herkenning en vervreemding

Herkenning en vervreemding door Anouk van de Pol en Evi Vullings

1

Inhoudsopgave Onderzoek Stroming Levensloop Geschiedenis Schilderstijl kunstwerk Dimensie

3 3 3 4 5 6

het verhaal

7

Scenario storyboard

7 8

verantwoording

11

reflectie

11

Anouk: Evi:

12

Bronnenlijst

2

13 14

Onderzoek Stroming Het kunstwerk de ‘absintdrinkster’ is een impressionistisch werk, gemaakt door de schilder Edgar Degas. Je kunt zien dat het een impressionistisch werk is, omdat de kleuren onvermengd in puntjes op het doek zijn gezet, wat iets moois oplevert. Deze techniek wordt ook wel pointillisme genoemd (van puntjes). De impressionisten schilderden de wereld op een creatieve, niet-realistische manier.

Echter, de schilderstijl van Edgar Degas behoort ook tot het realisme. Deze realistische schilderkunst beeldt alledaagse gebeurtenissen af. De meeste realisten schilderen ‘en plein air’, direct in de natuur, zodat ze de dingen die ze willen schilderen, zo natuurlijk en precies weer kunnen geven. Dit kun je ook in het schilderij terugzien. Edgar hield er echter niet van om buiten te schilderen.

Wij vinden dat dit schilderij tot het impressionisme behoort, omdat het niet heel scherp geschilderd is: het zijn allemaal kleine stipjes die elkaar overlappen, het pointillisme. Dit zorgt ervoor dat de hele scene er niet erg scherp uitziet. Dit schilderij behoort wel tot het realisme, omdat de schene weinig fantasie bevat, en naar de werkelijkheid geschilderd is, wat een kenmerk is van het realisme.

Levensloop Edgar Degas was een franse impressionistische/ realistische kunstschilder en beeldhouwer. Hij werd geboren op 19 juli 1834 bij een welgestelde burger en bankier. Zijn ouders waren kunstliefhebbers. Zijn eerste lessen waren bij Barrias en Lamothe, ze waren onder andere ook leerling van Ingres. Tussen 1854 en 1859 vertrok hij meerdere keren naar Italië om in de leer te gaan bij verschillende meesters. In 1862 ontmoette hij Manet, die een goede vriend van hem werd.

In 1865 ontmoette hij Monet en Renoir in Café Guerbois. In 1868 ging hij met zijn goede vriend Manet naar Londen, waar hij diep gefascineerd werd door ballet scenes. Het beroemde stuk ‘de balletklas’ werd onder andere door zijn reis geïnspireerd. In 1870-1871 werd hij geconfronteerd met de Parijse commune, hij verbleef toen een tijdje in Normandië. In 1874 werd de eerste expositie gehouden van de impressionisten, waarvan Edgar een medeorganisator was. In 1876 nam hij deel aan een tweede expositie in de rue Le Peletier, waarin hij 24 tekeningen en schilderijen liet zien.

3

Hij deed keer na keer mee met deze expositie, totdat er in 1881 een ruzie in de straat was, en hij niet meer wilde deelnemen. In 1883 organiseerde de bekende galerist Durand Ruel twee tentoonstellingen, een in London en een in new York. Hij kreeg nadat hij zijn werk liet zien zijn enige solo- tentoonstelling bij Durand-Ruel. In 1909 werd werk van hem tentoongesteld in de Wereldtentoonstelling van Parijs.

Sinds de Parijse commune kreeg hij last van oogaandoening, en trok hij zich terug om weer te gaan beeldhouwen. Tussen 1909 en 1911 werd hij helaas blind. Hij overleed 26 september 1917 in zijn geboortestad op 83-jarige leeftijd.

Geschiedenis We kunnen een aantal aspecten vinden die de kunststijl van degas verklaren. Het eerste opmerkelijke is dat de mensen in die tijd veel oneerlijkheid vonden in het werk. In die tijd begon het industrialisme, waaruit volgde dat mensen waarde hechten aan het werk in de fabrieken. De arbeiders van een fabriek kregen meestal heel weinig salaris, terwijl de fabrikanten heel rijk werden. In die periode ontstond het realisme als schilderstijl. Dit zorgde voor het realisme die Edgar gebruikt in zijn schilderstijl.

Kunstenaars wilden dus steeds meer aan het publiek laten zien hoe het leven van bijvoorbeeld een arbeider eruit zag. Na de revoluties, wilden mensen ook wat emoties meemaken. Dit was het begin van het romantisme. Je kunt ook wat romantische kenmerken in het schilderij de absintdrinkster zien, bijvoorbeeld hoe triest die mensen wel niet kijken is een expressie van emotie, wat een kenmerk is van het romantisme. En uit het romantisme ontstond het impressionisme, die juist heel creatief is, omdat mensen niet alleen maar de werkelijk wilden zien, maar ook behoefte hadden aan iets niet-reëel te zien, wat een kenmerk van de stijl van Degas was.

In het leven van Edgar Degas vonden wel een aantal belangrijke gebeurtenissen plaats. De Parijse commune was daar een van. Door de commune werden belastingen verhoogd en moest het bedrijfsleven in Parijs worden stilgezet. Daardoor moest hij ook een tijdje in Normandië verblijven. Wij denken dat dit een grote invloed op zijn werk ‘De Absintdrinkster’ had. de mensen in het schilderij kijken redelijk depressief, wat kan impliceren dat hij zelf in een slechte situatie zat. In 1874 keerde hij terug naar Parijs. Het schilderij werd in 1875 gemaakt, wat betekent dat hij al terug in Parijs was. Wij denken dat omdat hij ongeveer 3 jaar weg was, hij moeite had om weer aan het leven in de stad te wennen, en dat hij zich daardoor in die tijd redelijk depressief voelde. Ook het feit dat hij na de commune een oogaandoening ontwikkelde, wijst erop dat hij heel erg veel geleden heeft in die tijd.

4

Schilderstijl De schilderkunst van Degas behoorde tot zowel het realisme en het impressionisme.

Omdat er meer realisme in zijn schilderijen waren, was hij de minst impressionistische onder de Franse impressionisten. In tegenstelling tot de andere impressionisten en realisten had hij een hekel aan het schilderen in de open lucht.

Hij noemde zichzelf ook een realist.

Kunstwerk Het kunstwerk werd niet als een succes beschouwd, toen het pas net af was. In die tijd beschouwden mensen alcohol als negatief (zoals nu, eigenlijk), dus vonden ze het feit dat Edgar zijn vrienden afbeeldde als alcoholici, terwijl ze dat niet waren, best wel erg. Het kan gezien worden als uitdrukking van de eenzaamheid en harde anonimiteit van het moderne stadsleven. De mensen in het schilderij zijn Ellen Andrée en marcellin Desboutin. Tegenwoordig vinden mensen dit schilderij erg mooi, en kun je hem bezoeken in het Louvre museum, te Parijs.

Degas heeft vooral wat gelige kleuren gebruikt, wat we allebei als opmerkelijk opvatten. Die kleur kan voor absint staan (wat ook geel is), maar geel kan een positieve kleur zijn: Het kan staan voor een gevoel van warmte, geluk, vreugde en blijdschap. Maar geel heeft ook wat duistere betekenissen zoals: jaloezie. onbetrouwbaarheid, verraad en lafheid. Aangezien die mensen op het schilderij heel treurig kijken, zullen niet veel mensen denken dat het positief is dat degas geel gebruikt, of het nu om absint of de andere negatieve redenen waarom hij geel kon gebruiken. De meesten zullen denken dat hij jaloers was op de rijkere en gelukkigere mensen en dat hij de maatschappij niet meer vertrouwde na de Parijse commune.

Maar als je het werk chronologisch bekijkt, zie je dus dat hij eerst redelijk donkere kleuren gebruikte, wat een aanwijzing is van zijn zware verleden, en eindigt in de kleur geel, een lichte kleur. Dat kan betekenen dat de kleur geel ook een beetje positief is. Misschien gebruikte hij die kleur juist om te laten zien hoe gelukkig en blij hij wel niet is dat die zware tijd over is. De kleur geel heeft dus meerdere betekenissen.

Voor de rest gebruikte hij het pointillisme. Dat kan zijn omdat dat zijn stijl is, maar dat kan ook zijn, omdat hij veel meegemaakt heeft. Omdat de stippen elkaar overlappen, kan dat ook gezien worden als een symbool van troebelheid, en daardoor ook moeilijkheid. Deze technieken gebruikte hij om het resultaat zo goed mogelijk weer te geven. De werkwijze van degas is eigenlijk best wel slordig: hij tekende de voorwerpen op het schilderij met weinig precisie. Toch is het nog wel realistisch weergegeven omdat er niet veel fantasie in de scene zit.

5

Dimensie Wij vinden dat er in dit schilderij sprake is van herkenning en vervreemding. In dit geval herkennen we de kroeg: daar is niets vreemd mee aan de hand, het is een normale kroeg. Wat wij als vreemd beschouwen, is waarom deze twee mensen zo verdrietig kijken. We weten dat je dit schilderij kunt zien als uitdrukking van de eenzaamheid en harde anonimiteit van het moderne stadsleven, maar waarom waren die mensen eenzaam? Als je weinig over het leven van marcellin en Ellen weet, is het misschien vreemd voor je dat ze verdrietig kijken. Maar wij hebben de kwestie onderzocht, en kwamen erachter dat Ellen in een schandaal betrokken was, waar ze voor het publiek aanstootgevend naakt poseerde. Marcellin maakte ook wat mee: zijn vrouw overleed een paar jaar voordat hij poseerde voor het schilderij, en hij bekeerde zich in grote armoede. Zijn villa l'ombrellone in Italië werd ook verkocht. wel trouwde hij daarna met een Italiaanse vrouw, waarmee hij kinderen kreeg. Van tevoren verhuisde hij ook vaak door de vele revoluties.

Deze mensen hadden een bewogen leven, dus dan kan het natuurlijk zo zijn dat ze zin kregen om zich te alcoholiseren.

Ellen Andree

6

Edgar Degas

Marcellin Desboutin

het verhaal

Scenario Wanneer Ellen en Marcellin in een cafe zitten met absint voor zich, begint het verhaal.

Marcellin Desboutin denkt aan zijn overleden vrouw en haar begrafenis.

Onder andere voelt hij zich schuldig over haar dood, en hallucineert dat hij haar kon redden. Hij gaat in zijn hallucinatie door alle fasen die mensen meemaken nadat iemand waarvan ze hielden dood is gegaan: Ontkenning, boosheid, onderhandelen, depressie en desoriëntatie, aanvaarding. Hij hallucineert dat hij niets te maken had met de parijse commune.

Ellen Andree denkt terug aan haar schandaal toen ze naakt voor publiek poseerde. Ook krijgt ze hallucinaties over hoe ze haar probleem kan oplossen. Ze denkt dat ze terug in de tijd kan gaan om zichzelf te weerhouden om naakt te poseren, en krijgt hallucinaties over hoe ze zichzelf stopt om dat te doen. Ook was ze een typisch parijse dame en actrice, waardoor ze hallucineert dat ze dat doet, terwijl ze op een podium staat in een chique jurk.

Taakverdeling ● ● ● ● ● ●

7

12-01-2022: We begonnen al een beetje te werken aan het project, en wat opdrachten te maken.

01-02-2022: We zochten wat feiten over Ellen, Edgar en Marcellin op en feiten over de schilderstijl.

12-02-2022: We begonnen al met het zoeken van gepast plaatjes voor de video.

13-03-2022: We begonnen met het maken van de video.

29-03-2022: We deden de laatste dingen aan de video.

30-03-2022: We maakten het verslag af.

Storyboard:

8

9

10

Verantwoording Deze opdracht ging over herkenning en vervreemding. Wij hebben dit gebruikt als zijnde dat we het schilderij en het begin goed herkennen, maar omdat de absint die gedronken wordt hallucinaties ontstaan waardoor alles weer vervreemd wordt. Als je verder in de video kijkt (bijvoorbeeld naar Marcellin Desboutin die door die mooie tuin loopt) zie je dus dat er in sommige plaatjes verschillende schilderstijlen in voorkomen (De tuin is zo kleurrijk, het schilderij van Marcellin niet). Dat deden we omdat alles er dan zo bizar uitziet. Ook deden we dat om te laten zien dat er onder de impressionisten ook verschillende schilderstijlen zijn (niet elke impressionist schildert op dezelfde manier, en soms zijn de verschillen ontzettend groot), wat wij zeer interessant vonden.

Eerst zijn we begonnen met het onderzoeken van het werk. Geen van ons beiden kende het werk van te voren en we hadden nog geen idee wat voor verhaal het zou worden. Omdat we de biografieën van Edgar Degas, Marcellin Desboutin, Ellen Andree, en de effecten die absint op iemand kan hebben, zijn we veel te weten gekomen tijdens het onderzoeken van het werk, waaronder dat absint hallucinaties kan opwekken. Na het onderzoeken van het werk zijn we een verhaallijn gaan bedenken. We vonden het interessant om met de hallucinaties te werken en hebben ervoor gekozen om hier het verhaal om te laten draaien, want absint zorgt uiteindelijk voor vervreemding voor iemand in zijn hoofd (de hallucinaties). We ervaarden dat het maken van het filmpje lastig was. We wisten eigenlijk niet zo goed hoe en wat we moesten gebruiken. Na veel zoeken hebben we gekozen om met photoshop te werken en dan de afbeeldingen achter elkaar te plakken.

Toen we ons plan van aanpak wisten heeft Evi aan de afbeeldingen gewerkt, en de foto’s in een powerpoint presentatie gedaan, zodat ze daarmee de video kon maken. Anouk heeft de intro gemaakt en het einde eraan toegevoegd, zodat het er leuker uitziet voor wie kijkt. Ook heeft ze de muziek eraan toegevoegd. De muziek past ook bij het thema, omdat het spannend, maar tegelijkertijd ook zoet klinkt. We hebben het onderzoek samen gedaan en de foto´s en montage hebben we afzonderlijk gedaan. We hebben natuurlijk wel constant contact gehad om ervoor te zorgen dat we wisten wat de ander aan het doen was.

11

Reflectie Anouk: Bij het maken van deze opdracht heb ik meer geleerd over de betekenis van schilderijen. Ik heb geleerd dat achter de meeste schilderijen een verhaal zit en dat het niet alleen een mooi beeld is. Ik heb ook geleerd dat je met schilderen je emoties kunt uiten, zodat je je prettiger voelt. Dat het dus niet zozeer mooi hoeft te zijn omdat je er je emoties mee uit en je je daardoor als schilder beter voelt. Door die emoties kun je ook een heel emotioneel beeld krijgen, net zoals in de absintdrinker. Je ziet het verdriet op de gezichten van die mensen. Ook dat er zoveel verschillen in schilderijen zijn, ook al behoren ze eigenlijk tot dezelfde schilderstijl, vonden ik en Evi ook erg interessant.

Toen we voor onze video schilderijen gingen opzoeken, ontdekten we dat de meeste van die schilders vaak een totaal andere stijl hebben (de een gebruikt vaak donkere kleuren, de ander gebruikt vaak lichtere kleuren). Dat zorgde ook deels voor de vervreemding in het verhaal. De samenwerking was in dit project vaak lastig. We hadden veel te doen en we zaten vaak niet samen in de les. Ook waren de momenten waarop we aan dit project konden werken anders waardoor het lastig was om goed samen te werken, maar we hebben ons best gedaan en taken verdeeld zodat we delen afzonderlijk konden maken. Hierdoor hebben we toch een goed eindresultaat.

12

Evi: Bij het maken van het project heb ik eigenlijk best wel veel geleerd. Van tevoren dacht ik dat schilderijen gewoon mooi moeten zijn, maar uiteindelijk weinig betekenis hebben. Nu besef ik me hoeveel emotie en betekenis er wel niet in zo’n schilderij zit. Dat zie je ook aan het schilderij: die mensen kijken heel droevig. Dat zorgt voor een melancholisch gevoel bij me. Na het bestuderen van het leven van Edgar Degas, Ellen Andree en Marcellin Desboutin, realiseerde ik me dat Degas zijn trieste emoties van wat er allemaal wel niet in zijn leven gebeurt, gebruikte om de emoties van Ellen en Marcellin te schilderen. Schilderen heeft niet alleen betekenis en emoties, maar ook een soort uiting, wat me zeer speciaal lijkt.

Ook vond ik het opmerkelijk om te zien dat veel van die schilders een andere type schilderstijl hadden, ook al zijn de kunstenaars ingedeeld in het impressionisme. Zoals Anouk zei, de variëteit in het impressionisme is erg groot. De samenwerking ging soms helaas minder goed, omdat wij twee meestal niet allebei aanwezig bij de les konden zijn. Ik vind wel dat we dat goed opgelost hebben door de taken zo goed mogelijk te proberen te verdelen, en door natuurlijk telefonisch contact proberen te houden.

Uiteindelijk vind ik dat ons eindresultaat (de video) er goed uitziet, ook al hebben we niet zo veel ervaring in het maken van een animatie.

13

Bronnenlijst Afbeeldingen: ● ● ● ● ●

● ● ● ● ●

● ● ● ● ● ●

● ● ● ● ● ● ● ● ●

14

Degas, E. (1876). De absintdrinkster [Schilderij]. wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/De_absintdrinkster_(Degas) Ellen Andrée. (z.d.). [Foto]. wikipedia.com. https://nl.wikipedia.org/wiki/Ellen_Andr%C3%A9e Desboutin, M. (z.d.). Marcellin Desboutin [Schilderij]. wikipedia.com. https://nl.wikipedia.org/wiki/Marcellin_Desboutin Degas, E. (z.d.). De ballerina´s [Schilderij]. alsjehetzobekijkt.wordpress.com. https://alsjehetzobekijkt.wordpress.com/2016/03/21/de-ballerinas-van-edgar-degas/ Stańska, Z. (2021, 19 oktober). 12 Famous Funeral Paintings of Western Art. DailyArt Magazine.

Geraadpleegd op 24 februari 2022, van https://www.dailyartmagazine.com/funeral-paintings-of-western-art/ C. (z.d.). Red Gallery. Art, Illustration, Design - by Cinzia Meneghello. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.cinziameneghello.com/red/ D. (2015, 15 april). Depression + Moomin. The Moomin Paradox. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://melancholymoomin.wordpress.com/2015/04/14/depression-moomin/ Greg, A. (2018, 6 april). Claude Monet: the faithful Impressionist | Art UK. Artuk.Org. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://artuk.org/discover/stories/claude-monet-the-faithful-impressionist Jones, M. (z.d.). Post-Impressionism – Introduction To Art. Pressbooks. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://boisestate.pressbooks.pub/arthistory/chapter/post-impressionism/ Blackshear, L. (2019, 13 mei). Two paths divide in a garden [Schilderij]. pixels.com. https://pixels.com/featured/two-paths-divide-in-a-garden-lisa-blackshear.html AbeBooks. (1949). Abebooks.Com. Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.abebooks.com/art-prints/ANTIQUE-AMERICAN-IMPRESSIONIST-HAND-STUDY-ANATOMI CAL/30219318809/bd Het realisme. (z.d.). literairestromingen.blogspot.com. Geraadpleegd op 1 februari 2022, van http://literairestromingen.blogspot.com/p/blog-page.html https://uitvaartverzekeringwijzer.net/rouwverwerking/rouwverwerking-fasen/, rouwfasen, geradpleegd op 22-02-2022.

Dr. Claire Black McCoy, "Gustave Courbet, A Burial at Ornans," in Smarthistory, October 1, 2017, accessed March 24, 2022, https://smarthistory.org/gustave-courbet-a-burial-at-ornans/.

Stańska, Z. (2021b, oktober 19). 12 Famous Funeral Paintings of Western Art. DailyArt Magazine.

Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.dailyartmagazine.com/funeral-paintings-of-western-art/ red impressionism painting, with fire - Google Zoeken. (z.d.). red impressionism painting, with fire.

Geraadpleegd op 24 maart 2022, van https://www.google.com/search?q=red+impressionism+painting%2C+with+fire&tbm=isch&ved=2ahUKE wj2wp3o95P2AhVJsioKHaHABccQ2-cCegQIABAA&oq=red+impressionism+painting%2C+with+fire&gsl cp=CgNpbWcQA1AAWLMQYOoRaABwAHgAgAE0iAHmA5IBAjEwmAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWf AAQE&sclient=img&ei=2CoVYvb2I8nkqgGhgZe4DA&bih=882&biw=1680#imgrc=O2KhF-EW9zCNUM Kovalenko, L. (2019). Sun after the storm [Schilderij]. saatchiart.com. https://www.saatchiart.com/art/Painting-Sun-after-the-storm/1016311/7002921/view Hale, P. (z.d.). [Seascape painting]. pinterest.com. https://www.pinterest.fr/pin/782641241469828412/ Devambez, A. (1871, mei). Barricade [Schilderij]. useum.org. https://useum.org/artwork/Barricade-the-Paris-Commune-May-1871-Andre-Devambez Monet, C. (2018, 6 april). The faithful impressionist [Schilderij]. artuk.org. https://artuk.org/discover/stories/claude-monet-the-faithful-impressionist Manet, E. (2016, 3 juli). Édouard Manet et la Commune [Tekening]. macommunedeparis.com. https://macommunedeparis.com/2016/07/03/edouard-manet-et-la-commune/ Manet, E. (z.d.). Manet in the prado [Schilderij]. museodelprado.es. https://www.museodelprado.es/en/whats-on/exhibition/manet-in-the-prado/a5c68eaa-c38b-4884-b9a5-8 2b9864eba15 Boulanger, G. (z.d.). Episode de la Commune, place de la Concorde [Schilderij]. hyperallergic.com. https://hyperallergic.com/648392/paris-commune-art-150th-anniversary/ Renoir, P. A. (z.d.). Bather seated on a rock [Schilderij]. paintingandframe.com. https://paintingandframe.com/prints/pierre_auguste_renoir_bather_seated_on_a_rock-601.html Cortes, E. (z.d.). Theatre du Vaudeville [Schilderij]. en.topimpressionists.com. https://en.topimpressionists.com/TopImpressionists.nsf/A?Open&A=8XXTTN

● ● ● ● ●

The Great, F. (z.d.). a flute concert [Schilderij]. 1st-art-gallery.com. https://www.1st-art-gallery.com/Adolph-Von-Menzel/A-Flute-Concert-Of-Frederick-The-Great-At-Sansso uci-1852.html Manet, E. (z.d.). La parisienne [Schilderij]. newegg.com. https://www.newegg.com/p/2NM-006K-00ZT8 [Famous impressionist painting]. (z.d.). pinterest.com. https://nl.pinterest.com/pin/118078821454624217/ Broken glass. (z.d.). [Schilderij]. blackparrotartroom.com.au. http://www.blackparrotartroom.com.au/productsspringford/broken-glass Conway, F. (z.d.). the grandfather clock [Schilderij]. artsy.net. https://www.artsy.net/artwork/frederick-conway-the-grandfather-clock

Informatiebronnen: ●

● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

15

Beeldbalie. (2015, 2 juni). De betekenis van kleuren. Geraadpleegd op 1 februari 2022, van http://www.beeldbalie.nl/betekenis-van-kleur/#:%7E:text=Geel%20wordt%20geassocieerd%20met%20e nergie,nieuw%20begin%2C%20levensplezier%20en%20geluk.&text=Positieve%20associaties%20met %20geel%20zijn,%2C%20onbetrouwbaarheid%2C%20verraad%20en%20lafheid.

Tweede helft negentiende eeuw. Kunst- en cultuurgeschiedenis van de westerse wereld. (z.d.). belpease.nl. Geraadpleegd op 1 februari 2022, van http://www.belpaese.nl/B2SCULNEG.HTML Impressionisme - wikikids. (2021, 10 oktober). wikikids.nl. Geraadpleegd op 1 februari 2022, van https://wikikids.nl/Impressionisme impressionisme-wikipedia. van, geraadpleegd op 23 maart 2022 https://en.wikipedia.org/wiki/Marcellin_Desboutin impressionisme- pixels.com, 13 mei 2019, geraadpleegd op 23 maart . https://pixels.com/featured/two-paths-divide-in-a-garden-lisa-blackshear.html impressionisme wahooart.com 29 maart 2021 , geraadpleegd op 29 maart 2022. https://en.wahooart.com/@@/AQUFWF-Benjamin-Haughton-Church-Graveyard impressionisme 23 mei 2019, newsmedia.org geraadpleegd op 23 maart 2022 https://no.newmediator.org/910-paris-painting-serie-2.html impreeeionisme, nga.gov 12 februari 2018, geraadpleegd op 23 maart 2022 https://www.nga.gov/features/slideshows/impressionism.html leonardo-newtonic.com, 13 juli 2013, geraadpleegd op 30 maart 2022 https://learnodo-newtonic.com/10-most-famous-impressionist-paintings livemaster.com, online winkel, geraadpleegd op 30 maart 2022 https://www.livemaster.com/item/26251753-oil-oil-painting-sun-in-the-rose-garden-impressionism https://www.theartstory.org/artist/degas-edgar/

P.O. ckv herkenning en vervreemding door Evi Vullings en Anouk van de Pol

16