiernavolgende pagina gaat in op de functionali-
M
EE
T YS FS
ST
AAN
zakelijke omgeving.
‘ Een intelligent, toegankelijk doorgeefluik’
BA
PLA N
gebruikers invoeren het belangrijkst. De kaart laat
IEL
vormgeving en bedieningsgemak toegankelijk is op
BE
PROF
informatie aan gebruikers en het registeren van wat
KIND
ingelogd – in een digitale omgeving die wat betreft
ER IST EG
Voor het informatieoverzicht is het presenteren van RR LEE
Gebruikers komen – nadat ze via de website hebben
GS YST EEM
moet voldoen. De functionele eisen zijn ingedeeld
EKI N
van de gebruikers werkt in het informatieoverzicht.
BO
minimale functionele eisen het informatieoverzicht
GEN
werkers vooral in de digitale leeromgeving, de rest
NIN
De kaart geeft antwoord op de vraag aan welke
ATIEO VERZ ICHT
In de Sterrenschool-ict werken kinderen en mede
INFOR M
Wat staat er op de kaart?
DIGITALE LEEROMGEVING
Waarom deze kaart?
IED
ER
Functionele eisen aan het informatieoverzicht
Het informatieoverzicht registreert informatie over het kind
Het informatieoverzicht presenteert informatie over het kind
Het registreert (nieuwe) gegevens over het kind die ouders en medewerkers invoeren. Het registreert de input van ouders over de ervaringen van hun kind. Het registreert de door ouders ingevulde voorkeuren en slaat deze op in het kindprofiel. Het registreert de door ouders ingevulde voorgenomen aanwezigheid van het kind.
Het presenteert de informatie over de (voortgang in de) leerdoelen van het kind. Het presenteert de leervoorkeuren en het leerrendement van het kind. Het presenteert de leerreis en planning, en de voorgenomen aan- en afwezigheid van het kind. Het presenteert de actuele verblijfplaats van het kind en met wie het kind wanneer verblijft. Het presenteert de verzorgingsbehoefte van het kind.
Het informatieoverzicht registreert informatie over het leren Het registreert de door medewerker of ouder voorgestelde wijzigingen in de planning en activiteiten. Het registeert of de mentor wel of niet akkoord is met voorgestelde wijzigingen in de planning. Het registreert de inspectienormen.
Het informatieoverzicht presenteert informatie over het leren
INFORMATIE REGISTEREN
INFORMATIE PRESENTEREN
Het informatieoverzicht registreert informatie over de medewerkers Het registreert de door de pabo of het roc ingevoerde gegevens over stagiaires. Het registreert de voorgenomen aan- en afwezigheid van de medewerker. Het registreert de verzuimcijfers van kinderen en medewerkers.
Het informatieoverzicht presenteert personeelsinformatie Het presenteert de arbeidscontracten, jaaropgaven en salarisstroken van de medewerkers. Het presenteert de verslagen van functionerings- en beoordelingsgesprekken met de medewerkers. Het presenteert de werkplanning, agenda’s en voorgenomen aan- en afwezigheid van medewerkers. Het presenteert de indicatoren voor prestatiebeloning. Het presenteert de verklaringen van onbesproken gedrag van de medewerkers. Het presenteert de leerdoelen van de medewerker, de voortgang hierop en het bekwaamheidsdossier.
Het informatieoverzicht registreert informatie over aanvullende diensten Het registreert de informatie over aanvullende diensten die de aanbieder invoert. Het registreert de aanmeldingen voor aanvullende diensten. Het informatieoverzicht registreert administratieve informatie Het registreert de ziekmeldingen. Het registreert de door gebruikers ingevulde wijzigingen in hun gegevens. Het registreert de door medewerkers ingevoerde urenadministratie. Het registreert de rapportages van toezichthouders. Het registreert de relevante wet- en regelgeving, bekostigingsregels en mutaties hierin.
Het presenteert de voorbeeld-leerreizen en de protocollen. Het presenteert de week- en kwartaalplanning van het kind en de medewerker. Het presenteert de observaties van de digitale leeromgeving en medewerkers. Het presenteert de resultaten van het kind in relatie tot de norm per leerdoel, medewerker en lesmethode. Het presenteert de overzichten waarop staat met wie kinderen en medewerkers leren en werken.
Aan welke minimale functionele eisen moet het informatieoverzicht voldoen?
Het informatieoverzicht registreert informatie over beleid en kwaliteit Het registreert de door ouder, kind of medewerker ingevoerde reden van absentie. Het registreert de door ouders en medewerkers ingevoerde plannen voor afwezigheid. Het registreert de verlofaanvragen van medewerkers. Het registreert de aanmeldingen en uitschrijvingen van kinderen. Het informatieoverzicht registreert informatie over de toegang Het registreert de toestemming die gebruikers geven voor het inzien van hun informatie.
Het informatieoverzicht presenteert informatie over de aanvullende diensten Het presenteert het klantenbestand en de klanttevredenheid van de aanvullende diensten. Het presenteert de beschikbaarheid, belangstelling en afname van de aanvullende diensten. Het informatieoverzicht presenteert administratieve en financiĂŤle informatie Het presenteert de facturenoverzichten. Het presenteert de beschikbaarheid en kosten van (extra) kinderopvang. Het presenteert de contactgegevens van ouders, medewerkers, kinderen en aanbieders van diensten. Het presenteert betrokkenen tijdig de informatie over relevante activiteiten uit de jaarplanning. Het presenteert overzichten van de benutting van mensen, leermiddelen en ruimtes. Het informatieoverzicht presenteert informatie over het beleid en de kwaliteit Het presenteert het beleid en de interne procedures van de Sterrenschool. Het presenteert een overzicht van rapportages van en voor toezichthouders. Het presenteert de risico-inventarisaties over veiligheid en hygiĂŤne.
INFORMATIE GEVEN Het informatieoverzicht geeft informatie aan de registers en aan het administratief systeem
Het presenteert publieke informatie over de Sterrenschool
Het informatieoverzicht verwerkt informatie Het verwerkt de informatie die gebruikers invoeren. Het verwerkt de informatie uit de registers en functionaliteiten tot presenteerbare overzichten.
Het presenteert de informatie over het aantal kinderen op de Sterrenschool en wat hun resultaten zijn. Het presenteert het aanbod, voorwaarden en beschikbaarheid van aanvullende diensten. Het presenteert de aanmeldprocedure en de aangeboden combinatiepakketten onderwijs en opvang. Het presenteert de ouder-, medewerker- en kindtevredenheid. Het presenteert verslagen van projecten, schoolavonden, reisjes en excursies.
INFORMATIE VERWERKEN
INFORMATIE KRIJGEN Het krijgt informatie uit de registers, het planning- en boekingsysteem en het administratief systeem
19 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
3.3
Aan welke minimale functionele eisen moet het planning- en boekingsysteem voldoen?
Roosters maken is niet langer mensenwerk. Het
ingedeeld langs de lijnen van de acties die het
planning- en boekingsysteem doet de planning van de
planning- en boekingsysteem moet kunnen uitvoeren.
gepersonaliseerde leerreizen (het samenstellen van
Het moet informatie kunnen: registreren, geven,
dag en week, het boeken van ruimtes, het maken van
verwerken, presenteren en krijgen.
Hoe lopen de informatiestromen van de registers van en naar het planning- boekingsysteem?
en boekingsysteem is het verwerken van informatie,
organisatorische beperkingen van de Sterrenschool zoals
namelijk het plannen en boeken van alle processen op
het aantal medewerkers, ruimtes, en leermiddelen.
de Sterrenschool, waaronder uiteraard de gepersona-
SC H
IK
AR
HE
ID SR
EG I
WE
ZIG
DSR EGI S
niet op uit is de meest ideale werkweek te plannen
presenteert het aan de digitale leeromgeving zodat
voor de medewerker. In de praktijk zal het systeem
kinderen en medewerkers daar de planning kunnen
uitkomen op een suboptimale planning. Immers,
zien, en geeft het aan de registers. Deze uitkomsten
uitgaande van een school met 500 kinderen (zie
bevatten meer dan alleen de werkweek, bijvoorbeeld
De hiernavolgende pagina gaat in op de functionali-
maliseren van de leerreis van het kind. Sturen op
teit administratief systeem.
AD M
De Sterrenschool kiest nadrukkelijk voor het optieen ander resultaat, bijvoorbeeld zo laag mogelijke kosten, is ook mogelijk. Het volstaat hiertoe de parameters aan te passen waarmee het planning- en
leermiddelen en ruimtes ertoe leiden dat de kwaliteit van de leerreizen in het gedrang komt. In dat geval geeft het een waarschuwing af aan de directie, die dan in actie moet komen.
20 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Wat is hiernaast gevisualiseerd? Deze visualisatie laat zien waar de informatie vandaan komt die het planning- en boekingsysteem gebruikt.
T
van het planning- en boekingsysteem oplevert.
AN
optimale reis te plannen.
KL
hiernaast geeft weer welke informatie het rekenwerk
PE
C. , ET GGD
onmogelijk zijn om elke dag voor ieder kind de meest
NE
O RS
NB
ELS
A, ETC.
wie hij wanneer waaraan samenwerkt. De kaart
AA
TER
GIS RE
INDCENTR
ook overzichten die de medewerker laat zien met
ieder een gepersonaliseerde leerreis hebben, zal het
EW
MED
COLLEGA-K
over dat aantal De Sterrenschool 2.0 pagina 48) die
KIND
L
FIE PRO
RS ERKE
EGISTER
komt tot een suboptimale uitkomst. Deze uitkomst
OUDER
TOEGANGSR
Dat het kind voor gaat betekent dat het systeem er
DIENSTENREGISTER
R
systeem rekenen volgens ingevoerde parameters en
ISTE
dat de leerreis van het kind leidend is (zie pagina 7).
REG
register en aanwezigheidsregister. Hiermee gaat het
EITS
aan informatie uit het leerregister, beschikbaarheids-
kind. Dit vloeit voort uit het richtinggevende principe
MEDEW
KW ALIT
plannen van de meest effectieve leerreis voor ieder
ERKER
ONSRE GISTER
ER
kindprofiel (of medewerkersprofiel) en koppelt deze
RE GI ST
planning- en boekingsysteem hierbij op stuurt is het
PERSO
RA TIE F
informatie over het kind (of de medewerker) uit het
R
TUU
BES
ECT
IST
beperkingen bestaan. Het resultaat waar het
N IE E
DIR
IN
Hiertoe verzamelt het planning- en boekingsysteem
systeem signaleert wanneer beperkingen in mensen,
IN
M AD
ER
TER
de logistieke mogelijkheden die er binnen deze
boekingsysteem rekent. Het planning- en boeking
IE AT
R IST
HEI
Het planning- en boekingsysteem optimaliseert
M
EE
T YS FS
ST
AAN
liseerde leerreizen van de kinderen en medewerkers.
3. DE FUNCTIONALITEITEN
BA
PLA N
ning- en boekingsysteem houdt hierbij rekening met de
BE
IEL
pagina 15. De kern van het werk van het planning-
PROF
(wanneer wat waar wordt aangeboden). Het plan-
ER IST EG
Deze activiteiten zijn verbeeld in de visualisaties op
RR LEE
boeken van leermiddelen) en de aanvullende diensten
KIND
weekplanningen voor kinderen en medewerkers, het
GS YST EEM
Sterrenschool moet voldoen. De functionele eisen zijn
EKI N
verzorgt de complete planning van de Sterrenschool.
BO
minimale functionele eisen het rekenwonder van de
GEN
wonder van de Sterrenschool-ict. Deze functionaliteit
NIN
De kaart geeft antwoord op de vraag aan welke
ATIEO VERZ ICHT
Het planning- en boekingsysteem is het ware reken-
INFOR M
Wat staat er op de kaart?
DIGITALE LEEROMGEVING
Waarom deze kaart?
IED
ER
Functionele eisen aan het planning- en boekingsysteem
Het planning- en boekingsysteem registreert informatie die gebruikers invoeren
INFORMATIE REGISTEREN
Het registreert wijzigingen in parameters die de medewerkers en directie invoeren.
INFORMATIE GEVEN
INFORMATIE PRESENTEREN
Het planning- en boekingsysteem geeft informatie aan de registers
Het maakt de planning en boeking voor de leerreis van het kind Het bepaalt de optimale combinatie van beschikbare middelen en gewenste leerreizen. Het maakt per kind een agenda waar het wanneer, bij wie, met wie, en waarom wordt verwacht. Het maakt per kind een overzicht van zijn doelen en taken en een tijdpad om hieraan te werken. Het maakt per kind de activiteitenoverzichten voor de komende periode. Het maakt de planning en boeking voor de leerreis van de medewerker Het maakt per medewerker een overzicht waar hij wanneer, wat, hoe, en met wie leert. Het maakt per medewerker een overzicht van zijn leerdoelen en taken en een tijdpad om hieraan te werken.
Het planning- en boekingsysteem presenteert informatie aan de digitale leeromgeving en het informatieoverzicht
Aan welke minimale functionele eisen moet het planning- en boekingsysteem voldoen?
3.4
Het maakt de planning en boeking voor het werk van de medewerker Het maakt de werkplanning van de medewerkers voor de komende periode. Het maakt voor de medewerker een agenda waar hij wanneer, met wie en waarom verwacht wordt. Het maakt voor de medewerker een overzicht van de kinderen met wie hij mee te maken heeft. Het maakt per medewerker een overzicht van de samenstelling van de groepen waar hij mee te maken heeft. Het maakt voor de medewerker een overzicht met wie hij wanneer waaraan samenwerkt. Het maakt per medewerker een urenadministratie waarin de geplande activiteiten reeds zijn ingevuld. Het maakt praktische informatie over de planning en boeking
INFORMATIE VERWERKEN
INFORMATIE KRIJGEN Het planning- en boekingsysteem krijgt informatie uit de registers
Het maakt per planning een overzicht van de benutting van medewerkers, ruimtes en materialen. Het maakt de overzichten van knelpunten ten aanzien van materialen, medewerkers en ruimtes. Het maakt de overzichten van de (indeling van de) werkweek van medewerkers. Het maakt de overzichten van de beschikbare tijden, ruimtes en materialen voor aanvullende diensten. Het maakt de overzichten van de geplande verblijfplaatsen van kind en medewerker. Het maakt administratieve informatie over de planning Het maakt de overzichten van de verplichtingen die door de planning zijn aangegaan. Het maakt de overzichten van de in te kopen diensten en materialen bij de planning. Het maakt de overzichten van de benutting van materialen, medewerkers en ruimtes bij de planning. Het maakt de overzichten van de inzet van leermiddelen en toetsen bij de planning.
21 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Aan welke minimale functionele eisen moet het administratief systeem voldoen? Waarom deze kaart?
te slaan.
in de visualisaties op pagina 15. Het administratief systeem is een functionaliteit die vooral informatie verwerkt. Het houdt ook het digitaal gedrag van de gebruikers bij.
KIND
BA
AR
HE
functionaliteit en heeft met de meeste gebruikers
ID SR
EG I
geen direct contact. De presentatie van de door het
opvang, het maken van facturen, het bijhouden
administratief systeem verwerkte informatie verloopt
van de budgetten van medewerkers, de debiteuren
via het informatieoverzicht. De door het administratief
administratie en de inkoopadministratie.
systeem verwerkte informatie wordt onder andere
IEL
doet zijn: registratie van afgenomen uren kinder
IK
ER IST EG
Voorbeelden van wat het administratief systeem zoal
PROF
SC H
Het administratief systeem is een ‘onder water’
RR LEE
BE
TIE RA
IST
IN
ST
AAN
WE
ZIG
M
EE
T YS FS
PLA N
‘Het administratief systeem faciliteert alle administratieve processen’
GS YST EEM
verwerken, presenteren en krijgen. Deze zijn verbeeld
EKI N
de verwerkte informatie ook weer aanlevert om op
Hoe lopen de informatiestromen van en naar het administratief systeem?
BO
kunnen uitvoeren: informatie registreren, geven,
GEN
daartoe haalt het op uit de registers, waaraan het
NIN
van de acties die het administratief systeem moet
ATIEO VERZ ICHT
administratie van de Sterrenschool verzorgt. Informatie
INFOR M
De functionele eisen zijn ingedeeld langs de lijnen
DIGITALE LEEROMGEVING
Het administratief systeem is de functionaliteit die de
M AD
ER
HEI
DSR EGI S
N IE E
R
TUU
BES
ECT
TER
DIR
opgeslagen in het administratief register, personeels De administratie is relatief complex doordat de
register, persoonsregister, kwaliteitsregister en
Sterrenschool geldstromen voor de basisdiensten
toegangsregister.
PERSO
ERKER
ONSRE GISTER
MEDEW
DIENSTENREGISTER
OUDER
onderwijs en opvang (onder de huidige regelgeving) apart moet houden. De twee geldstromen moet het
De hiernavolgende pagina’s tonen wat de vier
administratief systeem separaat beheren. Maar niet
functionaliteiten doen om een dag van voorbeeld-
alles hoeft apart, de Sterrenschool heeft voorzien
leerling Thomas mogelijk te maken. KER WER
E
MED
maken. Denk aan de werkplekken voor kinderen of medewerkers. De kosten hiervan worden in de
De kaart geeft antwoord op de vraag aan welke minimale functionele eisen het administratief systeem moet voldoen.
22 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
ER ST EG I
TOEGANGSR
EGISTER
R ISTE REG EITS KW ALIT
IN
IST
RA TIE
FR
T
Wat staat er op de kaart?
, ETC.
vinden in De Sterrenschool 2.0 hoofdstuk 5.
Deze visualisatie laat zien waar de informatie vandaan komt die het administratief systeem gebruikt.
AN
begroting gehouden. De voorbeeldbegroting is te
PE
A INDCENTR
kostenneutraal is. Vve is hierom buiten de voorbeeld-
Wat is hiernaast gevisualiseerd?
O RS
C. , ET GGD
er in De Sterrenschool 2.0 vanuit gegaan dat deze
E NE
COLLEGA-K
voor- en vroegschoolse educatie (vve) betreft wordt
NB
KL
wijs en opvang toegerekend. Wat de basisdienst
AA
TER
IS EG LSR
voorbeeldbegroting in De Sterrenschool 2.0 volgens een bepaalde verdeling aan de basisdiensten onder
KIND
L
FIE SPRO
ingen waar zowel onderwijs als opvang gebruik van
AD M
3. DE FUNCTIONALITEITEN
IED
ER
Functionele eisen aan het administratief systeem
Het administratief systeem registreert digitaal gedrag van gebruikers Het registreert welke gebruikers welke informatie bekijken, invoeren en aanpassen. Het registreert de hoeveelheid tijd die gebruikers op onderdelen in de digitale leeromgeving doorbrengen.
INFORMATIE REGISTEREN
Het administratief systeem registreert informatie uit de digitale leeromgeving en het informatieoverzicht Het registreert welke leermiddelen in de digitale leeromgeving worden gebruikt. Het registreert administratieve informatie die gebruikers in het informatieoverzicht invoeren.
INFORMATIE GEVEN
INFORMATIE PRESENTEREN
Het administratief systeem geeft informatie aan de registers
Het administratief systeem presenteert informatie aan het informatieoverzicht
Het administratief systeem verwerkt administratieve informatie Het vergelijkt de afgenomen hoeveelheid met de voorgenomen hoeveelheid kinderopvang per kind. Het maakt de overzichten van de benutting van mensen, leermiddelen en ruimtes. Het maakt de facturen voor kinderopvang. Het maakt groepspecifieke overzichten van de naw-gegevens van kinderen en ouders. Het maakt de overzichten van de afgenomen aanvullende diensten. Het maakt de overzichten van de belangstelling voor de aanvullende diensten. Het maakt de overzichten van de voorkeurafnemers. Het maakt een waarschuwingsbericht voor relevante medewerkers bij ongeplande absentie van kinderen.
Aan welke minimale functionele eisen moet het administratief systeem voldoen?
3.5
Het administratief systeem maakt financiĂŤle informatie Het maakt de overzichten van de afgenomen kinderopvang en de kosten daarvan per kind. Het maakt de salarissstroken. Het maakt de overzichten van de realisatie van de meerjarenbegroting. Het maakt de overzichten van de door medewerkers besteedde en nog te besteden budgetten. Het maakt de overzichten van de aangegane verplichtingen. Het maakt de overzichten van de verzonden, betaalde en openstaande facturen. Het maakt voor de ouder desgewenst een overzicht van de kosten van extra kinderopvang. Het maakt een waarschuwingsbericht voor ouders als hun kinderopvangpakket financieel ongunstig is. Het maakt de overzichten van de kosten van de verschillende opties voor de planning. Het maakt de verdeling van kosten tussen onderwijs, opvang en voor- en vroegschoolse educatie (vve). Het maakt een overzicht van de kostprijs van mensen en middelen.
INFORMATIE VERWERKEN
INFORMATIE KRIJGEN Het administratief systeem krijgt informatie uit de registers, de digitale leeromgeving en het informatieoverzicht
Het administratief systeem maakt kwaliteitsgegevens Het maakt de verantwoordingsinformatie voor OCW in het juiste format. Het maakt desgewenst gegevens om de PO-Raad of MOgroep te informeren. Het maakt desgewenst de informatie om ad hoc vragen van OCW te beantwoorden.
23 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Wat doen de functionaliteiten om een dag van Thomas op de Sterrenschool mogelijk te maken? Bij de opbouw van de gepersonaliseerde leerreizen
Dit doet het planning- en boekingsysteem op basis
onderscheidt de Sterrenschool tien variabele
van het profiel, de aanwezigheid van het kind en
elementen die elk weer een aantal variaties kennen.
medewerkers, en de beschikbaarheid van leer
Dit zijn:
middelen, ruimtes en medewerkers.
1) de inhoud die het kind leert; 2) de leerstijl waarin het leert; 3) de persoon van wie het leert;
‘Elke dag is uniek’
4) de plaats waar het leert; 5) de groep(somvang) waarin het leert;
Het schema toont boven in de gekleurde vlakken
6) het tempo waarin het leert;
welke basiscombinaties het systeem voor Thomas
7) het tijdstip waarop het leert;
heeft ingepland. Eronder staat wat Thomas doet,
8) de duur van een activiteit;
en wat de vier functionaliteiten doen om deze dag
9) de volgorde van de leerstof;
van Thomas mogelijk te maken. Deze dag is uniek
10) de verschijningsvorm van de leerstof.
voor Thomas want hij is vastgesteld op basis van
(zie verder De Sterrenschool 2.1 pagina 12).
zijn profiel.
Het aantal mogelijke combinaties van deze variabele
Een dag van een baby of jong kind ziet er anders
elementen is groot. Het is organisatorisch ondoenlijk
uit dan een dag van de 10-jarige Thomas. Een baby
en overigens ook niet nuttig alle combinaties van
slaapt en eet de meeste tijd, terwijl een jong kind
variabelen aan te bieden. De Sterrenschool werkt
weer veel speelt. Een jong kind is op de Sterrenschool
hierom met vijftien vaste basiscombinaties voor
al wel in de digitale leeromgeving actief, wat ook
onderwijs en opvang. Dit zijn vijftien vastomschreven
door het systeem wordt bijgehouden. De functio
activiteiten zoals leren met leerkracht, leren met
naliteiten doen dus voor alle kinderen hetzelfde werk,
vakspecialist, zelfstandig leren met computer,
terwijl alle kinderen andere dingen doen.
Wie is Thomas?
3. DE FUNCTIONALITEITEN
zelfstandig leren met andere kinderen, vrije ruimte of rusten. (zie De Sterrenschool 2.1 pagina 15) Binnen de basiscombinaties kunnen het systeem, de
gaat in op de derde laag van de Sterrenschool-ict:
kinderen en de medewerkers nog keuzes maken. Dit
de registers.
welk groepje het kind gaat leren of hoe lang het met bepaalde stof bezig is. Deze keuzes worden gemaakt door het planning- en boekingsysteem (dat bijvoorbeeld bepaalt in de basiscombinatie ‘leren met de vakspecialist’ dat een kind gaat rekenen), door de medewerker (die bijvoorbeeld bepaalt met welk groepje het kind gaat gamen), óf door het kind (dat bijvoorbeeld bepaalt hoe lang het op de computer bepaalde sommen oefent). Het plannen van de leerreizen bestaat dus uit het bepalen van de basiscombinaties die een kind gedurende een dag achtereenvolgens doorloopt.
24 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
die op de Sterrenschool zit en daar zijn gepersonaliseerde leerreis volgt. Hij is geïntroduceerd in het boek De Sterrenschool 2.1 over de geperso naliseerde leerreizen. Dat boek illustreert aan de hand van de ontwikkeling in de prestaties van Thomas hoe de gepersonaliseerde leerreizen worden opgebouwd
Met deze visualisatie is dit hoofdstuk over de functionaliteiten afgesloten. Het volgende hoofdstuk
kan bijvoorbeeld zijn welk leerdoel centraal staat, in
Thomas is een jongen van tien jaar
en bijgesteld door de protocollen. Ook zijn in dat boek twee voorbeelddagen van Thomas uitgewerkt. Thomas is ook in dit boek de voorbeeld leerling. De visualisatie hiernaast geeft een overzicht van een van de twee voorbeelddagen van Thomas. Het gaat hierbij niet om de activiteiten van Thomas, maar om wat de functio naliteiten doen om Thomas’ activiteiten mogelijk te maken.
Thomas digitale leeromgeving
Wat doet de
Wat doet
Aankomst
Zelfstandig spelen
Dagopening met leraar
Leren met leraar
Leren met onderwijsassistent
Zelfstandig leren met computer
Thomas wordt gebracht door zijn moeder.
Thomas kiest voor tennissen op de Wii.
Thomas opent met dertig kinderen de dag onder leiding van de leraar.
Thomas krijgt in een groep van dertig kinderen les van de leraar in wereldoriëntatie.
Thomas werkt aan zijn opstel over honden.
Thomas kiest ervoor spelling te oefenen.
Presenteert leraar suggesties voor het thema van de dagopening.
Krijgt lesmateriaal uit de registers en presenteert dit aan de leraar.
De pedagogisch medewerker spreekt zijn dag met Thomas door.
Presenteert Thomas zijn dagprogramma en weekplanning.
Presenteert Thomas aantal opties waaronder tennis op de Wii.
Presenteert Thomas toegang tot zijn digitale portfolio waar hij zijn opstel opslaat. Presenteert Thomas feedback op zijn spelling.
Meldt Thomas aan.
Rustmoment
Zelfstandig leren met computer
Thomas Thomas luistert met kiest ervoor twintig een dictee te kinderen doen. naar een verhaal van de onderwijsassistent.
Presenteert Verwerkt spellingsvoorgelezen oefeningen verhaal tot aan Thomas. een nogmaals af te spelen Verwerkt de opname. resultaten en past leerstof daarop aan.
Lunch
Leren met vakspecialist
Leren met leraar
Zelfstandig leren met computer
Activiteit met pedagogisch medewerker
Rustmoment
Zelfstandig spelen
Thomas luncht.
Thomas krijgt met vijftien kinderen rekenles van de vakspecialist rekenen.
Thomas krijgt in een groep van dertig kinderen dansles van de leraar.
Thomas kiest evoor sommen te oefenen.
Thomas krijgt in een groep van vijf kinderen uitleg van de pedagogisch medewerker.
Thomas luistert met kinderen naar een verhaal van de pedagogisch medewerker.
Thomas kiest ervoor met andere kinderen te voetballen.
Thomas reflecteert na afloop op de les.
Krijgt lesmateriaal uit de Krijgt dictee- Presenteert toets uit de Thomas waar, registers en presenteert dit aan de vakspecialist. registers en hoe laat en presenteert met wie hij Verwerkt de resultaten deze aan vandaag van Thomas en geeft ze aan Thomas. luncht. het register Kindprofiel. Verwerkt de Verwerkt de effecten van effecten van de leermiddelen en geeft de leermidze aan de registers. delen.
Registreert de reflecties van Thomas op de les, verwerkt deze en geeft ze aan de registers.
Presenteert oefensommen aan Thomas.
Krijgt lesmateriaal uit de registers en presenteert dit aan de pedagogisch medewerker.
Verwerkt de resultaten en geeft ze aan het kindprofiel.
Avondmaaltijd
Zelfstandig spelen
19.00
18.00
17.00
16.00
15.00
14.00
13.00
12.00
11.00
10.00
09.00
07.00
08.00
Wat doen de functionaliteiten om een dag van Thomas mogelijk te maken?
Vertrek
Thomas eet Thomas een avondkiest een maaltijd computerspel. Thomas vertrekt.
Presenteert Thomas en zijn vader de resultaten van de dag in relatie tot de leerdoelen.
Verwerkt voorgelezen verhaal tot een nogmaals af te spelen opname.
Registreert dat Thomas vertrekt en meldt hem af.
informatieoverzicht
Presenteert de pedagogisch medewerker dat Thomas om 07.30 komt.
planning- en boekingsysteem
Presenteert de planning aan de digitale leeromgeving en het informatieoverzicht.
administratief systeem
Wat doet het
Wat doet het
Wat doet het
3.6
Registreert dat Thomas om 07.30 arriveert.
Presenteert de leraar welke kinderen hij om 09.00 wereldoriëntatie geeft en wat hun leerdoelen zijn.
Presenteert de dansleraar wie hij straks waar lesgeeft.
Presenteert de pedagogisch medewerker dat Thomas om 18.30 wordt opgehaald.
Presenteert de vader van Thomas per sms dat hij Thomas om 18.30 moet ophalen.
Presenteert de vader van Thomas desgevraagd de naam van de pedagogisch medewerker.
Verwerkt resultaten en past zonodig de planning aan.
Registreert dat Thomas de Wii gebruikt.
Registreert dat Thomas de dagopening bijwoont.
Registreert dat Thomas les krijgt in wereldoriëntatie in de centrale werkruimte.
Registreert dat Thomas op zijn laptop werkt in de buitenruimte.
Checkt of dit overeenkomt met de voorgenomen aankomsttijd.
Aankomst
Presenteert de vakspecialist rekenen de rekenproblemen van Thomas.
Zelfstandig spelen
Dagopening met leraar
Leren met leraar
Leren met onderwijsassistent
Registreert dat Thomas spellingsoefeningen doet, en met welk lesmateriaal hij dat doet.
Registreert bij welke onderwijsassistent Thomas verblijft.
Registreert dat Thomas een dictee oefent, en met welk lesmateriaal hij dat doet.
Registreert dat Thomas luncht.
Zelfstandig leren met computer
Rustmoment
Zelfstandig leren met computer
Lunch
Registreert dat Thomas rekenles van de vakspecialist krijgt in de thuisruimte.
Leren met vakspecialist
Registreert dat Thomas dansles heeft in de centrale werkruimte.
Leren met leraar
Registreert dat Thomas sommen oefent en met welk lesmateriaal hij dat doet.
Registreert dat Thomas een activiteit heeft met de pedagogische medewerker in het atelier.
Zelfstandig leren met computer
Activiteit met pedagogisch medewerker
Registreert Registreert bij welke dat Thomas pedagogisch buitenspeelt. medewerker Thomas verblijft.
Rustmoment
Zelfstandig spelen
25 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Registreert dat Thomas eet.
Registreert dat Thomas een computerspel speelt.
Registreert dat Thomas om 18.30 vertrekt. Verwerkt dit in de kinderopvangfactuur.
Avondmaaltijd
Zelfstandig spelen
Vertrek
Hoe werkt het geheugen van de Sterrenschool-ict?
De derde laag van het systeem is het geheugen van
direct gevolgen voor de informatie in het beschik-
de Sterrenschool-ict, opgesplitst in elf registers. Het
baarheidsregister. De meeste registers zijn dus de
zijn er elf en niet meer of minder omdat de denktank
hele dag actief bezig met het verwerken en up-to-
bij de richtinggevende principes heeft bepaald dat de
date houden van hun informatie-eenheden.
onderdelen van het systeem zo eenvoudig mogelijk moeten zijn. Dus niet groter en ingewikkelder dan
Alle registers presenteren hun informatie aan de
nodig, en ook weer niet te klein.
functionaliteiten, en krijgen vanuit de functionaliteiten weer bijgewerkte informatie terug. Alle registers
De elf registers beheren elk een eigen informatie
presenteren informatie aan het informatieoverzicht,
gebied, bijvoorbeeld de leermiddelen waar het kind-
waarvan bepaalde informatie (zoals die over de
centrum mee werkt in het leerregister, de gegevens
autorisaties van gebruikers) maar door een paar
over personeelszaken in het personeelsregister en
mensen mag worden bekeken en bewerkt.
alle informatie over kwaliteit in het kwaliteitsregister. De informatie die het register bevat is opgedeeld in
Sommige registers hebben naast een informatie-
informatie-eenheden.
uitwisseling met het informatieoverzicht ook met
andere functionaliteiten te maken. Zo biedt het
‘De meeste informatie is continu in ontwikkeling’
aanwezigheidsregister informatie aan het planningen boekingsysteem, het administratief systeem en het informatieoverzicht. Andere registers hebben slechts met twee functionaliteiten te maken.
Op de visualisatie hieronder is te zien welke informatie-eenheden elk register bevat. Het register medewerkersprofiel is nodig omdat op de Sterrenschool de ontwikkeling van de medewerkers verloopt via een gepersonaliseerde leerreis, net als bij de kinderen. Het medewerkersprofiel lijkt sterk op het
4. DE REGISTERS
kindprofiel en bevat onder meer de leerdoelen van de medewerker, de voor de leerreis relevante kenmerken van de medewerker (in de ‘medewerkersfactoren’) en het wettelijk vereiste bekwaamheidsdossier met afspraken over het bijhouden en ontwikkelen van de bekwaamheid. Sommige informatie-eenheden in de registers staan redelijk vast zoals de informatie in het kwaliteits register; deze hoeft niet vaak gewijzigd te worden. Denk bijvoorbeeld aan het kwaliteitshandboek kinderopvang en gespreksverslagen. Andere informatie-eenheden zijn continu in ontwikkeling, zoals de beschikbaarheid van ruimtes, middelen en mensen. Het planning- en boekingsysteem is voortdurend bezig om alles te plannen en dit heeft
26 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Alle registers moeten dezelfde handelingen kunnen verrichten (zie visualisatie op de rechterpagina). De minimale functionele eisen van één register kunnen hierom worden afgeleid van die van elk ander. We werken op pagina 29 de minimale functionele eisen van het register kindprofiel uit.
verwerken
FUNCTIONALITEITEN
Welke gebruikers, functionaliteiten en registers kent de Sterrenschool-ict?
GEBRUIKERS
verwerken directie en bestuur
medewerker
aanbieder aanvullende diensten
kind
klant KRIJGEN aanvullende diensten
GGD, inspectie, gemeente en vervolgonderwijs
collega-kindcentra en opleidingsinstituten
WEBSITE Wat doen de registers?
PRESENTEREN
REGISTREREN
DIGITALE LEEROMGEVING
INFORMATIEOVERZICHT
met zijn eigen informatie-eenheden doen. Zie voor de acties van alle drie de
verwerken
lagen van het systeem de visualisatie op pagina 15.
Het planning- en boekingsysteem is de functionaliteit die de gepersonaliseerde leerreizen en de werkplanningen genereert. Het systeem haalt daartoe gegevens uit de registers en combineert deze tot een aantal opties voor leerreizen en werkplanningen. Vervolgens kiest het systeem de meest optimale optie, afhankelijk van de vastgestelde parameters. Het systeem boekt de benodigde ruimtes, materialen en medewerkers. Het presenteert de gepersonaliseerde leerreizen aan de digitale leeromgeving en de werkplanningen aan het informatieoverzicht. De gegevens over de geplande benutting slaat het op in de registers.
KINDPROFIEL
bevat: • Leermiddelen • Toetsen • Leerdoelen • Normen • Voorbeeldleerreizen • Protocollen • Metadatering van de leermiddelen
LEERREGISTER
bevat beschikbaarheid van: • Leermiddelen • Medewerkers • Ruimtes
BESCHIKBAARHEIDSREGISTER
Het administratief systeem is de functionaliteit die de administratie voert van alles wat zich op de Sterrenschool afspeelt. Het koppelt informatie uit de registers aan de dagelijkse gang van zaken. Zo koppelt het bijvoorbeeld de werkelijk afgenomen uren kinderopvang aan de bijbehorende kosten en maakt hier facturen van. Verder houdt het de daadwerkelijke benutting van mensen en middelen bij, de redenen van absentie en biedt het continu inzicht in de realisatie van de begroting. Het systeem slaat de uitkomsten van zijn handelingen op in de registers.
ADMINISTRATIEF SYSTEEM
bevat: • Voorgenomen aanwezigheid • Voorgenomen verblijfplaats • Daadwerkelijke aanwezigheid • Daadwerkelijke verblijfplaats • Redenen afwezigheid
bevat: • Gegevens kinderen • Gegevens ouders • Gegevens aanbieders aanvullende diensten • Gegevens klanten aanvullende diensten • Gegevens overige externen • Gegevens medewerkers
bevat: • Aanbod aanvullende diensten • Voorwaarden aanvullende diensten
AANWEZIGHEIDSREGISTER
PERSOONSREGISTER
DIENSTENREGISTER
bevat: • Resultaten • Medewerkersfactoren • Leerdoelen • Norm • Leervoorkeuren • Bekwaamheidsdossier • Digitaal portfolio
MEDEWERKERSPROFIEL
bevat: • Arbeidscontracten • Urenadministratie • Gespreksverslagen • Gegevens over prestatiebeloning
bevat: • Financiële administratie • Combinaties onderwijs-opvang • Inkoop administratie • Projectadministratie • Gegevens rondom gebouwbeheer • Logistieke informatie • Voorraadbeheer
bevat: • Rapportages van en voor toezichthouders • Kwaliteitshandboek • Gespreksverslagen • Enquetes, vragenlijsten, de resultaten • Evaluaties leermiddelen
bevat: • Autorisaties van gebruikers • Digitaal gedrag van gebruikers
PERSONEELSREGISTER
ADMINISTRATIEF REGISTER
KWALITEITSREGISTER
TOEGANGSREGISTER
27 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
4.1
REGISTERS
bevat: • Resultaten • Kindfactoren • Leerdoelen • Norm • Leervoorkeuren • Digitaal portfolio • Verzorgingsbehoefte • Voorkeuren van de ouder(s) • Leerrendement
PLANNING- EN BOEKINGSSYSTEEM
FUNCTIONALITEITEN
REGISTER
Deze visualisatie hierboven laat zien Het informatieoverzicht is de functionaliteit waarin gebruikers devoor registers in de Sterrenschool-ict inzicht krijgendat in de hen relevante informatie en waarin zij - voorzoverdrie daartoe gemachtigd - informatie kunnen wijzigen, acties uitvoeren. Ze registreren aanvullen of verwijderen. Het presenteert onder andere de informatie uit de functionaliteiten. Hier agenda’s, het facturenoverzicht, de voortgang van het kind, doen ze ietskinderopvang mee, ze verwerken dit. En van de de beschikbaarheid van en het aanbod aanvullende diensten. Het informatieoverzicht ze presenteren informatie aan deslaat de door gebruikers ingevoerde informatie op in de registers. functionaliteiten. Elk register moet dat
REGISTERS
De digitale leeromgeving is de functionaliteit waarin kind en medewerker hun leerreis kunnen bekijken en de keuzes die zij daarbinnen mogen maken. Het is ook de plek waar ze digitaal leren. Hierbij krijgen ze de stof op diverse manieren aangeboden. De digitale leeromgeving haalt de gepersonaliseerde leerreis op uit het planning- en boekingsysteem en de bijbehorende digitale leermiddelen uit het leerregister. Tijdens het digitaal leren test de digitale leeromgeving de voortgang en past het lesaanbod voortdurend aan op basis van de behaalde resultaten en de norm. Verder registeert deze de voortgang en leervoorkeuren uit het digitaal leren en de voortgang en leervoorkeuren die door medewerkers zijn ingevoerd. Deze gegevens slaat het op in het kind- of medewerkersprofiel.
GEVEN ouder
Aan welke minimale functionele eisen moet het kindprofiel voldoen?
Waarom deze kaart? Het kindprofiel is het register waar alle informatie
Ten slotte houdt het kindprofiel ook het leerrendement
De kaart hiernaast laat zien welke informatie het
over het kind wordt bijgehouden die nodig is om
bij. Dit is de voortgang die het kind heeft geboekt ten
kindprofiel registreert, verwerkt en presenteert. Dit
zijn of haar leerreis te personaliseren. De informatie
opzichte van het voorgaande meetmoment. Door
zijn uiteraard de informatie-eenheden die hierboven
wordt continu aangepast, op basis van de resultaten
het leerrendement over een periode bij te houden
zijn toegelicht. Daarnaast heeft het kindprofiel de
die het kind boekt tijdens zijn leerreis.
alsook een overzicht van de door het kind in die
belangrijke taak om een signaal af te geven wanneer
Zoals in de visualisatie op pagina 27 te zien is, bevat
periode gebruikte leermiddelen, ontstaat inzicht in de
het tijd is de kindfactoren te herzien. Het kindprofiel
het kindprofiel negen soorten informatie (informatie-
effectiviteit van die leermiddelen.
waarschuwt eveneens wanneer er een protocol in
eenheden) die we hier even langslopen. De resultaten
werking treedt. (zie over de protocollen De Sterren-
die het kind tijdens de leerreis boekt; de kindfactoren
Wat staat er op de kaart?
(zie het roze kader); de leerdoelen van het kind; en
De kaart geeft antwoord op de vraag aan welke
de voor het kind geldende norm. Deze norm wordt
minimale functionele eisen het kindprofiel moet
in principe op vwo-niveau gesteld, pas als blijkt
voldoen. De kaart is - net als de kaarten over de
dat dit voor het kind echt te hoog gegrepen is kan
functionaliteiten - ingedeeld langs de lijnen van de
de norm worden bijgesteld (zie over leerdoelen en
acties die het kindprofiel moet kunnen uitvoeren.
norm De Sterrenschool 2.1 pagina 6). Ook houdt
Het kindprofiel is een register, en moet daarom drie
het kindprofiel de leervoorkeuren bij, die duidelijk
dingen kunnen:
De volgende kaart gaat over de toegang tot informatie.
worden doordat het kind met allerlei leermethodes in
1) informatie die het uit de functionaliteiten
Zoals al eerder aangegeven krijgen gebruikers alleen
krijgt registreren;
aanraking komt.
school 2.1 pagina 19)
‘Alles wat het kindcentrum moet
weten voor optimale begeleiding’
toegang tot informatie die voor hen relevant is. Hoe
2) informatie verwerken;
de Sterrenschool-ict dat organiseert komt op die
Het kindprofiel bevat ook het digitale portfolio van
3) informatie presenteren aan de functionaliteiten
kaart aan bod.
het kind. Dit bestaat uit een verzameling van door het
(Zie ook de visualisatie op pagina 27)
kind opgeleverd werk voorzien van de daaraan gegeven beoordeling. Het portfolio wordt gevuld door medewerkers en door het kind zelf. Het kind bepaalt welk werk het toont aan de buitenwereld. Zo kan het bijvoorbeeld via de website van de Sterrenschool zijn
4. DE REGISTERS
tekening of werkstuk aan zijn opa en oma laten zien. Verder bevat het kindprofiel de verzorgingsbehoefte van het kind: allergieën, dieetvoorschriften, voor geschreven voedingstijden, speciale psychische behoeften, kortom: alle gegevens die nodig zijn om het kind de juiste fysieke en emotionele verzorging te bieden. Uit deze gegevens kan de Sterrenschool
Wat zijn kindfactoren? In het boek De Sterrenschool 2.1 is het idee
talenten van kinderen, de leeftijd van het kind
van het kindprofiel bedacht. Het kindprofiel is
en de voor hem of haar in werking getreden
de verzameling informatie die nodig is om de
protocollen.
leerreis van het kind te kunnen personaliseren. In De Sterrenschool 2.1 bevatte het kindprofiel
De denktank heeft benadrukt dat bepaalde
drie soorten informatie: status (prestaties van
kindfactoren (zoals een diagnose dyslexie)
het kind in relatie tot de norm), beperkingen
een kind niet onnodig lang mag worden
(in fysieke, geestelijke of sociale sfeer) en
nagedragen. Daarom hebben alle kindfactoren
leeftijd (zie De Sterrenschool 2.1 pagina 9).
een uiterste houdbaarheidsdatum.
afleiden of er eventueel extra zorg moet worden georganiseerd. De voorkeuren van de ouders zijn ook in het kind profiel opgenomen. Hierbij gaat het om informatie over de ouders of verzorgers waarvan het handig is dat het kindcentrum die weet. Denk aan werkdagen en -tijden van ouders.
28 |NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Het register kindprofiel geeft periodiek een In dit boek is deze informatie flink uitgebreid
waarschuwing dat het tijd is de kind-factoren te
en is het woord ‘beperkingen’ opgegaan in de
actualiseren. Kindfactoren die
term ‘kindfactoren’ Met kindfactoren
niet geactualiseerd worden, verdwijnen uit
bedoelen we de beperkingen maar ook de
het kindprofiel.
Functionele eisen aan het kindprofiel
Het registreert informatie over het kind vanuit functionaliteiten
INFORMATIE REGISTEREN
Het registreert de resultaten en leervoorkeuren van het kind. Het registreert de kindfactoren. Het registreert de leerdoelen en norm van het kind. Het registreert het digitale portfolio van het kind. Het registreert voorkeuren van de ouder. Het registreert de verzorgingsbehoefte van het kind. Het registreert het leerrendement van het kind. Het registreert welke protocollen voor het kind in werking zijn.
Het presenteert het planning- en boekingsysteem informatie Het biedt het planning- en boekingsysteem de leervoorkeuren van het kind. Het biedt het planning- en boekingsysteem de informatie voor het maken van prognoses. Het biedt het planning- en boekingsysteem de voortgang van het kind per leerdoel. Het biedt het planning- en boekingsysteem informatie over de kindfactoren. Het biedt het planning- en boekingsysteem de voor het kind geldende leerdoelen en normen.
Aan welke minimale functionele eisen moet het kindprofiel voldoen?
Het biedt het planning- en boekingsysteem informatie over de zorgbehoefte het kind
INFORMATIE PRESENTEREN
Het presenteert de digitale leeromgeving informatie Het biedt de digitale leeromgeving de voor het kind geldende leerdoelen en normen. Het biedt de digitale leeromgeving de leervoorkeuren van het kind. Het biedt de digitale leeromgeving de voortgang van het kind per leerdoel. Het biedt de digitale leeromgeving relevante informatie over de kindfactoren. Het presenteert het informatieoverzicht informatie Het levert het informatieoverzicht de gegevens over de leerreis van het kind. Het levert het informatieoverzicht de gegevens die nodig zijn voor de managementinformatie. Het presenteert het administratief systeem informatie Het levert het administratief systeem gegevens die nodig zijn voor de verantwoording.
4.2 Het verwerkt informatie die het van de functionaliteiten krijgt
INFORMATIE VERWERKEN
Het maakt waarschuwingen Het genereert periodiek een waarschuwing dat het tijd is de kindfactoren van het kind te actualiseren. Het genereert een waarschuwing als wegens afwijking van de norm een protocol in werking treedt.
29 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Hoe organiseert de Sterrenschool-ict de toegang tot informatie?
Waarom deze kaart? Toegankelijkheid is een van de richtinggevende
De rol bepaalt tot welke informatie een gebruiker
Hierom faciliteert de Sterrenschool-ict ook dit proces
principes van de Sterrenschool-ict. Alle gebruikers
wel of geen toegang heeft. Op de kaart heet dat:
van het toestemming geven voor toegang tot infor-
hebben toegang tot hetzelfde systeem, via dezelfde
tot welke informatie de gebruiker geautoriseerd is.
matie. Tenslotte maakt het systeem het
- eenmalige - log in. Eenmaal ingelogd verschijnt het
En, als de gebruiker toegang heeft, welk niveau van
systeem voor elke gebruiker in een andere hoedanig-
autorisatie hij of zij dan heeft. Mag hij of zij de in-
de medewerkers van de Sterrenschool ook eenvoudig
heid, afhankelijk van de rol(len) die hij of zij heeft.
formatie alleen inzien of ook wijzigen? Zoals uit de
om gemuteerde informatie indien nodig te verifiëren
Zo verschijnt voor een kind als Thomas een andere
kaart blijkt, onderkent de denktank zes autorisatie
en al dan niet goed te keuren (te ‘accorderen’).
ict-omgeving, dan wanneer de directeur van de
niveaus, die oplopen van ‘geen toegang’, tot ‘inzien
Denk hierbij bijvoorbeeld aan een vakantieverzoek
Sterrenschool inlogt. Anders gezegd: de toegang tot
en muteren’.
van een medewerker of een adreswijziging van
en de verschijningsvorm van de Sterrenschool-ict is, net als de leerreizen, gepersonaliseerd.
‘ Iedere gebruiker eigen toegangsrechten’
een kind. Een gebruiker kan meer dan één rol hebben. Zo kan de moeder van Thomas, naast haar ouderrol, een
Op de volgende pagina’s hebben we uitgewerkt tot
aanvullende rol krijgen die haar meer toegang biedt
welke informatie een ouder en de rekenspecialist
dan ze als ouder heeft, bijvoorbeeld omdat ze lid
toegang hebben.
wordt van de medezeggenschapsraad. Rollen worden ingetrokken wanneer de gebruiker die rol niet meer
4. DE REGISTERS
Eenvoudige toegang en gebruikersvriendelijkheid
vervult, dus als bijvoorbeeld de moeder van Thomas
lijken op gespannen voet te staan met een ander
zich uit de medezeggenschapsraad terugtrekt. Rollen
ontwerpprincipe, namelijk dat de Sterrenschool-ict de
worden automatisch gepersonaliseerd voor de
privacy van zijn gebruikers waarborgt. Vanuit het
individuele gebruiker via standaardselecties. Een
perspectief van de denktank is dit een kwestie van
selectie bepaalt tot wiens informatie een gebruiker
het goed organiseren van de toegangsrechten van de
toegang heeft. Selecties worden bepaald door de
gebruikers. Hoe is de toegang tot de Sterrenschool-ict
Sterrenschool op basis van de vraag met wie een
geregeld? Hoe kun je als kindcentrum nadenken over
gebruiker vanuit zijn rol te maken heeft. Zo heeft de
de manier waarop je de identificatie, verificatie en
moeder van Thomas toegang tot het kindprofiel van
autorisatie van de gebruikers van je ict-systeem
Thomas, maar niet tot het profiel van andere
regelt? De denktank heeft deze vragen in abstracto
kinderen. En zo kan de rekenspecialist van Thomas
beantwoord op de kaart hiernaast.
wel in het kindprofiel van de kinderen die hij lesgeeft kijken, maar niet in die van andere kinderen.
Wat staat er op de kaart? De kaart geeft antwoord op de vraag hoe de Ster-
Voor het derde autorisatieniveau ’inzien na
renschool-ict de toegang tot informatie organiseert.
toestemming’ geldt dat gebruikers alleen toegang
De kaart is opgedeeld in drie achtereenvolgende
krijgen tot informatie, of alleen informatie kunnen
stappen: authenticatie, autorisatie en verificatie.
wijzigen, als hiervoor toestemming wordt gegeven
Toegang begint altijd met het vaststellen van de
door degene die de informatie betreft. Bijvoorbeeld:
identiteit van de gebruiker, oftewel de authenticatie.
als de moeder van Thomas toegang wil tot de contact-
Als de Sterrenschool-ict de identiteit van een
informatie van de ouders van Thomas’ vriendje Lucas,
gebruiker na het inloggen heeft vastgesteld, weet
dan kan dit alleen als de ouders van Lucas hiermee
het systeem de rol(len) van deze gebruiker.
akkoord gaan. Een briefje met een handtekening is dan wat omslachtig.
30 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Toegang tot informatie
De Sterrenschool-ict stelt de identiteit van de gebruiker vast Het systeem maakt authenticatie mogelijk. Het systeem kent op basis van authenticatie de rollen van de gebruiker.
AUTHENTICATIE
De Sterrenschool-ict kent op basis van de authenticatie een of meerdere rollen toe
ROLLEN
Hoe organiseert de Sterrenschool-ict de toegang tot informatie?
Een rol is een vaste combinatie van autorisatieniveaus en informatie-eenheden. Het systeem maakt het mogelijk om verschillende gebruikers verschillende rollen toe te kennen en in te trekken. Het systeem maakt het mogelijk in een rol per informatie-eenheid aan te geven wat de autorisatie is. Een rol wordt gepersonaliseerd via vaste selecties. De Sterrenschool-ict kent zes verschillende autorisatieniveaus
AUTORISATIE
AUTORISATIENIVEAUS
geen toegang geanonimiseerde gegevens inzien na toestemming (gegeven door Sterrenschool) inzien na toestemming (gegeven door Sterrenschool na akkoord van of namens degene die het betreft) inzien inzien en muteren na verificatie door de Sterrenschool inzien en muteren De Sterrenschool-ict stelt vast welke toegang de gebruiker tot wiens informatie heeft
SELECTIE
Het systeem definieert selecties die bepalen tot wiens informatie individuele gebruikers toegang hebben. Voor elke rol worden vaste selecties gemaakt van mensen waar de gebruiker vanuit zijn rol bij betrokken is. Selecties bepalen de autorisatieniveaus tot de informatie van de geselecteerde personen. Selecties verhogen binnen bepaalde informatie-eenheden het autorisatieniveau. Het systeem kan per rol verschillende selecties definiĂŤren.
De Sterrenschool-ict faciliteert accordering en verificatie van mutaties
VERIFICATIE
Het systeem faciliteert het accorderen van het inzien en/of muteren van de informatie door of namens degene die het betreft. Het systeem faciliteert een verificatieproces van gemuteerde informatie indien gewenst.
31 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
4.3
Welke toegang tot informatie hebben de moeder en de rekenspecialist van Thomas? Bij wijze van voorbeeld hebben we in de visualisaties
van de Sterrenschool. De selectie bepaalt dat ze
hiernaast uitgewerkt hoe de abstracte uitgangspunten
de resultaten van haar eigen zoon Thomas (‘eigen
van de vorige kaart in de praktijk ingevuld kun-
informatie’) wel gewoon mag inzien zonder dat de
nen worden. We hebben de rollen ingevuld van
Sterrenschool hier toestemming voor geeft.
de moeder en de rekenspecialist van Thomas. De visualisatie laat zien welke toegang ze hebben tot
Nog een voorbeeld: de rekenspecialist mag alle
welke informatie.
leermiddelen en toetsen in het leerregister (‘algemene informatie’) inzien. De selectie bepaalt dat hij leer-
Wat laten de visualisaties zien?
middelen en toetsen waar hij zelf mee werkt
Een rol hebben we gedefinieerd als een vaste
(‘eigen informatie’), ook mag muteren, al moet de
combinatie van autorisatieniveaus en informatie-
Sterrenschool die mutatie dan nog wel accorderen.
eenheden. In de visualisaties hiernaast laten we voor de rol van ouder (van Thomas) en de rol van
Hiermee is het hoofdstuk over de registers ten einde.
rekenspecialist (van Thomas) zien welke toegang ze
Het volgende, laatste hoofdstuk laat voorbeelden
hebben tot de verschillende informatie-eenheden.
zien van reeds bestaande initiatieven uit de praktijk. Daarnaast geven we in abstracto aan hoe de
De zes autorisatieniveaus zijn aangegeven met zes
Sterrenschool-ict wordt ontsloten en gaan we in op
kleuren, van rood (geen toegang) tot groen (inzien
de vraag ‘Hoe nu verder?’.
en muteren). De kaart laat per informatie-eenheid zien welke toegang de moeder en de rekenspecialist van Thomas hebben. Het gaat hierbij om twee soorten informatie: ‘algemene informatie’ en ‘eigen informatie’. Welke toegang iemand tot algemene informatie heeft, wordt bepaald door zijn autorisaties, op de kaart gevisualiseerd als gekleurde documenten .
4. DE REGISTERS
Naast de vaste combinatie van autorisatieniveaus die standaard bij een rol hoort, kan het systeem nog een tweede autorisatieniveau toekennen om de rol te personaliseren. Hierbij maakt het systeem onderscheid tussen ‘eigen informatie’ en ‘algemene informatie’. Welke toegang iemand tot eigen informatie heeft wordt bepaald door zijn selectie, op de kaart gevisualiseerd als gekleurde poppetjes
.
Eigen informatie is informatie over de gebruiker zelf en over de personen waar de gebruiker vanuit zijn rol bij betrokken is. De autorisatie van de moeder van Thomas bepaalt bijvoorbeeld dat zij de resultaten van alle kinderen in het kindprofiel (‘algemene informatie’) alleen geanonimiseerd mag inzien, na toestemming
32 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Welke toegang hebben gebruikers per informatie-eenheid binnen de registers?
Legenda
autorisatie: Welke toegang heeft de gebruiker tot algemene informatie?
Welke autorisatieniveaus zijn er?
selectie: Welke toegang heeft de gebruiker tot ‘eigen’ informatie?
geen toegang
geanonimiseerde gegevens inzien na toestemming (gegeven door de Sterrenschool)
inzien na toestemming (gegeven door de Sterrenschool na akkoord van of namens degene die het betreft)
inzien
inzien en muteren na verificatie door de Sterrenschool. Achteraf accordeert de Sterrenschool.
inzien en muteren
Welke toegang heeft de moeder van Thomas?
Resultaten Leerdoelen
Leermiddelen
Normen
Toetsen
Leervoorkeuren
Leerdoelen Normen
Verzorgingsbehoefte
Voorbeeld leerreizen
Leerrendement
KINDPROFIEL
Protocollen Metadatering van de leermiddelen
LEERREGISTER
Voorgenomen aanwezigheid Voorgenomen verblijfplaats
Leermiddelen Medewerkers Ruimtes
BESCHIKBAARHEIDSREGISTER
Gegevens ouders
Resultaten
Gegevens aanbieders aanvullende diensten
Medewerkersfactoren
Combinaties onderwijs-opvang Inkoop administratie
Leerdoelen
Daadwerkelijke aanwezigheid
Gegevens klanten aanvullende diensten
Daadwerkelijke verblijfplaats
Gegevens overige externen
Redenen afwezigheid
Gegevens medewerkers
Voorwaarden aanvullende diensten
AANWEZIGHEIDSREGISTER
PERSOONSREGISTER
DIENSTENREGISTER
Aanbod aanvullende diensten
Projectadministratie
Norm
Arbeidscontracten
Leervoorkeuren
Urenadministratie
Bekwaamheidsdossier
Gespreksverslagen
Digitaal portfolio
MEDEWERKERSPROFIEL
Gegevens over prestatiebeloning
PERSONEELSREGISTER
Gegevens rondom gebouwbeheer Logistieke informatie Voorraadbeheer
ADMINISTRATIEF REGISTER
Rapportages van en voor toezichthouders Kwaliteitshandboek Gespreksverslagen Enquetes, vragenlijsten, de resultaten
Autorisaties van gebruikers
Evaluaties leermiddelen
Digitaal gedrag van gebruikers
KWALITEITSREGISTER
ROL: OUDER
Digitaal portfolio
Voorkeuren van de ouder(s)
Financiële administratie
Gegevens kinderen
Kindfactoren
TOEGANGSREGISTER
Welke toegang heeft de rekenspecialist van Thomas?
Financiële administratie
Resultaten Gegevens kinderen
Kindfactoren Leermiddelen
Norm
Toetsen
Leervoorkeuren
Leerdoelen
Digitaal portfolio
Normen
Verzorgingsbehoefte
Voorbeeld leerreizen
Voorkeuren van de ouder(s) Leerrendement
KINDPROFIEL
Protocollen Metadatering van de leermiddelen
LEERREGISTER
Gegevens ouders Voorgenomen aanwezigheid Voorgenomen verblijfplaats
Leermiddelen Medewerkers Ruimtes
BESCHIKBAARHEIDSREGISTER
Gegevens aanbieders aanvullende diensten
Daadwerkelijke aanwezigheid
Gegevens klanten aanvullende diensten
Daadwerkelijke verblijfplaats
Gegevens overige externen
Redenen afwezigheid
Gegevens medewerkers
Voorwaarden aanvullende diensten
AANWEZIGHEIDSREGISTER
PERSOONS REGISTER
DIENSTEN REGISTER
Aanbod aanvullende diensten
Resultaten
Combinaties onderwijs-opvang
Medewerkersfactoren
Inkoopadministratie
Leerdoelen
Projectadministratie
Norm
Arbeidscontracten
Leervoorkeuren
Urenadministratie
Bekwaamheidsdossier
Gespreksverslagen
Digitaal portfolio
MEDEWERKERSPROFIEL
Gegevens over prestatiebeloning
PERSONEELSREGISTER
Gegevens rondom gebouwbeheer Logistieke informatie Voorraadbeheer
ADMINISTRATIEF REGISTER
4.4 Rapportages van en voor toezichthouders Kwaliteitshandboek Gespreksverslagen Enquetes, vragenlijsten, de resultaten
Autorisaties van gebruikers
Evaluaties leermiddelen
Digitaal gedrag aan gebruikers
KWALITEITSREGISTER
33 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
TOEGANGSREGISTER
ROL: REKENSPECIALIST
Leerdoelen
Er gebeurt al van alles!
De voorbeelden 1
Er is al van alles gaande op het terrein van onderwijs, opvang en ict. Zoals leerlingvolgsystemen, leren via games of dashboards die directies op elk gewenst moment laten zien hoe het ervoor staat. Ter informatie en inspiratie staan op deze pagina’s een aantal voorbeelden. Een deel van deze voorbeelden is afkomstig van de leden van de denktank. Zie ook: www.desterrenschool.nl/praktijkvoorbeelden.
Take it easy
2 De Schoolmeter
3 De Cloudschool
Relevant voor: digitale leeromgeving
Relevant voor: informatieoverzicht
Relevant voor: digitale leeromgeving
Take it easy is een complete, overwegend digitale
De Schoolmeter is een applicatie die via het internet
De Cloudschool is een digitale leeromgeving die gebruik
methode voor het vak Engels voor groep 1 t/m 8.
toegankelijk is en die schooldirecties stuurmogelijk
maakt van Google Apps for Education en Google App
Take it easy levert ‘native digiteachers’ op het digibord,
heden biedt op basis van specifieke informatie. Directies
Engine. De leeromgeving haalt alles (zoals lesmateriaal,
die het overgrote deel van de les Engels van de leer-
kunnen zelf bepalen welke informatie dat betreft,
planning, toetsen) uit de ‘cloud’, waardoor plaats- en
kracht overnemen. De leerlingen worden gemotiveerd
bijvoorbeeld: kwaliteit, financiën, leerlingresultaten of
tijdonafhankelijk leren mogelijk is.
door thematische filmpjes, muziekclips en praktische
personeel. De Schoolmeter haalt de gevraagde informatie
opdrachten die (ook) in een leer-werkboek verwerkt
uit de door de school gebruikte systemen zoals leerling-
De Cloudschool is nog in de pilotfase op (voorlopig) zes
worden.
volgsystemen, personeelsystemen, financiële systemen
scholen in het speciaal onderwijs in de regio Rotterdam.
en eigen systemen.`
In deze pilotfase gebruiken kinderen verschillende appa-
Take it easy kan worden ingezet door leerkrachten in de onder- en bovenbouw voor het vak Engels. Het is in 2010 door ThiemeMeulenhoff geïntroduceerd,
raten, te weten netbooks, laptops en tablet-computers. De Schoolmeter is ontwikkeld met ondersteuning van de PO Raad en is begin 2011 geïntroduceerd. Eind 2011
Meer informatie op:
zullen ruim 200 scholen er gebruik van maken.
http://cloudschool.mytylschooldebrug.nl
momenteel werken er meer dan 900 scholen met Take it easy.
Meer informatie op: www.deschoolmeter.nl
Meer informatie op: www.takeiteasy.nu
8 Khan Academy
9 MaxClass
10 Weektaak.com
11
Relevant voor: digitale leeromgeving
Relevant voor: informatieoverzicht
Relevant voor: planning- en boekingsysteem
Relevant voor: digitale leeromgeving
De Khan Academy is een online leeromgeving met ruim
MaxClass is een gratis digitaal communicatieplatform
Weektaak is een online planningsprogramma voor
Rekentuin is een educatieve game waarmee de
2400 Engelstalige instructievideo’s over uiteenlopende
voor leerlingen, ouders en school. De school onderhoudt
leraren om de leerstof per week te plannen en om deze
kinderen rekenvaardigheden leren. Het programma
onderwerpen. Leerlingen kiezen wat ze willen leren,
contact met de klas en de ouders, en de ouders houden
planning aan de leerlingen kenbaar te maken.
is adaptief: het verhoogt automatisch het niveau van
gaan zelf aan de slag en de leeromgeving rapporteert
contact met de school, met de leraren en met elkaar.
De leerkrachten geven in Weektaak aan wat kinderen
het rekenen zodra het kind laat zien dat het bepaalde
over hun voortgang aan een begeleider. Deze begeleider
Gebruikers kunnen er per klas informatie delen, zoals
zelf moeten doen en wanneer de kinderen instructie
vaardigheden beheerst. De resultaten van de kinderen
krijgt inzicht in de voortgang van een groep leerlingen
foto’s van het klassenuitje of een oproep over een
hebben van een bepaald vak. Voor elk kind plant het
worden automatisch geanalyseerd en teruggekoppeld
en kan analyseren wie extra hulp of juist extra uitdaging
verloren sjaal.
systeem dan een gepersonaliseerde weektaak. Het
aan de leerkracht in de vorm van foutenanalyses,
programma onderscheidt nu vier niveaus van kinderen
ontwikkelingscurven en andere statistieken.
nodig heeft.
5. NAWOORD
De Khan Academy is ontstaan doordat de Indiër Salman
MaxClass is geïntroduceerd in januari 2011, sindsdien zijn
Khan zijn nichtjes via instructievideo’s op Youtube met
er 600 klassen aangemeld.
hun wiskunde wilde helpen. Toen hij merkte dat er veel belangstelling voor was heeft hij zijn initiatief uitge-
Meer informatie op: www.maxclass.com
per groep, dit aantal kan worden aangepast. Rekentuin is ontwikkeld door de Universiteit van Weektaak is sinds begin 2011 op de markt, op dit
Amsterdam (UvA) en wordt nu doorontwikkeld door
moment zijn er acht scholen die ermee werken.
het UvA-bedrijf ‘oefenweb.nl’. Recent is een onderdeel
bouwd tot een non-profitorganisatie. Het materiaal is inmiddels 65 miljoen keer gebruikt door een inter
Rekentuin
‘klokkijken’ ontwikkeld. Meer informatie op: www.weektaak.com
nationaal gezelschap van kinderen en volwassenen van
Het programma wordt op ruim 300 scholen in
over de hele wereld.
Nederland gebruikt.
Meer informatie op: www.khanacademy.org
Meer informatie op: www.rekentuin.nl
34 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
4 De Groepskaart
5
Ouderportaal
Relevant voor: informatieoverzicht
Relevant voor: informatieoverzicht
Relevant voor: planning- en boekingsysteem
Relevant voor: digitale leeromgeving
De Groepskaart biedt de mogelijkheid om informatie uit
Ouderportaal biedt ouders en verzorgers beveiligde
Leerlijnen geeft inzicht in hoe het lesprogramma van
Bij het koppelen van leermiddelen aan leerdoelen van
het leerlingvolgsysteem over een geselecteerde groep
toegang om inzage te krijgen in gegevens van het
kinderen kan worden aangepast aan hun capaciteiten.
kinderen is het belangrijk dat het planning- en boeking-
kinderen en over een geselecteerde periode op één
dossier van hun kind(eren) en ook tot de geplande
Dat doet het door inzichtelijk te maken welke kennis
systeem de juiste leermiddelen selecteert. Hierbij is van
scherm inzichtelijk te maken. Op basis van die informatie
activiteiten van de school.
en kunde (die worden afgeleid van de kerndoelen)
belang dat er niet op overeenkomstige woorden wordt
de leerling zich moet eigen maken gedurende de
gekoppeld, maar op de overeenkomstige betekenis van
kan er een set individuele plannen voor de kinderen uit
6
Leerlijnen
7
Semantische technologie
de geselecteerde groep gemaakt worden.
De school bepaalt tot welke gegevens de ouders
schoolloopbaan.
woorden (bijvoorbeeld ‘jaguar’ als auto en niet als kat-
Het is mogelijk te bepalen welke informatie getoond
toegang hebben en autoriseert ze via een inlogcode en
De school kan leerlijnen kiezen en deze koppelen aan de
achtig dier). Dit koppelen op grond van overeenkomstige
wordt en ook over welke periode de informatie getoond
wachtwoord.
leerling. Leerlijnen toont de door de leerling te behalen
betekenis heet semantische technologie. Hiermee beho-
leerdoelen per periode, en geeft aan hoe ver de leerling
ren gekke zoekresultaten tot het verleden.
wordt. De enige voorwaarde is dat deze informatie in het systeem zit. Op dit moment werken ruim 3800 scholen
Ouderportaal is een aanvulling op leerlingvolgsysteem
op een bepaald moment is. Dat kan dan leiden tot aan-
Semantische technologie maakt het ook mogelijk om
met de Groepskaart, dat is opgenomen in ParnasSys.
ParnasSys. Een deel van de scholen die met ParnasSys
passingen (door de leerkracht) in het lesprogramma.
kindkenmerken leerstijl mee te nemen bij het selecteren
werkt gebruikt ook het Ouderportaal. De Groepskaart is een onderdeel van ParnasSys, gebouwd door Topicus in samenwerking met Driestar
Meer informatie op: www.parnassys.nl/voor-ouders
Educatief.
van het juiste leermiddel. Leerlijnen is ontwikkeld door Topicus en Driestar
Semantische technologie bestaat al lang maar door
Educatief. Sinds juli 2011 is het in het speciaal onderwijs
de almaar toenemende informatiestroom neemt de
in gebruik.
belangstelling toe. In 2011 wordt semantische technologie aangebracht in Wikiwijs.
Meer informatie op:
Op termijn meer informatie op: www.parnassys.nl Meer informatie op: www.surfnetkennisnetproject.nl/
www.parnassys.nl/parnassys-demo
resultaten/semantischweb
12 Tik-tik
13 AFAS Onderwijs
14 School of One
15 Vensters voor verantwoording
Relevant voor: informatieoverzicht
Relevant voor: informatieoverzicht
Relevant voor: digitale leeromgeving
Relevant voor: informatieoverzicht
Tik-Tik is een digitale ontmoetingsplaats voor kinderen,
AFAS maakt software die het scholen mogelijk maakt om
School of One is een educatief programma dat techno
Vensters voor Verantwoording is een project van de VO-
ouders en medewerkers in de kinderopvang waar zij
in één systeem digitaal toegang te krijgen tot verschillen-
logie gebruikt om scholen in staat te stellen maatwerk
raad waarbij alle cijfermatige informatie over scholen
informatie (zoals foto’s, video’s en verslagen) met elkaar
de (combinaties van) gegevens en verbanden daartus-
aan ieder kind te leveren. Het biedt ieder kind de stof
voor voortgezet onderwijs (van de inspectie, scholen en
uitwisselen. Kinderen kunnen met het systeem ook
sen. Scholen krijgen zo sturingsinformatie op verzoek:
aan op een manier die past bij zijn leerstijl en capaciteiten.
DUO) wordt verzameld in één systeem.
educatieve digitale spelletjes spelen, alleen of met
ze geven zelf aan welke informatie ze via het systeem
School of One werkt met acht leerstijlen (vijf ‘live’ en
Vensters voor Verantwoording ontwikkelt kwaliteitsstan-
andere kinderen.
willen ontsluiten. Zoals: leerlinggegevens, financiële
drie via de computer). Leerlingen worden in groepen
daarden en biedt de mogelijkheid schoolresultaten met
Tik-tik bestaat uit grote touch screen beeldschermen die
informatie, personeelsinformatie, etc.
begeleid door een (fysieke) leerkracht en individueel
elkaar te vergelijken. Hiermee krijgen scholen een goede
op een aantal strategische plekken in het gebouw staan.
De software zorgt ervoor dat alle informatie beschikbaar is
door een online begeleider. Aan het eind van de dag
basis voor een dialoog met alle belanghebbenden zoals
Gebruikers melden zich bij binnenkomst aan en dan
via één systeem met één look and feel en één wijze van be-
toetst het programma of de leerlingen de stof van die
schoolbestuur, ministerie, ouders en inspectie.
wordt direct automatisch geregistreerd welke kinderen
dienen. Medewerkers hoeven dus maar één keer worden
dag hebben begrepen. Op basis van die informatie
Doordat scholen zelf hun cijfers publiceren gaan ze pro
en medewerkers aanwezig zijn. De informatie wordt via
opgeleid om met al deze informatie te kunnen werken.
maakt het systeem een rooster voor de volgende dag,
actief om met de pers, de politiek en het publiek.
internet ontsloten, zo kunnen ouders op ieder moment
De software kan online worden gebruikt of lokaal
voor leerlingen én medewerkers.
informatie bekijken en invoeren.
geïnstalleerd.
School of One is gemaakt door een aantal partijen,
Vensters voor Verantwoording wordt binnenkort
waaronder Microsoft, die het steeds verder ontwikkelen.
uitgebreid naar het PO.
Tik-tik is sinds 2010 op de markt, cijfers over aantal
Op dit moment werken ruim 200 scholen met (verschil-
Er werken drie middelbare scholen in New York (totaal
gebruikers zijn niet openbaar.
lende onderdelen van) het systeem.
1500 leerlingen) met School of One op het gebied van
Meer informatie op:
wiskunde.
www.venstersvoorverantwoording.nl
Meer informatie op: www.tik-tik.nl
Meer informatie op: www.afas.nl/onderwijs Meer informatie op: http://schoolofone.org
35 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
5.1
Hoe wordt de Sterrenschool-ict ontsloten?
Waarom deze kaart?
Wat staat er op de kaart?
Dit boek beschrijft hoe de Sterrenschool-ict in elkaar
Omdat dus nog niet in detail te zeggen is wat
zit. De Sterrenschool-ict bestaat uit software en
een kindcentrum nodig heeft geeft de kaart hier-
informatie die in de cloud draait en via internet
naast in abstracte termen aan wat nodig is om de
toegankelijk is. Om het systeem te ontsluiten heeft
Sterrenschool-ict te ontsluiten. Dit valt uiteen in
een Sterrenschool natuurlijk apparaten nodig en een
twee vereisten: één ten aanzien van apparaten en
betrouwbare internetverbinding. Het was handig
één ten aanzien van de verbinding.
geweest als dit boek een boodschappenlijstje had gestaan met welke apparaten en infrastructuur een
Omdat de Sterrenschool-ict vanuit de cloud werkt
school nodig heeft om met de Sterrenschool-ict aan
is betrouwbare internetverbinding een absolute
de slag te kunnen. Maar dat is onmogelijk. Iedereen
voorwaarde voor het kunnen functioneren ervan.
die de technische ontwikkeling een beetje volgt,
Dit geldt uiteraard voor het gebouw van het kind
realiseert zich dat dit een heiloze onderneming is.
centrum, maar ook voor de thuissituatie van kinderen
De ontwikkelingen gaan domweg te snel. Wat nu
en medewerkers. Immers, een van de uitgangspunten
een hip en handig apparaatje lijkt, is morgen alweer
van de Sterrenschool is dat kind en medewerkers
achterhaald.
plaats en tijdonafhankelijk kunnen werken.
‘ Er zijn allerlei apparaten en voorzieningen nodig’ Er spelen meer vragen mee bij de aanschaf van de apparatuur. In De Sterrenschool 2.0 wordt verondersteld dat ouders het werkapparaat voor hun kind
Detectiesysteem voor aanwezigheid
kopen. Dat kan een kindcentrum van ouders vragen.
Een kindcentrum moet weten waar de
eenvoudig vast te stellen waar iemand is.
Dit register geeft dan een seintje wanneer er
Verplicht stellen kan niet, dus wat doet het kind-
kinderen en medewerkers zich bevinden, en
De denktank wil daarom dat de aanwezigheid
iemand niet als aanwezig is geregistreerd
centrum voor ouders die het niet kunnen of willen
op de Sterrenschool vraagt deze opdracht
van alle kinderen en medewerkers automa-
terwijl hij of zij er wel zou moeten zijn. Dan
betalen. Het zelf betalen? Sponsors zoeken?
extra aandacht. Op de Sterrenschool is er
tisch wordt geregistreerd.
krijgt de mentor bijvoorbeeld een sms als een
geen vaste uitgangssituatie die voor iedereen
5. NAWOORD
‘ Op de Sterrenschool is geen vaste uitgangssituatie’
Een andere vraag is wie er verantwoordelijk is
gelijk is. Vanwege het zelf mogen kiezen van
voor (het onderhoud aan) het apparaat. Dit hangt
vakanties en het aantal dagen dat een kind
natuurlijk samen met de vraag naar het eigenaar-
naar school gaat (binnen wettelijke grenzen)
schap. Maar stel dat de werkapparaten voor de
zijn niet alle kinderen op dezelfde dag
Dit kan bijvoorbeeld door iedereen een pasje
kind er niet is. Overigens zijn er, naast het
kinderen eigendom van het kindcentrum zijn, moeten
aanwezig. Hetzelfde geldt voor medewerkers.
te geven waarmee kinderen en medewerkers
pasjessysteem, tal van andere technische
de apparaten daar dan blijven of mogen ze mee naar
Daarnaast zitten kinderen niet in vaste
hun aankomst en vertrek registreren, en
oplossingen om te monitoren wie zich waar
huis? Mogen kinderen er buiten mee werken? Ze
klassen maar hebben ze ieder een eigen
daarnaast ook registreren wanneer ze een
bevindt. Welk systeem een school kiest is
meenemen naar het voetbalveld om elkaars dribbel
dagprogramma waarbij ze in wisselende
ruimte binnentreden en verlaten. Deze
onbelangrijk, zolang de functie maar wordt
techniek te filmen? Kortom, elk kindcentrum moet
groepen verblijven. Ook medewerkers hebben
gegevens worden dan direct opgeslagen in
vervuld.
een eigen lijn uitzetten rond deze vragen.
geen vaste klas of plek. Hierdoor is het niet
het aanwezigheidsregister.
36 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Ontsluiting van de Sterrenschool-ict
Apparaten voor kinderen en medewerkers Kinderen en medewerkers hebben een werkapparaat waar ze comfortabel op leren en werken (laptop, tablet). Kinderen en medewerkers hebben een mobiel apparaat om te communiceren en informatie te bekijken. Apparaten voor de Sterrenschool
APPARATEN
De Sterrenschool heeft interactieve presentatiesystemen zoals smartboards en beamers. De Sterrenschool heeft een detectiesysteem voor aanwezigheid en locatie. De Sterrenschool heeft informatiezuilen die toegang bieden tot de Sterrenschool-ict. Eisen waaraan deze apparaten moeten voldoen De werkapparaten moeten informatie kunnen presenteren en registreren. De werkapparaten ondersteunen alle media zoals video, foto, spraak en audio. De werkapparaten en mobiele apparaten kunnen overal en altijd verbinding maken met internet. Alle apparaten zijn geschikt voor de doelgroepen die ermee werken.
Hoe wordt de Sterrenschool-ict ontsloten?
Verbinding op de Sterrenschool De Sterrenschool heeft een snellle en betrouwbare internetverbinding nodig die hij draadloos aan kan bieden.
VERBINDING
Verbinding bij kinderen en medewerkers thuis Kinderen en medewerkers hebben thuis een snellle en betrouwbare internetverbinding nodig.
5.2
37 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Hoe nu verder?
De Sterrenschool is tot stand gekomen dankzij ‘open
Op deelterreinen hebben zij al initiatieven ontwikkeld
innovatie’. Daarmee bedoelen we dat mensen en
die - met enige aanpassingen - in de Sterrenschool-ict
organisaties die een goed idee hebben zelf initiatief
kunnen worden ingepast (zie voorbeelden op pagina
nemen dit uit te werken. Niet afwachten tot er in
34 en 35). De leden van de denktank zijn (gelukkig)
Den Haag wat gebeurt, maar krachten bundelen en
niet de enigen die dergelijke initiatieven ontplooien
met elkaar de praktijk veranderen in de gewenste
of die eraan willen bijdragen dat de Sterrenschool-ict
richting. Met het verschijnen van dit boek is de prak-
voor kindcentra beschikbaar komt.
tijk nog niet veranderd, maar zijn wel stappen gezet om de gewenste situatie dichterbij te brengen.
Kenmerk van open innovatie is dat alle kennis en initiatieven die al bestaan bij elkaar komen en elkaar
‘ Het systeem bouwen vergt nog veel inspanning’
Toekomstmuziek: De Sterrenschool 2.3?
Met dit boek heeft de denktank expliciet gemaakt
verder uit te werken. Niet alleen voor Sterrenscholen maar ook voor andere
punt opwerpen. Organisaties die zich willen aansluirelevante ontwikkelingen, kunnen contact opnemen
de Sterrenschool? Waarschijnlijk niet. verrichten om Sterrenschool-elementen
daarin graag het initiatief nemen en zich als centraal ten of de denktank op de hoogte willen stellen van
Is dit vierde boek het laatste boek over Er is nog een hoop denkwerk te
versterken. De denktank De Sterrenschool 2.2 wil
via www.desterrenschool.nl.
hoe een ict-systeem dat een innovatief kindcentrum
Meedenkers over de Sterrenschool 2.2
als de Sterrenschool mogelijk maakt eruit kan zien.
Wij danken de volgende mensen uit
De minimale functionele eisen die aan de Sterren-
het veld voor hun inbreng op het concept
school-ict gesteld moeten worden, staan hiermee
kindcentra. Denk hierbij aan het gebouw, de opleidings- en functie-eisen
van dit boek:
op papier.
Marianne Boschman, Platoo
voor de medewerkers of het operatio-
Ethel van Deventer, Stichting Kinderopvang
De noodzakelijke eerste stap voor de realisatie van
naliseren van leerdoelen in de dimensies vaardigheden en gedrag.
Vlaardingen
tot zo’n ict-systeem is hiermee gezet. Het systeem
Frank Kalshoven, De Argumentenfabriek
bouwen zal nog veel inspanning vergen van ict-
De Argumentenfabriek zal zich de komende jaren inzetten om ook rond deze thema’s met denktanks aan de
Christian Kluft, Leerplein055
bouwers, scholen, kinderopvangorganisaties en
Martijn Verbeek, Captise
educatieve uitgeverijen.
Frank de Wit, Dr. Rijk Kramerschool
slag te gaan en de resultaten te delen.
Jan van der Worp, Leerplein055
In de denktank De Sterrenschool 2.2 zijn al deze partijen vertegenwoordigd. De denktank is van zins gezamenlijk op het ingeslagen pad verder te gaan.
5. NAWOORD
Dit kaartenboek is uitgebracht door De Argumentenfabriek
Inhoud
Ontwerp
Prijs: € 29,95
Dit boek is te bestellen via
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/
in opdracht van denktank de Sterrenschool 2.2.
De Argumentenfabriek
De Argumentenfabriek
ISBN: 978-90-813592-0-7
www.argumentenfabriek.nl
of openbaargemaakt zonder voorafgaande schriftelijke
Oktober © 2011 , eerste druk
Kees Kraaijeveld
Maaike Molenkamp
Drukwerk: Wilco, Amersfoort
Meer informatie op
toestemming van De Argumentenfabriek.
Anouk Mulder
Leonie Lous
Papier: FSC gecertificeerd papier
www.desterrenschool.nl
38 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
Welke organisaties hebben De Sterrenschool 2.2 mogelijk gemaakt?
Wat is de Sterrenschool?
De Sterrenschool is een innovatief kindcentrum waar kinderen van nul tot twaalf vijfsterrenonderwijs genieten. Onderwijs en opvang werken onder één dak intensief samen aan de ontwikkeling van de kinderen. De Sterrenschool profileert zich met de volgende vijf sterren:
Waar vind ik een Sterrenschool? Op dit moment werken in Nederland een aantal scholen en kinderopvangorganisaties in meer of mindere mate volgens het concept de Sterrenschool. Een aantal anderen wil dit binnenkort gaan doen. Het actuele overzicht is te vinden via www.desterrenschool.nl
1 Het hele jaar open, van zeven tot zeven De Sterrenschool is het hele jaar open, dagelijks van zeven tot zeven uur. Ouders kunnen – binnen wettelijke grenzen - kiezen of hun kind vier of vijf dagen per week op de Sterrenschool verblijft. Ook vakanties en vrije dagen kunnen, binnen grenzen, zelf worden gekozen, ook door medewerkers. Hiermee geeft de Sterrenschool ouders de ruimte hun werk en privéleven te combineren.
4
5
Nadruk op taal, rekenen en lezen
Binding met de buurt
De Sterrenschool leert kinderen alles wat ze nodig hebben om klaar te zijn voor de 21ste eeuw. Kinderen ontwikkelen alle 21st century skills, zowel op cognitief, motorisch, sociaal, emotioneel en creatief gebied. Op elk van deze gebieden formuleren onderwijs en opvang gezamenlijk leerdoelen in drie dimensies: kennis, vaardigheden en gedrag. Dankzij deze drie dimensies hebben de gewenste vaardigheden en gedrag een basis in kennis. De Sterrenschool legt in het curriculum de nadruk op taal, rekenen en lezen. Deze vakken zijn cruciaal voor het succes in het vervolgonderwijs. Vakspecialisten geven kinderen hierin les en coachen de andere medewerkers in het lesgeven ervan.
In de buurt vervult de Sterrenschool een spilfunctie. De faciliteiten zoals mediatheek en werkruimtes staan open voor gebruik door buurtbewoners. Ook worden er op de Sterrenschool door verschillende aanbieders aanvullende diensten aangeboden, al naar gelang de behoefte van de omwonenden. De Sterrenschool betrekt de buurt ook bij de inhoud van het onderwijs.
2 Kinderen leren in één klimaat Op de Sterrenschool werken kinderopvang en onderwijs samen aan de ontwikkeling van het kind. Medewerkers hebben regelmatig contact en zijn – dankzij de Sterrenschool-ict – direct op de hoogte van relevante informatie over het kind. Op de Sterrenschool geldt één pedagogisch klimaat en één cultuur, waardoor het kindcentrum voor kinderen een veilige, vertrouwde en consistente omgeving is. De Sterrenschool biedt ook voor- en vroegschoolse educatie.
3
Vier boeken over de Sterrenschool Het idee van de Sterrenschool is uitgewerkt in tot nog toe vier elkaar opvolgende boeken, die door verschillende denktanks zijn gemaakt. Het eerste boek De Sterrenschool uit 2008 legt het basisidee neer. Een tweede denktank heeft dit basisidee verdiept, vooral door de rol van de kinderopvang verder uit te werken. Dit denkwerk staat - samen met een handleiding voor implementatie van de Sterrenschool - in het tweede boek De Sterrenschool 2.0 uit 2010. Eveneens in 2010 verscheen de Sterrenschool 2.1. Hier werkt een derde denktank de architectuur van de gepersonaliseerde leerreis uit.
Dit boek - De Sterrenschool 2.2 - bouwt hier weer op voort en beschrijft welke ict de Sterrenschool nodig heeft om alle sterren te laten stralen. Daarmee is deze ict nog niet beschikbaar, maar is het wel duidelijk hoe deze moet worden gebouwd.
Wie hebben er meegedacht?
Sterrenschool 2.2 (2011)
Sterrenschool 2.1 (2010)
De Sterrenschool is een work-in-progress. Met dit boek ronden wij het werk van de vijfde denktank af. Hiernaast een overzicht van alle denktanks en hun leden.
Frank van Amerongen, ThiemeMeulenhoff
Jaap van Loon, ThiemeMeulenhoff Martin de Goffau, ParnasSys Marieke Hochstenbach, Creative Learning Lab Jeroen Kroon, Afas ERP Software Henk Lamers, Microsoft Eduard Beck, Microsoft Michael van Wetering, Kennisnet Rob in ’t Zand, nul25 Henk Pullen, Sterrenschool Almere Hout-Noord Paulien van Roon, Almeerse Scholen Groep San Helfferich, Montessori Lyceum Flevoland Jan Overweg, Almere Kennisstad Lotte de Rooij, Almere Kennisstad
Jan Bulsink, APS Martin de Goffau, ParnasSys Jeroen Kroon, AFAS ERP Software Henk Lamers, Microsoft Willem van der Lugt, Stichting Prisma Jan Overweg, VGPO HAAL Tom van der Poel, Partou Lotte de Rooij, zelfstandig adviseur Hans Theeboom, Almeerse Scholen Groep Michael van Wetering, Stichting Kennisnet
Sterrenschool 2.0 (2010) ‘concept’ Marianne Boschman, Platoo Helga Fidder, Leerplein 055 Leo Huijssoon, Partou Toine de Kort, SKOBOS Hanneke van de Meerendonk, Kindwijzer Jan Overweg, Almere Kennisstad Mariet Schilperoort, Van Beekveld & Terpstra Sjaak Scholten, Archipel Cor Schuurman, Tinteltuin Joop Vlaanderen, V0S/ABB, Initiatiefgroep
Andere Tijden Noortje Wiezer, TNO
Sterrenschool 1.0 (2008) ‘implementatie’ Frans Bruinsma, SKOBOS Susanne Dijkstra, Partou Jelly Drijfhout, Kindwijzer Rob Gründemann, TNO Anja Hol, Kinderopvang Humanitas Matthijs Leendertse, TNO Jan Littink, VOS/ABB, Initiatiefgroep
Andere Tijden Hans van der Most, Leerplein 055 Henk Mulder, Archipel Lotte de Rooij, Almere Kennisstad Aimée de Wilde, Ministerie OCW
Body Bosgra, Onderwijsuitgever Ton Duif, AVS Meindert Eijgenstein, Stichting Prisma Antoinette Erdmann, Dotcomschool Henk Hendriks, Van Beekveld & Terpstra Marieke Huber, SBO Henkjan Kok, IJsselgroep Jo Koot, Prisma Kees Swart, Stichting SPOOR Frans Schouwenburg, Kennisnet
Dit boek gaat ervan uit dat de lezer bekend is met de Sterrenschool en de architectuur van de gepersonaliseerde leerreis. Deze boeken zijn te bestellen en digitaal in te zien op www.desterrenschool.nl en www.deargumentenfabriek.nl.
Maatwerk voor ieder kind Kinderen verschillen van elkaar, qua leertempo, leerstijl of belangstelling. De Sterrenschool komt aan deze verschillen tegemoet door kinderen geen jaarklassensysteem aan te bieden maar gepersonaliseerde leerreizen. Deze zijn afgestemd op de kenmerken en ontwikkeling van het individuele kind. Binnen de leerreizen neemt digitaal leren een belangrijke plaats in. Zo kunnen kinderen de lesstof tot zich nemen op de manier die het beste bij hen past en net zo vaak herhalen als nodig.
5.3
39 | NAAR EEN DIGITALE DOORBRAAK
DE STERRENSCHOOL 2.2
DE STERRENSCHOOL 2.2
Naar een digitale doorbraak Functionele eisen aan de Sterrenschool-ict