BYCA

Paula Wojtyła-Tymińska

WSTĘP - IDEA ZIELONEGO MIASTA

• Zielona transformacja Bystrzycy Kłodzkiej (założenia projektowe)

• Wykorzystanie potencjału miasta

• Identyfikacja potencjalnych miejsc do rewaloryzacji

• Diagnoza problemów zielonej tkanki miasta

OPRACOWANIA PRZYKŁADOWE W SKALACH

INFRASTRUKTURA MIEJSKA

• Parking przy ul. Wojska Polskiego (rozwiązania modułowe dla parkingów - różne metody gospodarowania wodą opadową)

• Pas zieleni przy ul. H. Sienkiewicza (miejskie ulice pełne zieleni, walka ze spalinami?)

• Działania modułowe - zielone przystanki

• Działania modułowe - ogrody w pojemnikach

• Nasadzenia przy kościele (rabaty ozdobne)

• Mały Rynek (rabaty bylinowe)

• Ulica Kościelna (zielone ściany)

• Skwer Sybiraków

• Skwer leśny

MINI PRZESTRZENIE MIDI PRZESTRZENIE MAXI PRZESTRZENIE

• Tematyczny ogród anielski (ogrody kieszonkowe)

• Skwer księdza prałata Stefana Smotera (rabaty bylinowe)

• Plac Wolności (donice miejskie)

• Skwer Zapałki (naturalistyczne parki wykorzystujące rozwiązania z zakresu błękitnozielonej infrastruktury)

3-7 8-12

EDUKACJA - PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI UŻYTKOWNIKÓW

• Drzewa w mieście, zazielenianie przestrzeni

• Ah ten jeż - liście w miastach

• Odpowiedzialność za swoje zwierzęta w kontekście czystości miasta

• Byliny - fakty i mity

• Łąki kwietne - moda czy wymierne korzyści

• Zielona akupunktura miasta - jak zieleń/ natura może uleczyć współczesne miasta

• Smog nie tylko w dużych miastach - systemy przewietrzania miast za pomocą układów zieleni

13-21

• Kompleks rekreacyjno-sportowy - dawny PKS (miejskie systemy zielonych powiązań)

• Kompleks rekreacyjno-sportowy na Osiedlu Szkolnym (ogrody społecznepandemia/rozwijanie kontaktów/ tożsamości miejsca)

• zielona sieć naczyń wspólnie połączonych

• identyfikacja miejska związana z zielenią (estetyka miasta)

WSTĘP - IDEA ZIELONEGO MIASTA

• Zielona transformacja Bystrzycy Kłodzkiej (założenia projektowe)

• Wykorzystanie potencjału miasta

• Identyfikacja potencjalnych miejsc do rewaloryzacji

• Diagnoza problemów zielonej tkanki miasta

5-9

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

Bystrzyca Kłodzka to miasto zabytkowe, o niezwykle cennej i unikatowej architekturze. Dbanie o zieleń miejską w czasach kryzysu klimatycznego powinno być jednym z priorytetowych działań. Obecnie duży nacisk kładzie się na jakość zieleni w miastach. W koncepcji zaprojektowano kilka rozwiązań, które mogą poprawić jakość przestrzeni zielonych zarówno w skali mikro jak i makro. Zaproponowane zostały rozwiązania ekologiczne, oszczędne oraz nowoczesne. Poprzez połączenie tych trzech aspektów powstaną funkcjonalne i estetyczne tereny zieleni miejskiej.

Dodatkowym atutem nowoczesnego podejścia do terenów zieleni w miastach jest możliwość wykorzystania ich jako obiektów edukacji przyrodniczej, co obecnie jest niezwykle ważne w kontekście zrównoważonego rozwoju i przyszłości polskich miast.

IDEA:

• zwiększenie udziału zieleni w mieście

• właściwa pielęgnacja zieleni miejskiej zgodna ze sztuką ogrodniczą oraz współczesnymi trendami proekologicznymi

• zwiększenie bioróżnorodności miasta

• ograniczanie zmian klimatu m.in. poprzez ograniczenie spływu powierzchniowego oraz zatrzymanie wody w miejscu opadu przez zwiększenie udziału zieleni w mieście

• zwiększenie świadomości mieszkańców

• stosowanie gatunków rodzimych oraz wieloletnich mało wymagających

• zwiększenie udziału nawierzchni biologicznie czynnych przepuszczalnych

• poprawa jakości życia w mieście (ograniczenie emisji CO2 oraz efektu miejskiej wyspy ciepła)

• zwiększenie dostępności dla mieszkańców do zielonych terenów rekreacyjnych

Środowiska miejskie są coraz bardziej uszczelnianiewiększość przestrzeni zajmują budynki, parkingi place. Postępuje zmniejszanie udziału nawierzchni przepuszczalnej oraz roślinności w miastach. Dzięki błękitno-zielonej infrastrukturze poznajemy rozwiązania łączące klasyczną infrastrukturę z zieloną tkanką miasta. Rozwiązania z zakresu BZI pozwalają na gromadzenie podczyszczanie wody opadowej zbieranej z budynków, ulic placów.

ATMOSFERA

ZIELEŃ MIEJSKA

Zastosowanie podmokłych rabat i roślin hydrofitowych jest bardzo korzystne, ponieważ tereny bagienne pochłaniają duże ilości dwutlenku węgla. Dodatkowo rabaty takie mogą być pożytkiem dla żab, ptaków i owadów.

Zwiększenie udziału zieleni oraz zatrzymanie jak największej ilości deszczówki wpływa korzystnie na miejski klimat - obniżenie temperatury oraz czystsze powietrze.

Zdjęcie: Jan Rusak

ŁĄKI KWIETNE

OGRODY DESZCZOWE W POJEMNIKACH

RABATY BYLINOWE (ROŚLINY WIELOLETNIE)

DESZCZOWY OGRÓD PRZEPŁYWOWY

NIECKI CHŁONNE (ZATRZYMYWANIE WODY)

OPAD

Autor: A. Lipińska (materiały prasowe UM w Gdyni, fot. A. Lipińska)

PAROWANIE

Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU MIASTA

Zarządzanie zielenią miejską obecnie wymaga wykorzystania każdej, nawet najmniejszej dostępnej, wolnej przestrzeni. W Bystrzycy Kłodzkiej znajduje się wiele obszarów, które mają duży potencjał. W celu poprawienia zielonej infrastruktury całego miasta, wytypowane zostały miejsca z możliwością rewaloryzacji, regeneracji oraz modernizacji. Proponuje się stworzenie zielonej przestrzeni miejskiej, przyjaznej środowisku, tworzącej jednolity ekosystem miasta, który pomoże w przewietrzaniu oraz zatrzymaniu wody opadowej na terenie całego miasta. Miejsca zaproponowane do zielonej transformacji to przede wszystkim niezagospodarowane tereny zielone, istniejące skwery i parki, parkingi oraz miejskie uliczki i przestrzenie między budynkami. Wytypowane obszary podzielono według skali na: mini-, midi- i maxi- przestrzenie zielone oraz infrastrukturę komunikacyjną miasta.

BYSTRZYCA KŁODZKA

SKALA PRZESTRZENI

Mini przestrzenie:

• małe, niewykorzystane przestrzenie

• zaniedbane, zniszczone elewacje budynków

Midi przestrzenie:

• przestrzenie niezagospodarowane lub nie w pełni wykorzystywane

• skwery/ parki w różnych częściach miasta

Maxi przestrzenie:

• duże przestrzenie niezagospodarowane lub nie w pełni wykorzystane

• otwarte przestrzenie na obrzeżach miasta

Miejska sieć infrastruktury komunikacyjnej:

• zabetonowane duże przestrzenie (najczęściej parkingi), silnie nagrzewające się

• obszary o dużym spływie powierzchniowym wody deszczowej

• drogi, ulice miejskie

• przystanki

PROBLEM

• mała przestrzeń, często trudna do zagospodarowania

• ulokowanie przestrzeni w zabudowaniach miejskich

• nieduża przestrzeń, często trudna do zagospodarowania

• ulokowanie przestrzeni w zabudowaniach miejskich

• duże koszty rewaloryzacji i utrzymania

• duże koszty rewaloryzacji i utrzymania

• brak przepuszczalności wody opadowej

LEGENDA:

IDEA:

• zwiększenie udziału zieleni w mieście

Mini przestrzenie:

1 - Kościół pw. Św. Michała Archanioła

Maxi przestrzenie:

Midi przestrzenie

Mini przestrzenie Maxi przestrzenie

Miejska infrastruktura komunikacyjna

• właściwa pielęgnacja zgodna z trendami proekologicznymi

• poprawa jakości życia w mieście (ograniczenie emisji CO2 oraz efektu miejskiej wyspy ciepła)

• zwiększenie bioróżnorodności miejskiej

• gospodarowanie wodą opadową (lokalne)

• zwiększenie świadomości mieszkańców

• stosowanie gatunków rodzimych oraz wieloletnich

• zwiększenie udziału nawierzchni biologicznie czynnych

• zwiększenie dostępności do terenów zieleni

2 - Mały Rynek

3 - ul. Kościelna - wewnętrzna uliczka

Midi przestrzenie:

1 - Skwer Sybiraków

2 - Skwer na przeciw szpitala

3 - Przestrzeń zielona we wnęce pomiędzy murami obronnymi, a budynkami plebani

4 - Skwer księdza prałata Stefana Smotera

5 - Plac Wolności

6A-6B - Skwer pomiędzy ul. Sienkiewicza. Strażacka, Polna

1A - Obszar po dawnym PKS-ie, znajdujący się pomiędzy stadionem, a placem zabaw

1B - Stadion Miejski

1C - Dirt Park

2 - Przestrzenie pomiędzy blokami na Osiedlu Szkolnym

Infrastruktura:

1 - 4 - Parkingi miejskie

5A - 5B - Pas zieleni przy ul. H. Sienkiewicza

DIAGNOZA PROBLEMÓW ZIELONEJ TKANKI MIASTA

MIEJSCE PROBLEM

ROZWIĄZANIE

Kościół Pw. Św. Michała Archanioła Zaniedbane, nieestetyczne ściany budynków Zielone ściany, (wykorzystanie pnączy jako prostych, ekonomicznych rozwiązań)

Mały Rynek

Mała ilość roślinności, nasadzenia sezonowe Byliny wieloletnie oraz krzewy odporne na słońce i wysokie temperatury

ul. Kościelna - uliczka

Zaniedbane, nieestetyczne elewacje, ciasne przestrzenie Zielone ściany, wykorzystanie pnączy (niewielkie wymagania w stosunku do wielkości przestrzeni pod nasadzenia)

Skwer Sybiraków Rabaty ubogie gatunkowo

Rabaty naturalistyczne bylinowe, uzupełnienie krzewami kwitnącymi

Skwer na przeciw szpitala Niezagospodarowana przestrzeń, niska różnorodność biologiczna, mała estetyka miejsca

Utworzenie turystycznego ogrodu anielskiego, z niedużą opłatą za zwiedzanie

Zmniejszenie ilości trawników na rzecz naturalnych rabat trawiastobylinowych dostosowanych do panujących warunków Przestrzeń zielona we wnęce pomiędzy murami obronnymi a budynkami plebani Opuszczona, nieestetyczna i niedostępna przestrzeń, niewykorzystany potencjał miejsca

Skwer księdza prałata Stefana Smotera Duży udział trawników, mała różnorodność biologiczna Swobodne rabaty bylinowo-trawiaste, uzupełnienie krzewami długo kwitnącymi, podniesienie atrakcyjności miejsca

Plac Wolności Niewielka ilość roślinności, duże zabrukowanie

Rozbrukowanie przestrzeni (wprowadzenie większych drzew), wykorzystanie dużych donic Skwer pomiędzy ul. Sienkiewicza, Strażacka, Polna Mała ilość roślinności, niepoprawnie wykonywane zabiegi pielęgnacyjne (krzewy nadmiernie formowane = brak kwitnienia)

Uporządkowanie terenu poprzez uzupełnienie naturalistycznych rabat, zwiększenie atrakcyjności miejsca, ograniczenia w cięciach krzewów = formy naturalne

Obszar po dawnym PKS-ie, znajdujący się pomiędzy stadionem, placem zabaw

Przestrzenie pomiędzy blokami na Osiedlu Szkolnym

Niewykorzystana przestrzeń z ogromnym potencjałem. Brak połączenia między przestrzeniami sportoworekreacyjnymi

Niezagospodarowana przestrzeń z ogromnym potencjałem

Parkingi miejskie

Zabetonowane duże przestrzenie miejskie

Pas zieleni przy ul. H. Sienkiewicza i Strażackiej

Niewykorzystana przestrzeń, roślinność nie dostosowana do panujących warunków

Kompleks rekreacyjno-sportowy - połączenie terenu placu zabaw, stadionu oraz małpiego gaju przy wykorzystaniu zieleni istniejącej oraz projektowanej

Kompleks rekreacyjno-sportowy na Osiedlu Szkolnym dla wielu pokoleń

Stworzenie parkingów w trendach BZI (błękitno-zielonej infrastruktury, pozwalające na gromadzenie wody opadowej oraz zmniejszenie emisji CO2 i temperatury powietrza tych miejsc)

Uporządkowanie przestrzeni, zmniejszenie ilości trawników na koszt nasadzeń wieloletnich dostosowanych do istniejących warunków

Ideą proponowanych działań jest wykorzystanie oraz modernizacja istniejących terenów zieleni i infrastruktury w taki sposób, aby stały się one bardziej zielone oraz zgodne z założeniami błękitno-zielonej infrastruktury (BZI). Głównym założeniem BZI jest gospodarowanie wodą opadową w celu jak największego gromadzenia wody lokalnie. Zatrzymanie deszczówki w miejscu opadu obniża temperaturę powietrza, wpływa na rozwój zieleni miejskiej, a przez to niweluje skutki zmian klimatu. Połączenie rozwiązań zieleni miejskiej zbliżonych do naturalnych z siecią BZI pozwoli na podniesienie estetyki miasta przy jednoczesnej regulacji klimatu i usług ekosystemowych. Rozwiązania bazujące na naturalnych systemach pozwalają skutecznie przeciwdziałać suszom i lokalnym podtopieniom. Rozwiązania NBS (rozwiązania oparte na przyrodzie) mają na celu tworzenie terenów zieleni miejskiej, które są ekologiczne, ekonomiczne, proste w wykonaniu i zwiększają bioróżnorodność środowiskową.

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

OPRACOWANIA PRZYKŁADOWE W SKALACH

MINI PRZESTRZENIE

• Nasadzenia przy kościele (rabaty ozdobne)

• Mały Rynek (rabaty bylinowe)

• Ulica Kościelna (zielone ściany)

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

LEGENDA:

P R Z E S T R Z E N I E M I N I Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego

Mini przestrzenie

Zaniedbane, nieestetyczne ściany budynków

2 Mały Rynek

3 ul. Kościelna - uliczka

Mała ilość roślinności, nasadzenia sezonowe

Zaniedbane, nieestetyczne elewacje, ciasne przestrzenie

Zielone ściany, (wykorzystanie pnączy jako prostych, ekonomicznych rozwiązań)

Byliny wieloletnie oraz krzewy odporne na słońce i wysokie temperatury

1 2

Miasta,

ZIELEŃ TOWARZYSZĄCA - RABATY OZDOBNE

Otoczenie przy Kościele Rzymskokatolickim Pw. Św. Michała Archanioła jest często odwiedzane przez mieszkańców oraz turystów. Okoliczne budynki o zaniedbanych elewacjach obniżają walory estetyczne tego miejsca. Istniejąca zieleń występuje jedynie w formie trawnika, regularnie niszczonego przez zwierzęta. Obecnie miejsce posiada potencjał do utworzenia rabaty oraz prostej zielonej ściany, która ukryje nieestetyczną elewację budynku. Proponuje się zastosowanie hortensji bukietowej oraz zimozielonych traw ozdobnych. Wybrane gatunki są odporne na zanieczyszczenia, mróz i susze oraz nie wymagają dużego nakładu pracy przy późniejszej pielęgnacji. Hortensje mogą być pięknym tłem do wykonywania zdjęć po ceremoniach, a zimą ich zasuszone kwiatostany są również atrakcyjne. Zielona ściana uzyskana z zimozielonego bluszczu pospolitego, będzie atrakcyjna przez cały rok.

Pielęgnacja tak utworzonego miejsca ogranicza się wyłącznie do pielenia w okresie pierwszych 2-3 lat, a następnie do przycinania roślin raz w roku oraz nawożenia i podlewania w razie potrzeby.

Korzyści płynące ze stosowania zielonych ścian:

• ochrona budynków przed nagrzewaniem i zawilgoceniem

• zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej

• stworzenie miejsc żerowania oraz bytowania ptaków i owadów

• poprawianie jakości powietrza

• obniżenie temperatury powietrza

• zmniejszenie poziomu hałasu w otoczeniu (zarówno wewnątrz budynku jak i na zewnątrz)

• podniesienie estetyki miejsca

• zdrowy klimat we wnętrzu

• wzrost poziomu samopoczucia

• gromadzenie wody

• warstwa ognioodporna

Stan istniejący

Wizualizacja

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

- MAŁY RYNEK - RABATY BYLINOWE

Zmiany przeprowadzone na terenie Małego Rynku pozwoliły uatrakcyjnić to miejsce. Rezygnacja z roślin jednorocznych na rzecz wieloletnich krzewów i bylin pozwoliła na uzyskanie większej ilości zielni. Nasadzone trawy i byliny są znacznie wyższe niż wcześniej stosowane rośliny sezonowe co sprawia wrażenie większej objętości roślin. Dodatkowo kwitnące byliny są atrakcyjne przez cały rok. Część roślin jest miododajna co jest niezwykle korzystne dla miejskich owadów. Dobór gatunków został stworzony tak, aby rośliny kwitły kolejno od wiosny do samej jesieni oraz znosiły słoneczne i bardzo ciepłe stanowisko. Powołując się na historyczne zdjęcia

1910-1920

Zalety wprowadzonego rozwiązania:

• wprowadzenie różnorodności biologicznej (rośliny miododajne)

• atrakcyjność rabat przez cały rok

• duża masa zieleni (odpornej na susze, upały i zanieczyszczenia)

• stymulacja sensoryczna (kolor i zapach kwiatów, szum traw)

• szybki czas uzyskania formy dojrzałej roślin

• nie wymagają tak częstego podlewania i nawożenia jak rośliny jednoroczne

• duża plastyczność roślin

Małego Rynku widać, że już w latach

próbowano miejsce to zazielenić. Świadczą o tym nieduże krzewy posadzone wokół samego pręgierza.

Uzyskany efekt w kilka miesięcy od wykonania nasadzeń pokazuje jak szybko rozwijają się dobrze dobrane rośliny do stanowiska

Stan przed przeprowadzonymi pracami

Źródło: www.polska-org.pl Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

UL. KOŚCIELNA - ZIELONE ŚCIANY

Uliczka z dużym potencjałem architektonicznym ze względu na umiejscowienie oraz sklepieniałukowe.Proponujesięzaaranżowaniezielonychścian,którerozjaśniątenobszar oraz przykryją niedociągnięcia sąsiadujących elewacji. Dodatkowo wprowadzą zieleń w miejscupraktycznieniemożliwymdowykorzystania. Elementami proponowanymi w tym obszarze jest zazielenienie ścian, poprzez rozbetonowanie fragmentu podłoża. Działania te spowodują dostępność gruntu dla roślin, zwiększenie zdolności do retencjonowania wody opadowej oraz podniesienie wartości estetycznejmiejsca.

Rośliny składają się w 90 % z wody. Ilość jaką jej potrzebują różni się w zależności od gatunku i pory roku. Dojrzałe rośliny mogą odparować dziennie ilość wody odpowiadający swojej wadze. Dzięki temu powietrze wokół staje się bardziej nawilżone, a pyły i kurze nie mają możliwości unoszenia się. Dzięki wchłanianiu wody przez rośliny, jest ona odprowadzanaodbudynku.

Zaletywprowadzonego rozwiązania:

• wprowadzeniezieleniw miejscamocno zabetonowane

• ekonomicznerozwiązanie

• podniesienieestetyki miejsca

• zwiększeniezdolności retencjonowaniawody lokalnie

Mityzwiązanezpnączami:

• podnosząwilgoćścian =>osuszająbudynki

• brudząelewacje=> zatrzymująkurzispaliny, produkujątlen

Stan istniejący Spływ wody do kanalizacji deszczowej

Wizualizacja Zwiększenie pojemności chłonnej gruntu poprzez nasadzenia

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

OPRACOWANIA PRZYKŁADOWE W SKALACH

MIDI PRZESTRZENIE

• Skwer Sybiraków

• Skwer leśny

• Tematyczny ogród anielski (ogrody kieszonkowe)

• Skwer księdza prałata Stefana Smotera (rabaty bylinowe)

• Plac Wolności (donice miejskie)

• Skwer Zapałki (naturalistyczne parki wykorzystujące rozwiązania z zakresu błękitnozielonej infrastruktury)

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

LEGENDA:

Midi przestrzenie

Zadbanie o miejskie strefy zielone daje możliwość spędzenia czasu na świeżym powietrzu, pomimo z reguły zanieczyszczonego, miejskiego powietrza.

1 Skwer Sybiraków Rabaty ubogie gatunkowo Rabaty naturalistyczne bylinowe, uzupełnione krzewami kwitnącymi

2 Skwer Leśny

3 Utworzenie turystycznego ogrodu przy skwerze księdza prałata Stefana Smotera

Niezagospodarowana przestrzeń, niska różnorodność biologiczna, mała estetyka miejsca

Opuszczona, nieestetyczna i niedostępna przestrzeń, niewykorzystany potencjał miejsca

Zmniejszenie ilości trawników na rzecz naturalnych rabat trawiastobylinowych dostosowanych do panujących warunków

Ogród turystyczny, z niedużą opłatą za zwiedzanie

Midi przestrzenie

Zadbanie o miejskie strefy zielone daje możliwość spędzenia czasu na świeżym powietrzu, pomimo z reguły zanieczyszczonego, miejskiego powietrza.

4 Skwer księdza prałata Stefana Smotera

Duży udział trawników, mała różnorodność biologiczna

5 Plac Wolności Niewielka ilość roślinności, duże zabrukowanie

Swobodne rabaty bylinowo-trawiaste, uzupełnione krzewami długo kwitnącymi, podniesienie atrakcyjności miejsca

Rozbrukowanie przestrzeni (wprowadzenie większych drzew), wykorzystanie dużych donic

6 "Meblowy salon ogrodowy"

Mała ilość roślinności, niepoprawnie wykonywane zabiegi pielęgnacyjne (krzewy nadmiernie formowane = brak kwitnienia)

Uporządkowanie terenu poprzez uzupełnienie naturalistycznych rabat, zwiększenie atrakcyjności miejsca, ograniczenia w cięciach krzewów = formy naturalne Nadanie nowych funkcji np. nowoczesne meble miejskie nawiązujące do tradycji miejscowych zakładów meblowych

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

SYBIRAKÓW

S K W E R S Y B

Stan istniejący ogranicza się do małej różnorodności gatunkowej. Proponuje się gatunki roślin dostosowane do panujących (cienistych) warunków oraz pozostawienie części trawnika. Założenie takie umożliwi stworzenie części ozdobnej ze strefą wypoczynkowo-rekreacyjną. Odejście od symetrycznie utworzonych rabat na rzecz swobodnej formy nasadzeń.

atrakcyjne: wiosną: tulipany śnieżyczki narcyzy kaliny forsycje latem: funkie hortensje derenie jesienią: hortensje trawy zawilce japońskie astry zimą: hortensje trawy

Gatunki

Stan istniejący

Rabata bylinowa + krzewy

Rzut

Pomnik

Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

2 - SKWER LEŚNY

Stan istniejący skweru to w większości trawniki oraz drzewa. Jest to strefa mało różnorodna biologicznie. Obszar jest mocno zacieniony i suchy. Proponuje się byliny i trawy cieniolubne takie jak paprocie, bodziszki i turzyce. Nasadzenia hortensji rozjaśnią park podczas kwitnienia oraz będą atrakcyjne zarówno jesienią jak i zimą. Rozwiązania takie zmniejszają konieczność częstego koszenia oraz urozmaicają miejską przestrzeń. Pozostawione fragmenty trawników mogą być przeznaczone do rekreacji lub sportu.

Rzut

Swobodne rabaty

Stan istniejący

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

TEMATYCZNY OGRÓD ANIELSKI

Prezentowany obszar daje możliwość stworzenia kieszonkowego ogrodu tematycznego. Sąsiaduje on z parafią Kościoła Rzymskokatolickiego Pw. Św. Michała Archanioła zatem proponuje się stworzenie "Anielskiego Ogrodu". Roślinność projektowana byłaby w kolorach białym oraz niebieskim. Aby zapobiec dewastacji ogrodu zaleca się rozwiązanie w postaci furtki automatycznej, która umożliwiałaby dostęp do ogrodu za symboliczną opłatą. Możliwe byłoby również utworzenie sezonowych iluminacji np. związanych z tematem Bożego Narodzenia lub Wielkiej Nocy. Iluminacja zieleni zyskuje coraz bardziej na popularności. Za pomocą światła możemy podkreślić istotne elementy tworzące kompozycję ogrodu. Dobrze przygotowana iluminacja uwypukla interesujące fragmenty roślinności w zależność od pory roku, miejsca występowania oraz architektury, a tym samym zwiększa atrakcyjność danego terenu.

4 - SKWER KSIĘDZA PRAŁATA STEFANA SMOTERA

Prezentowany skwer jest jednym z częściej odwiedzanych przez mieszkańców i turystów. Znajduje się w nim bystrzycka Aleja Gwiazd oraz rozciąga się widok na fragment murów obronnych. Dla podniesienia atrakcyjności miejsca proponuje się uzupełnienie przestrzeni o rabaty ozdobne.

Zalety:

• atrakcyjność przez cały rok

• urozmaicone formy nasadzeń

• większa różnorodność

• pożywienie dla owadów, ptaków

• szybki efekt docelowy

Proponowane rozwiązania to rezygnacja z trawników oraz nasadzeń sezonowych na rzecz rabat wieloletnich, w których skład wchodzić mogą różne gatunki bylin i traw odpornych na niekorzystne warunki miejskie. Zalety tych rozwiązań to oszczędność (rabaty wieloletnie nie wymagają corocznego obsadzania), estetyka (nasadzenia takie są atrakcyjne przez cały rok). oraz ekologia. Pielęgnacja rabat trawiasto-bylinowych ogranicza się do jednorazowego cięcia wiosennego. Byliny i trawy szybciej się rozwijają dzięki czemu w krótkim czasie uzyskujemy atrakcyjny efekt (chwasty nie stanowią tak dużej konkurencji jak w przypadku roślin jednorocznych)

Stan istniejący

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

Stworzenie zielonego Rynku w mieście jest nie lada wyzwaniem. Wszelkie zielone założenia wydają się być trudne do zaaranżowania oraz późniejszego utrzymania. Dzięki zastosowaniu dużych donic, możemy wnieść do miasta jeszcze więcej zieleni, która rozjaśni szare przestrzenie. Posadzenie gatunków drzew nie wymagających regularnego cięcia nada przestrzeni naturalnych kształtów oraz zmniejszy nakłady pracy. Łamiąc schematy zaproponowano wprowadzenie do rynku większych drzew. Ten sam zabieg można zastosować w donicach, duże donice = większe krzewy i drzewa, nie tylko sezonowe.

Odpowiednio zaplanowane i pielęgnowane duże drzewa nie stanowią zagrożenia dla miejskiej infrastruktury. Sadzenie odmian karłowych czy mocno ciętych drzewek, nie zastąpi funkcji dużych drzew. Stuletni buk pochłania rocznie ok. 4800 kg CO2 i produkuje 3500 kg tlenu, który wystarczy dla 10 osób przez rok. Taką samą produktywnością będzie się charakteryzować 1700 drzewek 10-letnich, zajmujących 265 razy większą powierzchnię niż dojrzały buk.

Wizualizacja

Bystrzyca Kłodzka

Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

Stan istniejący

6 - SKWER "MEBLOWY SALON OGRODOWY"

Przestrzeń posiada potencjał na stworzenie naturalistycznego skweru ze zdolnością do retencjonowania wody opadowej. Ze względu na umiejscowienie skweru zaproponowano rośliny dostosowane do warunków panujących, takich jak cień oraz duże zanieczyszczenie powietrza . Rabaty w swobodnej formie umiejscowiono w naturalnie powstałym zagłębieniu terenu dzięki czemu tworzą niecki chłonne zatrzymujące i oczyszczające wodę z ulic.

2 CO

Gatunki proponowane: hortensja piłkowana funkia turzyca muskegońska manna mielec rozplenica japońska podrzeń żebrowiec rodgersja pierzasta paproć zwyczajna strzałka wodna niezapominajka błotna mozga trzcinowata porzeczka alpejska porzeczka czarna guzikowiec wschodni róża błotna

Torfowiska i bagna odpowiadają za około 1/3 całkowitej ilości CO2 pochłanianego przez glebę, choć stanowią zaledwie 3% powierzchni lądów na świecie.

Wizualizacja

Stan istniejący

TERENY PODMOKŁE

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

schemat pochłaniania CO2 przez tereny bagienne (opracowanie własne)

OPRACOWANIA PRZYKŁADOWE W SKALACH MAXI

PRZESTRZENIE

• Kompleks rekreacyjno-sportowy - dawny PKS (miejskie systemy zielonych powiązań)

AP ogrody

LEGENDA:

Maxi przestrzenie

Duże obiekty terenów zieleni dają mieszkańcom możliwość bliskiego kontaktu z naturą, uprawiania sportu oraz miejsca do wyjścia na spacer. Utworzenie kompleksów rekreacyjno-sportowych daje możliwość pogodzenia na jednym obszarze osób w każdym wieku: dzieci, młodzież, dorosłych a także seniorów. W każdym z tych kompleksów proponuje się wydzielenie stref dających możliwości wykorzystania przez róźne grupy wiekowe.

1A Obszar po dawnym PKS-ie, znajdujący się pomiędzy stadionem, placem zabaw

1B Stadion miejski

Niewykorzystana przestrzeń z ogromnym potencjałem. Brak połączenia między przestrzeniami sportowo-rekreacyjnymi

Przestrzeń często odwiedzana przez mieszkańców

1C Dirt Park Miejsce spotkań okolicznej młodzieży

Kompleks rekreacyjno-sportowy - połączenie terenu placu zabaw, stadionu oraz małpiego gaju przy wykorzystaniu zieleni istniejącej oraz projektowanej

W połączeniu z okolicznymi przestrzeniami publicznymi mógłby stworzyć kompleks rekreacyjno-sportowy

W połączeniu z okolicznymi przestrzeniami publicznymi mógłby stworzyć kompleks rekreacyjno-sportowy

2 Przestrzenie pomiędzy blokami na Osiedlu Szkolnym Niezagospodarowana przestrzeń z ogromnym potencjałem Kompleks rekreacyjno-sportowy na Osiedlu Szkolnym dla wielu pokoleń

1 - KOMPLEKSY REKREACYJNO-SPORTOWE

Proponuje się zagospodarowanie dużych przestrzeni w mieście pod kompleksy rekreacyjno-sportowe, których zadaniem będzie stworzyć miejsce do spędzani wolnego czasu dla wszystkich mieszkańców. Przestrzeń zaplanowano z podziałem na strefy w zależności od wieku czy zainteresowań. Projektowane sektory: park rekreacyjny oraz wypoczynkowy sektor sportów (stadion, dirt park, zewnętrzna siłownia), sektor dla najmłodszych uzupełniony o terenowy plac zabaw, sektor przeznaczony pod ewentualną inwestycję z uwzględnieniem zgodności zielonego otoczenia, teren pod psi park oraz parking miejski psi park

„Sport pozwala pokazać wielu osobom piękną stronę życia (…)” – Giba

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

ogrody

REKREACYJNO-SPORTOWE

Rzut

Proponuje się podział na strefy z uwzględnieniem panujących warunków. Sektory zostały rozmieszczone tak, aby użytkownicy nie przeszkadzali sobie nawzajem. Sektor przeznaczony dla seniorów umiejscowiony został pod koronami drzew, aby zapewnić bezpieczeństwo starszym osobom w gorące, słoneczne dni. Kolejną strefą jest zespół urządzeń służących do treningu oraz boisko i tor saneczkowy dla starszych dzieci. Zostały one umiejscowione tak, aby dźwięki zabaw nie przeszkadzały seniorom. Zaplanowano również strefę dla dorosłych z placem zabaw dla najmłodszych dzieci. Pod drzewami, na uboczu zostało wygospodarowane miejsce na psi park. Dodatkowo takie rozwiązania pozwalają na stwarzanie bliskich kontaktów sąsiedzkich i rozwijanie kontaktów społecznych - również tych międzypokoleniowych.

Idea:

• większa dostępność do rekreacyjnych terenów zieleni

• zacieśnianie kontaktów międzyludzkich

• wykorzystanie niezagospodarowanych przestrzeni

• umożliwienie mieszkańcom aktywnego spędzania wolnego czasu

• zwiększenie bioróżnorodności w mieście

• integracja różnych grup wiekowych

• edukacja przyrodnicza

- Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

INFRASTRUKTURA MIEJSKA

• Parking przy ul. Wojska Polskiego (rozwiązania modułowe dla parkingów - różne metody gospodarowania wodą opadową)

• Pas zieleni przy ul. H. Sienkiewicza (miejskie ulice pełne zieleni, walka ze spalinami?)

• Działania modułowe - zielone przystanki

• Działania modułowe - ogrody w pojemnikach

6C

Stworzenie sieci parkingów ogólnodostępnych dla mieszkańców sprawi, że miasto będzie prostsze w odbiorze oraz łatwiejsze do poruszania się. Prezentowany rzut obrazuje zmodernizowanie powstałych obecnie parkingów znajdujących się w każdym zakątku miasta. Stworzenie przyjaznych miejsc parkingowych jest dla mieszkańców sprawą priorytetową. Atutem modernizacji takich miejsc jest możliwość uczynienia ich bardziej przyjaznych naturze co w połączeniu z wysokiej jakości zielenią podniesie jakość powietrza w mieście

1,2,3,4,5 Parkingi miejskie

6A-6D Pas zieleni przy ul. H. Sienkiewicza i Strażackiej

Zabetonowane duże przestrzenie miejskie

Niewykorzystana przestrzeń, roślinność nie dostosowana do panujących warunków

Stworzenie parkingów w trendach BZI (błękitno-zielonej infrastruktury, pozwalające na gromadzenie wody opadowej oraz zmniejszenie emisji CO2 i temperatury powietrza tych miejsc)

Uporządkowanie przestrzeni, zmniejszenie ilości trawników na koszt nasadzeń wieloletnich dostosowanych do istniejących warunków

LEGENDA:

Mało zielona infrastruktura

PARKING PRZY UL. WOJSKA POLSKIEGO

Parkingi miejskie nie muszą być szare i betonowe. Obecnie technologia umożliwia stworzenie takich miejsc, które będą bardziej zielone oraz przepuszczalne, co jest istotne w przypadku gospodarowania wodą opadową. Zastosowanie przepuszczalnych rozwiązań zmniejsza ilości wody opadowej spływającej do miejskiej kanalizacji. Dodatkowo zastosowanie roślinności: bylin, krzewów i drzew, zwiększa pojemność chłonną pobliskich terenów, obniża temperaturę otoczenia. Zastosowanie zielonych ścian umożliwia przysłonięcie nieestetycznych elewacji. Działania te są zgodne z najnowszymi ekologicznymi w trendami zieleni miejskiej. Założenia umożliwiają stworzenie zielonych parkingów dla wszystkich jego mieszkańców. Finalnie przyczynia się to do obniżenia temperatury, zapobiegania okresowym podtopieniom oraz zwiększa bioróżnorodność gatunkową w mieście.

temperatury powietrza w mieście nad różnymi rodzajami nawierzchni (opracowanie własne)

Stan istniejący

PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA MODUŁOWE

NAWIERZCHNIE PRZEPUSZCZALNE - PŁYTA AŻUROWA

Zastosowanie ażurowych płyt umożliwia lepsze gospodarowanie wodami opadowymi oraz ogranicza spływ wody do kanalizacji deszczowej. Zwiększenie procentowego udziału przepuszczalnych przestrzeni w mieście powoduje ograniczenie zalewania obszarów mieszkalnych w czasie ulewnych burz. Dodatkowo rabaty bylinowe, przepływowe ogrody deszczowe czy niecki chłonne zwiększają pojemność higroskopijną pobliskich terenów. Wprowadzenie tych rozwiązań podniesie walor estetyczny przestrzeni oraz poprawi gospodarkę wodną miejsca. Stosowanie takich założeń dodatkowo zwiększa bioróżnorodność oraz pozwala na oczyszczanie powietrza i obniżenie temperatury latem.

- PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA MODUŁOWE

NAWIERZCHNIE UTWARDZONE (NIEPRZEPUSZCZALNE) - KOSTKA BETONOWA

W miejscach gdzie wymagana jest szczelna nawierzchnia można zastosować parkingi utwardzone z odwodnieniami punktowymi i liniowymi kierującymi wodę do pobliskich rabat. Prawidłowo wykonane spadki i odwodnienia powierzchniowe mają zdolność kierowania wody w konkretne miejsce bez ryzyka zalewania okolicznych przestrzeni. Rozwiązania takie sprawdzają się w połączeniu ze spadkami kierunkowymi skierowanymi w stronę zaplanowanych rabat lub donic. Przy projektowaniu takich rozwiązań należy pamiętać o zastosowaniu gatunków odpornych na okresowe zalewanie wodą. Dodatkowo warto stosować gatunki rodzime oraz miododajne, które staną się pokarmem dla owadów (kolejna wartość dodana w przypadku zastosowania tego typu rozwiązań). Wadą tego rozwiązania jest mniejsza przepuszczalność nawierzchni w porównaniu do nawierzchni szutrowych czy ażurowych, jednak w połączeniu nawierzchni nieprzepuszczalnych z rabatami deszczowymi można zgromadzić spore ilości wody w miejscu jej opadu.

DZIAŁANIA MODUŁOWE - PARKINGI

Wcześniej opisane rozwiązania podane na przykładzie parkingu przy ul. Wojska Polskiego nadają się do wykorzystania również w przypadku innych zabetonowanych przestrzeni parkingowych. Umieszczenie w ich obszarze zieleni, rezygnacja z utwardzonych nawierzchni na rzecz nawierzchni przepuszczalnych, zielone ściany czy nasadzenia drzew pomiędzy miejscami parkingowymi to tylko kilka z dostępnych opcji, które mogą pomóc zazielenić szarą infrastrukturę miejską.

Na kolejnych stronach przedstawiono różne możliwości gospodarowania zielenią w strefach związanych z komunikacją miejską. Zieleń jest na tyle plastyczną strukturą, że można ją wykorzystać niemalże w każdej przestrzeni.

Zalety wprowadzania zieleni:

• spowolnienie spływu powierzchniowego

• gromadzenie wody opadowej w miejscu opadu

• obniżenie temperatury powietrza

• zwiększenie wilgotności powietrza i gleby

• oczyszczanie powietrza z pyłów, kurzu i CO2, przy jednoczesnej produkcji tlenu

• podniesienie atrakcyjności miejsca

• zwiększenie udziału zieleni w mieście

• wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań

• tworzenie powiązań pomiędzy miejskimi terenami zielni (korytarze ekologiczne)

• przeciwdziałanie zmianom klimatu

• wzrost świadomości społecznej

• maskowanie miejsc nieestetycznych

Stan istniejący

Wizualizacja

PAS ZIELENI PRZY UL. H. SIENKIEWICZA

Miejsce znajdujące się przy jednej z głównych ulic miasta. W stanie istniejącym znajdują się grupy drzew i krzewów, które nie są na bieżąco pielęgnowane. Proponuje się uporządkowanie istniejącej przestrzeni oraz nowe nasadzenia. Z uwagi na lokalizację zieleni, która jest w sąsiedztwie drogi zastosowano niewysoką roślinność, która nie będzie ograniczała widoczności (pozostawienie pasów trawników od strony jezdni również ma na celu zapewnienie lepszej widoczności). Zastosowanie rabat bylinowych zminimalizuje udział trawników intensywnie koszonych. Natomiast udział bylin i traw zwiększy zdolność zatrzymywania wody opadowej (w przyszłości deszczówkę z chodnika można odprowadzać na teren zieleni).

Badania wykazały, że w sąsiedztwie żywopłotu od strony jezdni oznaczono ok 62 ppm ołowiu, natomiast od strony budynku ilość ołowiu wynosiła już 39 ppm (1 ppm = 1 milionowa cześć) źródło: A. Łukasiewicz, S. Łukasiewicz, Rola i kształtowanie zieleni miejskiej, wyd. naukowe UAM, Poznań 2016.

Wizualizacja

Rośliny zatrzymujące kurz, pyły i zanieczyszczenia drogowe

Wizualizacja

Kierunek spływu wody Kierunek spływu wody

Rośliny odbierające nadmiar wody Rośliny odbierające nadmiar wody

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

A S T R U K T

DZIAŁANIA MODUŁOWE - ZIELONE PRZYSTANKI

W dużych miastach coraz częściej stosuje się zielone przystanki. To rozwiązania niewielkie, ale wprowadzające zieleń w najbardziej zatłoczoną infrastrukturę miejską. W zależności od modelu przystanku można uzyskać nawet 10 m2 powierzchni roślinnej na dachu i 12 m2 powierzchni zielonej ściany. Biorąc pod uwagę udział procentowy zieleni w miastach, każdy dostępny fragment powinien być wykorzystywany do zazieleniania. Atutem tego rozwiązania jest wprowadzanie roślinności do miast, nawet w trudno dostępnych miejscach. Dodatkowym plusem tego rozwiązania jest możliwość połączenia go z retencjonowaniem wody opadowej z dachu przystanku.

Zalety:

• obniżenie temperatury powietrza w mieście

• więcej zieleni w przestrzeni drogowej

• zwiększenie produkcji tlenu

• pochłanianie CO2

Przestrzenie, w których znajdą zastosowanie:

• przystanki komunikacji miejskiej

• kioski, budki sklepowe

Rośliny, które znajdują zastosowanie przy zielonych przystankach to przede wszystkim gatunki pnące takie jak bluszcze, winobluszcze czy powojniki. Wbrew powszechnej opinii rośliny pnące nie wymagają specjalnych stelaży czy podpór, aby wspinać się po pionowych ścianach. Kolejnymi roślinami dobrze sprawdzającymi się w tych miejscach są różne gatunki traw, które w szybkim tempie porastają przestrzeń oraz zdobią ją o każdej porze roku. Przy zielonych przystankach nie należy również zapominać o bylinach, które dobrane w odpowiedni sposób będą tworzyły kwitnące przez cały rok rabaty. Dodatkowo trawy i byliny możemy stosować w pojemnikach, a nawet tworzyć mini ogrody deszczowe.

DZIAŁANIA MODUŁOWE - OGRODY W POJEMNIKACH

Ogrody w pojemnikach cechuje niski koszt założenia, mobilność oraz wiele możliwości doboru kształtów pojemników dla roślin. Obecnie rzadko wykorzystuje się krzewy czy drzewa w donicach, a są one doskonałą formą zieleni do tego typu założeń szczególnie w miejscach, w których dominuje beton oraz nie ma możliwości jego usunięcia. Duże pojemniki umożliwiają utworzenie roślinnych kompozycji z drzew, krzewów, traw, bylin oraz sezonowo uzupełnianych długo kwitnących roślin jednorocznych. Zestawienie tych roślin umożliwia skomponowanie rabaty atrakcyjnej przez cały rok. Zaletą tego rozwiązania są również rozmiary roślin, które w nawet niewielkie lub mocno zabetonowane przestrzenie wprowadzą dużą masę zieleni.

Dzisiejsza technika daje możliwość tworzenia ogrodów deszczowych w pojemnikach. Jest to rozwiązanie przeznaczone przede wszystkim do przejmowania wody z rur spustowych budynków. Świetnie sprawdza się to rozwiązanie w przypadku małych przestrzeni. Gatunkami nadającymi się do obsadzenia ogrodów deszczowych są przede wszystkim rośliny hydrofitowe oraz odporne na okresowe zalewanie wodą. Byliny takie najlepiej jest sadzić gęsto, aby posiadały jak największą powierzchnię zdolną do retencjonowania wody.

Idea:

• wprowadzenie zieleni w miejsca niedostępne lub zabetonowane

• mobilność form roślinnych

• stosowanie ogrodów deszczowych w miejscach zabetonowanych

• zwiększenie ilości zieleni

Zalety:

• niski koszt założenia

• atrakcyjne cały rok

• różne możliwości komponowania

• możliwość doboru donic do różnych przestrzeni

• plastyczność roślin

Przestrzenie, w których znajdą zastosowanie:

• miejsca bez gruntu rodzimego, utwardzone z brakiem możliwości rozbetonowania

• nieduże przestrzenie przy budynkach

• przestrzenie, które często zmieniają swoje aranżacje

• miejsca przystosowane dla osób niepełnosprawnych (dostępność do zieleni z wózka inwalidzkiego)

Źródło: www. muratorplus.pl

EDUKACJA - PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI UŻYTKOWNIKÓW

• Drzewa w mieście, zazielenianie przestrzeni

• Ah ten jeż - liście w miastach

• Odpowiedzialność za swoje zwierzęta w kontekście czystości miasta

• Byliny - fakty i mity

• Łąki kwietne - moda czy wymierne korzyści

• Zielona akupunktura miasta - jak zieleń/ natura może uleczyć współczesne miasta

• Smog nie tylko w dużych miastach - systemy przewietrzania miast za pomocą układów zieleni

DZIAŁANIA - WZROST ŚWIADOMOŚCI

Stosowanie tematycznych tablic edukacyjnych może zwiększać świadomość mieszkańców na temat ważności zieleni w mieście. Pokazanie działań zastosowanych w pielęgnacji zieleni pozwala na ich lepsze zrozumienie, a w konsekwencji może spotkać się z większym poparciem ze strony mieszkańców miasta. Tablice mogą edukować mieszkańców na takie tematy jak: zatrzymywanie i gromadzenie wody opadowej, zakładanie rabat bylinowych, zostawianie opadłych liści, odpowiedzialność za swoje zwierzę oraz zachowywanie czystości po nim. Kolejnym sposobem mobilizacji mieszkańców, może być udostępnienie im roślin do sadzenia np. z okazji narodzin dziecka. Taką akcję organizowała między innymi Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku we współpracy z Uniwersyteckim Dziecięcym Szpitalem Klinicznym w Białymstoku. Głównym przesłaniem akcji jest to, by narodziny dziecka zostały zaakcentowane poprzez posadzenie upamiętniającego to wydarzenie drzewa. Ta wspaniała idea wywodzi się spoza granic Polski, a dokładniej z miasta Lausanne w Szwajcarii, w którym lokalne władze zadecydowały, by każde urodzone dziecko zostało zaproszone do posadzenia drzewa w miejscu do tego celu wyznaczonym.

Publiczne przestrzenie parkowe mogą służyć nie tylko turystom. Warto, aby młodzież z pobliskich szkół wykorzystywała te przestrzenie do nauki o florze i faunie. Parki powinny być doskonałym miejscem do nauki o wielu procesach zachodzących w przyrodzie. Kontrolowane pozostawienie na trawniku liści oraz zwalonych pni drzew jest doskonałą przestrzenią do edukacji na temat zwierząt, które znajdują schronienie w tych naturalnych mini-ekosystemach. Należy to jednak robić w kontrolowany i odpowiedni sposób. Najprostszymi elementami do rozbudowy sieci edukacyjnej w parkach są tablice edukacyjne, zespołowe gry parkowe lub organizowane tematyczne spacery.

Martwe liście dostarczają składniki odżywcze do gleby. Rozkładająca się martwa materia podtrzymuje odpowiednią zawartość potasu i magnezu w gruncie. Dzięki wystarczającej ilości składników odżywczych rośliny lepiej się rozwijają i są odporniejsze na trudne warunki siedliskowe czy choroby. Dodatkową ważną funkcję jaką pełnią liście to tworzenie schronienia dla dziko żyjących zwierząt. Oprócz jeży w liściach zimują wiewiórki, niektóre gatunki ptaków oraz ważne dla ekosystemu owady.

Schemat obiegu materii w przyrodzie (opracowanie własne)

Obieg materii w przyrodzie to proces ciągłego krążenia pierwiastków chemicznych, w tym biogenów pomiędzy organizmami żywymi i ich siedliskiem. Materia organiczna jest podstawową częścią składową gleby, którą tworzą obumarłe szczątki zwierzęce roślinne.

Źródło: zdjęcie własne

Źródło: pl.pinterest.com

Przykładowe tablice informacyjne Energia słoneczna

Producenci

Konsumenci Destruenci

Związki nieorganiczne

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

Pozostawione hałdy gałęzi spróchniałych pni na przykładzie parków Holenderskich (źródło: zdjęcie własne)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SWOJE ZWIERZĘTA

Należy edukować społeczeństwo na temat szkodliwości psich odchodów. Psie odchody pełne są jaj pasożytów, drobnoustrojów oraz bakterii, które mogą stwarzać potencjalne zagrożenie epidemiologiczne. Sprzątanie po psie jest ustalone prawnie zgodnie z art. 4 ustawy z 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, każdy właściciel wyprowadzający swoje zwierzę na spacer jest zobowiązany do ochrony przed zanieczyszczeniami terenów przeznaczonych do użytku wspólnego. Za nieprzestrzeganie przepisu grozi mandat (w wysokości do 500 zł). Poszerzanie tych informacji oraz wyposażanie miasta w odpowiednią ilość koszy na psie odchody, które powinno się stawiać nie tylko w parkach mogłoby przyczynić się do zachowania większej czystości w przestrzeni miejskiej.

Przykładowe kosze na psie odchody. Dobrym rozwiązaniem są pojemniki wyposażone w dozownik z workami. Czystsze miasto podnosi jego estetykę oraz funkcjonalność umożliwiając m.in. zabawy na trawie lub pikniki bez ryzyka zabrudzenia się psimi odchodami. Edukować mieszkańców w tym temacie można również za pomocą tablic informacyjnych.

Dobrą praktyką może być wygospodarować przestrzeń w mieście na specjalnie przygotowane parki dla psów. Miejsca takie przeznaczone są wyłącznie dla tych zwierząt oraz ich właścicieli. Obszary te służą do spędzenia czasu ze zwierzęciem, przeprowadzaniu z nim treningów czy dania mu swobody pod jednoczesnym posiadaniem nam nim kontroli (miejsca te muszą być ogrodzone). Dzięki temu właściciele psów będą mogli swobodnie zadbać o potrzeby swoich zwierząt.

Zalety wprowadzenia psich parków:

• stworzenie przestrzeni dostosowanej dla potrzeb psów

• ograniczenie ilości odchodów w innych przestrzeniach miejskich

• możliwość wykonywania treningów i zabawy luzem

• zwiększenie atrakcyjności funkcjonalnej terenów rekreacyjnych

WPROWADZANIE WIELOGATUNKOWYCH NASADZEŃ

Stosowanie roślin jednorocznych wiąże się z dużymi kosztami corocznego zakupu roślin oraz ich późniejszej pielęgnacji (często podlewanie i nawożenie). W ich miejsce proponuje się nasadzenia stałe (wieloletnie), które mogą być równie atrakcyjne przez cały rok, natomiast nie wymagają corocznej wymiany oraz są łatwiejsze w pielęgnacji. Tworzenie rabat bylinowych wpisuje się w najnowsze trendy zieleni miejskiej, jest również ekologiczne oraz ekonomiczne. Coraz więcej miast w swoich realizacjach wykorzystuje byliny, trawy oraz krzewy ozdobne. Odpowiednie połączenie gatunków sprawia, że rośliny kwitną naprzemiennie, a przy tym zwiększają różnorodność biologiczną danego miejsca. Dodatkowo atutem rabat wieloletnich jest ich większa pojemność chłonna w porównaniu do intensywnie koszonych trawników.

Przykładem założeń wielogatunkowych rabat bylinowych w miastach może być Ogród Królewski w Sztokholmie, gdzie zostały zastosowane rośliny takie jak: kocimiętki, miskanty, trzcinniki, tojady, rudbekie, sadźce i dzielżany. Na zdjęciach przedstawiono różne przykład wieloletnich rabat miejskich.

ŁĄKI KWIETNE

Łąki kwietne coraz częściej zastępują tradycyjne trawniki. Przewagę nad nimi daje im kwitnienie, bioróżnorodność, oraz fakt, że zatrzymują większe ilości wody opadowej. Dzięki temu, że łąki kwietne posiadają złożony system korzeniowy, zatrzymują większe ilości wody opadowej oraz na dużo dłuższy czas niż zwykły trawnik. Łąki nie wymagają podlewania, mają nawet 25 razy głębsze korzenie. Ponad to łąki są schronieniem dla blisko 300 gatunków zwierząt takich jak małe ssaki, gady, płazy czy owady. Podczas kwitnienia, łąki są niezastąpionym elementem krajobrazu. Poprzez intensywne rolnictwo, obecnie zanikają naturalnie występujące dzikie rośliny polne. Dzięki łąkom możemy zachować oraz wspomagać rozwój dzikich gatunków polskich roślin zielnych. Trawnik w sezonie wegetacyjnym kosimy nawet 25-30 razy. Łąki kwietne wystarczy skosić maksymalnie dwa razy w sezonie wegetacyjnym. Jest to oszczędność czasu oraz ograniczenie emisji CO2. Dodatkowo łąki kwietne nie wymagają nawożenia ani stosowania pestycydów czy herbicydów.

Zalety:

• zatrzymywanie wody opadowej

• zmniejszenie ilości koszeń

• dom dla różnych gatunków zwierząt

• zwiększenie bioróżnorodności w mieście

Przestrzenie, w których znajdą zastosowanie: nieużytkowane przestrzenie miejskie

Pszczoły zapylają kwiaty

Z zapylonych kwiatów powstają produkty spożywcze

ZNACZENIE PSZCZÓŁ

DLA CZŁOWIEKA

Łąki kwietne są domem dla owadów

Człowiek zakłada łąki kwietne

Powstałe produkty trafiają do człowieka

ZIELONA AKUPUNKTURA

MINI DZIAŁANIA = MAXI EFEKT

Terminem zielona akupunktura można określić punktowe działania mające na celu wprowadzenie jak największej ilości zieleni w mieście nawet w niedużej skali. To świetne rozwiązanie stosowane w przestrzeniach miejskich, w których ciężko jest uzyskać duże tereny zielone. Efektem końcowym jest zielona infrastruktura miejska, która pomimo niedużych obiektów jest ze sobą połączona, dzięki czemu może stworzyć swoisty system połączony korytarzami i punktami ekologicznymi. "Koncepcja Miejskiej Zielonej Akupunktury polega na wprowadzaniu zieleni na niewielkich terenach (do 0,2 ha) miejskich, aby uzyskać efekt poprawy estetyki, jakości życia, komfortu termicznego, a także wzmocnienia usług ekosystemowych na terenie miasta. Warunkiem uzyskania dobrego efektu jest duża liczba punktów, podobnie jak w medycznej akupunkturze." źródło: www.slaskifestiwalnauki.pl

Jak pokazano na mapie duża ilość niewielkich plam zieleni może w sposób istotny pomóc w skali całego miasta

LEGENDA:

Mini skwery, zieleń towarzysząca Parki, skwery

Zielone ściany, ogrody kieszonkowe

Miejska infrastruktura komunikacyjna (parkingi, przystanki)

pl.pinterest.com Źródło: pl.pinterest.com

Źródło: pl.pinterest.com

pl.pinterest.com

Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

MAŁYCH MIASTACH TEŻ JEST PROBLEMEM

Przedstawione dane pokazują, że problem smogu jest duży, również w Bystrzycy Kłodzkiej. W centrum miasta jakość powietrza jest średnia, a zanieczyszczenia powietrza o średnicy 2,5 mikrometra przekraczają normę dobową o 113%. Ukazuje to jak istotne jest, aby zadbać o jakość powietrza, szczególnie w centrum. Na obrzeżach miasta, poziom zanieczyszczeń również przekracza granice normy.

Dane pochodzą z airly.org i są aktualne na dzień 05.12.2022. Biorąc pod uwagę rozpoczęcie sezonu grzewczego oraz problemy z dostępnością opału, można zakładać, że jakość powietrza ulegnie pogorszeniu.

komunikacja usługi mieszkalnictwo rynek pracy bezpieczeństwo

Odpowiednio rozplanowana zieleń potrafi tworzyć mikroklimat miasta. Tereny zieleni w mieście wpływają na cyrkulację powietrza, zmniejszają wahania temperatury, podnoszą wilgotność powietrza i gleby, tłumią hałas, oczyszczają powietrze z zanieczyszczeń, pyłów i kurzy, produkują tlen, a nawet wydzielają substancje antybiotyczne (tzw. fintocydy).

Każde miasto powinno posiadać swoisty system zieleni przewietrzającej i regulującej jego mikroklimat. Jest to podstawowy składnik dla zachowania zdrowia i komfortu życia jego mieszkańców.

Ponad to zieleń została uznana za niezbędny czynnik środowiska życiowego człowieka o decydującym znaczeniu dla jego zachowania i prawidłowego kształtowania. Niezwykle istotne jest podnoszenie świadomości społeczeństwa o funkcjach zieleni w mieście - jej roli biologicznej, społecznej, wychowawczej, estetycznej a nawet gospodarczej.

Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska, AP ogrody

przestrzeń

społeczeństwo

miasto funkcjonalne

ńeleiz ćśonpętsod

edukacja kultura interakcje społeczne służba zdrowia dostępność dla osób niepełnosprawnych ośrodki sportowe

Rola zieleni w mieście:

• tworzenie mikroklimatu

• ograniczanie poziomu hałasu

• oczyszczanie powietrza i dostarczanie tlenu

• pole biologiczne i fintocydy

• rola społeczno-wychowawcza

• podnoszenie estetyki

• rola gospodarcza

• ostoja i nisza siedliskowa dla fauny miejskiej

SMOG W MAŁYCH MIASTACH TEŻ JEST PROBLEMEM

Modele systemów zielni miejskiej, przewietrzanie miast

NATURALNY

Opracowanie własne na podstawie: A. Łukasiewicz, S. Łukasiewicz, Rola kształtowanie zieleni miejskiej, wyd. naukowe UAM, Poznań 2016.

Bystrzyca Kłodzka Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

• zielona sieć naczyń wspólnie połączonych

PODSUMOWANIE - MIASTO ZDROWE I ESTETYCZNE 53-55

• identyfikacja miejska związana z zielenią (estetyka miasta)

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

Idea:

• poprawa klimatu miasta

• zwiększenie ilości zieleni w mieście

• poprawa funkcjonowania infrastruktury komunikacyjnej

• gospodarowanie wodą opadową

• obniżenie temperatury w mieście

• podniesienie atrakcyjności miasta

LEGENDA:

Zieleń projektowana i modernizowana

wykorzystanie istniejących terenów zieleni

sieci powiązań BZI

zieleń miejska powiązana w sieci

Elementy infrastruktury (możliwe do modernizacji)

Zieleń istniejąca

PODSUMOWANIE

Wprowadzenie projektowanej błękitno-zielonej infrastruktury z istniejącymi terenami zieleni stworzyłoby sieć harmonijnie połączonych oraz współpracujących ze sobą naczyń. Zieleń miejska i inne przestrzenie prowadzone zgodnie ze standardami BZI oraz oparte na rozwiązaniach naturalnych, mogą zapewnić miastu oczyszczanie z pyłów i innych zanieczyszczeń powietrza, a także uwolnić przestrzeń od lokalnych podtopień podczas ulewnych deszczy. Dodatkowo w czasie upałów system zieleni zapewni niższą temperaturę, wyższą wilgotność powietrza oraz odpowiednią ilość cienia. Podstawowe potrzeby jakimi są m.in. czyste powietrze oraz dostępność do terenów zieleni powinny być kluczową kwestią w planowaniu przestrzennym miasta, zarówno w przypadku dużych aglomeracji jak i mniejszych jednostek miejskich. Atrakcyjna zieleń jest szczególnie istotna w przypadku atrakcyjnych, zabytkowych miast jakimi jest Bystrzyca Kłodzka. Dbanie o zieleń powinno iść w parze z podnoszeniem świadomości mieszkańców.

lokalne podtopienia + BZI = miasto bezpieczne w ulewnych deszczy zanieczyszczenie powietrza + sieć zieleni miejskiej = przewietrzanie miasta (czyste powietrze) wysokie temperatury + zieleń = obniżenie temperatury w mieście

funkcjonalne i atrakcyjne wizualnie zrównoważone miasto

NATURA MIASTO EKOLOGIA FAUNA JAKOŚĆ

IDENTYFIKACJA WIZUALNA MIASTA

Proponowane gatunki wyróżniające się:

• jarzęby szwedzkie

• derenie

• hortensje

• róże krzewiaste

• trawy ozdobne

• paprocie , funkie

Zalety stosowania modułowego doboru zieleni:

• identyfikacja wizualna miasta

• uniknięcie chaosu przestrzennego

STREFA SUCHA

STANOWISKO Słońce Słońce/cień/półcień Cień/półcień

BYLINY

Kosaciec Tojeść orszelinowa Konwalia majowa Krwawnik pospolity Bodziszek himalajski Rudbekia błyskotliwa Brunera wielkolistna Kocimiętka Fassena Bodziszek korzeniasty Przywrotnik pospolity

TRAWY

Rozplenica japońska Ostnica olbrzymia Sesleria jesienna Perłówka zwisła Trzcinnik ostrokwiatowy Turzyca morrowa Turzyca włosista

KRZEWY

Pęcherznica kalinolistna Tawuła japońska Hortensja bukietowa Pięciornik krzewiasty Dereń Kousa Hortensja pnąca Kalina japońska Hortensja krzewiasta Kalina koralowa Śnieguliczka 'Hancock' Róża krzewiasta

STREFA WODNA

STANOWISKO Słońce Słońce/cień/półcień Cień/półcień

Identyfikacja wizualna miast budowana na spójnej zieleni Zorganizowana zieleń miejska może być znakiem rozpoznawczym danego miasta. Stworzenie wytycznych dla nasadzeń pomoże prowadzić rabaty w sposób uporządkowany i spójny, ale jednocześnie różnorodny. Dobór odpowiednich gatunków wpływa na poprawę jakości wizualnej miasta. Proponowane działania zapobiegają dezorganizacji roślinności z jednoczesnym podnoszeniem bioróżnorodności gatunkowej. Zaproponowano gatunki: wieloletnie, odporne na warunki miejskie oraz łatwe w pielęgnacji. Dobór roślin został przygotowany tak, aby zawierał nasadzenia atrakcyjne przez cały rok. Zaplanowano również gatunki miododajne oraz owocowe, które mogą być pożywieniem dla ptaków i owadów.

BYLINY

Łączeń baldaszkowaty Mięta nadwodna Knieć błotna Niezapominajka blotna pstra 'Variegata' Tojeść pospolita Kosaciec żółty Skrzyp zimowy Krwawnica pospolita Trzcinnik szuwarowy Turzyca długokłosa Turzyca długokłosa Wiązówka błotna Wiązówka błotna Funkia Podrzeń żebrowiec Paproć zwyczajna Knieć błotna Rodgersja pierzasta TRAWY Turzyca muskegońska

KRZEWY

Porzeczka alpejska Manna mielec Dereń biały Porzeczka czarna Cis pospolity Lilak Josiki Porzeczka czerwona Guzikowiec zachodni Róża błotna

Dobór roślin

Bystrzyca Kłodzka - Zielona Transformacja Królewskiego Miasta, autor opracowania: Paula Wojtyła-Tymińska,

Modułowa tabela doboru roślin

Proponowane rośliny