Bölüm 3 Öğrenme Teorileri, Davranışçılık Teorilerin ne kadar önemli olduğunu önceki derslerimizde öğrenmiştik. Teoriler kesin olarak kanıtlanmamış olsalar bile bir olayı açıklamak için kullanılırlar. Bilim adamları doğadaki olayları açıklarken teoriler kurarlar ve gelecekte neler olabileceğine dair tahminlerde bulunurlar. Bir olayın açıklanmasında birden çok teorinin kullanılabileceğini de öğrenmiştik. Bir toeri bir bilim adamının bir olay hakkındaki görüşünü ifade eder. Öğrenme teorisi ise bir psikologun insanların nasıl öğrendiğine dair açıklamalarını içerir. Teoriler önceki deneyimler ile uyumlu ve mantıklı olmalıdır. Davranışları tahmin edebilen ve deney ile test edilebilen teorilere itibar edilir. Bu bölümde dört tip öğrenme teorisi üzerinde duracağız: davranış teorisi, gelişim teorisi, zihinsel (cognitive) öğrenme teorisi ve sosyal öğrenme teorisi. Her teoride olduğu gibi, öğrenme teorileri de psikologların öğrenme hakkındaki görüşlerini ifade eder ve birçok kısıtlamaları vardır. Her öğrenme teorisi tüm beklenen davranışları açıklayamayabilir. Bu bölömde öğrencilerin nasıl öğrendiklerini açıklayan teoriler üzerinde duracağız. Öğrencilerin nasıl öğrendiklerini tam olarak açıklayacak bir tane teoriden bahsetmek imkansızdır. Bununla birlikte birçok teorinin ortak paylaştıkları fikirler vardır. Yeni geliştirilen öğrenme teorileri, öğrencilerin nasıl öğrendikleri ile ilgili yapılan araştırmaların hem bir sonucu hem de birçok araştırmaya konu olmuştur. Öğrenme teorileri davranışçılık (bahaviorism) ve Gestalt'ın görüşlerinden yola çıkıp Piaget'in açıklamalarına dayanmış ve son olarak bilişsel (cognitive) teoriler ortaya çıkmıştır. Bilişsel teoriler son zamanlarda daha yaygınlaşmakta ve öğrenme ile ilgili daha geniş çaplı açıklamalar yapmaktadır. Bilişsel psikologlar ögrenmenin gerçek sebeplerini araştırmaktalar ve bunu öğrencinin sosyal çevresi, dürtü ve tutumlarında aramaktadırlar. Sınıfınızda bulunan öğrencilerin çeşitli öğrenme şekilleri vardır. Öyle ki farklı zamanlarda öğrenciler farklı metodlarla öğrenebilirler. Bir öğrencinin, fen dersindeki öğrenme şekli matematik dersindeki öğrenme şeklinden farklı olabilir. Öğretmen adayları olarak burada anlatılacak öğrenme teorilerini detaylı bir şekilde bilmeniz, daha iyi bir fen öğrenimini sağlamanın ilk adımlarından birisi olacaktır. Tablo-1'de öğrenme teorileri hakkında öz bilgiler verilmiştir. Tablo-1: Öğrenme teorilerinin karşılaştırılması Öğrenme Teorisi
Öğrenmenin Tanımı
Öğrenenin Doğası
Öğrenmenin şartları
Davranışçılık Örnek: Koşullu Şartlanma (Skinner)
Öğrenenin, deneyim Öğrencinin kafası boş bir sonucunda, davranışlarında kutudur. Öğrencinin açık olarak görünen değişiklik davranışları ve çevresi arasındaki etkileşim üzerinde yoğunlşılmıştır.
Öğrenme, güçlendirmeden sonuçlanan koşullu şartlanma ile meydana gelir.
Zihinsel Teoriler Örnek: Gelişim Teorisi (Piaget) Kavramsal Değişim
Bilgileri barındıran ve bilgilerin nasıl işleneceğine ait süreçlerin oluştuğu zihin yapısındaki değişiklik.
Fiziksel dünya ile etkileşim zorunludur. Öğrencinin öğrenme ortamına daha önceden getirdiği bilgi ve akıl yürütmesi öğrenmeyi etkiler.
Sosyal Öğrenme Teorileri Örnek: İşbirlikçi Öğrenme
Okul başarısı üzerinde Öğrenen sosyal çevre ve aktif Öğrenme okul ve aile yoğunlaşıldığı kadar davranış katılımın bir ürünüdür. ortamında sosyal çevre ile değişikliği de önemlidir. En etkileşimle gerçekleşir. önemlisi öğrencinin tutumu dürtüsündeki (motivasyon) değişikliktir.
Öğrenci bilgileri kendisi inşa eder ve aktif olarak bilgilerin anlamını araştırır.
Mustafa Başer