Psikiyatrinin meslek hastalığı iş travma ve tükenme

“Psikiyatrinin Meslek Hastalığı” Đş, Travma ve Tükenme

Doç. Dr. Burhanettin Kaya Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

Çalışma…

Endüstrileşme toplumsal değişim Stres

Çalışma Ortamı Đnsan-makine-çevre ilişkisinin yaşandığı özgün bir alan…

Çalışma… Đşe

ilişkin etkenler Đş dışı etkenler

Đş stresinin kaynakları Ekonomik

yetersizlik-Düşük gelir Kötü çalışma koşulları Rekabet Köyden kente göç işe uyum…

Eğiti yetersizliği

Đşyeri…

Toplumsal

bir birim Çalışan adam makinenin bir parçası mı?

Grup dinamikleri-informel gruplaşma

Đş koşullarının sonuçları Teknolojik

karmaşa (işçi-makine) Yabancılaşma (band üretimi) Kişiler arası ilişkiler

Sorular Ruh

sağlığı iş yeri ilişkisi Ruhsal açıdan sağlıklı işyeri?

Sağlıklı çalışma biçimi?

Psikiyatrinin meslek hastalığı

var mı?

Meslek Hastalığı çalışma

ortamında çeşitli olumsuz ve zararlı etkenlerle karşılaşma durumunda ortaya çıkan hastalıklar…

“zararlı etkenle doğrudan karşılaşma”

Đşle ilgili hastalık hastalık

iş öncesi var çalışma sürecinde seyri değişir ya da çalışma süreci içinde ortaya çıkar

Meslek hast… meslek hastalığı tanımımın sınırları ?????

DSÖ ye göre işle ilgili hastalıklar meslek

hastalıkları Oluşması-gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma biçiminin daha baskın ve belirleyici olduğu hastalıklar

Meslek hastalığı çalışma

ortamında o hastalığa yol açan bir ya da birden fazla etkenin bulunması temel koşul etkenle temas kesilince hastalık sürecinin genel olarak durması meslek hastalığının temel kanıtlarından biri

Meslek hastalığı Etkenle

karşılaşma biçimi

Süresi Maruz

kalan bireyin özellikleri Đyileştirici ortamın özellikleri hastalık oluşumunda belirleyici

Meslek hast….

Meslek hastalığı toz hastalığı ?????

Ruhsal hastalık fiziksel etkenler???

Meslek hastalığı En yoğun vurgu

Çalışma ortamı ve stres ilişkisi ..

farklı işkollarında, iş ve çalışma ortamı ile ruhsal hastalık arasında ilişki kuran çalışmaların sayısı ve kapsamı yetersiz

Fiziksel etkenlere bağlı ruhsal tepkiler Kurşun

Yorgunluk, uyku sorunları,

sinirlilik Civa bilişsel bozukluklar, konuşma bozuklukları, sinirlilik, uyku sorunları Uçucular Bağımlılık, psikoz, delirium, kişilik değişiklikleri

Fiziksel etkenlere bağlı ruhsal tepkiler Glikol

türevleri Kişilik değişiklikleri Benzen Duygulanım değişiklikleri Toluen Nöron bütünlüğünde bozulmaya bağlı bilişsel işlev değişiklikleri Karbonlu bileşikler (Karbontetraklorür) depresyon

Stres ve akıl sağlığı Stres

etkeninin özellikleri ve şiddeti, karşılaşma biçimi ve süresi, bireyin strese anlam verme biçimi, bireyin özelikleri, iyileştirici ortamın özellikleri,

Psikiyatrinin meslek hastalığı???

Travma

sonrası stres bozukluğu, akut stres bozukluğu, uyum bozuklukları, somatoform bozukluklar,

Psikiyatrinin meslek hastalığı??? organik-fiziksel

etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan psikozlar, Deliryum, demans, organik beyin sendromları, dissosiyatif tepkiler, Depresyon tükenmişlik sendromu

Đş ve Travma

Travma…

Gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi Kişinin fizik bütünlüğüne yönelik bir tehdit olayı yaşama ya da tanık olma Bir yakının ölümü ve öldürülmesi, yaralanmasını öğrenme vs.

Aşırı korku, çaresizlik, dehşete düşme…

yaratan bir yaşam olayına yanıt olarak oluşan psikiyatrik belirtiler…

TSSB, DSM-IV Ölçütleri A- Travma…

B- Tekrarlama belirtileri C- Kaçınma belirtileri D- Aşırı uyarılmışlık belirtileri E- 1 aydan uzun sürme F- Sosyal, mesleki vs. işlevselliğin bozulması

Evre 1

Kriz Tepkisi

KT Evre 2

Akut Stres Tepkisi

Evre 3

Travma sonrası stres tepkisi

Evre 4

Travma sonrası stres bozukluğu

AST TSST

TSSB

Travma ve TSSB… Đtfaiye erleri %12 Diğer ruhsal bozukluklar %27 (Almanya)

Travma ve TSSB… Đtfaiye erleri %12 Diğer ruhsal bozukluklar %27 Uzun iş deneyimi, sorunlu görevlerin fazlalığı ile ilişkili (Almanya)

Đş ile ilişkili TSSB… Hukuk Đtfaiye

çalışanları %3-17 Erleri %17

– genel ruhsal tepkiler: %33-41 Acil

servis-ambulans çalışanları: %20

– Ruhsal boz: %20-60 11

Eylül kurtarma ekipleri: %19[2 yıl] (ABD)

Uyum bozukluğu Stres

etkeninin varlığı…

Stresi izleyen 3 ay içinde ortaya çıkar Stres etkeninin ortadan kalkmasını izleyen 6 ayda kaybolur “Kronik uyum bozukluğu”

Alt tipler Anksiyete

belirtileriyle giden, Depresif Belirtilerle giden Anksiyete ve depresif belirtiler birlikte davranım bozukluğu gösteren Karma Belirlenememiş

Tükenme: değişimin bedeli

Đş yaşamındaki temel amaçları ve iş doyumunu yitirme Yaptığı işe ilgi kaybı Yorgunluk, bezmişlik Mesleki krize girme Yabancılaşma Alaycı tavra bürünme Bulaşıcı bir durum…

Tükenme: değişimin bedeli

Güvencesiz ve zorlu iş kolunda çalışmanın bedeli Yöntesel yapı, demokratik olmayan çalışma ortmı Aşırı çalışma

Tükenme: değişimin bedeli

Đnsana hizmet veren çalışma alanlarında daha sık – Öğretmenler – Sağlık çalışanları

Depresyon Psikososyal

iş ortamının depresyonla ilişkisi

Đş

stresi yüksek olanlarda depresyon daha yüksek

Öğretmenlerde,

yüksek iş gerilimi yüksek klinik psikiyatrik hastalanma ile ilişkili

Yüksek

gerilim düzeyi, majör depresyon, depresif bozukluk ve disfori ile ilişkili

Đş

yükünde artma anksiyete belirtileri

Düşük

karar yetkisi depresyon

Đntihar Riski ve Meslekler Đngiltere

Doktorlar, hemşireler ve veteriner cerrahlarda yüksek

Kadın

hekimlerde intihar, genel populasyondaki kadınlara göre 3-4 kat daha yüksek

Psikiyatristler 2

kat daha yüksek

meslek hastalığı tanısı için ne gerekiyor?

meslek hastalığı tanısı için gerekenler Sınıf

merkezli bakış… (Marksist?, Weberyan?)

Geçerli ve güvenilir tanısal değerlendirme araçları (Tükenmişlik, işe bağlı gerginlik, iş doyumu ölçekleri yetersiz)

Sınıflama

sistemlerinin gözden geçirilmesi Đş ile ilgili yasal düzenlemelerin yarattığı elverişsiz hukuksal zemin…

Sonuç… Çalışma ortamında var olan risk etkenlerine bağlı olarak ortaya çıkan ruhsal tepkiler… ... işle ilgili hastalık ya da meslek hastalığı kavramlarının kapsamında tartışılmayı fazlasıyla hak etmektedir