ΣΤΑΥΡΟΣ
ΜΕΤΑΞΑΣ
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ A TEYXOΣ
exlibris
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΩΡΙΑ – ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Στην κόρη μου Πέπη
Κάθε γνήσιο αντίτυπο έχει την υπογραφή του συγγραφέα Σελίδες 235
Σχήμα Α4
ISBN : 978-960-98481-0-7 © copyright Μάρτιος Εκδόσεις Πυθίας 56
2010
exlibris Άνω Κυψέλη
τηλ.
2108626398 - 2108626315
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η ολική ή μερική αναπαραγωγή και μετάδοση έστω και μιας σελίδας του παρόντος βιβλίου, κατά παράφραση ή διασκευή με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς έγγραφη άδεια του συγγραφέα.
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ο
ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. Εισαγωγικές έννοιες : το κύριο οικονομικό πρόβλημα επιμέρους προβλήματα ……………………………………………………………………….…….……….3
2. Ιδιότητες των αναγκών………………………………………………………………….…………………..5 3. Ταξινόμηση των αγαθών………………………………………………………………………..………… .6 4. Οι συντελεστές παραγωγής……………………………………………………………….………........8 5. Η Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων…………………………………………………………10 6. Η έννοια του Κόστους Ευκαιρίας……………………………………………………….…………..18 7. Λυμένες Ασκήσεις………………………………………………………………………………………….……22 8. Μορφές της Καμπύλης Παραγωγικών Δυνατοτήτων……………………………………..27 9. Λυμένες Ασκήσεις…………………………………………………………………………………………..….30 10. Καταμερισμός των Έργων – Οικονομικό Κύκλωμα – Αβεβαιότητα……….……...42 11. Μεθοδολογία……………….………………………………………………………………………………..….45
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
2ο
Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 1. H συμπεριφορά του καταναλωτή …………………………………………………………………..53 2. Ο Νόμος της Ζήτησης , Ατομική και Αγοραία Καμπύλη……………….…….……….54 3. Λυμένες Ασκήσεις……………………………………………………………………………………………...57 4. Η συνάρτηση Ζήτησης – Γραμμική – Ισοσκελής Υπερβολή…………………………...59 5. Λυμένες Ασκήσεις……………………………………………………………………………………..……….62
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
6. Οι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης…………………………………………….……65 7. Λυμένες Ασκήσεις……………………………………………….…………………………………….…..….73 8. Μεταβολή ζητούμενης ποσότητας και μεταβολή ζήτησης ………………….……..76 9. Λυμένες Ασκήσεις…………………………………………………………………………….…………......84 10. Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή…………………………………..…………...….87 11. Ελαστικότητα τόξου………………………………………………………………………………………….88 12. Συνολική δαπάνη των καταναλωτών………………………………………………………..…..90 13. Ειδικές περιπτώσεις της ελαστικότητας ζήτησης…………………………………........ 90 14.Λυμένες Ασκήσεις………………………………………………………………………………………..….…93 15. Ελαστικότητα ζήτησης και συνολική δαπάνη των καταναλωτών…….….…...96 16. Χρησιμότητα της ελαστικότητας ζήτησης………………………..……………………..….…97 17.Λυμένες Ασκήσεις…………………………………………………………..……………………….…….….99 18. Εισοδηματική ελαστικότητα …………………………………………………………………………..101 19.Λυμένες Ασκήσεις……………………………………………………………….……………………………105
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
3ο
Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ 1. Η Έννοια της Παραγωγής…………………………………………………………………….…….….111 2. Συνολικό Μέσο και Οριακό Προιόν…………………………………………………………......113 3. Ο Νόμος της Φθίνουσας Απόδοσης …………………………………………………….……….117 4. Λυμένες Ασκήσεις…………………………………………………………………………………………….120 5. Το Κόστος Παραγωγής ………………………………………………………………………………....126 6. Οι Καμπύλες Μέσου Κόστους……………………………………………………………….……….130 7. Η σημασία του Οριακού Κόστους…………………………………………………………..…….132 8. Λυμένες Ασκήσεις……………………………………….……………………………………………….….137 9. Μεθοδολογία………………………………………………………………………………..………….….…..157
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αγαπητέ μαθητή Το βιβλίο αυτό
καλύπτει
διεξοδικά την εξεταστέα ύλη του μαθήματος.
Μαζί με όλες τις υπηρεσίες που το συνοδεύουν αποτελεί ένα ολοκληρωμένο βοήθημα για τις Αρχές Οικονομικής Θεωρίας της Γ Λυκείου. Με τη βοήθεια και της σύγχρονης τεχνολογίας , επιχειρώ να σου μεταδώσω όλες αυτές τις γνώσεις που απαιτούνται ώστε να κατανοήσεις τις έννοιες πάνω στις οποίες θα εξεταστείς. Κάθε κεφάλαιο αναλύεται διεξοδικά και παρότι είναι κατανοητά , δεν χάνει την επιστημονική του επάρκεια.
γραμμένο
απλά
και
Θέλω να πιστεύω ότι όλη αυτή η δουλειά , προϊόν μακρόχρονης εμπειρίας και πολυετούς διδασκαλίας θα σε βοηθήσει ώστε να έχεις το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στη δοκιμασία των Πανελληνίων εξετάσεων. Είναι αυτονόητο ότι τυχόν λάθη ή παραλείψεις βαραίνουν αποκλειστικά εμένα.
Σταύρος Σ. Μεταξάς
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ
ΑΓΑΘΩΝ
Άλφρεντ Μάρσαλ 1842 – 1924
Άγγλος οικονοµολόγος, από τους πρωτεργάτες της «νεοκλασικής σχολής» των οικονοµικών που συνέχισε και εκσυγχρόνισε τις παραδοσιακές αρχές και θεωρίες των συµπατριωτών του Άνταµ Σµιθ, Τζέιµς Μιλλ και Ντέιβιντ Ρικάρντο.
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 1
Η συμπεριφορά του καταναλωτή
1. Εισαγωγή Σε μια οικονομία που βασίζεται στο σύστημα της αγοράς και των τιμών, οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται από την αλληλοεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς. 2. Η συμπεριφορά του καταναλωτή Χρησιμότητα ενός αγαθού, είναι η ικανοποίηση που απολαμβάνει ο καταναλωτής
σε
μια ορισμένη χρονική στιγμή , από την κατανάλωση του αγαθού αυτού. Επιδίωξη του καταναλωτή, είναι η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας που απολαμβάνει από
την
κατανάλωση
αγαθών
και
υπηρεσιών.
Η
επιδίωξη
αυτή
αποτελεί
βασικό
χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς του, στη ζήτηση του αγαθού. Περιορισμοί
καταναλωτή.
Η
προσπάθεια
του
καταναλωτή
χρησιμότητας του , περιορίζεται από δύο παράγοντες. Το
για
μεγιστοποίηση της
χρηματικό του εισόδημα
και τις
τιμές των αγαθών. Χρηματικό εισόδημα. Είναι ο συγκεκριμένος αριθμός χρηματικών μονάδων που μπορεί να διαθέσει για την αγορά αγαθών. Τιμή του αγαθού. Είναι ο αριθμός των χρηματικών μονάδων που απαιτούνται για την απόκτηση του αγαθού. Ορθολογική συμπεριφορά. Είναι η συμπεριφορά του καταναλωτή που επιλέγοντας τα αγαθά στις ποσότητες που του επιτρέπει το εισόδημα του , μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα του. Ορθολογικός καταναλωτής. Είναι ο καταναλωτής που έχει ορθολογική συμπεριφορά. Ισορροπία του καταναλωτή. Ο καταναλωτής βρίσκεται σε ισορροπία όταν μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα του. Μεταβολή στη συμπεριφορά του θα υπάρξει, όταν από τους παράγοντες που προσδιορίζουν τη ζήτηση του.
1
αλλάξει κάποιος
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 2 Nόμος της ζήτησης Ατομική και αγοραία καμπύλη ζήτησης
1. Νόμος της ζήτησης Όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται, αυξάνεται η ζητούμενη ποσότητα του και όταν η τιμή ενός αγαθού αυξάνεται,
τότε μειώνεται η ζητούμενη ποσότητα του.
Αιτιολογία του νόμου της ζήτησης α) Αποτέλεσμα υποκατάστασης Αν
αυξηθεί
ικανοποιήσουν παρόμοιο.
η
τιμή
την
Δηλαδή
ενός
ανάγκη να
αγαθού που
οι
καταναλωτές
ικανοποιούσαν
υποκαταστήσουν το
με
αγαθό
έχουν
αυτό το
την
αγαθό,
του οποίου η
δυνατότητα με
κάποιο
να άλλο
τιμή αυξήθηκε , με
κάποιο άλλο, του οποίου η τιμή παράμεινε σταθερή. Είναι
φανερό , ότι
όσο
μεγαλύτερος
είναι
ο
αριθμός
των
υποκατάστατων
τόσο
μεγαλύτερη θα είναι η μείωση της ποσότητας του αγαθού αυτού. β) Αποτέλεσμα εισοδήματος Αν αυξηθεί η τιμή ενός αγαθού, το εισόδημα του δεν είναι πλέον αρκετό για να αγοράσει τις ίδιες ποσότητες όπως πριν. Άρα είναι αναγκασμένος να αγοράσει λιγότερες ποσότητες Παράδειγμα Ένας καταναλωτής με δεδομένο εισόδημα αγοράζει στην τιμή των 2 χρ. μον. 10 κιλά από το αγαθό (Χ). Αν η τιμή του αυξηθεί σε 3 χρ. μον. τότε αγοράζει 8 κιλά. 2. Καμπύλη ζήτησης Ο νόμος της ζήτησης γίνεται ακόμα πιο κατανοητός με τη βοήθεια του πίνακα 2.1 Ο
πίνακας
αυτός
δείχνει
τις
ποσότητες
που
διάφορες τιμές του προϊόντος, με ένα δεδομένο
1
καταναλώνει
εισόδημα.
ένας
καταναλωτής
για
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Τιμή
ποσότητα
Εισόδημα
10
580
1000
12
520
1000
15
400
1000
18
320
1000
22
220
1000
27
190
1000
Παρατηρούμε ότι εισόδημα σταθερό, η ποσότητα μειώνεται τιμή του αγαθού
Ενώνοντας
τα
υποθέτοντας
με το ζητούμενη καθώς η αυξάνει.
σημεία ότι
συνδυασμών
υπάρχουν
σημεία , παίρνουμε ονομάζεται
των
την
ατομική
άπειρα
και
τέτοια
καμπύλη
D1
που
καμπύλη
ζήτησης.
Δείχνει δηλαδή τη ζήτηση ενός μεμονωμένου καταναλωτή. Παρατήρηση Η καμπύλη ζήτησης έχει κλίση Αυτό
οφείλεται
στο
νόμο
της
αρνητική
(από πάνω αριστερά προς τα κάτω δεξιά).
ζήτησης.
Δηλαδή
στην
αρνητική
σχέση
τιμής
και
ποσότητας. 3. Αγοραία καμπύλη ζήτησης.
Στο προηγούμενο παράδειγμα, υποθέσαμε ότι στην αγορά υπάρχει ένας μεμονωμένος καταναλωτής. Για τον λόγο αυτό ονομάσαμε την καμπύλη , ατομική καμπύλη ζήτησης. Στην αγορά όμως υπάρχουν χιλιάδες καταναλωτές. Έτσι σε κάθε επίπεδο τιμής για κάθε αγαθό,
ζητούνται
πολλαπλάσιες
ποσότητες.
Για
να
εξάγουμε
την
αγοραία
καμπύλη
ζήτησης του αγαθού που θα δείχνει τη συνολική ζητούμενη ποσότητα σε κάθε τιμή, αρκεί
να
προσθέσουμε
οριζόντια
τις
ατομικές
παρακάτω.
Παράδειγμα
1
καμπύλες
των
καταναλωτών
όπως
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Έστω ότι στην αγορά υπάρχουν δύο καταναλωτές. Ο πίνακας
δείχνει τις ποσότητες που
ζητάει κάθε καταναλωτής σε διάφορα επίπεδα τιμής, αλλά και τις συνολικές ποσότητες για τις τιμές αυτές.
Τιμή
Ζ. ποσ. Α
Ζ. Ποσ. Β
Συνολ. Ποσότητα
200
4
14
18
150
6
18
24
100
13
22
35
Παρατήρηση Από το διάγραμμα 2.2 γίνεται φανερό ότι κάθε αγοραία καμπύλη
δεξιότερα
ζήτησης θα βρίσκεται
από όλες τις ατομικές καμπύλες ζήτησης και βέβαια θα έχει και αυτή κλίση
αρνητική
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Λυμένες Ασκήσεις 2.1 Ο
παρακάτω
καταναλωτών
πίνακας
QDA , QDB
δείχνει
και
τις
ζητούμενες
QDA
QDB
QDΓ
60
2
4
8
40
4
8
12
20
8
11
16
10
12
14
19
οι αγοραίες
των
τριών
QDΓ που διαθέτει η οικονομία.
P
α) Να βρεθούν
ποσότητες
ζητούμενες ποσότητες
σε κάθε επίπεδο τιμής.
β) Σε ποια τιμή οι καταναλωτές ζητάνε συνολικά 45 μονάδες προϊόντος; γ) Ποιος από τους τρεις καταναλωτές έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση; Λύση α)
Οι
αγοραία
ποσότητα
σε
κάθε
επίπεδο
τιμής
είναι
το
οριζόντιο
άθροισμα
των
ζητουμένων ποσοτήτων. P
QDA
QDB
QDΓ
Αγοραία QD
60
2
4
8
14
40
4
8
12
24
20
8
11
16
35
10
12
14
19
45
β) Ποσότητα ίση με 45 μονάδες οι καταναλωτές ζητάνε στην τιμή P=10. γ) Μεγαλύτερη είναι η ζήτηση του καταναλωτή Γ αφού σε κάθε επίπεδο τιμής ζητάει μεγαλύτερες ποσότητες.
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
2.2 Ένας κινηματογράφος προβάλλει κάποια
παλιά
ταινία επί ένα μήνα. Το
εισιτήριο ήταν 7 ευρώ και ο μέσος όρος θεατών 80.
Τον επόμενο μήνα ο ίδιος
κινηματογράφος πρόβαλλε κάποια ταινία α’ προβολής με μέσο όρο θεατών 200 ενώ το εισιτήριο αυξήθηκε κατά 3 ευρώ. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα , κάποιος μαθητής
ανέφερε ότι
τίθεται σε αμφισβήτηση ο νόμος της ζήτησης.
Να σχολιάσετε την άποψη αυτή. Λύση Η άποψη αυτή είναι λανθασμένη. Ο νόμος της ζήτησης θα μπορούσε να τεθεί σε αμφισβήτηση αν καθώς αυξανόταν η τιμή του εισιτηρίου είχαμε αύξηση στο μέσο όρο των θεατών, για την ίδια όμως ταινία. 2.3 Δίνονται τα ακόλουθα στοιχεία για τις πωλήσεις τηλεοράσεων στην περιοχή της Αθήνας. Έτη
Τιμή
Ποσότητα
2000
500
6.500
2001
620
6.800
2002
725
7.200
Με βάση τα παρακάτω δεδομένα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η καμπύλη ζήτησης για τηλεοράσεις έχει θετική κλίση; Να αιτιολογήσετε την απάντηση. Λύση Με
βάση
τα
παρακάτω
δεδομένα δεν
μπορούμε
να
συμπεράνουμε
ότι
η
καμπύλη
ζήτησης για τηλεοράσεις έχει θετική κλίση . Αντίθετα από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι έχουμε τρεις διαφορετικές καμπύλες. Κάθε
σημείο
ανήκει
σε
κάποια
από
αυτές.
αναφέρονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.
1
Αυτό
συμβαίνει
γιατί
τα
δεδομένα
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 3
Η συνάρτηση ζήτηση Γραμμική συνάρτηση Ισοσκελής υπερβολή
1. Η συνάρτηση ζήτησης Όταν
μελετάμε
μεταβάλλεται
η
τις τιμή
μεταβολές
στις
του, δεχόμαστε
ζητούμενες ότι
όλοι
ποσότητες
οι
ενός
παράγοντες
οι
προϊόντος
καθώς
οποίοι μπορούν
να
επηρεάσουν τη ζήτηση του προϊόντος αυτού παραμένουν σταθεροί. Θεωρώντας λοιπόν σταθερούς αυτούς τους παράγοντες , μπορούμε να παραστήσουμε
τη σχέση ανάμεσα στη
ζητούμενη ποσότητα και την τιμή ενός προϊόντος με τη μορφή συνάρτησης. Ρ : η τιμή του προϊόντος ,
QD: η ζητούμενη ποσότητα του
QD=f(Ρ) : η συνάρτηση ζήτησης του αγαθού Η γραφική παράσταση αυτής της συνάρτησης, είναι η καμπύλη ζήτησης και μπορεί να πάρει διάφορες αλγεβρικές τιμές. Για λόγους ευκολίας θα εξετάσουμε μόνο δύο απλές μορφές συναρτήσεων. α) Γραμμική συνάρτηση ζήτησης Η γραμμική συνάρτηση ζήτησης έχει τον τύπο QD=α+βP και είναι ευθεία γραμμή. •
συντελεστής διεύθυνσης β εξαρτάται από την κλίση της ευθείας και έτσι είναι πάντα αρνητικός, αφού η κλίση της καμπύλης ζήτησης εκφράζει την αρνητική συσχέτιση μεταξύ τιμής και ζητούμενης ποσότητας.
•
Η σταθερά
(Νόμος της ζήτησης).
α είναι πάντα θετική, αφού αν ήταν αρνητική θα είχαμε άθροισμα δύο
αρνητικών να ισούται με θετικό (άτοπο ). •
Η ζητούμενη ποσότητα και η τιμή είναι φυσικά πάντα θετικές.
Παράδειγμα 1 Δίνεται η γραμμική συνάρτηση ζήτησης QD =100-2P. πίνακα ζήτησης και το διάγραμμα της καμπύλης. Για P= 0
Q
D
=100-2 × 0= 100
Για P=10
Q
D
=100-2 × 10= 80
1
Θέλουμε να κατασκευάσουμε τον
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Για P=20
Q
D
=100-2 × 20= 60
Για P=30
Q
D
=100-2 × 30= 40
Για P=40
Q
D
=100-2 × 40= 20
Παρατήρηση. 1.Για να σχεδιάσουμε την ευθεία χρειαζόμαστε ή δύο σημεία της ή ένα
σημείο της
και τον συντελεστή διεύθυνσής της 2.Το μέσο της ευθείας καμπύλης ζήτησης έχει συντεταγμένες (Q/2, Ρ/2 ) Παράδειγμα 2 Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει την ζήτηση ενός αγαθού Χ. Να βρεθεί η εξίσωση της καμπύλης ζήτησης , που είναι γραμμικής μορφής.
Συνδ.
P
QD
Α
10
30
Β
12
24
Γ
15
15
Δ
18
4
Ε
20
0
Λύση
Η εξίσωση είναι της μορφής
QD =α+βP. Θέτουμε στη γενική μορφή τις συντεταγμένες
δύο σημείων του πίνακα και έχουμε. Για Ρ=10, QD=30 άρα
30= α+β10
(1)
Για Ρ=12, QD =24 άρα
24=α+β12
(2)
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Λύνουμε το σύστημα με τις εξισώσεις (1) και (2) και προσδιορίζουμε το α και β για τα οποία έχουμε α = -3 και β = 60 Άρα
η καμπύλη ζήτησης δίνεται από τον τύπο QD = 60 -2Ρ
β) Η
ισοσκελής υπερβολή
Η συνάρτηση ζήτησης έχει τύπο QD=
A , όπου Α ένας σταθερός αριθμός. Το διάγραμμα P
της είναι ισοσκελής υπερβολή με ασύμπτωτους τους άξονες
QD
και
Ρ
Χαρακτηριστικό της ισοσκελούς υπερβολής Το γινόμενο
QD × P = A
το οποίο αποτελεί τη συνολική δαπάνη των καταναλωτών
παραμένει σταθερό για οποιαδήποτε μεταβολή της τιμής. Παράδειγμα. Έχουμε την καμπύλη ζήτησης που είναι ισοσκελής υπερβολή
Συνδ.
P
QD
Σ.Δ
Α
20
5
100
Β
10
10
100
Γ
5
20
100
QD =
100 P
Η συνολική δαπάνη θα παραμένει ίδια σε οποιοδήποτε σημείο της καμπύλης ζήτησης. Για οποιαδήποτε δηλαδή τιμή θα έχουμε ΣΔ=100 (αυτό ισχύει μόνο όταν η καμπύλη ζήτησης είναι ισοσκελής υπερβολή)
Από τον πίνακα βλέπουμε ότι η
P
Συνολική Δαπάνη των καταναλωτών παραμένει σταθερή για οποιαδήποτε τιμή του αγαθού. Πράγματι: A
20
Σ.ΔΑ= 20 × 5 = 100 B
10
Σ.ΔΒ= 10 ×10 = 100 Σ.ΔΓ= 5 × 20 = 100
Γ
5
Η συνολική δαπάνη των
Q 5
10
20
καταναλωτών , είναι η σταθερά Α της ισοσκελούς υπερβολής , που είναι ίση
με 100.
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Λυμένες Ασκήσεις 3.1 Όταν η τιμή ενός αγαθού είναι
10 χ.μ. η ζητούμενη ποσότητα του αγαθού
είναι 50 κιλά. Όταν η τιμή του μειωθεί στις 8 χ.μ. η ζητούμενη ποσότητά του αυξάνεται σε 60 κιλά. α) Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση ζήτησης του αγαθού , που είναι γραμμικής μορφής. β) Να κατασκευάσετε την καμπύλη ζήτησης του αγαθού. Λύση α) Αφού η συνάρτηση ζήτησης
είναι γραμμικής μορφής θα έχει τον γενικό τύπο
QD =α + ΒP Θέτω P = 10 , QD = 50 και P = 8 , QD = 60 50 = a + β .10 60 = a + β .8
και έχω :
a + 10β = 50 − α − 18β = −60 2β = −10 ⇔ β = −5
α = 10.( − 5) = 50 ⇔ α = 100
Άρα η συνάρτηση ζήτησης του αγαθού είναι QD=100-5P β) Βρίσκω τα σημεία τομής της ευθείας με τους άξονες.
P
20
Q 100
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος 3.2 Ο παρακάτω πίνακας αφορά τη ζήτηση ενός αγαθού Χ Συνδυασμοί
P(τιμή)
Q(ποσότητα)
Α
150
50
Β
125
60
Γ
100
70
Δ
75
80
Ε
50
90
Να βρεθεί η
εξίσωση ζήτησης του
αγαθού Χ και να γίνει η γραφική της
παράσταση. Λύση Η εξίσωση ζήτησης προφανώς θα είναι ή γραμμική ή ισοσκελής υπερβολή. Ελέγχω αν η
συνολική
δαπάνη
των
καταναλωτών
παραμένει
σταθερή
για
κάθε
επίπεδο
τιμών.
Δηλαδή αν είναι ισοσκελής υπερβολή. Συνδ.
P
Q
Σ.Δ
Α
150
50
7500
Β
125
60
7500
Γ
100
70
7000
Δ
75
80
6000
Ε
50
90
4500
Παρατηρούμε ότι η συνολική δαπάνη παραμένει σταθερή καθώς η τιμή του αγαθού μεταβάλλεται. Άρα η συνάρτηση ζήτησης δεν είναι ισοσκελής υπερβολή. Επομένως θα είναι γραμμικής μορφής. Θέτοντας στη γενική μορφή δύο οποιαδήποτε ζεύγη τιμών από τον πίνακα έχω QD = 110-0,4P
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος 3.3
Στην αγορά ενός αγαθού υπάρχουν δύο καταναλωτές, ο Α και ο Β. Η
συνάρτηση ζήτησης του καταναλωτή Α είναι QDA = 100/P και του καταναλωτή Β είναι QDB = 200/P. α) Να κατασκευάσετε τον πίνακα ζήτησης είναι 20 , 10 , 5 και
των δύο καταναλωτών, όταν η τιμή
2.
β) Να προσδιορίσετε την αγοραία συνάρτηση ζήτησης του αγαθού γ) Στο ίδιο διάγραμμα να κατασκευάσετε τις ατομικές καμπύλες καθώς και την αγοραία καμπύλη ζήτησης. Λύση Αντικαθιστούμε τις τιμές που δίνονται στις αντίστοιχες συναρτήσεις και παίρνουμε τον παρακάτω πίνακα ζήτησης για τους καταναλωτές Α και Β. P
QDA
QDB
20
5
10
10
10
20
5
20
40
2
50
100
β) Η αγοραία συνάρτηση ζήτησης δίνεται από τη συνάρτηση
QD =
100 200 300 + ⇔ QD = P P P
Θέτοντας τις τιμές
20 , 10 , 5 και
2
παίρνουμε τον αγοραίο πίνακα ζήτησης.
P DA
DB
Dαγορ.
P
QDαγορ.
20
15
10
30
5
60
2
150
2 50
100
150
Q
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 4 Οι προσδιοριστικοί
παράγοντες της ζήτησης
Μέχρι τώρα είδαμε ότι κάθε μεταβολή της τιμής μεταβάλλει τη ζητούμενη ποσότητα ενός
προϊόντος,
όταν
όλοι
οι
παράγοντες
που
προσδιορίζουν
τη
ζήτηση
του ,
παραμένουν σταθεροί. Όταν όμως έχουμε μεταβολή κάποιου παράγοντα , τότε λέμε ότι μεταβάλλεται
η
ζήτηση
του
αγαθού.
Έχουμε
δηλαδή
ή
αύξηση
ζήτησης
ή
μείωση
ζήτησης. 1. Αύξηση ζήτησης Οι καταναλωτές για κάθε τιμή ζητάνε τώρα μεγαλύτερες ποσότητες. Διαγραμματικά αυτό δείχνεται με μετατόπιση ολόκληρης της καμπύλης
ζήτησης προς
τα πάνω δεξιά. (διάγραμμα 2.4) Διάγραμμα 2.4
•
P D1
D2
A
B
Q1
Q2
P1
Q
2. Μείωση ζήτησης Οι καταναλωτές για κάθε επίπεδο τιμής ζητάνε τώρα μικρότερες ποσότητες. Διαγραμματικά αυτό δείχνεται με μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης προς τα κάτω αριστερά. (διάγραμμα 2.5)
•
P D2
D1
P1
Β
Q2
Α
Q1
Q
Διάγραμμα 2.5
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
3. Οι βασικότεροι
προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης
α) Οι προτιμήσεις των καταναλωτών Οι προτιμήσεις των καταναλωτών μεταβάλλονται για διάφορους λόγους , όπως τα έθιμα , η μόδα, οι καιρικές συνθήκες, κ.τ.λ. Όταν
οι
προτιμήσεις
μεταβάλλονται
ευνοϊκά
για ένα
προϊόν,
τότε
η
ζήτηση
του
αυξάνεται. Αντίθετα όταν οι προτιμήσεις
μεταβάλλονται αλλά όχι ευνοϊκά για το προϊόν, τότε
έχουμε μείωση της ζήτησης του. β) Το εισόδημα των καταναλωτών Το εισόδημα των καταναλωτών είναι από τους βασικότερους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης. Οι μεταβολές όμως του εισοδήματος, δεν
έχουν πάντα την ίδια επίδραση
σε όλα τα αγαθά.
Για
τα
περισσότερα
αγαθά
τα
οποία
ονομάζονται
συσχέτιση μεταξύ μεταβολής του εισοδήματος και αύξηση
εισοδήματος
έχουμε αύξηση
κανονικά
υπάρχει
θετική
μεταβολής ζήτησης. Δηλαδή σε
ζήτησης. Aντίθετα σε μείωση εισοδήματος έχουμε
μείωση ζήτησης. Υπάρχουν όμως και αγαθά στα οποία
έχουμε αρνητική συσχέτιση μεταξύ μεταβολής
εισοδήματος και μεταβολή ζήτησης.
Τα
αγαθά
αγοράζονται
αυτά από
ονομάζονται άτομα
με
κατώτερα
χαμηλά
αγαθά
εισοδήματα.
η
αγαθά
του
Π.χ κατεψυγμένο
φτωχού, κρέας,
αφού όσπρια,
μαργαρίνη κ.τ.λ Σε αύξηση του εισοδήματος έχουμε μείωση της ζήτησης του κατώτερου αγαθού ενώ σε μείωση του εισοδήματος έχουμε αύξηση της ζήτησης του. γ) Οι τιμές των άλλων αγαθών Υπάρχουν
πολλά αγαθά στα οποία η μεταβολή της τιμής του ενός αγαθού επηρεάζει τη
ζήτηση του άλλου. Τα αγαθά αυτά τα διακρίνουμε σε δύο κατηγορίες. Τα υποκατάστατα και τα συμπληρωματικά. Υποκατάστατα ♦
Eίναι δύο ή περισσότερα αγαθά, όταν το ένα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί για το άλλο.
♦
Μπορούν δηλαδή να ικανοποιήσουν την ίδια ανάγκη. Π.χ. μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας, βούτυρο και μαργαρίνη, ελαιόλαδο και σπορέλαιο.
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Προσοχή. Πόσο στενά υποκατάστατα είναι δύο αγαθά, εξαρτάται βασικά από τον κάθε καταναλωτή.
Αυτός
είναι
που
καθορίζει
πόσο
καλά
ένα
αγαθό
μπορεί
να
αντικαταστήσει ένα άλλο. Δηλαδή να του προσφέρει την ίδια χρησιμότητα. Όσο πιο στενά υποκατάστατα
θεωρεί ο καταναλωτής δύο αγαθά, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η
μεταβολή της ζήτησης του ενός εξαιτίας μιας μεταβολής
της τιμής του άλλου.
Παραδείγματα. α) Αύξηση της τιμής του υποκατάστατου Έστω ότι αυξάνει η τιμή του μοσχαρίσιου κρέατος. Οι καταναλωτές θα μειώσουν τη ζητούμενη ποσότητα του μοσχαρίσιου και θα το υποκαταστήσουν με κάποιο άλλο είδος κρέατος π.χ. με το χοιρινό του οποίου την τιμή θεωρούμε δεδομένη. Έτσι θα έχουμε αύξηση της ζήτησης του χοιρινού κρέατος. Το διάγραμμα 2.6 δείχνει τα παραπάνω αποτελέσματα. ♦
Η αύξηση της τιμής του μοσχαρίσιου κρέατος από Ρ 1 ποσότητα του από
♦
σε Ρ 2
μειώνει τη ζητούμενη
Q 1 σε Q 2 (διάγραμμα 2.6.α )
Ταυτόχρονα οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης του χοιρινού κρέατος του οποίου η τιμή δεχόμαστε ότι δεν έχει μεταβληθεί. (διάγραμμα 2.6.β) ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΟΥ • P
P D1
D2
.
D1
P2
B P1
A
B
A
P1
Q2
Q1
Q
Q1
Q2
Q
Διάγραμμα 2.6 β) Μείωση της τιμής του υποκατάστατου
Έστω ότι μειώνεται η τιμή του μοσχαρίσιου κρέατος. Οι καταναλωτές θα αυξήσουν
τη ζητούμενη ποσότητα του μοσχαρίσιου, αφού με
αυτό θα υποκαταστήσουν κάποιο άλλο του οποίου η τιμή παρέμεινε σταθερή.
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΟΥ •
P
P D1
D1
Διάγραμμα 2.7.α.
Διάγραμμα 2.7.β.
D2 A
P1
Q1
B
A
Q2
Q1
P1
B
P2
Q
Q2
Q
Διάγραμμα 2.7 Θα
έχουμε
δηλαδή
μείωση
της
ζήτησης
του
χοιρινού
κρέατος. Tα παραπάνω
αποτελέσματα φαίνονται στα διαγράμματα 2.7.α και 2.7.β. ♦
Η μείωση της τιμής του μοσχαρίσιου από Ρ 1 σε Ρ 2
αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα
από Q 1 σε Q 2 . ♦
Ταυτόχρονα μειώνει τη ζήτηση του χοιρινού κρέατος.
Συμπέρασμα. Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με την μεταβολή της τιμής του αγαθού. Δηλαδή σε
αύξηση της τιμής ενός αγαθού έχουμε
αύξηση της ζήτησης του υποκατάστατου και αντίστροφα. Συμπληρωματικά. Είναι δύο
αγαθά όταν για την ικανοποίηση μιας ανάγκης, απαιτείται η χρησιμoποίηση
και των δύο αγαθών ταυτόχρονα. Π.χ φωτογραφική μηχανή και φιλμ, αυτοκίνητο και βενζίνη
κ.τ.λ.
Παραδείγματα α) αύξηση της τιμής του ♦
Έστω
ότι
αυξάνεται
συμπληρωματικού η
τιμή
της
αγαθού
βενζίνης. (διάγραμμα
2.8 α)
από
Ρ1
σε
Ρ 2.
Παρατηρούμε ότι έχουμε μείωση στη ζητούμενη ποσότητα της από Q 1 σε Q 2 .
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ
ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ
P
P D1
D1
Διάγραμμα 2.8.β.
Διάγραμμα 2.8.α. D2 B
P2
P1
B
A
Q2
Q1
A
P1
Q2
♦
Q
Q1
Ταυτόχρονα
όμως
έχουμε
και
Q
μείωση
της
ζήτησης
για
αυτοκίνητα
αφού
το
κόστος χρήσης των αυτοκινήτων είναι τώρα μεγαλύτερο. ♦
Έτσι η καμπύλη ζήτησης των αυτοκινήτων μετατοπίζεται προς τα αριστερά από D 1
σε D 2 (διάγραμμα 2.8.β )
β) μείωση της τιμής του συμπληρωματικού
αγαθού
♦
Έστω ότι μειώνεται η τιμή της βενζίνης από Ρ 1 σε Ρ 2 .
♦
Παρατηρούμε ότι έχουμε αύξηση της ζητούμενης ποσότητας
της
από Q 1
σε Q 2
(διάγραμμα 2.9.α). ♦
Ταυτόχρονα όμως έχουμε και αύξηση της ζήτησης
για αυτοκίνητα αφού το κόστος
χρήσης των αυτοκίνήτων είναι τώρα μικρότερο. ♦
Έτσι η καμπύλη ζήτησης των αυτοκινήτων
μετατοπίζεται τώρα προς τα επάνω δεξιά.
(διάγραμμα 2.9.β) από D 1 σε D 2
ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ
• P
• P
D2 D1
P1
Διάγραμμα 2.9.α.
D1
Διάγραμμα 2.9.β.
A B
P2
Q1
Q2
P1
Q
A
Q1
B
Q2
1
Q
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Παρατήρηση Όταν μας δίνεται άσκηση όπου μεταβάλλεται η τιμή ενός αγαθού και ζητάμε τι θα συμβεί στη ζήτηση κάποιου άλλου, αρχικά θα ελέγχουμε αυτά τα δύο αγαθά αν είναι μεταξύ
τους
υποκατάστατα
διαγράμματα.
Ένα
για
το
ή
συμπληρωματικά.
αγαθό
του
οποίου
Στην
η
συνέχεια
τιμή
θα
μεταβάλλεται
φτιάχνουμε και
ένα
δύο
για
το
εξεταζόμενο. δ) Οι προσδοκίες των καταναλωτών σχετικά : Με την μελλοντική εξέλιξη του εισοδήματος τους. Με την μελλοντική εξέλιξη των τιμών των αγαθών. i ) Προσδοκία για μελλοντική μεταβολή του εισοδήματος. Η
προσδοκία
των
καταναλωτών
για
αυξημένο
εισόδημα
στο
μέλλον,
θα
έχει
σαν
αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης τους για κάποιο ή κάποια αγαθά. (κανονικά ) Αντίθετα μια πιθανή μείωση του εισοδήματος τους, θα έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της ζήτησης για τα ίδια αγαθά. ii ) Προσδοκία για μελλοντική μεταβολή των τιμών των αγαθών. Μια πιθανή μελλοντική αύξηση των τιμών θα έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης την παρούσα χρονική στιγμή και την μείωση της ζήτησης την χρονική περίοδο που οι τιμές των αγαθών θα αυξηθούν, ανεξάρτητα αν πραγματοποιηθεί η αύξηση των τιμών ή όχι. Αντίθετα αν οι καταναλωτές περιμένουν μείωση στις τιμές των αγαθών στο μέλλον, θα μειώσουν
τη
ζήτηση
τους
την
παρούσα
χρονική
στιγμή
και
θα
την
αυξήσουν
τη
χρονική στιγμή που αναμένουν αυτές τις μειώσεις , ανεξάρτητα αν θα συμβούν ή όχι. Παραδείγματα Το μήνα Δεκέμβριο κυκλοφόρησε η φήμη , ότι οι τιμές των αυτοκινήτων τον Ιανουάριο θα μειωθούν. Θα εξετάσουμε πως θα διαμορφωθεί η ζήτηση των αυτοκινήτων αυτούς τους δύο μήνες. ♦
Η καμπύλη
D 1 (διάγραμμα 2.10.α) δείχνει τη ζήτηση που υπήρχε για αυτοκίνητα
πριν κυκλοφορήσει η φήμη αυτή. ♦
Η
καμπύλη
D 3 (διάγραμμα
2.10.β)
δείχνει
τη
ζήτηση
καταναλωτές
θα
μειώσουν
που
θα
υπήρχε
τον
Ιανουάριο. ♦
Εξαιτίας
της
φήμης
Δεκέμβριο σε D 2
αυτής
οι
και θα την αυξήσουν τον Ιανουάριο
1
τη
σε D 4 .
ζήτηση
τους
το
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος ♦
Η αύξηση αυτή θα πραγματοποιηθεί, ανεξάρτητα αν επαληθευτεί η φήμη ή όχι, αφού πολλοί από τους καταναλωτές που είχαν σκοπό να αγοράσουν τον Δεκέμβριο δεν αγόρασαν.
ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΑΓΑΘΟΥ •
•
P
P
D2
D1
Διάγραμμα 2.10.α. D2
Q Δεκέμβριος
D1
Διάγραμμα 2.10.β.
Ιαν ουάριος
Q
ε) Ο αριθμός των καταναλωτών Ο αριθμός των καταναλωτών αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα της αγοραίας καμπύλης ζήτησης. Μια αύξηση του αριθμού των καταναλωτών έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης , ενώ μια μείωση του αριθμού των καταναλωτών έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της ζήτησης. Συμπεράσματα για μεταβολή στη ζήτηση Η ζήτηση αυξάνεται όταν ♦
Αυξάνεται το εισόδημα των καταναλωτών
♦
Μειώνεται το εισόδημα των καταναλωτών και το αγαθό είναι κατώτερο
♦
Αυξάνεται η τιμή του υποκατάστατου αγαθού
♦
Μειώνεται η τιμή του συμπληρωματικού του
♦
Οι καταναλωτές προβλέπουν αύξηση της τιμής του αγαθού
♦
Οι καταναλωτές προβλέπουν αύξηση του εισοδήματος τους
♦
Αυξάνεται ο αριθμός των καταναλωτών
♦
Οι προτιμήσεις των καταναλωτών είναι ευνοϊκές για το προϊόν
και το αγαθό είναι κανονικό
Η ζήτηση μειώνεται όταν Μειώνεται το εισόδημα των καταναλωτών και το αγαθό είναι κανονικό Αυξάνεται το εισόδημα των καταναλωτών και το αγαθό είναι κατώτερο Μειώνεται η τιμή του υποκατάστατου αγαθού
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Αυξάνεται η τιμή του συμπληρωματικού αγαθού Οι καταναλωτές
προβλέπουν μείωση της τιμής του αγαθού
Οι καταναλωτές προβλέπουν μείωση του εισοδήματος τους Μειώνεται ο αριθμός των καταναλωτών Οι προτιμήσεις των καταναλωτών δεν είναι ευνοϊκές για το προϊόν Παρατηρήσεις α) Η ζητούμενη ποσότητα εκφράζει την ποσότητα που είναι διατεθειμένος να αγοράσει ο καταναλωτής σε μια συγκεκριμένη τιμή. β) Η καμπύλη ζήτησης εκφράζει ένα σύνολο από συνδυασμούς τιμών και ποσοτήτων , που
είναι
διατεθειμένος
να
αγοράσει
ο
καταναλωτής,
με
σταθερούς
όλους
τους
προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης. γ) Σε
κάθε
διαφορετικό
επίπεδο
εισοδήματος
αντιστοιχεί
και
διαφορετική
καμπύλη
ζήτησης. δ) Αν δύο διαφορετικές καμπύλες ζήτησης σημαίνει
ότι
υπάρχει
και
μεταβολή
αντιπροσωπεύουν το ίδιο
κάποιου
ζήτησης.
1
άλλου
προσδιοριστικού
εισόδημα, τότε παράγοντα
της
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Λυμένες Ασκήσεις
4.1 Η συνάρτηση ζήτησης ενός αγαθού είναι
QD =100-4P. Το εισόδημα των
καταναλωτών αυξάνεται και τώρα ζητάνε 20 μονάδες επιπλέον σε κάθε επίπεδο τιμής. Να απεικονίσετε πάνω στο ίδιο σύστημα αξόνων τις καμπύλες ζήτησης που προκύπτουν και να σχολιάσετε το αποτέλεσμα. Λύση Μετά την αύξηση του εισοδήματος η νέα συνάρτηση ζήτησης θα είναι Q’D = 100-4P+20 δηλαδή
Q’D =120-4P
P
30 25
100
Q
120
Παρατηρούμε ότι οι δύο καμπύλες ζήτησης είναι μεταξύ τους παράλληλες , αφού έχουν τον ίδιο συντελεστή διεύθυνσης. Αυτό συμβαίνει γιατί η
αύξηση της ποσότητας
είναι
σταθερή σε κάθε επίπεδο τιμής. 4.2 Η συνάρτηση ζήτησης ενός αγαθού είναι
QD =100-5P. Λόγω μεταβολής των
προτιμήσεων των καταναλωτών η ζήτηση αυξάνεται 20%. Να απεικονίσετε πάνω στο
ίδιο
σύστημα
αξόνων
τις
καμπύλες
ζήτησης
που
προκύπτουν
και
να
σχολιάσετε το αποτέλεσμα. Λύση Επειδή
η
συνάρτησης
μεταβολή και
είναι
σε
ο συντελεστής
ποσοστιαία διεύθυνσης.
μορφή Οι
μεταβάλλεται
δύο
σημείο του άξονα των τιμών. Q’D=QD+20%QD
άρα
Q’D=1,2(100-5P) Q’D=120-6P
1
καμπύλες
και
η
ξεκινάνε
σταθερά
της
από
ίδιο
το
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
P
30 20
Q 100
120
4.3 Η τιμή ενός κατώτερου αγαθού αυξάνεται ενώ ταυτόχρονα μειώνεται
και το
εισόδημα των καταναλωτών , με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να εξακολουθούν να αγοράζουν την ίδια ποσότητα. Να απεικονίσετε διαγραμματικά τις παραπάνω μεταβολές. Λύση
P
B
P2
Γ A
P1
Q2
4.4Ένας καταναλωτής παρακάτω πίνακα.
X
Q
Q1 = Q3
καταναλώνει
P
Q
52
120
60
80
τα
Y
αγαθά
Χ
και
P
Q
20
40
20
50
Υ
σύμφωνα
με
τον
α) Τι αγαθά είναι μεταξύ τους το Χ και το Υ; β) Να
κατασκευάσετε
τις
καμπύλες
ζήτησης
διαγραμματικά τις μεταβολές. Λύση
1
των
δύο
αγαθών και
να
δείξετε
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος α) Ελέγχοντας τον πίνακα παρατηρούμε ότι έχει μεταβληθεί η τιμή του αγαθού Χ και η ζήτηση του αγαθού Υ. Στη συνέχεια παρατηρούμε ότι η τιμή του Χ αυξήθηκε και η ζήτηση του Υ έχει αυξηθεί. Άρα τα αγαθά Χ και Υ είναι μεταξύ τους υποκατάστατα. ( Εξαιτίας της αύξησης της τιμής του Χ οι καταναλωτές στράφηκαν στο Υ αυξάνοντας τη ζήτησή του ) β)
• P
P D1
D2 D1
P2
B P1
A
B
A
P1
Q2
Q1
Q
Q1
Q2
1
Q
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Λιανού Θ., Παπαβασιλείου Α., Χατζηανδρέου Α., Αρχές Οικονομικής Αθήνα 1999. Γεωργακόπουλου
Θ., Λιανού
Θ.,
Θεωρίας
Ο.Ε.Δ.Β.
Μπένου Θ., Τσεκούρα Γ.,Χατζηπροκοπίου
Χρήστου Γ., Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία, Εκδόσεις Gutenberg
Αθήνα 1992
Δρανδάκης Ε., Μπήτρος Γ., Μπαλτάς Ν., Μικροοικονομική Θεωρία Τόμος Α΄ Εκδόσεις Σμπίλια- Το Οικονομικό- Αθήνα 1992. Δρανδάκης Ε., Μπήτρος Γ., Μπαλτάς Ν., Μικροοικονομική Θεωρία Τόμος Σμπίλια– Το Οικονομικό- Αθήνα 1992.
Β’ Εκδόσεις
Κώττη Γ.Χ., Πετράκη –Κώττη Α., Οδηγός Μελέτης Πολιτικής Οικονομίας, Εκδόσεις Σμπίλια –Το Οικονομικό-, Αθήνα 1993. Κώττη Γ.χ., Πετράκη –Κώττη Α.,Εισαγωγή Σμπίλια – Το Οικονομικό-, Αθήνα 1991.
στη
Σύγχρονη
Μικροοικονομική,
Εκδόσεις
Λιανού Θ., Ασκήσεις και Λύσεις για το μάθημα Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη, Εκδόσεις Σμπίλια - Το Οικονομικό-, Β έκδοση Αθήνα 1995. Μπαλτά Ν., Ασκήσεις Μικροοικονομικής Θεωρίας, Τόμος Α’, Εκδόσεις Σταμουλή Αθήνα 1992. Μπαλτά Ν., Ασκήσεις Μικροοικονομικής Θεωρίας, Τόμος Β, Εκδόσεις Σταμουλή, Αθήνα 1992. Λιανού Θ., Μπένου Θ., Μακροοικονομική Ανάλυση και δημοσιονομική Πολιτική, Εκδόσεις Gutenberg Αθήνα 1979. Παυλόπουλου Π., Μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας Τόμος Α’ Εκδόσεις Σάκκουλα 1982. Ferguson C.E.
Μικροοικονομική Θεωρία Τόμος Α’, Εκδόσεις Παπαζήση 1973
Samuelson P., Οικονομική, Παπαζήση Αθήνα 1976. Περουλάκης Νικόλαος Δρέττας Γεώργιος Zάχος
Γεώργιος
Μετάφραση
Καράγεωργα
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας ,
Εκδόσεις Κανδύλας.
1
Δ.
Τόμοι 1
και
Ασκήσεις επανάληψης
Ασκήσεις επανάληψης
2,
Εκδόσεις
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Α
By exlibris
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Α
By exlibris
Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Α
Το βιβλίο αυτό
απευθύνεται στους μαθητές της Γ’ τάξης του Ενιαίου Λυκείου
που επιθυμούν μια
ολοκληρωμένη προετοιμασία για τη δοκιμασία των Πανελληνίων εξετάσεων.
exlibris ISBN: 978-960-98481-0-7 By exlibris