ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ #115

ΤΕΥΧΟΣ 115 01 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2019 ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΘΗΝΑΪΚΟ & ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ ISSN: 2585-3570

freepress

www.amna.gr/freepress

ΑΝΤΙ EDITORIAL ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ Γ.Σ. ................ Τί θέλουν όλοι αυτοί που λένε πως βρίσκονται στην Αθήνα ή στον Πειραιά; Ο ένας έρχεται από τη Σαλαμίνα και ρωτάει τον άλλο μήπως «έρχεται εξ Ομονοίας» «Όχι έρχομαι εκ Συντάγματος» απαντά κι είν’ ευχαριστημένος «βρήκα το Γιάννη και με κέρασε ένα παγωτό». Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει δεν ξέρουμε τίποτε δεν ξέρουμε πως είμαστε ξέμπαρκοι όλοι εμείς δεν ξέρουμε την πίκρα του λιμανιού σαν ταξιδεύουν όλα τα καράβια περιγελάμε εκείνους που τη νιώθουν. ................... Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει ολοένα ταξιδεύει κι αν «ορώμεν ανθούν πέλαγος Αιγαίον νεκροίς» είναι εκείνοι που θέλησαν να πιάσουν το μεγάλο καράβι με το κολύμπι εκείνοι που βαρέθηκαν να περιμένουν τα καράβια που δεν μπορούν να κινήσουν την ΕΛΣΗ τη ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ τον ΑΜΒΡΑΚΙΚΟ. Σφυρίζουν τα καράβια τώρα που βραδιάζει στον Πειραιά σφυρίζουν ολοένα σφυρίζουν μα δεν κουνιέται κανένας αργάτης καμιά αλυσίδα δεν έλαμψε βρεμένη στο στερνό φως που βασιλεύει ο καπετάνιος μένει μαρμαρωμένος μες στ’ άσπρα και στα χρυσά. Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει παραπετάσματα βουνών αρχιπέλαγα γυμνοί γρανίτες... Το καράβι που ταξιδεύει το λένε ΑΓ ΩΝΙΑ 937. Γιώργος Σεφέρης, Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937), Ποιήματα, 14η έκδοση, Ίκαρος, 1982 Εκδότης: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων Α.Ε., Πρόεδρος & Γενικός Διευθυντής: Μιχάλης Ψύλος Διευθυντής Έκδοσης: Χρίστος Καλουντζόγλου, Αρχισυντάκτης: Αλέξης Ηλιάδης, Αρχισυντάκτης Β. Ελλάδας: Μπάμπης Γιαννακίδης, Σχεδιασμός: Σπύρος Καραγιαννίδης, Διεύθυνση: Τσόχα 36, Αθήνα 11521, Τηλ. 210-6400560, e-mail: mag@ana.gr, Διαφήμιση: ads@ana.gr, Φωτογραφίες: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, ΕΡΑ, Εκτύπωση: ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ printing.gr Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο περιοδικό δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Αθήνα-Πειραιάς: Κεντρικοί σταθμοί του Μετρό και του ΗΣΑΠ, Σταθμός Λαρίσης ΟΣΕ, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), Μουσείο Παιχνιδιών, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ίδρυμα Θεοχαράκη, Ελληνικός Κόσμος, Κέντρο Επισκεπτών Αστεροσκοπείου-Θησείο, Νομισματικό Μουσείο, Γαλλικό Ινστιτούτο, Εθνικό Θέατρο (θέατρο REX-κτήριο Τσίλλερ), Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν (Υπόγειο), Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Θέατρο Vault, Στοά του Βιβλίου, Βιβλιοπωλεία Ιανός, Public (Συντάγματος και Πειραιά), Λιβάνης, Κέδρος, Εκδόσεις Αιώρα, ΕΛΤΑ (Σύνταγμα), επιλεγμένα καταστήματα στην Αθήνα (Κολωνάκι, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Παγκράτι, Γκάζι, Αμπελόκηποι, Μοναστηράκι, Νέος Κόσμος, Πλάκα). Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ΧΑΝΘ, Βασιλικό Θέατρο, Θέατρο Μονής Λαζαριστών, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Mediterranean Hotel, βιβλιοπωλεία Μάλλιαρης-Παιδεία, Πρωτοπορία, Mind the book, Πράσινο Σύννεφο, One Salonica Outlet Mall, Public, UCHU-Spirit Body Wellness και σε επιλεγμένα καταστήματα.

Εξώφυλλο: «η Παναγιά η γοργόνα, στη Σκαμνιά», φωτογραφία της Ειρήνης - Ευδοξίας Καλουντζόγλου, 2018. Συλλογή artE Π.χ.

https://www.amna.gr/freepress ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

3

Τις ιδέες μου όλες ενησιώτισα.

shutterstock

από το Άξιον Εστί, του Οδυσσέα Ελύτη

Κύθηρα Γραφικές παραλίες και όμορφοι οικισμοί. Τα Κύθηρα έχουν πολλά να δώσουν στον επισκέπτη. Όμως η πιο χαρακτηριστική εικόνα είναι το Παλαιόκαστρο, 3 χιλιόμετρα από την παραθαλάσσια περιοχή Σκάνδεια. Στην κορυφή του λόφου ο αρχαιολόγος Πετρόχειλος εντόπισε θεμέλια ιερού της Αθηνάς 4

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

(τα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κυθήρων) και λίγο πιο κάτω βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων (του 7ου μ.Χ αι.) που πιθανότατα έχει χτιστεί πάνω σε ιερό των Διόσκουρων. Κατά τον Σλήμαν, εκεί βρισκόταν και ναός της Αφροδίτης. Λες κι όλη η ιστορία και η μυθολογία του νησιού συγκεντρώνεται στον λόφο. Γι αυτό αξίζει να τον περπατήσεις.

shutterstock

Τις ιδέες μου όλες ενησιώτισα.

Αντικύθηρα Μία πολύ καλή επιλογή για όσους αποφεύγουν τα νησιά με μαζικό τουρισμό. Στην Καμαρέλα, περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, στον Ξηροπόταμο και στα Χάλαρα το κολύμπι στην

Ελαφόνησος

shutterstock

Εδώ η ατέλειωτη παραλία του Σίμου κάνει τη διαφορά. Είναι μία από τις ωραιότερες της Μεσογείου. Οι αμμόλοφοι που φτάνουν σχεδόν τα δέκα μέτρα ύψος, η ψιλή χρυσή άμμος και τα γαλαζοπράσινα, κρυστάλλινα νερά δημιουργούν ένα εξωπραγματικό σκηνικό. Χωριά δεν υπάρχουν γύρω της, όπως

πεντακάθαρη θάλασσα είναι πραγματικά απολαυστικό. Στα ταβερνάκια του Ποταμού, οι παραδοσιακές νοστιμιές (το ντόπιο αγριοκάτσικο, το φρέσκο ψάρι και το ντόπιο κρασί) είναι επίσης απολαυστικές, όπως άλλωστε είναι απολαυστικό και το ντόπιο -100%- θυμαρίσιο μέλι.

δεν υπάρχουν σε μικρή απόσταση- και ξενοδοχεία ή ενοικιαζόμενα δωμάτια. Είναι η τέλεια παραλία. Λίγο ανατολικότερα του Σίμου, απέναντι από τον Κάβο Μαλιά, βρίσκεται ο όρμος της Λεύκης. Μια μικρή παραλία με λευκή άμμο και βράχια. Έχει νερά με πλούσιο βυθό και σμαραγδένιες αποχρώσεις. Παραμυθένια.

shutterstock

Κολύμπι σε διαυγή νερά και καταδύσεις. Ο βυθός της Ιθάκης με τα σπήλαια, τους υφάλους, με τα υπέροχα λιβάδια Ποσειδωνίας είναι φτιαγμένος για καταδύσεις. Δεν αποκλείεται να συναντήσετε και φώκιες Monachus Monachus που βρίσκουν

Κεφαλονιά Πετανοί, Μύρτος, Ξι, Έμπλυση, Πλατιά άμμος Μερικές από τις αμέτρητες πανέμορφες παραλίες της Κεφαλονιάς. Ενός νησιού που συνδυάζει θάλασσα και βουνό. Ο πανύψηλος Αίνος (1.628 μ.) έχει κάτι το ξεχωριστό: το μοναδικό στον κόσμο είδος ελάτου, την Κεφαλληνιακή Ελάτη. Κι από χωριά στην Κε-

καταφύγιο στις βραχώδεις ακτές του νησιού. Καλύτερη παραλία της Ιθάκης, κατά γενική ομολογία, είναι το Γιδάκι όπου μπορείτε να πάτε με καΐκι. Πολύ ωραία, αλλά πολυσύχναστη, είναι και η παραλία Φιλιατρό. Η πρωτεύουσα του νησιού, το Βαθύ, πανέμορφη, έχει –ευτυχώς- διατηρήσει το παραδοσιακό της χρώμα.

φαλονιά; Το Φισκάρδο ξεπερνά κάθε φαντασία και η Άσσος μαγεύει. Πολύ ωραία είναι και η Λακήθρα. Το Αργοστόλι με τη σαγηνευτική λιμνοθάλασσα του Κουτάβου όπως και το γραφικό Ληξούρι είναι δύο ιδανικές για διακοπές πόλεις. Αφήσαμε το καλύτερο για το τέλος: κοντά στη Σάμη υπάρχει μια καταπληκτική λίμνη μέσα σε σπήλαιο, το Λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης. Μην το χάσετε.

shutterstock

Ιθάκη

shutterstock

Τις ιδέες μου όλες ενησιώτισα.

Παξοί Οι Παξοί (και οι Αντίπαξοι) είναι τα στολίδια του Ιονίου. Παραλίες, οικισμοί, ιστορία, όλα απλόχερα σε μια σταλιά γης. Όταν αποφασίσετε να φύγετε από τη θάλασσα περπατήστε στους οικισμούς κι αναζητήστε τις στέρνες, που υπάρχουν σε

Οθωνοί

shutterstock

Το δυτικότερο σημείο της Ελλάδας είναι το μεγαλύτερο από τα Διαπόντια νησιά: οι Οθωνοί. Η φύση έχει απίστευτη ομορφιά, το νησί είναι στη ρότα που ακολουθούν τα πουλιά που μεταναστεύουν γι αυτό και έχει χαρακτηριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας του δικτύου Natura. Αν θέλει κάποιος να γνωρίσει

διάφορα σημεία. Τις έφτιαχναν κάποτε για να αποθηκεύουν το νερό της βροχής και σήμερα είναι μνημεία του πολιτισμού του νησιού. Κι όποιος θέλει να γνωρίσει κι ένα άλλο «μυστικό», να γευτεί το ντόπιο γλυκόπιοτο κρασί. Μικρή η παραγωγή, θέλει ψάξιμο, αλλά αξίζει.

αυτόν τον παράδεισο πρέπει να περπατήσει. Κι ευτυχώς τα παλιά μονοπάτια έχουν συντηρηθεί και επιτρέπουν στους επισκέπτες να κάνουν αρκετές διαδρομές. Μια χαρακτηριστική είναι μέχρι το Μεροβίγλι, την ψηλότερη κορυφή του νησιού (390 μέτρα), απ όπου βλέπουμε «στο πιάτο» το Ιόνιο και την Αδριατική.

Του Κωστή Χαλκιαδάκη

Τις ιδέες μου όλες ενησιώτισα.

Γαύδος (…. το στολίδι του νοτιά) Δυο ώρες από τα Σφακιά και έχετε φτάσει στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης, τη Γαύδο, το μοναδικό στολίδι της Νότιας Ευρώπης, που θα σας σαγηνεύσει με τις ακρογιαλιές της και τα θαλασσόκεδρα που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα. Ένα ταξίδι στη Γαύδο είναι μια μοναδική εμπειρία. Στα μόλις 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με μέγιστο μήκος 10 χιλιόμετρα και πλάτος 5, θα συναντήσετε τις μαργαριταρένιες ακτές της. Οι παραλίες Καραβέ, Κόρφος, Λακκούδι, Τρυπητή, Σαρακίνικο, Αγιάννης, Λαυρακάς, Πύργος και Ποταμός συγκεντρώνουν την πλειονότητα των επισκεπτών. Η Γαύδος απέχει 32 ναυτικά μίλια από την Παλαιόχωρα, 22 από τη Χώρα Σφακίων και 170 από το Τομπρούκ της Λιβύης. Πέραν των ξεχωριστών ακτών, διαθέτει και λιγοστούς γραφικούς οικισμούς. Το Καστρί, το Ξενάκι, τα Βατσιανά, η Άμπελος, ξυπνάνε στον επισκέπτη μνήμες του παρελθόντος. Η Γαύδος ζει και αναπνέει το καλοκαίρι! Οι επισκέπτες ξεπερνούν τις 3.500 χιλιάδες όταν οι κάτοικοι είναι περίπου 150. Οι υποδομές για τους τουρίστες είναι λιγοστές. Ωστόσο η μαγεία του νησιού περνάει και μέσα από τη σχετική δυσκολία που θα αντιμετωπίσουν οι επισκέπτες της. Το νερό για παράδειγμα είναι λιγοστό. Τα καταλύματα που δειλά δειλά αυξάνονται τα τελευταία χρόνια προσφέρουν επαρκείς υπηρεσίες φιλοξενίας και δεδομένης της μεγάλης τουριστικής ζήτησης ο επισκέπτης θα πρέπει να προνοήσει από νωρίς για κράτηση. Οι επισκέπτες του νησιού θα εκτιμήσουν και τις πεζοπορικές δια8

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Τις ιδέες μου όλες ενησιώτισα.

δρομές. Καλοχαραγμένα μονοπάτια προσφέρονται για εξορμήσεις στο νησί- από τον Κόρφο στην Τρυπητή, από το Καστρί στην Άμπελο, από το Χαμουρειό στον Κεδρέ και το Λαυρακά, από τα Βατσιανά στον Κόρφο, από τον Άγιο Παντελεήμονα στο Καστρί κ.α. Διαδρομές που μένουν αξέχαστες, ανάμεσα σε πεύκα, θαλασσόκεδρους, αβόρανους, αγκίσαρους και σκίνα που στολίζουν το νησί, ενώ τα ρείκια, οι θύμοι και τα θρούμπια σκορπούν μεθυστικά αρώματα στον αέρα. Η Γαύδος, που εντάχθηκε στο πρόγραμμα προστασίας Νatura 2000, μαζί με τη γειτονική Γαυδοπούλα, αποτελούν σταθμό μεταναστευτικών πουλιών κατά το μακρινό ταξίδι τους από την Αφρική προς την Ευρώπη και αντίστροφα, καθώς και καταφύγιο για τα απειλούμενα είδη φώκιας και χελώνας Caretta caretta.

Αυτό το ξέρατε; Η ανθρώπινη παρουσία στη Γαύδο άρχισε πριν από 300.000 χρόνια, στην Παλαιολιθική Εποχή. Η Γαύδος ταυτίζεται από ορισμένους μελετητές με την Ωγυγία, όπου η Καλυψώ είχε παγιδεύσει τον Οδυσσέα. Στη Ρωμαϊκή περίοδο υπήρχαν εκτεταμένες καλλιέργειες αμπελιού και ελιάς. Στη Βυζαντινή περίοδο το νησί έφτασε να έχει 8.000 κατοίκους, με τρεις επισκόπους κι έναν αρχιεπίσκοπο. Στη δεκαετία του 1930 η Γαύδος ήταν τόπος εξορίας για τους Κομμουνιστές. Μεταξύ των περίπου 250 ανθρώπων που εξορίστηκαν εκεί ήταν ο Άρης Βελουχιώτης και ο Μάρκος Βαφειάδης.

* * * * *

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

9

Υψηλή η ποιότητα των κολυμβητικών περιοχών στην Ευρώπη

Π

Πάνω από το 85 % των ευρωπαϊκών κολυμβητικών περιοχών χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικής ποιότητας για την ποιότητα των υδάτων, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ετήσια ευρωπαϊκή έκθεση.

Σύμφωνα με τη φετινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), ένας συντριπτικός αριθμός —το 95,4%— από τις 21.831 περιοχές κολύμβησης που ελέγχθηκαν στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ πληρούσαν τις ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας. Επιπλέον, στην έκθεση συμπεριλήφθηκαν 300 περιοχές κολύμβησης που παρακολουθούνται στην Αλβανία και την Ελβετία. Το ποσοστό των κολυμβητικών περιοχών που πληρούν τα πλέον αυστηρά πρότυπα «εξαιρετικής ποιότητας» αυξήθηκε ελαφρά από 85,0% το 2017 σε 85,1% το προηγούμενο έτος. Ο αριθμός εκείνων που πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις για τον χαρακτηρισμό «ικανοποιητικής ποιότητας» μειώθηκε από 96% σε 95,4% από το 2017 έως το 2018. Αυτή η μικρή πτώση οφείλεται κυρίως στο άνοιγμα νέων περιοχών κολύμβησης για τις οποίες δεν είναι ακόμη διαθέσιμο το σύνολο δεδομένων τεσσάρων κολυμβητικών περιόδων που απαιτούνται για τον χαρακτηρισμό βάσει της ευρωπαϊκής οδηγίας. Το 2018, 301 (ή 1,3%) του συνόλου των περιοχών κολύμβησης στην ΕΕ, την Αλβανία και την Ελβετία χαρακτηρίστηκαν ως «ανεπαρκούς ποιότητας». Το ποσοστό αυτό είναι ελαφρώς χαμηλότερο από το 1,4% του 2017.

Άλλα σημαντικά ευρήματα • Σε τέσσερις χώρες διαπιστώθηκε ότι το 95% ή περισσότερο των περιοχών κολύμβησης διαθέτουν νερό εξαιρετικής ποιότητας: στην Κύπρο (99,1% του συνόλου των περιοχών κολύμβησης), στη Μάλτα (98,9% του συνόλου των περιοχών κολύμβησης), στην Αυστρία (97,3% του συνόλου των περιοχών κολύμβησης) και στην Ελλάδα (97% του συνόλου των περιοχών κολύμβησης).

Ειδήσεις 24x7x365 10

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

• Όλες οι δηλωθείσες περιοχές κολύμβησης στην Κύπρο, την Ελλάδα, τη Λετονία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, τη Ρουμανία και τη Σλοβενία είχαν ποιότητα τουλάχιστον επαρκή το 2018.

• Οι τρεις χώρες με τους υψηλότερους αριθμούς περιοχών κολύμβησης με ύδατα ανεπαρκούς ποιότητας είναι η Ιταλία (89 περιοχές κολύμβησης ή 1,6%), η Γαλλία (54 περιοχές κολύμβησης ή 1,6%) και η Ισπανία (50 περιοχές κολύμβησης ή 2,2%). Σε σύγκριση με το 2017, ο αριθμός των κολυμβητικών περιοχών στη Γαλλία με ύδατα ανεπαρκούς ποιότητας μειώθηκε (από 80 το 2017 σε 54 το 2018), ενώ αυξήθηκαν οι περιοχές με ανεπαρκή ποιότητα των υδάτων κολύμβησης στην Ιταλία (από 79 σε 89) και στην Ισπανία (από το 38 σε 50). Ο κ. Καρμένου Βέλα, Επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, δήλωσε ότι «είναι σημαντικό να γιορτάζουμε τις επιτυχίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα του περιβάλλοντος. Μια τέτοια επιτυχία που μας αφορά όλους είναι η ποιότητα των ευρωπαϊκών περιοχών κολύμβησης. Με ορθές δοκιμές, υποβολή εκθέσεων, παρακολούθηση και ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης, είμαστε βέβαιοι ότι θα συνεχίσουμε να βελτιώνουμε την ποιότητα των αγαπημένων μας σημείων κολύμβησης. Η νέα επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να μάθουν το ένα από το άλλο ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος επίτευξης και διατήρησης των προτύπων εξαιρετικής ποιότητας». Ο κ. Hans Bruyninckx, εκτελεστικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, δήλωσε ότι «οι προσπάθειες των κρατών μελών κατά τα τελευταία 40 έτη, κυρίως όσον αφορά την επεξεργασία των λυμάτων, απέδωσαν καρπούς. Σήμερα, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι απολαμβάνουν ύδατα κολύμβησης εξαιρετικής ποιότητας. Ωστόσο, αυτό είναι ένα μόνο από τα πολλά στοιχεία, από την αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά έως την προστασία της θαλάσσιας ζωής, για τα οποία πρέπει να εργαστούμε για να βελτιώσουμε την υγεία των θαλασσών, των λιμνών και των ποταμών.»

με την εφαρμογή του Πρακτορείου για smartphones-tablets

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Δημήτρης Φραγκουλιώτης Γράφημα: Πέγκυ Βαριτάκη

www.ana.gr/freepress

Κυκλοφορεί και στο διαδίκτυο

freepress

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

11

Της Νατάσας Καραθάνου

Ένα πάρκο μικρό όσο μια... τσέπη!

Μ

Μια πράσινη “τσεπούλα” αλληλεγγύης και συνύπαρξης στις πυκνές τσιμεντένιες πτυχώσεις της πόλης, “άνοιξαν” κάτοικοι στο κέντρο της Θεσσαλονίκης δίνοντας ζωή σε ένα εγκαταλελειμμένο οικόπεδο, το οποίο και μετέτρεψαν σε χώρο πρασίνου και δημιουργίας. Πάνω απ΄ όλα όμως, αυτό το... Πάρκο Τσέπης (όπως ονομάζεται διεθνώς το είδος), έγινε τόπος συνάντησης και γνωριμίας για τους γείτονες, με τραπέζια που στρώθηκαν και παιχνίδια που στήθηκαν για τα παιδιά, τόπος όπου κλείνονται ραντεβού για προβολή ταινιών και μουσικές συνευρέσεις που κάνουν πιο ανθρώπινη την καθημερινότητα. Ακόμη και λαχανικά φυτεύτηκαν εκεί... Το οικόπεδο αυτό, έκτασης 431 τετραγωνικών μέτρων, βρίσκεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στη συμβολή των οδών Μιχαήλ Ιωάννου με Αγαπηνού, κάτω από την Καμάρα. Είναι ιδιοκτησίας του δήμου Θεσσαλονίκης και της εταιρείας Κτιριακές Υποδομές ΑΕ. Εδώ και δεκαετίες έμοιαζε με σκουπιδότοπο ανάμεσα σε ψηλές πολυκατοικίες, που είχε γίνει μάλιστα στέκι τοξικομανών. Ώσπου μια ομάδα πολιτών, η «Πρωτοβουλία Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου», αποφάσισε να αξιοποιήσει τον δυσεύρετο στις πυκνοκατοικημένες πόλεις δημόσιο χώρο και να τον μετατρέψει σε κοιτίδα συνύπαρξης, έκφρασης και δημιουργικότητας των κατοίκων της γειτονιάς και όχι μόνο. «Για πρώτη φορά μπήκαμε στον χώρο τον Δεκέμβριο του 2017, τον καθαρίσαμε και μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες αρχίσαμε να καταστρώνουμε σχέδια αξιοποίησής του. Όλα έγιναν σε συνεννόηση με τον δήμο Θεσσαλονίκης ο οποίος στάθηκε αρωγός στην προσπάθειά μας, παρά το εξαιρετικά μπλεγμένο ιδιοκτησιακό καθεστώς», αναφέρει στο Πρακτορείο το μέλος της «Πρωτοβουλίας Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου» Περικλής Χατζηνάκος, επισημαίνοντας ότι «πρόκειται για την πρώτη στη Θεσσαλονίκη προσπάθεια δημιουργίας αυτοδιαχειριζόμενου πάρκου». Όπως λέει, κάποιοι παλαιότεροι γείτονες θυμούνται πως στον χώρο, μετά τη δεκαετία ΄60, άναβαν φωτιές για τον εορτασμό του Αη Γιαννιού ενώ κάποιοι άλλοι αυτό που θυμούνται είναι η ύπαρξη μιας παράγκας όπου έμενε ένας άστεγος.

Πάρκα Τσέπης- Μικρές οάσεις στις πόλεις Τα Πάρκα Τσέπης είναι ουσιαστικά κάποιοι χώροι πρασίνου μικρής κλίμακας που σπάνια ξεπερνούν τα 600 τ.μ. Κομμάτια «ξεχασμένης» γης ανάμεσα σε πολυκατοικίες που αξιοποιούνται με στόχο την ανάκτηση του δημόσιου χώρου προς όφελος των πολιτών. Στη Θεσσαλονίκη, σε αυτό το πρώτο και μοναδικό μέχρι στιγμής Πάρκο Τσέπης, μπήκε παροχή νερού με την συμβολή του δήμου Θεσσαλονίκης και μεταφέρθηκε χώμα για να στρωθεί παντού. Στο χώρο δημιουργήθηκε και ένας λαχανόκηπος. Όλο αυτό το διάστημα στο χώρο γίνονται διάφορες εκδηλώσεις και εργαστήρια.

12

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

«Θέλουμε να ξαναγίνουμε γειτονιά, με δημιουργικές προσεγγίσεις αξιοποίησης του δημόσιου χώρου που εκλείπουν», αναφέρει ο κ.Χατζηνάκος. Σχετικά δείγματα, άλλωστε, έχει δώσει η «Πρωτοβουλία Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου» από την ίδρυσή της, τον Δεκέμβριο του 2013, αναπτύσσοντας πολιτιστικές δράσεις στον δημόσιο χώρο. Η «Πρωτοβουλία» που δραστηριοποιείται στον ομώνυμο δρόμο και πέριξ αυτού, δημιουργήθηκε –όπως αναφέρει στον λογαριασμό που διατηρεί στο facebook με σκοπό «να αναζητήσουμε έναν τρόπο με τον οποίο η Γειτονιά μας θα γίνονταν πιο ζωντανή, δημιουργική και ευχάριστη, προτάσσοντας την ατομική ευθύνη αλλά και την συλλογική ευαισθησία απέναντι στα κοινά».

Το μέλλον του “Πάρκου Τσέπης” Έως ότου αποφασιστεί η τελική μορφή λειτουργίας του Πάρκου, το πράσινο αυτό «νησάκι» στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, παραμένει περιφραγμένο και κλειστό. Ανοίγει για το κοινό κάθε φορά που γίνονται οι ανοικτές εκδηλώσεις της «Πρωτοβουλία». «Δεν έχουμε καταλήξει οριστικά για τον τρόπο λειτουργίας του καθώς βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή, αφού δεν κινούμαστε στους γοργούς ρυθμούς της ανάπτυξης και όλα περνούν από τα χέρια μας», λέει ο κ. Χατζηνάκος στο Πρακτορείο.

Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν στο Πρακτορείο από την «Πρωτοβουλία Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου»

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

13

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΣΤΙΧΟΥΣ

Του Γιάννη Αλέξανδρου Ιωαννίδη Μεγάλες επιθυμίες, όνειρα και φιλοδοξίες. Και από την άλλη, απογοήτευση, μοναξιά και χωρισμός. Συναισθήματα έντονα. Αντικρουόμενα. Μα πάνω από όλα ανθρώπινα. Είναι η «μαγιά» και συνάμα η κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία σημαδιακών τραγουδιών.

«Αλ Χαλίλι»

Σ

Στίχοι και μουσική έχουν την υπογραφή του Νίκου Ζούδιαρη. Η εξαιρετική ερμηνεία του κομματιού ανήκει στον Αλκίνοο Ιωαννίδη. Παρουσιάστηκε στο κοινό στο δίσκο «Στην Αγορά του Κόσμου» το ’93.

Ο δημιουργός του τραγουδιού είχε ξεμείνει στην πρωτεύουσα ένα καλοκαίρι. Αύγουστος. Ελάχιστος κόσμος. Οι παρέες τυχαίες. Μια τέτοια βραδιά, ο Ζούδιαρης έπιασε κουβέντα με μια κοπέλα. «Μου άρεσε», εξομολογείται ο καλλιτέχνης, «και μεταξύ σοβαρού και αστείου είπαμε να κάνουμε ένα ταξίδι στην Αίγυπτο». «Όχι ότι το πιστέψαμε», παραδέχεται. «Αλλά, ανέλαβα να το οργανώσω. Κλείστηκα σε ένα δωμάτιο και άρχισα να γράφω πώς ονειρευόμουν το ταξίδι» συνεχίζει. Ο άνεμος θα καίει στη γη του Νείλου μια αρχαία μυρωδιά θα μας μεθά στον τροπικό όπως θα `σαι του Καρκίνου μέσα σου θα γεννιέται μια θεά… Μ’ άγιο καπνό θα υφάνεις το χρησμό σου για να μου δώσεις όταν θα ζητώ να μπω ιεροφάντης στο ναό σου να σ’ ερμηνεύσω και να ερμηνευτώ… Επέλεξε να εκφράσει τα συναισθήματά του με τα τέσσερα στοιχεία της φύσης. «Όταν κατάφερα να γράψω τα πρώτα στιχάκια, το τραγούδι κύλησε προς το Νείλο» λέει ο Ζούδιαρης. «Μαζί του», συμπληρώνει, «χάθηκε κάθε ίχνος επιθυμίας για πραγματικές μετακινήσεις και ειδύλλια». Θα σου αγοράσω στο Καρνάκ μπακίρια με καλλιτέχνες θα τα πιούμε ιθαγενείς τις νύχτες θα σου κάνω τα χατίρια όσα ποτέ σου δε σου έκανε κανείς… Θα ‘μαι η πηγή στην όαση της Σίβας θα είσαι ο διαμαντένιος ουρανός Θα γίνεις η βασίλισσα της Θήβας κι εγώ ένας μαγεμένος Φαραώ... «Έστειλα το demo στην κοπέλα με ένα μπουκέτο λουλούδια». Το ευχαριστώ του δημιουργού στην πηγή της έμπνευσης είναι πάντα ανεκτίμητο. Στην αγορά του Αλ Χαλίλι θα πουλάν τα δυο σου χείλη δυο περιουσίες και άλλη μια τέσσερις εγώ θα δώσω θα πληρώσω όσο – όσο να μου κάνουν μια μελανιά…

14

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

«Ένας Τούρκος στο Παρίσι»

Τ

Τους στίχους υπογράφει ο Ισαάκ Σούσης. Η μουσική και η ερμηνεία είναι του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Το τραγούδι κυκλοφόρησε το 1996 στο δίσκο «Παυσίλυπον». Τα λόγια γράφτηκαν το 1994.

Όπως έχει εκμυστηρευτεί ο στιχουργός, αισθανόταν μεγάλη μοναξιά. Όλοι του οι φίλοι απουσίαζαν στο εξωτερικό και είχε μείνει μόνος στην Ελλάδα. «Ένα απόγευμα», λέει ο Σούσης, «γύριζα από τη δουλειά. Βαρεμένος με την αίσθηση μιας απίστευτης στασιμότητας». «Κάθισα σε ένα παγκάκι», συνεχίζει, «και είχα μια πρώτη μορφή του τραγουδιού στα χέρια μου. Ήθελα να μιλήσω για το Παρίσι αλλά αυτό που με απασχολούσε ήταν να εκφράσω τη μοναξιά μου όχι, όμως, με μίζερο τρόπο». «Εκείνη τη στιγμή», εξιστορεί ο Σούσης, «πέρασε μπροστά μου ένας γάτος. Επειδή τους έχω αδυναμία έφαγα φλασιά και άρχισα επί τόπου να γράφω». «Τον βάφτισα Τούρκο και ήταν ο γάτος που απολάμβανε ότι εγώ δεν είχα»… Μου γράφεις δε θα ‘ρθεις για διακοπές χρωστάς μαθήματα μου λες φωτογραφίες στέλνεις απ’ το Λούβρο και άλλες με τον γάτο σου τον Τούρκο Ο Τούρκος να πηδάει στα σκαλιά και ύστερα παιχνίδια να σου κάνει στη γάμπα σου να τρέμει μια ουρά αυτός ο Τούρκος Τούρκο θα με κάνει στη γάμπα σου να τρέμει μια ουρά αυτός ο Τούρκος Τούρκο θα με κάνει…

Της Άννυς Ταπάσκου

ByzArt

Το μεγαλύτερο θεματικό κανάλι Βυζαντινής Τέχνης και Αρχαιολογίας

Π

Παρουσιάστηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ιδιαίτερα σημαντικό ερευνητικό έργο BYZART με αντικείμενο την ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών, για τη δημιουργία του μεγαλύτερου μέχρι σήμερα, θεματικού καναλιού Βυζαντινής Τέχνης και Αρχαιολογίας στην Ευρώπη. Την τεχνολογική υπόσταση του έργου ανέλαβε και συντόνισε το Εργαστήριο Διαδραστικών Τεχνών που βρίσκεται στο Τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου, με διευθυντή τον Αναπληρωτή Καθηγητή Ανδρέα Γιαννακουλόπουλο και επιστημονικό υπεύθυνο του έργου τον Επίκουρο Καθηγητή Γιάννη Δεληγιάννη. Οι ερευνητές του εργαστηρίου σχεδίασαν και υλοποίησαν ένα νέο σύστημα μαζικής οργάνωσης, κατηγοριοποίησης, χαρακτηρισμού και επεξεργασίας ψηφιακών δεδομένων, υπερ-υψηλής ανάλυσης, επιτρέποντας στις ομάδες περιεχομένου και ελέγχου των μεταδεδομένων να δημιουργήσουν τη θεματική συλλογή προσθέτοντας νέα οπτικοακουστικά δεδομένα, της τάξης των περίπου ογδόντα χιλιάδων τεκμηρίων, τα οποία μαζί με συναφή δεδομένα που υπήρχαν ήδη στη βάση της Europeana , συναποτελούν ένα στοχευόμενο θεματικό κανάλι με εξαιρετικό πλούτο περιεχομένου, που είναι ήδη διαθέσιμο προς όλους τόσο, από την ειδική εφαρμογή προβολής της συλλογής στη διεύθυνση https://cmc.byzart.eu όσο και απευθείας στο κεντρικό portal της Europeana (https://www.europeana.eu/portal/en). Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα σύνθετης αναζήτησης με πολλαπλά κριτήρια που διευκολύνει σημαντικά την αξιοποίηση αυτού του μεγάλου όγκου δεδομένων για ερευνητικούς σκοπούς. Η παρουσίαση του περιεχομένου σε μορφή έκθεσης για το ευρύ κοινό είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση https://byzart.eu/exhibition/ και έχει τίτλο “The Silk and the Blood.

Images of Authority in Byzantine Art and Archaeology”. Στην ψηφιακή online έκθεση περιλαμβάνεται ένα εντυπωσιακό χρονολόγιο που διατρέχει το σύνολο των τεκμηρίων της συλλογής, συνδυάζοντας εκθέματα με σημαντικά χρονικά ορόσημα που καλύπτουν όλη τη βυζαντινή περίοδο. Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επιστημονικός υπεύθυνος του Ιονίου Πανεπιστημίου, Επίκουρος Καθηγητής Γιάννης Δεληγιάννης, «Το έργο αποτελεί ένα επίτευγμα του εργαστηρίου μας

το οποίο πιστεύω πως υλοποιήσαμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μέσα σε 18 μήνες. Σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε ένα σύστημα το οποίο επιτρέπει τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών για την ενσωμάτωση τεράστιου όγκου ψηφιακής πληροφορίας, τον ελέγχο ποιότητας των δεδομένων, την επεξεργασία, έλεγχο και ομογενοποίηση των μεταδεδομένων τους, την υποστήριξη ειδικού λεξιλογίου για το συγκεκριμένο τύπο περιεχομένου, την απόδοση των δικαιωμάτων χρήσης, την αυτόματη ενσωμάτωση πολλών χιλιάδων αντικειμένων στην κεντρική βάση περιεχομένου Europeana της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τέλος τον συνδυασμό τους με όσα προϋπήρχαν για τη δημιουργία ενός στοχευμένου θεματικού καναλιού. Επιπλέον καταφέραμε να περιγράψουμε τον τρόπο με τον οποίο περιεχόμενο επαυξημένης, εικονικής πραγματικότητας και ολογραμμάτων μπορεί να ενσωματωθεί με επιτυχία στην υπάρχουσα βάση. Η σημασία του εγχειρήματος είναι σημαντική για όλο τον Ευρωπαϊκό οπτικοακουστικό αλλά και δημιουργικό τομέα καθώς ήδη υπάρχει μεγάλη ανάγκη επανάχρησης δεδομένων και διαμεσικού διαμοιρασμού επεξεργασμένης πληροφορίας, κάτι που εντάσσεται πλήρως στα ενδιαφέροντα και το επιστημονικό αντικείμενο του Εργαστηρίου Διαδραστικών Τεχνών του Τμήματος Τεχνών Ήχου & Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου». Για την ολοκλήρωση αυτού του φιλόδοξου έργου συνεργάστηκαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια (τμήμα Ιστορίας και Πολιτισμού), το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας), το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών, το Ινστιτούτο Μελετών Τέχνης, το Ινστιτούτο Ιστορικής Έρευνας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Museo d'Arte della città di Ravenna και το Διεθνές Κέντρο Τεκμηρίωσης Ψηφιδωτών από την Ιταλία. Η πρόσβαση στην ομάδα του έργου είναι μέσω της διαδικτυακής σελίδας http://byzart.eu και το πλήρες ψηφιακό αποθετήριο συλλογής ByzArt (120.000 τεκμήρια) βρίσκεται στη σελίδα https://cmc.byzart.eu/. Εκτενείς πληροφορίες για το έργο μπορεί να βρει ο αναγνώστης στη σελίδα https://pro.europeana.eu/post/byzantine-art-and-archaeology και το εργαστήριο inArts στη σελίδα https://inArts.eu.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

15

Του Παύλου Δρακόπουλου

Περιβάλλον

(ω! τι κόσμος...)

΄Ο

Όσο περνούν τα χρόνια στον πλανήτη μας θα επικρατούν ολοένα μικρότερα σε μέγεθος θηλαστικά ζώα και πουλιά, με αποτέλεσμα σε 100 χρόνια να έχουν σχεδόν εξαφανιστεί τα μεγάλα ζώα, προειδοποιούν Βρετανοί επιστήμονες. Το μέλλον ανήκει στα μικρόσωμα και γρήγορα ζώα που γεννούν πολλούς απογόνους και τρώνε έντομα, τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν σε πολλά διαφορετικά περιβάλλοντα. Ανάμεσα στους «νικητές» θα είναι σίγουρα τα τρωκτικά και τα ωδικά πτηνά, ενώ άλλα ζώα όπως οι ελέφαντες, οι ρινόκεροι, οι ιπποπόταμοι, οι καμηλοπαρδάλεις, οι τίγρεις και οι αετοί, που δεν έχουν την ίδια προσαρμοστικότητα, οδεύουν προς εξαφάνιση. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, με επικεφαλής τον Ρομπ Κουκ, που ανέλυσαν στοιχεία για 15.484 είδη ζώων και πουλιών της ξηράς και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Communications", προβλέπουν ότι το μέσο βάρος των θηλαστικών θα μειωθεί κατά 25% μέσα στον επόμενο αιώνα. Συγκριτικά, εκτιμάται ότι κατά τα προηγούμενα 125.000 χρόνια το σώμα των ζώων είχε μειωθεί μόνο κατά 14%. χεδόν 600 είδη φυτών έχουν εξαφανιστεί τελείως από τη φύση κατά τα τελευταία 250 χρόνια, σύμφωνα με την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα εκτίμηση για το θέμα από Βρετανούς και Σουηδούς επιστήμονες. Ο ρυθμός εξαφάνισης των φυτών είναι υπερδιπλάσιος του ρυθμού εξαφάνισης των ζώων, πουλιών και αμφίβιων, και έως 500 φορές μεγαλύτερος από τον φυσικό ρυθμό που υπήρχε πριν από τη βιομηχανική επανάσταση. Ο αριθμός των εξαφανισμένων φυτών είναι περίπου τετραπλάσιος από αυτόν του καταλόγου της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN). Οι επιστήμονες των Βασιλικών Βοτανικών Κήπων Κιου της Βρετανίας και του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, που μελέτησαν στοιχεία για περισσότερα από 330.000 είδη και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Ecology and Evolution", σύμφωνα με το BBC, το "Nature" και το "New Scientist", βρήκαν ότι από το 1753 μέχρι σήμερα εξαφανίστηκαν 571 είδη φυτών, έναντι 217 ειδών πουλιών, ζώων και θηλαστικών. Η νέα έρευνα δεν βασίζεται σε εκτιμήσεις, αλλά σε πραγματικά δεδομένα.

Σ

16

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

εγάλα τμήματα της Ασιατικής Ρωσίας μπορεί να γίνουν περισσότερο φιλόξενα και κατοικήσιμα έως το τέλος του αιώνα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με μια νέα ρωσο-αμερικανική επιστημονική μελέτη. Οι ερευνητές από το ρωσικό Ομοσπονδιακό Κέντρο Ερευνών του Κρασνογιάρσκ στη Σιβηρία και το αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Αεροδιαστημικής στη Βιρτζίνια, με επικεφαλής την δρα Ελένα Παρφένοβα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό περιβαλλοντικών ερευνών "Environmental Research Letters", εξέτασαν διάφορα κλιματολογικά σενάρια και τις πιθανότητες να ανοίξουν νέες δυνατότητες εγκατάστασης ανθρώπων στη Σιβηρία και ευρύτερα στην Ασιατική Ρωσία. Η περιοχή αυτή, που εκτείνεται ανατολικά από τα Ουράλια ως τον Ειρηνικό Ωκεανό, έχει μια έκταση 13 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων και αποτελεί το 77% της ξηράς της Ρωσίας. Όμως ζουν σε αυτήν μόνο το 27% του σημερινού πληθυσμού της χώρας και αυτοί είναι συγκεντρωμένοι κυρίως στη νότια ζώνη, όπου το κλίμα είναι κάπως πιο ήπιο και το έδαφος πιο εύφορο.

Μ

κατοντάδες μεγάλα ποτάμια σε όλη τη Γη περιέχουν επικίνδυνα υψηλά επίπεδα αντιβιοτικών, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα, τη μεγαλύτερη πάνω στο ζήτημα μέχρι σήμερα. Τα αντιβιοτικά καταλήγουν στα ποτάμια και στο έδαφος μέσω των ανθρωπίνων και ζωικών αποβλήτων, καθώς και των λυμάτων των φαρμακοβιομηχανιών. Η ρύπανση με αντιβιοτικά βοηθά τα μικρόβια να γίνουν πιο ανθεκτικά στα φάρμακα που προορίζονται για τους ανθρώπους. Η συνεχής αύξηση της ανθεκτικότητάς τους αποτελεί ένα ολοένα σοβαρότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως και μπορεί να προκαλέσει έως δέκα εκατομμύρια πρόσθετους θανάτους έως 2050, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις του ΟΗΕ. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή περιβαλλοντικής επιστήμης 'Αλιστερ Μπόξολ του βρετανικού Πανεπιστημίου της Υόρκης, που έκαναν τη σχετική ανακοίνωση σε επιστημονικό συνέδριο στο Ελσίνκι, σύμφωνα με τη «Γκάρντιαν», πήραν δείγματα από 711 σημεία ποταμών σε 72 χώρες και βρήκαν παρουσία αντιβιοτικών στα δύο τρίτα από αυτά (65%). Στις 111 δειγματοληψίες του νερού οι συγκεντρώσεις των αντιβιοτικών ξεπερνούσαν τα επίπεδα ασφαλείας, σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και κατά 300 φορές πάνω από το όριο.

Ε

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Δημήτρης Φραγκουλιώτης Γράφημα: Πέγκυ Βαριτάκη

Έγκαιρη, έγκυρη και αντικειμενική ενημέρωση με τη σφραγίδα του:

www.ana.gr ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

17

Της Σοφίας Παπαδοπούλου

ΛΙΒΑΝΟΣ

Κυνηγώντας απολιθώματα και... γοργόνες

Ο

Οι ακτίνες του ήλιου, που έχει αρχίσει δειλά δειλά να ξεπροβάλει στον καταγάλανο ουρανό της αρχαίας Βύβλου, προσπαθούν να βρουν διέξοδο στα πέτρινα σοκάκια της πόλης, το σημερινό Jbeil του Λιβάνου, με το γραφικό λιμανάκι και τον κοσμοπολίτικο μεσογειακό αέρα. Περίπου τέτοια ώρα, ο Πιερ Άμπι Σαάντ (Pierre Abi Saad) παίρνει συνήθως τον δρόμο προς τη Hjoula και ανηφορίζοντας στα ορεινά αναζητεί ζώα που έχουν χαθεί ...εκατομμύρια χρόνια πριν. Στον Λιβανέζο παλαιοντολόγο με την ευγενική φυσιογνωμία και τη χαρακτηριστική, μελίρρυτη φωνή θα μπορούσε να αποδοθεί κάλλιστα ο χαρακτηρισμός «κυνηγός απολιθωμάτων», αφού έχει αφιερώσει τη ζωή του έως σήμερα στην αναζήτηση και ανάδειξη ενός ιδιαίτερου είδους απολιθωμάτων, αυτό των ψαριών.

Το ιδιότυπο αυτό… ψάρεμα είναι, άλλωστε, οικογενειακή υπόθεση για τον Πιερ και τα αδέλφια του καθώς ο παππούς τους ήταν αυτός που δεκαετίες πριν έβρισκε τυχαία το πρώτο του απολίθωμα. Τότε, ίσως να μην είχε συνειδητοποιήσει, όχι μόνο πόσο προικισμένος από τη φύση είναι ο τόπος του, αλλά κυρίως ότι το «μικρόβιο» θα περνούσε από γενιά σε γενιά. Από τον παππού στον γιο κι από εκεί στα εγγόνια. Οι τελευταίοι διατηρούν σήμερα έναν εκθεσιακό χώρο με απολιθώματα ψαριών -από τη (δική τους) μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή στη Μέση Ανατολή- στην παλιά αγορά της Βύβλου, λίγα μέτρα μακριά από την πλατεία με τον παχύ ίσκιο που περίτεχνα «υφαίνουν» οι φορτωμένες με φούξια άνθη βουκαμβίλιες. Το «Memory of Time» (όπως ονομάζεται ο εκθεσιακό χώρος), κάθε γωνιά του οποίου κρύβει κι έναν μικρό ...θησαυρό, αποτελεί το δεύτερο σπίτι του γνωστού Λιβανέζου παλαιοντολόγου, ο οποίος απολαμβάνει να εξηγεί με κάθε λεπτομέρεια στους επισκέπτες τη μοναδικότητα των εκθεμάτων. «Εδώ έχουμε το μοναδικό απολίθωμα χταποδιού στον κόσμο αλλά και ένα πολύ σπάνιο εύρημα στο οποίο βλέπουμε ένα ψάρι που έχει φάει ένα μικρότερο. Αυτό αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο απολίθωμα», λέει στο Πρακτορείο ο Πιερ Άμπι Σαάντ, εξηγώντας πως το να γνωρίζεις πού πρέπει να αναζητήσεις τα απολιθώματα και ποιοι σχηματισμοί είναι αυτοί που αξίζουν, είναι το «κλειδί» της όλης προσπάθειας. Τα ...«πέτρινα ψάρια» του Λιβάνου, μια πλούσια συλλογή των οποίων φιλοξενείται στο «Memory of Time», είναι μεταξύ των πλέον εντυπωσιακών απολιθωμάτων στον κόσμο, «μάρτυρες» μιας ιστορίας 100 εκατομμυρίων χρόνων... Τότε, η περιοχή όπου σήμερα εκτείνεται ο Λίβανος βρισκόταν 200 μέτρα 18

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας της Τηθύος (σ.σ. υπήρξε μεγάλη κεντρική θάλασσα, η οποία από την παλαιοζωική μέχρι και την τριτογενή περίοδο εκτεινόταν ανάμεσα στην Ευρασιατική ήπειρο και την Αφρικανική και σημερινά υπολείμματα της είναι η Μεσόγειος και η Ερυθρά). Τα χρόνια πέρασαν, έγιναν ...αιώνες και προτού ο Λίβανος γίνει χώρα -και δη ανεξάρτητη- οι ταξιδιώτες σε αυτή την προικισμένη από τη φύση γωνιά του πλανήτη, την είχαν κάνει διάσημη για τα απολιθώματά της με τις μορφές ψαριών και μαλακοστράκων, που σήμερα κοσμούν τις προθήκες μουσείων αλλά και ιδιωτικών συλλογών ανά τον πλανήτη. Μάλιστα, πολλά από τα ερωτήματα που σχετίζονται με την απολιθωματοποίηση αυτών των θαλάσσιων ζώων και την παρουσία τους σε βουνοκορφές, μακριά από τις σημερινές ακτές της περιοχής, παραμένουν αναπάντητα. Εκτός από τη Hjoula, όπου ο Πιερ και τα αδέλφια του -και σε λίγο καιρό και τα παιδιά τους- αναπτύσσουν τη δράση τους, βρίσκονται άλλα δύο χωριά (Haquel και Ennamura), που έχουν κερδίσει διεθνή αναγνώριση χάρη στα πλούσια θαλάσσια απολιθώματα, που έχουν βρεθεί εκεί. Ψάρια, μαλακόστρακα, αστερίες -και όχι μόνο- συνθέτουν ένα μοναδικό μωσαϊκό απολιθωμάτων, υψηλής ποιότητας και αξίας, που συναγωνίζονται επί ίσοις όροις τα αντίστοιχα που έχουν βρεθεί σε περιοχές όπως το Monte Bolea στην Ιταλία, το Solnhofen στη Γερμανία και το Green-River στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η παλαιότερη δε γραπτή αναφορά στα απολιθώματα της περιοχής, όπως εξηγεί ο Πιερ Άμπι Σαάντ, χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ., όταν ο Ευσέβιος της Καισαρείας, επίσκοπος Παλαιστίνης, έγραφε για κάποιες μυστήριες πέτρες που βρέθηκαν στις υψηλότερες κορυφογραμμές του Λιβάνου. Η πιο γνωστή, ωστόσο, αναφορά μιλάει για το πώς ένα απολίθωμα ψαριού από τη συγκεκριμένη περιοχή δόθηκε ως δώρο στον βασιλιά Λουδοβίκο σε μία από τις εκστρατείες του στη Μέση Ανατολή. Αργότερα, ακολούθησαν δεκάδες εκπαιδευτικές αποστολές (Γάλλων, Ιταλών, Γερμανών και Αμερικανών) προκειμένου να διεξαχθούν ανασκαφές και να τεκμηριωθούν επιστημονικά τα ευρήματα. Ο Πιερ Άμπι Σαάντ και η οικογένειά του έχουν βρει εκατοντάδες σπάνια απολιθώματα ψαριών, που έχουν καταστήσει τον εκθεσιακό τους χώρο στην παλιά αγορά της αρχαίας Βύβλου πόλο έλξης των τουριστών της γραφικής αυτής πόλης. Όταν, όμως, τον ρωτάς αν έχει εκπληρώσει όλα τα όνειρά του γύρω από την ιδιαίτερη αυτή ενασχόληση, το βλέμμα του αρχίζει να πετά σπίθες και με αφοπλιστική ειλικρίνεια απαντά: «όνειρό μου είναι να βρω μια γοργόνα!».

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

19

20

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ / STR

Της Ελένης Μάρκου

ΛΑΚΩΝΙΑ

Υποβρύχιες διαδρομές πάνω από βυθισμένο προϊστορικό οικισμό

Υ

Υποβρύχιες διαδρομές για κολυμβητές πάνω από τον βυθισμένο προϊστορικό οικισμό στο Παυλοπέτρι Λακωνίας προβλέπει το σχέδιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ), που εγκρίθηκε πρόσφατα από το ΚΑΣ. Ταυτόχρονα, η καινοτομία του σχεδίου είναι ότι συνδέει την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου με την προστασία και την ανάδειξη του σημαντικού υγροβιότοπου που βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, σε μια ενιαία οικοαρχαιολογική διαδρομή.

Ο προϊστορικός οικισμός του Παυλοπετρίου εκτείνεται μεταξύ της ομώνυμης νησίδας και της παραλίας της Πούντας, εκεί όπου κατά την 3η χιλιετία π.Χ. υπήρχε μια λωρίδα γης που ένωνε τη λακωνική ακτή με τη σημερινή νήσο Ελαφόνησο. Ο οικισμός είναι βυθισμένος ελάχιστα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, γεγονός που τον καθιστά εύκολα επισκέψιμο με μάσκα και βατραχοπέδιλα: Σε βάθος από 1 έως 4 μέτρα σώζεται σε μεγάλη έκταση η κάτοψη της πόλης με δρόμους, κτίρια και εκτεταμένο νεκροταφείο στην ακτή.

Η πρόταση της ΕΕΑ προσβλέπει όχι μόνο στην ανάδειξη του σπουδαίου αρχαιολογικού χώρου και του σπάνιου υγροτόπου της περιοχής, αλλά και στην προβολή της ευρύτερης περιοχής των Βοιών (Νεάπολη) ως τόπου οικοαρχαιολογικών διαδρομών και εναλλακτικού τουρισμού. Με άλλα λόγια, «στόχος του σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης είναι η κατάρτιση ενός μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού διαχείρισης των ερευνητικών, περιβαλλοντικών, εκπαιδευτικών και αναπτυξιακών δράσεων», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δέσποινα Κουτσούμπα, καταδυόμενη αρχαιολόγος της ΕΕΑ, που μαζί με τον Κωνσταντίνο Κυπριώτη, καταδυόμενο βιολόγο της ΕΕΑ, σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες από το ΕΛΚΕΘΕ, εκπόνησαν τη μελέτη. «Ένας σχεδιασμός, που δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, αλλά και δίχως να στηρίζεται στην προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού αποθέματος και του φυσικού περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής γύρω από τον βυθισμένο οικισμό και της περιοχής Natura 2000, εντός της οποίας βρίσκεται ο κηρυγμένος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος. Η συνεργασία που έχουμε ήδη αναπτύξει με τοπικούς φορείς, και με τον Δήμο Ελαφονήσου και την Περιφέρεια Πελοποννήσου, αποτελούν τη βάση για το εγχείρημα», τόνισε η ίδια στο ΑΠΕΜΠΕ.

ΑΠΕ-ΜΠΕ / Βρετανική Σχολή Αθηνών / STR

Άποψη αποκατάστασης της πιθανής μορφής του οικισμού στο Παυλοπέτρι κατά τη Νεοανακτορική περίοδο. Το μυστήριο του πότε και πώς βυθίστηκε ο αρχαίος οικισμός στο Παυλοπέτρι Λακωνίας, η αρχαιότερη βυθισμένη πόλη στον κόσμο, επιχειρούν να αποκρυπτογραφήσουν οι ερευνητές της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων.

Οι ενέργειες για την προστασία της περιοχής διακρίνονται σε άμεσες και σε λιγότερο ή περισσότερο μακροπρόθεσμες. Για παράδειγμα, στις πρώτες περιλαμβάνονται η εφαρμογή της απαγόρευσης των χρήσεων στην περιοχή (να πάψει η παράνομη αλιεία και το ψαροντούφεκο, η αγκυροβολία, η παράνομη κατασκήνωση κλπ.), η απομάκρυνση της παράνομης στάθμευσης από τον υγροβιότοπο με χωροθέτηση πάρκινγκ έξω από τα όρια του αρχαιολογικού χώρου, η ύπαρξη χερσαίας σήμανσης με πινακίδες που θα έχουν από κοινού τη σήμανση απαγορευμένων χρήσεων για τον αρχαιολογικό χώρο και την περιοχή NATURA 2000, η μέριμνα για την καθαριότητα του χώρου με την τοποθέτηση κάδων απορριμμάτων ειδικά σχεδιασμένων για την περιοχή κ.α. Στις μεσοπρόθεσμες ενέργειες ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

21

shutterstock

προστασίας προτείνονται η παρακολούθηση και η μελέτη της διάβρωσης και των αλλαγών της ακτογραμμής, καθώς και οι σωστικές δράσεις συντήρησης, στερέωσης και αποκατάστασης των βυθισμένων αρχαιοτήτων και εκείνων που βρίσκονται στην ακτογραμμή, όπου είναι αναγκαίο.

κληση τώρα είναι να υπάρξει αποδοτική συνεργασία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων με τον Φορέα Διαχείρισης της περιοχής NATURA 2000, ώστε να γίνει εφικτή η από κοινού αντιμετώπιση, προστασία και ανάδειξη της περιοχής.

Για την ανάδειξη του Παυλοπετρίου προτείνονται περιπατητικές και κολυμβητικές διαδρομές: ειδικά για τους κολυμβητές, το σχέδιο προβλέπει την τοποθέτηση πινακίδων υποθαλάσσια, που θα βοηθούν τους επισκέπτες να περιηγηθούν στον οικισμό κολυμπώντας με μάσκα και βατραχοπέδιλα. Προβλέπεται επίσης η σύνταξη χαρτών με τα σημεία ενδιαφέροντος της ευρύτερης περιοχής και τις πιθανές πορείες των επισκεπτών σε χερσαίο και ενάλιο χώρο, εκπαιδευτικά προγράμματα γνωριμίας, τακτές εκδηλώσεις-υποβρύχιες ξεναγήσεις για το κοινό, ψηφιακές εφαρμογές, σύνδεση του αρχαιολογικού χώρου με τα ευρήματα στο Μουσείο Νεάπολης και με την έκθεση ενάλιων ευρημάτων της ΕΕΑ στην Πύλο κ.α. Επιπλέον, είναι σημαντικό ότι στη μελέτη λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την περιοχή ωοτοκίας της Caretta caretta που θα πρέπει να καθαρίζεται, να σημαίνεται και να προστατεύεται θεσμικά. Επίσης, ενθαρρύνονται περιβαλλοντικά προγράμματα στην περιοχή, καθώς και η απομάκρυνση χρήσεων που ενοχλούν, όπως beach bar, ομπρέλες και παράκτιος φωτισμός.

Έρευνες στο Παυλοπέτρι

Μετά την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης έγκρισης του σχεδίου διαχείρισης, θα χρειαστούν ειδικές μελέτες για την εφαρμογή του και θα αναζητηθεί χρηματοδότηση. Η ανάδειξη του Παυλοπετρίου αποτελεί πιλοτικό έργο για την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. «Είναι ένας τρόπος να γίνουν προσιτοί και ευανάγνωστοι στο κοινό των κολυμβητών οι βυθισμένοι παράκτιοι χώροι, κυρίως λιμάνια και οικισμοί», υπογράμμισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της ΕΕΑ, Παρή Καλαμαρά. «Στόχος μας είναι η ανάδειξη να επεκταθεί και σε άλλους παρόμοιους αρχαιολογικούς χώρους, όπως οι Κεγχρεές, η Κυλλήνη, η Πλύτρα, το Λιμένι κ.α.», συμπλήρωσε. Το Παυλοπέτρι είναι ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος, με διεθνή εμβέλεια και μεγάλες δυνατότητες ανάδειξης, που βρίσκεται σε μια περιοχή ιδιαίτερης ομορφιάς και φυσικού πλούτου. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν τόσο ο χώρος όσο και το φυσικό περιβάλλον κυρίως από ανθρωπογενείς πιέσεις, αλλά και από φυσικές φθορές, καθιστούν αναγκαία την από κοινού αντιμετώπισή τους τόσο για τον αρχαιολογικό χώρο όσο και για τον υγρότοπο και εν γένει την περιοχή NATURA 2000. Η πρό22

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Στο αποκορύφωμα της ακμής του, οι κάτοικοι του οικισμού κυμαίνονταν πιθανόν από 500 έως 2.000. Τουλάχιστον επί δυο χιλιάδες χρόνια (από την 3η ως το τέλος της 2ης χιλιετίας π. Χ.) έχει βεβαιωθεί η κατοίκηση της πόλης, η οποία μετά από τρεις σεισμούς -αναμένονται τα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών- πιθανόν και από άλλους παράγοντες οδηγήθηκε σταδιακά κάτω από την επιφάνεια των υδάτων. Και τελικά στη λήθη. Οι πρώτες αναφορές στον βυθισμένο οικισμό κάνουν την εμφάνισή τους στις αρχές του 20ού αιώνα (το 1904), ενώ τα κατάλοιπά του εντοπίζονται εκ νέου το 1967 από τον Νίκολας Φλέμινγκ, ο οποίος επιβεβαίωσε την ύπαρξη της προϊστορικής πόλης. Έκτοτε η περιοχή ερευνήθηκε εκτενώς: Το 1968 από ομάδα αρχαιολόγων από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στην οποία η ελληνική πλευρά είχε μετάσχει με τον αείμνηστο 'Αγγελο Δεληβοριά, που τότε υπηρετούσε στην Σπάρτη. Νέο ερευνητικό πρόγραμμα ξεκίνησε το 2009 από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, υπό τη διεύθυνση του Ηλία Σπονδύλη. Μάλιστα το 2011 πραγματοποιήθηκαν και ανασκαφικές τομές. Ο αρχαιολογικός χώρος έγινε πολύ γνωστός και στο εξωτερικό μετά την κυκλοφορία, το 2011, του ντοκιμαντέρ του BBC «Pavlopetri-City Beneath The Waves». Έκτοτε, πολλοί τουρίστες φτάνουν στην περιοχή για να δουν τον βυθισμένο οικισμό. Δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ η προσέλευση στην παραλία, που αποτελεί παραδοσιακό σημείο για κάμπινγκ, εγκυμονεί κινδύνους τόσο για τον αρχαιολογικό χώρο όσο και -πολύ περισσότερο- για τον υγροβιότοπο που τον περιβάλλει, στον οποίο φιλοξενούνται σπάνια είδη πουλιών.

383 Μοίρα Ειδικών Επιχειρήσεων & Αεροπυρόσβεσης Οι ήρωες που περνούν μέσα από φωτιά και νερό Κείμενα και φωτογραφίες: ΜΠΑΜΠΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΙΔΗΣ & ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

23

«Δ

«Διήλθωμεν δια πυρός και ύδατος» ή αλλιώς «Περάσαμε μέσα από φωτιά και νερό». Πέντε λέξεις που τιτλοδοτούν τη ζωή τους και φιλοξενούνται στο έμβλημα της Μοίρας τους, της 383ης Μοίρας Ειδικών Επιχειρήσεων και Αεροπυρόσβεσης (383ΜΕΕΑ) που εδρεύει στην περιοχή του Αεροδρομίου «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη. «Το έμβλημα, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Μοίρας, συμβολίζει την μάχη μεταξύ καλού και κακού ενώ παράλληλα δεσπόζει η επικράτηση του νερού (μπλε αετός) ενάντια στις καταστροφικές τάσεις της φωτιάς (κόκκινος δράκος). Η φράση περιέχεται στα τελευταία λόγια του Άγιου Κοσμά του Αιτωλού προς τους Τούρκους δημίους του. Κύρια αποστολή των ανθρώπων της 383 ΜΕΕΑ και των αεροσκαφών τύπου CL-415, τα γνωστά μας «καναντέρ» είναι η αεροπυρόσβαση, μια ιδιαίτερα απαιτητική αποστολή, ωστόσο, όποτε χρειαστεί, αναλαμβάνουν και αποστολές έρευνας και διάσωσης. Όλοι λίγο πολύ έχουμε δει να πετά πάνω από το κεφάλι μας κάποιο «καναντέρ», αυτό το τόσο χαρακτηριστικό αεροσκάφος με τα κίτρινα και κόκκινα χρώματα. Η ιπτάμενη παρουσία του γεννά ανησυχία μα και ελπίδα. Ανησυχία γιατί οι πτήσεις τους συνδέονται με την εκδήλωση κάποιας πυρκαγιάς (εκτός κι αν πρόκειται για εκπαιδευτικές-δοκιμαστικές πτήσεις) και ελπίδα γιατί όλοι γνωρίζουμε πως η συμβολή τους στην κατάσβεση πυρκαγιών και στη διάσωση ζωών είναι καθοριστική. Ως δημοσιογράφοι του ΑΠΕ-ΜΠΕ είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε τους ανθρώπους αυτούς στο χώρο τους, εν ώρα εκπαιδευτικών πτήσεων και να ζήσουμε μαζί τους την ένταση, την ομαδικότητα, τη σημασία του καλού συντονισμού και συγχρονισμού των ενεργειών και βεβαίως τη χαρά που γεννά η επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος... Οικοδεσπότες και ξεναγοί μας στην επίσκεψη αυτή είναι ο ένατος κατά σειρά διοικητής της Μοίρας, Επισμηναγός (Ι) Νικόλαος Τζιούκαλιας, ο διοικητής της 113 Πτέρυγας Μάχης, Σμήναρχος (Ι) Αθανάσιος Σέξτος και ο Σμηναγός Ιπτάμενος (Ι) Αθανάσιος Μακαρώνης.

«Είναι η δουλειά μας, η καθημερινότητά μας, η αγάπη μας..» Ναι, σήμερα τα καταφέραμε. Δεν έχει κληθεί η Μοίρα σε αποστολή κατάσβεσης, έχει γυρίσει και από το Ισραήλ... Όλα επιτέλους κούμπωσαν ώστε να πραγματοποιηθεί απρόσκοπτα η επίσκεψη και ξενάγησή μας στο χώρο της 383 ΜΕΕΑ. Είμαστε στην 113 Πτέρυγα Μάχης, στην Αεροπορική Βάση Μίκρας. Φυσάει ένας γλυκός νοτιάς την ώρα που περνάμε την πύλη. Το ρολόι δείχνει λίγο μετά τις 7μμ. Ο Θερμαϊκός έχει αρχίσει να χρυσίζει. Μας υποδέχεται ο διοικητής της 113 Πτέρυγας Μάχης, Σμήναρχος (Ι) Αθανά24

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

σιος Σέξτος. Στο βάθος διακρίνονται στη σειρά τρία αεροσκάφη CL-415, τα «καναντέρ». Στο κτίριο της 383 Μοίρας Ειδικών Επιχειρήσεων & Αεροπυρόσβεσης υπάρχει έντονη κινητικότητα. Οι ιπτάμενοι έχουν ντυθεί και είναι έτοιμοι για πτήσεις. Πόσο περήφανος νιώθεις όταν τους βλέπεις! Χαμογελαστοί οι νεαρότεροι, ήπια ήρεμοι οι λίγο πιο έμπειροι. Μας καλοδέχονται και δείχνουν χαρούμενοι που δύο από τα τρία CL-415 θα πετάξουν σήμερα. Ξεκινούν! Στο κατόπι τους κι εμείς για να γνωρίσουμε καλύτερα τους ίδιους και την αποστολή τους. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπερηφανευόμαστε για αυτό που κάνουμε. Μπορεί να ακούγεται ίσως κλισέ, αλλά είναι η δουλειά μας, η καθημερινότητά μας, η αγάπη μας. Κοιτάμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε», μας λέει ο Σμηναγός Ιπτάμενος (Ι) Αθανάσιος Μακαρώνης, χειριστής στην 383 ΜΕΕΑ με καθήκοντα κυβερνήτη. Ο χρόνος κυλά και θέλουμε να μάθουμε όσο γίνεται περισσότερα πράγματα. Πως διαχειρίζονται την εικόνα τη δύσκολη, αυτή που συναντούν από ψηλά; ρωτάμε. «Κασκαντέρ δεν είμαστε σίγουρα. Είμαστε επαγγελματίες, προετοιμασμένοι για όλα. Δυστυχώς η αποστολή έχει κάποιους κινδύνους που δεν μπορούμε να τους προβλέψουμε. Οι κυριότερες φάσεις είναι η υδροληψία και η ρίψη στις οποίες έχουμε χαμηλές ταχύτητες και το κλίμα είναι αρκετά δυναμικό. Ειδικά σε μια φωτιά, υπάρχει το μικροκλίμα. Μπορεί να έχει αντίθετους ανέμους, να δώσει περίεργες κλίσεις. Γι αυτό προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο καλά προετοιμασμένοι γίνεται», περιγράφει με ψύχραιμο βλέμμα ο πιλότος της Πολεμικής Αεροπορίας. Αυτό δένει απόλυτα με την περιγραφή που μας έκανε λίγα λεπτά νωρίτερα ο διοικητής της Μοίρας, ο Επισμηναγός (Ι) Νικόλαος Τζιούκαλιας, δείχνοντάς μας την «κοιλιά» του «καναντέρ» και εξηγώντας μας πώς γίνεται η υδροληψία και πώς το CL-415 «ρουφάει» σε δευτερόλεπτα το νερό στα «σωθικά» του αλλά και ποια κύματα είναι επικίνδυνα. Ζητάμε από τον διοικητή να μας περιγράψει μια τυπική - αν υπάρχει τέτοια - ημέρα του πληρώματος. «Για τον μέσο ιπτάμενο, η μέρα ξεκινάει γύρω στις 5 το πρωί. Έρχεται εδώ να επιθεωρήσει την κατάσταση του αεροσκάφους, να εκτελέσει την πρωινή ενημέρωση, ώστε, με το πρώτο φως της ημέρας να είναι έτοιμος για απογείωση μέσα σε 20 λεπτά. Αν τεθεί αίτημα, ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί από τη Χαλκιδική μέχρι τη Ρόδο και την Κρήτη. Μπορεί με κανονική λειτουργία να πετά επί 3,5 ώρες. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ιπτάμενος έρχεται εδώ με μια βαλίτσα στο χέρι αφού δεν ξέρει αν θα γυρίσει σπίτι του σήμερα, αύριο ή μεθαύριο...». Μετά από αυτή την ενημέρωση έγινε κατανοητό γιατί κάποιος μέσα στη μοίρα έδινε εντολή στους ιπτάμενους να ετοιμάσουν και τη βαλίτσα για το αεροσκάφος. «Μας έχει τύχει να πάμε σε μια περιοχή και να χρειαστεί να μείνουμε πολλές ημέρες βοηθώντας στην κατάσβεση πυρκαγιάς, ή να κάνουμε (και) συντήρηση αεροσκαφών, όπως έγινε σε μια αποστολή κατάσβεσης στο Ισραήλ», σημειώνει ο διοικητής.

Δεν χωρά συναίσθημα... Υπάρχει χώρος για συναίσθημα όταν συμμετέχετε σε κάποια αποστολή, ρωτάμε τον Σμηναγό (Ι) κ. Μακαρώνη. «Δυστυχώς είναι πολύ λυπηρό, ειδικά όταν βλέπεις κάτω να υπάρχει κόσμος που κινδυνεύει και σπίτια να καίγονται... Εμείς όμως είμαστε επαγγελματίες. Αυτό που λέμε και συζητάμε μεταξύ μας είναι ότι εκείνη τη στιγμή πρέπει να είμαστε αυστηροί και ψύχραιμοι. Να μην υπάρχει συναίσθημα. Από τη στιγμή που πετάμε, κάνουμε αυστηρά τη δουλειά μας ώστε να είμαστε κι εμείς ασφαλείς αλλά και να βοηθήσουμε τον κόσμο αποτελεσματικά. Πρέπει να ξεκινήσουμε και να τελειώσουμε την αποστολή μας με ασφάλεια», μας λέει. Τον ρωτάμε να μας πει τι θυμάται πιο έντονα από τα χρόνια του στο πιλοτήριο. «Στη Θάσο! Υπήρχαν κι άλλα αεροσκάφη, αρκετός καπνός, ένταση στον ασύρματο με πολλές φωνές. Οι φωνές των πυροσβεστών από κάτω έβγαζαν μεγάλο άγχος και αγωνία. Αυτό κράτησε αρκετές ημέρες. Τελικά τα καταφέραμε, σβήσαμε τη φωτιά. Όλα πήγαν καλά. Ωστόσο εκείνη η αποστολή θα μου μείνει αξέχαστη». Νύχτωσε! Ένα από τα δύο «καναντέρ» που είχαν νωρίτερα απογειωθεί επιστρέφει. Οι κινητήρες του καλύπτουν κάθε ήχο, κάθε κουβέντα καθώς προσγειώνεται. Ο διοικητής κ.Τζιούκαλιας δηλώνει περήφανος που βρίσκεται στο τιμόνι αυτής της Μοίρας, «για τους ανθρώπους της, για το υψηλό επίπεδο κατάρτισης πιλότων και τεχνικών, για το νοιάξιμο του ενός προς τον άλλο, για το ότι όλοι εδώ είμαστε μια οικογένεια».

Σημαντικοί σταθμοί Ολοκληρώνοντας το ρεπορτάζ επιχειρούμε ένα σύντομο ταξίδι πίσω στο χρόνο ώστε να γνωρίσουμε καλύτερα την 383 Μοίρα Ειδικών Επιχειρήσεων και Αεροπυρόσβεσης και κάποιους από τους σημαντικούς σταθμούς που σημάδεψαν τα χρόνια της ύπαρξής της. Ξεναγός μας και σ΄ αυτό το ταξίδι στο χρόνο ο διοικητής της Μοίρας, ο Επισμηναγός (Ι) Νικόλαος Τζιούκαλιας. Όπως μας λέει, ο θεμέλιος λίθος για τη δημιουργία της Μοίρας μπήκε το 1999, με την παραλαβή του πρώτου στην Ελλάδα αεροσκάφους τύπου CL-415 και την ένταξή του στη δύναμη της 335 Μ.Τ.Μ. που εδρεύει στην Ελευσίνα. Ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα (το 2003) η δημιουργία της 383 Μ.Ε.Ε.Α. με έδρα αρχικά την Ελευσίνα και η μετεγκατάστασή της το 2006 στην Θεσσαλονίκη. Εντός ελληνικών συνόρων, σημαντικοί σταθμοί στη μέχρι τώρα δράση της Μοίρας απο-

τελούν σύμφωνα με τον διοικητή της τα έτη: 2007, 2012 και 2016 κατά τα οποία πραγματοποιήθηκαν μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης. Το 2007 τέτοιες επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης υλοποιήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου, το 2012 σε Άγιο Όρος, Χίο και Ρόδο και το 2016 σε Δερβενοχώρια, Μαρμαρά, Ρόδο και Θάσο. Ιδιαίτερα σημαντική και πολυβραβευμένη είναι η παρουσία της 383 Μ.Ε.Ε.Α. και στο εξωτερικό και μάλιστα από τη χρονιά εκκίνησης, το 1999 που η χώρα παρέλαβε το πρώτο αεροσκάφος τύπου CL-415. Εκείνο το αεροσκάφος μετείχε στην κατάσβεση της πυρκαγιάς των διυλιστηρίων TURPAS στη Νικομήδεια της Τουρκίας. Το έτος 2000 και το 2001 υπήρξε συμμετοχή σε επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης στην Κύπρο και το 2002 σε Κύπρο και Αλβανία. Το 2003 υπήρξε αντίστοιχη συμμετοχή με δύο αεροσκάφη σε επιχειρήσεις στη νότια Γαλλία και το 2004, πάλι με δύο αεροσκάφη, στην Πορτογαλία. Το 2006 στην Κύπρο, το 2007 σε Σκόπια και Αλβανία, το 2009 στην Αλβανία, το 2010 (μήνα Δεκέμβριο) στο Ισραήλ, το 2016 σε Κύπρο, Αλβανία και Ισραήλ, το 2017 στην Αλβανία και το 2019 (Μάιο και Ιούνιο) στο Ισραήλ.

Η πιο δύσκολη προσωπική στιγμή Ζητάμε από τον διοικητή της Μοίρας να μας μιλήσει για την πιο δύσκολη στιγμή που βίωσε προσωπικά εκτελώντας το καθήκον του. Δίχως να το σκεφτεί λέει πως ήταν η συντριβή του «καναντέρ» στα Στύρα Ευβοίας, στις 23 Ιουλίου του 2007, που είχε ως αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο οι δύο χειριστές του: ο κυβερνήτης, σμηναγός Δημήτρης Στοϊλίδης, 34 ετών, πατέρας δύο παιδιών και ο συγκυβερνήτης υποσμηναγός Ιωάννης Χατζούδης, 27 ετών. Επικρατεί μικρή παύση που προδίδει τη συναισθηματική φόρτιση του διοικητή... Η ψυχραιμία κυριαρχεί για να επισημάνει: «Αυτές ήταν οι πρώτες και οι μοναδικές για την 383 Μ.Ε.Ε.Α. απώλειες ανθρώπινης ζωής την ώρα του καθήκοντος. Είχαμε και άλλα τρία ατυχήματα (σε θαλάσσιο χώρο κατά τη διάρκεια της υδροληψίας) σε δύο από τα οποία χάσαμε τα αεροσκάφη αλλά ευτυχώς δεν θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές, ενώ στο τρίτο σώσαμε και το αεροσκάφος». Εμείς να κλείσουμε με την ευχή: Για τους ανθρώπους και τα αεροσκάφη της 383Μ.Ε.Ε.Α. αυτές να είναι και οι τελευταίες απώλειες.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

25

ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ

Μονοπάτια χρόνου, τόπου, υποστάσεων και αξιών στο μυθιστόρημα «Νικόλυκος», της Μαρίας Χατζόγλου

΄Ο

Όταν παίρνουμε στα χέρια μας ένα βιβλίο, προκειμένου να αποφασίσουμε εάν το διαβάσουμε, κάνουμε συνήθως κάποιες μάλλον τυποποιημένες κινήσεις· παρατηρούμε τον τίτλο και την εικονογράφηση του εμπροσθόφυλλου και έπειτα διαβάζουμε το συνοπτικό κείμενο στο οπισθόφυλλο. Όμως, στο βιβλίο της Μαρίας Χατζόγλου, «Νικόλυκος», αυτές οι τετριμμένες κινήσεις των αναγνωστών δεν αποκαλύπτουν τίποτα· αντίθετα, οδηγούν στο αίνιγμα! Τι να σημαίνει ο τίτλος «Νικόλυκος»; Τι εννοεί ο Θανάσης Νιάρχος εκφράζοντας, στο οπισθόφυλλο, την άποψη ότι το συγκεκριμένο έργο είναι «από τα πιο συναρπαστικά μυθιστορήματα που θα μπορούσε να διαβάσει κανείς τα τελευταία δέκα χρόνια»; Τι αντιπροσωπεύει η εικόνα, όπου αναπαρίσταται ένα ορεινό τοπίο με τη Σελήνη να φεγγοβολεί μυστηριακά; Έχει, πράγματι, ο αναγνώστης μπροστά του ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, στο οποίο «αποτυπώνεται ο ιστορικός ανάπλους με την πρόθεση να αποδοθεί εξελικτικά η περιπέτεια της χώρας μας»; Ο «Νικόλυκος» είναι, όντως, ένα συνταρακτικό μυθιστόρημα που σηματοδοτεί -χωρίς υπερβολές- ένα ορόσημο στη σύγχρονη λογοτεχνία· ένα έργο το οποίο συνδυάζει με πρωτοτυπία και εμβρίθεια τον φιλοσοφικό στοχασμό και την ιστορική κριτική, ταυτόχρονα με τη λογοτεχνική μαεστρία και την ευαισθησία μπροστά σε οικουμενικές και διαχρονικές αξίες, σε ένα αλησμόνητο μείγμα, όπου συμπλέκονται και η μυθολογία με την επιστημονική φαντασία. Ο αφηγητής, ένας νεαρός γιατρός, παραλαμβάνει από τη γιαγιά του, ως κοινωνός «μιας αλύτρωτης αγάπης που έλαμψε σε σκοτεινό καιρό», δύο βυσσινί τετράδια γραμμένα από την ίδια, σε μια απόπειρά της να εξομολογηθεί μια μυστική ιστορία. Στην εγκιβωτισμένη τριτοπρόσωπη -πιααφήγηση η συγγραφέας κάνει χρήση της τεχνικής της εμψύχωσης ή αλλιώς του ανιμισμού της λογοτεχνίας, ταξιδεύοντάς μας σε έναν κόσμο που προσιδιάζει σε παραμύθι. Ήρωες είναι οι λύκοι του Ταΰγετου και μια αλεπού, η οποία βοηθά τον πρωταγωνιστή Νικόλυκο να ξεκινήσει μια πορεία αναζήτησης του πεπρωμένου του.

Ειδήσεις 24x7x365

Στη συνέχεια, η εμψύχωση σταδιακά καταργείται και τη θέση της καταλαμβάνει ο ερεβώδης κόσμος των επιστημονικών πειραμάτων, στα έγκατα του βουνού της Πελοποννήσου, από εκπροσώπους ενός άδηλου φορέα με γριφώδη κίνητρα. Ο μοναδικός επιζών λύκος έχει πια μεταμορφωθεί σε άνθρωπο και προσπαθεί να σχεδιάσει την απόδραση, έπειτα να επιβιώσει ξεγελώντας τα ζώα που οσφραίνονται τη λυκίσια φύση του και, τελικά, να προσαρμοστεί στις ανθρώπινες συνήθειες. Αυτή η πάλη ζωής, σε μια συμπλοκή υποστάσεων, αποτελεί τον πυρήνα του συγγραφικού σύμπαντος, ενώ το ιστορικό γίγνεσθαι χαρακτηρίζεται από τη «γερμανική βαναυσότητα, που κράτησε κάμποσα χρόνια και καθώς γυρίζει ο τροχός της ζωής χάθηκαν κι αυτοί οι κατακτητές για να πάρουν σειρά άλλοι, πιο πονηροί άρπαγες, στην τυπικά λεύτερη πια Ελλάδα». Η συγγραφέας αγγίζει, με τόλμη, την πλέον σκοτεινή περίοδο της Νεότερης Ιστορίας μας και στηλιτεύει τα εγκλήματα, τη βαριά ατμόσφαιρα του διχασμού, την αντεκδίκηση και την παράνοια του εμφυλίου πολέμου, ενώ ο Νικόλυκος, μάρτυρας κι αυτός μιας φρικώδους εποχής, άνθρωπος και λύκος ταυτόχρονα, φτάνει στο σημείο να νιώσει «απελπισία για την κατάντια της ανθρώπινης φύσης». Η κτηνωδία και ο Έρωτας, η εκδίκηση και η Τέχνη, το αίμα κι η απαράμιλλη ομορφιά της φύσης, τα υπερφυσικά και συμβολικά στοιχεία, η ύβρη και η δικαιοσύνη, όλα συνυπάρχουν σε ένα πολύπλεγμα φαντασίας, ιστορικού σχολιασμού, κοινωνικής και πολιτικής κριτικής μα και εξύμνησης της αφοσίωσης κάποιων που οραματίζονται, μέσω της Επιστήμης, έναν εξελιγμένο τύπο ανθρώπου, με πνεύμα λεύτερο, μακριά από αδελφοκτόνα μίση, δογματισμό, φιλαυτία και το πάθος της ύλης. Η Μαρία Χατζόγλου κατόρθωσε να σμιλεύσει έναν κόσμο όπου το δίπολο καλού-κακού εμπλέκεται σε μία εις το διηνεκές πάλη, μέσα από πολυδαίδαλες πορείες ζώων, ανθρώπων και ιστορικών γεγονότων. Κατάφερε να στήσει τον καμβά ενός μυθιστορήματος, που θα κατακτήσει μία εξέχουσα θέση στη Σύγχρονη Λογοτεχνία!

Ηλέκτρα Αλεξάκη Ιστορικός Τέχνης

με την εφαρμογή του Πρακτορείου για smartphones-tablets

ΒΙΒΛΙΟ

Tου Βαγγέλη Χατζηβασιλείου

ΚΡΙΤΙΚΗ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Μ

Μας αρέσει συχνά να κουβεντιάζουμε για τη δικαιοσύνη και την απονομή της, να επαινούμε με ενθουσιασμό τα δικαιϊκά συστήματα που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες ή να αποκηρύσσουμε μετά βδελυγμίας τα όσα συμβαίνουν στα καθ’ ημάς. Αυτά σε ένα καθημερινό επίπεδο, σε πρακτικές συζητήσεις για τους νόμους που ισχύουν ή δεν ισχύουν, καθώς και για τις συνέπειες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είτε στη μια είτε στην άλλη περίπτωση. Κι ας μην ξεχνάμε πως μας αρέσουν εξίσου και άλλες, γενικότερες θεωρήσεις: να ξεδιπλώνουμε τις ιδέες μας για μια δικαιοσύνη που δεν έχει επέλθει ακόμη και η οποία, αν και όταν επέλθει, θα αποκαταστήσει όλα τα ζητούμενα: θα υπηρετήσει την ελευθερία, θα εγγυηθεί την ισότητα και θα καθιερώσει την αλληλεγγύη και την ισονομία. Το κομψό βιβλίο του Χανς Κέλσεν «Τι είναι δικαιοσύνη;», που κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση Θοδωρή Δρίτσα από τις εκδόσεις Αντίποδες (με ένα μεστό επίμετρο της Αλίκης Λαβράνου), δείχνει πόσο δύσκολο πρόβλημα αποτελεί η δικαιοσύνη και πόσο αυτονόητα δεν είναι τα πράγματα, ακόμα κι αν πρόκειται για τα πλέον προφανή. Ο Κέλσεν (1881-1973) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς του δικαίου του 20ου αιώνα. Γεννημένος στην Πράγα, σε γερμανόφωνη οικογένεια εβραϊκής καταγωγής, έγινε πρώτα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (όπου και συμμετείχε στη διαμόρφωση του αυστριακού συντάγματος μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο), για να καταλήξει αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας, από το οποίο απολύθηκε το 1933 λόγω της εβραϊκής του καταγωγής. Ο Κέλσεν κατέφυγε μετά από αυτό το γεγονός στις ΗΠΑ (έμεινε προηγουμένως για ένα διάστημα στη Γενεύη), διδάσκοντας στο Χάρβαρντ και στο Μπέρκλεϋ – είχε, ωστόσο, προλάβει να κερδίσει το κύρος του στην Ευρώπη, όπου και ταξίδεψε πολλές φορές μεταπολεμικά για να κάνει ομιλίες και να δώσει διαλέξεις. Το «Τι είναι η δικαιοσύνη;» αντιπροσωπεύει το κείμενο της αποχαιρετιστήριας διδασκαλίας του Κέλσεν στο Μπέρκλεϋ και συμπυκνώνει με ιδανικό τρόπο ολόκληρη τη φιλοσοφία του για το δίκαιο. Το δίκαιο για τον Κέλσεν δεν υφίσταται άνωθεν, δεν προέρχεται από τη βούληση του Θεού ή από τη θέληση κάποιας μεταφυσικής αρχής. Το δίκαιο το έχουν φτιάξει (και θα το φτιάχνουν πάντοτε) οι άνθρωποι όχι επί τη βάσει κάποιων ηθικών πεποιθήσεων και υψηλών αξιών, αλλά ορμώμενοι από τα συγκεκριμένα κάθε φορά συμφέροντά τους και τις προαποφασισμένες βλέψεις τους. Αυτό σημαίνει πως δεν είμαστε σε θέση να καταλήξουμε σε οποιονδήποτε ορισμό για την έννοια της δικαιοσύνης: ό,τι είναι σωστό και έντιμο και δίκαιο για έναν ορισμένο πολιτισμό ή για μιαν ορισμένη κοινωνία, μπορεί να είναι άδικο, παραπλανητικό και έκνομο για ένα άλλο κοινωνικό, οικονομικό και νομικό καθεστώς. Ο σχετικισμός του Κέλσεν δεν είναι τόσο κυνικός ή ουδέτερος (αναλόγως πώς το βλέπουμε και τι λεξιλόγιο θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε) όσο μοιάζει εκ πρώτης όψεως. Γιατί αν έχουμε την ικανότητα να καταλάβουμε και να κατανοήσουμε την ποικιλία των διαφορετικών εκδοχών για τη δικαιοσύνη, τότε έχουμε κατακτήσει και το μείζον, που είναι η ανεκτικότητα για τους άλλους. Και μόνο η ανεκτικότητα (πέρα από οιοδήποτε μεγαλεπήβολο όραμα δικαιοσύνης) μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για τη δημοκρατία, την ελευθερία, την ειρήνη και το ανεμπόδιστο της ακαδημαϊκής έρευνας. Όπως κι αν το σκεφτούμε, ένας εξαιρετικά σημαντικός στοχαστής.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

27

Μια συνάντηση με τον Γιάννη Σπάθα συνέντευξη αυτή μου δόθηκε από τον Γιάννη Σπάθα τον Μάρτιο του 2009, για ένα περιοδικό της Κέρκυρας. Ολόκληρη, όπως ακολουθεί, δημοσιεύεται σήμερα. Αφορμή της γνωριμίας μου με τον σπουδαίο μουσικό υπήρξε ο θαυμασμός μου για το καλλιτεχνικό του έργο. Η μουσική του, ένας ήχος πρωτόγνωρος, μαγνητικός, συγκινητικός, με είχε δονήσει από τη πρώτη στιγμή που ήχησε στ’ αυτιά μου. Ήμουν στο σχολείο ακόμα, όταν τυχαία παρακολούθησα στην κρατική τηλεόραση μια συναυλία με τον ίδιο στην κιθάρα και τον Βασίλη Λέκκα να ερμηνεύει τα «Σύντομα Όνειρα». Σαν να ξεκινούσε ένα ταξίδι σε άλλους κόσμους. Έπειτα, ήταν και η επτανήσια καταγωγή του… Από τις πρώτες μας κουβέντες διαπίστωσα ότι ο Γιάννης Σπάθας διέθετε ένα περιβόλι από γοητευτικά χαρακτηριστικά: η ευγένεια, η γλυκύτητα του χαρακτήρα του, η σεμνότητα, ο αυθορμητισμός, η αγάπη και η αφοσίωση στην τέχνη του, η νοσταλγία για τον τόπο του, συμπλήρωναν το ονειρεμένο του ταλέντο.

Η

Ποιες είναι οι πρώτες αναμνήσεις σας από τη μουσική και πότε νοιώσατε για πρώτη φορά ότι είστε μουσικός; «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στους Παξούς, μέσα στη μουσική. Ο πατέρας μου, ο παππούς μου και τα αδέλφια του πατέρα μου ήταν όλοι μουσικοί. Στο κύριό τους επάγγελμα ήταν οικοδόμοι, τα βράδια όμως έπαιζαν μουσική. Ο πατέρας μου ποτέ δεν με πίεσε να μάθω κάποιο όργανο, με βοηθούσε όμως όποτε τον ρωτούσα.. Έπαιζα ακορντεόν. Η κιθάρα ένοιωθα ότι με δυσκόλευε, όπως και το βιολί. Μέχρι τα 12 μου χρόνια, όπου φύγαμε από τους Παξούς, δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θέλω να γίνω μουσικός. Ήθελα να γίνω πολιτικός μηχανικός γιατί μου άρεσαν πολύ τα σπίτια και οι οικοδομές. Μετακομίσαμε οικογενειακώς στην Αθήνα, όπου συνέχισα το σχολείο. Όταν ήμουν 13 ετών, στην τρίτη γυμνασίου, οι φίλοι μου (ο Τουρκογιώργης και ορισμένοι άλλοι) με κάλεσαν να παίξω κιθάρα σε ένα συγκρότημα που είχαν φτιάξει. Τους είπα ότι εγώ δεν ήξερα να παίζω, και γρήγορα διαπίστωσα πως κανείς τους δεν ήξερε και το συγκρότημα το είχαν κατ’ όνομα μόνο. Πήρα λοιπόν την κιθάρα και τους έπαιξα ένα τραγούδι, με το «αυτί», όπως είχα τη μελωδία στο μυαλό μου. Εκείνοι ενθουσιάστηκαν, μου είπαν θα με κάνουν σολίστα και εγώ το πήρα πολύ σοβαρά. Άρχισα να μελετάω για να είμαι συνεπής στις υποχρεώσεις μου και μέσα σ’ ένα μήνα είχα μάθει όλα τα ακόρντα. Σ’ ένα χρόνο βγήκαμε και κάναμε συναυλίες, αλλά ακόμα θεωρούσα ότι όλα αυτά τα έκανα για πλάκα. Ήθελα να δώσω εξετάσεις και να περάσω πολιτικός μηχανικός, ώσπου μια μέρα άκουσα στο ραδιόφωνο ένα τραγούδι του Jimi Hendrix και έπαθα σοκ. Ήταν μια μουσική που μου άρεσε πολύ. Δεν εντυπωσιάστηκα από την δεξιοτεχνία, διότι η δεξιοτεχνία και το περίπλοκο παίξιμο δεν με εντυπωσίαζε. Ήταν η μελωδία που με συγκίνησε, το ταλέντο, η ψυχή του. Τότε είπα ότι θέλω και εγώ να μάθω να παίζω έτσι, ακριβώς γιατί ήθελα να ακούω αυτόν τον ήχο. Από εκείνη τη στιγμή λοιπόν αποφάσισα να ασχοληθώ με τη μουσική».

Γράφει η Φιόρη Αναστασία Μεταλληνού

Π

Πώς οδηγηθήκατε στην rock μουσική και τη δημιουργία των Socrates; «Είχαν περάσει μόλις 4 χρόνια, αφότου έφυγα από τους Παξούς όταν άκουσα για πρώτη φορά τον Jimi Hendrix και ήρθα σε επαφή με τη rock μουσική. Από τότε άρχισα να μελετάω πάρα πολύ, γιατί την τεχνική αυτή της ηλεκτρικής κιθάρας δεν την έπαιζαν στην Ελλάδα τότε σωστά. Φυσικά δεν υπήρχε κάποιος δάσκαλος να μου δείξει, ούτε και στην τηλεόραση μπορούσα να δω κάτι, διότι η τηλεόραση τότε ήταν σπάνιο είδος και φυσικά δεν έπαιζε συχνά αυτή τη μουσική. Ό,τι πρόβλημα αντιμετώπιζα, άκουγα και προσπαθούσα να το λύσω μόνος μου. Τους Socrates τους δημιουργήσαμε όταν ήμουν 19 χρονών. Έδωσα λοιπόν εξετάσεις για πολιτικός μηχανικός, αλλά δεν πέρασα παρότι ήμουν πολύ καλός στα μαθηματικά. Δεν πήγαινα φροντιστήριο και η προσπάθεια που έκανα δεν ήταν αρκετή. Πέρασα όμως στην Ανωτάτη Εμπορική όπου φοίτησα ένα χρόνο και 21 ετών πια, αποφάσισα να ασχοληθώ αποκλειστικά με τη μουσική». Έχετε αναπτύξει μια τεχνική και δημιουργείτε έναν ήχο στη κιθάρα που έχει τη σφραγίδα σας. Από που επηρεαστήκατε; «Σαν πρότυπο στην ηλεκτρική κιθάρα είχα τον Jimi Hendrix. Από μικρός έλεγα ότι αυτός θα μείνει στην ιστορία της rock μουσικής και έχω δικαιωθεί διότι η μουσική του περιέχει τόση μελωδία και την έχουν παίξει συγκροτήματα και μουσικοί διαφόρων ειδών όπως για παράδειγμα η Συμφωνική του Λονδίνου, το κουαρτέτο εγχόρδων «Kronos», ο Miles Davis κ.α.». Πηγή έμπνευσης αποτελούν για σας οι θετικές ή οι αρνητικές εμπειρίες κυρίως; «Η έμπνευση μπορεί να προκληθεί από το οτιδήποτε. Όλα τα συναισθήματα μπορούν να είναι πηγή έμπνευσης· ο έρωτας, ο πόνος. Ακόμα και το ίδιο το τραγούδι την ώρα που το δημιουργείς, μελωδίες που έχεις στο μυαλό σου, μπορούν να σε εμπνεύσουν. Αισθάνομαι ότι ο κάθε άνθρωπος έχει μέσα του αποθήκες. Κάθε τι που βλέπει, κάθε είδος μουσικής που ακούει, κάθε όργανο, κάθε μουσική φράση, ήχοι από τη φύση, από τα πουλιά (μουσικά διαστήματα είναι και αυτά) αφήνει και περνάνε μέσα του, αναλόγως τι του αρέσει. Όλα αυτά περνάνε και αποθηκεύονται χωρίς καν να ξέρουμε ότι βρίσκονται εκεί. Για παράδειγμα, ήταν ένα ρεφρέν, το οποίο προσπαθούσα να βγάλω για έξι μήνες. Όταν βρισκόμουν έξω και περπάταγα μου ερχόταν και μου άρεσε πολύ. Γυρνώντας όμως σπίτι το ξεχνούσα τελείως, ώσπου κάποια στιγμή το θυμήθηκα και μέσα στο σπίτι. Δεν μπορώ να πω ότι εμπνέομαι από θετικά ή αρνητικά συναισθήματα μόνο. Η έμπνευση μπορεί να προέλθει από διάφορα συναισθήματα και εμπειρίες, διότι είναι πολλές οι καταγραφές που έχουμε μέσα μας».

Γράφετε μουσική έχοντας τους στίχους μπροστά σας ή και αντίστροφα; «Και με τους δύο τρόπους έχω δουλέψει. Έχω γράψει και σε στίχους έτοιμους, αλλά και ο στιχουργός έχει γράψει πάνω στη μουσική μου. Για μένα είναι πιο γοητευτικό να μου δώσουν τον στίχο και να γράψω πάνω σ’ αυτόν, γιατί έτσι θα οδηγηθώ κάπου που από μόνος μου ίσως να μην πήγαινα. Προϋπόθεση βέβαια αποτελεί να μου αρέσει ο στίχος. Στην συνεργασία για παράδειγμα που είχαμε με τον Ευγένιο Αρανίτση, καθίσαμε παρέα ατέλειωτα βράδια και δουλέψαμε μαζί, γράφοντας και εκείνος πάνω στη μουσική μου. Καμιά φορά αισθάνομαι ότι έχουν ειπωθεί όλα με διαφορετικούς τρόπους και αυτό που ψάχνουμε τελικά είναι ο τρόπος για να πούμε κάτι. Πιστεύω πάντως ότι ο στίχος λαμπυρίζει με μια ωραία μουσική, καθώς και το αντίστροφο». Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείτε και πόσο χρόνο διαρκεί η ολοκλήρωση μιας δισκογραφικής δουλειάς; «Η όλη διαδικασία συνήθως ξεκινά από τον συνθέτη, ο οποίος έχει την μουσική κάποιων τραγουδιών, τα οποία αποτελούν το βασικό μέρος μιας δουλειάς. Στην συνέχεια ζητά από ένα στιχουργό να του γράψει στίχους. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να έχει ήδη τον στίχο και να έχει γράψει την μουσική πάνω σ’ αυτόν. Η συνεργασία συνθέτη και στιχουργού είναι πολύ σημαντική υπόθεση και τις φορές που πιθανώς δεν αρέσει πολύ ο στίχος στον συνθέτη ή δεν αρέσει η μουσική στον στιχουργό πρέπει να υπάρξει συνεργασία και κατανόηση μεταξύ τους. Εφόσον ολοκληρωθεί αυτό το αρχικό στάδιο, τα πράγματα γίνονται πιο χειροπιαστά και αναζητούν τώρα τον κατάλληλο τραγουδιστή ή την τρα30

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

γουδίστρια που θα τα ερμηνεύσει. Υπάρχει τώρα η πιθανότητα κάποια από τα τραγούδια να μην αρέσουν εντελώς στον τραγουδιστή και να ζητήσει για παράδειγμα να αλλάξουν σε κάποια σημεία. Απαιτείται επομένως και από τον συνθέτη και τον στιχουργό και τον τραγουδιστή να είναι ειλικρινείς μεταξύ τους, ώστε να δείχνουν πως αισθάνονται και να προχωράει σωστά η δουλειά. Στο επόμενο βήμα πρέπει να βρεθεί η κατάλληλη εταιρεία που θα βάλει τα χρήματα για να πληρωθούν οι ώρες στο στούντιο, ο ενορχηστρωτής, οι μουσικοί και η τύπωση του δίσκου. Οπότε ακούγοντας ξανά τα τραγούδια μπορεί να γίνουν επιπλέον σχόλια από την εταιρεία σχετικά με την μουσική τον στίχο, τον τραγουδιστή. Αφού καταλήξουμε σε όλα αυτά, τότε υπογράφονται τα συμβόλαια και αρχίζει η δουλειά στο στούντιο. Οπότε, σε έναν δίσκο που κυκλοφορεί για παράδειγμα σήμερα, η όλη διεργασία έχει ξεκινήσει τουλάχιστον ένα χρόνο πριν». Τί θα συμβουλεύατε ένα νέο που θέλει να επιλέξει το επάγγελμα του μουσικού; «Η δικιά μου συμβουλή είναι ότι ο καθένας πρέπει να ακούει τον εαυτό του. Σίγουρα μπορώ να πω ότι οι καιροί σήμερα δεν είναι οι καλύτεροι για την δισκογραφία. Όμως και στη κατοχή, για παράδειγμα, δεν επικρατούσαν οι ιδανικότερες συνθήκες για να σπουδάζουν οι άνθρωποι, ή να δημιουργούν οικογένειες και παιδιά. Αυτό δεν σημαίνει πως όλα αυτά δεν έγιναν. Ο άνθρωπος διαθέτει μεγάλη δύναμη και αντοχή. Πρέπει να κοιτάει μπροστά, να προσπαθεί και κυρίως να ευχαριστιέται αυτό που κάνει. Εγώ αυτό είχα πει στον εαυτό μου ξεκινώντας και αυτό έκανα. Δόξα τω Θεώ, τα πράγματα μου ήρθαν πολύ καλά. Δούλεψα όμως πολύ σκληρά και ήμουν επίσης τυχερός που πέτυχα την δισκογραφία σε πολύ καλές εποχές παγκοσμίως». Ποιες από τις συνεργασίες σας με έλληνες καλλιτέχνες θα ξεχωρίζατε; «Απαντώντας απολύτως ειλικρινά, λέω ότι έχω περάσει πολύ ωραία με όλους τους καλλιτέχνες που συνεργάστηκα και έχω μάθει πράγματα από αυτούς. Σου αναφέρω εκείνους με τους οποίους είχα μακροχρόνια συνεργασία. Οι μουσικοί ήταν: ο Αντώνης Τουρκογιώργης, η Μαρία Φαραντούρη, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Λέκκας, η Χαρούλα Αλεξίου και οι στιχουργοί: ο Ευγένιος Αρανίτσης και η Λίνα Νικολακοπούλου. Έχω επίσης συνεργαστεί με τον Γιάννη Μαρκόπουλο, αλλά και τον Μάνο Χατζηδάκι, στο στούντιο και σε συναυλίες, όπου επίσης πέρασα θαυμάσια». Πώς αντιμετωπίζετε τον χρόνο στην καλλιτεχνική σας πορεία, αλλά και τη ζωή γενικότερα; «Δεν βιάζομαι καθόλου. Νομίζω ότι έχω μπροστά μου δισεκατομμύρια χρόνια ζωής και με βάση αυτό λειτουργώ. Μου αρέσει να φιλοσοφώ και η δουλειά μου ως μουσικός με έχει βοηθήσει να σκέφτομαι τα πράγματα σε βάθος. Όσον αφορά στην καθημερινή ζωή καταλαβαίνω ότι πρέπει να προσέχω την υγεία μου, όπως ο καθένας μας, διότι εκεί εκδηλώνεται η φθορά του χρόνου. Είμαι πάντως άνθρωπος που δεν αγαπά την αδράνεια, οπότε κινούμαι και γυμνάζομαι, όπως πάντα συνήθιζα να κάνω». Αν κλείσετε τώρα τα μάτια σας και σκεφτείτε τους Παξούς, ποια εικόνα σας έρχεται στο μυαλό; «Έχω μπροστά μου μια εικόνα για την κάθε εποχή του χρόνου: Το καλοκαίρι βλέπω τη «Νεραντού», στην μεριά της Αδριατικής, όπου πηγαίναμε με το πατέρα μου μια φορά το χρόνο. Ήταν η μόνη φορά που ερχόταν για μπάνιο και εγώ περίμενα αυτήν τη μέρα πως και πως, όλο το χρόνο. Υπήρχε και ένα μικρό νησάκι εκεί κοντά. Καθόμασταν εκεί όλη την μέρα. Τι να σου πω, τα νερά είναι απίστευτα! Το φθινόπωρο μου άρεσε το άρωμα από τα άνθη της νεσπολιάς. Μου θύμιζε ότι πρέπει να πάω στο σχολείο. Το χειμώνα, μου άρεσε πολύ η βροχή, που όταν ξεκινούσε, ξεχνούσε να σταματήσει. Φτιάχναμε θυμάμαι υδραγωγείο. Την άνοιξη, κυρίως το Πάσχα, πήγαινα μέσα στο κηπάρι μας, όπου άνθιζαν όλα τα λουλούδια, ξάπλωνα και άκουγα μέσα στ’ αυτιά μου τον ήχο από τα ζουζούνια, μέχρι που αποκοιμιόμουν εκεί. Όταν λοιπόν μας πρότειναν συμβόλαιο για καριέρα στην Αμερική με τις εταιρείες Virgin και Warning Records (όπου τελικά δεν δέχθηκα) κάθισα κάτω από μια αχλαδιά για να σκεφτώ. Ήταν κοντά στον Ιούνιο και το πρώτο πράγμα που μου ερχόταν στο μυαλό ήταν η «Νεραντού»».

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Just Play

Κάνοντας όνειρα αγκαλιά με μία...

Π

«

«Πώς θα εξηγούσατε σε ένα παιδί τι είναι ευτυχία;», ρώτησε κάποτε ένας δημοσιογράφος τη Γερμανίδα θεολόγο, Δωροθέα Ζελέ. «Δεν θα του εξηγούσα, θα του πέταγα μία μπάλα να παίξει», απάντησε εκείνη, επιβεβαιώνοντας με λίγες λέξεις τη χαρά του παιχνιδιού. Πηγή ευτυχίας για τα παιδιά, που επιμένουν να τρέχουν πολλές φορές ξυπόλυτα, ακόμα και μέσα σε λασπόνερα, πίσω από μία μπάλα κι ας είναι σκισμένη και χωρίς αέρα. Παιδιά που κοιμούνται κάτω από τις αφίσες αγαπημένων ηρώων, που ονειρεύονται με τα μάτια ανοικτά. Και όσο πιο φτωχά και αποκλεισμένα είναι, τόσο περισσότερα όνειρα κάνουν.

Το Ίδρυμα UEFA για τα Παιδιά αναπτύσσει το πρόγραμμα Just Play, στο πλαίσιο του οποίου υποστηρίζει οικονομικά οργανισμούς-εταίρους, των οποίων τα σχέδια θέτουν τα δικαιώματα των παιδιών στο επίκεντρο της στρατηγικής τους. Το Just Play, που κοστίζει ετησίως 1.200.000 ευρώ όπως αναφέρει η UEFA, είναι ένα Πρόγραμμα Αθλητισμού για την Ανάπτυξη, εντάσσεται στα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για σχεδόν 16 εβδομάδες, με σκοπό τη βελτίωση της ζωής των παιδιών και των εφήβων ηλικίας 6-16 ετών μέσω του ποδοσφαίρου.

Οι τέσσερις βασικοί πυλώνες αφορούν στην υγεία και στην ευεξία, στην ισότητα των φύλων, στην κοινωνική ένταξη και στην προστασία των παιδιών. Σκοπός, είναι μέσω της ενεργού συμμετοχής τα παιδιά να αναπτύξουν συνήθειες υγιεινού τρόπου ζωής και αυτοπεποίθηση. Το πρόγραμμα ενθαρρύνει την ισότητα των φύλων, προωθεί την κοινωνική ένταξη και καλλιεργεί την αντίληψη ότι ο αθλητισμός είναι για όλους. Επίσης, αποσκοπεί στη μείωση των κινδύνων που συνδέονται με τη βία κατά των γυναικών και των παιδιών, την ανισότητα μεταξύ των φύλων και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Τα παιδιά καταφέρνουν να αναπτύξουν κρίσιμες δεξιότητες, που ισχύουν τόσο εντός όσο και εκτός χώρου του παιχνιδιού, συμπεριλαμβανομένης της αποδοχής των κανόνων, της ομαδικής εργασίας, του σεβασμού και της λήψης αποφάσεων. Πρόσφατα παρουσιάστηκε έκθεση για τα αποτελέσματα του προγράμματος σε πολλές περιοχές του κόσμου, ανάμεσα σε αυτές και στον Ειρηνικό (Νέα Ζηλανδία, Αμερικανική Σαμόα, Νησιά Φίτζι, Νησιά Κουκ, Νέα Καληδονία, Παπούα Νέα Γουινέα, Σαμόα, Νησιά Σολομώντα, Ταϊτή, Τόνγκα και Βανουάτου). «Στην περιοχή του Ειρηνικού είχε παρατηρηθεί αύξηση της παχυσαρκίας και του διαβήτη, ενώ πριν από την έναρξη του προγράμματος μόλις το 29% των παιδιών στις Νήσους Κουκ, Φίτζι, Σαμόα, Σολομώντα, Τόνγκα και Βανουάτου παρακολουθούσε τακτικά μαθήματα φυσικής αγωγής. Περισσότερο από το 50% των παιδιών επέλεγε τα αναψυκτικά αντί για το νερό, γεγονός που συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση του σωματικού βάρους, περισσότερο από το 27% των παιδιών είναι υπέρβαρα και παχύσαρκα ήδη από την ηλικία των 13 ετών. Τα παιδιά με αναπηρίες, αντιμετώπιζαν διακρίσεις, αποκλεισμό και εμπόδια στην ευρύτερη αποδοχή τους, ενώ όλα τα κορίτσια περιθωριοποιούνταν και αντιμετώπιζαν ανισότητες στην εκπαίδευση, στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Τα παιδιά γενικά, εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα βίας στο σπίτι και στο σχολείο και πάνω από το 50% των παιδιών ηλικίας 13-15 ετών αναφέρουν ότι εκφοβίζονται, 26% έχουν επιχειρήσει να αυτοκτονήσουν και το 80% των παιδιών βίωνε κάποια μορφή άμεσης βίας». όπως αναφέρει η σχετική έκθεση της UEFA. Από το 2009, όταν άρχισε το πρόγραμμα για τα παιδιά στην Ωκεανία, έχουν πάρει μέρος 284.929 παιδιά και έφηβοι, με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα: *Το 81% των παιδιών έμαθαν να επιλέγουν να πίνουν νερό αντί για ανθρακούχα. *Το 72% των αγοριών παίζουν ποδόσφαιρο με κορίτσια. *Το 85% των παιδιών αναγνωρίζουν και αποδέχονται τη διαφορετικότητα. Σίγουρα, ούτε το ποδόσφαιρο, ούτε το πρόγραμμα, αλλάζουν για πάντα τη ζωή αυτών και εκατομμυρίων άλλων παιδιών και νέων στον κόσμο. Τους επιστρέφει όμως -έστω προσωρινά- το χαμένο χαμόγελο, οικοδομώντας κώδικες εμπιστοσύνης στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού. Έτσι αποκτά μεγαλύτερη αξία η μπάλα, έστω κι αν είναι σκασμένη.

32

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Του Αντώνη Βαζογιάννη

σκασμένη μπάλα ΑΠΕ-ΜΠΕ / EPA / Yander Zamora

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

33

Οι καλύτερες αντηλιακές τροφές ν είστε ήδη διακοπές και … λιώνετε στις ξαπλώστρες, μην ξεχνάτε στιγμή αυτά που ακούτε όλο το χρόνο για την προστασία του δέρματος από τον ήλιο, που κάποιες ώρες της ημέρας μπορεί να γίνει και ο μεγαλύτερος εχθρός. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι πληθαίνουν οι μελέτες που καταδεικνύουν ότι ορισμένα τρόφιμα μπορεί να βελτιώνουν την ενδογενή αντηλιακή προστασία του δέρματος. Τέτοια τρόφιμα είναι όσα περιέχουν χαλκό που διεγείρει την παραγωγή τόσο της μελανίνης όσο και της ελαστίνης, που βοηθούν το δέρμα να διατηρεί την ελαστικότητά του. Καλές πηγές χαλκού είναι τα στρείδια, το συκώτι, τα νεφρά και τα οστρακόδερμα. Άλλα τρόφιμα που περιέχουν χαλκό είναι τα δαμάσκηνα, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι πατάτες και τα καρύδια. Αντηλιακή δράση σύμφωνα με τους ειδικούς ασκούν και οι πολυφαινόλες, όπως η EGCG στο πράσινο τσάι, η ρεσβερατρόλη στα κόκκινα σταφύλια και το ελλαγικό οξύ στα μούρα που έχει και αντικαρκινική δράση. Άλλα τρόφιμα κατάλληλα για βελτίωση της φυσικής αντηλιακής προστασίας του δέρματος θεωρούνται μεταξύ άλλων, οι τομάτες, οι γλυκοπατάτες, το σπανάκι, τα μούρα, τα σταφύλια, τα ρόδια, τα πορτοκάλια, τα ακτινίδια, τα γκρέιπφρουτ, τα λιπαρά ψάρια, ο λιναρόσπορος, τα καρύδια αλλά και ο καφές. Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά ασκούν αντιφλεγμονώδη δράση, η οποία προστατεύει το δέρμα από το ηλιακό έγκαυμα.

A

34

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

shutterstock

Health and beauty

Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου

Για φτέρνες βελούδο και στην άμμο ηρότητα, τραχιά αίσθηση και σκληρύνσεις στις φτέρνες αποτελούν από τους μεγαλύτερους εχθρούς των γυναικών το καλοκαίρι, καθώς στις διακοπές η ξυπολησιά «παίζει πολύ», ειδικά στην παραλία. Ωστόσο σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ελληνικού Συλλόγου ποδιάτρων- ποδολόγων Ε. Α. Αρβανιτάκη, υπάρχουν πάντα τρόποι για να έχετε βελούδινες φτέρνες ακόμα και στην άμμο. «Καταρχήν θα πρέπει να απαλλαγούν τα πόδια από τα νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας για να αναπνεύσουν και να δεχτούν οποιοδήποτε προϊόν θρέψης και ενυδάτωσης. Μπορείτε να ξεκινήσετε με ένα ποδόλουτρο με αιθέρια έλαια, όπου θα βυθίσετε τα πόδια στο νερό για περίπου 20 λεπτά. Με μία ελαφρόπετρα ή ηλεκτρική λίμα , τρίψτε απαλά τις φτέρνες, αφαιρώντας τα νεκρά κύτταρα. Η διαδικασία αυτή χρειάζεται να επαναλαμβάνεται συχνά, έτσι ώστε να αποφεύγεται ο έντονος πόνος που μπορεί να προκληθεί από τις βαθύτερες σχισμές και τα σκασίματα». Μετά την απολέπιση προχωρούμε στην ενυδάτωση με μάσκες ποδιών που προσφέρουν απαλά και μαλακά πόδια με μία εφαρμογή 20λεπτών, λέει ο κύριος Αρβανιτάκης ο οποίος προτείνει τα ακόλουθα tips:

Ξ

1 2

shutterstock

Μην έχετε τη λανθασμένη αντίληψη ότι πολλή ενυδατική κρέμα = καλύτερη ενυδάτωση, γιατί κάτι τέτοιο απλά σας οδηγεί στο να τελειώσετε πιο γρήγορα το προϊόν και σε τίποτε άλλο!

Για να αποκτήσετε απαλά και μεταξένια πόδια, φορέστε λεπτά βαμβακερά καλτσάκια αμέσως μετά την εφαρμογή της ενυδατικής κρέμας ή της μάσκας και δε θα πιστεύετε στα μάτια σας!

Όχι άλλος βήχας από τα κλιματιστικά πονόλαιμος από το air condition που είναι συχνό φαινόμενο του καλοκαιριού καταπολεμάται με έξυπνους τρόπους όπως:

Ο * * *

διατήρηση της ενυδάτωσης του σώματος και του λαιμού. Καλό είναι να έχετε πάντα κοντά σας ένα ποτήρι ή ένα μπουκάλι νερό και να πίνετε σε τακτά χρονικά διαστήματα. χρησιμοποίηση υγραντήρα για να διατηρήσετε την υγρασία του χώρου.

παστίλιες για το λαιμό που δεν περιέχουν αντιβιοτικά, αφού σύμφωνα με κλινικές μελέτες αυτές οι παστίλιες, δρουν ταχύτατα και για τουλάχιστον 3-4 ώρες προστατεύουν από ενοχλήσεις στο λαιμό.

shutterstock

Η κύρια εξήγηση που ένα κλιματιστικό μπορεί να προκαλέσει ερεθισμένο και με πονόλαιμο, είναι ότι τα κλιματιστικά ξηραίνουν το προστατευτικό στρώμα βλέννας του λαιμού και τον αφήνουν ακάλυπτο στις «επιδρομές» των μικροβίων.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

35

Αυγουστιάτικη πανσέληνος

Ε

36

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Ειδικά στην περιφέρεια Αττικής, προγραμματίζονται εκδηλώσεις με μουσικά σύνολα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Επίσης ο αρχαιολογικός χώρος Αμφιαρείου στον Ωρωπό θα παραμείνει ανοικτός για το κοινό έως τις 24.00 με εκδήλωση που περιλαμβάνει ηχογραφημένη απαγγελία ποιημάτων. To Κάστρο Χώρας Κυθήρων και η Μόνιμη Έκθεση Οικοσήμων θα παραμείνουν επισκέψιμα για το κοινό μέχρι τα μεσάνυχτα. Όπως κάθε χρόνο, με την αυγουστιάτικη πανσέληνο διοργανώνονται εκδηλώσεις και σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία της Θεσσαλονίκης: Τη Δευτέρα 12 Αυγούστου στο Γαλεριανό Συγκρότημα διοργανώνεται μουσική εκδήλωση στον χώρο που θα είναι ανοικτός για το κοινό από τις 20:00 έως τις 23:00 όπως και στο μνημείο της Ροτόντας Την Πέμπτη 15 Αυγούστου, στον αύλειο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης θα δοθεί συναυλία με το συγκρότημα «Γης Μαδιάμ» με παραδοσιακά αλλά και έντεχνα τραγούδια. Το ίδιο βράδυ η είσοδος είναι ελεύθερη στις υπαίθριες εκθέσεις του Μουσείου. Την ίδια μέρα, στις 21.30, στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού διοργανώνεται μουσική βραδιά με τίτλο «Πανσέληνος στο Μουσείο». Το κοινό θα απολαύσει αγαπημένα τραγούδια από το ελληνικό και το διεθνές ρεπερτόριο.

ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΒΑΣΙΛΗΣ ΨΩΜΑΣ

κδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία σε όλη τη χώρα προγραμματίζονται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για την αυγουστιάτικη πανσέληνο. Οι εκδηλώσεις ξεκινούν από τις 11 και ολοκληρώνονται στις 19 Αυγούστου. Συνολικά 97 αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και μουσεία της χώρας θα παραμείνουν ανοιχτά για να απολαύσει το κοινό το πιο λαμπερό φεγγάρι του καλοκαιριού και σε 48 από αυτά θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις, κυρίως μουσικές συναυλίες. Η είσοδος σε όλους τους χώρους είναι ελεύθερη για το κοινό. Για τον εορτασμό της πανσελήνου του Αυγούστου που συμπίπτει για το 2019 με την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου, επιλέχθηκε ως θέμα της αφίσας η Ι. Μονή Παναγίας Χρυσοπηγής στη Σίφνο. Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού διοργανώνει από το 2002 τις εκδηλώσεις της αυγουστιάτικης πανσελήνου προσφέροντας στο κοινό την ευκαιρία να απολαύσει μια καλοκαιρινή βραδιά κάτω από το φως του αυγουστιάτικου φεγγαριού στους αρχαιολογικούς χώρους, τα μνημεία και τα μουσεία της χώρας. Σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ, ο απολογισμός των εκδηλώσεων του 2018 ξεπέρασε τους 100.000 επισκέπτες (έναντι των 74.970 επισκεπτών για το 2017 και 63.795 για το 2016) που κατέκλυσαν αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία σε όλη την επικράτεια.

ΑΤΖΕΝΤΑ

Open air Film Festival στον Άγιο Δημήτριο

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Φεστιβάλ Ρεματιάς, στο Χαλάνδρι

Το Φεστιβάλ Ρεματιάς του Χαλανδρίου έχει πλέον καθιερωθεί ως σημείο αναφοράς για τα βράδια του καλοκαιριού. Ο πολιτισμός συναντά την αλληλεγγύη, καθώς ο Δήμος Χαλανδρίου προσφέρει τις περισσότερες εκδηλώσεις με ελεύθερη είσοδο, καλώντας όσους πολίτες μπορούν να προσφέρουν εθελοντικά τρόφιμα και φάρμακα για το το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου, το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Χαλανδρίου και για τις δομές αλληλεγγύης στους πρόσφυγες. Οι εκδηλώσεις γίνονται στο φιλόξενο Ευριπίδειο Θέατρο στη Ρεματιά του Χαλανδρίου και οι παραστάσεις τον Αύγουστο αρχίζουν στις 8.30 μμ. Οι εκδηλώσεις του Αυγούστου: Σάββατο 24 -Συναυλία από τον σύλλογο Νέοι Ορίζοντες Ελλήνων Ρομά Δευτέρα 26- Μουσική παράσταση από το μουσικό σύνολο A Companhia Artistica. Μελοποιημένη ποίηση του Κ. Παλαμά Τρίτη 27- Οπερέτα Πρώτη αγάπη (στα ελληνικά) του Νίκου Χατζηαποστόλου. Από την Εθνική Λυρική Σκηνή Τετάρτη 28 - Συναυλία κουβανέζικης μουσικής με το συγκρότημα Loca Latina

Οι θερινές κινηματογραφικές προβολές στον Άγιο Δημήτριο, συνεχίζονται για δεύτερη χρονιά με το Στρογγυλό Open Air Film Festival. Τα καλοκαιρινά βράδια της πόλης γεμίζουν με μερικά από τα καλύτερα έργα της 7ης Τέχνης. Ο Άγιος Δημήτριος έχει το δικό του θερινό σινεμά, στον αίθριο χώρο του Στρογγυλού Σχολείου, όπου οι προβολές αρχίζουν στις 9, με ελεύθερη είσοδος. Το Στρογγυλό Σχολείο βρίσκεται στη λεωφόρο Παπάγου 23, στον Άγιο Δημήτριο.

Φεστιβάλ Άνδρου

Ο Θεατρικός Πολιτιστικός Όμιλος Σύρου «ΑΠΟΛΛΩΝ», παρουσιάζει στο Ανοιχτό Θέατρο Άνδρου την τραγωδία του Σοφοκλή «Ηλέκτρα», την Τρίτη 20 Αυγούστου (ώρα 21:00). Μια τίμια επικοινωνία με τον αρχαίο δραματικό θησαυρό μας, το αιώνιο έργο, που εκτιμάται και θαυμάζεται από την ανθρωπότητα ολόκληρη. Με την παράσταση αυτή το Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου εντάσσει στο πλούσιο καλλιτεχνικό του πρόγραμμα την κυκλαδίτικη καλλιτεχνική δημιουργία. Φεστιβάλ Άνδρου, Ανοιχτό Θέατρο Άνδρου

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

37

Αθέατοι Κόσμοι, στην Κίμωλο Σύγχρονη ελληνική τέχνη από τη συλλογή του Κυριάκου Τσιφλάκου

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ «Σινεμά με θέα» Από την Δευτέρα 26 Αυγούστου επανέρχεται το «Σινεμά με θέα» στο νέο κτίριο του Μεγάρου Μουσικής με νέες προβολές. Δευτέρα 26 & Τρίτη 27 Αυγούστου, 21:00: “Το ξέρουν όλοι” και Τετάρτη 28 & Πέμπτη 29 Αυγούστου, 21:00: “Καλοκαιρινές νύχτες”.

«Ορέστεια» του Αισχύλου από το Εθνικό Θέατρο

Στο θέατρο Δάσους το ενδιαφέρον στρέφεται στις θεατρικές παραστάσεις με την πολυαναμενόμενη «Ορέστεια» του Αισχύλου από το Εθνικό Θέατρο. Τρεις σκηνοθέτιδες παρουσιάζουν σε ενιαία παράσταση την «Ορέστεια», τη μοναδική σωζόμενη τριλογία του αρχαίου δράματος, με την ίδια δημιουργική ομάδα ηθοποιών και συντελεστών. Τον Αγαμέμνονα σκηνοθετεί η Ιώ Βουλγαράκη, τις Χοηφόρους η Λίλλυ Μελεμέ και τις Ευμενίδες η Γεωργία Μαυραγάνη. Στις 26 Αυγούστου: Αγαμέμνων και 27 Αυγούστου: Χοηφόροι, Ευμενίδες. Η έκθεση «Αθέατοι Κόσμοι», που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κιμώλου, παρουσιάζει το χρονικό μιας διαδρομής. Την αθέατη πλευρά μιας συλλογής σύγχρονης τέχνης όπου συναντά την ιστορική διαδρομή των ευρημάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Κιμώλου και συνυπάρχει μαζί τους. Δυο δρόμοι που καταλήγουν σε έναν κοινό παρονομαστή. Στο αρχέγονο συναίσθημα της δημιουργίας. Στην τέχνη. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται πτυχές της ελληνικής τέχνης από τη δεκαετία του 1950 έως τις μέρες μας. Παρουσιάζονται κυρίως έργα της γενιάς του 1950-1960 αλλά και κάποια πιο σύγχρονα. Έργα τα περισσότερα από τα οποία δεν έχουν εκτεθεί στο ευρύ κοινό. Ανάμεσα τους έργα των: Ακριθάκη Αλέξη (1939-1994), Γαΐτη Γιάννη (1923-1984), Θεοφυλακτόπουλου Μάκη (1939- ), Κανιάρη Βλάση (1928-2011), Κεσσανλή Νίκου, (1930-2004), Κουλεντιανού Κώστα (19181995), Κουνέλλη Γιάννη (1936-2017), Παρμακέλη Γιάννη (1932- ), Πατσόγλου Αριστείδη (1941- ), Πράσινου Μάριου (1916-1985), Ρόρρη Γιώργου (1963- ), Σακαγιάν Εδουάρδου (1957-), Τάκι (Βασιλάκη) (1925- ), Τέτση Παναγιώτη (1925- 2016). Αρχαιολογικό Μουσείο Κιμώλου. Διάρκεια: 18 Ιουνίου- 30 Σεπτέμβριου 2019 Γενικός Συντονισμός: Δημήτρης Αθανασούλης, Υπεύθυνη Μουσείου: Πέγκυ Πάντου Επιμέλεια Έκθεσης: Πέτρος Κοσμάς Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός: Ελένη Γεωργούλη

38

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Αρχαιολογία εν καιρώ πολέμου στο Κιλκίς Φωτογραφίες, κείμενα, καρτ ποστάλ αλλά και επιλεγμένα αρχαιολογικά αντικείμενα, στρατιωτικά ευρήματα από τις πρώτες ανασκαφές τόσο στη διάρκεια όσο και αμέσως μετά τον πόλεμο, διοράματα αναπαράστασης οχυρωματικών εγκαταστάσεων (καθώς και εκπαιδευτικό οπτικοακουστικό υλικό περιλαμβάνει η έκθεση «Αρχαιολογία εν καιρώ πολέμου στο Κιλκίς. Από τα χαρακώματα των μαχών… στα σκάμματα των ανασκαφών». Η έκθεση μεταφέρθηκε από τον Ιούλιο (από το Κιλκίς όπου πρωτοπαρουσιάστηκε ) και φιλοξενείται στο Γενί Τζαμί Θεσσαλονίκης. Η έκθεση αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Η είσοδος είναι δωρεάν. Η έκθεση λειτουργεί ως τις 28 Σεπτεμβρίου από Δευτέρα έως Παρασκευή, ώρες 10.00 - 16.00 και Σάββατο 11.00 - 15.00.