Duygudurum Bozukluklarý ve Nozoloji: Eleþtirel Bir Ýnceleme Yrd. Doç. Dr. Cumhur BORATAV*
sikiyatri alanýnda nozolojik anlamda tartýþmaya açýk birçok alan bulunmaktadýr. Duygudurum bozukluklarý kafa karýþtýrýcý özellikleriyle psikiyatri alanýnda belki de en çok tartýþmaya açýk alandýr; ve tartýþýldýkça ya da yeniden sýnýflandýrýldýkça daha da bulanýklaþan bir yapýya bürünmektedir. Böylesine net olmayan konunun uygun bir biçimde ortaya konmasý da zorlaþmaktadýr.
P
Duygudurum bozukluklarý alanýnda iki uçlu duygudurum bozukluklarýndan ziyade üzerinde anlaþýlamayan konu major depresyon ve distimik bozukluk kavramlarýdýr. Bu iki uçlu bozukluklar alanýnda da tartýþmalarýn olmadýðý anlamýna gelmemektedir; ancak burada yoðun kavramsal sorun yaþanan alanlara daha fazla odaklanýlacaktýr. Bu inceleme yazýsý yeni bir bakýþ açýsý sunma iddiasýnda deðildir. Birbiriyle iliþkili ve birini ele almadan diðerinin pek anlaþýlamayacaðý bir alaný yeterince açýklýkla anlatabilme amacýný taþýmaktadýr. Konunun doðasýndan gelen karýþýklýðý bir parça önleyebilmek için bu nedenle bölümsel bir anlatým tarzý yeðlenmiþtir. Bu bölümlerde çeliþkili geliþime, taným sorunlarýna, sýnýflama sorunlarýna, depresyonla içiçe geçen bazý klinik durumlara odaklanýlacaktýr. Bu amaçla önce depresyon terimiyle ilgilenilecek, sonra sýnýflama, kronik depresif
*
18
Kýrýkkale Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, KIRIKKALE
durumlar, kiþilik ve depresyon, anksiyete ve depresyon konularýna deðinilecektir. 1. Depresyon Kavramý Depresyon terimi kimi zaman birbirine karýþan iki faklý kavramý iþaret etmektedir. Depresif durumlarýn büyük bir kýsmý bir sendrom düzeyindedir; baþka bir deyiþle özgül bir hastalýk deðil, baþka bir durumdan kaynaklanan bir görüntü biçimindedir (Pichot 1986). Sendromal düzey, bir baþka rahatsýzlýða (týbbi ya da psikiyatrik) baðlý olarak geliþen depresif semptomatolojiyi ya da normal bir reaksiyon olan demoralizasyon, üzüntü, yas durumlarýndaki "sanki depresyon" görüntüsünü ifade etmektedir. Özgül hastalýk terimi ise psikiyatride kendi kimliðini "Major Depresif Bozukluk (MDD)" ile açýklamaktadýr. Bu bozukluk halen bir spektrum bozukluklar kümesini mi (yani yukarýdakinden farklý baþka bir sendromu mu, baþka bir deyiþle çeþitli depresyon hastalýklarýnýn ortak klinik görünümünü mü) yoksa tek baþýna özgül bir psikiyatrik hastalýðý mý tanýmladýðý konusu da karýþýklýk olan bir durumdur. Depresyon terimi bir hastalýk adý olarak yaygýn biçimde kullanýlmaya aslýnda yüzyýlýn ikinci yarýsýndan sonra baþlamýþtýr. Önceleri "melankoli" olarak adlandýrýlýrken Adolf Meyer tarafýndan melankoli teriminin "daðýnýklýðýný" toparlamak için tüm bu durumlarýn "depresyon" terimiyle tanýmlanmasýnýn