Carl rogers'in kişilik kurami

egebireyselgelisim.com

Carl Rogers'in Kiþilik Kuramý Onaylayan Sevdal Ayger (Psikoterapist) Monday, 09 August 2004

Bu araþtýrma, Client-Centered Ýnsan Odaklý (daha sonra 1956 da Rogers tarafindan Person-Centered Kiþi Merkezli, olarak nitelendirildi) teorinin, Carl Rogers’in klinik psikolog olarak geliþtirdiði Humanistik Kiþilik teorisi tezini de ortaya attýðý deðerlendirmeleri daha yakýndan incelemek amacýyla yapýlmýþtýr. Carl Rogers, kiþiyi bir obje olarak görmekten çok, ona nesne olarak bakan, insanlýðýn onuruna büyük saygý duyan, ilk ve öncü terapistlerden biridir. Rogers, felsefesinde insaný inceleme olgusuna yaklaþýmýný: phenomenological (olay bilim) ve idiographic(gözlemlenen ölçüm) diye tanýmlarken, insan davranýþlarý konusunda ki görüþü ise “exquisitely rational” (Ince-mantýk) (rogers,1961, p.194) olarak niteleyebiliriz. Baþka deyiþle, onun fikrine gore “insan doðasýnda varolan öz (çekirdek) doðal olarak pozitif’dir.” (1961, P.73) ve güven duyulan bir organizmadýr(1977,p.7). Rogers’in bu inançlarý ortaya koyduðu Kiþilik Teorisine de yansýmýþtýr. Bu araþtýrma sonucunda vardýðým temel sonuç; Carl Rogers’in “Kendi- Self” üzerine geliþtirdiði görüþler sonu vardýðý algýlamalarýn, human condition- insanlýk durumu ve bu koþullarý uygun bir þekilde geliþtirmesi konusundan yola çýkara anahtar diyebileceðimiz noktalardýr.

ACTUALIZING TENDENCY ( Varolmanýn yada Gerçekleþtirmenin Eðilimi) Roger 1959’ da insan “Organizma”sýnýn altýnda yatan nedenin “Actualizing Tendency”- varolmanýn eðilimi olduðuna karar kýlmýþ ve “Organizma” nýn geliþimi, autonomy (özerkliðinin) nin daha ileri yayýlmasý veya bu yönde giden kapasitelerin geliþimini sürdürmesinde görmüþ ve bu fikri korumuþtur. The tendency (eðilim) yönlendiricidir, yapýcýdýr ve þu an yaþayan varlýklarda bulunmaktadýr. The Actualising Tendency (Varolmanýn Eðilimi) bazý koþullarda bastýrýlabilir olsa da asla organizmanýn harap edilmesi dýþýnda yok edilemez. (Rogers, 1977). Bu teoride, Actualising Tendency (Varolmanýn Eðilimi) kavramý motive eden güç olduðu þeklinde nitelenebilir. Bütün motivasyonlarý ve geliþimini kapsamýna alýr: ilgi, gereksinim, v yapabilme yeteneðinin azalmasý; mutluluk-arayýþý eðilimi halinde olabildiði gibi yaratýcýlýk olgusu þeklinde de olabilir (Rogers,1 Sadece Organizma kendi adýna bir eðilim bütünüdür, bazý bölümleri örneðin (Kendi )(Self) bütün olarak algýlanamaz. (Maddi,19 p,106.) Bunu; “ Biyolojik baskýlar genetik yazýlýmlardaki ihtiyacý tamamlamak içindir” þekilde tanýmlar. Her bir kiþ kendi potansiyelini oluþturmak için kendi temel yapýsýný (ana yaþam kurallarýný) oluþturma hakkýna sahiptir. SELF (KENDISI OLMAK) Ýnsan Organizmasýnýn, “phenomenal field” yani (olaðan üstü alan)’ý yaþadýðý o andaki zaman dilimindeki deneyimlerini bilinçli veya bilinç dýþý taþýdýðý yerdir. (Roger, 1959) Bu alanda geliþmeler olabilir, bu alanýn bazý bö degiþiklikler olur ve o zaman bu kiþinin “self” (Kendisi’)de oluþur.(Hall&Lindzey, 1985; Rogers, 1959). “self” bu teorinin ana merkezi yapýsýdýr. Diðer kiþilerle olan iletiþimi nedeniyle sürekli yapýlanma içindedir ve varo ve varlýðýný sürdürmenin farkýndalýðý ile ilgilidir. The self-concept (Kendinin-yapýlanmasý) þu þekilde açýklanabilir: organize o karakterler bütünüdür ve her bir ferdin kendisini algýladýðý garip bir haldir. (Ryckman,1993,p.106). Genellikle, kiþilerin sosyal oluþumlarýndan edindikleri deneyimler üzerine kurulmuþtur. SELF-ACTUALIZING TENDENCY (Kendi ÝçindeVarolmanýn Eðilimi) Varolmanýn eðilimi, bilinen psikolojik form’da “Self” (Kendisi) ile baðlantýlýdýr. Böylece: “S actualizing tendency” (Kendisi içinde var olmanýn eðilimi) þeklinde de deðerlendirilir. Varolmak olgusu, Kendi (Self )’in içinde deneyimlerle sembolize edilinen bir kýsýmla alakalýdýr. (Rogers, 1959) Kiþinin, kendi hakkýnda bilinçli gözlem ile ne olduðunun farkýnda olmasý ve tetikleyici güç sayesinde kazandýðý deneyimler de kendisi ile oluþturduðu tutarlýlýktýr. (M 1996) Geliþimine baglý olarak Kendi-oluþumu (self-concept) ve kendi varlolma eðilimi (self actualization) ikinci derecede ihtiyaclardýr (inanca göre bunlar çocukluk döneminde öðrenildiði varsayýlýr) : “Baþkalarýndan positif karþýlýk almak ihtiya of positive regards form others) ve (the need for positive self-regards) kendisine duyduðu positif karþýlýk almak ihtiyacý ”, bir öncekinin içe dönük halidir. Tercih edilen davranýþlar Kiþinin, kendini oluþturmasý “self-concept”, ile tutarlýlýk gösterir.(Maddi,1996) ORGANISMIC VALUE AND CONDITIONS OF WORTH (Organizmanýn deðer ve deðerlilik koþulu) Kiþinin dünyasýnda belirleyici olan kiþiler ki; genelde bunlar ebevynlerdir ve genelde, koþulsuz deðer verme yerine, koþ olarak positif deðer verme eðilimi gösterirler. Kiþi, arzu ettiði deðerleri seçer, onlarý kendine mal eder ve “conditions of worth- deðerlilik koþulunu” oluþturur (Roger,1959). The self-concept (kendi oluþumu) ise, organizmanýn geliþimi üzerine oluþumundan cok bu standart deðerler üzerine meydana çýkar. Sözü geçen Deðerlilik koþullarý, Organizmanýn deðer verme iþl rahatsýz eder, bu koþullar akýþkandýr, Kiþinin ve organizmanýn olabildiðince yayýlmasýna baðlý olarak oluþan deðerler ve dik verilen semboller sürekli iþlem halindedir (Rogers,1959). Kiþinin kendine duyduðu saygý ihtiyacý, þu anda var olan deðerlilik koþulu’nun kuralýna göre deneyimlerinden seçtiði algýlamalarýyla yön bulur. Bu deneyimler, kiþinin algýlamasýnda inkara uðramamýþ ya da bir þekilde rahatsýzlýk vermemiþ halde iken kiþinin dikkatlice sembolize ettiði, algýladýðý koþullarla baðlantý hal kiþinin kendisini algýlamasý ile organizmanýn gördüðü deneyim arasýnda bir karmaþa, huzursuzluk ve saðlýksýz hastalýklý sonucu olarak “Incongruence” (samimiyetsizlik) kendini yalanlamak meydana çýkar. (Rogers,1959) Bu gariplik, insan yapýsýnda görülen olaðan bir durumdur. Deneyimler, “subception” yolu ile bilinçli bir farkýndalýk olmadan tehlikeli olarak algýlanabilir, bu taraflý formda farkýnda olmadan edinilen deneyimlerin sonucu anxiety (heyecan) dir. Yasamýný tam olarak iþleme koyabilen kiþi ve kendisi Teorik olarak, herhangi biri “Unconditional Positive Regards” (UPR) “Koþulsuz Positive (Sevgi- saygý ) Anlayýþ” ve Geliþiminde kosulsuz deðer vermenin deneyimini öðrenerek kalýcý bir deðiþim gösterebilir ve önceden gecmiþinden oluþturduðu tanýmlarý yok sayabilir. Psikolojinin e uyarlanabilir bir sonuça ulaþmasý, kiþinin kendi deneyimleri ile kiþi arasýndaki dürüstlük (congruent) iliþkisi ile baþarýlacaktýr. Bu çevresindeki diðer kiþilerden alýnan positive regards (UPR) ve pozitif self regards ( kiþinin kendisine duydugu anlayýþ, sevgisaygý ) organizmanin kendini deðerlendirmesi ile uyumlu olmalýdýr. (Rogers, 1959) Bu ideal insan ruh yapýsý, “Fully functioning person” (Fonksiyonlarýný tam uygulayan kiþi) ile þekillendirilir. Fonksiyonlarýný tam uygulayan kiþi, varoluþum içinde bütün deneyimlere açýk olan, duygularýný rahatlýkla açabilen, özgürce yaþamayý bilen, yaratýcý ve yaþamý zenginlikleri öðrenen kiþidir; “the good life”(Rogers,1961). Ayrýca þunu da ilave etmekde yarar vardýr “Ýyi yaþam bir sür iyi yerde kalmak deðildir. Bu bir yöndür ama varýlan yer deðildir (Rogers,1961, p.186). Yetiþkinlerin pek çoðunda görünen, elve çocukluk dönemi geçirilmemesi halinde terapi aracýlýðý ile geliþimini ve deðiþimi yakalamasý ümidi ile psikolojik olgunluða eriþ http://egebireyselgelisim.com

Powered by Joomla!

Oluþturulma: 11 April, 2007, 21:42

egebireyselgelisim.com

Buradaki amaç; koþullu deðerlerden arýndýrmak, kendisine karþý dürüst olmnasýný deneyimleri ile baþarmak ve organizmanin d (organismic valuing) iþlemini yeniden yapýlandýrmakdýr (Rogers,1959). Rogers’in görüþüne göre (1959, 1961, 1977) kiþ geliþmesi, ihtiyaç duyulan bölümlerin geliþmesine baðlý olarak açýkça mümkün olabilir. Buna raðmen, Roger kendini- kabullenme acceptance) bir þekilde gereklidir demektedir. (1961) Rogers ilk baþlarda “self” (kendisi) olgusunun önemini farketmemiþti. Çalýþmalarýna baþladýðý zaman, “belirsiz, silik, bilimsel olarak anlamsýz gibi kavramlarý kullanan Psikolog sözlüðünün dýþana çýkýp yeni bir araþtýrmaya þüpheci gözlerle gitmiþ ve “self” yeni bir kavram getirmeye çalýþm Clients’lar ile çalýþmalarý esnasýnda self in ne kadar önemli olduðunu farketmiþ ve Self’i þu þekilde tanýmlamýþ “organize olabilen, sürekliliði olan (tutarlý), Gestalt (bütüncü) içeren ve karakteristik algýlama olarak tanýmladýðý kavram “Ben” veya “Benim” oluþumu ve yaþamýn çeþitli alanlarýnda, algýlamalarýnda içinde deðerlerin de birlikte olduðu diðer kiþilerle olan “ben” veya “ benim” iliþkisidir. (Rogers,1959,p.200). Sözü geçen Gestalt, bir akýþkanlýðý olan deðiþime açýk bir iþlemdir ve kiþinin algýlamasýna uygundur. Rogers özellikle deðiþimin mümkün o anltamak üzere bu “Gestalt” terimini kullanmak istemiþtir: “küçücük bir ilave ile resmin bütünündeki anlamý ortaya çýkarmak amacýyla bu kurulumu kullanmýþtýr.” (p. 201) Rogers’in self kavramý oldukça geniþtir. Bunu þu þekillerde ifade eder: Gözle görünen herhangi bir deðiþimin sunulmadýðý durumlarda “ideal self” herkiþinin, kendis en iyi þekilde sahip olunmasý þeklinde kendini kavramýs olarak belirtilir.(Rogers,1959) Bunu baðlý olarak, örneðin; temel kavram olan kiþilik ve de kiþilðin geliþmesi konularýnda her ne kadar kiþinin imajý, yaþam süreci içindeki deðiþimler kesinlikle deðiþken o kavram eksik görünmektedir. Ayrýca olaðanüstü durumlarýn Self üzerindeki etkileri, deðiþimler belirtilmemiþ. Rogers’in kiþ “varolmasý” kavramý tanýmý tamemen kiþi ile ilgilidir ve bu farklýlýkda Goldstein’in kullandýðý terimle ayný anlamda deðildir. ( Actualizing Tendency ile baðlantýlýdýr.) Ayrýca Maslow’un varolma kavramý da her iki þekli içinde barýndýrmaktadýr. (Maddi, 1996). Varolma egilimi, bu teorinin en vazgeçilmez meselesidir. Rogers bunu “Ýnsan hakkýndaki en önemli temel gerçektir” (1965,p.21) þeklinde deðerlendirir. Pek çok çeþitli organizmalarda, keþfettiði öneml biyolojik bulgular da bu eðilimi desteklemiþtir. Rogers’in bu ileriye yönelik algýlamasý, Freud ve diðer uzmanlarýn ýnançlarýndan amaç olarak görünen tansiyonun düþürlemsi dengenin kurulmasý veya homeostasis’den (Kerbs&Blackman,1988; Maddi,1996) çok farklý, derin bir yolculuða çýkýlmasýna yol açmýþtýr. Rogers(1977) notlarýnda, hassa uyarýcýnýn yoksunluðu konusundaki yaptýðý araþtýrmalarda, görünen dýþ uyarýcýnýn yok olmasý halinde, iç dünyadaki denge y hassas uyarýcýnýn akýnýna uðrar tezi ile bu oluyu desteklemiþtir. Bu durumda da fikir olarak Varoluþ eðilimi daha bir anlam kazanmaktadýr. Rogers yasamýn, daha verimli olabilme olasýlýðý ve de en yüksek kapasitede kalabilmesi gibi spesifik bir kavram kullanmamýþtýr. Bir anlamda da Rogers’in felsefesi “Ýnsan özgürlüðündeki sezgisel ifadesi” yýprat olabileceði düþüncesi de olabilir (Maddi, 1996, p.104) daha da ileriye giderek, potansiyel yaygýnlýðýn olmasý inancý bu felsefeni ardýnda yatmaktadýr. Psikoterapinin altýnda yatan ve hem client’a hem de terapiste sýnýrsýz olabilirliklerin inancýný vermek amaciyla teorinin bir yan çalýþma olabileceðini de söylemiþtir. Buna raðmen, Bu felsefeyi tüm insanlýk adýna uyguladýð kiþilik teorisi tarafýndan bakýnca deðerlerde ki akýlcýlýk arayýþý, olabilecek potansiyelliði ortaya çýkabilmesi adýna mümkündür.

(Maddi,1996) Birilerine veya birine yapýlan engelleyici tavýrlar sonucunda, uyumsuzluk meydana gelmesi halinde Varolma eðiliminin yayýlma potansiyeli, zarar gördüðünü bir þekilde hissettirir. Gercek kendi’ (True Self) icinde taraflýlýk hissettig organizmanin hareketleri bir yöne doðru ya da diðeri ile bilinç altý mücadeleye giriþir. Varolmak eðilimi ile kendi varolmasý eðil birbirleri ile çatýþma halinde olabillir. Roger (1977), daha önce benimsediði kendi(self) ile doðal tanýmlanan yaþamsal deneyiml arasýnda ki farklýlýðýn üzerine kendine dürüst olmama (incongruance) düþüncesini yeniden incelemeye almýþtýr. Ve toplum&rs inanmaktadýr ki (özellikle Batý Kültürüne) kültür yapýsý, ödüllendiriciliði ve yaptýrýmcý davranýþ biçimi ki bunlar üniter (bütüncü yönlendiricidir. (p.248). “Dünyaya, kendi varlýðýmýza yabancý olarak gelmeyiz, sosyal yaþam bu yandaþlýðýn arkasýnda Rogers (1961) insan yavrusunun aslýnda congruance (iyilik, dürüstlük) modeli olduðunu keþfetmistir. Ve (bebek) insan yavrusu tamamen gerçek, tamamlayýcý, deneyimlerde birleþtirici, farkýnda olan ve iletiþimsel olarak tanýmlanýr. Deðer verme koþullarý (Conditions of Worth), bu tamamlayýcýlýkdan dýþarý yapýlan yolculuklarýnda Engellenmiþ algýlamalar ortaya çýkar. Bu araþtýr iyilik ve dürüstlük (congruence) ile kendi (self) arasýnda daha iyi kiþilik olgunlastýrýlmasýný ortaya çýkarmak ve karþý koyucu ta (defensive) en aza indirgemek adýna, aþaðýda bahsedildiði þekilde destekleyici deney kullanýlabilir (Chodorkoff, 1954;cited on Rogers,1959). Ayrýca, Maddi (1996) bu arastirma uzerine oldukca ilginç savlarda bulundu. Psiko-terapi uygulamalarýnda kiþi kendini anlatýrken ideal olana doðru ilerleme gösterir böylece, bu olguya yakýnlaþan kiþiler (full functioning) büþtün iþlevi ile ile ortaya çýkabilecek yanlýþlar mümkün olduðunca azalabilir. Ýdeallerin bir ölçümü olabilen iþlemlerin sunumu ise (conditions of deðer verme koþuludur ki bu genelde sosyal konum içinde empoze edilir. Bu teoriye gore, (full functioning) bütünsel iþleve varmak icin ileriye doðru gitmek yerine deðer verme koþulu (condition of worth) yaygýnlaþtýrýlmalýdýr! Ýnsanlýk koþullarýnda e görünen kiþinin kendisi ile deneyimleri arasýndaki uyumsuzluðu Rogers görmüþ olmasýna raðmen, insan olmanýn özerkliðinde, i olan temel inaçlarý azalmamýþtýr. Rogers (1977.p.15) Ýnsan olmayý þu þekilde görür: “içsel ve dýþsal durumlarda geliþm muktedir olmak, kendi oluþturduðu dünyasýnda kendini algýlayabilmek, gelecek yaþamda adým atabilmek için kalýcý seçimler yapabilmek ve bu seçimlerde uygun hareket etmek. Bu teori, Rogers’in tarafsýz görüþlerini ve kendi isteði doðrultusunda inaçlarýný simgelemektedir. Ýnsanoðlu rasyonel mantýklý davranýþlarýnda yaþamý sürdürür“ der Rogers (1961,p195) ve eder; Çoðumuz için Trajedi kendi korunma sistemimizi çalýþtýrýr ve mantýklý olmamýzýn farkýndalýðýný bize gösterir böylece, o farklý bir yön’e gidebiliyor olsak da, bilinçli olarak bir yöne doðru hareket etmemizi saðlar. ” Rogers, Freud’un insanlar temel olarak yokedicidir ve kaçýnýlmazdýr þeklindeki görüþlerinin tam aksi doðrultusundadýr. Sadece bir durumda var “insanoðlu kendi kapasitesinin altýndadýr”, tam olarak iþlevini sergileyemez çünkü korku içindedir (1961,p.105). insanoðlunun kendi kapasitesinin farkýnda olmasý ve varlýðýný sembolize edebilmesi ona kocaman bir güç verir, ancak bu farkýndalýkda iki ucu keskin býçak gibi bir olaydýr: Taciz görmeyen bir farkýndalýk, bütün vasýflarý ile var olabilmenin zenginliðin yolunu açar. Bunun yani sýra ise taciz görmüþ bir farkýndalýk ise rahatsýzlýða ve farklý sekilerde davranýþ bozukl yolunu açar. (Rogers,1965) Ruhsal tahribat gören kiþi, “maladjusted person”, iþlevini tam olarak yapan kiþinin ço uzaðýnda diðer uç noktasýnda bulunan kiþidir. (Bu tez’in baþlangýcýnda bahsettiðim gibi). Ruhsal tahribat gören kiþi korunmasýzdýr, yaþamýný olduðu yerde çaba göstermeksizin sürdürür, yaþamýný önceden planlamadan rastgele sürdürür, özg hep birileri tarafýndan yönlendirildiðini düþünür, yaratýcý olmaktan öte sýradan, kabullenici, býkkýn bir ruh halindedir. (Maddi,199 http://egebireyselgelisim.com

Powered by Joomla!

Oluþturulma: 11 April, 2007, 21:42

egebireyselgelisim.com

karþýlýk, vasýflarýný çalýþtýran kiþi diðerinin tam tersi olarak kendini koruma sisteminin dýþýnda özgürce bir yaþam sürer. Vasý diðerinin tam tersi olarak kendini koruma sisteminin dýþýnda özgürce bir yaþam sürer, deneyimlere açýktýr, yaratýcý ve “i yasam” da yasamayý elde edebilen kiþidir. Vasýflarýný çalýþtýrabilen kiþiye Deneysel, gözlemci destek vermek oldukça k durumdur. Karakteristik deneyimlere tamamen açýk olabilmekle destek verilebilir (Coan,1972; cited in Maddi,1996). Ancak, bazý araþtýrmalar, deneyimlere karþý gösterilen açýk olabilme hali ve organizmaya olan güvenirlilik durumlarý, ümit edilenin aks içsel uyuþumun oluþmadýðýný gösterir. (Pearson, 1969,1974; cited in Maddi, 1996). Ryckman(1993) araþtýrmalarýna göre de ke korumaya almayan kiþiler diðerlerinden çok daha hoþgörülü olduðunu iþaret eder ve Maddi (1966) belirli sayýdaki araþtýrmalarýn kendine barýþýk kiþilerin diðerlerine göre daha çok hoþgörülü (accepting) olduðunu yazar. Rogers uçlarda olan iki kiþiyi tanýmlar kiþiye bu þekilde humanistik bir vurgulama yapmak bir þekilde kafalarý karýþtýrabilir. Maddi(1996) bu uçlardaki karakterlerde, iki prototipin olmasý belki de kiþilik teorisinin, terapi terorisinde ikinci derecede olmasýnda da olabilir diye vurgular. Belki de, psikoterapi teoritik olarak, tam iþlevine vakýf ikiþ ile ruhsal tahribat görmüþ bu iki uç karekterlerle baðlantýsý olduðundan bu þekil uygulanmasý tercih edilmiþ olabilir. Herþeye raðmen insanlýk adýna teoriler yapýldýðýnda iki prototipten söz etmek yeterli deðild Rogers, insan varlýðýnýn geliþmesinde görüþlerini sunarak belkide en çok ilgi çeken kiþiliktir. Onun Ýnsan Merkezli terapisi belki psikolojiye damgasýný vuracak en etkili terapilerden biridir. Rogers, her ne kadtar ortak benzerlikleri de olmakla birlikte, þu andaki zaman dilimini algýlanmaya yönelik terapisi ile Maslow’un görüþlerinden farklýlýklar gösterdiði açýkca görülmekted Person Centered yaklaþým terapinin dýþýnda da pek çok alanda eksini göstermiþtir. Örneðin: aile yaþamý, eðitim, liderlik, fikriler farklýlýklardaki çözüm, politika, toplumsal saðlýk (Kerbs&Blackman, 1988) Bu kýsa deðerlendirme ile Carl Rogers’ý bütün ile yansýtmak mümkün deðildir. Ama Rogers’i anlama yönünde önemli bir ipuçu olduðunu düþündüðüm þu saptamayý ya nokta koymak istiyorum. Bana göre Rogers, insanlýk adýna mücadeleci ruhu keþfettiði en önemli doktirini kiþiyi, insanlýk adýna v etik olarak inceleyen, bilimi doðal olarak deðerlendirmeyip insanlýk bilimi þeklinde tanýmlayýp deðer vermesidir. REFERENCES - Hall, C.S., Gardner, L. (1985). Introduction to the theories of personality. Toronto: John Wiley & Sons - Krebs, D., Blackman, R. (1988). Psychology: A first encounter. Toronto: Harcourt Brace Jovanovich.

- Maddi, S.R. (1996). Personality theories: A comparative analysis (6th ed.). Toronto: Brooks/Cole Publishing Co. - Nietzel, B.M., Bernstein, D.A., Milich R. (1994). Introduction to clinical psychology (4th ed.) N.J.: Prentice Hall Inc. - Rogers, C.R. (1959). A theory of therapy, personality and interpersonal relationships, as developed in the clientcentered framework.

- In S. Koch (ed.). Psychology: A study of science. (pp. 184-256). N.Y.: McGraw Hill. (1961).

- On becoming a person. Boston: Houghton Mifflin. (1965).

- A humanistic conception of man. In R.E. Farson (ed.)

- Science and human affairs. California: Science and Behavior Books Inc. (1977).

- Carl Rogers on personal power. N.Y.: Delacorte Press. Ryckmann, R.M. (1993) - Theories of personality (5th ed.) California: Brooks/Cole Publishing Co. - Shaffer, J.B. (1978). Humanistic psychology. N.J.:Prentice-Hall Inc. Sevdal Ayger, Londra 28 Haziran 2006

http://egebireyselgelisim.com

Powered by Joomla!

Oluþturulma: 11 April, 2007, 21:42