ΣΤΑΥΡΟΣ
ΜΕΤΑΞΑΣ
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ A TEYXOΣ
exlibris
1
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
2
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΩΡΙΑ – ΛΥΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Στην κόρη µου Πέπη
Κάθε γνήσιο αντίτυπο έχει την υπογραφή του συγγραφέα Σελίδες 235
Σχήµα Α4
ISBN : 978-960-98481-0-7 © copyright Μάρτιος Εκδόσεις Πυθίας 56
2010
exlibris Άνω Κυψέλη
τηλ.
2108626398 - 2108626315
Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση και γενικά η ολική ή µερική αναπαραγωγή και µετάδοση έστω και µιας σελίδας του παρόντος βιβλίου, κατά παράφραση ή διασκευή µε οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς έγγραφη άδεια του συγγραφέα.
3
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
4
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
1ο
ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. Εισαγωγικές έννοιες : το κύριο οικονοµικό πρόβληµα επιµέρους προβλήµατα ……………………………………………………………………….…….……….3
2. Ιδιότητες των αναγκών………………………………………………………………….…………………..5 3. Ταξινόµηση των αγαθών………………………………………………………………………..………… .6 4. Οι συντελεστές παραγωγής……………………………………………………………….………........8 5. Η Καµπύλη Παραγωγικών ∆υνατοτήτων…………………………………………………………10 6. Η έννοια του Κόστους Ευκαιρίας……………………………………………………….…………..18 7. Λυµένες Ασκήσεις………………………………………………………………………………………….……22 8. Μορφές της Καµπύλης Παραγωγικών ∆υνατοτήτων……………………………………..27 9. Λυµένες Ασκήσεις…………………………………………………………………………………………..….30 10. Καταµερισµός των Έργων – Οικονοµικό Κύκλωµα – Αβεβαιότητα……….……...42 11. Μεθοδολογία……………….………………………………………………………………………………..….45
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
2ο
Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 1. H συµπεριφορά του καταναλωτή …………………………………………………………………..53 2. Ο Νόµος της Ζήτησης , Ατοµική και Αγοραία Καµπύλη……………….…….……….54 3. Λυµένες Ασκήσεις……………………………………………………………………………………………...57 4. Η συνάρτηση Ζήτησης – Γραµµική – Ισοσκελής Υπερβολή…………………………...59 5. Λυµένες Ασκήσεις……………………………………………………………………………………..……….62
5
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
6. Οι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης…………………………………………….……65 7. Λυµένες Ασκήσεις……………………………………………….…………………………………….…..….73 8. Μεταβολή ζητούµενης ποσότητας και µεταβολή ζήτησης ………………….……..76 9. Λυµένες Ασκήσεις…………………………………………………………………………….…………......84 10. Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιµή…………………………………..…………...….87 11. Ελαστικότητα τόξου………………………………………………………………………………………….88 12. Συνολική δαπάνη των καταναλωτών………………………………………………………..…..90 13. Ειδικές περιπτώσεις της ελαστικότητας ζήτησης…………………………………........ 90 14.Λυµένες Ασκήσεις………………………………………………………………………………………..….…93 15. Ελαστικότητα ζήτησης και συνολική δαπάνη των καταναλωτών…….….…...96 16. Χρησιµότητα της ελαστικότητας ζήτησης………………………..……………………..….…97 17.Λυµένες Ασκήσεις…………………………………………………………..……………………….…….….99 18. Εισοδηµατική ελαστικότητα …………………………………………………………………………..101 19.Λυµένες Ασκήσεις……………………………………………………………….……………………………105
ΚΕΦΑΛΑΙΟ
3ο
Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ 1. Η Έννοια της Παραγωγής…………………………………………………………………….…….….111 2. Συνολικό Μέσο και Οριακό Προιόν…………………………………………………………......113 3. Ο Νόµος της Φθίνουσας Απόδοσης …………………………………………………….……….117 4. Λυµένες Ασκήσεις…………………………………………………………………………………………….120 5. Το Κόστος Παραγωγής ………………………………………………………………………………....126 6. Οι Καµπύλες Μέσου Κόστους……………………………………………………………….……….130 7. Η σηµασία του Οριακού Κόστους…………………………………………………………..…….132 8. Λυµένες Ασκήσεις……………………………………….……………………………………………….….137 9. Μεθοδολογία………………………………………………………………………………..………….….…..157
6
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
1.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αγαπητέ µαθητή Το βιβλίο αυτό
καλύπτει
διεξοδικά την εξεταστέα ύλη του µαθήµατος.
Μαζί µε όλες τις υπηρεσίες που το συνοδεύουν αποτελεί ένα ολοκληρωµένο βοήθηµα για τις Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας της Γ Λυκείου. Με τη βοήθεια και της σύγχρονης τεχνολογίας , επιχειρώ να σου µεταδώσω όλες αυτές τις γνώσεις που απαιτούνται ώστε να κατανοήσεις τις έννοιες πάνω στις οποίες θα εξεταστείς. Κάθε κεφάλαιο αναλύεται διεξοδικά και παρότι είναι κατανοητά , δεν χάνει την επιστηµονική του επάρκεια.
γραµµένο
απλά
και
Θέλω να πιστεύω ότι όλη αυτή η δουλειά , προϊόν µακρόχρονης εµπειρίας και πολυετούς διδασκαλίας θα σε βοηθήσει ώστε να έχεις το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα στη δοκιµασία των Πανελληνίων εξετάσεων. Είναι αυτονόητο ότι τυχόν λάθη ή παραλείψεις βαραίνουν αποκλειστικά εµένα.
Σταύρος Σ. Μεταξάς
7
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ Η ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ
ΑΓΑΘΩΝ
Άλφρεντ Μάρσαλ 1842 – 1924
Άγγλος οικονοµολόγος, από τους πρωτεργάτες της «νεοκλασικής σχολής» των οικονοµικών που συνέχισε και εκσυγχρόνισε τις παραδοσιακές αρχές και θεωρίες των συµπατριωτών του Άνταµ Σµιθ, Τζέιµς Μιλλ και Ντέιβιντ Ρικάρντο.
8
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
9
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 1
9 Η συµπεριφορά του καταναλωτή
1. Εισαγωγή Σε µια οικονοµία που βασίζεται στο σύστηµα της αγοράς και των τιµών, οι τιµές των αγαθών προσδιορίζονται από την αλληλοεπίδραση των δυνάµεων της ζήτησης και της προσφοράς. 2. Η συµπεριφορά του καταναλωτή Χρησιµότητα ενός αγαθού, είναι η ικανοποίηση που απολαµβάνει ο καταναλωτής
σε
µια ορισµένη χρονική στιγµή , από την κατανάλωση του αγαθού αυτού. Επιδίωξη του καταναλωτή, είναι η µεγιστοποίηση της χρησιµότητας που απολαµβάνει από
την
κατανάλωση
αγαθών
και
υπηρεσιών.
Η
επιδίωξη
αυτή
αποτελεί
βασικό
χαρακτηριστικό της συµπεριφοράς του, στη ζήτηση του αγαθού. Περιορισµοί
καταναλωτή.
Η
προσπάθεια
του
καταναλωτή
χρησιµότητας του , περιορίζεται από δύο παράγοντες. Το
για
µεγιστοποίηση της
χρηµατικό του εισόδηµα
και τις
τιµές των αγαθών. Χρηµατικό εισόδηµα. Είναι ο συγκεκριµένος αριθµός χρηµατικών µονάδων που µπορεί να διαθέσει για την αγορά αγαθών. Τιµή του αγαθού. Είναι ο αριθµός των χρηµατικών µονάδων που απαιτούνται για την απόκτηση του αγαθού. Ορθολογική συµπεριφορά. Είναι η συµπεριφορά του καταναλωτή που επιλέγοντας τα αγαθά στις ποσότητες που του επιτρέπει το εισόδηµα του , µεγιστοποιεί τη χρησιµότητα του. Ορθολογικός καταναλωτής. Είναι ο καταναλωτής που έχει ορθολογική συµπεριφορά. Ισορροπία του καταναλωτή. Ο καταναλωτής βρίσκεται σε ισορροπία όταν µεγιστοποιεί τη χρησιµότητα του. Μεταβολή στη συµπεριφορά του θα υπάρξει, όταν από τους παράγοντες που προσδιορίζουν τη ζήτηση του.
10
αλλάξει κάποιος
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 2 Nόµος της ζήτησης
9
9 Ατοµική και αγοραία καµπύλη ζήτησης
1. Νόµος της ζήτησης Όταν η τιµή ενός αγαθού µειώνεται, αυξάνεται η ζητούµενη ποσότητα του και όταν η τιµή ενός αγαθού αυξάνεται,
τότε µειώνεται η ζητούµενη ποσότητα του.
Αιτιολογία του νόµου της ζήτησης α) Αποτέλεσµα υποκατάστασης Αν
αυξηθεί
ικανοποιήσουν παρόµοιο.
η
τιµή
την
∆ηλαδή
ενός
ανάγκη να
αγαθού που
οι
καταναλωτές
ικανοποιούσαν
υποκαταστήσουν
το
µε
έχουν
αυτό το
αγαθό του
την
αγαθό,
οποίου
η
δυνατότητα µε
κάποιο
να άλλο
τιµή αυξήθηκε , µε
κάποιο άλλο, του οποίου η τιµή παράµεινε σταθερή. Είναι
φανερό , ότι
όσο
µεγαλύτερος
είναι
ο
αριθµός
των
υποκατάστατων
τόσο
µεγαλύτερη θα είναι η µείωση της ποσότητας του αγαθού αυτού. β) Αποτέλεσµα εισοδήµατος Αν αυξηθεί η τιµή ενός αγαθού, το εισόδηµα του δεν είναι πλέον αρκετό για να αγοράσει τις ίδιες ποσότητες όπως πριν. Άρα είναι αναγκασµένος να αγοράσει λιγότερες ποσότητες Παράδειγµα Ένας καταναλωτής µε δεδοµένο εισόδηµα αγοράζει στην τιµή των 2 χρ. µον. 10 κιλά από το αγαθό (Χ). Αν η τιµή του αυξηθεί σε 3 χρ. µον. τότε αγοράζει 8 κιλά. 2. Καµπύλη ζήτησης Ο νόµος της ζήτησης γίνεται ακόµα πιο κατανοητός µε τη βοήθεια του πίνακα 2.1 Ο
πίνακας
αυτός
δείχνει
τις
ποσότητες
που
διάφορες τιµές του προϊόντος, µε ένα δεδοµένο
11
καταναλώνει
εισόδηµα.
ένας
καταναλωτής
για
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Τιµή
ποσότητα
Εισόδηµα
10
580
1000
12
520
1000
15
400
1000
18
320
1000
22
220
1000
27
190
1000
Παρατηρούµε ότι µε το εισόδηµα σταθερό, η ζητούµενη ποσότητα µειώνεται καθώς η τιµή του αγαθού αυξάνει.
Ενώνοντας τα σηµεία των συνδυασµών και υποθέτοντας ότι υπάρχουν άπειρα τέτοια σηµεία , παίρνουµε την καµπύλη D1 που ονοµάζεται
ατοµική
καµπύλη ζήτησης. ∆είχνει
δηλαδή τη ζήτηση ενός µεµονωµένου καταναλωτή. Παρατήρηση Η καµπύλη ζήτησης έχει κλίση αρνητική
(από πάνω αριστερά προς τα κάτω δεξιά).
Αυτό
∆ηλαδή
οφείλεται
στο
νόµο
της
ζήτησης.
στην
αρνητική
σχέση
τιµής
και
ποσότητας. 3. Αγοραία καµπύλη ζήτησης.
Στο προηγούµενο παράδειγµα, υποθέσαµε ότι στην αγορά υπάρχει ένας µεµονωµένος καταναλωτής. Για τον λόγο αυτό ονοµάσαµε την καµπύλη , ατοµική καµπύλη ζήτησης. Στην αγορά όµως υπάρχουν χιλιάδες καταναλωτές. Έτσι σε κάθε επίπεδο τιµής για κάθε αγαθό,
ζητούνται
πολλαπλάσιες
ποσότητες.
Για
να
εξάγουµε
την
αγοραία
καµπύλη
ζήτησης του αγαθού που θα δείχνει τη συνολική ζητούµενη ποσότητα σε κάθε τιµή,
12
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος αρκεί
να
προσθέσουµε
οριζόντια
τις
ατοµικές
καµπύλες
των
καταναλωτών
όπως
παρακάτω.
Παράδειγµα Έστω ότι στην αγορά υπάρχουν δύο καταναλωτές. Ο πίνακας
δείχνει τις ποσότητες που
ζητάει κάθε καταναλωτής σε διάφορα επίπεδα τιµής, αλλά και τις συνολικές ποσότητες για τις τιµές αυτές.
Τιµή
Ζ. ποσ. Α
Ζ. Ποσ. Β
Συνολ. Ποσότητα
200
4
14
18
150
6
18
24
100
13
22
35
Παρατήρηση Από το διάγραµµα 2.2 γίνεται φανερό ότι κάθε αγοραία καµπύλη
ζήτησης θα βρίσκεται
δεξιότερα από όλες τις ατοµικές καµπύλες ζήτησης και βέβαια θα έχει και αυτή κλίση αρνητική
13
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Λυµένες Ασκήσεις 2.1 Ο
παρακάτω
καταναλωτών
πίνακας
QDA , QDB
δείχνει
και
τις
ζητούµενες
QDA
QDB
QDΓ
60
2
4
8
40
4
8
12
20
8
11
16
10
12
14
19
οι αγοραίες
των
τριών
QDΓ που διαθέτει η οικονοµία.
P
α) Να βρεθούν
ποσότητες
ζητούµενες ποσότητες
σε κάθε επίπεδο τιµής.
β) Σε ποια τιµή οι καταναλωτές ζητάνε συνολικά 45 µονάδες προϊόντος; γ) Ποιος από τους τρεις καταναλωτές έχει τη µεγαλύτερη ζήτηση; Λύση α)
Οι
αγοραία
ποσότητα
σε
κάθε
επίπεδο
τιµής
είναι
το
οριζόντιο
άθροισµα
των
ζητουµένων ποσοτήτων. P
QDA
QDB
QDΓ
Αγοραία QD
60
2
4
8
14
40
4
8
12
24
20
8
11
16
35
10
12
14
19
45
β) Ποσότητα ίση µε 45 µονάδες οι καταναλωτές ζητάνε στην τιµή P=10. γ) Μεγαλύτερη είναι η ζήτηση του καταναλωτή Γ αφού σε κάθε επίπεδο τιµής ζητάει µεγαλύτερες ποσότητες.
14
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
2.2 Ένας κινηµατογράφος προβάλλει κάποια
παλιά
ταινία επί ένα µήνα. Το
εισιτήριο ήταν 7 ευρώ και ο µέσος όρος θεατών 80.
Τον επόµενο µήνα ο ίδιος
κινηµατογράφος πρόβαλλε κάποια ταινία α’ προβολής µε µέσο όρο θεατών 200 ενώ το εισιτήριο αυξήθηκε κατά 3 ευρώ. Με βάση τα παραπάνω δεδοµένα , κάποιος µαθητής
ανέφερε ότι
τίθεται σε αµφισβήτηση ο νόµος της ζήτησης.
Να σχολιάσετε την άποψη αυτή. Λύση Η άποψη αυτή είναι λανθασµένη. Ο νόµος της ζήτησης θα µπορούσε να τεθεί σε αµφισβήτηση αν καθώς αυξανόταν η τιµή του εισιτηρίου είχαµε αύξηση στο µέσο όρο των θεατών, για την ίδια όµως ταινία. 2.3 ∆ίνονται τα ακόλουθα στοιχεία για τις πωλήσεις τηλεοράσεων στην περιοχή της Αθήνας. Έτη
Τιµή
Ποσότητα
2000
500
6.500
2001
620
6.800
2002
725
7.200
Με βάση τα παρακάτω δεδοµένα µπορούµε να συµπεράνουµε ότι η καµπύλη ζήτησης για τηλεοράσεις έχει θετική κλίση; Να αιτιολογήσετε την απάντηση. Λύση Με
βάση
τα
παρακάτω
δεδοµένα δεν
µπορούµε
να
συµπεράνουµε
ότι
η
καµπύλη
ζήτησης για τηλεοράσεις έχει θετική κλίση . Αντίθετα από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι έχουµε τρεις διαφορετικές καµπύλες. Κάθε
σηµείο
ανήκει
σε
κάποια
από
αυτές.
αναφέρονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.
15
Αυτό
συµβαίνει
γιατί
τα
δεδοµένα
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 3
9 Η συνάρτηση ζήτηση 9 Γραµµική συνάρτηση 9 Ισοσκελής υπερβολή
1. Η συνάρτηση ζήτησης Όταν
µελετάµε
µεταβάλλεται
η
τις τιµή
µεταβολές
στις
του, δεχόµαστε
ζητούµενες ότι
όλοι
ποσότητες
οι
ενός
παράγοντες
οι
προϊόντος
καθώς
οποίοι µπορούν
να
επηρεάσουν τη ζήτηση του προϊόντος αυτού παραµένουν σταθεροί. Θεωρώντας λοιπόν σταθερούς αυτούς τους παράγοντες , µπορούµε να παραστήσουµε
τη σχέση ανάµεσα στη
ζητούµενη ποσότητα και την τιµή ενός προϊόντος µε τη µορφή συνάρτησης. Ρ : η τιµή του προϊόντος ,
QD: η ζητούµενη ποσότητα του
QD=f(Ρ) : η συνάρτηση ζήτησης του αγαθού Η γραφική παράσταση αυτής της συνάρτησης, είναι η καµπύλη ζήτησης και µπορεί να πάρει διάφορες αλγεβρικές τιµές. Για λόγους ευκολίας θα εξετάσουµε µόνο δύο απλές µορφές συναρτήσεων. α) Γραµµική συνάρτηση ζήτησης Η γραµµική συνάρτηση ζήτησης έχει τον τύπο QD=α+βP και είναι ευθεία γραµµή. •
συντελεστής διεύθυνσης β εξαρτάται από την κλίση της ευθείας και έτσι είναι πάντα αρνητικός, αφού η κλίση της καµπύλης ζήτησης εκφράζει την αρνητική συσχέτιση µεταξύ τιµής και ζητούµενης ποσότητας.
•
Η σταθερά
(Νόµος της ζήτησης).
α είναι πάντα θετική, αφού αν ήταν αρνητική θα είχαµε άθροισµα δύο
αρνητικών να ισούται µε θετικό (άτοπο ). •
Η ζητούµενη ποσότητα και η τιµή είναι φυσικά πάντα θετικές.
Παράδειγµα 1 ∆ίνεται η γραµµική συνάρτηση ζήτησης QD =100-2P. πίνακα ζήτησης και το διάγραµµα της καµπύλης. Για P= 0
Q D =100-2 × 0= 100
16
Θέλουµε να κατασκευάσουµε τον
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Για P=10
Q D =100-2 × 10= 80
Για P=20
Q D =100-2 × 20= 60
Για P=30
Q D =100-2 × 30= 40
Για P=40
Q D =100-2 × 40= 20
Παρατήρηση. 1.Για να σχεδιάσουµε την ευθεία χρειαζόµαστε ή δύο σηµεία της ή ένα
σηµείο της
και τον συντελεστή διεύθυνσής της 2.Το µέσο της ευθείας καµπύλης ζήτησης έχει συντεταγµένες (Q/2, Ρ/2 ) Παράδειγµα 2 Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει την ζήτηση ενός αγαθού Χ. Να βρεθεί η εξίσωση της καµπύλης ζήτησης , που είναι γραµµικής µορφής.
Συνδ.
P
QD
Α
10
30
Β
12
24
Γ
15
15
∆
18
4
Ε
20
0
Λύση Η εξίσωση είναι της µορφής
QD =α+βP. Θέτουµε στη γενική µορφή
τις συντεταγµένες δύο σηµείων του πίνακα και έχουµε. Για Ρ=10, QD=30 άρα
30= α+β10
(1)
Για Ρ=12, QD =24 άρα
24=α+β12
(2)
Λύνουµε το σύστηµα µε τις εξισώσεις (1) και (2) και προσδιορίζουµε το α και β για τα οποία έχουµε α = -3 και β = 60 Άρα
η καµπύλη ζήτησης δίνεται από τον τύπο QD = 60 -2Ρ
17
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος β) Η
ισοσκελής υπερβολή
Η συνάρτηση ζήτησης έχει τύπο QD=
A , όπου Α ένας σταθερός αριθµός. Το διάγραµµα P
της είναι ισοσκελής υπερβολή µε ασύµπτωτους τους άξονες QD και Ρ Χαρακτηριστικό της ισοσκελούς υπερβολής Το γινόµενο
QD × P = A
το οποίο
αποτελεί τη συνολική
δαπάνη των καταναλωτών
παραµένει σταθερό για οποιαδήποτε µεταβολή της τιµής. Παράδειγµα. Έχουµε την καµπύλη ζήτησης που είναι ισοσκελής υπερβολή
Συνδ.
P
Α
20
QD
Σ.∆
5
100
Β
10
10
100
Γ
5
20
100
QD =
100 P
Η συνολική δαπάνη θα παραµένει ίδια σε οποιοδήποτε σηµείο της καµπύλης ζήτησης. Για οποιαδήποτε δηλαδή τιµή θα έχουµε Σ∆=100 (αυτό ισχύει µόνο όταν η καµπύλη ζήτησης είναι ισοσκελής υπερβολή)
Από τον πίνακα βλέπουµε ότι η
P
Συνολική ∆απάνη των καταναλωτών παραµένει σταθερή για οποιαδήποτε τιµή του αγαθού. Πράγµατι: A
20
Σ.∆Α= 20 × 5 = 100 B
10
Σ.∆Β= 10 × 10 = 100 Σ.∆Γ= 5 × 20 = 100
Γ
5
Q 5
10
20
Η συνολική δαπάνη των καταναλωτών , είναι η σταθερά Α της ισοσκελούς υπερβολής , που είναι ίση µε 100.
18
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Λυµένες Ασκήσεις 3.1 Όταν η τιµή ενός αγαθού είναι
10 χ.µ. η ζητούµενη ποσότητα του αγαθού
είναι 50 κιλά. Όταν η τιµή του µειωθεί στις 8 χ.µ. η ζητούµενη ποσότητά του αυξάνεται σε 60 κιλά. α) Να προσδιορίσετε τη συνάρτηση ζήτησης του αγαθού , που είναι γραµµικής µορφής. β) Να κατασκευάσετε την καµπύλη ζήτησης του αγαθού. Λύση α) Αφού η συνάρτηση ζήτησης
είναι γραµµικής µορφής θα έχει τον γενικό τύπο
QD =α + ΒP Θέτω P = 10 , QD = 50 και P = 8 , QD = 60
50 = a + β .10 60 = a + β .8
και έχω :
a + 10 β = 50 − α − 18β = −60
2β = −10 ⇔ β = −5 α = 10.(− 5) = 50 ⇔ α = 100 Άρα η συνάρτηση ζήτησης του αγαθού είναι QD=100-5P β) Βρίσκω τα σηµεία τοµής της ευθείας µε τους άξονες. P
20
Q 100
19
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
3.2 Ο παρακάτω πίνακας αφορά τη ζήτηση ενός αγαθού Χ Συνδυασµοί
P(τιµή)
Q(ποσότητα)
Α
150
50
Β
125
60
Γ
100
70
∆
75
80
Ε
50
90
Να βρεθεί η
εξίσωση ζήτησης του
αγαθού Χ και να γίνει η γραφική της
παράσταση. Λύση Η εξίσωση ζήτησης προφανώς θα είναι ή γραµµική ή ισοσκελής υπερβολή. Ελέγχω αν η
συνολική
δαπάνη
των
καταναλωτών
παραµένει
σταθερή
για
κάθε
επίπεδο
τιµών.
∆ηλαδή αν είναι ισοσκελής υπερβολή. Συνδ.
P
Q
Σ.∆
Α
150
50
7500
Β
125
60
7500
Γ
100
70
7000
∆
75
80
6000
Ε
50
90
4500
Παρατηρούµε ότι η συνολική δαπάνη παραµένει σταθερή καθώς η τιµή του αγαθού µεταβάλλεται. Άρα η συνάρτηση ζήτησης δεν είναι ισοσκελής υπερβολή. Εποµένως θα είναι γραµµικής µορφής. Θέτοντας στη γενική µορφή δύο οποιαδήποτε ζεύγη τιµών από τον πίνακα έχω QD = 110-0,4P
20
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
3.3
Στην αγορά ενός αγαθού υπάρχουν δύο καταναλωτές, ο Α και ο Β. Η
συνάρτηση ζήτησης του καταναλωτή Α είναι QDA = 100/P και του καταναλωτή Β είναι QDB = 200/P. α) Να κατασκευάσετε τον πίνακα ζήτησης είναι 20 , 10 , 5 και
των δύο καταναλωτών, όταν η τιµή
2.
β) Να προσδιορίσετε την αγοραία συνάρτηση ζήτησης του αγαθού γ) Στο ίδιο διάγραµµα να κατασκευάσετε τις ατοµικές καµπύλες καθώς και την αγοραία καµπύλη ζήτησης. Λύση Αντικαθιστούµε τις τιµές που δίνονται στις αντίστοιχες συναρτήσεις και παίρνουµε τον παρακάτω πίνακα ζήτησης για τους καταναλωτές Α και Β. P
QDA
QDB
20
5
10
10
10
20
5
20
40
2
50
100
β) Η αγοραία συνάρτηση ζήτησης δίνεται από τη συνάρτηση
QD =
100 200 300 + ⇔ QD = P P P
Θέτοντας τις τιµές
20 , 10 , 5 και
2
παίρνουµε τον αγοραίο πίνακα ζήτησης.
P DA
DB
P
QDαγορ.
20
15
10
30
5
60
2
150
Dαγορ.
2 50
100
150
Q
21
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ENOTHTA 4 9 Οι προσδιοριστικοί
παράγοντες της ζήτησης
Μέχρι τώρα είδαµε ότι κάθε µεταβολή της τιµής µεταβάλλει τη ζητούµενη ποσότητα ενός
προϊόντος,
όταν
όλοι
οι
παράγοντες
που
προσδιορίζουν
τη
ζήτηση
του ,
παραµένουν σταθεροί. Όταν όµως έχουµε µεταβολή κάποιου παράγοντα , τότε λέµε ότι µεταβάλλεται
η
ζήτηση
του
αγαθού.
Έχουµε
δηλαδή
ή
αύξηση
ζήτησης
ή
µείωση
ζήτησης. 1. Αύξηση ζήτησης Οι καταναλωτές για κάθε τιµή ζητάνε τώρα µεγαλύτερες ποσότητες. ∆ιαγραµµατικά αυτό δείχνεται µε µετατόπιση ολόκληρης της καµπύλης
ζήτησης προς
τα πάνω δεξιά. (διάγραµµα 2.4) ∆ιάγραµµα 2.4
•
P D1
D2
A
B
Q1
Q2
P1
Q
2. Μείωση ζήτησης Οι καταναλωτές για κάθε επίπεδο τιµής ζητάνε τώρα µικρότερες ποσότητες. ∆ιαγραµµατικά αυτό δείχνεται µε µετατόπιση της καµπύλης ζήτησης προς τα κάτω αριστερά. (διάγραµµα 2.5) P D2
P1
D1
Β
Q2
Α
Q1
Q
∆ιάγραµµα 2.5
22
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
3. Οι βασικότεροι
προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης
α) Οι προτιµήσεις των καταναλωτών Οι προτιµήσεις των καταναλωτών µεταβάλλονται για διάφορους λόγους , όπως τα έθιµα , η µόδα, οι καιρικές συνθήκες, κ.τ.λ. Όταν
οι
προτιµήσεις
µεταβάλλονται
ευνοϊκά
για ένα
προϊόν,
τότε
η
ζήτηση
του
αυξάνεται. µεταβάλλονται αλλά όχι ευνοϊκά για το προϊόν, τότε
Αντίθετα όταν οι προτιµήσεις έχουµε µείωση της ζήτησης του.
β) Το εισόδηµα των καταναλωτών Το εισόδηµα των καταναλωτών είναι από τους βασικότερους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης. Οι µεταβολές όµως του εισοδήµατος, δεν
έχουν πάντα την ίδια επίδραση
σε όλα τα αγαθά. Για
τα
περισσότερα
αγαθά
τα
οποία
ονοµάζονται
συσχέτιση µεταξύ µεταβολής του εισοδήµατος και αύξηση
εισοδήµατος έχουµε
αύξηση
κανονικά
υπάρχει
θετική
µεταβολής ζήτησης. ∆ηλαδή σε
ζήτησης. Aντίθετα σε µείωση εισοδήµατος έχουµε
µείωση ζήτησης. Υπάρχουν όµως και αγαθά στα οποία
έχουµε αρνητική συσχέτιση µεταξύ µεταβολής
εισοδήµατος και µεταβολή ζήτησης. Τα
αγαθά
αγοράζονται
αυτά από
ονοµάζονται άτοµα
µε
κατώτερα
χαµηλά
αγαθά
εισοδήµατα.
η
αγαθά
του
Π.χ κατεψυγµένο
φτωχού, κρέας,
αφού όσπρια,
µαργαρίνη κ.τ.λ Σε αύξηση του εισοδήµατος έχουµε µείωση της ζήτησης του κατώτερου αγαθού ενώ σε µείωση του εισοδήµατος έχουµε αύξηση της ζήτησης του. γ) Οι τιµές των άλλων αγαθών Υπάρχουν
πολλά αγαθά στα οποία η µεταβολή της τιµής του ενός αγαθού επηρεάζει τη
ζήτηση του άλλου. Τα αγαθά αυτά τα διακρίνουµε σε δύο κατηγορίες. Τα υποκατάστατα και τα συµπληρωµατικά. Υποκατάστατα ♦
Eίναι δύο ή περισσότερα αγαθά, όταν το ένα µπορεί να χρησιµοποιηθεί αντί για το άλλο.
♦
Μπορούν δηλαδή να ικανοποιήσουν την ίδια ανάγκη. Π.χ. µοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας, βούτυρο και µαργαρίνη, ελαιόλαδο και σπορέλαιο.
23
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Προσοχή. Πόσο στενά υποκατάστατα είναι δύο αγαθά, εξαρτάται βασικά από τον κάθε καταναλωτή.
Αυτός
είναι
που
καθορίζει
πόσο
καλά
ένα
αγαθό
µπορεί
να
αντικαταστήσει ένα άλλο. ∆ηλαδή να του προσφέρει την ίδια χρησιµότητα. Όσο πιο στενά υποκατάστατα
θεωρεί ο καταναλωτής δύο αγαθά, τόσο µεγαλύτερη θα είναι η
µεταβολή της ζήτησης του ενός εξαιτίας µιας µεταβολής
της τιµής του άλλου.
Παραδείγµατα. α) Αύξηση της τιµής του υποκατάστατου Έστω ότι αυξάνει η τιµή του µοσχαρίσιου κρέατος. Οι καταναλωτές θα µειώσουν τη ζητούµενη ποσότητα του µοσχαρίσιου και θα το υποκαταστήσουν µε κάποιο άλλο είδος κρέατος π.χ. µε το χοιρινό του οποίου την τιµή θεωρούµε δεδοµένη. Έτσι θα έχουµε αύξηση της ζήτησης του χοιρινού κρέατος. Το διάγραµµα 2.6 δείχνει τα παραπάνω αποτελέσµατα. ♦
Η αύξηση της τιµής του µοσχαρίσιου κρέατος από Ρ 1 σε Ρ 2 Q 1 σε Q 2 (διάγραµµα 2.6.α )
ποσότητα του από ♦
µειώνει τη ζητούµενη
Ταυτόχρονα οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης του χοιρινού κρέατος του οποίου η τιµή δεχόµαστε ότι δεν έχει µεταβληθεί. (διάγραµµα 2.6.β)
ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΟΥ • P
P D1
D2
.
D1
P2
B P1
A
B
A
P1
Q2
Q1
Q
Q1
Q2
Q
∆ιάγραµµα 2.6 β) Μείωση της τιµής του υποκατάστατου
Έστω ότι µειώνεται η τιµή του µοσχαρίσιου κρέατος. Οι καταναλωτές θα αυξήσουν
τη ζητούµενη ποσότητα του µοσχαρίσιου, αφού µε
αυτό θα υποκαταστήσουν κάποιο άλλο του οποίου η τιµή παρέµεινε σταθερή.
24
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΟΥ •
P
P D1
D1
∆ιάγραµµα 2.7.α.
∆ιάγραµµα 2.7.β.
D2 A
P1
P1
B
P2
Q1
Q
Q2
B
A
Q2
Q1
Q
∆ιάγραµµα 2.7 Θα
έχουµε
δηλαδή
µείωση
της
ζήτησης
του
χοιρινού
κρέατος. Tα παραπάνω
αποτελέσµατα φαίνονται στα διαγράµµατα 2.7.α και 2.7.β. ♦
Η µείωση της τιµής του µοσχαρίσιου από Ρ 1 σε Ρ 2
αυξάνει τη ζητούµενη ποσότητα
από Q 1 σε Q 2 . ♦
Ταυτόχρονα µειώνει τη ζήτηση του χοιρινού κρέατος.
Συµπέρασµα. Η ζήτηση ενός αγαθού µεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση µε την µεταβολή της τιµής του αγαθού. ∆ηλαδή σε
αύξηση της τιµής ενός αγαθού έχουµε
αύξηση της ζήτησης του υποκατάστατου και αντίστροφα. Συµπληρωµατικά. Είναι δύο
αγαθά όταν για την ικανοποίηση µιας ανάγκης, απαιτείται η χρησιµoποίηση
και των δύο αγαθών ταυτόχρονα. Π.χ φωτογραφική µηχανή και φιλµ, αυτοκίνητο και βενζίνη
κ.τ.λ.
Παραδείγµατα α) αύξηση της τιµής του ♦
Έστω
ότι
αυξάνεται
συµπληρωµατικού η
τιµή
της
αγαθού
βενζίνης. (διάγραµµα
2.8 α)
από
Ρ1
σε
Παρατηρούµε ότι έχουµε µείωση στη ζητούµενη ποσότητα της από Q 1 σε Q 2 .
25
Ρ2.
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ
ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ
P
P D1
D1
∆ιάγραµµα 2.8.α.
∆ιάγραµµα 2.8.β.
D2 B
P2
P1
B
A
Q2
Q1
A
P1
Q2
♦
Q
Q1
Ταυτόχρονα
όµως
έχουµε
και
Q
µείωση
της
ζήτησης
για
αυτοκίνητα
αφού
το
κόστος χρήσης των αυτοκινήτων είναι τώρα µεγαλύτερο. ♦
Έτσι η καµπύλη ζήτησης των αυτοκινήτων µετατοπίζεται προς τα αριστερά από D 1 σε D 2 (διάγραµµα 2.8.β )
β) µείωση της τιµής του συµπληρωµατικού
αγαθού
♦
Έστω ότι µειώνεται η τιµή της βενζίνης από Ρ 1 σε Ρ 2 .
♦
Παρατηρούµε ότι έχουµε αύξηση της ζητούµενης ποσότητας
της
από Q 1
σε Q 2
(διάγραµµα 2.9.α). ♦
Ταυτόχρονα όµως έχουµε και αύξηση της ζήτησης
για αυτοκίνητα αφού το κόστος
χρήσης των αυτοκίνήτων είναι τώρα µικρότερο. ♦
Έτσι η καµπύλη ζήτησης των αυτοκινήτων
µετατοπίζεται τώρα προς τα επάνω δεξιά.
(διάγραµµα 2.9.β) από D 1 σε D 2
ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΥ
• P
• P
D2 D1
P1
∆ιάγραµµα 2.9.α.
D1
∆ιάγραµµα 2.9.β.
A B
P2
Q1
Q2
P1
Q
A
Q1
B
Q2
26
Q
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Παρατήρηση Όταν µας δίνεται άσκηση όπου µεταβάλλεται η τιµή ενός αγαθού και ζητάµε τι θα συµβεί στη ζήτηση κάποιου άλλου, αρχικά θα ελέγχουµε αυτά τα δύο αγαθά αν είναι µεταξύ
τους
διαγράµµατα.
υποκατάστατα Ένα
για
το
ή
συµπληρωµατικά.
αγαθό
του
οποίου
Στην
η
συνέχεια
τιµή
θα
µεταβάλλεται
φτιάχνουµε και
ένα
δύο
για
το
εξεταζόµενο. δ) Οι προσδοκίες των καταναλωτών σχετικά : Με την µελλοντική εξέλιξη του εισοδήµατος τους. Με την µελλοντική εξέλιξη των τιµών των αγαθών. i ) Προσδοκία για µελλοντική µεταβολή του εισοδήµατος. Η
προσδοκία
των
καταναλωτών
για
αυξηµένο
εισόδηµα
στο
µέλλον,
θα
έχει
σαν
αποτέλεσµα την αύξηση της ζήτησης τους για κάποιο ή κάποια αγαθά. (κανονικά ) Αντίθετα µια πιθανή µείωση του εισοδήµατος τους, θα έχει σαν αποτέλεσµα την µείωση της ζήτησης για τα ίδια αγαθά. ii ) Προσδοκία για µελλοντική µεταβολή των τιµών των αγαθών. Μια πιθανή µελλοντική αύξηση των τιµών θα έχει σαν αποτέλεσµα την αύξηση της ζήτησης την παρούσα χρονική στιγµή και την µείωση της ζήτησης την χρονική περίοδο που οι τιµές των αγαθών θα αυξηθούν, ανεξάρτητα αν πραγµατοποιηθεί η αύξηση των τιµών ή όχι. Αντίθετα αν οι καταναλωτές περιµένουν µείωση στις τιµές των αγαθών στο µέλλον, θα µειώσουν
τη
ζήτηση
τους
την
παρούσα
χρονική
στιγµή
και
θα
την
αυξήσουν
τη
χρονική στιγµή που αναµένουν αυτές τις µειώσεις , ανεξάρτητα αν θα συµβούν ή όχι. Παραδείγµατα Το µήνα ∆εκέµβριο κυκλοφόρησε η φήµη , ότι οι τιµές των αυτοκινήτων τον Ιανουάριο θα µειωθούν. Θα εξετάσουµε πως θα διαµορφωθεί η ζήτηση των αυτοκινήτων αυτούς τους δύο µήνες. ♦
Η καµπύλη
D 1 (διάγραµµα 2.10.α) δείχνει τη ζήτηση που υπήρχε για αυτοκίνητα
πριν κυκλοφορήσει η φήµη αυτή. ♦
Η
καµπύλη
D 3 (διάγραµµα
2.10.β)
δείχνει
Ιανουάριο.
27
τη
ζήτηση
που
θα
υπήρχε
τον
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος ♦
Εξαιτίας
της
φήµης
αυτής
οι
καταναλωτές
θα
µειώσουν
∆εκέµβριο σε D 2 και θα την αυξήσουν τον Ιανουάριο ♦
τη
ζήτηση
τους
το
σε D 4 .
Η αύξηση αυτή θα πραγµατοποιηθεί, ανεξάρτητα αν επαληθευτεί η φήµη ή όχι, αφού πολλοί από τους καταναλωτές που είχαν σκοπό να αγοράσουν τον ∆εκέµβριο δεν αγόρασαν.
ΠΡΟΣ∆ΟΚΙΑ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΑΓΑΘΟΥ •
•
P
P
D2
D1
∆ιάγραµµα 2.10.α. D2
Q ∆εκέµβριος
D1
∆ιάγραµµα 2.10.β.
Q
Ιαν ουάριος
ε) Ο αριθµός των καταναλωτών Ο αριθµός των καταναλωτών αποτελεί προσδιοριστικό παράγοντα της αγοραίας καµπύλης ζήτησης. Μια αύξηση του αριθµού των καταναλωτών έχει σαν αποτέλεσµα την αύξηση της ζήτησης , ενώ µια µείωση του αριθµού των καταναλωτών έχει σαν αποτέλεσµα την µείωση της ζήτησης. Συµπεράσµατα για µεταβολή στη ζήτηση Η ζήτηση αυξάνεται όταν ♦
Αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών
και το αγαθό είναι κανονικό
♦
Μειώνεται το εισόδηµα των καταναλωτών και το αγαθό είναι κατώτερο
♦
Αυξάνεται η τιµή του υποκατάστατου αγαθού
♦
Μειώνεται η τιµή του συµπληρωµατικού του
♦
Οι καταναλωτές προβλέπουν αύξηση της τιµής του αγαθού
♦
Οι καταναλωτές προβλέπουν αύξηση του εισοδήµατος τους
♦
Αυξάνεται ο αριθµός των καταναλωτών
♦
Οι προτιµήσεις των καταναλωτών είναι ευνοϊκές για το προϊόν
Η ζήτηση µειώνεται όταν Μειώνεται το εισόδηµα των καταναλωτών και το αγαθό είναι κανονικό
28
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών και το αγαθό είναι κατώτερο Μειώνεται η τιµή του υποκατάστατου αγαθού Αυξάνεται η τιµή του συµπληρωµατικού αγαθού Οι καταναλωτές
προβλέπουν µείωση της τιµής του αγαθού
Οι καταναλωτές προβλέπουν µείωση του εισοδήµατος τους Μειώνεται ο αριθµός των καταναλωτών Οι προτιµήσεις των καταναλωτών δεν είναι ευνοϊκές για το προϊόν Παρατηρήσεις α) Η ζητούµενη ποσότητα εκφράζει την ποσότητα που είναι διατεθειµένος να αγοράσει ο καταναλωτής σε µια συγκεκριµένη τιµή. β) Η καµπύλη ζήτησης εκφράζει ένα σύνολο από συνδυασµούς τιµών και ποσοτήτων , που
είναι
διατεθειµένος
να
αγοράσει
ο
καταναλωτής,
µε
σταθερούς
όλους
τους
προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης. γ) Σε
κάθε
διαφορετικό
επίπεδο
εισοδήµατος
αντιστοιχεί
και
διαφορετική
καµπύλη
ζήτησης. δ) Αν δύο διαφορετικές καµπύλες ζήτησης σηµαίνει
ότι
υπάρχει
και
µεταβολή
αντιπροσωπεύουν το ίδιο
κάποιου
ζήτησης.
29
άλλου
προσδιοριστικού
εισόδηµα, τότε παράγοντα
της
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
Λυµένες Ασκήσεις
4.1 Η
συνάρτηση
ζήτησης
ενός
αγαθού
είναι
QD =100-4P.
Το
εισόδηµα
των
καταναλωτών αυξάνεται και τώρα ζητάνε 20 µονάδες επιπλέον σε κάθε επίπεδο τιµής. Να απεικονίσετε πάνω στο ίδιο σύστηµα αξόνων τις καµπύλες ζήτησης που προκύπτουν και να σχολιάσετε το αποτέλεσµα. Λύση Μετά την αύξηση του εισοδήµατος η νέα συνάρτηση ζήτησης θα είναι Q’D = 100-4P+20 δηλαδή
Q’D =120-4P
P
30 25
100
Q
120
Παρατηρούµε ότι οι δύο καµπύλες ζήτησης είναι µεταξύ τους παράλληλες , αφού έχουν τον ίδιο συντελεστή διεύθυνσης. Αυτό συµβαίνει γιατί η
αύξηση της ποσότητας
είναι
σταθερή σε κάθε επίπεδο τιµής. 4.2 Η συνάρτηση ζήτησης ενός αγαθού είναι
QD =100-5P. Λόγω µεταβολής των
προτιµήσεων των καταναλωτών η ζήτηση αυξάνεται 20%. Να απεικονίσετε πάνω στο
ίδιο
σύστηµα
αξόνων
τις
καµπύλες
ζήτησης
που
προκύπτουν
και
να
σχολιάσετε το αποτέλεσµα. Λύση Επειδή
η
συνάρτησης
µεταβολή και
είναι
σε
ο συντελεστής
ποσοστιαία διεύθυνσης.
µορφή Οι
µεταβάλλεται
δύο
σηµείο του άξονα των τιµών. Q’D=QD+20%QD
άρα
Q’D=1,2(100-5P) Q’D=120-6P
30
καµπύλες
και
η
ξεκινάνε
σταθερά
της
από
ίδιο
το
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος P
30 20
100
Q
120
4.3 Η τιµή ενός κατώτερου αγαθού αυξάνεται ενώ ταυτόχρονα µειώνεται
και το
εισόδηµα των καταναλωτών , µε αποτέλεσµα οι καταναλωτές να εξακολουθούν να αγοράζουν
την
ίδια
ποσότητα.
Να
απεικονίσετε
διαγραµµατικά
τις
παραπάνω
µεταβολές. Λύση
P
B
P2
Γ A
P1
Q2
4.4Ένας καταναλωτής παρακάτω πίνακα.
X
Q
Q1 = Q3
καταναλώνει
P
Q
52
120
60
80
τα
Y
αγαθά
Χ
και
P
Q
20
40
20
50
Υ
σύµφωνα
µε
τον
α) Τι αγαθά είναι µεταξύ τους το Χ και το Υ; β) Να
κατασκευάσετε
τις
καµπύλες
ζήτησης
διαγραµµατικά τις µεταβολές.
31
των
δύο
αγαθών και
να
δείξετε
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Λύση α) Ελέγχοντας τον πίνακα παρατηρούµε ότι έχει µεταβληθεί η τιµή του αγαθού Χ και η ζήτηση του αγαθού Υ. Στη συνέχεια παρατηρούµε ότι η τιµή του Χ αυξήθηκε και η ζήτηση του Υ έχει αυξηθεί. Άρα τα αγαθά Χ και Υ είναι µεταξύ τους υποκατάστατα. ( Εξαιτίας της αύξησης της τιµής του Χ οι καταναλωτές στράφηκαν στο Υ αυξάνοντας τη ζήτησή του ) β)
• P
P D1
D2 D1
P2
B P1
A
B
A
P1
Q2
Q1
Q
Q1
Q2
32
Q
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
33
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Λιανού Θ., Παπαβασιλείου Α., Χατζηανδρέου Α., Αρχές Οικονοµικής Αθήνα 1999. Γεωργακόπουλου
Θ., Λιανού
Θ.,
Θεωρίας
Ο.Ε.∆.Β.
Μπένου Θ., Τσεκούρα Γ.,Χατζηπροκοπίου
Χρήστου Γ., Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονοµία, Εκδόσεις Gutenberg
Αθήνα 1992
∆ρανδάκης Ε., Μπήτρος Γ., Μπαλτάς Ν., Μικροοικονοµική Θεωρία Τόµος Α΄ Εκδόσεις Σµπίλια- Το Οικονοµικό- Αθήνα 1992. ∆ρανδάκης Ε., Μπήτρος Γ., Μπαλτάς Ν., Μικροοικονοµική Θεωρία Τόµος Σµπίλια– Το Οικονοµικό- Αθήνα 1992.
Β’ Εκδόσεις
Κώττη Γ.Χ., Πετράκη –Κώττη Α., Οδηγός Μελέτης Πολιτικής Οικονοµίας, Εκδόσεις Σµπίλια –Το Οικονοµικό-, Αθήνα 1993. Κώττη Γ.χ., Πετράκη –Κώττη Α.,Εισαγωγή Σµπίλια – Το Οικονοµικό-, Αθήνα 1991.
στη
Σύγχρονη
Μικροοικονοµική,
Εκδόσεις
Λιανού Θ., Ασκήσεις και Λύσεις για το µάθηµα Εισαγωγή στην Οικονοµική Επιστήµη, Εκδόσεις Σµπίλια - Το Οικονοµικό-, Β έκδοση Αθήνα 1995. Μπαλτά Ν., Ασκήσεις Μικροοικονοµικής Θεωρίας, Τόµος Α’, Εκδόσεις Σταµουλή Αθήνα 1992. Μπαλτά Ν., Ασκήσεις Μικροοικονοµικής Θεωρίας, Τόµος Β, Εκδόσεις Σταµουλή, Αθήνα 1992. Λιανού Θ., Μπένου Θ., Μακροοικονοµική Ανάλυση και δηµοσιονοµική Πολιτική, Εκδόσεις Gutenberg Αθήνα 1979. Παυλόπουλου Π., Μαθήµατα Πολιτικής Οικονοµίας Τόµος Α’ Εκδόσεις Σάκκουλα 1982. Ferguson C.E.
Μικροοικονοµική Θεωρία Τόµος Α’, Εκδόσεις Παπαζήση 1973
Samuelson P., Οικονοµική, Παπαζήση Αθήνα 1976. Περουλάκης Νικόλαος ∆ρέττας Γεώργιος Zάχος
Γεώργιος
Μετάφραση
Καράγεωργα
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας ,
Εκδόσεις Κανδύλας.
34
∆.
Τόµοι 1
και
Ασκήσεις επανάληψης
Ασκήσεις επανάληψης
2,
Εκδόσεις
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος
35
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Α
By exlibris
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Α
By exlibris
Αρχές Οικονοµικής Θεωρίας Γ Λυκείου – Σταύρος Σ. Μεταξάς - Τεύχος Α
Το βιβλίο αυτό
απευθύνεται στους µαθητές της Γ’ τάξης του Ενιαίου Λυκείου
που επιθυµούν µια
ολοκληρωµένη προετοιµασία για τη δοκιµασία
των Πανελληνίων εξετάσεων.
exlibris ISBN: 978-960-98481-0-7
By exlibris