Outubro 2018 [ XV]
REPORTAXE
POR G. FIGUEIREDO
O CASTELO DE SOUTOMAIOR O
castelo de Soutomaior atópase na parroquia de San Salvador de Soutomaior, en Soutomaior, na provincia de Pontevedra. Atópase na cima do Outeiro Viso, 119 metros por encima do nivel do mar, nunha posición dominante na confluencia de dos ríos Oitaven e Verdugo, lugar estratéxico para controlar o tráfico entre o oeste e o centro de Galicia. Erixido en data incerta, é o lugar de orixe e o centro de poder dunha das cepas máis significativos da Galicia medieval, os Soutomaior. A primitiva orixe desta fortificación non está clara. Unha lenda deste castelo refírese á súa construción no tempo antes da invasión musulmá da Península Ibérica. A historiografía, por outra banda, aínda que non hai evidencia documental que o corrobore, é que data do século XII e a súa fundación vincúlase a D. Pax Méndez Sorrede, que viviu en tempos de Alfonso VII (1126-1157) e de D. Fernando de León (1157-1188) que foi o primeiro en empregar o apelido Soutomaior. Desde entón, a casa Soutomaior participou na maioría dos acontecementos políticos e sociais na historia de Galicia, especialmente na guerra civil entre Pedro I de Castela e Enrique de Trastamara na guerra con Portugal, na gran revolta Guerra Irmandiña, ou en múltiples enfrontamentos entre os bispados de Tui e Santiago, e as casas nobres galegos xuntos. Pedro Álvarez de Soutomaior, coñecido como Pedro Madruga, foi o personaxe máis salientable desta familia, e con el acadou a maior cota de poder e, en consecuencia, a renovación do castelo. Do protagonismo exercido durante as contendas bélicas o castelo pasa á súa segunda etapa, na que cobra un carácter máis residencial e de administración do señorío. Durante a Idade Moderna seguirá sendo propiedade da familia orixinal pero pouco a pouco vai entrar en declive debido ás súas disputas internas. A finais do século
XVIII Benito Fernando Correa, tras longos preitos, queda definitivamente co castelo, no que efectúa algúns cambios, coma a substitución do escudo de armas da porta principal polo seu propio. Na terceira etapa o castelo de Soutomaior convértese en estancia de verán dos marqueses de la Vega de Armijo, que, tras as obras de restauración, transforman a fría fortaleza nunha acolledora casa residencial. Desta época son a capela e as árbores do parque que aínda hoxe se conservan. Os herdeiros dos marqueses manteñen o interese pola fortaleza e chegan a construír un sanatorio nas inmediacións, pero a principios do século XX perden o castelo por motivos políticos. Este sae a poxa en 1917, o que leva consigo a súa decadencia e abandono. Despois de varias vendas e o deterioro das súas instalacións, en 1982 adquíreo a Deputación de Pontevedra quen acomete unha importante obra de restauración. Hoxe é afortunadamente un patrimonio público. O máis bonito deste castelo é, sen dúbida ningunha, o seu terreo, que comprende 25 hectáreas e ó longo da súa historia, foi destinado a distintos usos. A orixe do parque e dos xardíns arranca de finais do século XIX, cando os marqueses de la Vega y Armijo, deciden transformar o castelo nunha casa de veraneo. Desde entón podemos atopar numerosas especies de plantas, algunhas delas con máis de oitocentos anos de antigüidade, desde os cedros do Líbano, eucalipto, abeto, palmeiras, camelias, castiñeiros, laranxeiras, magnolias, plátanos, acivro, ciprés, sequoia
e unha multitude de especies fetos ou plantas florais tales como hortensias que confírenlle un fermoso colorido. Pero de todas estas plantas, a que colle máis importancia coa compra en 1982 da Deputación de Pontevedra, é a camelia. Desde que adquire a propiedade a Deputación, leva a cabo durante cinco anos a rehabilitación das edificacións e do parque. Desde o momento no que se empeza a rehabilitación implícase no desenvolvemento e cultivo da camelia, quixo crear a súa propia colección, que se pode apreciar nos arredores do castelo, coas máis representativas e coñecidas especies e variedades que se foi formando en tres etapas. Na primeira fase cómprase o castelo, época na que o xardín tiña 19 exemplares de camelia xapónica, dos máis antigos de Galicia; a segunda empeza en 1986, data na que se incorporan novos exemplares, adquiridos en viveiros galegos e estranxeiros, Francia, Inglaterra, California e Nova Zelandia, ou procedentes de diversas doazóns por parte de particulares; na terceira engádense cultivos cun especial interese pola súa singularidade pero cun reducido aumento anual do número de camelias.
Os labores emprendidos durante estes tres períodos deron como resultado a colección da Deputación con 500 camelias, das cales 230 están no predio do castelo. Préstaselles unha atención continuada ás plantas e desde ese momento convértese nun xardín aberto ó público. En abril do 2012 os xardíns do Castelo de Soutomaior convértense no primeiro xardín de España e sétimo de Europa en ser recoñecido como Xardín de Excelencia Internacional pola Sociedade Internacional da Camelia.O castelo pódese visitar tanto en verán como en inverno, cun horario de 10:00 a 19:00 horas no inverno e de 10:00 a 21:00 horas no verán, cuns prezos que oscilan desde 1 a 2 €.
Na Pantalla Cesantes
682 152 025 - 886 310 577