Bilim-Teknoloji.com
ÝNSAN DAVRANIÞLARININ FÝZYOLOJÝSÝ
ÝNSAN DAVRANIÞLARININ FÝZYOLOJÝSÝBu haftadan itibaren insan davranýþlarýnýn fizyolojisine giriþ yapýyoruz. Aþaðýda s sisteminin temel hücreleri, sinirsel iletim ve sinaps boþluklarý hakkýnda özet bilgiler bulacaksýnýz. Gelecek haftalardaysa beyin ve hormon sistemine de göz atacaðýz.
ÝNSAN DAVRANIÞLARININ FÝZYOLOJÝSÝBu haftadan itibaren insan davranýþlarýnýn fizyolojisine giriþ yapýyoruz. Aþaðýda s sisteminin temel hücreleri, sinirsel iletim ve sinaps boþluklarý hakkýnda özet bilgiler bulacaksýnýz. Gelecek haftalardaysa beyin ve hormon sistemine de göz atacaðýz. Vücudumuz trilyonlarca hücreden meydana geliyor. Hücreler çekirdeklerinde genetik bilgiyi içeren yapýsal ve iþlevsel en küçük yapýtaþlarýmýz (Ancak yetiþkin kýrmýzý kan hücrelerimizde çekirdek bulunmadýðýný hatýrlamamýzda fayda var). Bu yapýtaþlar madde alýþ-veriþini saðlayan bir zarla çevrilmiþ olup, yaþamalarý için gerekli olan tüm sentezsel ve yýkýmsal kimyasal tepkimele yerine getiren ve bu tepkimeler sonunda ortaya çýkan maddelerin hücre içinde taþýnmasýný saðlayan organeller bulunduruyorlar Hücrelerin dokularý, dokularýn organlarý, organlarýn sistemleri, sistemlerinse tüm bir bedeni oluþturduðunu göz önünde bulundurduðumuzda aklýmýza o soru geliyor: Nasýl oluyor da trilyonlarca hücre sistemli bir þekilde hareket ederek bütünsel bir uyum yakalayabiliyor? Ýþte, vücudumuzdaki bu hücrelerin iþleyiþlerini düzene koyan iki ana sistem bulunuyor. Ýlki endokrin siste olup hormon salgýlarýný düzenliyor. Salgýlanan hormonlar kan yoluyla taþýndýðýndan, bu mesajlar gidecekleri hedef bölgelere g geç ulaþýyor. Dolayýsýyla etki uzun süreler içinde gerçekleþebiliyor. Ýkinci sistemse sinir sistemi olup beyin ve omuriliðin kaslar, bezleri ve duyu organlarýyla iletiþimini saðlýyor. Sinirsel iletim oldukça hýzlý olduðundan etkisini kýsa süreler içinde gösterebiliyo Beraber bu iki sistem iç organlarýn iþleyiþlerini kontrol altýnda tutup, adýna insan davranýþý dediðimiz pek çok süreci düzenliyor. süreçler yalnýzca gülme ve yürüme gibi dýþarýdan gözlemleyebildiðimiz eylemleri deðil, duygularý, motivasyon düzeyini, biliþsel kapsýyor.
Elektriksel ve kimyasal sinyalleri kullanan sinirsel iletim, kan yoluyla gerçekleþen hormonsal iletimden çok daha hýzlý. Beraber bu iki sistem iç organlarýn iþleyiþlerini kontrol altýnda tutup, adýna insan davranýþý dediðimiz pek çok süreci düzenliyor. Sinir sistemimiz trilyonlarca sinir hücresinin beyin, omurilik ve vücudun diðer alanlarýna yayýlarak oluþturduðu geniþ bir aðdan meydana geliyor. Sinir hücreleri birbirleriyle elektriksel ve kimyasal sinyallerle haberleþiyor. Bu haberleþmenin nasýl gerçekleþtiðine göz atmadan önce sinir hücrelerinden biri olan nöronlarý tanýmamýzda fayda var. Çünkü nöronlar yapý olarak dið hücrelerimize göre bazý farklýlýklar gösteriyor: Aksonlar bazý hücrelerde birkaç mikrometreyken bazýlarýnda bir metreye yaklaþabiliyor. Bu uzunluk boyumuzun yarýsýndan daha fazla! Þekilde tipik bir nöron görüyoruz. Týpký diðer hücrelerde de olduðu gibi hücre gövdesi çekirdek ve ribozomlarý bulund Dolayýsýyla genetik bilgiyi içeren ve protein sentezinin gerçekleþtiði kýsým burasý. Dendrit olarak adlandýrýlan ve sinir hücresini gövdesinden saçak gibi dýþarýya doðru dallanarak uzanan yapýlar hücrenin diðer hücrelerle iletiþiminde büyük rol oynuyor. Bir n dendritler ne kadar uzun ve dallanmýþsa iletiþime geçebileceði hücre sayýsý da o denli çok oluyor. Akson, diðer adýyla sinir lifi h gövdesinden gelen sinyalleri bir sonraki hücreye aktarýyor. Aksonlar bazý hücrelerde birkaç mikrometreyken bazýlarýnda bir metreye yaklaþabiliyor. Ýnsanýn ortalama boyunu 1.60 metre olarak kabul edersek bir hücre için hiç de fena bir uzunluk deðil, ne dersiniz? Sinir sistemi denilince pek çoðumuzun aklýna nöronlar geliyor. Ancak nöronlar sinir sistemimizdeki hücrelerin yalnýzca %10'unu oluþturuyor. Geriye kalan %90'lýk kýsým glia hücrelerinden oluþuyor. Ancak nöronlar glia hücrelerinden daha fazla dallandýðý için beyin ve omurilik hacminin yarýsýný kaplýyorlar. Bu noktada dendritlerin önemini bir kez daha kavramýþ oluyoruz "Kollarý her yere uzanýyor" sözü nöronlar içi söylenmiþ olmalý! Sinir sistemi denilince pek çoðumuzun aklýna nöronlar geliyor. A nöronlar sinir sistemimizdeki hücrelerin yalnýzca %10'unu oluþturuyor. Geriye kalan %90'lýk kýsým glia hücrelerinden oluþuyor. Peki, sayýca nöronlarý geçerek sinir sisteminin büyük bir kýsmýný oluþturan bu glia hücreleri ne iþe yarýyor? Ýþte yanýtý: Oligo Schwann Hücreleri: Her ikisi de miyelin kýlýf oluþumundan sorumlu. Ýlki bu görevi beyin ve omurilikte gerçekleþtiriyorken ikincisi sinir sisteminin geri kalan bölgelerinde görev alýyor. Miyelin kýlýf bazý sinir hücrelerinin aksonlarýný çevreleyen iç içe geçmiþ zar kýlýflar, elektriksel iletimin hýzýný arttýrýp hücrede enerji tasarrufu yaratýyor. Bunu nasýl gerçekleþtirebildiklerine elektriksel iletim anlatýrken deðineceðiz. Astroglia: (Astro=yýldýz. Þeklinden ötürü bu adý almýþ). Astroglialar; - Merkezi sinir sistemindeki hücre dýþý sývýnýn iyon içeriðini düzenlemekten, - Damarlarýn etrafýnda bariyerler oluþturarak beyne zehirli maddelerin geçiþini engellemekten, - Embriyolarda nöronlarýn uygun bölgelere göç edip büyümelerini tetiklemekten, - Nöronlarýn metabolik iþleyiþlerini sürdürmeleri için destek olmaktan sorumlu. Mikroglia: Sistemdeki yabancý maddeleri yok etmekten, diðer bir deyiþle merkezi sinir sistemindeki baðýþýklýk iþleyiþlerinden sorumlu.
Glia hücrelerinin mikroskop altýndaki görünümleri http://www.bilim-teknoloji.com
Joomla! tarafýndan geliþtirilmiþtir.
Oluþturuldu: 21 August, 2008, 11:13