KTO PYTA TEN WIE - TOM I

pielęgnuj dziecięcą ciekawość świata

KTO PYTA TEN

WIE TOM 1

KTO PYTA TEN WIE to seria publikacji przygotowanych w ramach zajęć Kształtowanie kompetencji społeczno-przyrodniczych dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

TOM I - przygotowany przez studentki specjalności Edukacja elementarna i terapia pedagogiczna TOM II - przygotowany przez studentki i studentów specjalności Edukacja elementarna i wychowanie fizyczne TOM III - przygotowany przez studentki specjalności Edukacja elementarna i nauczanie dzieci z niepełnosprawnością intelektualną TOM IV - przygotowany przez studentki specjalności Edukacja elementarna i terapia pedagogiczna (niestacjonarny tryb studiów) Autorki i autorzy indywidualnie opracowywali tekst i szatę graficzną wybranego przez siebie zagadnienia, dlatego możemy zaobserwować różnorodne style pisarskie, a także aranżacje graficzne.

Nad powstaniem publikacji oraz jej złożeniem czuwała prowadząca zajęcia - mgr inż. Anna Klichowska.

Publikacje powstały wyłącznie w celach edukacyjnych i chcemy się nimi dzielić w sieci, aby popularyzować wiedzę. Nie będziemy z nich czerpać żadnych korzyści majątkowych. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby wykorzystane zdjęcia pochodziły z domeny publicznej, a przy każdym opracowaniu podajemy źródła zamieszczonych treści.

—————————————

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Studiów Edukacyjnych

K T O P Y TA TEN WIE

Poznań, 2019

W P R OWA DZ E NI E Wiemy, że pytania stawiane przez dzieci są dowodem ich zaciekawienia otaczającym światem. Pragną one poznać go i zrozumieć jak najlepiej. Jako dorośli nauczyciele, opiekunowie, rodzice - chcemy, aby wiedza, którą będziemy się dzielić z dziećmi, była jak najbardziej rzetelna. Zadbałyśmy zatem o to, by w ciekawy sposób zaprezentować propozycje odpowiedzi na wybrane dziecięce pytania. Zagadnienia zebrałyśmy w kilka obszarów tematycznych.

Na pierwszym etapie prac wybrane dziecięce pytania skierowałyśmy do kilkunastu osób w różnym wieku, by określić stan wiedzy społeczeństwa na dany temat.

Następnie została przeprowadzona analiza źródeł, dzięki czemu nasze odpowiedzi zostały osadzone w badaniach i teoriach naukowych. Ponadto starałyśmy się zaproponować różnego rodzaju aktywności związane z pytaniem, dzięki którym dziecko mogłoby samodzielnie konstruować swoją wiedzę.

Chcemy pielęgnować dziecięcą ciekawość świata!

Jeżeli Ty również, to zapraszamy Cię do lektury naszej publikacji.

S PI S TR E Ś CI I CZŁOWIEK Dlaczego dzieci rosną, a dorośli nie / Angelika Słomska Dlaczego człowiek mruga / Marta Zabojsca Dlaczego zęby mleczne wypadają / Adriana Przybyła Dlaczego ludzie mają różne kolory skóry / Karolina Adamska Dlaczego ludzie siwieją / Klaudia Gauza Co się z nami dzieje, gdy śpimy / Izabela Napierała Dlaczego duża ilość jedzenia męczy / Anna Wojczyńska Dlaczego jednym coś smakuje, a innym nie / Karena Kroschel II JEDZENIE Skąd się biorą dziury w serze / Jowita Radsak Dlaczego sól jest słona / Dobrawa Gumbis Dlaczego masło jest żółte, skoro mleko jest białe / Marta Kruszyńska Dlaczego płaczemy od krojenia cebuli / Alicja Hojan Co jest zdrowsze, owoce czy warzywa / Zuzanna Matysiak III ROŚLINY Dlaczego rośliny są zielone / Katarzyna Koperska Jak rośliny wytwarzają tlen / Katarzyna Filipiak Dlaczego liście zmieniają kolor / Joanna Stępniak Dlaczego kwiaty pachną / Marta Wawrzyniak Dlaczego nie jemy muchomorów / Aleksandra Rejniak Czy rośliny czują / Marta Mleczak Po co są martwe drzewa w lesie / Aleksandra Nowak Czy pokrzywy parzą psy / Oliwia Makowska IV ZWIERZĘTA Czym są ssaki / Marta Wiśniewska Jak długo żyją pszczoły i co robią w trakcie swojego życia / Aleksandra Podgórska Dlaczego pszczoły bzyczą a nie gwiżdżą / Klaudia Antczak Co kaczka ma między palcami / Joanna Jackowska Dlaczego chomik śpi w ciągu dnia, a bawi się nocą / Celina Cyrok Czy zwierzęta w Wigilię przemawiają ludzkim głosem / Patrycja Plaszczyk V ZIEMIA I KOSMOS Jak powstaje tęcza / Karina Skołożyńska Dlaczego słońce świeci / Samanta Jahns Skąd się bierze deszcz / Weronika Stachowiak Skąd się bierze śnieg / Paulina Zielińska Dlaczego jedne chmury są jasne a inne ciemne / Marta Szubińska Dlaczego gwiazdy mrugają / Daria Walczak Co to jest grawitacja / Katarzyna Nawrot Czy jest inna planeta, na której żyją ludzie / Karina Michalak Dlaczego woda w morzu jest słona / Dominika Matyszewska VI HISTORIA I KULTURA Jak budowano piramidy / Marta Słoboda Gdzie leży Atlantyda / Patrycja Nijawska Dlaczego na świecie jest tyle religii / Natalia Frajtag Skąd się biorą pieniądze / Justyna Piaszczyk

CZŁOWIEK

Dlaczego d

zieci rosną , a dorośli n ie?

Michał, 7lat.

Pamiętaj, że gdy jesteśmy dziećmi, w naszym ciele są komórki których ilość się zwiększa, a dzięki temu rośniemy.

W większości przypadków przestajemy rosnąć gdy osiągniemy 25lat, to wiek w którym jesteśmy już dorośli.

To na pewno ma związek z wiekiem, z naszymi kośćmi i ich rozwojem.

Mateusz, 30 lat.

Jak to jest z tym mlekiem?

Mleko bezpośrednio nie wpływa na wzrost.

Dzieci rosną, bo piją dużo mleka!

Dorośli nie piją dużo, dlatego nie rosną!

Krystian, 8 lat.

Jednak mleko ma w sobie wapń, który buduje nasze mocne kości.

Rośniemy ponieważ w naszych kościach znajduje się tkanka chrzęstna która się rozrasta.

Gdy kończymy 20 lat, ta tkanka zanika i kości już nie rozrosną się bardziej.

Inaczej nazywamy to kostnieniem.

CIEKAWOSTKA

Są kraje, w których dominuje populacja niskich osób na przykład: Japonia, Indonezja, Wietnam, Peru oraz takie, w których żyje dużo wysokich ludzi Norwegia, Dania, czy Serbia.

Zdrowe odżywianie

Genetyka może mieć wpływ na wzrost poprzez dziedziczenie, ale nie zawsze tak się dzieje.

Jako dzieci chcemy być wysocy.

Co może nam w tym pomóc?

Dziewczynki rosną szybciej od chłopców.

Aktywność fizyczna

Ilość snu 6-12 lat - 9/12 godzin.

13-18 lat- 8/10 godzin Autor-Angelika Słomska

Źródła - Biologia na czasie 2, zestaw roszerzony dla liceum, wydawnictwo Nowa Era, https://www.mjakmama24.pl Biologia kości - wydawnctwo PWN -Jan Józef Kuryszko, Tadeusz Niedźwiecki

DLACZEGO CZŁOWIEK MRUGA

MARTA ZABOJSCA

CZYM JEST MRUGANIE? Mruganie to szybki, trwający 300400ms, ruch powiek prowadzący do zamknięcia oczu.

PO CO JEST MRUGANIE? Jest odruchową odpowiedzią na bodźce zewnętrzne i chroni oczy przed ciałami obcymi, jaskrawym światłem i urazami.

CO DAJE MRUGANIE? Jest przede wszystkim nieustannym nawilżeniem oka, dzięki niemu na powierzchni oka rozprowadzone są łzy które stają się jego warstwą ochronną.

JAK CZĘSTO MRUGAMY? Człowiek mruga średnio od 10 do 20 razy na minutę co daje około 14 tysięcy mrugnięć dziennie. Mrugamy rzadziej podczas pracy przed monitorem, a częściej kiedy się denerwujemy.

ŹRÓDŁO

WWW.OPTOMETRIA.INFO | WWW.WEISSKLINIK.PL | WWW.NAUKAWPOLSCE.PAP.PL

Co na ten temat myślą dzieci?

ć, bo ą n s a z y nie b e ż o g zy. e c t o a l e d t ę y i n amk z Mrugam y m a to m y m i p ś lata jak Adam, 3

Mrug amy, bo co stało ś by gdyb się n yśmy am n i e Tosia mrug , 6 la ali. t

my a g u r M

a. g u r m tło a i w ś bo ta

la Miłek, 4

Gdzie dowiem się więcej?

Zestaw: „Sekcja okaodlotowa nauka” COBI

Ksiązka: „Jak to działa? Ciało człowieka” Nikola Kucharska

Wystawa: BODY WORLDS (aktualnie do 26.06.19Gdańsk) A WIESZ ŻE...?

- rekiny nie mrugają, ale poruszają oczami w tył podczas jedzenia - mięsień, który porusza powieką w czasie mrugania, jest najszybszym mięśniem w ludzkim ciele - grupa ludzi oglądających ten sam film ma skłonność do jednoczesnego mrugania

ŹRÓDŁO

WWW.OPTOMETRIA.INFO | WWW.WEISSKLINIK.PL | WWW.NAUKAWPOLSCE.PAP.PL

DLACZEGO

ZĘBY

MLECZNE

WYPADAJĄ

?

MARCELINA, LAT 5

ROSNĄ, BY WYPAŚĆ.. ?

Czaszka dziecka przed utratą zębów mlecznych. Już uformowane zawiązki zębów stałych umiejscawiają się w drugim rzędzie za zębami mlecznymi, od strony języka.

Na pewno nie raz, zastanawiałeś się dlaczego

Twoje zęby wypadają ?

Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta! Wyobraź sobie, że każdy z nas ma w dziąsłach kolejny rząd zębów, które są nazywane "zębami stałymi". To właśnie one są sprawcami całego zamieszania. Zęby stałe chcąc wyjść z dziąseł, wypychają mleczaki na zewnątrz. Nasze pierwsze zęby są delikatne i wypadają bez problemu, a ich miejsce zajmują zęby stałe i zostają z nami na dłużej.

Czy wiesz, że ..?

Rekiny mają pewnie wiele zmartwień, ale troska o zęby do nich nie należy. Te bowiem rosną im przez całe życie. Niektóre gatunki mają nawet 50 rzędów zębów. Żarłacze mogą wymieniać w ciągu życia 35 000 zębów.

Czy powinniśmy dbać o zęby

mleczne skoro i tak wypadną ?

OCZYWIŚCIE, ŻE TAK !

To, że mleczaki wypadają nie oznacza, że można je zaniedbać. Aby nasze zęby stałe były mocne i zdrowe musimy dbać o nasze mleczaki przez cały czas !

Zatem Myjemy codziennie ząbki, Chodzimy regularnie do dentysty, Ograniczamy cukier i kolorowe napoje.

Żeby zdrowe zęby mieć,

trzeba tylko chcieć !

Źródła na podstawie, których został opracowany artykuł: www.mp.pl www.hellozdrowie.pl www.o2.pl www.stomatologiacichon.pl www.dental4you.pl

Jeśli zaciekawił Cię ten temat i masz ochotę dowiedzieć się więcej, zorganizujcie wraz ze swoją klasą spotkanie z dentystą. Może akurat rodzic jednego z Twoich kolegów jest stomatologiem i chętnie podzieli się z Wami swoją wiedzą. Poproście go, aby przyniósł odpowiednie narzędzia, które dokładnie zilustrują cały proces wypadania zębów mlecznych.

Przygotujcie inne pytania, które Was ciekawią, a z pewnością dowiecie się czego tylko chcecie !

Adriana Przybyła

Dlaczego ludzie mają różne kolory skóry?

Ludzie mają różne kolory skóry, ponieważ każdy człowiek jest inny.

Ludzie pochodzą z różnych zakątków świata, na których panuje różnorodny klimat, stąd różne kolory skóry

Ankietowany nr. 1

Ludzie mają różne kolory skóry, ponieważ na świecie istnieje wiele kultur, świat jest bardzo ciekawy i żeby nie było nudno to mamy różne kolory skóry.

Ankietowany nr.2

Ludzie mają różne kolory skóry, ponieważ się bardziej opalili od pozostałych.

Ankietowany nr.3

Powstało wiele teorii na temat zróżnicowania koloru skóry. Za najtrafniejszą uważa się korelacje między pigmentacją skóry, a promieniami słonecznym. Koncepcję, że pigmentacja wyewoluowała jako adaptacja do poziomów światła, popiera obserwacja warunkowych zmian pigmentacji, które zachodzą przy wystawieniu na działanie słońca, a mianowicie opalanie się. Ludzie o jasnej skórze ciemnieją, kiedy przebywają na słońcu.

Po prawej stronie, na górze możemy zauważyć zróżnicowanie pigmentacji skóry na poszczególnych częściach świata, natomiast poniżej roczną średnią intensywność promieni UV, gdzie najjaśniejsza wskazuje na największą.

Jak zatem odpowiedzieć na pytanie dziecku?

Człowiek ma w swojej skórze pewne komórki, które nadają jej kolor. Pod wpływem promieni słonecznych te komórki ciemnieją. W różnych miejscach na świecie możemy zauważyć różną ilość światła, przez co niektórzy mogą mieć ciemniejszy kolor skóry od innych.

Wszystkie dane pochodzą z bloga poświęconego ewolucji: whyevolutionistrue.wordpress.com Autorka: Karolina Adamska

( Michał, lat 7)

Siwienie włosów

Za naturalny kolor włosów odpowiedzialne są melanocyty, czyli komórki wytwarzające substancje koloryzujące, tzw. melaniny. Kolor włosów powstaje w ten sposób, że ziarniste cząstki barwnika osiadają na kreatynowych włóknach, z których zbudowany jest włos. Co ciekawe, pierwsze siwe włosy wcale nie są siwe, a białe lub bladożółte. Włosy pozbawione barwnika pojawiają się wtedy, gdy melanocyty źle pracują. Za siwienie włosów odpowiadają przede wszystkim geny.

Według dr Mercoli Gdy skończysz 30 lat, masz 10 do 20% szans na pojawienie się siwych włosów z każdą mijającą dekadą.

Faktem jest, że w końcu praktycznie każdy stanie się siwy.

Rys. 1

Twój kolor włosów zależy od pigmentu zwanego melaniną. Włosy mogą zawierać ciemną melaninę (eumelaninę)(rys.2) i jasną melaninę (feomelaninę)(rys.1),które mieszają się, tworząc wiele odcieni włosów u ludzi.

Przez infekcję wirusową jesteśmy w stanie posiwieć w ciągu jednej nocy, może to dopaść każdego .

Rys.2

Kiedy jesteś młody, specjalne pigmentowe komórki macierzyste - melanocyty, wstrzykują pigment do komórek zawierających keratynę. Keratyna to białko budujące włosy, odpowiedzialne za nadanie mu odpowiedniego koloru. Z wiekiem, ilość melaniny się zmniejsza, dlatego włosy stają się siwe, a ostatecznie białe (co oznacza, że nie ma już w nich melaniny).

Przyczyna zmniejszenia ilości melaniny, przez co włosy stają się siwe, pozostawała tajemnicą, aż do teraz. Międzynarodowy zespół naukowców odkrył pierwszy gen związany z siwieniem włosów.

Gen, który wcześniej był związany z blond włosami u Europejczyków, został teraz powiązany z siwymi włosami, ponieważ stanowił przyczynę około 30% siwych włosów wśród uczestników badania. Za pozostałe 70 % prawdopodobnie odpowiadają czynniki takie jak wiek, środowisko, stres i inne.

W badaniu zeskanowano całe genomy ponad 6 000 mieszkańców Ameryki Łacińskiej w poszukiwaniu genów związanych z cechami włosów głowy i twarzy, w tym odpowiedzialnych za siwienie, łysienie, grubość brody, monobrew, grubość brwi i wiele innych.

Każdy człowiek po ukończeniu ok. 30 r.ż. siwieje.

Dzieje się tak, gdy komórki w naszym ciele produkujące pigment/ barwnik, przestają dobrze funkcjonować przestają dostarczać go do włosów.

Siwe włosy mogą pojawić się także u młodych osób, jeśli się źle odżywiają, palą papierosy, dużo się stresują.

WEDŁUG MOJEJ OPINII : Włosy siwieją gdy komórki przestają dobrze funkcjonować i „podawać” barwnik do włosów. Można przedwcześnie osiwieć na własne życzenie przez używki , lub nieodpowiedni sposób odżywiania, a także stres.

SONDAŻ Większość zapytanych osób uważa, że siwienie włosów to naturalny proces, nie zastanawiają się dlaczego tak się dzieje.

BIOGRAFIA: - https://www.tvp.info/1137122/geny-odpowiadaja-za-siwewlosy?fbclid=IwAR0fPOAC8C1UIR2tppl98_K-3MMNluFWeK0iCI2zCLHG6F8QRcsxXbru9Ws - https://www.focus.pl/artykul/posiwiec-przez-noc-z-powodu-grypy-jak-tomozliwe?fbclid=IwAR26LoOxcAFapTjpZiiCLUdCMf-c_Iw1UnVjjeEnxYv2Q9yGFXjeDS21888 - https://portal.abczdrowie.pl/siwienie-wlosow?fbclid=IwAR2GzgPfk1rniSis7EimJe3rpbaoTwl_JRIqyi8-z-VmqgKxOw0PlxCqZ8

Klaudia Gauza, Edukacja elementarna i terapia pedagogiczna, I rok II stopnia

Co się z nami dzieje, gdy śpimy? mózg nie śpi

pytanie 8-latka

Czy zastanawiałeś się kiedyś co się dzieje w naszym ciele gdy śpimy? Być może byłeś przekonany, że gdy śpisz odpoczywasz i całe Twoje ciało nic nie robi, mózg śpi tak samo jak ty, a wszystkie komórki (czyli najmniejsze elementy, które budują twój organizm) mają przerwę tak jak mama i tata, gdy wrócą z pracy? Jeśli tak myślałeś niestety nie masz racji. Przeczytaj dalej by dowiedzieć się, jak pracuje nocna zmiana?

Porównajmy nasze ciało do wielkiej firmy, w której cały czas ktoś musi pracować i nie można zrobić od tej pracy przerwy, ponieważ są takie czynności jak na przykład oddychanie, bicie serca oraz płynięcie krwi, które odbywają się przez całe nasze życie i nie można wziąć urlopu, ponieważ byłoby to dla nas bardzo niebezpieczne. Gdybyś tam pracował na pewno szybko byś się zmęczył prawda? – tak właśnie pracują komórki w Twoim ciele, czyli najmniejsze elementy ciała widoczne pod mikroskopem. Ci bardzo mali pracownicy wykonują cały czas ogromną pracę. No właśnie więc, po co my śpimy jeśli one muszą cały czas pracować?

W czasie snu nadal komórki pracują, ale wolniej, ponieważ również one potrzebują odpoczynku, pracują z mniejszym tempem przez co efekty ich pracy są mniejsze, lecz na tyle duże, by nadal wszystko działało. Jest to bardzo potrzebne, bo jeśli komórki działały by tak samo szybko i sprawnie co w ciągu dnia, skończyłaby im się energia i nie mogłyby już robić wszystkiego tak byśmy byli zdrowi i silni, dlatego właśnie sen jest bardzo ważny.

Wyobraź sobie, że masz sprawdzian na który nic nie umiesz, więc uczysz się cały dzień i noc.

Czy następnego dnia będziesz mieć siłę, by dobrze go napisać, nawet jeżeli wszystkiego się nauczyłeś? - Raczej nie – i właśnie w ten sposób funkcjonuje nasze ciało, potrzebuje wypoczynku, by móc zdobyć nową energię do pracy.

Co robi nasze ciało, by nadal pracować w nocy i jednocześnie wypocząć? Serce pompuje wolniej krew dzięki czemu również komórki krwi mogą troszkę odpocząć – wykonują trucht, a nie szybki bieg, lecz nigdy się nie zatrzymują. Temperatura naszego ciała się obniża i oddychamy wolniej – jest to spowodowane tym, że komórki, które tworzą mięśnie (elementy ciała niezbędne do tego, by móc się ruszać) zwalniają swoją pracę. Oddychanie to też ruch (gdybyś miał co do tego wątpliwości nabierz powierza i wypuszczaj je powoli, patrząc jednocześnie na swój brzuch i klatkę piersiową). komórka krwi

Jest jednak jedna czynność, która w nocy przyspiesza, a nie zwalnia – jest to gojenie się ran. Pewnie zauważyłeś, że gdy tata i mama mają więcej czasu, zabierają się za drobne remonty w domu, po to, żeby był trwalszy, nowszy i ładniejszy. Tak samo w naszym ciele, gdy się przewrócisz na rowerze i zedrzesz naskórek z kolana to właśnie w nocy komórki jak cegły w domu odbudowują uszkodzony kawałek ciała również po to, żeby był trwalszy i ładniejszy. Również dlatego osobom chorym, zaleca się dużo snu, bo wtedy przez to, ze wszystko w organizmie odbywa się wolniej można zająć się tak zwanymi "remontami i naprawami” czyli zdrowieniem i odbudową tego co nie działa. To tak samo jak na drodze, służby drogowe łatają dziury wtedy gdy jeździ mniej samochodów, a nie wtedy gdy wszyscy jadą do szkoły i pracy. komórki są jak cegły w budowie domu

faza snu z ruchami gałek ocznych

faza snu bez ruchów gałek ocznych

W nocy zdarza się, że mamy jakiś sen. Sen dzieli się na 2 rodzaje – sen z ruchami gałek ocznych i bez ruchów gałek ocznych. Gdy zasypiasz mózg przez pewien czas odpoczywa (faza bez ruchów gałek ocznych), a następnie zaczyna ponownie swoją aktywną pracę ( faza z ruchami gałek ocznych) – to wtedy w Twoim mózgu odbywa się porządkowanie pamięci. Gdy ty sprzątasz swój pokój porządkujesz zabawki odkładając klocki do kartonika z klockami, a książki na półkę gdzie znajduje się reszta książek. To samo robią komórki pamięci, łączą informacje, których uczyłeś się w ciągu dnia, tak by powstała z tego całość. Zdarza się tak, że w czasie układania zabawek coś się pomyli na przykład wśród klocków znajdzie się samochód. Zdarza się to również w mózgu – powoduje to często sny, które nie mają sensu.

Wszystkie te wspomnienia mogą powodować różne sny, a także koszmary. Według naukowców sny mogą przedstawiać to czego się boimy lub coś o czym marzymy. Mogą być pomieszanymi wspomnieniami lub czymś co wydaje nam się prawdziwe. Na sny wpływają również emocje czyli to co czujemy danego dnia na przykład złość, radość, smutek, strach. Marzenia senne są historią stworzoną przez mózg podczas snu i może trwać od 5 do 30 minut. W ciągu nocy może Ci się przyśnić nawet cztery lub pięć snów, lecz nie wszystkie pamiętasz – najczęściej zapamiętujemy sny gdy obudzimy się podczas ich trwania.

Następnie po części snu z ruchami gałek ocznych znowu wraca sen bez ruchów gałek ocznych i tak przez całą noc na zmianę oczy się ruszają lub nie.

Ciekawostki Liczenie owiec wcale nie pomaga w zasypianiu, Wszyscy śnią w nocy, lecz nie wszyscy to pamiętają, Średnio człowiek przesypia 25 lat swojego życia, 11 dni i 24 minuty bez snu - tyle wynosi rekord

Jeśli chcesz dowiedzieć się jeszcze więcej: Obejrzyj "Było sobie życie" odc. Nocne zmiany i naprawy, Zapytaj Higienistkę szkolną, lekarza lub nauczyciela biologii, Weź udział w warsztatach na temat snu organizowanych podczas Nocy Naukowców w Poznaniu Odwiedź "Centrum Nauki Kopernik" w Warszawie, aby obejrzeć wystawy o śnie i życiu człowieka

Bibliografia: Beaumot E. (2007) Obrazkowa encyklopedia dla dzieci, Firma księgarska Było sobie życie odc. 25 - Nocne zmiany i naprawy Pawłowski J. , Nowakowska A. (2016) Biologia na czasie 2, Nowa Era,

Opracowała: Izabela Napierała

ODPOWIEDŹ NA PYTANIE ORAZ OPRACOWANIE GRAFICZNE PRZYGOTOWANE PRZEZ ANNĘ WOJCZYŃSKĄ HIPOTEZY DZIECI I DOROSŁYCH: DZIECI: „A MOŻE DLATEGO, ŻE….

TRZEBA DŁUGO I DOKŁADNIE RUSZAĆ USTAMI?" ALBO.. "JEST GO PO PROSTU ZA DUŻO?"

KTO PROWADZI SPRAWĘ?

KAJTEK, LAT 7

WYOBRAŹMY SOBIE STÓŁ, NA KTÓRYM SĄ WSZYSTKIE NASZE ULUBIONE PRZYSMAKI. CO SIĘ NA NIM ZNALAZŁO? CZY UDA NAM SIĘ TO WSZYSTKO OD RAZU ZJEŚĆ?

JEŚLI TAK, TO ODCZUWAMY ZMĘCZENIE TAKIE JAK PO PRZEBIEGNIĘCIU BOISKA PIŁKARSKIEGO. CZUJEMY SIĘ SENNI I ZACZYNAMY ZIEWAĆ.

PYTANIE TYLKODLACZEGO?

DOROŚLI: "A MOŻE DLATEGO, ŻE... NASZ ORGANIZM CIĘŻKO PRACUJE PODCZAS TRAWIENIA JEDZENIA?"

Dlaczego duża ilość jedzenia męczy?

DOŚWIADCZENIE ETAPY DOŚWIADCZENIA: 1. WLEJ KILKA KROPEL OLEJU DO BALONU, POTRZYJ GO, A NASTĘPNIE OBRÓĆ GO, ABY WYCIEKŁ NADMIAR OLEJU; 2. WRZUĆ GARŚĆ PŁATKÓW DO ŚRODKA; 3. WLEJ OKOŁO 1 ŁYŻECZKĘ OCTU DO MIESZANKI; 4. UGNIATAJ BALON PRZEZ OKOŁO 1 MINUTĘ, A NASTĘPNIE OBRÓĆ I WYCIŚNIJ MIESZANKĘ DO MISKI. INSPIRACJA: HTTPS://HOMESCHOOLGAMESCHOOL.COM/DIGESTION-SCIENCE-EXPERIMENT/

CO MOŻE BYĆ PRZYCZYNĄ ODCZUWANIA ZMĘCZENIA PO POSIŁKU? SPOŻYWANIE ZBYT DUŻYCH ILOŚCI WĘGLOWODANÓW PROSTYCH, NP: PO ZJEDZENIU DUŻEGO KAWAŁKA TORTU CZEKOLADOWEGO, DOSTARCZASZ DO ORGANIZMU NADMIERNĄ ILOŚĆ CUKRU, KTÓRA SZYBKO TRAFIA DO KRWIOBIEGU. "TRZUSTKA ZACZYNA PRODUKOWAĆ DUŻE ILOŚCI INSULINY. PO KRÓTKIEJ CHWILI, KIEDY POZIOM CUKRU WE KRWI SPADNIE, MOŻESZ ODCZUWAĆ ZMĘCZENIE." DR J. AVIV, UKRYTE PRZYCZYNY REFLUKSU I ZGAGI, S. 100.

JEDZENIE Z WYSOKĄ ZAWARTOŚCIĄ TŁUSZCZU, NP: PO ZJEDZENIU HAMBURGERA Z FRYTKAMI "CAŁA ENERGIA ORGANIZMU SKUPIONA JEST NA TYM, ABY WALCZYĆ Z TŁUSZCZEM I GO SZYBKO ROZŁOŻYĆ" (MOŻE TO TRWAĆ NAWET 6-8 GODZIN!) ODCZUWAMY WTEDY ZMĘCZENIE W MIĘŚNIACH I MAMY TRUDNOŚCI Z KONCENTRACJĄ, PONIEWAŻ KREW POMPUJE TLEN TAM GDZIE JEST NAJBARDZIEJ POTRZEBNY- DO UKŁADU POKARMOWEGO. HTTP://WEBLOG.INFOPRACA.PL/2009/07/JEDZENIE-KTOREPOWODUJE-ZE-JESTES-SPIACY-W-PRACY/ (DOSTĘP: 27/05/2019)

DLACZEGO TAK JEST? TRAWIENIE POKARMU TO PROCES, KTÓRY „ZABIERA” NAM ENERGIĘ.

KIEDY DO NASZYCH ŻOŁĄDKÓW TRAFI ZBYT DUŻO POŻYWIENIA (NA PRZYKŁAD WSZYSTKO TO, CO ZNALAZŁO SIĘ NA WYOBRAŻONYM STOLE) ZMUSZAMY GO DO PRACY PONAD NORMĘ- DLATEGO ODCZUWAMY ZMĘCZENIE. PODCZAS TRAWIENIA POTRZEBNA JEST RÓWNIEŻ KREW, KTÓRA ODPŁYWA Z MÓZGU DO OKOLIC ŻOŁĄDKA, WĄTROBY, JELIT, NEREK I TRZUSTKI - TO SPOWALNIA DZIAŁANIE M. SIARKIEWICZ, JEDZENIE KONTRA ZMĘCZENIE, NASZEGO MÓZGU. S.12-13.

JAK ZACZĄĆ ROZMAWIAĆ Z DZIEĆMI O JEDZENIU? JAK ŻOŁĄDEK TRAWI JEDZENIE?

- GARŚĆ PŁATKÓW OWSIANYCH -BALON - OLEJ - OCET - MISKA

WYJAŚNIENIE: BALON TO NASZ ŻOŁĄDEK- ŻEBY STRAWIĆ POKARM POTRZEBUJE DO TEGO KWASU ŻOŁĄDKOWEGO (TUTAJ: OCET, OLEJ PEŁNI FUNKCJĘ OCHRONNĄ). JEST MIĘŚNIEM, WIĘC KURCZY SIĘ I ROZPRĘŻA PODCZAS TRAWIENIA (TUTAJ: UGNIATANIE).

KOMIKS PT. "GARFIELD NABIERA WAGI", DAVIS JIM

GRA PLANSZOWA "WIESZ, CO JESZ?", PROMATEK (5-11 LAT)

"BYŁO SOBIE... ŻYCIE" ODCINEK 15TRAWIENIE

WIERSZ PT. "ŻOŁĄDEK", JAN BRZECHWA

DLACZEGO JEDNYM COŚ SMAKUJE, A INNYM NIE? Inez, 9 lat

ZMYSŁ SMAKU Na naszym języku znajdują się kubki smakowe, to one odbierają informacje co właśnie jemy. Kubki smakowe sprawiają, że jedzenie nie jest tylko potrzebą zaspokojającą głód, ale także źródłem PRZYJEMNOŚCI. Często jest tak, że nie jesteśy głodni, ale sięgamy po coś ''dobrego'' - po to co nam smakuje.

Ści

WĄ

śni nak j moc no arm nos ił c i ę , ni , pop Cie ro em kaw ów ś kog ec ią oś zy zga c co ż to j eby dni e esz st. .

CHA

J

JEMY USTAMI, OCZAMI, NOSEM I USZAMI

Smak i zapach to dwa oddzielne zmysły, ale doskonale wiemy, że podczas kataru niektóre potrawy już nie smakują tak samo.

Jedzenie to uczta dla zmysłów.

Ponad połowa mózgu podczas jedzenia odbiera to co WIDZIMY. Dokonujemy oceny - co nam się podoba.

Przewidujemy smaki na podstawie kolorów potraw, czy ich zapachu.

Jedzenie także słuchamy. Kiedy coś jest chrupiące, jest oceniane jako bardziej świeże. W pewnym stopniu jemy uszami - odgłos wydawany podczas chrupania marchewki daje znać o jej świeżości, bardziej niż smak i zapach.

CZY W

.. .

E Ż , IESZ

y dów, b o l o d i ili ki ch wan ze kub a r p u a t z a r ą pe daj zej tem dlatego nie cze do s w ż i y n ż o W p dsze. obrze, o d Firmy s ł t s y . ę b i z ały s zapach nują o y j c m k e j n wydaw u fu cz we nie zy, ale c y d o ł smako us czujem

WSTRĘT DO SMAKÓW

UPODOBANIA SMAKOWE - Z POKOLENIA NA POKOLENIE Jeśli jako małe dzieci nauczyliśmy się coś jeść, to prawdopodobnie w starszym wieku będziemy to spożywać bez wstrętu oraz odbierać jako ''normalne jedzenie''.

w jednych zakątkach świata spożywa się produkty, które w innych odbierane są jako dziwactwo i okropieństwo. z pokolenia na pokolenie przekazuje się upodobania smakowe typowe dla danej kultury.

na nasz zmysł smaku mają wpływ wydarzenia, np. jeśli ktoś zatruł się kiszoną kapustą, to będzie latami patrzeć na nią ze wstrętem. Nasz mózg pamięta związek między smakiem, a różnymi wydarzeniami, które budzą określone emocje (np. wstręt).

Zadziwiający jest fakt, jakie rzeczy na świecie ludziom smakują: gnijące jaja (Chiny), pieczone owady i pająki (Tajlandia), spleśniały ser (Francja), kacze pisklęta (Filipiny), mysie noworodki (Korea), mózgi owiec (Szkocja).

Polacy też szokują inne narody np. tym, że jedzą świńską krew z kaszą (kaszanka).

www.kukbuk.pl/artykuly/skad-wzial-sie-smak/

Karena Kroschel

JEDZENIE

SKĄD SIĘ BIORĄ DZIURY W SERZE? HUBERT, LAT 6

Dziury w serze, czyli mówiąc językiem zawodowców, oka, występują w wielu rodzajach żółtych serów. Bywają większe lub mniejsze, różnią się kształtem, ale wszystkie powstają z tego samego powodu.

DZIURY W SERZE NIE SĄ SPRAWKĄ MYSZY !

ODPOWIADAJĄ ZA NIE SPECJALNE KULTURY BAKTERII. SĄ POMOCNIKAMI PRZY FERMENTACJI MLEKA. TO DZIĘKI NIM SER ZMIENIA SMAK I ZAPACH.

WYTWARZAJĄ NIEWIELKĄ ILOŚĆ DWUTLENKU WĘGLA, KTÓRY ZOSTAJE UWIĘZIONY W GĘSTNIEJĄCEJ SEROWEJ MASIE. GAZ TEN NIE MOGĄC WYDOSTAĆ SIĘ NA ZEWNĄTRZ, TWORZY PUSTE PRZESTRZENIE. I WŁAŚNIE W TEN SPOSÓB POWSTAJĄ DZIURY, ZWANE OKAMI. WIEDZIEĆ WIĘCEJ… KSIĄŻKA - JAK ZROBIĆ SER W DOMU; WŁODARSKA JOANNA

ZOBACZ WIĘCEJ… WYCIECZKA DO MLECZARNI WYKONAŁA: JOWITA RADSAK OPRACOWANO PRZY POMOCY: lovepik.com, beszamel.se.pl, expressilustrowany.pl

Dlaczego sól jest słona?

Ola, 6 lat

Sól ma bardzo szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia, a w gospodarstwie domowym jest jedną z najczęściej stosowanych przypraw. Jednak co odpowiada za jej słony smak? „Sól jest po prostu słona, wszystko ma swój smak żeby można było odróżnić co się je.”

Mężczyzna, 36 lat

„Sól jest słona dlatego, że lubi być słona, lub ma takie słone substancje w sobie.”

Dziewczynka, 11 lat

A może powinniśmy zapytać, jak to się dzieje, że odbieramy smak soli jako słony?

Powierzchnia języka pokryta jest gęsto brodawkami należącymi do dwóch typów: mechaniczne (większość) i smakowe. Na brodawkach języka znajduje się 2-5tysięcy kubków smakowych, a w nich komórki receptorowe, odpowiedzialne za odbiór bodźców smakowych.

Rozróżniamy 5-7 podstawowych receptorów smakowych, każdy mający odmienne białko receptorowe, których pobudzenie odpowiada za odczuwanie jednego ze smaków.

(Prof. K. Turlejski) „Sól kuchenna jest słona, ponieważ jej cząsteczki pasują do receptorów smaku słonego. Dzięki temu powinowactwu receptory wysyłają sygnał do mózgu, a mózg „rejestruje” smak słony.”

Można więc powiedzieć, że sól jest słona dlatego, że to my rozpoznajemy ją jako Mężczyzna, 29 lat, biotechnolog smak słony. To dzięki naszym kubkom

smakowym możemy rozpoznać czy jemy coś słonego, słodkiego, czy gorzkiego.

Źródła: Dobrawa https://wbns.uksw.edu.pl/sites/default/files/UKSW%20neurofizjologia%202016 Gumbis %208%20w%C4%99ch,%20smak.pdf http://www.medrodzinna.pl/wp-content/uploads/2016/06/mr_2016_075-082.pdf

DLACZEGO MASŁO JEST ŻÓŁTE, SKORO MLEKO JEST BIAŁE? MARYSIA, LAT 7

PODPOWIEDŹ Jeśli chcesz na własne oczy przekonać się, dlaczego masło jest żółte, skoro mleko jest białe, zaproponuj swojej rodzinie lub pani nauczycielce, wycieczkę do gospodarstwa agroturystycznego lub mleczarni.

To może być bardzo ciekawe doświadczenie.

OK 3% TŁUSZCZU

"To chyba dlatego, że masło jest bardziej tłuste, ale tak do końca to nie wiem."

OK 80% TŁUSZCZU

Zosia, lat 24

"Nie mam pojęcia, ale może chodzi o to, że krowy jedzą dużo trawy?"

Mateusz, lat 48

ODPOWIEDŹ Jak zapewne wiesz, krowy jedzą głównie trawę i kwiaty.W tych roślinach jest żółtopomarańczowy barwnik, który nazywa się "beta-karoten".

Jest on schowany pod osłonką w kuleczkach tłuszczu, które pływają w mleku. Niestety nie są one widoczne gołym okiem, a żeby je zobaczyć potrzebujemy specjalny mikroskop.

Jednak gdy ubijamy masło z tłustej śmietany, rozrywamy kuleczki tłuszczu i barwnik wypływa, dlatego masło staje się żółte!

aaamuuusisz wiedzieć, że właśnie za sprawą tego barwnika marchewka jest pomarańczowa

Czasami producenci masła, które kupujemy w sklepie chcą nas przechytrzyć! Wiedzą oni, że bardzo lubimy, kiedy masło jest żółte, dlatego dodają do niego sztuczny, chemiczny barwnik o tym właśnie kolorze.

Nie jest on szkodliwy dla naszego zdrowia, ale masło nie jest już wtedy takie naturalne, jak zrobione z prawdziwej śmietany bez sztucznych barwników . Źródło: http://wyborcza.pl/7,75400,20853028,dlaczego-maslo-jest-zolte-skoro-mleko-jest-biale.html Przygotowała: Marta Kruszyńska

Dlaczego płaczemy od krojenia cebuli ?

Jakub lat 10

Płaczemy podczas krojeniu cebuli , ponieważ krojąc ją naruszamy jej delikatną budowę . W momencie przecięcia cebuli wydostają się substancje , które są w niej zamknięte.

Jedna z tych substancji nazywa się alliinaza ,a druga nazywa się prensco , która zawiera siarkę . Gdy dochodzi do połączenia tych dwóch substancji tworzy się gaz siarkowy.

Gdy ten gaz zetknie się z wodą ,czyli naszym okiem powstaje kwas siarkowy. Jego obecność w oczach jest przyczyną ich pieczenia, a organizm broni się przed nią łzawieniem oczu .

Kwas ten jest substancja drażniąca, organizm próbuje ją rozcieńczyć, produkując coraz więcej łez. Dlatego większość sposobów , które mają uchronić nas przed płaczem, polega na ochronie oczu.

Co zrobić by nie płakać krojąc cebulę ?

Jednym ze sposobów jest odsunięcie głowy jak najdalej od krojonej cebuli , Można zwilżyć cebulę wodą lub kroić pod wodą , Podczas krojenia założyć okulary do pływania lub gogle , Przed krojeniem można schłodzić cebulę - wówczas aktywność gazu jest mniejsza , Otworzyć okno i zrobić przeciąg w pomieszczeniu.

W czym pomaga cebula ?

Cebula jest bardzo ważnym warzywem w naszym życiu . Wykorzystywana jest głównie w kuchni, ale jest także naturalnym lekiem. Wspomaga gojenie się ran, pomaga w walce z bakteriami , likwiduję opuchliznę. Z cebuli można zrobić syrop , który jest jednym z tzw. „babcinych” czy „domowych” sposobów na kaszel. Domowy syrop z cebuli wzmacnia odporność organizmu i przyspiesza powrót do zdrowia. Cebula bogata jest w witaminy: A, E, PP, K i z grupy B.

Jakie mamy rodzaje cebuli ?

W naszych czasach obecnie mamy wiele rodzajów cebuli . Nie ograniczamy się już jedynie to tej typowej, dobrze znanej cebuli zwyczajnej czy białej. Oto kilka wybranych odmian cebuli :

Alibaba- Odmiana cukrowa, kulistych cebulach z ciekawą, dobrze przylegającą białą łuską. Miąższ jej jest zwarty, biały, soczysty, łagodny i smaczny.

Krymska- Są średniego kształtu i mocno spłaszczone . Mają barwę czerwonofioletową lub purpurową, za to środkowe łuski są cienkie, miąższ jest biały lub jasnoróżowy.

Cebule są nader słodkie z delikatną nutką ostrości.

Efekt -Odmiana o kulistych, brązowożółtych cebulach z dobrze przylegającą łuską.

Karmen- odmiana niezbyt duża , ale za to niezwykle smaczne. Dzięki kulistoromboidalnemu kształtowi są też atrakcyjne pod względem wizualnym.

Karminowoczerwona łuska okrywa jędrny miąższ o ciekawym, biało-fioletowym zabarwieniu.

Sopelek - odmiana o podłużnym kształcie bardzo atrakcyjna, o wydłużonych cebulach.

Polanowska-Odmiana o średnich i dużych, kulistym kształcie cebulach. a little bit of body text Borettana - wyjątkowa odmiana tworząca bardzo płaskie cebule. Silnie spłaszczone, okrągłe cebule pokrywa miedziana, pergaminowa sucha łuska. Miąższ o kremowożółtej barwie jest dość twardy i soczysty.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o cebuli zajrzyj !

The Vidalia Onion Museum in Gorgia- zapewnia interaktywne, historyczne doświadczenia. Przestrzeń wypełniona jest szeregiem eksponatów edukacyjnych, które podkreślają znaczenie gospodarcze, kulturalne i kulinarne słodkiej cebuli.

Regionalne Muzeum Cebularza w Lublinie- Podczas interaktywnego pokazu przedstawiona jest geneza powstania tego wspaniałego wypieku, który od setek lat napełnia żołądki i sprawia radość ludności z terenu Lubelszczyzny oraz ich gości. Podczas wizyty u nas każdy dowie się czegoś z historii Lublina, pozna legendę i przepis na cebularze oraz odkryje właściwości jego składników. W czasie pokazu na chwilę można stać się piekarzem przyczyniając się do powstania aromatycznych cebularzy.

Święto cebuli- W Grabowie co roku odbywa się Wojewódzki Dzień Cebulowy.Podczas tego dnia występują lokalne zespoły, wystawiane są maszyny rolnicze i różnych odmian cebule .

Odbywa się też konkurs na największą i najcięższą cebulę.

Ciekawostką!

Czy wiedziałeś , że naukowcy stworzyli nową odmianę cebuli , której krojenie nie będzie kończyć się płaczem.

Ma łagodniejszy, bardziej słodki smak . Nowa odmiana nosi nazwę Sunion . Odmiana tej cebuli nie posiada składników , które wydzielają kwas siarkowy. To nie jest efekt modyfikacji genetycznej, tylko długiego i żmudnego procesu krzyżowania gatunków. To niezwykłe warzywo jest uprawiane w Nevadzie i Waszyngtonie. Choć jeszcze nie trafiło do Polski to możliwe , że za parę lat trafi na nasz rynek , dzięki czemu skończy się nasz cebulowy koszmar .

Alicja Hojan EEITP BIBLIOGRAFIA: Enzyme that makes you cry-crystal structure of lachrymatory factor synthase from Allium cepa “-Josie A. Silvaroli, Matthew J. Pleshinger, Surajit Banerjee Philip D. Kiser, Marcin Golczak Dobrakowska-Kopecka Z., Doruchowski R. W., Gapiński M., „Warzywnictwo”, PWRiL, Warszawa 1999 r., s. 106–112 Kołota E., Orłowski M., Biesiada A., „Warzywnictwo”, UWP, Wrocław 2007 r., s. 303–315 Orłowski M., Kołota E., „Uprawa warzyw”, Wyd. Brasika, Szczecin 1993 r., s. 51–64 https://www.google.com/search? q=cebularz+muzeum&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjv6pis0dfiAhVytIsKHV3KAfsQ_AUIECgB&biw=1707&bih=748&dpr=1.13#imgrc=YOWtKLjvXn4qXM: https://www.google.com/search? biw=1707&bih=748&tbm=isch&sa=1&ei=VHz6XMbUOOixrgTLubagCA&q=cebula+dla+dzieci+&oq=cebula+dla+dzieci+&gs_l=img.3..0i8i30l2j0i24.17619.20691..21011...0.0..0.184.1570.3j9......0....1..gws-wizimg.......0j0i67.o3SGWgGkM6k#imgrc=JcWEb7TIK08_LM: https://www.google.com/search? biw=1707&bih=748&tbm=isch&sa=1&ei=VHz6XMbUOOixrgTLubagCA&q=cebula+dla+dzieci+&oq=cebula+dla+dzieci+&gs_l=img.3..0i8i30l2j0i24.17619.20691..21011...0.0..0.184.1570.3j9......0....1..gws-wizimg.......0j0i67.o3SGWgGkM6k#imgrc=3j7PGmqokGnq5M: https://www.google.com/search?biw=1707&bih=748&tbm=isch&sa=1&ei=2Hz6XJm-OLlrgSNtYzYCg&q=cebula++p%C5%82acz%C4%85ca&oq=cebula++p%C5%82acz%C4%85ca&gs_l=img.3...15341.15341..15635...0.0..0.147.147.0j1......0....1..gws-wiz-img.lvT3-cpz3l4#imgrc=uLNYZPvHWxxBDM: https://www.google.com/search?q=kropla+wody&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjtwKD20tfiAhXukYsKHS3yC2QQ_AUIECgB&biw=1707&bih=748&dpr=1.13#imgrc=0-AEnhlFBvXJzM: https://www.google.com/search? biw=1707&bih=748&tbm=isch&sa=1&ei=t336XPeCOaKwrgS9uKioAw&q=okulary+gogle+rysunek&oq=okulary+gogle+rysunek&gs_l=img.3...1874.4240..4701...0.0..0.335.1598.0j4j3j1......0....1..gws-wizimg.......0j0i30j0i8i30j0i24.TveUVLXK5DU#imgrc=hOUveAFYma8yaM: https://www.google.com/search?q=syrop+z+cebuli&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjQ0MS109fiAhUo_CoKHWI9D_AQ_AUIESgC&biw=1707&bih=748&dpr=1.13#imgrc=HEzM2Zqnet8x7M:

https://www.google.com/search? q=Alibaba+cebula&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwii847Y09fiAhXysosKHZlGAXAQ_AUIECgB&biw=1707&bih=748&dpr=1.13#imgrc=Br-nxUIZA0jhKM: https://www.google.com/search? q=krymska+cebula&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiKyIP209fiAhUeAhAIHctDA5YQ_AUIECgB&biw=1707&bih=748&dpr=1.13#imgrc=WzcgYjAXs-35rM: https://www.google.com/search?q=cebula+efekt&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwirqKOH1NfiAhXNioKHUg5CiMQ_AUIECgB&biw=1707&bih=803&dpr=1.13#imgrc=LoWk-7dBpDeYCM: https://www.google.com/search? q=karmen+cebulla&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjx9aWW1NfiAhVBw4sKHe5IBYYQ_AUIECgB&biw=1707&bih=803&dpr=1.13#imgrc=HSTXC0OV_OJ0 WM: https://www.google.com/search? q=cebula+sopelek&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjRiqOp1NfiAhUFxYsKHe_EDzoQ_AUIECgB&biw=1707&bih=803&dpr=1.13#imgrc=VgKbmeYEc6RZO M: https://www.google.com/search? q=cebula+sopelek&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjRiqOp1NfiAhUFxYsKHe_EDzoQ_AUIECgB&biw=1707&bih=803&dpr=1.13#imgrc=qZWJ_SVv-1f_UM: https://www.google.com/search? q=cebula+polanowska&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwju3fTE1NfiAhVkpYsKHRPiCE4Q_AUIECgB&biw=1707&bih=803&dpr=1.13#imgrc=arbBUgsmG3W 6tM: https://www.google.com/search? q=cebula+borettana+opis&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj__d_d1NfiAhVisYsKHa80AfIQ_AUIECgB&biw=1707&bih=803&dpr=1.13#imgrc=xd6VVvnxD66 n1M: https://kobieta.onet.pl/zdrowie/sunion-nowy-gatunek-cebuli-nie-powoduje-lez-i-placzu-przy-krojeniu/w22nwye https://www.focus.pl/artykul/co-sprawia-ze-placzemy-podczas-krojenia-cebuli https://www.vidaliaga.gov/cvb/page/onion-museum http://muzeumcebularza.com.pl/index.php/pl/ http://leczyca.naszemiasto.pl/tag/swieto-cebuli-grabow.html https://www.google.com/search?q=cebula+obrazkowa&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjpi7u39fiAhXjmIsKHeK7CJsQ_AUIECgB&biw=1707&bih=803&dpr=1.13#imgrc=CDyR4t8J0-2UOM:

ROŚLINY

Dlaczego rośliny są zielone?

Natalia, lat 5

Podobnie jak ludzie, rośliny potrzebują energii, aby przetrwać cały dzień.

Z całej tęczy barw światła widzialnego, przez liście odbijane są głównie zielenie. Dzieje się tak, ponieważ barwniki zawarte w roślinach mają tak zwane widmo absorpcji. To ono decyduje, jaki kolor widzimy.

Za pomocą substancji chemicznej zwanej chlorofilem rośliny mogą przekształcać energię ze słońca w związki chemiczne, z których mogą korzystać.

Proces ten określany jest jako fotosynteza Chlorofil, główny czynnik ułatwiający fotosyntezę, pochłania niebieskie i czerwone światło, a odbija zielone.

To właśnie chlorofil sprawia, że rośliny mają kolor zielony!

Jak odpowiadali inni...

Zielone części rośliny odbijają światło zielone, ponieważ barwniki w nich zawarte mają widmo absorpcji. Takim barwnikiem w zielonych częściach roślin jest chlorofil, który odbija światło zielone.

Zuzanna 22 lata

To jedna z wielu odpowiedzi udzielonych przez ankieterów. W większości każdy wiedział, że głównym czynnikiem odpowiadającym za barwę zieloną jest chlorofil.

Gdzie możemy dowiedzieć się więcej?

Najlepszym rozwiązaniem będzie spotkanie ze specjalistą - botanikiem, który dokładnie wytłumaczy nam czym jest chlorofil, a także opisze proces fotosyntezy.

Źródła:

Katarzyna Koperska

https://www.roslinyzielone.pl/dlaczego-rosliny-sa-zielone/ https://www.focus.pl/artykul/dlaczego-trawa-jest-zielona http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C30239%2Czapytajnaukowcadlaczego-rosliny-sa-zielone.html

JAK ROŚLINY WYTWARZAJĄ TLEN?

Tlen jest bardzo ważny w życiu człowieka, ponieważ jest on niezbędny do oddychania. W jaki sposób wytwarzają go rośliny?

Spójrzmy na propozycje odpowiedzi! ,,Wydaje mi się, że rośliny mają w liściach jakieś dziury, do których wlatuje brudny tlen i jest zmieniany na czysty ..'' - Antosia, lat 7. ,,Kojarzę ze szkoły, że był to proces fotosyntezy..jednak zupełnie nie pamiętam na czym polegał. - Agnieszka, lat 25.''

SPRAWDŹMY, KTO MIAŁ RACJĘ!

TLEN

Energia świetlna

Zielony barwnik Woda Dwutlenek węgla Rośliny wytwarzają tlen w procesie FOTOSYNTEZY. Potrzebują do tego energii świetlnej, której dostarcza im Słońce, wody, którą pobierają z gleby oraz dwutlenku węgla, znajdującego się w powietrzu. Ważnym elementem jest również zielony barwnik naturalny barwnik każdej rośliny. Wymieszanie tych wszystkich składników sprawia, że roślina może pochwalić się swoim dziełem w postaci TLENU!

Kto z naszych badanych miał rację?

Okazuje się, że każdy z nich powiedział coś, co jest prawdą - gratulacje!

KĄCIK CIEKAWOSTEK Czy wiesz, że..?

Powietrze składa się z mieszaniny gazów, takich jak - azot, tlen i argon. Tlen stanowi zaledwie 21% wszystkich gazów!

Czy wiesz, że..?

Tlen został odkryty przez Polaka!

Dokonał tego Michał Sędziwój, polski alchemik i lekarz żyjący w latach 15661636.

Czy wiesz, że..?

Jedna osoba zużywa rocznie 176 kg tlenu - dwa średniej wielkości drzewa zapewniają mu tę potrzebę!

KĄCIK ODKRYWCY

Fotosynteza, czyli proces, w wyniku którego roślina wytwarza tlen jest bardzo ważnym i ciekawym zjawiskiem. By pomóc dzieciom zrozumieć jego istotę, warto zasięgnąć wiedzy od specjalistów w naturalnym środowisku.

OGRÓD

BOTANICZNY

To doskonałe miejsce na spotkanie z botanikiem badaczem roślin. Dziecko w otoczeniu natury ma szansę uzyskać wiele ciekawych informacji na temat fotosyntezy.

Może zobaczyć różnorodne rośliny, podziwiać je, a co najważniejsze - pooddychać świeżym powietrzem!

Opracowano na podstawie: https://epodreczniki.pl/a/fotosynteza/D8Os1 wJXg https://edutorial.pl/nauka/tlen-5naukowych-ciekawostek-o-ktorychnajprawdopodobniej-nie-miales-pojecia/

Katarzyna Filipiak

AUTOR: JOANNA STĘPNIAK

DLACZEGO LIŚCIE ZMIENIAJĄ KOLOR?

Asia, lat 10

Większość osób wiąże to zjawisko z chlorofilem - i słusznie! Jednak nikt z zapytanych nie był w stanie powiedzieć, o co w tym wszystkim tak naprawdę chodzi. Otóż odpowiedź jest bardzo prosta!

W liściach znajduje się wiele barwników.

Dominującym jest zielony – chlorofil. Aby go produkować rośliny potrzebują dużo ciepła i słońca.

Kiedy przychodzi jesień, robi się coraz zimniej i ilość chlorofilu w liściach się zmniejsza. Wtedy inne barwniki, wcześniej zdominowane przez zielony, zaczynają działać i barwić liść.

1

DLACZEGO LIŚCIE NAJPIERW ROBIĄ SIĘ ŻÓŁTE I POMARAŃCZOWE? Mimo że żółte i pomarańczowe barwniki zanikają w tym samym czasie co zielony, to robią to dużo wolniej. Dlatego dłużej utrzymują swój kolor na liściu.

2

A CO Z CZERWONYMI LIŚĆMI?

To już sprawka jesieni!

Czerwony barwnik pojawia się dopiero w momencie, gdy chlorofil całkowicie zniknie.

4

3

A DLACZEGO NA JEDNYM DRZEWIE MOŻEMY ZNALEŹĆ AŻ WSZYSTKIE TE KOLORY NARAZ? Ponieważ liście będące na górze są najbliżej słońca i najdłużej dostają promieni słonecznych. Liście, które są schowane w cieniu robią się szybciej żółte i czerwone, ponieważ szybciej tracą chlorofil.

ALE PO CO WŁAŚCIWIE TE WSZYSTKIE KOLORY? Poza tym, że tak działa biochemia, istnieje jeszcze wiele teorii i pomysłów, które wyjaśniają to zjawisko.

Jedną z nich jest fakt, iż drzewo przybiera swoje bojowe barwy czerwieni, by pochwalić się swoją siłłą i witalnością! W ten sposób sygnalizuje szkodnikom, że nie warto składać jajek na jego liściach.

CO MOŻESZ ZROBIĆ ŻEBY DOWIEDZIEĆ SIĘ WIĘCEJ?

Wycieczka do Ogrodu Botanicznego Spacer jesienią po parku - zbierz kolorowe liście!

Wykorzystaj zebrane liście do eksperymentu* (link w spisie źródeł)

Aplikacja do rozpoznawania gatunków roślin (np.

Like That Garden) Obserwacja drzew za oknem

Źródła: http://www.kopernik.org.pl/news/n/czemu-liscie-zmieniaja-kolor-i-opadaja/ https://www.crazynauka.pl/dlaczego-liscie-zolkna-czerwienieja/ https://www.ekologia.pl/ciekawostki/dlaczego-drzewa-gubia-liscie,19884.html https://www.mamawdomu.pl/2016/11/dlaczego-liscie-zmieniaja-kolory-eksperyment.html

DLACZEGO KWIATY PACHNÄ„ ?

Istnieje bardzo wiele teorii dlaczego kwiaty pachną!

Czy to dla owodów ?

Jednak najpopularnijesza z nich podaje, że jest wpływ zapachu na przyciąganie owadów aktywnie zaangażowanych w zapylanie kwiatów.

Rośliny zwabiają owady w pierwszej kolejności kolorem kwiatów.

Dopiero gdy owady są już w pobliżu, istotny staje się zapach, pozwalając im odróżnić gatunki roślin oraz ocenić, czy zawierają nektar. Dotyczy to owadów aktywnych w czasie dnia, np. motyli.

Kwiaty przez nie zapylane mają barwy jaskrawe – stosunkowo ciemne – czerwone, pomarańczowe, żółte, niebieskie, purpurowe.

Często ich korony zamykają się o zmroku, jak u goryczki czy goździka.

Co to jest zapach? Skąd się wziął?

Głównym powodem pojawienia się zapachów kwiecie jest wysoka zawartość olejków eterycznych w płatkach.

Pod wpływem temperatury powietrza lub w wyniku zwilżenia płatków, olejki eteryczne rozpoczynają proces odparowywania.

Dzięki temu procesowi charakterystyczny aromat.

Co to jest zapach? Skąd się wziął? część II Olejki eteryczne zawarte są nie tylko w płatkach, ale także w liściach, pędach, a nawet w korze drzew. W wyniku wzajemnego oddziaływania dostępnych składników uzyskuje się różne zapachy.

Jakie są najcmocniej pachnące kwiaty?

Goździki Groszek pachnący Maciejka Lilie Hiacynty Konwalia Lawenda

Hiacynt

Goździk

Lilia

Maciejka

Konwalie

Groszek pachnący

Lawenda

Kawiatowe ćwiczenia Najlepszym sposobem na poznanie zapachu kwiatów jest wyjście na łąkę, parku, lasu lub ogrodu botanicznego. Warto mieć ze soba kartę pracy lub notatnik, aby zapisywać, które zapachy zapadły nam go gustu.

Wiosna i lato to świetne pory roku, aby zobaczyć zapylające owady.

Bibliografia: https://pol.topbrainscience.com (dostęp 5.06.2019) Obrazki: zasoby strony CANVA.COM

Wynonała: Marta Wawrzyniak

DLACZEGO NIE JEMY MUCHOMORÓW? Nie jemy muchomorów, ponieważ znajduje się w nich wiele trujących substancji, których nasz organizm nie potrafi rozłożyć "NIE JEMY MUCHMORÓW, DLATEGO ŻE SĄ TRUJĄCE" MĘŻCZYZNA 27 LAT

Każdy muchomor wygląda inaczej i ma inny zapach. W polsce jest ponad 250 gatunków grzybów trujących.

Ciekawostka Muchomory były używane do trucia much, stąd ich nazwa mucho-mor

Ale czy wszystkie muchomory są trujące?

Nie wszystkie muchomory są trujące.

Jednym z nich jest MUCHOMOR RDZAWOBRĄZOWY jest to grzyb jadalny

Najbardziej niebezpiecznym grzybem, który występuje w Polsce jest

KILKA MITÓW O MUCHOMORACH

MUCHOMOR SROMOTNIKOWY - jest on śmiertelnie trujący. Znajdują się w nim

1.Wszystkie grzyby trujące mają ostry smak!

NIEPRAWDA! Dla przykładu śmiertelnie trujący muchomor sromotnikowy jest prawie pozbawiony smaku i nie ma żadnego charakterystycznie nieprzyjemnego zapachu.

2.Grzyby trujące po posoleniu żółkną.

NIEPRAWDA! Zmiana zabarwienia spowodowana jest nie przez związki trujące, ale przez zupełnie inne substancje znajdujące się w grzybach.

3.Grzyb nadjedzony przez ślimaki nie jest trujący. NIEPRAWDA! Wiele śmiertelnie trujących dla człowieka grzybów jest jadalnych dla innych gatunków zwierząt!

ponad 20 różnych toksyn. 50 g. zjedzonych świeżych grzybów może spowodować śmiertelne zatrucie

BIBLIOGRAFIA: l- H. Grunert, Renatę Grunert "Leksykon przyrodniczy - grzyby" - http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/ news%2C397175%2Cmuchomorsromotnikowy---najbardziej-trujacyorganizm-zyjacy-w-polsce.html -https://www.medexpress.pl/fakty-i-mityna-temat-trujacych-grzybow/64793

Wykonała Aleksandra Rejniak

"Oczywiście, że czują!

Są takie, które czując dotyk chowają się" -Michał, lat 14

czy rośliny czują?

WIEDZIEĆ WIĘCEJ Książka "Zmysłowe życie roślin” Daniel Chamovitz (amerykański biolog)

Rośliny nie posiadają odbiorników bólowych. Mają za to specjalne receptory, dzięki którym wiedzą, kiedy ktoś je dotyka albo je przemieszcza. To specyficzna komórka nerwowa.

Mają swój własny system ostrzegawczy i jeśli zranisz roślinę w pewne miejsce, jej reszta uruchamia swoje reakcje obronne.

Naukowcy Uniwersytetu w Missouri w swoich badaniach dowiedli, że rośliny potrafią też dość skutecznie wyczuwać zagrożenie, czyli drapieżniki pragnące je pożreć.

Rośliny lepiej rosną, jeśli się do nich często mówi.

Wchodzą one w silny związek emocjonalny z właścicielem i potrafią cieszyć się jego obecnością, co manifestują szybszym wzrostem i kwitnieniem.

Według Chamovitza rośliny nie tylko czują, ale też słyszą, widzą, pamiętają, być może mają nawet pewnego rodzaju świadomość. Rośliny potrafią rozróżniać kolory, górę i dół, wyczuwają, że roślina obok została zaatakowana przez szkodniki lub przestawiona na inne miejsce. Rozpoznają niewidoczne dla człowieka promienie ultrafioletowe i podczerwone.

Marta Mleczak

Po co są martwe drzewa w lesie? - Jaś lat 9 Zapytajmy więc dorosłych co wiedzą na ten temat: Martwe drzewa w lesie są po to by zwierzęta miały gdzie mieszkać Martwe drzewa rozkładają się i stanowią nawóz dla roślin Są one potrzebne po to by rośliny i grzyby mogły na nich rosnąć Kiedyś z martwych drzew powstał węgiel drzewny Ludzie zabierają z lasu drewno na opał, by mogli ogrzać swoje domy Dzięki martwym drzewom inne gatunki mogą przetrwać i dalej rozwijać się

Zobaczmy zatem co na ten temat mówią źródła naukowe Obumarłe, leżące drzewa rozkładając się w systematyczny sposób nawożą glebę Pozostawione w lesie kłody są miejscem bytowania tysięcy wzajemnie od siebie zależnych gatunków owadów, skąposzczetów, wijów, pajęczaków, ślimaków Z reguły na rozkładających się kłodach znaleźć można kilkadziesiąt gatunków mchów W martwym drewnie pojawiają się bakterie wiążące azot atmosferyczny.

Będące w zaawansowanym stadium rozkładu leżące drzewa mogą być miejscem przetrwania zimy dla wielu gatunków płazów Obecność obumierających drzew, stojących suchych pni oraz leżących kłód znacznie wzbogaca różnorodność gatunkową ptaków (mikroklimat panujący w dziuplach martwych drzew jest korzystniejszy, są trudniej dostępne dla drapieżników).

Odpowiedź na pytanie DOM Martwe drzewa w lesie pełnią wiele różnych funkcji. Są niezbędnym elementem w ekosystemie. Dzięki leżącym kłodom małe zwierzęta mogą się w nich schować i bezpiecznie wychować swoje potomstwo.

Martwe drewno jest też domem dla różnego rodzaju owadów, pająków i ślimaków - pozwala im to przetrwać zimę i chroni przed chłodem.

NAWÓZ Martwe drzewa stanowią idealną ściółkę dla nowych, młodych roślin, ponieważ są dla nich nawozem. Na martwych drzewach możemy znaleźć wiele gatunków mchów, które są ważnym elementem lasu oraz tworzą jego najniższą warstwę zwaną runem leśnym.

KORZYŚCI DLA LUDZI Ludzie mogą zebrać kawałki drewna i używać ich do ogrzania domu i wody, poprzez palenie nimi w piecach.

WIĄZANIE AZOTU ATMOSFERYCZNEGO Bakterie zamieszkujące martwe drzewa wiążą azot z powietrza i przerabiają go tak aby umożliwić roślinom jego łatwe przyswajanie.

Jest to bardzo ważny proces, ponieważ azot jest potrzebnym do życia składnikiem dla roślin.

Mam nadzieję, że dzięki mojej odpowiedzi już wiesz po co są w lesie martwe drzewa. Myślę, że zrozumiałeś również to, że chociaż drzewa te są martwe to nadal spełniają wiele funkcji i dają nowe życie dla mnóstwa gatunków zwierząt i roślin. Na pewno jeśli spojrzysz na plakat, na następnej stronie bez problemu przypomnisz sobie wszystkie funkcje martwych drzew.

Aby lepiej zapoznać dzieci z tematyką lasu i funkcji martwych drzew proponuję wycieczkę do lasu, gdzie nasi podopieczni dowiedzą się mnóstwa nowych informacji na temat drzew. Można także poprosić leśniczego o wyjaśnienie tego jak działają lasy oraz zapytać po co w lesie martwe drzewa.

Aby dowiedzieć się więcej warto przeczytać: Drugie życie drzewa - WWF Polska Martwe i zamierające drzewa w ekosystemie leśnym

Autor: Aleksandra Nowak Źródła: www.us.edu.pl/funkcje-martwych-drzew, Jerzy Solon, Ekologiczna rola martwego drewna w ekosystemach leśnych, Infografika ze strony www.pinterest.com

CZY POKRZYWY PARZĄ PSY? Hanna - "myślę, że parzy w miejscach gdzie sierści jest mniej np. na brzuchu" Jagoda - "pokrzyw nie parzą psów, bo chroni je sierść" Alex - " to zależy od tego czy mają długą czy krótką sierść"

By Oliwia Makowska

Kto raz z nią zadrze będzie ją omijał szerokim łukiem oczywiście mowa o pokrzywie.

Pewnie większość z was zna to potworne uczucie po dotknięciu pokrzywy.

Zapytałam kilka osób co one o tym sądzą. Zdecydowana większość z nich twierdzi, że pokrzywy mogą poparzyć psa, w miejscach, gdzie włosek pokrzywy przebije się przez warstwę sierści naszych czworonożnych przyjaciół.

Ale czy pokrzywa parzy też psy oraz inne zwierzęta?

Włoski, które pokrywają pokrzywę działają jak maleńkie strzykawki. Po dotknięciu przez człowieka lub zwierzę włoski łamią się, a ostre końce wbijają się w skórę, pod którą dostaje się drażniący płyn. W jego składzie znajduje się m.i.n. kwas mrówkowy.

Pokrzywa jest bardzo

Skóra poparzona przez

zdrowia zarówno dla

pokrzywy piecze i swędzi oraz jest pokryta białymi krostkami o

ludzi jaki i dla zwierząt

nieregularnych kształtach.

np. psów czy zwierząt gospodarczych.

Nauka mówi jasno - żeby zostać poparzonym pod skórę musi dostać się ciecz, które powoduje to nieprzyjemne uczucie.

Gruba warstwa futra i sierści to dla zwierzą zabezpieczenie przed pokrzywami , co nie znaczy,

Bibliografia: http://natura.wm.pl/205531,Dlaczego-pokrzywa-parzy.html, https://pl.wikipedia.org/wiki/Pokrzywa_zwyczajna Zdjęcia: https://www.google.com/search?q=secret+life+of+pets+max https://www.google.com/search? biw=1366&bih=625&tbm=isch&sa=1&ei=yMXyXPTbIeuJrwSUzqHYDg&q=włos ki+pokrzywy https://www.google.com/search?q=nettle+without+background https://www.google.com/search? biw=1366&bih=576&tbm=isch&sa=1&ei=BsjyXKhRgcObBYiOs3g&q=secret+life +of+pets+duke+no+background

że nie muszą na nią uważać, bo tam gdzie nie chroni ich sierść czy futerko mogą zostać poparzone.

ZWIERZĘTA

Maja, 6 lat

Czym są ssaki?

Ssaki to zwierzęta, które wyróżniają pewne cechy: Większość ssaków rodzi się podobnych do swoich rodziców, są ich mniejszą wersją - dlatego potrzebują ich opieki

Kolejną cechą, która rozróżnia ssaki od innych zwierząt jest to, że samice, które urodziły młode, produkuje mleko, dzięki któremu ich dzieci żywią się.

WYJĄTEK! Istnieje pięć gatunków ssaków, któe skłądają jaja. Są to cztery gatunki kolczatkowatych oraz dziobak.

Ssaki są stałocieplne, co oznacza, że same wytwarzają ciepło, które ogrzewa ich ciało.

Dzieje się to dzięki strawionemu jedzeniu.

Co pomaga ssakom utrzymać temperaturę ciała?

Jest to również przydatne podczas polowania na inne zwierzęta, ponieważ sprawia, że może wtopić się w otoczenie? Jest to futro!

Większość ssaków je ma.

Charakterystyczne dla ssaków jest również to, że zbudowane są z kości, jednak cechą która całkowicie wyróżnia je od innych zwierząt jest to, że dolna szczęka przymocowana jest do czaszki za pomocą czegoś, co wygląda jak zawiasy. Jest tak dlatego, by zwierzęta mogły gryźć i przeżuwać zdobyte jedzenie.

Spójrz na kilka przykładów i ciekawostek Słonie - żyją w stadach, które są ze sobą bardzo związane. Dożywają 70 lat.

Ssaki morskie: Morsy - żyją w Oceanie Arktycznym, jednak przed zmarznięciem chroni je gruba warstwa tłuszczu.

Walenie - potoczna nazwa to wieloryb.

Mimo, że są one podobne do ryb, należą do ssaków. Są to największe zwierzęta żyjące na ziemi.

Czy wiesz, że Człowiek również jest ssakiem? Pomyśl tylko o wszystkich cechach, które są opisane wcześniej.

Wszystkie pasują!

Sprawdźmy czy pamiętasz: Co jedzą ssaki, które dopiero co się urodziły?

Do czego ssakom futro?

Czy pośród zwierząt morskich również znaleźć można przedstawicieli ssaków?

Jakie est największe zwierze żyjące na ziemi?

Jeżeli chcesz poobserwować różne zwierzęta, poproś kogoś o wycieczkę do Zoo. Tam na pewno dowiesz się czegoś więcej o ssakach i nie tylko.

Polecam również zajrzeć do księgarni, gdzie znaleźć można mnóstwo książek z zagadkami i ciekawostkami o zwierzętach.

Bibliografia: Biologia na czasie, podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum - wydawnictwo Nowa era Małe Mózgofalki poznają zwierzęta. Wyd. National Geographic.

Opracowała: Marta Wiśniewska

Jak długo żyją pszczoły i co robią w trakcie swojego życia?

Na początku jest jajeczko, które do niewielkiej komórki w gnieździe składa królowa matka.

dojrzała pszczoła robotnica

larwa

Po trzech dniach z jaja wyłania się larwa, która jest pozbawiona skrzydeł i nóg.

Larwa bardzo szybko rośnie i w niedługim czasie wypełnia całą komórkę.

Robotnice zasklepiają całe wejście komórki by larwa mogła ulec przeobrażeniu w poczwarkę.

Wraz z końcem całej przemiany z komórki wychodzi całkowicie ukształtowana dojrzała pszczoła.

poczwarka

Dojrzałe pszczoły ROBOTNICE wykonują wszystkie zadania w gnieździe, które są potrzebne do przetrwania całej rodziny.

W ulu panuje sprawiedliwy podział pracy.

Robotnice wykonują różne zadania, zależnie od swojego wieku.

SPRZĄTACZKA (wiek od 1 do 3 dni) czyści siebie i puste komórki, przeznaczone do ponownego wykorzystania

OPIEKUNKA (od 3 do 10 dni) ogrzewa i karmi larwy wytwarza dla nich rodzaj „chleba”, potrzebnego do prawidłowego rozwoju.

WOSKARKA (od 12 do 28 dni) zajmuje się między innymi budową nowych komórek i naprawą starych przez wydzielanie wosku.

MAGAZAYNIERKA (od 7 do 14 dni) magazynuje nektar i pyłek kwiatowy przynoszony do gniazda przez inne robotnice.

Zapasy te mają być pożywieniem na zimę.

STRAŻNICZKA (od 19 d0 20 dni) zajmuje się ochroną gniazda i czuwaniem, żeby do środka nie dostał się nikt nie powołany.

ZBIERACZKA (od 21 dni do końca życia) zbiera nektar i pyłek kwiatowy na łakach, polach i w lasach.

Są to właśnie te pszczoły, które spotykamy na otwartych przestrzeniach, fruwające od jednego kwiatka do drugiego.

Praca robotnic nie ma końca i mają wiele innych zadań: doglądanie królowej – matki, wabienie trutnia, chłodzenie zapasów miodu za pomocą skrzydeł, wypełnianie komórki miodem.

Życie pszczoły robotnicy trwa średnio od 35 do 42 dni

Aleksandra Podgórska Opracowano na podstawie: "Pszczoły" Jacek Nowak z Barci Kamianna Press-Forum W-wa 2015 , http://hermanowka.pl/zycie-pszczol/:

Co kaczka ma między palcami?

Robert, 6 lat

Błony pławne Błony pławne - twory skórne zwiększające powierzchnię łap u ptaków wodnych. Występują w postaci bądź płatów skóry rozpiętych między palcami (np. u blaszkodziobych), bądź też mniej lub bardziej powycinanych płatków skóry przyrośniętych niezależnie do każdego palca: mogą być one twarde, przyrośnięte prostopadle do spodniej strony palca (u perkozów) lub

Sonda - do czego służą błony pławne?

miękkie, przyrośnięte z obu boków palca (u łyski). Przy

- do pływania,

ruchu nogi do tyłu błony pławne rozpościerają się i

- do sterowania,

tworzą dużą powierzchnię zagarniającą wodę. Przy ruchu nogi do przodu ptak zmniejsza powierzchnię łapy kurcząc palce (blaszkodziobe) lub obracając je o 90 stopni (perkozy).

Busse P. (red.) 1990. Mały słownik zoologiczny. Ptaki. Wiedza Powszechna, Warszawa

Kaczki i ich kuzyni pływają wiosłując nogami. Podczas ruchu nogi do przodu spięte błoną pławną palce stóp są stulone, podczas ruchu w tył - rozczapierzone. W ten sposób ptak może posuwać się do przodu, a nawet zmieniać kierunek, uderzając jedną z nóg częściej i mocniej niż drugą.

Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., 1997. ABC Przyrody. Warszawa

- do stabilizacji, - do nurkowania.

Niepowtarzalna i wyczerpująca odpowiedź

Większość definicji zawiera podobne informacje. Jednak każda z nich wnosi coś nowego. Spójrz obok na odpowiedź łączącą wszystkie informacje.

Błona pławna – skórzasta struktura rozpięta między palcami, występująca u

Błony pławne są to twory skórne występujące

niektórych kręgowców w celu ułatwienia

między palcami zwierząt. Pełnią one funkcję

u ssaków wodnych błony pławne są

wiosła - tworzą dużą powierzchnię, która zagarnia wodę. Dzięki niej zwierzę mniej się męczy w trakcie pływania oraz z łatwością zmienia kierunki.

Błony pławne posiada większość ptaków wodnych (np. kaczka, mewa, łabędź, gęś), gady (np. żółw),

poruszania się w środowisku wodnym. Np. powszechne, jednak nie występują one u wszystkich z nich. Czasami błony pławne występują u niektórych tylko form (odmian, ras) gatunków, których pozostali przedstawiciele takich błon nie mają, np. u niektórych ras psa domowego, przystosowanych do pływania (landseer).

płazy (np. żaba), ssaki (np. dziobak, pies - Landseer,

https://pl.wikipedia.org/wiki/B%C5%82ona_p%C5%82awna

Nowofundland.

Już w 1919 roku można znaleźć wzmianki o

Człowiek wzorując się na błonach pławnych

błonach pławnych!

zaprojektował płetwy oraz łapki pływackie.

Spojrzyjcie na kaczkę, gdy chodzi po ziemi,

Płetwy to akcesoria pływackie, które służą do sprawnego poruszania się w wodzie. Pływanie w

kołysząc się z nogi na nogę, a spostrzeżecie, iż przednie palce jej nóg połączone są błoną pławną. Otóż dzięki tej to błonie kaczka może

płatwach daje dodatkową siłę

pływać. Zauważcie, że gdy kaczka podniesie

napędową, poprawia efektywność oraz odciąża

stąpnie, błonka znów się rozciąga. Doszedłszy

nogi. Łopatki są zakładane na dłoń pływaka.

Zwiększają one powierzchnię zagarnianej wody co umożliwia osiągnięcie większej prędkości.

nogę, błona składa się, jak wachlarz, gdy zaś do stawu, kaczka ześlizguje się do wody i wnet zaczyna robić, jakby wiosłem na przemiany to jedną nogą to drugą. Wówczas, jeśli woda jest czysta, dojrzeć można, że gdy kaczka wyciąga nogę naprzód, to błonka między palcami, jak podczas chodu na ziemi, składa się; gdy zaś wykona nogą ruch w tył, błonka rozciąga się; tym sposobem kaczka posuwa się naprzód w wodzie.

Arabella B. Buckley, 1919. Życie ptaków, Zwróć oczy na przyrodę.

Warszawa

Dodatkowe źródła wiedzy: - programy przyrodnicze, - książki przyrodnicze, - wycieczka do zoo, - wyjście na basen pływanie z płetwami oraz łapkami.

Joanna Jackowska

DLACZEGO CHOMIK ŚPI W CIĄGU DNIA, A BAWI SIĘ NOCĄ?

Ola lat 5·

Ciekawe odpowiedźi: Ankietowany nr.1: „Chomik w dzień tyle zje, że w nocy się tym martwi i chce spalić kalorie.”

Ankietowany nr.2: „Chomik nie przepada za zabawą z ludźmi, dlatego woli w nocy bawić się sam.”

Ankietowany nr.3: „Chomik woli żyć w nocy bo jest na tyle malutki, że boi się innych zwierząt, a w nocy łatwiej mu się schować.”

em s a z c a , a t a l a w m d y t ą j o j ży a , t i ę k i i m a p , Chom j e a ż u n ł ę d i s t e z s w e a j n u d y c e gdy d rzątko! zwie

Chomik to zwierzę, które prowadzi nocny tryb życia. Co to znaczy??? Chomik woli to co my robimy dzień robić w nocy i na odwrót. Nocą, kiedy poczuję się bezpieczniej, wychodzi ze swojej norki i próbuję spożyć energię zazwyczaj w swoim kołowrotku. Dzikie chomiki wolą zdobywać jedzenie nocą, ponieważ są mniej widoczne dla drapieżników, przez co w ciągu dnia odsypiają swoje łowy.

Nasze domowe chomiki również się nas boją, hałasu, który stwarzamy, przez co zaczynają zabawę gdy w okolicy jest cisza i spokój.

Jeśli odpowiedz Cię zainteresowała, więcej znajdziesz : -> w Magazynie Zooplusplus.pl ->oraz na stronie e-chomik.pl es z w ż o m o g ie k s j e p o GO r E J u E Ć Y a Z k R i O TW hom D c O ć Ę a I k S t o A p S STAR E R Ó T K , oo z J Ę! m i C k A s L ń U a P O n j!

P e Ą c Poz ę N i O w ż O m R ni ZAG o ę i s ć e i iedz w o d z s e moż u m e t i Dzięk

Celina Cyrok Ilustracje pochodzą z

Czy zwierzęta w Wigilię przemawiają ludzkim głosem?

Otylia, lat 6.

Kiedyś jak byłam mała i dziadek opowiedział mi o tym, że zwierzęta w noc Wigilijną przemawiają ludzkim głosem, pewnej Wigilii udało mi się wyczekać do nocy, chciałam porozmawiać ze swoim psem, jednak szybko przekonałam się, że zwierzęta wcale do nas nie mówią.. a na pewno nie w naszym języku.

Marta, 17 lat Ja wiem, zdaje sobie sprawę, z tego, że zwierzęta nie potrafią mówić i w Wigilię do nas nie przemawiają ludzkim głosem, ale gdybym się zastanawiała co by miały nam powiedzieć, to na pewno by powiedziały jak nas bezwarunkowo kochają. Dlatego my powinnyśmy kochać je tak samo, jak oni nas, mimo wszystko.

Iga, 20 lat

A więc skąd się wzięła ta legenda?

Jak pewnie wiesz, przy narodzinach Chrystusa, w stajence były zwierzęta, mówi się, że to one głosiły Dobrą Nowinę o narodzinach. Ludzie twierdzili, że to właśnie zwierzęta gospodarskie przemawiają.

O północy w Wigilię wychodzili na dwór, by podzielić się opłatkiem także z psami, krowami, końmi.

Rozmawiali z nimi i życzyli im, by były zdrowe.

Na co dzień porozumiewamy się ze swoimi zwierzętami, przypisujemy im też wiele ludzkich cech. Pies macha ogonem kiedy jest zadowolony, podekscytowany, koń strzyże uszami, kiedy jest zirytowany a krowa pochyla głowę gdy jest zaniepokojna.

CIEKAWOSTKA: CHOĆ MAŁPY CZŁEKOKSZTAŁTNE SĄ NASZYMI NAJBLIŻSZYMI BIOLOGICZNYMI KUZYNAMI, TO NIE ONE OKAZAŁY SIĘ NAJBARDZIEJ ROZMOWNE. LUDZKI JĘZYK NAJLEPIEJ ROZUMIEJĄ PSY, A BYĆ MOŻE TAKŻE KONIE I OSŁY!

'' Gdyby legenda wigilijna była realna, o czym opowiadałyby nasze zwierzęta?

Może byłyby to słowa skargi, a może wdzięczności?"

24 grudnia- na ten moment czekają szczególnie dzieci, aby móc porozmawiać ze swoimi ukochanymi pupilami. Jak się jednak okazuje zwierzaki "mówią" nie tylko od święta!

Okazuje się, że niektóre psy oraz koty rozmawiają przez cały rok i czasami ich "słowa" są niezwykle zbliżone do ludzkich. Również ptaki świetnie potrafią naśladować ludzki głos, a im bardziej się o nie dba, tym lepiej uczą się ludzkiej mowy.

Wcześniej ludzie „pierwotni” żyli w zgodzie z naturą i zwierzętami. Komunikowali się ze zwierzętami telepatycznie. Było to dla nich bardzo normalne. Zwierzęta dogadują się z nami do tej pory, właściwie cały czas, tylko my zapomnieliśmy lub czasem po prostu nie wiemy jak odbierać ich odpowiedzi. Dar komunikacji mamy w sobie wszyscy.

Zwierzęta słyszą nas i odpowiadają nam cały czas. Słowa "porozumiewać", "mówić", "dogadywać" używane są przez nas bardzo często, także w stosunku do zwierząt. Dzisiaj, również zdaniem naukowców, z całą pewnością możemy mówić o tym, że taka komunikacja istnieje.

Posłuchaj jak zwierzęta do nas mówią na co dzień: https://www.rmf24.pl/raporty/raport-bozenarodzenie/najnowsze-fakty/newszwierzeta-gadaja-nie-tylko-wwigilie,nId,1080253

Zwierzęta mówią do nas przez cały rok - swoim językiem, ale to tylko od nas zależy, czy staramy się je usłyszeć i zrozumieć. Sam/a możesz się przekonać czy potrafisz bez słów zrozumieć swoje zwierzątko.

Opracowano na podstawie: http://slaskie.naszemiasto.pl/artykul/czy-zwierzeta-mowia-ludzkim-glosem-skad-sie-wziela-ta,1666773,art,t,id,tm.html https://ciekawe.interia.pl/newsy/news-zwierzeta-mowia-ludzkim-glosem-nie-tylko-w-wigilijna-noc,nId,2324348 https://www.wprost.pl/tygodnik/10035285/czy-i-jak-dogadamy-sie-ze-zwierzetami.html

Patrycja Plaszczyk

ZIEMIA I KOSMOS

TĘCZA -WYJĄTKOWE ZJAWISKO ATMOSFERYCZNE

JAK POWSTAJE TĘCZA? Martyna, 9 lat

CZYM TAK NAPRAWDĘ JEST TEN WIELOBARWNY ŁUK?

Autor: Karina Skołożyńska

Tęcza jest jednym z najpiękniejszych elementów otaczającej nas przyrody.

Jest zjawiskiem meteorologicznym, czyli zjawiskiem zachodzącym w powietrzu lub na powierzchni Ziemi.

Z

apewne bardzo często zastanawiałeś się nad tym jak powstaje kolorowy łuk, który czasami widzimy na niebie? Z pewnością też słyszałeś już wiele różnych wyjaśnień związanych z pochodzeniem tego łuku.

Od tych, które mówią o połączeniu się deszczu ze Słońcem, przez odbijanie się światła w kroplach wody, aż po określenie tęczy jako zwiastun ładnych i pogodnych dni. A jak jest naprawdę?

Francja, Alpy

Dlaczego widzimy różne kolory? Skąd one się wzięły?

Jak wynika z wielu badań, zjawisko tęczy i powstawania różnych kolorów próbował wytłumaczyć już w starożytności, grecki filozof - Arystoteles. Uznał on, że tęcza jest niezwykłym rodzajem odbicia światła słonecznego od chmur. Wiele tysięcy lat minęło, zanim badacze dotarli do zrozumienia i wyjaśnienia tego fascynującego zjawiska.

Arystoteles

Stało się to w XVIII wieku. Izaak Newton doszedł do wniosku, że białe światło jest mieszaniną światła o różnych kolorach, a do tego jego współczynnik załamania w wodzie będzie różny dla światła o różnej barwie.

Izaak Newton

Jest to uwarunkowane tym, że każdej barwie odpowiada inna długość fali. Na kolory, które widzimy wpływa również zjawisko dyspresji, która powoduje różnice w kącie załamania światła o różnej długości fali i to podczas przechodzenia z powietrza do wody i z wody do powietrza. Zatem światło, które można dostrzec wzrokiem jest częścią widma promieniowania elektromagnetycznego, a to, że jest postrzegane w różnych barwach zależało będzie właśnie od długości fali.

T

ęcza jest zjawiskiem optycznym i meteorologicznym. Widzimy ją na niebie jako wielobarwny łuk.

Powstaje w momencie, gdy na niebie pojawi się Słońce i w tym samym czasie napotka ono krople deszczu.

Jest efektem rozszczepienia światła białego, które tak naprawdę jest mieszaniną różnych barw. Gdy światło słoneczne, które jest za naszymi plecami, trafi na różne krople wody, przechodzi przez nie, odbija się, a przy tym równocześnie załamując w pojedynczych kroplach deszczu.

CIEKAWOSTKA Najlepszy efekt tęczy możemy zobaczyć po krótkotrwałym oraz silnym deszczu. Dzieje się tak, gdy niebo nie jest całkowicie zachmurzone, a deszcz nie pada równomiernie. Jednakże, najczęściej tęczę możemy dostrzec na wiosnę i w jesieni.

Jakie są kolory tęczy?

Przypominając: gdy przed nami znajduje się chmura z intensywnie padającym deszcze, a przy tym zaświeci Słońce, możemy zauważyć wielobarwny łuk, który pojawi się na niebie. Jest to oczywiście tęcza! Z łatwością można zaobserwować takie kolory jak: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, granatowy i fioletowy.

Chociaż tęcza tak naprawdę posiada więcej kolorów, to tylko te wcześniej wspomniane są dla nas wyraźnie zauważalne.

WSKAZÓWKA! Jeżeli nie udaje Ci się zapamiętać, z jakich kolorów składa się tęcza, możesz wykorzystać prostą rymowankę, w której pierwsze litery wyrazów odpowiadają pierwszym literom kolorów tęczy.

Poszłaś Zielona Czemu

Żabko

Grób Na

ZAPAMIĘTAJ! "Kiedy światło słoneczne będzie przenikało przez kropelki deszczu, to woda rozprasza światło białe, które jest mieszaniną fal o różnych długościach, na składowe o różnych długościach fal, czyli o różnych kolorach, i wtedy oko ludzkie może dostrzec wielobarwny łuk." Źródło: odkrywamyzakryte.com

Faraona

Zrób to sam!

Czy wiesz, że również w domu możesz stworzyć swoją własną tęczę? Oto sposób: Potrzebne Ci będą: -szklanka, -woda, -małe lusterko, -latarka.

Drogi

Szklankę, należy wypełnić wodą do około 3/4 wysokości. Następnie umieszczamy małe lusterko w szklance z wodą, tak aby było pochylone.

Ostatnim krokiem jest manipulowanie szklanką w taki sposób, by promienie słońca padały wprost na powierzchnię lustra. Możesz również wykorzystać latarkę, kierując światło latarki na powierzchnię lustra. Powstającą tęczę zobaczysz na suficie.

rodzicu!

Jeśli chciałbyś zgłębić wiedzę na temat zjawiska jakim jest tęcza, zachęcamy do zapoznania się z następującą literaturą oraz publikacjami internetowymi: 1. "Encyklopedia dla ciekawskich" Wydawnictwo SBM 2. "Pogoda. Zjawiska atmosferyczne na Ziemi." Wydawnictwo National Geographic 3. junior.agh.edu.pl 4. dziecisawazne.pl 5. odkrywamyzakryte.com Opracowano na podstawie wyżej wymienionych publikacji.

DLACZEGO SŁOŃCE ŚWIECI? Emilka spytała kiedyś mamy, dlaczego słońce świeci? Dlaczego świeci w dzień a nie w nocy?

Emilka lat 10

Słońce świeci dlatego, aby ludzie mogli się opalać i jeździć na wakacje.

Kasia lat 7

Słońce świeci dlatego, żeby cały dzień nie było nocy.

Słońce świeci, ponieważ tak chciał Bóg.

Tomek lat 8

Jasiu lat 6

DLACZEGO TAK SIĘ DZIEJE? Słońce świeci dlatego, że pod wpływem grawitacji jego cząsteczki (wodoru) zostały ściśnięte tak mocno, iż rozpoczęły się w nim reakcje termojądrowej syntezy wodoru w hel.

Reakcji tej towarzyszy naturalnie emisja energii, powodująca między innymi to, że

CZY WIESZ ŻE?

Słońce świeci. (Ale przede wszystkim,

- Odległość Ziemi od Słońca to dalej-jego drgające cząstki zderzając się ze 149 600 000 km. sobą przeciwdziałają sile grawitacji).

- Słońce porusza się z prędkością około 220 km/s.

- Potrzeba 8 minut, aby promienie słoneczne dotarły do Ziemi powodująca to, że Słońce się nie zapada

ZAMIANA PIERWIATKA WODORU W HEL

1

SŁOŃCE

H

1.008

CO MOŻESZ ZROBIĆ ABY DOWIEDZIEĆ SIĘ WIĘCEJ? " U C Ń O Ł S O A A K K J S BA W O K R T O I P E.

UDAJ SIĘ DO PLANETARIUM

SERIA FILMÓW "BYŁ SOBIE KOS MOS"

JAK ODPOWIEDZIEĆ DZIECKU? Słońce jest dużą kulą, na której panuje ogromny upał tysiąckrotnie razy większy niż latem nad morzem gdy jesteśmy na wakacjach. Gdy słońce nie wytrzymuje już tego upału, wyrzuca z siebie ciepło (w postaci promieni) na resztę planet.

Autor: Samanta Jahns Opracowano na podstawie: http://www.jakubw.pl/faq/fizyka/node81.html https://paczka-wiedzy.pl/slonce-ciekawostki/

Skąd się bierze deszcz?

Kacper lat 7

Zapewne wielu z nas zastanawia się, jak odpowiedzieć dziecku na pytanie: „Skąd się bierze deszcz?”. Aby dowiedzieć się, jak dorośli, czy też same dzieci odpowiadają na to pytanie, przeprowadziłam krótką ankietę.

Pierwszą osobą którą zapytałam skąd się bierze deszcz był 5 letni chłopiec o imieniu Cezary. Dzięki tej rozmowie dowiedziałam się, że zdaniem chłopca deszcz bierze się wtedy, gdy Aniołki lub chmurki są smutne i płaczą, czy też że Pan Bóg podlewa kwiatki i dlatego na ziemi pojawiają się krople deszczu. Dorośli natomiast starali się bardziej starannie i zrozumiale stworzyć swoją odpowiedź, aby była ona bardziej zrozumiała dla dzieci.

Najczęściej odpowiadali, że woda na Ziemi zmienia się w parę wodną, która unosi się wysoko, aż do nieba, gdzie zmienia się w chmurki i jeśli nagromadziło się w niej dużo wody, wówczas spada ona na ziemie w postaci deszczu. Kolejną odpowiedzią było, że „ w naturze wodę ogrzewa słońce i wtedy powstaje para wodna, która unosi się do góry. Na niebie para wodna gromadzi się w chmury, gdzie cząsteczki wody łączą się ze sobą coraz mocniej, aż utworzą się krople wody. Następnie te krople spadają w postaci deszczu na powierzchnię lądów i wód.”

Zacznijmy więc od początku. Wyobraź sobie, że chmury są zbudowane z bardzo drobnych kropelek wody lub niekiedy z samych kryształków lodu, ale najczęściej powstają poprzez zmieszanie się kropelek wody i kryształków lodu. Kropelki wody, czy też kryształki mogą mieć różne rozmiary. Najpierw woda, która znajduje się w rzekach, jeziorach, roślinach, zwierzętach i ludziach pod wpływem słońca podgrzewa się i zamienia się w parę wodną (parę wodną możemy również zauważyć, kiedy do kubka nalewamy gorącej wody i wtedy widzimy jak para unosi się wysoko nad kubkiem) .

Para wodna unosząca się nad wodą

tworząc chmury.

Jako para wodna unosi się wysoko nad nami

Jeśli chmury są nisko – deszcz nie pada. Jeśli natomiast chmury uniosą się jeszcze wyżej, gdzie jest niska temperatura, wówczas para wodna ochłodzi się i spadnie na ziemię w postaci kropel deszczu.

Teraz jeśli wiesz już jak powstaje deszcz, chciałabym się Ciebie zapytać, czy wiesz jakie są rodzaje deszczu? Jeśli nie to już tłumaczę. Niezależnie od pór roku deszcz może pojawić się w postaci: śniegu, gradu, krupy śnieżnej, czy też występowanie w tym samym czasie opadów deszczu i gradu.  Śnieg jest to opad małych kryształków lodu, które przypominają swoim wyglądem gwiazdę. Śnieg pada wtedy, gdy temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi wynosi około 0 stopni Celcjusza, możemy zauważyć wówczas, że zamiast deszczu opadającego z nieba, będzie padać śnieg. Śnieg możesz z pewnością zauważyć zimą i to dzięki niemu możesz z koleżankami i kolegami lepić bałwana, czy też rzucać się śnieżkami  Grad jest to opad płaskich lub okrągłych kulek lodu

 Krupa śnieżna jest to opad białych i nieprzezroczystych kropelek lodu, są one bardzo kruche

Chciałabym również powiedzieć Tobie, że deszcz możesz zaobserwować o różnej sile. Deszcze niekiedy pada wolno, szybciej, nieraz spada w małych kroplach, a niekiedy w dużych. Możemy tutaj wyróżnić:  Mżawka jest to bardzo gęsty deszcz, który pada w postaci bardzo małych kropelek wody  Ulewa- deszcz o drobnych kroplach

 opady ciągłe, które trwają przez dłuższy czas bez przerwy w czasie minimum 6 godzin, lub z bardzo krótkimi przerwami.  Opady przelotne to zazwyczaj opady krótkotrwałe o zmiennej, lecz dużej sile Często nazywa się je ulewami Aby było tobie łatwiej wyobrazić sobie jak powstaje deszcz, to chciałabym abyś wykonał doświadczenie, które pozwoli Tobie lepiej zrozumieć te zjawisko.

DOŚWIADCZENIE „Jak powstaje deszcz?”

Na początku przygotuj potrzebne rzeczy takie jak: Słoik Kostki lodu Ciepła woda Talerzy papierowy Sposób wykonania: Na początku poproś osobę dorosłą, aby pomogła Tobie wlać gorącej wody do słoika i przykryj go talerzykiem. Następnie na talerzyku połóż kostki lodu.

Obserwacja: Podczas obserwacji doświadczenia, możesz zauważyć, że gorąca woda stworzyła nam parę wodną, która w wyniku połączenia z zimnem zaczęła się skraplać. I w taki sposób na ściankach słoika pojawiły się kropelki wody

CIEKAWOSTKA Deszczomierz Hellmanna - jest to szklane lub plastikowe naczynie, które używa się do pomiaru opadów deszczu. Jest to okrągły blaszany pojemnik, o określonych rozmiarach. W środku dużego pojemnika, znajduje się mniejszy, w którym gromadzą się opady deszczu.

Każdego dnia o 7 rano, sprawdza się ile opadów spadło w ciągu 24h.

Opracowano na podstawie: 

„Meteorologia” Alojzy Woś, wydawnictwo PWN

 „Klimaty kuli ziemskiej” Danuta Martyn, Wydawnictwo Naukowe PWN  „Wielka Encyklopedia Geografii Świata”, Wydawnictwo Kurpisz

Weronika Stachowiak

SKĄD SIĘ BIERZE ŚNIEG? Sposób, w jaki powstaje śnieg jest bardzo interesujący. Życie płatka śniegu rozpoczyna się wysoko w chmurach, gdy temperatura powietrza spada poniżej 0°C, cząsteczki pary wodnej łącza się razem z pyłkami, fruwającymi w powietrzu np. cząsteczkami dymu, rożnego rodzaju zanieczyszczeń, kurz.

Para wodna zaczyna zamarzać, a wraz z zamarzaniem przyklejają się do kryształków lodu rożnego rodzaju zanieczyszczania tworząc śnieżynkę .

Takie zjawisko kiedy śnieg powstaje, a w chmurach para wodna zamarza nazywamy resublimacją. Kryształki lodu przybierają rozmaite kształty: płatki, igiełki, kryształki, słupki.

Wi

ed

zie

CI EK cie AW żd o t OS y p s y am m, ide TK łat y ż nty A ch ek e n pła czn śn ie i eg ma tkó czą międ y. C u j w dw ho zy e ste śn st ć s so i czk eg óch t sym ą b t ą am ak a PR etr . ich i, a niew k m ÓB y c a le z ido UJ ł e tak CIE czn , to ny , a że , a róż le y mi l ks zta ide e nie dla nią s nie łt nty ię s na czn posó em. s b z yc h. na leź ć Ka

01

liś

Śnieżynki po wydostaniu się już z chmury, zaczynają swoją wędrówkę na ziemię. Jeśli naszym śnieżynkom nic nie przeszkodzi spadają one w delikatnej postaci małych płatków lub igiełek.

Natomiast, jeśli na swojej drodze napotkają wilgoć i cząsteczki wody, to kropelki wody otaczają śnieżynkę tworząc z niej kulkę – tak powstaje grad.

Kule gradowe mogą mieć wielkość małego cukierka , albo osiągać rozmiary tak wielkie , że potrafią wybić szybę w samochodzie i wyrządzić duże szkody.

Widzieliście kiedyś grad wielkości piłeczek golfowych?

Zimą często da się zauważyć, że czasem śnieg lepi się lepiej, a czasem ze śniegu nie możemy stworzyć żadnej kulki.

Gdy nasze termometry wskazują mróz poniżej -10°C to śnieg na ziemi wygląda jak mięciutki puch. Niestety nie możemy z robić z niego kulki śnieznej ani bałwana. śnieg w takiej temperaturze jest bardzo delikatny i puszysty.

KIEDY NAJLEPIEJ LEPI SIĘ BAŁWANA ?

Im cieplej, tym lepiej śnieg klei się w naszych rękawiczkach. Śnieg lepi się najlepiej, gdy na dworze panuje od -2°C do -5°C. Oczywiście, powyżej 0°C rozpuszcza się, a nasze lodowe zamki, bałwany znikają.

Kiedy temperatura wynosi od -2°C do -5°C.Warto wtedy zrobić bitwę na śnieżki, bądź ulepić bałwana. Łatwo zbudujecie mur obronny, za którym schowacie się podczas zabawy.

02

ODP

OWI EDZI DZIE CI

CO TO JEST ŚNIEG? Śnieg to takie białe które pada z nieba i się mrozi, później się robi na lodowisko na którym dzieci zbijają sobie pupę To taka pora roku kiedy rodzice się złością muszą ubierać dzieci i mówią do nich ubierać się darmozjady.

Niektórzy się złością na bałwana No bo roztapia się jak słonko świeci to już nie ma bałwana chyba że ludzie są bałwanami

SKĄD BIERZE SIĘ ŚNIEG? Śnieg z nieba najpierw to takie śnieżki malutkie później coraz większy coraz większe później powolutku spadają .

A ja bym chciała z bitej śmietany, żeby składał się śnieg i z ciasteczek .

JAK TO SIĘ DZIEJE ŻE W JEDNYM KRAJU PADA ŚNIEG A W INNYM NIE? Nigdy nie pada tam gdzie są murzynki, bo murzynki są gorące i dlatego tam nie pada śnieg Ale wiesz że jak w Polsce pada śnieg to u niej nie dlatego że czasami to są półkule pomieszane nawet 03

AKTYWNOŚĆ Do wykonania zimnego śniegu potrzebujecie: • 10 opakowań sody oczyszczonej 100 gram, • piankę do golenia, ja używałam najtańszej 300 ml(Uwaga na zapach), • miseczka, podstawka na stół, • łyżka do mieszania, nie koniecznie można wymieszać rękami.

Proporcje produktów użytych do wykonania sztucznego śniegu mogą nieco się różnić.

EG I N Ś Y N Z C U SZT

Do miski wsypujemy sodę i dodajemy piankę do golenia, całość mieszając i wyrabiając z niej masę śnieżną. Mieszamy ze sobą wszystkie składniki i praktycznie gotowe.

Sztuczny śnieg można zabarwić go na dowolny kolor przy użyciu np. spożywczych barwników.

Gotowa masa jest lekko chłodna, można ją na kilkadziesiąt minut wstawić do lodówki.

Bibliografia: *https://kreatywniezdzieciakami.blogspot.com/2016/01/skad-sie-bierze-snieg.html *http://minilo.org/skad-sie-bierze-snieg/ (SZTUCZNY ŚNIEG) *https://www.youtube.com/watch?v=oQWgXjrYNv8 (ODPOWIEDZI DZIECI) *https://mmconsulting.waw.pl/skad-sie-bierze-snieg/ (CZĘŚĆ O GRADZIE) *Artykuł, Odpowiedzi na dziecięce pytania 2010/2011 opracowane przez Ewa Wijata. *https://vod.tvp.pl/video/dlaczego-po-co-jak,snieg-choinka-bombki,1148977 Paulina Zielińska

Edukacja elementarna i terapia pedagogiczna rok II

04

MAKS, LAT 4

DLACZEGO NIEBO JEST NIEBIESKIE? ł

Zapyta am ludzi ró

żnych

zawodów i w ró

żnym

wieku, jak na to pytanie,

ł

odpowiedzieliby czteroletniemu ch opcu. Oto ich odpowiedzi:

"NAJPIERW ZAPYTA Ł ABYM, JAK TO JEST WED Ł UG NIEGO, A GDYBYM BY Ł A JEGO MATK Ą , TO RAZEM BY Ś MY POSZUKALI ODPOWIEDZI."

Klaudia, 21 lat, studentka psychologii

"BO NA GÓRZE, WYSOKO NAD CHMURAMI JEST TAKA WARSTWA POWIETRZA, KTÓRA KIEDY Ś WIECI S Ł O Ń CE, STAJE SI Ę NIEBIESKA." ż

Jakub, 24 lata, in

ynier

"KIEDY BÓG STWORZY Ł ZIEMI Ę I J Ą MALOWA Ł , POMALOWA Ł NIEBO NA NIEBIESKO."

Anna, 42 lata, sprzedawca

"NA NIEBIE JEST CO Ś TAKIEGO JAK ATMOSFERA, KTÓRA UTRZYMUJE TE WSZYSTKIE CHMURKI I GDY Ś WIAT Ł O PRUBUJE SI Ę PRZEBI Ć ZE S Ł O Ń CA NA ZIEMI Ę , TO ZMIENIA KOLOR Ż Ó Ł TY NA NIEBIESKI."

Piotr, 26 lat, informatyk

"BÓG CHCIA Ł ABY NIEBO BY Ł O PI Ę KNE, WI Ę C POMALOWA Ł JE NA NIEBIESKO." Kacper, 52 lata, spawacz

" NIE WIEM JAK TO WYT Ł UMACZY Ć CZTEROLATKOWI." Mateusz, 19 lat, maturzysta

A CO O TYM MÓWIĄ ŹRÓDŁA? National geographic skutecznie radzi sobie z tym pytaniem, jednocze j

ęzykiem:

Aby promienie s oneczne, które s

atmosfer

ę

ł

i spotka

ł

ć

oddzia uje z cz

si

ę

z cz

ąsteczkami

ąsteczkami

ą

we wszystkich kolorach t

śnie

ęczy,

omawiaj

ł ł śnie

ąc

je bardzo przyst

ępnym

ą najpierw pokonać światło najchętniej

trafi y do nas, musz

powietrza. Ze wszystkich barw, to w a

niebieskie

atmosferycznymi. Jest najbardziej rozpraszane- i w konsekwencji daje efekt niebieskiego nieba

ęciu korpuskularnym fotony, oddziałują z cząsteczkami gazów w atmosferze w różny sposób – mówi prof. Michał Różyczka z Centrum Astronomicznego Polskiej Akademii Nauk. – Jeśli chodzi o światło niebieskie, to ono w szczególnie chętnie z całej tej mieszaniny oddziałuje z cząsteczkami atmosferycznymi. Światło, które dociera do nas ze Słońca składa się bowiem z wielu r ó ż n y c h k o l o r ó w . N i e b i e s k a c z ęść t ę c z y j e s t s i l n i e r o z p r a s z a n a w a t m o s f e r z e , c o p o w o d u j e , ż e n i e b o w y d a j e s i ę Natomiast w Polskim Radiu mogli

śmy

ł

us ysze

ć

wywiad:

Światło,

a w uj

niebieskie.

JAK WIĘC ODPOWIEDZIEĆ DZIECKU? Najlepszym rozwi odpowiedzi w ksi

ązaniem

ąż k a c h

lub pokazanie interesuj

b

ędzie

poszukanie razem z dzieckiem

astronomicznych przeznaczonych dla jego wieku

ącego

dla niego filmiku albo bajki. Jednak gdzy

dziecko zaskoczy nas pytaniem, warto mie

przygotowan

ą

odpowied

ź.

łą c z y ć f i l m i k n a Y o u T u b e z prezentacją jak rozszczepia się białe światło tworząc tęcze.

Czterolatek już skupi swoją uwagę na interesujacym zjawisku. Następnie m o ż n a p o r u s z y ć k w e s t i ę m a ł y c h b ą b e l k ó w , z k t ó r y c h s k łą d a s i ę n i e b o , a które działają tak samo jak przedmiot na filmiku, przez który przechodzi białe światło, tylko że te bąbelki najbardziej lubią kolor niebieski, dlatego K

ązdy

ć

z nas posiada przy sobie telefon- warto w

tylko taki kolor widzimy na niebie. :)

Autor: Aleksandra Antczak

DLACZEGO JEDNE CHMURY SA JASNE A INNE CIEMNE? Co to znaczy? Już tłumaczę. Woda lodem bywa, po stopieniu wyjdzie, że się w lodzie płyn ukrywa.

Kiedy robić chcesz herbatę, na piec stawiasz czajnik.

Woda w parę się przemieni, gdy rozgrzany palnik.

Właśnie tak parują stawy, jeziora, kałuże: aż utworzą się nad taflą chmury małe, duże.

Nic na świecie nie jest wieczne; stan ulega zmianie.

Ochłodzony obłok deszczem płacze - to skraplanie!

Co na ten temat sądzą inni?

Dzieci już od najmłodszych lat potrafią zaskoczyć dorosłych trudnymi i zaskakującymi pytaniami, na które ciężko znaleźć odpowiedź. Jednym z takich pytań jest „Dlaczego jedne chmury są jasne, a inne ciemne?" Postanowiłam zadać to właśnie pytanie grupie ok 20 osób w różnym wieku (dzieci, młodzieży, dorosłym).

Poniżej przedstawiam co wynika z ich odpowiedzi.

Dorośli najczęściej odpowiadali, że chmury powstają ze skroplonej pary wodnej. Natomiast zmieniają barwę na ciemną gdy ma padać deszcz, lub gdy ma być burza. Część z nich odpowiada, że tak naprawdę nie wie, dlaczego chmury zmieniają kolor.

Natomiast najciekawsze są odpowiedzi dzieci. Uważają one np. , że chmury na niebie poruszają się, bo tak chcą. Chmury są przez nie traktowane jak istoty żywe, a zmieniają barwę na ciemną gdy mają zły humor. Inne dzieci uważają, że chmury to taka wata cukrowa, tylko, że jest na niebie. Natomiast jeszcze inne uważają, że na chmurach mieszkają inni ludzie i to przez nich mają one różne kolory.

A co mówią o tym specjaliści? „Chmura to nic innego jak skupisko skroplonej pary wodnej. Zmiana barwy chmur to efekt załamywania się promieni słonecznych na tych miniaturowych kropelkach wody.

W ciągu dnia chmury działają niczym lustro, odbijając i załamując padające na nie promienie słoneczne, te same, które barwią niebo na błękitny kolor, ponieważ większą zdolność rozpraszania się w ziemskiej atmosferze ma właśnie niebieska część widma światła widzialnego.

W godzinach południowych kąt padania promieni słonecznych na powierzchnię chmur nie jest duży, dlatego zachowują one barwę białą, czyli tą najbardziej charakterystyczną.

Jednak, gdy słońce znajduje się w pobliżu horyzontu promienie padają pod bardzo dużym kątem, oświetlając nie górną część chmur, lecz ich podstawy.

Wówczas dolna część chmur, a także części środkowe, zaczynają zmieniać barwę z białej na odcienie czerwieni. Oznacza to, że większą zdolność do rozpraszania się w atmosferze mają wówczas czerwone części widma światła widzialnego.

Jednak czasem zdarza się, że zachody i wschody słońca są znacznie bardziej kolorowe niż zazwyczaj. To efekt zanieczyszczenia powietrza pyłami i gazami na których promienie świetlne załamują się jeszcze częściej.

Chmury bywają jednak nie tylko białe, czerwone i pomarańczowe, ale także szare i fioletowe. Przyczyną ciemnych kolorów chmur jest ilość kropel wody, które niosą. Im intensywniejsze deszcze z nich padają, tym zwykle ciemniejsze są ich podstawy.

Promienie słoneczne nie są w stanie przedostać się przez wyjątkowo obfitujące w wodę chmury, które zdecydowanie ciemnieją. Do najciemniejszych chmur należy cumulonimbus, czyli chmura burzowa, która poza ulewami niesie także wyładowania atmosferyczne, silny wiatr i grad." Źródło: https://www.twojapogoda.pl

Mówiąc prościej ...

Chmury popowstają z pary wodnej, a ich kolor w dużej mierze zależy od tego, w którym miejscu na niebie znajduje się słońce. Bardzo wcześnie rano, kiedy słońce dopiero podnosi się do góry, lub późną porą, kiedy schodzi w dół chmury mają kolor pomarańczowy, czerwony.

Natomiast w ciągu dnia, gdy słońce jest wysoko na niebie, chmury mają kolor biały. Z kolei, gdy w środku chmur zbiera się woda, nadaje ona im kolor niebieski .

Jak pokazać dziecku chmurę?

Oto kilka sposobów, na to jak można przybliżyć dziecku pojęcie chmur i wyjaśnić jak ona powstaje. Te przykłady doświadczeń dostarczą dziecku świetną zabawę przy tworzeniu własnej chmury!

1. Jak zrobić chmurę w słoiku?

2. Chmura w butelce.

3. Kolorowy deszcz.

Możemy również znaleźć w internecie dużo filmów edukacyjnych dla dzieci, które pokazują proces powstawania chmur. Przykładem może być film pt. „Chmury, Wideo edukacyjne", który znajdziemy na YouTube.

BIBLIOGRAFIA "Wielka księga chmur" - Richard Hamblyn "Chmury i pogoda" - Dorota Matuszko Blog Mama w domu

Jak zrobić chmurę w słoiku?

Do słoika wlej wrzątek. Na pokrywce ułóż lód. Przyłóż pokrywkę do wieczka słoika.

Obserwuj co dzieje się na szklanych ściankach. Odsuń na chwilę pokrywkę z lodem, wrzuć do słoika zapaloną zapałkę i szybciutko z powrotem zakryj wieko.

Zobaczysz jak w środku zbiera się chmura.

Możesz ją wypuścić ze słoika.

Marta Szubińska

DLACZEGO GWIAZDY MRUGAJÄ„?

Franek, 7 lat

CZYM SĄ GWIAZDY? Gwiazdy z daleka wydają się malutkimi plamkami na niebie. Czy rzeczywiście tak jest? Gwiazdy tak na prawdę to kule płonącego gazu, składające się z wodoru i helu, które mają bardzo wysoką temperaturę dlatego świecą. Są oddalone od nas o miliony kilometrów, dlatego wydają się tak małe, jednak gwiazdy mają różne wielkości, jedne porównywalne są do naszego Słońca, a nawet niektóre z nich są dużo, dużo większe.

GWIAZDY MRUGAJĄ?

Gdy patrzymy nocą w niebo, wydaję nam się, że gwiazdy mrugają, ale czy wiecie, że tak na prawdę gwiazdy świecą cały czas tak samo? Światło gwiazdy, przechodzi przez naszą gęstą atmosferę ziemską, która ma zróżnicowaną temperaturę i wilgotność, co powoduje zaburzony bieg promieni światła , część światła dociera do nas, a część jest odbijana dlatego nasze oczy odbierają to jako migotanie, zagadka rozwiązana!

ZAŁAMANIE ŚWIATŁA -jak pokazać dziecku?

EKSPERYMENT "KRZYWE KREDKI" MATERIAŁY: przezroczyste naczynie,kredki, woda PRZEBIEG: Do szklanego naczynia z wodą wkładamy kredki, część kredek która jest zanurzona w wodzie, wydaję się być złamana i krzywa.

Wyciągamy kredki z wody i uważnie się nim przyglądamy.

WYJAŚNIENIE: Dzieję się tak, ponieważ promień światła, który przechodzi przez wodę , światło ulega załamaniu i zmienia kierunek. Docierające do oka promienie są rozbieżne więc nasz mózg konstruuje obraz na przedłużeniu promieni docierających do oka. Ponieważ promienie zmieniły kierunek biegu widzimy obraz w innym miejscu niż w rzeczywistości.

BIBLIOGRAFIA: Encyklopedia PWN, Encyklopedia "Poznajemy Świat", https://www.polskieradio.pl/9/5364/Artykul/1788 220,Co-sprawia-ze-gwiazdy-do-nas-mrugaja OPRACOWAŁA: DARIA WALCZAK

MARYSIA 5 LAT

Co to jest grawitacja?

Katarzyna Nawrot

Co uważają dorośli?

Paula 24 lata - Grawitacja to przyciąganie obiektów przez Ziemię, które mają masę.

Paweł 22 lata - Grawitacja to siła powodująca przyciąganie jednego ciała do drugiego. Jest silniejsza gdy ciało ma większą masę.

Maciej 27 lat - Grawitacja to siła, która przyciąga nas do Ziemi.

Kilka słów od naukowców Według teorii Einsteina grawitacja zakrzywia przestrzeń. Jest to trudne do przedstawienia, ale spróbuj sobie wyobrazić arkusz z gumy. Olbrzymią gwiazdę zastąpi nam szklana kula. Gdy położymy ją na rozciągniętej gumie na gładkiej powierzchni utworzy się zagłębienie. To samo dzieje się z przestrzenią w pobliżu obiektów o dużej masie.

W 1665 roku mało znany wówczas fizyk imieniem Izaac Newton(1643-1727) dokonał wielkiego odkrycia w fizyce udowadniając, że siła utrzymująca Księżyc na orbicie to ta sama siła, która powoduje upadek jabłka z drzewa na ziemię. Skłonność ciał do wzajemnego zbliżania się do siebie, której ulegają wszystkie obiekty we Wszechświecie, została nazwana przez Newtona ciążeniem (grawitacją).

Wielka siła dla małych odkrywcówTeoria grawitacji dla dzieci Grawitacja jest podstawową siłą, która działa w całym Wszechświecie. Wszystkie ciała, które mają masę wzajemnie przyciągają się. Dzięki grawitacji możemy chodzić po naszej planecie, a gdy wysoko podskoczymy zawsze spadniemy na ziemię. Gdyby nie istniała grawitacja dzieci nie mogłyby się huśtać na huśtawce ani jeść pysznych okrągłych naleśników, a planety nie kręciłyby się wokół Słońca.

Gdzie warto się udać po więcej informacji?

Tunel aerodynamiczny w Lesznie; "Centrum Nauki Kopernik" w Warszawie Źródła: "Podręczna encyklopedia ucznia" Czechowicz, Podsiedlik, Raniowski, Stecki, wyd. PodsiedlikRaniowski i Spółka, Warszawa 2003; "Czasoprzestrzeń i grawitacja" W. Kopczyński, A. Trautman, Państwowe wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981 http://efizyka.net.pl/category/grawitacja-teoria ; http://www.fizykon.org/grawitacja/grawitacja_wpr owadzenie.htm http://wyborcza.pl/1,145452,18123421,Grawitacja_od_ kuchni__Co_nas_przyciaga.html Grafika: www.pinterest.com

Czy jest inna planeta, na której żyją ludzie?

Michasia, 8lat

Naukowcy również od wielu lat zadają sobie to pytanie!

Wielu ludzi podejrzewa, że gdzieś daleko, daleko jest życie, o którym nie mamy pojęcia.

ALE CZY SĄ NA TO DOWODY? Życie pozaziemskie stanowi ogromną niewiadomą. Mimo wielu obserwacji, na dzień dzisiejszy wciąż znamy tylko jedną zamieszkałą przez ludzi planetę Ziemię

Ja myślę, że jest taka planeta, gdzie żyją ufoludki, oni latają statkami kosmicznymi.

Marcel, 6 lat Nie wierze, że jesteśmy sami we wszechświecie. Ale nie umiem wyjaśnić dlaczego tak myślę. Łukasz, 22 lata

CIEKAWOSTKA Przez lata uważano, że Ziemia była jedyną planetą w naszym układzie słonecznym z płynną wodą. Niedawno ujawniono dowody na to, że na Marsie jest także sporadycznie płynąca woda.

Czemu na tych planetach nie ma życia?

WENUS= ZA GORĄCO NEPTUN= ZA ZIMNO

obecnie mieszkają tam tylko specjalnie wysłane roboty

ZBYT SILNE WIATRY URAN= (NAWET DO 900KM/H)

Pamiętaj, że warto mieć umysł szeroko otwarty - badaczom udało się już odkryć wcześniej mnóstwo nieznanych gwiazd i planet.

Jeśli chciałbyś/chciałabyś dowiedzieć się więcej w tym temacie to serdecznie polecam wycieczkę do Planetarium bądź Obserwatorium.

Karina Michalak

Kto wie, może za kilka, kilkanaście lat uda nam się dowiedzieć czy w bardzo dalekich zakątkach wszechświata mieszkają jakieś obce nam istoty!

Bibliografia: http://www.national-geographic.pl/national-geographic/kosmos/zyciepozaziemskie https://rzucijedz.pl/ciekawostki-ze-swiata/461-mars-ciekawostki

DLACZEGO WODA W MORZU JEST SŁONA? HANIA 5 LAT

ODPOWIEDZI NAUKOWCÓW Jedną z przyczyn są różne sole mineralne, które dostały się do wody z dna morskiego bardzo dawno temu. Najwięcej w morzu jest rozpuszczonego chlorku sodu, czyli soli. Do tego jeszcze dochodzi parowanie wody, które powoduje, że woda staje się bardziej słona. Dodatkowo, jeżeli do morza nie dopływa dużo rzek ani nie padają tam deszcze, to z tego powodu woda będzie bardziej słona.

.

Kazimierz Demel, 1927

Deszcz pada i wymywa sól z gleby, a potem zabiera rzekami do morza.

Woda w rzece płynie cały czas i sól nie ma czasu na zgromadzenie odpowiedniej ilości. Za to, gdy trafi już do morza odkłada się w nim, a rzeki dostarczają wciąż nowe i nowe porcje.Woda cały czas paruje z powierzchni, ale w parę wodną może zmienić się tylko ona. Wszystko co jest w niej rozpuszczone pozostaje na dole. Woda podąża dalej w cyklu hydrologicznym, a sól zostaje.

J.Dennis, 1996 r.

PODRĘCZNIKI SZKOLNE I ENCYKLOPEDIE Sól trafia najpierw do strumieni, rzek i w końcu do morza gdzie nie ma dla niej ucieczki. Natomiast cząsteczki wody mogą się wydostać z oceanów, czyli najpierw parować, tworzyć chmury, które z wiatrem przemieszczają się daleko. Padając wymywają porcję słonych minerałów z gleby.

"Radosław Żbikowski opowiada o morzach i oceanach"

W tej wodzie są rozpuszczone różnorakie substancje chemiczne które powodują że woda morska jest mniej lub bardziej słona. W niektórych przepadkach jest tak że pod wodą są złoża soli kamiennej które osadzały się na lądzie, a teraz są one wymywane przez prądy morskie, fale. www.wikipedia.pl

CO MYŚLĄ DOROŚLI I DZIECI? Wraz z biegiem rzek, woda zbiera minerały soli ze skał i ziemi, a następnie transportuje je wprost do morza."

Dominika 21 lat

"Pod wodą znajdują się kopalnie soli, która przebija się przez ziemię i rozpuszcza się w wodzie" Monika 25 lat

"Sól bierze się z topniejących lodowców."

Sebastian 33 lata

"Woda spływa ze skał na których znajdują się związki chemiczne m.in. sól i trafia do morza" Kasia 44 lata

" W morzu jest dużo śmieci, które ludzie wyrzucają" "W morzu jest dużo soli i miesza się ona później z wodą"

Bartek 5 lat

Antek 6 lat

"Kamienie są słone, a w morzu na dnie jest ich bardzo dużo" Lena 8 lat

Jak odpowiedzieć na pytanie? źródła wiedzy

Aby móc odpowiedzieć na pytanie należy zaktywizować dziecko, które posiądzie nową wiedzę dotyczącą danego zagadnienia. Może to być obejrzenie filmów przyrodniczych np. "Życie Bałtyku", czytanie książek, encyklopedii np. "Ciekawe dlaczego morze jest słone?" Anita Ganeri.

Innym pomysłem jest wykonanie eksperymentu naukowego ukazujące krystalizację wody w naczyniu. Dziecko może również udać się do muzeum związanego z morzem i oceanami jak np. Muzeum Oceanografii w Gdyni. Wyjazd nad Zatokę Gdańską gdzie rzeka Wisła spotyka się z Morzem Bałtyckim, może również pomóc dziecku w zrozumieniu pytania i odpowiedzi na nie.

Przygotowała: Dominika Matyszewska

Wisła "wita się" z Morzem Bałtyckim porównanie wody słodkiej i słonej

HISTORIA I KULTURA

TEORIE MAŁYCH I DUŻYCH NAUKOWCÓW:

JAK BUDOWANO Wznoszono rusztowania?

Może Korzystano z wykorzystywano dźwigów? w trakcie Może budowy budowali je z niewolników? lotu ptaka?

Co to jest piramida?

"Piramidy miały służyć jako grobowce dla królów Egiptu.

Egipcjanie wierzyli, że władcy będą żyć po śmierci."

Pierwotną formą grobowca była mastaba – kopiec w kształcie nasypu ziemnego o ukośnych ścianach z kamienia lub cegły.

Największą piramidą jest piramida Cheopsa, która mierzy 146,59 m (to tyle jakby ustawić 29 żyraf, które mają 5 metrów wzrostu).

Piramidy znajdują się nie tylko w Egipcie.

Możemy znaleźć je również w Ameryce Południowej, np.

Piramidy Chichen Itza w Meksyku.

PIRAMIDY?

KTO ZADAŁ PYTANIE? JAŚ, LAT 7

Co na to naukowcy?

Naukowcy nie mają na to jednolitej teorii, ponieważ w zapiskach z tamtego wieku nie ma o tym żadnej wzmianki.

Jednak mając dzisiaj XXI wiek, możemy odtworzyć przebieg procesu budowania PIRAMID. Przy jednej budowie mogło pracować nawet 10 000 tysięcy robotników. Rzecz jasna!- Nie byli to niewolnicy, lecz robotnicy, którzy mieli za to płacone.

Większość badaczy twierdzi, że do wnoszenia tak wysokich budowli Egipcjanie używali RAMP, które służyły do wciągania ciężkich bloków kamienia na duże wysokości.

Jak odpowiedzieć dzieciom?

Egipcjanie nie posiadali żadnych maszyn, ani żelaznych narzędzi, więc musieli samodzielnie tworzyć duże bloki kamienne. Przy użyciu miedzianych dłut (młotków) i pił. Większość kamieni pochodziła z pobliskich kamieniołomów, natomiast inne były transportowane łodziami po Nilu (główna rzeka Egiptu). Zespoły ratowników wciągały kamienie po długich pochylniach zbudowanych z ziemi i cegieł, dzięki czemu piramidy pięły się powoli do góry. Na końcu były pokrywane białymi kamieniami, które lśniły w słońcu.

Bibliografia: opracowane na podstawie: "Cuda Architektury- ilustrowana encyklopedia"; "Sztuka i czas- od prehistorii do rokoka"- WSiP,

Marta Słoboda

Gdzie leży Atlantyda?

Pierwsze wzmianki o tej krainie pojawiają się już w dziełach "Timaios" oraz "Kritias" wybitnego starożytnego filozofa - Platona. Arystoteles zaś jego uczeń - zaprzeczył aby wyspa ta istniała. Nie powstrzymało to jednak licznych śmiałków przed wyruszeniem w nieznane w pogoni za tajemniczą wyspą.

ATLANTYDA OPISANA W DZIEŁACH PLATONA PRZEZ A. KIRCHERA (ŚWIAT PODZIEMNY, 1665)

Platon opisał tę wyspę jako krainę bogatą i wspaniałą, którą rządził król. Wyspie niczego nie brakowało - ani zwierząt, jedzenia, klejnotów, najdroższych kruszców.

Kraina posiadała także swoją własną stolicę - w jej centrum stał dostojnie pałac królewski oraz świątynię.

Była ona bardzo nietypowa i charakterystyczna.

Zbudowano naprzemiennie pierścienie lądu i wody, a także przerzucono przez nie mosty i kanały tak, aby łatwo można było do niej dotrzeć i poruszać się swobodnie. Niestety ogromne trzęsienie ziemi spowodowało zatonięcie wyspy.

Nie mam pojęcia, gdzie leży Atlantyda...

Mężczyzna, 30 lat

Na przestrzeni wieków mnóstwo osobistości, naukowców lecz także poszukiwaczy skarbów bez wytchnienia szukali Atlantydy. Sprawdzali każdy najmniejszy trop - przeglądali stare mapy, zakurzone notatki, robili ekspedycje lądowe i morskie.

Platon w swoich dziełach napisał, że wyspa Atlantyda znajduje się na terenie Oceanu Atlantyckiego - a dokładnie "naprzeciw" rozległego kontynentu. Pod lupę wzięto najbardziej prawdopodobne wyspy Azory , Maderę oraz Wyspy Kanaryjskie. Hipotezę tę obalono z dwóch przyczyn: mityczna Atlantyda znajduje się pod wodą, a głównym budulcem wysp jest materiał wulkaniczny.

Trzeba bardzo mocno podkreślić, że mapy starożytne znacznie różnią się od map współczesnych - wtedy jeszcze nie odkryto wielu znaczących dla nas kontynentów (np. Ameryki) a mapy, z których korzystał Platon zawierały głównie Morze Śródziemne, Europę, Azję oraz część Afryki.

Pierwszym człowiekiem, który starał się opisać Atlantydę w całej swej okazałości był W. Scott Elliot (żyjący w XIX w.)- czerpał on swoją "wiedzę" - jak sam twierdził - z tajemnych mocy. Jego książka "Historia Atlantydy" nigdy nie została przetłumaczona na język polski. W 1922 roku w księgarniach ukazała się publikacja Michael'a Manzie'go pod tytułem "Tajemnice Atlantydy", który - tak jak jego poprzednik - czerpał informacje z bardzo wątpliwego źródła.

Michael Manzi bardzo dokładnie opisał ich religię, posługiwanie się magią, zdolność leczenia najróżniejszych chorób. Opisał bardzo szczegółowo ich szkoły i biblioteki, domy oraz zawody. Podkreślał, że Atlanci byli wyśmienitymi i wprawnymi żeglarzami nie tylko morskimi, ale i powietrznymi.

"Na ołtarzu lśniło wielkie, złote słońce tak ustawione, że co rano pierwszy promień słoneczny odbijał się w nim" Wariacja Michael'a Manzie'go na temat mitycznej wyspy

Do dnia dzisiejszego nie udało się potwierdzić obecności Atlantydy na naszej planecie. Jednak od czasów Platona żyło mnóstwo poszukiwaczy przygód oraz zwolenników wszelkich teorii spiskowych. Niektórzy twierdzą, że za zniszczeniem Atlantydy stoi obca cywilizacja pozaziemska. Niektórzy są zdania, że Atlantyda faktycznie istniała i poszukują jej nieustannie sprawdzając każdy krok, wierząc w bardzo rozwiniętą i zaawansowaną technologię jej mieszkańców - Atlantów.

Coraz częściej już zapomina się o tej mitycznej wyspie pomimo tego, że co jakiś czas różni artyści inspirują się jej opisami (graficy, malarze, scenarzyści filmowi i komputerowi).

Ich historie przedstawione w książkach nigdy nie były poparte dowodami naukowymi bądź historycznymi.

Atlanci nie znali naszego nerwowego śpiesznego chodu (...). Widziało się ich też latających w powietrzu na swych aparatach lotniczych,

Plakat bajki Disney Atlantyda: Zaginiony ląd (2001) Istnieje także druga część bajki (Atlantyda. Powrót Milo).

pędzących z szumem i przypominających wielkie owady.

Opis Atlantów Michael'a Manzi'ego

Bibliografia: A. Marks, Atlantyda - fantazja czy rzeczywistość?, 1986 Gdańsk Zdjęcia: www. bitly.pl/0aDqo www.bitly.pl/1w1tw www.bitly.pl/hRquv

Patrycja Nijawska

Dlaczego na świecie jest tyle religii?

- Staś, lat 8 CO MÓWIĄ UCZENI?

''Na postawie danych dostarczonych przez archeologię i historię religii wyprowadza się wnioski uogólniające, na mocy których stwierdza się, że ludzie wszystkich czasów posiadali religię.

Każdy człowiek od zawsze dążył do pewnych wartości.

Zalicza się do nich: prawdę, dobro, piękno i świętość.

Przez naukę człowiek osiąga prawdę, przez moralność - dobro, przez sztukę, kulturę i technikę piękno, a przez religię świętość i zbawienie. Tak więc przez religię człowiek osiąga swoją najważniejszą osobistą wartość i wieczne szczęście. Z tej racji wynika, że religii nie może zastąpić ani nauka, ani kultura, ani technika.

Doświadczenia świata stawiają człowieka wobec tajemnicy, która ogarnia i przenika cały świat, która człowieka fascynuje i pociąga, a zarazem budzi grozę. Wszystkie religie w tłumaczeniu ich pochodzenia odwołują się do faktów zewnętrznych, a mianowicie do jakichś objawień pośrednich czy bezpośrednich leżących u podstaw konkretnych religii, czy mówiąc ogólnie u podstaw wszystkich wielkich religii.'' - Ks.

Archeologia nauka badająca na podstawie wykopalisk dzieje i kulturę dawnych społeczeństw.

Edward Chat

Ludzie od zarania dziejów poszukiwali idei oddania i poświęcenia, dlatego wiele cywilizacji oddawało kult różnym bóstwom.

Odpowiedź dla Stasia: Na przestrzeni wieków, w zależności od części świata powstało wiele wierzeń religijnych, a wszystko dlatego że ludzie nie potrafili wyjaśnić sobie pewnych zjawisk natury. Z tego powodu np. burzę lub grad uważali za coś nadprzyrodzonego.

Wszelkim zjawiskom przekraczających ich aktualną wiedzę nadawali cechy i traktowali jako bóstwa albo zemstę Bogów.

Tak powstało między innymi wiele religii POLITEISTYCZNYCH, czyli czczono więcej niż jednego Boga.

W KAŻDYM ZAKĄTKU KULI ZIEMSKIEJ ŻYŁY INNE PLEMIONA- POSIADAŁY SWÓJ JĘZYK, WŁASNE DOŚWIADCZENIA ORAZ PRZEBYWALI W ODMIENNYCH STREFACH KLIMATYCZNYCH, DLATEGO WIERZENIA SĄ DO SIEBIE TYLKO PODOBNE, A NIE TAKIE SAME. Istnieją także religie MONOTEISTYCZNE, które powstały dla idei kultu istoty najwyższej.

Prawdopodobnie większość tych wierzeń ma wspólne pochodzenie. Istnieje możliwość, że na przestrzeni wieków podzieliły się ze względu na rozszerzenie się na inne obszary, a z czasem przekazywane historie były różne- co przyczyniło się do powstania innych ważnych dla ludzi ksiąg.

Czy wiesz, że najstarszą istniejącą religią na świecie jest HINDUIZM?

NAJWIĘKSZE RELIGIE ŚWIATA NA ROK 2019: 2 500 000 000 000

2 000 000 000 000

1 500 000 000 000

1 000 000 000 000

500 000 000 000

R

EL IG

IA

BU

D D

LU D O

W

A

YZ M

M H IN D

U IZ

AM IS L

C H

IŃ

SK A

C H

R ZE ŚC IJ

AŃ ST W

O

0

OKREŚLA SIĘ SZACUNKOWO, ŻE NA ŚWIECIE JEST OKOŁO 300 000 RELIGII. WIĘKSZOŚĆ Z NICH POSIADA SWÓJ SYMBOL. CZY ZNASZ JAKIEŚ SYMBOLE RELIGIJNE?

GWIAZDA DAWIDA - SYMBOL JUDAIZMU

MANDALA - HINDUSKI I BUDDYJSKI SYMBOL WSZECHŚWIATA

GWIAZDA I PÓŁKSIĘŻYC -SYMBOL ISLAMU

KRZYŻ - SYMBOL

CHRZEŚCIJAŃSKI

OM - SYMBOL

HINDUIZMU

''Jestem Hinduską i kocham nią być.''

''Czytanie Biblii sprawia, że czuję się mądrym dzieckiem.''

''Kiedy medytuję, jestem najspokojniejszą istotą na świecie.''

''Moim najlepszym przyjacielem jest mój Bóg. Każdemu życzę takiego przyjaciela.''

Godne polecenia: Film dokumentalny ,, Wszystkie religie - Jeden Bóg''

''Religia nie powinna zawierać się w formułkach, a w duszy'' Zofia Nałkowska Źródła: *artykuł Edwarda Chat, *Religie Świata - Michaela Keene, *To wiemy dzisiaj (opracowanie zbiorowe), *pixabay, *encyklopedia PWN *wiedza własna zdobyta podczas edukacji na podstawie podręczników szkolnych.

opracowała: Natalia Frajtag

SKĄD SIĘ BIORĄ PIENIĄDZE?

CO ROBISZ, GDY DZIECKO ZACZYNA PYTAĆ O PIENIĄDZE? CZY WIESZ CO MU ODPOWIEDZIEĆ?

CO ROBISZ GDY DZIECKO ZADA CI TRUDNE PYTANIE? -Unikasz tematu -Odpowiadasz, byle, by dziecko dało Ci spokój -Szukasz odpowiedzi w internecie?

Wchodzisz do sklepu, wybierasz produkt, płacisz, wychodzisz – dzień jak co dzień. Raczej rzadko zadajemy sobie pytania dotyczące pieniędzy, o to skąd się biorą, jak są wprowadzane do obrotu, ile ich jest, dlaczego i jak powstały. Wszyscy chcą je mieć, ale nie każdy wie czym są.

O pracy trudno się rozmawia. Łączy się z nimi wiele przesądów, przekonań. Niektórzy nawet wolą unikać tego tematu, ponieważ nie zawsze wywołuje to miłą rozmowę. Ale jak dobrze wiemy ludzie od zawsze musieli pracować bo dzięki temu mogli zarabiać pieniądze, które do dziś są nam potrzebne do życia oraz są formą wymiany. Możemy powiedzieć, że wszystko kręci się wokół nich. Ale nikt na co dzień nie zastanawia się jak one powstają.A jak odpowiedzieć na to pytanie dziecku? Skąd się biorą pieniądze? Jak to logicznie i łatwo wytłumaczyć. Wiele rodziców ma z tym problem aby odpowiedzieć dziecku tak, by je zrozumiało. A jak same dzieci odpowiadają na to pytanie?

CO NA TEN TEMAT MYŚLĄ DZIECI? Dzieci mają różne wersje dotyczące tego ,,Skąd się biorą pieniądze". Podczas jednego z wywiadów nie miały większych problemów z odpowiedzią na te i inne pytania. Udzielały odpowiedzi najlepiej jak potrafiły. A o to kilka z nich?

Co na ten temat myślą dorośli?

PO CO SIĘ PRACUJE? -Pracuje się po to aby zarabiać pieniążki - Można zarabiać pieniążki aby nie było nam smutno, aby nie było nam nudno - Żeby płacić - Można kupić szyneczkę albo sałatkę

SKĄD SIĘ BIORĄ PIENIĄDZE?

- Ze skarbonki ( Nawet 2 mam skarbonki) -Ci ludzie, którzy pracują na pocztach albo w bankach mają te pieniążki

JAK ZOSTAĆ BOGACZEM?

- Można wyjechać na bezludną wyspę bo może być tam zakopany skarb - Być piłkarzem albo grać w lotto 2 - Znaleźć bogatą żonę albo męża

Osoby, starsze, które posiadają szerszą wiedzę na ten temat mogą więcej nam o tym opowiedzieć. Czytają więcej, uczą się na co dzień operować gotówką, dlatego też mają inne podejście do życia.

Pieniądz jest im dobrze znany, a to codzienne wydatki a to rachunki zawsze coś. Z rozmowy z kilkoma osobami uzyskałam następujące ich odpowiedzi: PO CO SI Ę PRACUJE? ż y ć oraz po to aby

-Pracujemy po to aby godnie

ł ść

o przysz o

nie martwi

ć

si

ę

dla siebie i dla rodziny

SK Ą D SI Ę BIOR Ą PIENI Ą DZE? ł ą te

- Z pracy, która wymaga czasu i wysi ku za któr

pieni

ą dze

dostajemy

ę ki pracy,poprzez któr ą dostajemy za ni ą pieni ą dze. ą c je potem nagradzany prac ę innych którzy te ż je wydadz ą i nagrodz ą prace kolejnych osób. Pieni ą dz kr ąż y w gospodarce i pozwala zarabia ć ka ż demu kto pracuje, a ż eby mie ć prac ę trzeba si ę uczy ć -Dzi

Wydaj

- Mo

ż na

zosta

-Trzeba w

ć

ż yciu

JAK ZOSTA Ć BOGACZEM? ęż k ą prac ę i determinacj ę wyznaczy ć sobie cel i d ąż y ć do tego

poprzez ci

w

ż yciu ć

aby by

bogatym -Mie

ć

znajomo

ś ci

jakie jest naukowe wyjaśnienie? ż emy dostrzec inne ni ż tylko finansowe motywy jej ę dzy lud ź mi, utrzymywaniem z nimi bliskich relacji, z kontaktami kole ż e ń skimi, czy wr ę cz przyja ź niami. temu stajemy si ę cz ęś ci ą spo ł ecze ń stwa. Czujemy si ę podobni do innych i co wa ż niejsze potrzebni innym. Bez pracy cz ę sto czujemy pustk ę , wyobcowanie, a nawet bezradno ść . Pracuj ą c stajemy si ę bardziej pewni siebie, co za tym idzie odwa ż niejsi. Praca pozwala zorganizowa ć codzienno ść , nada ć rytm kolejnym dniom. Dzi ę ki niej doceniamy odpoczynek, cieszymy si ę urlopem, oczekujemy ś wi ą t i weekendów. Aktywnie i sensownie wype ł nimy czas. Praca stwarza równie ż mo ż liwo ś ci rozwoju, awansu spo ł ecznego i materialnego. Uzyskujemy niezale ż no ść , mo ż liwo ść samostanowienia i decydowania, dokonywania wyborów. Wreszcie mo ż emy udziela ć wsparcia rodzinie i bliskim.

Rozwa ż aj ą c problem pracy przychodzi na my ś l znana teoria potrzeb Abrahama H. Maslowa. W koncepcji tej potrzeby tworz ą uk ł ad hierarchiczny (piramida Maslowa – rys.)Wed ł ug autora tej teorii ludzkie potrzeby s ą zaspokajane stopniowo. Cz ł owiek po zaspokojeniu potrzeb ni ż szego rz ę du takich jak g ł ód, senno ść , poczucie zagro ż enia, zaczyna odczuwa ć motywacj ę do zaspakajania potrzeb rz ę du wy ż szego – uznania, realizowania siebie, swoich pragnie ń i pasji. Najbardziej podstawowe potrzeby takie jak: jedzenie, picie, ogrzewanie, ubranie schronienie i odpoczynek, potrzeby seksualne, brak napi ęć , dominuj ą nad innymi kiedy nie s ą zaspokojone i decyduj ą o przebiegu zachowania cz ł owieka. Wy ż ej w hierarchii potrzeb jest bezpiecze ń stwo: opieki i oparcia, zale ż no ś ci, protekcji, potrzeba wygody, spokoju, wolno ś ci, a tak ż e potrzeba ł adu i pewna gwarancja zatrudnienia, oparcia si ę na tym, co pewne i niezmienne. Potrzeby spo ł eczne to m.in. akceptacja, przynale ż no ść do grupy, przyja ź nie i kontakty mi ę dzyludzkie i ch ęć do nawi ą zywania bliskich intymnych stosunków. Zaspokojenie tych potrzeb rzutuje na sposób widzenia ś wiata, eliminuje odczucie osamotnienia, eliminacji i alienacji. Kolejnym poziom piramidy to potrzeby uznania i szacunku, presti ż u we w ł asnych oczach i w oczach innych ludzi. Potrzebujemy zaufania do siebie, pracujemy nad poczuciem w ł asnej warto ś ci, kompetencji, powa ż ania. Chcemy wzbudza ć respekt i uznanie ze strony innych ludzi. Wa ż ny jest dla nas dobry status spo ł eczny, uczucie dominacji, zwracanie na siebie uwagi oraz wolno ś ci.Wy ż szy poziom stanowi potrzeba samorealizacji wyra ż a si ę w d ąż eniu cz ł owieka do rozwoju mo ż liwo ś ci i stanowi ś rodek do zaspokojenia innych potrzeb. Jest okre ś lana jako potrzeba posiadania celów, potrzeba spe ł nienia swojego potencja ł u i d ąż enie do rozwoju w ł asnych mo ż liwo ś ci.Szczyt piramidy stanowi ą potrzeby transcendentne, religijne, potwierdzaj ą ce warto ś ci wy ż sze duchowe.Oczywi ś cie du ż ym uproszczeniem by ł oby stwierdzenie, i ż praca istnieje po to, by zaspokaja ć potrzeby. Jednak to w ł a ś nie one stanowi ą motywacj ę , a ich stopniowa realizacja daje nam poczucie zadowolenia.Warto przeanalizowa ć poszczególne poziomy piramidy w kontek ś cie w ł asnego zarz ą dzania zdrowiem lub w odniesieniu do naszej sytuacji zawodowej.

Kiedy przyjrzymy si

ę

szerszemu kontekstowi problemu posiadania pracy, mo

ąż e Dzi ę ki

podejmowania. Dla wielu z nas praca wi

si

ę

z potrzeb

ą

bycia mi

Ale czym tak naprawdę jest pieniądz? Skąd się on wziął?

MÓWI SIĘ, ŻE JEST TO TOWAR UZNANY W WYNIKU OGÓLNEJ ZGODY JAKO ŚRODEK WYMIANY GOSPODARCZEJ, W KTÓRYM SĄ WYRAŻONE CENY I WARTOŚCI WSZYSTKICH INNYCH TOWARÓW. Jako waluty, krąży anonimowo od osoby do osoby i pomiędzy krajami, ułatwiając wymianę handlową. Innymi słowy jest to materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę. Prawnie określony środek płatniczy, który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość ściśle związaną z realnym produktem społecznym.

Według współczesnej doktryny na pieniądz składają się trzy elementy -jednostka pieniężna, -suma pieniężna, -znak pieniężny.

Ekonomiczna funkcja pieniądza: -Funkcja cyrkulacyjna (transakcyjna) -Funkcja obrachunkowa (miernik wartości towarów) -Funkcja płatnicza -Funkcja tezauryzacyjna Społeczne funkcje pieniądza: -Funkcja behawioralna (zachowawcza) -Funkcja motywacyjna -Funkcja informacyjna (komunikacyjna) -Funkcja dezintegracyjna -Funkcja integrującoinstytucjonalna HISTORIA PIENIĄDZA Pieniądz pierwotny W kulturach pierwotnych pojęcie pieniądza jako osobnego środka płatniczego nie istniało.

Podstawowym sposobem nabywania dóbr był barter, czyli wymiany na zasadzie przedmiot za przedmiot. Jeden towar wymieniano za inny o niekoniecznie takich samych właściwościach. Szybko jednak zorientowano się, iż nie zawsze taka wymiana towarami była sprawiedliwa, gdyż wartość przedmiotów często nie była taka sama i

POŻĄDANE WARTOŚCI PIENIĄDZA: poręczność stabilność jednolitość trwałość podzielność rozpoznawalność akceptowalność

nie prowadziła do zaspokojenia wszystkich potrzeb. Bezpośrednia wymiana towaru na towar była również uciążliwa. Z czasem więc wprowadzono tzw. pośredników wymiany, którymi zwykle były: sól, zboże, skóry itp. Dobra te były podzielne, trwałe, jednorodne i rzadko występujące.

Były to przedmioty ułatwiające zaspokojenie podstawowych potrzeb biologicznych, dlatego też szybko ten sposób wymiany za owe dobra przyjął się w ówczesnym świecie. Podczas tego rodzaju wymiany zachodziły dwie ważne czynności: kupno i sprzedaż, dlatego też możemy powiedzieć, że produkty konsumpcyjne są pierwotną formą pieniądza. Ludzie zaakceptowali taki sposób wymiany, a akceptacja ze strony społeczeństwa jest podstawą by uznać towary konsumpcyjne pieniądzem. Poza tym towary owe można było swobodnie dzielić, a także ich trwałość użytkowa była zadowalająca, co skutecznie wpłynęło na akceptacje „pierwotnego pieniądza

GDZIE I W JAKI SPOSÓB PRODUKOWANE SĄ PIENIĄDZE?

Banknoty są produkowane w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych,a monety w Mennicy Polskiej. (pwpw.pl)"Technologia Doskonała technologia, wysokiej klasy specjaliści oraz nowoczesny park maszynowy stawiają Wytwórnię w gronie znanych i cenionych drukarni funkcjonujących na rynku dokumentów wysoko zabezpieczonych."," Nowoczesność W związku z akcesją Polski do Unii Europejskiej i późniejszym przystąpieniem do unii walutowej, inwestycje i modernizacja linii produkcyjnych czynione są w Wytwórni pod kątem produkcji banknotów euro.

Już teraz firma dysponuje parkiem maszynowym, jaki mają wszystkie renomowane drukarnie na świecie."

Nastąpiło załamanie gospodarcze i finansowe państwa. Upadło siedem największych banków warszawskich, łącznie z domem bankowym Piotra Fergussona Teppera. Potęgowała się drożyzna żywności. Targowiczanie wprowadzili cenzurę, zakazując wyrażania opinii krytycznych wobec rządów konfederacji targowickiej i Katarzyny II (tytułowanej oficjalnie "Najjaśniejszą Imperatorową") oraz jej czeladzi wojskowej i cywilnej.

Zlikwidowano proreformatorskie tytuły prasowe. W księgarniach przeprowadzano spisy książek zakazanych. Nastąpiło przerwanie kontaktów kulturalnych z Europą Zachodnią. Zmuszono do wyjazdu ze stolicy posła francuskiego Marie Louisa Descorchesa. Policja represjonowała najmniejszy objaw sympatii dla rewolucji francuskiej.

Społeczeństwo polskie przeprowadziło bojkot towarzyski Rosjan - np. dowódca wojsk rosyjskich w Warszawie gen. Michaił Kachowski nie mógł zorganizować balu, ponieważ damy polskie odmówiły przyjęcia zaproszeń.

W JAKI SPOSÓB MOŻNA WYTŁUMACZYĆ DZIECKU SKĄD TAK NAPRAWDĘ BIORĄ SIĘ PIENIĄDZE? Jak pokazać mu wartość pieniądza?

Jest kilka fajnych sposobów na to jak dziecku przybliżyć to skąd te pieniądze się bierze.

1. Po pierwsze można zabrać dziecko na wycieczkę do muzeum pieniądza inaczej zwanego Centrum Pieniądza NBP im.

Sławomira S. Skrzypka – placówka ekspozycyjno-edukacyjna Narodowego Banku Polskiego w Warszawie. Uroczyste otwarcie Centrum Pieniądza NBP miało miejsce 20 kwietnia 2016, dla publiczności zostało otwarte w Noc Muzeów 14 maja 2016.Ich głównym hasłem jest zrozumieć podstawowe zagadnienia oraz skomplikowane procesy ekonomiczne. Pokazujemy istotę tego, czym jest pieniądz, jaką przebył drogę i w jaki sposób pomaga nam w codziennym życiu.

2. Można pokazać dziecku różne fajne gry edukacyjne np.

Monopolly. Przede wszystkim gra ta nie tylko bawić ale także uczy. Grając z dziećmi możemy pomóc im rozwinąć wiele cennych umiejętności. Monopoly uczy maluchy przedsiębiorczości oraz tego jak w mądry sposób zarządzać pieniędzmi. Jest to również świetny trening oszczędzania dla dzieci. Można obrazowo wytłumaczyć jak pieniądze się zdobywa tak samo jak szybko można je stracić.

PROPOZYCJA ODPOWIEDZI w dzisiejszych czasach ludzie mogą sprawiedliwie wymieniać się dzięki pieniądzom.

W wywiadzie z dziećmi i dorosłymi możemy dowiedzieć się jak oni rozumieją pojęcie pieniądza.

Wniosek nasuwa się jeden, że pieniądze obecnie produkuje rząd w tak zwanej mennicy albo wytwórni papierów wartościowych. Trzymane są w banku na naszym koncie.

Pieniądze zdobyć możemy poprzez ciężką pracę a w nagrodę dostajemy za to pieniądze które stanowią pewnego rodzaju wymianę na produkty które są nam potrzebne w użytku codziennym.

Najprostszym sposobem na to aby mieć dużo pieniędzy to ciężka praca i determinacja. Jak mamy w sobie dużo mobilizacji możemy osiągnąć wszystko.

30.05.19 Justyna Piaszczyk

Źródła: -Naukowe wyjaśnienie- http://www.dzieci-i-pieniadze.com/mamo-tato-skad-biora-sie-pieniadze/ -Akademia Milionera Filmik- Skąd się biorą pieniądze- https://www.youtube.com/watch?v=5F3SXz1tzSw -Centrum pieniądza NBP-Filmik- https://www.youtube.com/watch?v=6AHebSVdOJo -Po co się pracuje i po co są pieniądze-wypowiedzi dzieci- Filmik- https://www.youtube.com/watch?v=BT2ViiUUT2g -Pieniądz-Wikipedia- https://pl.wikipedia.org/wiki/Pieni%C4%85dz

Edukacja Elementarna i terapia Pedagogiczna nr.indeksu: 440314

ł

Wydzia Studiów Edukacyjnych im. Adama Mickiewicza w Poznaniu