Sologashvilebi istoria bibliografia

Page 1

Tavad soloRaSvilebis sagvareulos istoriuli narkvevi

1


saqarTvelos istoriaSi erT-erT warCinebulTa gvars miekuTvnebian Tavadi soloRaSvilebi. vaxuSti batoniSvilis naSromSi “aRwera samefosa saqarTvelosa” Tavad soloRaSvilebis gvaris Sesaxeb aRniSnulia, rom “mTavarTa Soris awindelTa JamTa warCinebulesni da SemZlebelni” da “solaRaSvils ityvan ara 1

baraTianobasa, aramed mamulni da sasaflaoni maTni aCenen masve yofasa”. qarTl-kaxeTis mefis, giorgi XII-is vaJi - ioane batoniSvili Tavis TxzulebaSi - “SemoklebiT aRwera saqarTvelosa Sina mcxovrebTa TavadTa da aznaurTa gvarebisa” - Tavad soloRaSvilebis warmoSobis Sesaxeb wers Semdegs: “30. Tavadi soloRaSvili. eseni arian Zveladve axalcixelni kalmaxis adgilis erisTavis gvarisani. amaTi winapari vinme gaTaTrda da uwodes sulaRad, xolo amis STamomavlobisani, romelTac miiRas mahmadianoba, movidnen saqarTvelosa Sina mefobasa bagratisasa welsa 1375-sa da mefeman miiRo Tavadobisa xarisxiTa da uboZa gvaradca soloRas Sviloba da arian munidgan mcxovrebni somxiTsa, romelnime gardmovidnen ruseTs da daSTnen, xolo sxvani amaTni daSTnen qarTlsave Sina da aw arian: 1) ieses Svilebi, 2) zazas Svilebi da sxvani Zmanni maTni, xolo sxvani soloRas Svilebi, romelnica arian TaTrad, hscxovreben 2

axalcixis nawilsa Sina Cildiris kerZo adgilsa.” cnobili sazogado moRvawe da mwerali, mefe erekle II-is SviliSvili, aleqsandre jambakur-orbeliani (1802-1869), Tavis erT-erT TxzulebaSi, romelic orbelianTa sagvareulos istorias exeba da Tavisi winaprebis ambebs aRwers, iqve Tavad solaRaSvilebis warmomavlobis Sesaxebac cnoba mohyavs. igi SeniSnavs, rom `Tavadi solaRaSvilica sworeT Cveni gvareulobisa aris. Tumca solaRaSvilebi amboben. `osmaleTidgan movsulvarTo.~ diax, osmaleTidan mosulan, magram garemoebis gamo aqedgan gadasuli isev aqeTken gadmosula imisi momavali da Tavis mamapapis mamulzeve damdgara~.3 aleqsandre orbeliani cdilobs, solaRaSvilebi baraTaSvilebis ganStoebad warmoaCinos. is cota ucnaurad xsnis maTi TurqeTidan mosvlasac `aqedan [qarTlidan TurqeTSi] gadasuli isev aqeTken gadmosulao~. TurqeTSi, albaT, samxreT saqarTvelo, anu Turqebis mier dakavebuli qarTuli teritoriebi, konkretulad ki axalcixis safaSo unda igulisxmebodes. Tavad solaRaSvilebis sagvareulos warmomavlobas exeba aseve saqarTvelos centralur istoriul arqivSi daculi 1616 wels gacemuli erTi Turquli sigeli. sabuTi gamosca mkvlevarma, prof. cisana abulaZem. man gamoarkvia, rom Cildiris beglarbegis wardginebiT Salva solaRaSvilisTvis sabaraTianoSi saxaso mamulis boZebas exeba. rogorc mkvlevari varaudobs, Turquli sigeli adasturebs mosazrebas, rom solaRaSvilebi baraTaSvilebis ganayofebi ar arian. sabuTis teqstidan Cans aseve, rom Tavadi Salva solaRaSvili mefe Teimuraz I-is Tanamzraxveli da sparselebis winaaRmdeg aqtiuri mebrZoli yofila.4 pirveli dokumenturi cnobebi soloRaSvilebis Sesaxeb gvxvdeba qarTul istoriul wyaroebSi XV-XVI saukuneebis mijnidan. am sagvareulos uZvelesi, 2


istoriulad cnobili warmomadgenlebi, arian Zmebi qavTar da Salva ivanes Ze 5

soloRaSvilebi. XV saukunis II naxevarSi, erTiani saqarTvelos monarqiis daSlis Semdeg, warmoiSva qarTlis, kaxeTis, imereTis samefoebi da samcxe-saaTabagos samTavro. politikurad daSlil saqarTveloSi didi da mcire saTavadoebis Camoyalibeba mimdinareobda calkeuli samefos SigniT. vaxuSti batoniSvilis cnobiT aseTi 6

saTavado iyo sasoloRaSvilo. am drosaa savaraudo soloRaSvilTa saTavados Seqmna. Tavad soloRaSvilebis rezidencia sofel kumisSi iyo. XVI-XVII ss.-Si iq maT sasaxle, cixe-simagre da karis eklesia hqondaT. soloRaSvilTa sagvareulo sasaflao kabereTis monasterSi iyo.7 maT saTavadoSi Semdegi soflebi Sedioda - kumisi, gvritiauli, kalmaxi, nifaxavi, tabaxmela, saRorisi, mamisdaba, masruti, tagnageTi, Rveubani, monasteri, asureTi, yafarisi, Wapalasi, jigraSeni, syalTubani. soloRaSvilTa saTavados, iseve, rogorc sxva saTavadoebs, samarTavad unda hyoloda Tavisi moxeleebi (mouravi, mdivani, mamasaxlisi, xelosani da sxv.), magram amis Sesaxeb cnobebi istoriul wyaroebSi ar aris daculi. Tavad 8

soloRaSvilTa aznaurebi iyvnen: garsuaSvilebi. XV-XVI saukuneebis mijnidan moyolebuli, Tavad soloRaSvilebis gvaris warmomadgenlebi qarTul istoriul sabuTebSi araerTxel ixseniebian. 1490 wels, vaxuSti batoniSvilis cnobiT, mefe konstantine II-m (1478-1505) qarTlSi SemoWrili TaTrebis winaaRmdeg “warmoavlinna winare qaixosro ciciSvili da javaxiSvili javaxi spiTa Suelad baraTianTa moswrafed. mosvlasa amaTsa Sekrbnen qaixosro, javaxi da baraTianni, da daesxnen Wandars mdgomTa TaTarTa. moscaT RmerTman Zleva da mosrnes sruliad, rameTu vercaRaTu matyvi ganera, da Semoiqcnen alafiTa savseni. miesmaT tfiliss mdgomTa TaTarTa ese spaTa TvisTa sruliad mowyueda da moslva mefisa konstantinesi, moecalnen tfiliss da warvidnen. maSin gardauswres kumisis bolos qaixosro ciciSvilman da baraTianTa da iqna brZola Zlieri. Semdgomad iZlivnen TaTarni da mosrvidnen qarTvelni, rameTu TavTa maTTa acmidian RobemargilTa zeda. aramed ukana mslvelni nawyuedTa qarTvelTa moeswrnen TaTarni da Seiyarnes SuaSi qarTvelni. maSin ganmxdnen baraTaSvili sulxan, qaixosro ciciSvili da javaxiSvili javaxi, viTarca winaTni gmirni romelnime da gamovlnes brZoliTa TaTarni yovliTa spiTa TvisiTa. garna, codvaTa CuenTaTvs, romelnime sxuani qarTvelni atones da moswyvdnes TaTarTa, xolo sxuani Turqni uRonoTa orbeTis Zirs mdgomTa daesxmodnen. aramed maradis baraTianni mZle eqmnebodian TaTarTa. AmisTvis Zleuli xalil beg warvida winaSe yeenisa da auwya ese yoveli. xolo Semdgomad welsa warmovlina kualad spani yeenman. ...ganizraxa mefeman didebulTa TvisTa TanabrZolisaTvs TaTarTa. maSin warCinebulni etyodnen ara brZolasa pirispir, garna gamagrebasa cixesimagreTasa da sadaca jer iyos brZolasa, raTa aramarcxiTa umetesad SevknindeT. sTnda ese mefisa da ganemzadnen egret; xolo TaTarni igi movidnen orbeTis Zirs, verara Semusrnes da moadgnen koJris cixesa, da uwyes srola TofTa. mas Ramesa movida Tovli didi, amisTvis ukudgnen TaTarni cixisagan. 3


maSin SemWirvebulni mecixovneni gamovidnen masve Ramesa, romelTa Tav maTda iyo [qavTar] soloRaSvili da ivltodnen Tvis-Tvisad. dilasa ixiles TaTarTa cixe ukacuri, Sevidnen da Semusres cixe, merme moadgnen tfiliss. Jamsa amas mefe kostantine idga niCbiss da aZlevda Zalsa spaTa baraTianTa da amagrebda maT. xolo TaTarTa, viTar ver Semusres tfilisi mefes axlove yofisaTvs, warmoavlines 1500 rCeuli mxedarni da sxuani spani mravalni morbevad orbeTis garemoTa. maSin Semouxdnen TaTarni mTis dabnebTa da, romelnica povnes, moswyvidnes da mostyuevnnes. ese yoveli miesmaT baraTianTa enageTs mdgomTa da maT Tana qaixosro ciciSvilsa, TurmaniZes qaixosros da Tavsa maTsa sulxan baraTaSvilsa. eseni warvidnen mswraflad da miewivnen TaTarTa. mislvasa da kueTebasave wariqcivnes amaT TaTarni da Sesjarnes Rrate-kldovanTa da RelovanTa Sina da mosrvidnen da swyueddnen, viTarca qaTamTa, rameTu diodian sisxlni maTni rud. moscaT RmerTman Zleva, wariqcivnes TaTarni da moswyvdnes, viTar mciredniRa gardaexuewnen�.9 XVI s.-is dasawyisSi qarTlis mefe daviT X-m (1505-1525) saxlTuxucesis Tanamdeboba, Tavad ivane soloRaSvils ukavia.10 mas luarsab batoniSvilma ganuaxla misive mkvidri sofel Sindisis wyaloba.11 1512 wels mas ymebi gaqcevian da giorgi batoniSvils misvlian. SeudgeniaT yalbi sabuTi, ris gamoc Tavad ivane soloRaSvils cixe da mamuli daukargavs. qarTlis mefe daviT X-m mas nasisxlad uwyaloba gabriela beTiaSvilis Svilebi.12 1519 wels ivane soloRaSvilma qvaTaxevis vlaqernis RvTismSoblis eklesias kavTisxevSi ori glexi, venaxi da sasaxle Seswira da daavala TavisTvis ori aRapis gadaxda.13 1525 wels, man aseve Seswira mRvimevis udabnos diRomSi lomiSvilisagan nayidi venaxi da aRapi 17 ianvars, wminda antonis dResaswauls daiwera.14 1527-1556 wlebs Soris Sedgenili sabuTis mixedviT, Tavad ivane soloRaSvilma monawileoba miiRo mowmis saxiT, qarTlis mefe luarsab I-is 15

(1527-1556) mier, barzi zedginiZisaTvis micemuli pirobis wignisa. 1527-1556 wlebs Soris Sedgenili sabuTis mixedviT, Tavadma Salvam ivanes Ze soloRaSvilma, qarTlis mefe luarsab I-Tan erTad monawileoba miiRo Tavad 16

baraTaSvilebis gayraSi. 1543-1558 wlebs Soris Sedgenili sabuTis mixedviT, Tavadma Salva ardaSel Ze soloRaSvilma monawileoba miiRo Taya amilaxorsa da bagrat 17

muxranbatonsi Soris samamulo davis garCevaSi. 1556-1600 wlebs Soris Tavadi ardaSel soloRaSvili qarTlis samefoSi bWe da mosamaTle iyo. man giorgi gabaSvilTan finezisa da misi Zmis samamulo 18

dava gaarCia. 1558 wels Sedgenili sabuTis mixedviT, Tavad zaldastan soloRaSvilma monawileoba miiRo mowmis saxiT, Turqistanis mier iesesaTvis micemuli mamulis nasyidobis wignisa.

19

4


1558 wels Tavad iese soloRaSvilma Tavis SvilebTan SalvasTan, ivanesTan da SermazanTan erTad, iyida Tavisi ymis Turqistanisgan mkvidri mamuli muxani xevis pirisaken, solaRaianTa da tagnageTis sazRvrebamde.20 1565 wels Tavad elizbar soloRaSvilma Tavis SvilebTan SalvasTan da giorgisTan erTad, papua maRalaZes mohyida kavTisxevSi glexi demetre mamuliT, erTi sakomlo venaxi da ori xodabuni, Tavisi wili sasaxle, qvevri, marani da yovelive, rac ki misi wili iyo qvaTaxevSi.21 1581 wels qarTlis mefe simon I-ma (1556-1600), Tavad ivane soloRaSvils da mis Zmebs merabs da daviTs maTi wili mamulisa qalaqis piras, verisxevSi, 22

tabaxmelas erTi komli da soflebi dre, Savni da mamisdama uboZa. 1606 wels qarTlis dedoflebma nestandarejanma da Tamarma, Tavad beJan beburis Ze soloRaSvils uwyalobes zurab soloRaSvilis kerZo mamuli 23

mamisdabaSi. 1619 wels Tavad SioS solaRaSvils qarTlis mefe bagrat VII-is (1616-1619) meuRlem, ana dedofalma, `bednieri batonis~ mier nasrias da beJanas xeliT naboZebi kuTvnili miwebis wyaloba ganuaxla tabaxmelasa da jigraSenSi.24 1624 wels qarTlis me simon II-Tvis (1619-1631) `erTgulsa da mravalferad TavdadebiT namsaxursa, molareTuxuces SioSs~ soloRaSvils ubrZanebs, rom `giboZeT kumiss, rac Tquens ganayofs zurabs da mis Zmas hqonebodes, an glexi da an sxua mamuli~.25 1630 wels qarTlis da kaxeTis mefe Teimuraz I-ma (1625-1633), Tavad SioS soloRaSvils samefo karis molareTuxucesobis Tanamdeboba uwyaloba.26 qarTlSi gamusulmanebuli mefe rostomis (1633-1658) Camosvlis Semdeg, istorikos farsadan gorgijaniZis cnobiT: “masTan movidnen qarTlis yvela Tavadi...”.27 1633-1658 wlebs Soris qarTlis mefe rostomma (1633-1658), Tavad biZina soloRaSvils mefis meRvineTuxucesoba uboZa.28 masve, 1646 wels samamulo dava hqonda Tavisi ganayofis SioS soloRaSvilis SvilebTan - daviTTan da TamazTan, romelTac qarTlis mefe bagrat VII-is mefobaSi Seyria. is maT edaveboda amovardnili saerTo naTesavis nujadin soloRaSvilis mamulze tabaxmelaSi.29 1637 wels qarTlis mefe rostomma, Tavad elizbar soloRaSvils kabenis monastris wyaloba ganuaxla. sigelSi aRniSnulia, rom kabeni `ZvelTagan solaRaSvilebis mkvidri sasaflao~ yofila.30 1637 wels, aseve mefe rostomma TbilisSi, Tavad SioS soloRaSvils `mkuidri da nasyidi ymebi~ daumtkica. `ese Tquenis papis nasyidi varTanaSuilebi, mixuaSvilebi, defuaSvili... maTis mamuliTa... gqondes... samkuidroT da sabolovoT~.31 1639 wels qarTlis mefe rostomma, Tavad elizbara soloRaSvils boqaulTuxucesis Tanamdeboba uboZa.32 1654 wels mefe rostomma Tavad biZina soloRaSvils da mis vaJs beJans, `masrutis orsave xevs Sua, misi nasoflariT, zemo begis Zirs rom gza gava, imis datanebiT~ uboZa, romelic “ZvelTagan solaRaSvilebis mama-papaT hqonebodaT”.33 5


1661-1675 wlebs Soris qarTlis mefe vaxtang V-m (1658-1676), Tavad zurab soloRaSvils samefo karis saxlTuxucesoba uboZa.34 XVI-XVIII saukuneebis manZilze Tavad soloRaSvilTa gvaris warmomadgenlebi aqtiurad moRvaweobdnen qarTlis samefos politikur cxovrebaSi, rogorc mefis karis kacni, mrCevlebi da maRali Tanamdebobis pirebi:

beJan

soloRaSvili 36

dedoflis eSikaRasi, 38

- meRvineTuxucesi,

-

35

boqaulTuxucesi,

beJan 37

beri soloRaSvili - mamasaxlisi,

39

elizbar soloRaSvili - oxiayorCi, 41

yeenis muRarabi da musaibi,

soloRaSvili

palatis -

biZina soloRaSvili boqaulTuxucesi

40

da 42

43

44

-

zaal soloRaSvili - dedoflis saxlTuxucesi,

zurab soloRaSvili - samefo karis saxlTuxucesi, saxlTuxucesi,

soloRaSvili

uxucesi

dedoflis

da

ivane soloRaSvili 45

mwignobarTmTavari, 46

saxlTuxucesi,

SioS

qaixosro

soloRaSvili

-

47

molareTuxucesi. 1688 wels qarTlis mefe erekle I-ma (1688-1703), zaal soloRaSvils sagvareulo saxelo - dedoflis saxlTuxucesoba uboZa.48 1689 wels qarTlis mefe erekle I-ma, Tavad beJan biZinas Ze soloRaSvils boqaulTuxucesis Tanamdeboba uboZa.49 1691 wels qarTlis mefe erekle I-ma, Tavad beJan soloRaSvils dedoflis eSikaRasoba uboZa.50 1693 wels dedofalma elenem, Tavad qaixosro soloRaSvils uwyaloba dedoflis karis saxlTuxucesoba, romelic mis winaprebs dedofal mariamisgam hqoniaT nawyalobevi.51 1697 wels qarTlis mefe erekle I-ma, Tavad aslamaz ioramis Ze soloRaSvils CamoarTva misi kerZo tabaxmelas saRorisis mamuli, romelic aslamazis ganayofs, erekles uboZa. Semdgom mefem kvlav Seiwyala da 52

tabaxmelaSi mamisagan wilSi gamoyofili oTxi komli maTi mamulebiT uboZa. 1718 wlis 12 oqtombers, mefe vaxtang VI-is mier, Tavad aslamaz solaRaSvilisadmi micemul sigelSi aRniSnulia: `gviboZebia quemo-bolnis Seni nasyidi glexi sonRulaSvili Tavisi mamuliT~.53 1721 wlis vaxuSti bagrationis mier qvemo qarTlSi (sabaraTianoSi) Catarebuli aRweris mixedviT, Tavad solaRaSvilebidan mebatoneebi arian: iese, zurabi, giorgi, aslamazi, SioSi, yafari, avTandili da ioTami, romlebic floben soflebs: asureTi, gudelisi, dre, veZisi, kumisi, mamisdaba, monasteri, saRorisi, tabaxmela, tagnageTi, Roubani, Sindisi, Wapala.54 1724 wels mefe vaxtang VI, 2000 amaliT, gadasaxlda ruseTSi, sadac, sxva TavadebTan erTad, Tavadi soloRaSvilebic imyofebodnen. erT-erTi maTgani Tavadebi papuna da Sermazan soloRaSvilebi iyvnen.55 mogvianebiT, 1753 wels, Tavadi papuna solaRaSvili qarTvel husarTa polkSi Cairicxa.56 1724 wlis oqtomberSi qarTlis mefe iese (1714-1716,1724-1727), Tavisi „kariT warvlenil mosaqmeTadmi“, Tavadi iese solaRaSvilisaTvis siTarxnis boZebis Sesaxeb, brZaneba gamosca. sigelSi aRniSnulia, rom `q. Cveni bZaneba aris kariT 6


Cvenis warvlenilno mosaqmeno, merme solaRaSvilis ieses mamuli kurTxeul ars. papisa da mamis Cvenis da Cvenis Zmis mefisagan Tarxani yofilan, raginradac imiTgan naboZebs sigelSi eweros, axla Cvenc ieses kerZi ese gviTarxnebia, xel nurvisa gaqvsT qksa uib, RvinobisTvis, iese~.57 1744 wels mefe Teimuraz II-m (1744-1762) da misma vaJma, mefe erekle II-m (1744-1798), faqtiurad, qarTli da kaxeTi erT samefod gaaerTianes, (1744 w. defaqto, xolo mamis - Teimuraz II-is gardacvalebis Semdeg, 1762 w. de-iure).58 1749 wels qarTlis mefe ieses ukanono Svili abdula-begi aujanyda mefe erekle II-s. man daiwyo jaris Segroveba. mefe erekle II-s mxari dauWires qarTlis da kaxeTis Tavadebda, romelTa Soris Tavadi soloRaSvilebic iyvnen. mematiane papuna orbelianTan, amasTan dakavSirebiT, aRniSnulia - “movida es ambavi qalaqSi. Seiqmna mzadeba omisa. movida abdula-beg batoniSvili yizilbaSis jariT, Camoxda kodaze. am jaris Tavi qazim-xan iyo, romeli Sahnadir yaenis maxlobeli yma yofiliyo da Tvalebic im yaens daeTxara da axla im yaenis sikvdils ukan spasalarTan mosuliyo da didi pativi mieca da axlac sardlad aqeT gamoelaSqrebina, abdula-beg batoniSvilisaTvis gamoetanebina, arca omi da pirdapiri egonaT. gamougzavnes erekles, mefesa kaxeTisa da gamgebelsa qarTlisasa: “qalaqi dagvicaleo” da qarTvelnic daebarebina kodaze da egreTve minbaSi cixisa. ra moismina mefem ereklem ambavi, ese brZana: “sanamdis suli midgas, Cemgan aqedam gasvla ar iqnebao”. agreTve qarTvelTa yovelTa SeuTvales: “Cveni da Seni batonymoba ar iqnebao”. arc minbaSi miendo. es abdula-beg batoniSvilma didad iwyina, aiyarnen dilas adre, lazarobis wina dRe, paraskevi iyo da amovida es jari mTliv Sindisis wverze, iqav kodaze Semoyroda Zma Tvisi usein-beg, romeli scevda birTvisis cixesa sabaraTaSvilos jariT. agreTve sulxan orbeliani Semoeyara, movidnen qalaqze, win sabaraTaSvilo moimZRvares, Seiqmna qalaqSi mzadeba omisa, Seyara saRmrTo dasni yovelni antoni patriarqman, keTilsaTnoebisa safuZvelman, da eklesiani qalaqisani yovelni paraklisiTa da cremlTa dinebiT moilocna. amisa Semdgomad akurTxa mefe erekle jariTurT da gabZanda qalaqiT omad, ubZanes revaz orbelians da qisiyis jars mewinaved misvla sabaraTaSvilosi. aq mefes ereklesTan iyvnen orbelianni sruliad, sulxanis garda, zurabaSvilebi, iaralisSvilebi, soloRaSvilebi, gabaani da TurqistanisSvilebi. avidnen eseni Taborisaken. Seiqmna omi ficxeli, rom Tofis xmisagan aRara ismodara da komlisagan jari aRara Canda. pirvelsave mosvlaze gaemarjvaT revaz orbelians da qisiyelT, gaiqcives jari. gamarjveba mouxda mefes erekles... da SemobrZanda qalaqSi gamarjvebuli”.59 1755 wels xunZaxis mflobeli nursal-begi lekTa gaerTianebuli 20 aTasiani laSqriT saqarTvelos Semoesia da yvarlis cixes alya Semoartya. alyaSi moqceulebi TavganwirviT ibrZodnen, magram tyvia-wamali da sursaTi SemoakldaT. mefe erekle II-m cixeSi maSveli razmis Segzavna gadawyvita da moxaliseebs mouwoda. vinc am saqmes Seasrulebda, mefe erekle II hpirdeboda `TavadiSvils Tavis Sesaferis saxelos, agreTve aznaurisSvils da glexs kacze oTx Tumans, or sakomlo mamulsa da siTarxnes mivscemTo~.60 moxaliseTa Soris sxva TavadebTan erTad solaRaSvili tarielic gamovida. moxaliseTa 206 kaciani razmi Segrovda: maT Soris cxra TavadiSvili, ori aznauri, erTi 7


xucesi da danarCeni glexi. moxaliseebma Tavisi davaleba warmatebiT Seasrules, RamiT gavidnen qiziyidan, yaraulebs Tavs daesxnen da cixeSi saWiro maragi Seitanes, riTac mtris jarSi areuloba gamoiwvies. am qmedebiT, mefe erekle II-m yvarlis cixe-simagre alyidan daixsna. man saTanadod daufasa yvela moxalise.61 1783 wlis 24 ivliss qarTl-kaxeTis samefosa da ruseTis imperias Soris, georgievskSi, xeli moewera mfarvelobiT traqtats. qarTlsa da kaxeTSi TavadTa da aznaurTa oficialuri nusxa Sedgenil iqna mefe erekle II-s brZanebis Tanaxmad da warmoadgenda 1783 wlis georgievskis traqtatis oficialur danarTs. am nusxaSi moxseniebulia 62 Tavaduri (maT Soris Tavadi soloRaSvilebic) da 317 aznauruli gvari, romelTac, aRniSnili traqtatis safuZvelze, miniWebuli hqondaT ruseTis Tavad-aznaurul gvarebTan 62 gaTanabrebuli uflebebi. 1795 wlis 10-11 seqtembers iranis Sahis, aRa-mahmad-xanis (1794-1797), Semosevis dros Tavad soloRaSvilebma aqtiuri monawileoba miiRes krwanisis brZolaSi. 1801 wels, qarTl-kaxeTis samefos gauqmebisa da rusuli mmarTvelobis sistemis damyarebis gamo, soloRaSvilebis saTavado administraciulad gauqmda, magram maT gvars arc maSin daukargavs Tavisi brwyinvaleba. Tavadi soloRaSvilebi, rogorc uwarCinebulesi gvaris warmomadgenelni, aRiarebuli da Setanil iqnen ruseTis imperiis Tavadebis siaSi.63

8


gamoyenebuli wyaroebi da literatura 1. vaxuSti batoniSvili. aRwera samefosa saqarTvelosa. “qarTlis cxovreba”, t.IV. teqsti dadgenilia yvela ZiriTadi xelnaweris mixedviT s.yauxCiSvilis mier. Tb, 1973, gv.34. 2. ioane bagrationi. SemoklebiT aRwera saqarTvelosa Sina mcxovrebTa TavadTa da aznaurTa gvarebisa. redaqtori da gamomcemeli z.kacelaSvili. Tb., 1997, gv.35. 3. xelnawerTa instituti, fondi H-2490 (xelnaweri). 4. c.abulaZe, `solaRaSvilTa saTavados istoriisaTvis~, xelnawerTa erovnuli centris korneli kekeliZis seminarze wakiTxuli moxseneba, Tbilisi, 27.01.2010. (http://www.manuscript.ge/index.php?m=747). 5. beri egnataSvili. axali qarTlis cxovreba. pirveli teqsti. “qarTlis cxovreba”, t.II. teqsti dadgenilia yvela ZiriTadi xelnaweris mixedviT s.yauxCiSvilis mier. Tb, 1959, gv.345; xelnawerTa instituti, fondi Hd-2122 (15051525 ww.), (xelnaweri); scia, f.1449, aR. 1, sabuTi #1534a (1519-1525 w.); scia, f.1449, aR. 1, sabuTi #1538 (1519-1525 w.). 6. vaxuSti batoniSvili. aRwera samefosa saqarTvelosa. das. naSr. gv.34. 7. scia, f.1450, aR. 28, sabuTi #189 (1637 w.). 8. xelnawerTa instituti, fondi Hd-13560a (1658 w.), (xelnaweri); 9. vaxuSti batoniSvili. aRwera samefosa saqarTvelosa. “qarTlis cxovreba”, t.IV, (1973), das. naSr. gv.387-389. 10. scia, f.1449, aR. 1, sabuTi #1534a (1519-1525 ww.); pirTa anotirebuli leqsikoni XI-XVII ss. qarTuli istoriuli sabuTebis mixedviT. t.IV. tomi Seadgines: m.surgulaZem da d.kldiaSvilma. Tb., 2007, gv.185. 11. xelnawerTa instituti, fondi Sd-798 (1505-1525 ww.), (xelnaweri). 12. scia, f.1448, aR. 1, sabuTi #61 (1512 w.); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.185. 13. scia, f.1449, aR. 1, sabuTi #1534a (1519-1525 ww.). 14. scia, f.1449, aR. 1, sabuTi #1538 (1525 w.). 15. xelnawerTa instituti, fondi Hd-2120 (1527-1556 ww.), (xelnaweri). 16. scia, f.1450, aR. 18, sabuTi #98 (1527-1556 ww.). 17. xelnawerTa instituti, fondi Hd-13750 (1543-1558 ww.), (xelnaweri). 18. xelnawerTa instituti, fondi Sd-1025 (1556-1600 ww.), (xelnaweri). 19. xelnawerTa instituti, fondi Sd-734 (1558 w.), (xelnaweri). 20. xelnawerTa instituti, fondi Sd-734 (1558 w.), (xelnaweri). 21. 10. scia, f.1448, aR. 1, sabuTi #5087g (1565 w.). 22. scia, f.1450, aR. 28, sabuTi #209 (1581 w.). 23. xelnawerTa instituti, fondi Hd-2091 (1606 w.), (xelnaweri). 24. scia, f.1450, aR. 28, sabuTi #196 (1619 w.); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.187. 25. saqarTvelos siZveleni, t.II. saistorio da saeTnografio sazogadoebis gamocema, eq. TayaiSvilis redaqtorobiT, tf., 1909, gv.408; xelnawerTa instituti, 9


fondi Sd-739a (1634 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.187. 26. xelnawerTa instituti, fondi Sd-741 (1630 w.), (xelnaweri). 27. Парсадан Горгиджанидзе. История Грузии. Перевод Р.К.Кикнадзе и В.С.Путуридзе. Исследование и указатели Р.К.Кикнадзе. Тб.,1990, стр.86-87. 28. xelnawerTa instituti, fondi Hd-14668 (1658 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni XI-XVII ss. qarTuli istoriuli sabuTebis mixedviT. t.IV. das. naSr. gv.181. 29. xelnawerTa instituti, fondi Sd-744 (1646 w.), (xelnaweri). 30. scia, f.1450, aR. 28, sabuTi #189 (1637 w.); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.185. gv.183. 31. saqarTvelos siZveleni, t.II. das. naSr. gv.412; xelnawerTa instituti, fondi Sd-743 (1637 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.187. 32. xelnawerTa instituti, fondi Qd-1387a (1639 w.), (xelnaweri). 33. saqarTvelos siZveleni, t.II. das. naSr. gv.416. 34. xelnawerTa instituti, fondi Sd-751 (1661-1675 ww.), (xelnaweri). 35. scia, f.1448, aR. 1, sabuTi #4572 (1689 w.). 36. scia, f.1448, aR. 1, sabuTi #5072 (1691 w.). 37. scia, f.1450, aR. 35, sabuTi #173 (XVII s.); pirTa anotirebuli leqsikoni XIXVII ss. qarTuli istoriuli sabuTebis mixedviT. t.IV. tomi Seadgines: m.surgulaZem da d.kldiaSvilma. Tb., 2007, gv.181. 38. xelnawerTa instituti, fondi Hd-14668 (1658 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.181. 39. scia, f.1450, davTari #28, sabuTi #189 (1637 w.); scia, f.1448, aR. 1, sabuTi #3134 (1657 w.). 40. xelnawerTa instituti, fondi Qd-1387 (1639 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.183. 41. xelnawerTa instituti, fondi Sd-751 (1661 w.), (xelnaweri). 42. xelnawerTa instituti, fondi Sd-757 (1688 w.), (xelnaweri). 43. xelnawerTa instituti, fondi Sd-752 (1657 w.), (xelnaweri). 44. xelnawerTa instituti, fondi Hd-2122 (1505-1525 ww.), (xelnaweri). 45. scia, f.1449, aR. 1, sabuTi #1534a (1519-1525 w.); scia, f.1449, aR. 1, sabuTi #1538 (1519-1525 w.). 46. xelnawerTa instituti, fondi Sd-758 (1693 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.187. 47. scia, f.1450, davTari #28, sabuTi #124 (1619-1624 ww.). 48. xelnawerTa instituti, fondi Sd-757 (1688 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni XI-XVII ss. qarTuli istoriuli sabuTebis mixedviT. t.IV. das. naSr. gv.184. 49. scia, f.1448, aR. 1, sabuTi #4572 (1689 w.); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.180. 50. scia, f.1448, aR. 1, sabuTi #5072 (1691 w.).

10


51. xelnawerTa instituti, fondi Sd-758 (1693 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni XI-XVII ss. qarTuli istoriuli sabuTebis mixedviT. t.IV. das. naSr. gv.186. 52. xelnawerTa instituti, fondi Sd-762 (1697 w.), (xelnaweri); pirTa anotirebuli leqsikoni.., t.IV. das. naSr. gv.180. 53. saqarTvelos siZveleni, t.II. saistorio da saeTnografio sazogadoebis gamocema, eq. TayaiSvilis redaqtorobiT, tf., 1909, gv.510-511. 54. aRwera mewinave droSisa sabaraTaSvilosa da somxiTisa, Sedgenili vaxtang meeqvsis brZanebiT vaxuSti batoniSvilisa da givi TumaniSvilis mier 1721 wels, masalani saqarTvelos statistikuri aRwerilobisa, e. TayaiSvilis gamoc., Tb., 1907, gv.140-149,156. 55. vaxtang VI-is amalis 1737 wlis sia. wignSi: s.yubaneiSvili. daviT guramiSvili qarTul husarTa polkSi. Tb., 1965, gv.167. 56. s.yubaneiSvili. daviT guramiSvili.., das. naSr. gv.219. 57. xelnawerTa instituti, fondi Hd- 1949 (xelnaweri). 58. papuna orbeliani. ambavni qarTlisani. teqsti daadgina, Sesavali da saZieblebi daurTo e.cagareiSvilma. Tb., 1981, gv.102-106; saqarTvelos istoriis narkvevebi, t.IV. tomis redaqtori m.dumbaZe. Tb., 1973, gv.454. 59. papuna orbeliani. ambavni qarTlisani. teqsti dadgina, Sesavali, leqsikoni da saZieblebi daurTo e.cagareiSvilma. Tb., 1981, gv.136-137. 60. papuna orbeliani. ambavni qarTlisani. das. naSr. gv.137. 61. papuna orbeliani. ambavni qarTlisani. das. naSr. gv.137; saqarTvelos istoriis qronikebi XVII-XIX ss. teqstebi gamosacemad moamzada, gamokvlevebi, SeniSvnebi da ganmartebebi daurTo a.ioselianma, Tb., 1980, gv.105. 62. georgievskis traqtati. 1783 wlis xelSekruleba ruseTis mfarvelobaSi aRmosavleT saqarTvelos Sesvlis Sesaxeb. teqsti gamosacemad moamzada, Sesavali da SeniSvnebi daurTo g.paiWaZem. Tb., 1983, gv.57. 63. scia, fondi 2, aRwera 1, saqme #1137 - О князьях Сологашвили; scia, fondi 2, aRwera 1, saqme #6047 - О князьях Сологашвили; scia, fondi 2, aRwera 1, saqme #9740 О князьях Сологашвили; scia, fondi 2, aRwera 1, saqme #12705 - О князьях Сологашвили; scia, fondi 213, aRwera 1, saqme #61 (1820 w.) - О княжеском происхождении рода Сологовых; scia, fondi 213, aRwera 1, saqme #2080 (1839 w.) Переписка о признании в княжеском достоинстве рода Сологовых; Российский Государственный Исторический Архив (РГИА), Фонд 1343 (Департамент Герольдии Сената), оп. 46 (о титулованном дворянстве (1800-1916 гг.)), Дело №760 (1853 г.) - О возведении в княжеское достоинство рода Сологовых. qarTl-kaxeTis TavadTa da aznaurTa ojaxebi. fototipiuri gamocema z.WumburiZis redaqciiT. Tb., 2005, gv.62-63. ioseb biWikaSvili

11


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.