Şizotipal kişilik özellikleri alt ölçeği

"Þizotipal Kiþilik Özellikleri" Alt Ölçeði: Deðerlendiriciler Arasý Güvenilirlik Çalýþmasý

Suzan ÖZER*, Semra ULUSOY**, Elif KABAKÇI***, Aylin ULUÞAHÝN****

ÖZET Þizofreniden daha hafif bir klinik tablo olan þizotipi þizofreniye genetik yatkýnlýkla iliþkilidir. Þizofreni ve þizotipal kiþilik bozukluðunun patofizyolojisi ve genetik etiyolojisi ile ilgili çalýþmalarda þizotipi derecesinin standart yöntemlerle ölçülmesi önem taþýmaktadýr. Bunun için þizofreni ile ilgili büyük örneklemli saha çalýþmalarýnda uygulanmasý kolay olan "Þizotipal Kiþilik Özellikleri" alt-ölçeðinin Türkçe formunun deðerlendiriciler arasý güvenilirliðinin araþtýrýlmasý amaçlanmýþtýr. Þizofrenik hastalar ve þizofrenlerin birinci derece akrabalarýndan oluþan bir örneklemde (N=42) ölçeðin görüþmeciler arasý güvenilirliði sýnanmýþtýr. Ölçeðin on bir maddesi için elde edilen kappa deðerlerinin 0.72-1.00 arasýnda deðiþtiði saptanmýþ ve toplam puan için elde edilen grup içi korelasyon katsayýsýnýn 0.98 olduðu bulunmuþtur.

Bu bulgulara göre "Þizotipal Kiþilik Özellikleri" alt-ölçeðinin Türkçe formunun deðerlendiriciler arasý güvenilirliðinin kabul edilebilir düzeyde yüksek olduðu söylenebilir.

Anahtar Sözcükler: Þizotipi, þizotipal kiþilik bozukluðu, þizotipal kiþilik özellikleri alt-ölçeði, güvenilirlik.

KLÝNÝK PSÝKÝYATRÝ 2003;6:141-146

SUMMARY "Schizotypal Personality Characteristics" Subscale: Inter-rater Reliability Study The unexpressed genetic liability to schizophrenia namely schizo-

* Uz. Dr., **Dr., *** Doç. Dr., **** Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, ANKARA

typy is a moderate clinical entity without the full manifestations of schizophrenia. It has common pathophysiological features with schizophrenia. The degree of schizotypy has to be evaluated by standard measures in the studies examining the electrophysiological and neuropsychological features and genetic background of schizophrenia and schizotypal personality disorder.

The diagnostic instrument Comprehensive Assessment of Symptoms and History includes Schizotypal Personality Characteristics Subscale which provides evaluation of the schizotypal features by eleven items in a short interview. In this study we aimed to examine the inter-rater reliability of the Turkish version of this subscale. Patients with schizophrenia and first degree relatives of schizophrenic patients (N=42) were rated by two experienced psychiatrists in joint interviews to assess schizotypy scores. Inter-rater reliability was found to be 0.98 for the total score and it ranged from 0.72 to 1.00 (κ values) for each item.

These findings demonstrate that the Turkish version of Schizotypal Personality Characteristics Subscale is a reliable instrument in schizophrenic patients and the first degree relatives.

Key Words: Schizotypy, schizotypal personality disorder, schizotypal personality characteristics subscale, reliability.

GÝRÝÞ Psikiyatride þizotipi kavramý deðiþkenlikler göstermekle birlikte, bütün tanýmlamalarda ortak olan nokta, bu kavramýn þizofreniyle genetik baðý olan bir duruma iþaret etmesidir. Þizofreniye yatkýnlýðý olan pek çok kiþinin yaþam boyu açýk psikotik belirti göstermemesi ve çoðunun þizotipal kiþilik bozukluðu (ÞKB) tanýsý koyduracak belirti ya da bulgularýnýn olmamasý nedeniyle, olasý gizli yatkýnlýðý ortaya çýkar141

ÖZER S, ULUSOY S, KABAKÇI E, ULUÞAHÝN A.

mak için daha ince deðerlendirme yöntemleri aranmýþtýr. Þizofrenik bireylerin akrabalarýnda bu gizli yatkýnlýðýn psikolojik iþaretleri anlaþýlmaya çalýþýlmýþtýr. Ýlk kez 1953 yýlýnda Sandor Rado þizotipi terimini, þizofreninin psikotik olmayan fenotipik biçimi olarak tanýmlamýþtýr. Tuhaf davranýþ ve düþünceler, çabuk sinirlenme, sosyal izolasyon, þüphecilik, büyüsel düþünce gibi özellikler belirlenmiþ ve þizotipinin bu özellikleri kapsadýðý öne sürülmüþtür (Kendler 1985). Meehl (1962) ise þizofreniye genetik yatkýnlýðýn olduðu durumlarý þizotaksi olarak tanýmlamýþtýr. Þizotaksi, daha hafif bir fenotip olan þizotipi ya da daha þiddetlisi olan þizofreni ile sonuçlanabilir. Çevresel koruyucu ya da risk faktörlerinin varlýðý, fenotipin ne olacaðýný belirler. Þizotipi psikiyatrik taný sistemlerine 1980'de DSM-III'le Þizotipal Kiþilik Bozukluðu (ÞKB) biçiminde girmiþ (APB 1980), ancak þizotaksi psikiyatrik tanýmlarda yer almamýþtýr. Þizotaksi, þizofreniye yatkýnlýk kavramýný tanýmlamak için bu alanda çalýþan araþtýrmacýlarýn kullandýðý bir terim olarak kalmýþtýr ve son yýllardaki çalýþmalarda yeniden þekillendirilmiþtir (Faraone ve ark. 2001).

Bu kavramýn temelleri, geçerliliði, þizotipi ile iliþkisi ya da tedavisinin gerekli olup olmadýðý halen tartýþmalýdýr (Tsuang ve ark. 2002). Özet olarak bugün kullanýlan tanýmýyla þizotipi, þizofreni spektrumunda bulunan, þizofreniye göre daha az þiddetli bir klinik tablodur. Þizotipal özellikleri olan kiþilerde þizofreni ortaya çýkma olasýlýðý nispeten daha yüksektir. Ancak belirtileri hiçbir zaman þizofreni tanýsý konacak þiddete eriþmeyen þizotipal kiþiler ya da hastalýk öncesi dönemde þizotipal özellikler göstermemiþ þizofreni hastalarý bulunduðu için þizotipiyi ayrý bir klinik durum olarak ele almak gerekmektedir. Þizotipinin baðýmsýz olarak kalýtýlabilen farklý boyutlarý olduðu düþünülmektedir (Cannon ve ark. 2001, Moldin 1994) Son birkaç yýl içinde yapýlan az sayýda çalýþmada birbirinden görece baðýmsýz þizotipi boyutlarý gösterilmiþtir, ancak boyutlarýn sayýsý ve içerikleri çalýþmadan çalýþmaya deðiþmektedir (Vollema ve ark.

2002, Vollema ve Hoijtink, 2000). Örneðin, þizotipal belirtiler için þizofreniye benzer þekilde üç faktör modelini (pozitif, negatif ve nörokognitif bozukluk) öneren araþtýrmacýlar vardýr (Nuechterlein ve ark.

2002, Rossi ve Daneluzzo, 2002). Tsuang ve arkadaþlarý (2002) ise þizofreniyle iliþkili þizotipi kavramýnýn en doðru þekilde, negatif belirtiler ve nörokognitif bozukluk birlikteliði ile tanýmlanabileceðini vur142

gulamaktadýrlar. Farklý boyutlarýn farklý nörobiyolojik temellere dayandýðý ve þizofreni ile genetik iliþkileri bakýmýndan da birbirinden ayýrdedilebileceði öne sürülmektedir. Negatif þizotipal özelliklerin þizofreni ile genetik iliþkisi olan bozukluklar spektrumunda incelenmesi gerektiðini (Torgerson ve ark. 2002), ya da yalnýzca pozitif boyutun þizofreniye genetik yatkýnlýðý yansýttýðýný öne süren görüþler vardýr (Vollema ve ark. 2002). Þizofrenik hastalarýn birinci derece yakýnlarýnda þizotipal kiþilik özellikleri normal kontrollere göre daha sýk görülmektedir. ÞKB'nin normal toplumda yaþam boyu yaygýnlýðý %3 iken, þizofrenik hastalarýn birinci derece yakýnlarýnda %15 oranýnda görüldüðü saptanmýþtýr (Tsuang ve ark. 1999). Pek çok diðer çalýþmada da þizofrenik hastalarýn akrabalarýnda, þizotipal özellikler tutarlý olarak yüksek oranlarda bulunmuþtur (Kety ve ark. 1994, Kendler ve ark.

1995). Tsuang ve arkadaþlarý (1999) akrabalarda yüksek oranda görülen þizotipal özelliklerin, þizofreniye biyolojik-genetik yatkýnlýðý yansýttýðýný öne sürmektedirler. Þizofrenik hastalarda olduðu gibi (Saykin ve ark.

1991), yakýnlarýnda da nörokognitif bozukluk bulgularý olduðu (Cannon ve ark. 1994) bu bozukluklarýn þizotipal özelliklere eþlik ettiði bilinmektedir (Arango ve ark. 1999, Nuechterlein ve ark. 2002). Elektrofizyolojik çalýþmalar da þizofrenide, ÞKB'de ve þizofreni hastalarýnýn akrabalarýnda ortak bozukluklar bulunduðunu göstermektedir (Cadenhhead ve ark. 2000).

Bu nedenle þizofrenik hastalarýn akrabalarýnýn ve þizotipal özellikleri olan kiþilerin deðerlendirildiði çalýþmalar, þizofreni ve ÞKB'nin patofizyolojisinin anlaþýlmasýna katkýda bulunabilir. Þizofreni ve ÞKB'nin patofizyolojisi ve genetik etiyolojisi ile ilgili çalýþmalarda þizotipi derecesinin standart yöntemlerle ölçülmesi önem taþýmaktadýr. Þizotipal kiþilik özelliklerini deðerlendiren çeþitli ölçekler vardýr. Ancak bunlarýn þizofreni ile ilgili büyük örneklemli saha çalýþmalarýnda kullanýlmalarý çeþitli nedenlerle güçtür. Öncelikle klinik dýþý popülasyonlarda þizotipiyi deðerlendiren 'Fiziksel ve Sosyal Anhedoni Ölçeði', 'Algýda Sapmalar Ölçeði', 'Büyüsel Düþünce Ölçeði', 'Þizofrenizm Ölçeði', 'Þizotipal Kiþilik Anketi' gibi pek çok kendini bildirim ölçeði geliþtirilmiþtir (Chapman ve ark. 1976-1978, Eckblad ve Chapman 1983, Venables ve ark. 1990, Raine 1991). Bu ölçekler þizotipinin farklý boyutlarý ile ilgili ayrýntýlý bilgi saðlamakla birlikte, okur yazar KLÝNÝK PSÝKÝYATRÝ 2003;6:141-146

"ÞÝZOTÝPAL KÝÞÝLÝK ÖZELLÝKLERÝ" ALT ÖLÇEÐÝ: DEÐERLENDÝRÝCÝLER ARASI GÜVENÝLÝRLÝK ÇALIÞMASI

olmayan birey ya da hastalarda kullanýlabilmesi olasý deðildir (Eckblad ve Chapman 1983, Chapman ve ark.

1976). Þizofreni spektrum bozukluklarý ile ilgili biyolojik ve genetik çalýþmalarda kullanýlmasýnýn uygun olduðu öne sürülen Þizotipal Kiþilik Ölçeði (Schedule for Schizotypal Personalities/SSP) on alt ölçekten oluþmaktadýr (Baron ve ark. 1981). Her bir maddede þizotipiyle ilgili tüm özelliklerin þiddet derecelendirmesine de olanak tanýyan bu ölçek için oldukça uzun bir görüþme süresi gerekmektedir.

Bu çalýþmada þizotipi düzeyinin oldukça kýsa bir sürede, 11 madde ile var/yok þeklinde deðerlendirilebilmesini saðlayan CASH ("Comprehensive Assessment of symptoms and history") / Þizotipal Kiþilik Özellikleri (Andreasen ve ark. 1992) alt ölçeðinin Türkçe formunun deðerlendiriciler arasý güvenilirliðinin araþtýrýlmasý amaçlanmýþtýr.

GEREÇ VE YÖNTEM Denekler: Çalýþmaya alýnan 42 denek, Araþtýrma Taný Ölçütlerine (Research Diagnostic Criteria/RDC) göre þizofreni tanýsý alan hastalar (n=10) ve þizofrenik hastalarýn birinci derece yakýnlarýndan (n=32) oluþmaktadýr. Deneklerle ilgili sosyodemografik bilgiler Tablo 1’de özetlenmiþtir. Tüm örneklemin %23.8'i (n=10) remisyonda olan kronik þizofreni hastalarý, %52.4'ü (n=22) þizofrenlerin ebeveynleri, %19.0'u (n=8) þizofrenlerin kardeþleri, %4.8'i (n=2) ise þizofrenlerin çocuklarýdýr.

Deneklerin sözel bilgilendirilmiþ onaylarý alýnmýþtýr.

Araçlar: "The Comprehensive Assessment of Symptoms and History" (CASH): Þizofreni ve duygudurum bozukluklarý spektrumu ile ilgili araþtýrmalarda kullanýlmak üzere Andreasen ve arkadaþlarý (1992) tarafýndan geliþtirilmiþ olan bu araç, taný ve psikopatolojiyi deðerlendirmek için kullanýlmaktadýr. Üç bölümden oluþmaktadýr; sýrasý ile þimdiki durum, geçmiþ öykü ve yaþam boyu öykü. Üçüncü bölüm, hastalýk öncesi veya ara dönem kiþilik özellikleri ile ilgili ayrýntýlý bir alt bölüm içermektedir. Þizotipal özellikleri deðerlendirmek için hastalara ya da hasta yakýnlarýna, "Hastalýk Öncesi veya Ara Dönem Kiþilik" ("Premorbid or Intermorbid Personality") baþlýklý bölümün altýnda yer alan, "Þizotipal Kiþilik Özellikleri" ("Schizotypal Personality Characteristics") alt baþlýðýndaki maddeler KLÝNÝK PSÝKÝYATRÝ 2003;6:141-146

Tablo 1. Deneklerin sosyodemografik özellikleri Yaþ Cinsiyet Kadýn Erkek Medeni Durum Evli Bekar Dul/ayrý yaþayan Eðitim Durumu Üniversite Lise Ortaokul Ýlkokul ve altý

18 -77 (ort: 47.21±15.17) 26 (%61.9) 16 (%38.1) 8 (%19) 26 (%62) 8 (%19) 5 (%11.9) 17 (%40.5) 4 (%9.5) 16 (%38.1)

sorulmaktadýr. Sorular þizotipi ölçeklerinin faktör yapýsýnýn incelendiði çalýþmalarda (Vollema ve Hoijtink 2000) saptanan pozitif, negatif ve dezorganizasyon boyutlarý ile ilgili bilgi saðlamaktadýr. On bir madde Tablo 2'de verilmiþtir. Her maddenin altýnda ilgili özelliði deðerlendirmek için kullanýlabilecek örnek sorular bulunmaktadýr. Var (1), yok (0) ya da bilinmiyor (9) þeklinde deðerlendirilen her madde, hastalýk öncesi (premorbid), prodrom ya da ara dönem ("intermorbid/residual") için ayrý ayrý sorulabilir. Sýrasý ile her bir dönemin hasta için uygulanabilirliði deðerlendirilir.

Hastalýk öncesi dönem, sanrý ya da varsaný gibi pozitif belirtilerin ya da affektif belirtilerin baþlangýcýndan bir yýldan öncesine iþaret eder. Hiçbir zaman belirgin psikotik ya da affektif belirtisi olmamýþ kiþilerin deðerlendirilmesi için de kullanýlabilir. Bu durumda geçen yýl içinde þizotipal belirtilerin olup olmadýðý sorgulanýr.

Prodrom psikotik nöbet ya da affektif hastalýðýn baþlamasýndan önceki 1 yýl içinde ilgili özelliklerin var olup olmadýðýna iþaret eder.

Ara dönem ise psikotik nöbet veya affektif sendrom dönemlerinden sonrasý ya da bunlarýn arasýný belirtir. Ölçeðin uygulanmasý için yaklaþýk 15 dakika süre gerekmektedir. Þizotipal Kiþilik Özellikleri alt ölçeði yazarlar tarafýndan birbirinden baðýmsýz olarak Türkçe'ye çevrilmiþ ve yapýlan çeviriler karþýlaþtýrýlarak son versiyon oluþturulmuþtur. Ölçeðin Türkçe versiyonunun kullanýlmasý ve güvenilirlik çalýþmasý ile ilgili olarak yazardan (NC Andreasen) izin alýnmýþtýr.

Duygulaným Bozukluklarý ve Þizofreni Ölçeði-Yaþam 143

ÖZER S, ULUSOY S, KABAKÇI E, ULUÞAHÝN A.

Tablo 2. "Þizotipal Kiþilik Özellikleri" Alt Ölçeði maddeleri

yakýnlarý için de hastalýk öncesi dönem (geçen yýl) deðerlendirilmiþtir.

1. Büyüsel düþünce ve tuhaf inançlar

Ýstatistiksel Analiz:

2. Alýnma fikirleri

Güvenilirliðin deðerlendirilmesi amacý ile her bir madde için deðerlendiriciler arasý uyuþma saptanmýþtýr. Bunun için kappa istatistik yöntemi kullanýlmýþtýr. Ýstatistiksel analizler SPSS for Windows (10.0) yazýlýmý ile gerçekleþtirilmiþtir.

3. Þüphecilik, paranoid fikirler 4. Olaðandýþý algýsal yaþantýlar, tekrarlayan yanýlsamalar, depersonalizasyon, derealizasyon 5. Aþýrý sosyal anksiyete, gerçek ya da zannedilen eleþtirilere aþýrý hassasiyet 6. Tuhaf konuþma 7. Sosyal izolasyon 8. Yüz yüze etkileþimde yetersiz iliþki 9. Belirgin tuhaf davranýþ 10. Rol iþlevlerinde bozulma 11. Kiþisel temizlik ve bakýmda bozulma

Boyu Versiyonu (The Shedule for Affective Disorders and Schizophrenia-Life time version / SADS-L): Endicott ve Spitzer tarafýndan Araþtýrma Taný Ölçütleri'ne (Research Diagnostic Criteria/RDS) uygun taný koymak amacýyla geliþtirilen yarý yapýlandýrýlmýþ bir görüþme çizelgesidir (Endicott ve Spitzer 1978). Ölçeðin Türkçe çevirisinin, geçerlik ve güvenilirlik çalýþmalarý yapýlmýþtýr (Uluþahin ve ark. 2000, Saka ve ark. 1998). SADS-L þu anda bir hastalýk dönemi varsa bunu kaydetmeyi saðladýðý gibi, esas olarak son bir yýldan ya da son hastalýk döneminden önceki psikiyatrik geçmiþe (kiþisel özgeçmiþ, ilk ve en þiddetli psikiyatrik hastalýk dönemi ile ilgili bilgi, tedaviler, hastaneye yatýþlar ve tüm RDC tanýlarý ile ilgili veri) odaklanýr. "Þizotipal Özellikler"i deðerlendiren bir alt bölümü vardýr.

Ýþlem: Poliklinikte izlenen þizofrenik hastalar, ilk görüþmeyi yapan doktorlarý tarafýndan araþtýrmacýlara yönlendirilmiþtir. Hastalara SADS-L verilerek þizofreni tanýsý netleþtirilmiþ, hasta yakýnlarýna da ayný iþlem uygulanarak yaþam boyu psikiyatrik bozukluklar dýþlanmýþtýr. CASH / "Þizotipal Kiþilik Özellikleri" alt bölümünün 11 maddesi her denek için deneyimli iki psikiyatrist (SÖ, SU) tarafýndan ayný görüþme içerisinde ve birbirinden baðýmsýz olarak deðerlendirilmiþtir.

Hastalar için ara dönem ve hastalýk öncesi dönem, hiç psikotik ya da affektif hastalýk nöbeti olmayan hasta 144

BULGULAR Þizofrenik deneklerin hastalýk süreleri ortalamasý 15.9±10.97 yýldýr (aralýk 4-40 yýl). Hasta yakýnlarý için, ölçeðin "hastalýk öncesi dönem" kolonunda kodlanmasý önerilen geçen yýlýn deðerlendirilmesi ile elde edilen puanlar güvenilirlik analizinde kullanýlmýþtýr.

Ancak þizofrenik deneklerde hastalýk süresinin uzunluðu nedeniyle hatýrlama sorunlarý olabileceði için, "hastalýk öncesi dönem" deðil "ara dönem" deðerlendirmeleri ile elde edilen puanlarýn analizlere katýlmasý tercih edilmiþtir. Buna göre þizotipi toplam puanlarý ortalamalarý þöyledir: I. görüþmeci için 2.29±2.08 (aralýk 0-8) II. görüþmeci için 2.29±2.1 (aralýk 0-8) Her bir madde için deðerlendiriciler arasý uyuþma, ikili verilerin deðerlendirmesinde kullanýlmasý önerilen kappa (κ) deðerleri hesaplanmasý yöntemi ile yapýlmýþtýr (Cohen 1960). Toplam puan için ise sýnýf içi korelasyon katsayýsý hesaplanmýþtýr.

Her bir madde için elde edilen kappa deðerleri ve toplam puan için elde edilen sýnýf içi korelasyon katsayýsý Tablo 3'de verilmiþtir.

TARTIÞMA Þizotipiyi ölçen çeþitli araçlar vardýr. Ancak bunlarýn þizofreni ile ilgili büyük ölçekli saha çalýþmalarýnda kullanýlmalarý, uzun bir görüþme süresi almalarý ya da kendini bildirim ölçeði olmalarý gibi nedenlerle güçtür. Bu çalýþmada özellikle klinik dýþý örneklemlerde, büyük aile çalýþmalarýnda þizotipal özelliklerin oldukça kýsa bir sürede saptanmasý ve derecelendirilmesini saðlayabilecek olan CASH / "Þizotipal Kiþilik Özellikleri" alt ölçeðinin þizofreni hastalarý ve birinci derece yakýnlarýnda deðerlendiriciler arasý güvenilirliðinin kabul edilebilir düzeyde yüksek olduðu sonucuna varýlmýþtýr. On bir madde için görüþmeciler arasý uyuþma katsayýlarýnýn 0.72-1.00 arasýnda olduðu, grup içi korelasyon katsayýsýnýn da toplam puan için 0.98 gibi oldukça yüksek bir deðerde KLÝNÝK PSÝKÝYATRÝ 2003;6:141-146

"ÞÝZOTÝPAL KÝÞÝLÝK ÖZELLÝKLERÝ" ALT ÖLÇEÐÝ: DEÐERLENDÝRÝCÝLER ARASI GÜVENÝLÝRLÝK ÇALIÞMASI

Tablo 3. Maddeler ve toplam puan için görüþmeciler arasý uyuþma katsayýlarý Ölçek maddeleri

Kappa deðerleri ve grup içi uyuþma (ICC*) düzeyi

1. Büyüsel düþünce

0.952

2. Alýnma fikirleri

1.000

3. Þüphecilik/paranoid fikirler

0.926

4. Olaðandýþý algýsal yaþantýlar

0.727

5. Aþýrý sosyal anksiyete

0.901

6. Tuhaf konuþma

0.859

7. Sosyal izolasyon

1.000

8. Yetersiz iliþki

0.937

9. Tuhaf davranýþ

1.000

10. Rol iþlevlerinde bozulma

1.000

11. Kiþisel temizlik ve bakým

1.000

Toplam puan

0.978 (ICC)

*ICC: Sýnýf içi korelasyon katsayýsý.

olduðu saptanmýþtýr. Orijinal güvenilirlik çalýþmasýnda (Andreasen ve ark.1992) bu deðerler, hastalýk öncesi dönem için 0.61- 0.86, ara dönem için 0.00-1.00 arasýndadýr; ara dönem deðerlendirmesinde acayip davranýþ (0.00), rol iþlevlerinde bozulma (0.17) gibi, uyuþma katsayýlarýnýn çok düþük olduðu maddeler vardýr. Orijinal güvenilirlik çalýþmasýnda örneklem,

þizofreni ve affektif spektrumdan hastalar ile ayrýca az sayýda psikotik ya da affektif hastalýðý olmayan diðer psikiyatrik hastalarý içermektedir. Psikiyatrik hastalýðý olmayan bireyler dahil edilmemiþtir. Oysa bu çalýþmada örneklem, RDC'ye göre þizofreni tanýsý konan hastalarla birlikte, þizofrenik hastalarýn birinci derece akrabalarýndan oluþturulmuþtur. Bu yaklaþýmýn dayandýðý temel, þizotipal özelliklerin, bu popülasyonda saptanma olasýlýðýnýn yüksek olmasýdýr. Ayný yaklaþýmla þizofreni spektrum bozukluklarý ile ilgili biyolojik ve genetik çalýþmalarda kullanýlmasý önerilen diðer ölçeklerin güvenilirlik çalýþmalarýnda da birinci derece yakýnlarý kapsayan örneklemlerin kullanýldýðý görülmektedir (Baron ve ark. 1981). Bu çalýþmada birinci derece akrabalarýn (%76.2) oraný, hastalara (%23.8) göre daha fazladýr ve toplam puan ortalamalarý her iki görüþmeci için de düþüktür. Özellikle hasta olmayan bireyler de çoðu maddenin 0 (yok) olarak kodlandýðý görülmektedir. Bu nedenle genel olarak tüm maddeler için uyuþma düzeyinin daha yüksek olduðu yorumu yapýlabilir.

Bu çalýþmada güvenilirliði sýnanan ölçeðin, aile çalýþmalarýnda tarama aracý olarak kullanýlmasý planlandýðý için örneklem öncelikle hasta ve yakýnlarýndan oluþturulmuþtur. Ancak Türkçe versiyon için güvenilirlik ve geçerlik çalýþmasý orijinal çalýþmaya benzer þekilde farklý taný gruplarýný içeren bir örneklemde sürdürülmektedir.

KAYNAKLAR Amerikan Psikiyatri Birliði (1980) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 3. Baský, American Psychiatric Press, Washington DC. Andreasen NC, Flaum, Arndt S (1992) The comprehensive assessment of symptoms and history (CASH) an instrument for assessing diagnosis and psychopathology. Arch Gen Psychiatry, 49:615-623.

Arango C, Bartko JJ, Gold JM ve ark. (1999) Prediction of neuropsychological performance by neurological signs in schizophrenia. Am J Psychiatry, 156:1349-1357.

Baron M, Asnis L, Gruen R (1981) The schedule for schizotypal personalities (SSP): a diagnostic interview for schizotypal features. Psychiatry Res, 4:213-228.

Cadenhead KS, Swerdlow NR, Shafer KM ve ark. (2000) Modulation of the startle response and startle laterality in relatives of schizophrenic patients and schizotypal personality disordered subjects: evidence of inhibitory deficits. Am J Psychiatry, 157:1660-1668.

Cannon TD, Zorrilla LE, Shatsel D ve ark. (1994) Neuropsychological functioning in siblings discordant for KLÝNÝK PSÝKÝYATRÝ 2003;6:141-146

schizophrenia and healthy volunteers. Arch Gen Psychiatry, 51:651-661.

Cannon TD, Gasperoni TL, van Erp TG ve ark. (2001) Quantitative neural indicators of liability to schizophrenia: implications for molecular genetic studies. Am J Med Genet, 105:16-19.

Chapman LJ, Chapman JP, Raulin ML (1976) Scale for physical and social anhedonia. J Abnorm Psychol, 85:374-382.

Chapman LJ, Chapman JP, Raulin ML (1978) Body image aberration in schizophrenia. J Abnorm Psychol, 87:399-407.

Cohen J (1960) A coefficient of agreement for nominal scales.

Educ Psychol Measurement, 20:37-46.

Eckblad M, Chapman LJ (1983) Magical ideation as an indicator of schizotypy. J Consult Clin Psychol, 51:215-225.

Endicott J, Spitzer LR (1978) A Diagnostic interview: the schedule for affective disorders and schizophrenia. Arch Gen Psychiatry, 35:837-844.

Faraone SV, Green AI, Seidman LJ ve ark. (2001) Schizotaxia: clinical implications and new directions for research.

Schizophr Bull, 27:1-18.

145

ÖZER S, ULUSOY S, KABAKÇI E, ULUÞAHÝN A.

Kendler KS (1985) Diagnostic approaches to schizotypal personality disorder: a historical perspective. Schizophr Bull, 11:538-553.

Kendler KS, McQuire M, Gruenberg AM ve ark. (1995) Schizotypal symptoms and signs in Roscommon family study: their factor structure and familial relationship with psychotic and affective disorders. Arch Gen Psychiatry, 52:296-303.

Kety SS, Wender PH, Jacobsen B ve ark. (1994) Mental illness in the biological and adoptive relatives of schizophrenic adoptees: replication of the Copenhagen study in the rest of Denmark. Arch Gen Psychiatry, 51:442-455.

Meehl PE (1962) Schizotaxia, schizotypy, schizophrenia. Am Psychol, 17:827-838.

Moldin SO (1994) Indicators of liability to schizophrenia: perspectives from genetic epidemiology. Schizophr Bull, 20:169184.

Nuechterlein KH, Asarnow RF, Subotnik KL ve ark. (2002) The structure of schizotypy: relationships between neurocognitive and personality disorder features in relatives of schizophrenic patients in the UCLA family study. Schizophr Res, 54:121-130.

Raine A (1991) The SPQ: a scale for the assesment of schizotypal personality based on DSM-III-R criteria. Schizophr Bull, 17:555-564.

Rossi A, Daneluzzo E (2002) Schizotypal dimensions in normals and schizophrenic patients: a comparison with other clinical samples. Schizophr Res, 54:67-75.

Saykin AJ, Gur RC, Gur RE ve ark. (1991) Neuropsychological functions in schizophrenia. Arch Gen Psychiatry, 48:618-624.

Torgerson S, Edvardsen J, Oien PA ve ark. (2002) Schizotypal personality disorder inside and outside the schizophrenia spectrum. Schizophr Res, 54:33-38.

Tsuang MT, Stone WS, Tarbox SI ve ark. (2002) An integration of schizophrenia with schizotypy: identification of schizotaxia and implications for research on treatment and prevention, Schizophr Res, 54:169-175.

Tsuang MT, Stone WS, Faraone SV (1999) Schizophrenia: a review of genetic studies. Harv Rev Psychiatry, 7:185-208.

Uluþahin A, Kara S, Batur S ve ark. (2000) Duygulaným bozukluklarý ve þizofreni çizelgesi (Türkçe formu geçerlik ve güvenirlik çalýþmasý). Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 8:100-105.

Venables PH, Wilkins S, Mitchell DA ve ark. (1990) A scale for the measurement of schizotypy. Personality and Individual Differences, 11:481-495.

Vollema MG, Hoijtink H (2000) The multidimensionality of self-report schizotypy in a psychiatric population: an analysis using multidimensional Rasch-models. Schizophr Bull, 26:565-575.

Vollema MG, Sitskoorn MM, Appels MCM ve ark. (2002) Does the schizotypal personality questionnaire reflect the biological-genetic vulnerability to schizophrenia. Schizophr Res, 54:39-45.

Saka MC, Uluþahin A, Batur S ve ark. (1998) Duygulaným bozukluklarý ve þizofreni çizelgesi Türkçe formu güvenirlik çalýþmasý. Türk Psikiyatri Dergisi, 9:265-268.

VII. Bahar Sempozyumu 14-18 Nisan 2004 Pine Beach Resort Otel, Belek - Antalya Organizasyon: Flap Tour Cinnah Cad. No:42 06690 Çankaya - ANKARA Tel: 0312 442 07 00 (Pbx) Faks: 0312 440 77 99 e-mail: aysin@flaptour.com.tr

TÜRKÝYE PSÝKÝYATRÝ DERNEÐÝ

146

KLÝNÝK PSÝKÝYATRÝ 2003;6:141-146