Gomobility 02-2011

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:46

Pagina 1

JAARGANG 1 DECEMBER 2011 NR 2

!

O G BzinIeLRIATI VYere#nig2ing O M Maga

DOSSIER ELEKTRISCH RIJDEN

NOOIT MEER EEN LEGE ACCU • AMSTERDAM FULL ELECTRIC • EEN LAADPAAL PER E-CAR BLIKVERRUIMENDE HELM • PAUL SCHNABEL

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:15

Pagina 2

GO! 2

INhoud

RAI SOCIETY Met het (goede) doel voor ogen namen 150 iconen uit de autohistorie deel aan de Rode Kruis Rally.

PAGINA 18

ECO-TRENDS

------------------R IE S DOS CH L E EKTRIS N RIJDE -------- ----------

Onder de naam ‘Drive Unit 45’ heeft Bosch een aandrijving ontwikkeld die de E-bike in een hogere versnelling brengt.

PAGINA 20

UITGESPROKEN

13 E-MOBILITY:

directeur van Broshuis bv, geeft

COOL ALS EEN SMARTPHONE

zijn mobiliteitsvisie.

Fossiele brandstof is uit, e-mobility is de toekomst. Dat is althans de

Pieter-Bas Broshuis, algemeen

PAGINA 23

overtuiging van trendwatcher Vincent Everts. “Elektrisch rijden gaat van ‘bleeding edge’ naar ‘leading edge’ en is straks net zo cool als een smart-

MARKTANALYSE

phone”, voorspelt hij.

Rotondes zijn veiliger dan kruispunten en z0rgen voor een betere verkeersdoorstroming.

PAGINA 24

9 ‘WIJS IN NEDERLAND

GO!FACTOR

E-ZONES AAN!’

Luc Weenink, marketing-coör-

Om de problemen met fijnstof en NOx in stadskernen op te lossen zou

dinator bij Honda Nederland,

Nederland speciale E-zones in het leven moeten roepen en hier een

met zijn Honda N600 GTL.

duidelijk beleid voor moeten ontwikkelen, vindt Eric Beers, voorzitter van

PAGINA 27

het Platform Elektrische Mobiliteit (PEM) van RAI Vereniging. “Gewoon door bijvoorbeeld te bepalen dat in het centrum van Amsterdam in 2020 uitsluitend nog EV’s of zero-emission voertuigen mogen rijden.”

COLOFON GO!Mobility een uitgave van RAI Vereniging, postbus 74800, 1070 DM Amsterdam, telefoon (020) 504 49 4, www.raivereniging.nl.

GO!Mobility verschijnt 5 keer per jaar en is o.a. bestemd voor politici, overheidsinstanties, de media en leden van RAI Vereniging.

GO!Mobility is ook als digitaal magazine te lezen op www.raivereniging.nl

Uitgever RAI Langfords Ron Brokking, directeur Luuk Aleva, uitgever Redactie Menno Timmer, hoofdredacteur Redactieraad Harald Bresser, Cees Boutens, Remco Tekstra, Jaap Tuinstra, Jacqueline de Boer

Redactieadres GO!Mobility Postbus 10099 1001 EB Amsterdam Bezoekadres: Koningin Wilhelminaplein 30 1062 KR Amsterdam Tel. 020-504 28 00 Email: m.timmer@railangfords.nl

Dit magazine is gedrukt op duurzaam papier.

© 2011 RAI Langfords BV, Amsterdam – alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere wijze, in elke vorm, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Medewerkers Sjoerd van der Linden Connie Wiering Paul Schnabel Ontwerp: PWAD Amsterdam Vormgeving: Van Munster & Bos Fotografie: Ton van Til, Jack Tillmanns Illustraties: Onno Kortland Druk: W.C. den Ouden

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:15

Pagina 3

paul schnabel

3

Stroom is sloom Op een mooie zaterdag in de herfst was ik bijrijder in de

inmiddels ook steeds interactiever aan het worden,

jaarlijkse Rode Kruis Rally. Zo reden we, in een

reagerend op de omgeving, waarschuwend en zelfs

verleidelijk rood glanzende Alfa Romeo coupĂŠ uit 1950,

bijsturend.

de hele dag over smalle en bochtige binnenwegen in Twente en de Achterhoek. Een bijrijder, zeker een

De volgende grote stap is de overgang van olie naar andere

ongeoefende zoals ik, heeft het druk, maar niet half zo

bronnen van energie. Biobrandstof wordt nu al toegevoegd

zwaar als de chauffeur. Geen stuurbekrachtiging, geen

en er zijn pilots met aardgas en waterstof. De belangrijkste

rembekrachtiging, voortdurend schakelen, dubbel

ontwikkeling is echter toch de auto op stroom. Uiteraard

clutchen en choken. Die woorden heb ik als jongen mijn

moet de elektriciteit wel worden opgewekt, maar dat

vader nog wel horen gebruiken, maar ik weet nauwelijks

kunnen we al lang en daarvoor kunnen ook niet-fossiele

meer wat ze betekenen, laat staan wat je dan moet doen.

bronnen van energie worden gebruikt. Lastiger op te lossen

Het kan me ook niet meteen uitgelegd worden, want de

zijn de problemen met de opslag en het opladen. Echt het

motor maakt zoveel lawaai dat de conversatie nood-

lastigst is het probleem van de acceptatie door de auto-

zakelijkerwijs beperkt blijft.

mobilist, vooral de mannelijke automobilist. Stroom is sloom, stil en saai, dat is het beeld. Dat zal mettertijd

In zo’n prachtige oude auto kijkt iedereen je met

overigens wel veranderen. Mijn vader wilde eerst ook geen

bewondering en ook wel een beetje jaloers na. Dat was

stuurbekrachtiging, later in ieder geval nooit een automaat

nog eens echt auto rijden! Dat is toch heel wat anders dan

en van climate control werd je maar verkouden. Uiteindelijk

nu, met je fluisterstille motor, de automaat, de climate

won toch het gemak en is het ongemak de aantrekkelijkheid

control en het met de pink te bedienen stuur. Dat is waar,

van een rally geworden.

maar voor het dagelijks gebruik geeft ook de trotse eigenaar van de Alfa Romeo toch de voorkeur aan een

Paul Schnabel,

auto die wel van al deze gemakken is voorzien. In 1950

directeur Sociaal en Cultureel Planbureau

werd de toekomst van de auto eerder gezien in de mogelijkheid om er ook mee te kunnen vliegen en varen.

De echte ontwikkeling is echter in de richting van meer comfort en gebruiksgemak geweest. Daar is ook veiligheid bij gekomen en later ook schoon en zuinig gebruik van brandstof. Dankzij de informatica is de auto

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:16

Pagina 4

GO! 4

BRANCHE NIEUWS

Gemma Warmerdam nieuwe secretaris Gemotoriseerde Tweewielers Met ingang van 1 oktober is Gemma Warmerdam in dienst getreden bij RAI Vereniging als secretaris van de afdeling Gemotoriseerde Tweewielers. In deze functie volgt zij Eugène Daams op.

“De ervaring in het Haagse circuit, zowel op ministerieel als op politiek niveau, zullen goed van pas komen en een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de belangenbehartiging voor de gemotoriseerde tweewielerbranche”, aldus Warmerdam. “De uitdagingen zijn gelet op de huidige situatie binnen de sector bijzon-

Warmerdam (42) is gepassioneerd scooter

der groot. Als berijdster ervaar ik vele kansen

berijdster en heeft brede ervaring op het

voor GT. Met plezier kijk ik uit naar de dialoog

terrein van innovatiestrategie en public affairs

met overheden en politiek om hiervoor extra

bij de ANWB. Daarvoor was zij o.a. werkzaam

aandacht en ondersteuning te vragen.”

als politiek adviseur binnen het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij en als beleidsmedewerkster in de Tweede Kamer.

Gemma Warmerdam

MotoVAK blikt optimistisch vooruit Een goede opkomst, geïnteresseerde dealers en in een prettige sfeer gericht zaken kunnen doen. Dat was, kort samengevat, de indruk van de meeste exposanten van MotoVAK 2011. De stemming op de beursvloer was over het algemeen, ondanks het onzekere economische klimaat, optimistisch.

De driedaagse vakbeurs (23 t/m 25 oktober jl.) in het expositiegebouw INTRES in Hoevelaken trok zo’n 700 vakbezoekers, ongeveer evenveel als vorig jaar.

stelde vast dat de collectie van zijn bedrijf over

Clea der Kinderen, account manager van

het algemeen goed is ontvangen en er, on-

Reevu Benelux, en sinds kort lid van de

danks de donkere wolken die boven de markt

afdeling, deelt die mening. “Het is een prettige

hangen, veel enthousiasme is bij dealers.

beurs. Je moet bezoekers wel zelf aanspreken,

“Het is in deze tijden belangrijk om positief te

maar dat komt wellicht omdat wij een

blijven. Wij kijken dan ook vol optimisme

nieuwkomer zijn. Voor ons als importeur is

vooruit naar het nieuwe seizoen.”

het in ieder geval een perfect moment om

David O’Neill, directeur van Hoco Parts, is

nieuwe dealers te werven.”

zeer te spreken over de grote belangstelling en de vele geïnteresseerde dealers. “De opkomst

Reeuvu Benelux was op MotoVAK overigens

was super. Voor ons is dit jaarlijks hét moment

aanwezig met een aardige primeur: ’s werelds

om al het nieuws te laten zien en in contact te

enige helm met een achteruitkijkspiegel.

komen met importeurs en distributeurs.”

Arno Gaalman, directeur-eigenaar van I.G.M Trading, neemt al voor de vijfde keer deel en

Op een vloeroppervlakte van een kleine 1.000

noemt de beurs een prima gelegenheid om de

m2 presenteerden de twintig exposanten een

nieuwe producten te tonen, iedereen te woord

breed scala aan producten, noviteiten en

te staan en aan relatiebeheer te doen. “Je kunt

primeurs. Daarnaast was er veel aandacht voor

in een rustige atmosfeer zaken doen.

banden, olie- en smeermiddelen en werk-

Bovendien is MotoVAK het enige platform in

plaatsinrichtingen voor gemotoriseerde

Nederland voor de branche.”

tweewielers.

MotoVAK 2012 zal plaatsvinden in dezelfde

De beursvloer gaf per saldo een goed beeld

periode. Beursgebouw INTRES in Hoevelaken

wat het nieuwe seizoen voor de vakhandel in

zal dan wederom de locatie zijn.

petto heeft.

Cees Langeveld, directeur van Evolution,

Zaken doen in een rustige sfeer.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:17

Pagina 5

5

Nederland koploper fietsgebruik in Europa Met een kwart van alle verplaatsingen speelt de fiets een grote rol in het mobiliteitsgedrag van Nederlanders. Een dergelijke omvang komt in Europa nergens anders voor, schrijft het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KIM) in de Mobiliteitsbalans 2011.

2010 nam het aantal kilometers dat Nederlanders met de fiets aflegden met 13 procent toe. Dat komt deels door de toename van de bevolking, maar vooral doordat de reisafstanden per fiets zijn toegenomen. De opkomst van de E-bike versterkt deze trend. De afstand die forenzen met een elektrische fiets afleggen om op hun werk te komen, is

Na Nederland volgt Denemarken met een fietsaandeel van 20 procent in de mobiliteit. Goede derde is Zwitserland (11%), op de voet gevolgd door Duitsland (10%), België (8%) en Zweden (7%). Groot-Brittannië is met 2 procent hekkensluiter. Ook het hoge aandeel van fietsverplaatsingen in sommige Nederlandse gemeenten (35 tot 40 procent van alle verplaatsingen) wordt volgens de Mobiliteitsbalans nergens ter wereld geëvenaard.

Bij de rol van de fiets gaat het niet alleen om verplaatsingen die volledig per fiets van A naar B worden gemaakt. Bij veel treinreizen wordt eveneens, tijdens het voor- of natransport naar of van het station, gebruik gemaakt van de fiets. Bijna 4 procent van alle fietsritten maakt deel uit van een verplaatsing per trein. Ruim tien jaar geleden was dit aandeel nog 2,5 procent.

Uit de Mobiliteitsbalans valt verder af te lezen dat de totale binnen-

Het fietsgebruik groeide de afgelopen tien jaar met 13%.

landse mobiliteit sinds 2005 voor het eerst niet meer toeneemt. Dit geldt vooral voor het autogebruik. Onduidelijk is waar dit, behalve door

anderhalf keer groter dan met een gewone fiets. E-bikekilometers

de kredietcrisis, door komt. De fiets vormt kennelijk een van de

betreffen met name nieuw vervoer (38%). Daarnaast komen ze in de

weinige uitzonderingen op deze ontwikkeling, want tussen 2000 en

plaats van gewone fietskilometers (35%) en autokilometers (20%.

Een op de vijf verkochte fietsen is een E-bike De run op elektrische fietsen heeft zich in de eerste helft van dit jaar opnieuw voortgezet. Tot en met juni werden 113.000 E-bike aangeschaft (+ 8,7%). Daarmee is de fiets met ‘het duwtje in de rug’ goed voor een marktaandeel van bijna 20 procent.

is dit jaar hoger dan in 2010. Deze categorie noteerde een plus van 12,4 procent. De gemiddelde aanschafprijs van een E-bike lag juist lager: 1.827 euro, vergeleken met 1.850 euro vorig jaar. Dat is een daling van 1,3 procent.

De cijfers laten verder zien dat de populariteit van stadsfietsen (+ 1,9%) onverminderd groot blijft. Hybride-/tour-

Uit de cijfers van het GfK-marktonder-

fietsen en kinderfietsen bleken echter

zoek, dat RAI Vereniging en BOVAG

minder in trek en leverden respectievelijk

hebben laten uitvoeren, blijkt dat er in

26,1 en 26,2 procent in.

de eerste zes maanden 663.000 fietsen

De vakhandel blijft voor de meeste con-

in ons land zijn verkocht, 8,6 procent

sumenten het belangrijkste aanspreekpunt.

minder dan in de vergelijkbare periode

Bijna tweederde van alle fietsen (67,4%)

van 2010. Het goede nieuws is dat con-

wordt via dit kanaal aangeschaft. Voor een

sumenten bereid waren meer geld te

E-bike wendt zelfs driekwart (76%) van de

besteden aan een nieuwe fiets. Zo steeg

consumenten zich tot de officiële fiets-

de gemiddelde verkoopprijs met 6,1

dealer en kiest men dus bewust voor de

procent tot 747,37 euro. Met name de aanschafprijs van hybride-/toerfietsen

deskundigheid en betrouwbaarheid van de

Ruim driekwart van alle E-bikes wordt via de vakhandel aangeschaft.

vakman.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

12:12

Pagina 6

GO! 6

Gratis groene stroom, een laadpaal voor de deur, een gratis parkeerplaats en royale subsidiebedragen voor de aanschaf van een e-car. Op die manier willen veel Nederlandse gemeenten goede sier maken met hun milieubeleid en elektrisch rijden vlot trekken. De vraag is of dit kunstmatig infuus voldoende is om de markt voor e-mobility op gang te krijgen. Vanaf medio volgend jaar telt ons land ongeveer 5.000 laadpalen en zullen er naar schatting 1.500 à 2.000 volledig elektrische auto’s rondrijden.

De vier grote gemeenten, Amsterdam voorop, investeren miljoenen euro’s om elektrische mobiliteit vlot te trekken. Met als resultaat dat in de hoofdstad inmiddels zo’n 400 EV’s rondrijden, waarbij de vloot van 300 car2go auto’s nog niet is meegeteld.

De verschillende aantrekkelijke subsidieregelingen zorgden er mede voor dat de markt voor EV’s werd vergroot en waren voor grote autofabrikanten een extra reden om in Nederland hun eerste elektrische modellen te introduceren. Voor Amsterdam staat de teller tot op heden op zo’n 3 miljoen euro en Rotterdam kende al bijna 1 miljoen euro aan subsidies toe. Deze relatief hoge investeringen moeten ervoor zorgen dat de voorwaarden om over te stappen op elektrische tractie optimaal zijn. Zo moeten er in de Maasstad in 2014 tenminste 1.000 openbare oplaadpunten staan en er 1.000 elektrische auto’s en 4.000 e-scooters in gebruik zijn. De ambities van Amsterdam zijn nog groter: 10.000 EV’s in 2015 en als het even kan een paar duizend oplaadpunten.

Subsidiepot voor veelrijders Dit betekent dat er nog een lange weg te gaan is. In Amsterdam zijn dit jaar, vooral door ondernemers, 262 elektrische auto’s, taxi’s en zelfs vrachtwagens aangeschaft. “Een deel van die voertuigen moet nog worden geleverd”, vertelt Pieter Swinkels, communicatie- adviseur bij het programmabureau Luchtkwaliteit van de Dienst Infrastructuur en Vervoer Amsterdam. “Dat komt doordat een aantal modellen, zoals de Nissan Leaf en de Opel Ampera nog slechts beperkt of vertraagd beschikbaar komt.” De belangstelling bij het bedrijfsleven noemt hij groot. “Binnen een half jaar was onze eerste subsidiepot leeg. Een tweede regeling voor veelrijders als taxi’s en bestelverkeer is alweer in voorbereiding. Die rijden vaak diesels, dus daar valt nog veel milieuwinst te behalen. En er komt een subsidieregeling voor oplaadpalen op bedrijventerreinen die de drempel nog verder moet verlagen.

We proberen het aantal oplaadpunten gelijk op te laten gaan met de groei van het aantal EV’s. Daarom zorgt Amsterdam bij de registratie van iedere e-car voor een oplaadpaal.”

1

LAADPAA PER E•CA

GO nr. 2-2011:Layout 1

AAL CAR

02-12-2011

11:18

Pagina 7

7

BEREIK ELEKTRISCHE AUTO’S Eenvoudige auto’s Compacte middenklasser (batterijpakket van 24 kwh) Modernere versies Plug-in hybrides Range extenders

50-100 km 150 km 350 km 400 km 600 km

Met Nederlandse netstroom bedraagt de CO2-uitstoot van een elektrische auto ongeveer 60 tot 70 gram CO2-/km.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:19

Pagina 8

GO! 8 Inwoners van Amsterdam kunnen die kosteloos aanvragen bij Nuon of

gegaan, het eerste zogeheten ‘elektrisch zwerfdeelautoproject’ in de

Essent die de paal, afhankelijk van de mogelijkheden, voor de deur of

wereld. “Dit houdt in”, verduidelijkt Swinkels, “dat een huurder de

soms om de hoek plaatst. Het is geen privé station. Iedereen kan er, mits

auto, een elektrische smart, overal in de stad kan achterlaten. We

abonnee, tot en met maart 2012 gratis elektriciteit tanken. Daarna

hebben nu 180 laadpalen op straat en nog eens 80 bij semi-openbare

krijgen e-rijders voorrang bij de aanvraag van een parkeervergunning.

ruimten. Dankzij car2go zal dit aantal de komende tijd exponentieel

Wel betalen dus, maar nog steeds aanmerkelijk voordeel.

groeien van circa 350 eenheden dit jaar tot 1.000 eind 2012.”

Rotterdam kent een vergelijkbaar beleid. De recente opening van het Elektrisch Vervoer Centrum (EVC) onder de paraplu van Het Nieuwe

Uniforme standaarden

Rijden, moet de belangstelling voor het rijden in de Auto van Morgen

De discussie over niet passende stekkers verwijst Swinkels naar het land

een stevige impuls geven. In dit ‘belevingscentrum’ kunnen

der fabelen. “Begin dit jaar hebben netbeheerders en aanbieders van

consumenten zich oriënteren, proefrijden en informatie krijgen over

oplaadpunten hier heldere afspraken over gemaakt. Dit houdt in dat er

alle soorten elektrisch vervoer, van auto’s tot en met scooter en E-bikes.

één Europese standaard is. Iedere e-car die in Nederland op de markt komt, heeft een stekker voor laden bij gewone stopcontacten en een type

Car2go

2-stekker voor laden bij oplaadpunten. Duitsland koos al eerder voor de

Een geheel nieuw initiatief dat particulieren warm moet laten lopen

type 2-stekker en ondertussen hebben ook België, Ierland, Groot-

voor emissieloze mobiliteit is de elektrische deelauto. Het gaat om een

Brittannië en de Scandinavische landen hiervoor gekozen. Geklungel

proef met 25 auto’s in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag.

met stekkers behoort dus tot het verleden. Hetzelfde geldt voor de

Het ministerie van I&M ondersteunt dit gezamenlijke project, van

oplaadpas. Die geldt voor ieder openbaar oplaadpunt. Binnenkort zal

Greenwheels, Peugeot en Essent, met subsidie.

de Duitse grensstreek eveneens bij het Nederlandse oplaadsysteem

In het verlengde hiervan is eind oktober in Amsterdam ‘car2go’ van start

aansluiten. Het e-rijden kan dus een hoge vlucht nemen.”

FEITEN EN CIJFERS ELEKTRISCH RIJDEN Aantal elektrische auto’s Aantal laadpalen Doelstellingen 4 grote steden Aantal elektrische auto’s Amsterdam Rotterdam Utrecht Den Haag Aantal laadpalen Amsterdam Rotterdam Utrecht Den Haag *ramingen

2011 946 1.089*

2020* 200.000 –

2011

2014*

400 – 20 –

– 1.000 5.000 –

260 – – –

5.000 1.000 5.000 –

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:21

Pagina 9

9

‘Wijs in Nederland E-Zones aan!’

Hoeveel EV’s rijden er in 2015, 2020 en daarna?

Het is een vraag die velen bezig houdt. Voor Eric Beers, voorzitter van het Platform Elektrische Mobiliteit (PEM) van RAI Vereniging, is die discussie op dit moment minder relevant. “We hoeven nu niet iedereen te overtuigen elektrisch te gaan rijden. Het gaat erom te kijken waar EV’s het meeste rendement opleveren. Dat is in de grote steden. Daar moet de overheid op focussen. Daar ligt de winst!”

Elektrische mobiliteit is hip, trendy en met de voertuigen zelf tonen de berijders hun milieubewuste imago. De aaibaarheidsfactor van alle in september op de ecomobiel beurs in Ahoy gepresenteerde nieuwe modellen en technieken is groot.

‘Je moet kijken waar EV’s het meeste rendement opleveren’

Maar worden ze ook gekocht?

De aanschaf blijft vooralsnog beperkt tot een handjevol zakelijke gebruikers, zoals koeriersdiensten, enkele taxibedrijven en overheidsbedrijven.

Beers rekent voor dat er in ons land ruim 900 EV’s rondrijden.

Daar zullen er in 2012 naar

schatting nog eens 2.500 bijkomen. De grotere aantallen komen pas in 2013 en daarna. Dat zijn, alle ambities van de overheid, het formule E-Team en PEM ten spijt, nog steeds geen spectaculaire aantallen. Voor Beers is het krampachtig vasthouden aan allerlei utopische ramingen en prognoses echter geen doel op zich.

E-geloof “We moeten niet denken dat elektrisch rijden al in een volgende fase is beland. Dat is niet het geval. Het heeft daarom weinig zin om het

Elektrisch rijden is slechts een tussenfase verwachten sommigen, zoals Mercedes Benz die met de

e-geloof massaal te gaan lopen verkondigen in de hoop zoveel mogelijk

Vito E-cell inzet op waterstof.

zieltjes te winnen. Het is veel beter en effectiever die 2.500 EV’s die er volgend jaar bijkomen in te zetten waar ze de meeste milieuwinst

zogeheten ‘black spots’ is volgens Beers een belangrijke drijfveer om

opleveren, namelijk in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag

door te gaan met elektrische mobiliteit. “Nederland is op dat gebied een

(de G4). Begin daar met het oplossen van de problemen met de lucht-

van de vuilste landen van Europa en zou een voorbeeld kunnen nemen

kwaliteit. Dat kan prima met taxibusjes, koeriersdiensten en eigen

aan hoe Engeland Londen aanpakt, Frankrijk Parijs en China de grote

vervoersbusjes met elektrische tractie. Dan weet je ook precies waar de

steden. Gewoon door te bepalen dat bijvoorbeeld in het centrum van

laadpalen moeten komen te staan, want die voertuigen rijden immers

Amsterdam in 2020 uitsluitend nog EV’s of zero-emission voertuigen

allemaal in een klein gebied.”

mogen rijden. En ontwikkel een duidelijk beleid voor dit soort E-zones.

Voorlopig ligt er een enorme potentie om het enorme aantal

Black-spots

verkeersbewegingen in steden met auto’s die niet verder komen dan een

Het oplossen van het fijnstof en NOx-probleem in stadskernen en de

straal van 20 kilometer te vervangen door e-cars. Dat is dé manier om

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

12:14

Pagina 10

GO! 10 deze markt op ‘stroom’ te brengen.. Het is prima als bedrijfsmatige ge-

Toyota waterstof prototype. Mercedes-Benz was present met liefst der-

bruikers hierin het voortouw nemen. De consument volgt vanzelf wel.”

tien voertuigen met eveneens de nieuwste aandrijftechnologie. Citroën presenteerde de eerste C4 op schone LPG. Opel startte op ecomobiel de

Range extender

landelijke promotietoer van de Ampera, terwijl Fiat groot inzette op

Hij erkent dat de overschakeling naar elektrisch rijden een kwestie is van

groen gas.

de lange adem. Voor iemand die de auto als enige mobiliteitsoplossing

Beers: “Over de hele linie neemt het aanbod toe en de ambities zijn groot

ziet en niet bereid is om bijvoorbeeld de trein of de bus te pakken, is

voor 2012. Kijk naar wat er nu al is en wat er aan zit te komen: de Citroën

reizen met een EV volgens hem slechts in beperkte mate geschikt. Een

C-Zero, de Peugeot ION, de Renault Kangoo Z.E. en de Fluence Z.E.,

andere bottleneck bij velen blijft de angst om onderweg stil te komen staan met een lege accu. “Voor die twijfelaars is de komst van auto’s met een range extender, zoals de

de Nissan Leaf, de Mitsubishi i-MiEV, de

RENDEMENT ELEKTRISCHE AUTO VERSUS BENZINEAUTO (WELL-TO-WHEEL)

Opel Ampera een aantrekkelijke en interessante optie.” Hij herhaalt nogmaals dat in minder dichtbevolkte gebieden buiten de Randstad waar de lucht schoon is, de urgentie om ‘aan de stekker te gaan’ niet direct groot is. “We hoeven mevrouw Pietersen uit Appelscha echt niet over de streep te trekken. Liever niet zelfs, want

Well Tank Raffinage Productie transport elektriciteit Benzinemotor Elektrische aandrijving Wheel

Elektrische auto 100% 42,7% – –

benzineauto 100% 88% 12% 57,3%

– 14,9% 27,8%

74,8% – 13,2%

Waterstof betere optie?

Volgens Beers zou in 2020 een potentieel van 5 procent EV’s in Nederland mogelijk moeten zijn. Daarnaast zijn er hoge verwachtingen zijn voor wat betreft de waterstofgedreven auto’s. Tussen 2015 en 2020 zouden deze qua prijsniveau aanzienlijk gunstiger zijn dan volledig elektrisch aangedreven auto’s, tegelijkertijd een grotere actieradius hebben van 600 tot

het nog relatief bescheiden volume aan

1000 km én het grote voordeel hebben dat

EV’s dat vanaf 2012 beschikbaar komt is op andere plekken veel beter inzetbaar.”

Chevrolet Volt en de Micro-Vett van Fiat.”

BENZINEAUTO

de automobilist de auto in twee minuten voltankt. Veel pleitbezorgers van water-

Start acting!

stof, waaronder Mercedes, zien elektrisch

Toch zegt Beers optimistisch te zijn over

rijden daarom slechts als een tussenfase.

toekomst van elektrische auto’s. “De

Een mening die lijkt te worden gedeeld

ambities zijn groot bij de automerken. Het

door minister Melanie Schultz van Haegen

is geen uitzondering dat een merk

(I & M). Zij stelde tijdens haar openings-

aankondigt in een van de komende jaren een aanbod van boven de 2.000 auto’s te hebben. De grote merken gaan steeds

handeling van ecomobiel 5 miljoen euro ELEKTRISCHE AUTO

beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van vervoer op waterstof.

sneller accelereren. Dat was goed te zien op ecomobiel, waar veel auto-importeurs in-

Beleid versus subsidie

vulling gaven aan het thema van de beurs:

De PEM-voorzitter is overigens van

‘Stop Thinking, Start Acting’. Die slogan

mening dat het voeren van beleid effec-

was niet tegen dovemansoren gericht.”

tiever is om de omschakeling naar elek-

Zo onthulde Mercedes op ecomobiel de

trische mobiliteit te bewerkstelligen dan

nieuwe elektrische Mercedes-Benz Vito

De brandstofefficiency van elektrische auto’s is ruim tweemaal zo

het geven van subsidies. “Maar dan geen

E-CELL van waardetransport- en bevei-

groot als die van benzine-aangedreven voertuigen. Bij de elektrische

beleid tot 2050 zoals in het Witboek Trans-

ligingsbedrijf G4S. Alle aanwezige

motoren zit het meeste verlies in de productie en het transport,

port staat. Het moet wel realistisch blijven.

automerken presenteerden modellen die

namelijk 57 procent. Bij benzineauto’s komt 13,2 procent van de

Het grote voordeel van beleid is dat je een

geheel nieuw zijn of waarmee bijzondere

brandstof werkelijk ten goede aan de voortbrenging. Bij EV’s is dat

meer automatische beweging krijgt dan het

initiatieven worden gestart. Hoofdsponsor

27,8 procent. Een deel van de energie gaat tijdens het rijden verloren

opwekken van de min of meer kunst-

Toyota bracht de primeurs die daarvoor op

in de vorm van warmte.

matige vraag via een subsidiepot. Helaas is

de IAA in Frankfurt werden getoond, zoals

het ontwikkelen van langetermijnbeleid

de ‘plug-in’ versie van de Prius en zelfs een

niet de sterkste kant van onze overheid.”

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:22

Pagina 11

11

Hoe verleidt Europa de elektrische rijder?

Met imponerende subsidieregelingen, belasting voordelen en allerlei andere financieel aantrekkelijke incentives, hebben de Europese overheden zich ingespannen om elektrische mobiliteit het noodzakelijke duwtje in de rug te geven. Met als resultaat dat de verkopen van EV’s in de eerste helft van dit jaar vertienvoudigden tot 5.222 eenheden. Daar stond echter een subsidiebedrag tegenover dat in sommige gevallen opliep tot bijna 21.000 euro per auto.

In schril contrast daarmee staat Denemarken, waar de belastingvoordelen voor kopers van een EV kunnen oplopen tot 20.588 euro. Een vorstelijk bedrag dat echter in de eerste zes maanden niet meer dan 283 registraties opleverde. Opmerkelijk is verder dat de subsidiebedragen voor EV’s in Spanje (6.500 euro) en het Verenigd Koninkrijk (6.400 euro) nagenoeg gelijk zijn, maar dat op basis hiervan de Britten vijfmaal zoveel kopers over de streep wisten te trekken dan de Spanjaarden.

Voor JATO-onderzoeker Gareth Hession voldoende reden om aan te nemen dat de factor prijs in deze ontwikkelingsfase van elektrische mobiliteit mogelijk van minder belang is dan zaken zoals de mate van

Het vooraanstaande Britse onderzoeksbureau JATO Dynamics heeft in

verstedelijking, marktverzadiging en de aanwezigheid van een goede

kaart gebracht hoe de subsidieprogramma’s in de verschillende EU-

oplaadinfrastructuur. Deze locale factoren waartoe volgens hem ook de

landen zich tot elkaar verhouden en kwam tot de verrassende conclusie

mogelijkheden behoren om met een EV gebruik te kunnen maken van

dat de markt voor EV’s relatief ongevoelig is voor financiële prikkels.

busbanen, gratis parkeren in de binnenstad en een vrijstelling van

Uit de analyse van JATO blijkt namelijk dat er nauwelijks enig verband

spitsheffingen, zoals bijvoorbeeld de ‘Congestion Charge’ in London,

is tussen de hoogte van subsidieregelingen en de verkopen van EV’s.

zouden wel eens grotere invloed kunnen hebben dan prijsprikkels.

Zo is Duitsland met 1.020 geregistreerde EV’s in de eerste zes maanden

Toch staat voor hem vast dat de EV-markt op het punt staat om door te

van 2011 onbetwist Europees marktleider, terwijl onze oosterburen

breken. “Het aanbod van elektrische auto’s is nu nog te klein en de prijs

gemiddeld slechts 380 euro subsidie per aangeschaft elektrische auto

te hoog om de massa te kunnen bereiken. Zodra dat verandert zullen

toekennen, het laagste bedrag in Europa.

subsidies meer effect opleveren.”

Land >10.000 euro Denemarken Noorwegen België 5.000 – 10.000 euro Portugal Spanje Gr. Brittannië 2.000 – 5.000 euro Frankrijk Ierland Nederland Oostenrijk Roemenië 500 – 2.000 euro Italië < 500 euro Zweden Duitsland Tsjechië

Bron: JATO

SUBSIDIEREGELINGEN VOOR AANSCHAF ELEKTRISCHE AUTO’S IN EUROPA subsidie*

verkopen EV’s (jan-juni 2011)

20.588 17.524 10.907

283 850 85

9.442 6.500 6.400

93 122 599

5.000 5.000 4.936 2.571 3.700

953 36 269 347 2

1.200

103

470 380 271

111 1.020 43

*Gebaseerd op belastingvoordelen en prijsreducties over een periode van vijf jaar.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:23

Pagina 12

GO! 12

Nooit meer een lege accu oplopen. Toch verwachten wij dat die target van honderd snellaadpunten haalbaar is en daarmee, gezien gestage opmars van EV’s, rendabel te kunnen opereren.”

De stations komen vooral te staan langs of nabij snelwegen nabij alle provincies, bijvoorbeeld bij verschillende BP tankstations, wegrestaurants, Nissan dealers en op diverse locaties in het gebied van energiebeheerder Liander. Bestuurders van EV’s kunnen hier hun accu opladen met landelijk werkende passen.

Taylor wil er nog wel het misverstand uit de weg ruimen als zou snelladen

Even bijtanken bij het snellaadstation in Vianen

schadelijk zijn voor de levensduur van het accu-

Een belangrijk opstakel in de opmars van elektrisch rijden vormt de beperkte accucapaciteit en de angst om plotseling stroomloos langs de weg te komen staan. Een ongemak dat binnenkort tot het verleden behoort, want verschillende partijen werken hard aan de invoering van een landelijk dekkend netwerk van snellaadstations. Dit maakt het mogelijk om overal in ons land, binnen een straal van 60 kilometer tijdens het drinken van een kop koffie, de accu van nieuwe energie te voorzien.

pakket. ”Uit meerdere onderzoeken naar het effect van snelladen op accu’s blijkt dat dit hierbij geen aantoonbare schade optreedt.

Dit komt doordat bij het snelladen de accu, onder gecontroleerde omstandigheden, niet meer dan 80 procent wordt opgeladen Er heerst algemene consensus dat potentiële schade vooral optreedt bij het opladen van

Een van de initiatiefnemers die op dit gebied

haar GreenDeal aangekondigd vóór 2013

de laatste 20 procent. En daarom wordt dit

volop actief is, is The New Motion. Deze

honderd snellaadpunten te hebben willen

gebied tijdens het snelladen bewust met rust

EV-dienstverlener is, in samenwerking met

geplaatst. De kosten hiervan moeten volgens

gelaten.”

onder andere Liander, Nissan, BP, Terberg,

Kim Taylor van The New Motion niet worden

Markeur, Van der Valk en Prestige Taxi, bezig

onderschat.”Per oplaaduitgang is een investe-

met het opzetten van een landelijk netwerk

ring van 50.000 euro gemoeid. Ongeveer de

van snellaadstations op strategische locaties in

helft daarvan betreft de installatie zelf en de

ons land. Op dit moment zijn er 10 snelladers

andere helft betreffen kosten voor de net-

gerealiseerd, waarvan er 7 tot het netwerk van

werkaansluiting en het inrichten van de om-

The New Motion behoren. De ambities van

geving. De netwerkaansluiting is een grote

het consortium zijn echter veel groter en

variabele kostenpost en de praktijk heeft

daarom heeft The New Motion recentelijk in

geleerd dat de kosten soms hoog kunnen

‘Vóór 2013 moeten er 100 snellaadstations in ons land zijn’

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:24

Pagina 13

13

E-mobility: cool als een smartphone Heeft elektrisch rijden de toekomst of is het in de praktijk vooral omslachtig? Vincent Everts, trendwatcher, CEO-enterpreneur en gepassioneerde gadget-man, neemt een jaar lang de proef op de som en rijdt een jaar in een Nissan Leaf. Hij deelt zijn bevindingen en ervaringen live via het internet en is te volgen op Leafplan.nl. Zelf is hij al lang overstag: “Fossiel is finished. Elektrisch rijden gaat van ‘bleeding edge’ naar ‘leading edge’ en is straks net zo cool als een smartphone.”

via de pc overtreffen. Een mobiel is nu cool, compact en onmisbaar en heeft de samenleving drastisch veranderd. Die ontwikkeling gaat elektrisch rijden ook doormaken.”

Grote brandstofflexibilteit Hij zet zijn overtuiging kracht bij door er op te wijzen dat het gebruik van fossiele brandstoffen, met name vanwege de CO2- en fijnstofproblematiek, passé is. Bovendien komt de eindigheid van de olievoorraden in zicht nu landen als China en India in een hoog tempo motoriseren. Everts: “Op dit moment heeft 3 procent van de Chinezen

Everts communiceert al zijn rijervaringen met de Nissan Leaf via het platform Leafplan dat eerder dit jaar op de AutoRAI 2011 werd gelanceerd. “Ons doel is om zoveel mogelijk lawaai te maken rondom elektrische mobiliteit, te laten zien hoe het is om in EV’s te rijden en

‘E-mobility gaat van bleeding edge naar leading edge’

een auto en dat cijfer gaat rap richting de 50 procent. EV’s hebben het grote voordeel dat hun brandstofflexibiliteit groot is. Je kunt ze immers op stroom, gas, kernenergie of waterstof laten rijden. Daar komt bij dat de brandstofefficiency van een e-car tweemaal zo groot is als een benzineauto.”

Over de nog beperkte actieradius van EV’s maakt de trendwatcher zich al helemaal geen zorgen. “Dit jaar wordt honderd miljard euro in accutechnologie geïnvesteerd. Nu kost een accu nog 800 dollar per kW/uur. Daar kun je 8 kilometer op rijden. In 2015 zal die prijs zijn

gebruikerservaringen uit te

gedaald tot 300 dollar per kW/uur. Dit betekent dat je voor hetzelfde

wisselen. Onder andere door

bedrag driemaal zover kunt rijden.”

captains of industry of prominente politici, zoals de ministers Jan Kees

Als je daar de forse uitbreiding van het aantal laadpalen optelt, dan is er

de Jager en Maxime Verhagen, in een Leaf te laten rijden en verslag te

volgens Everts slechts één conclusie mogelijk: “nu gaat het gebeuren”.

doen van hun bevindingen.”

“Alle netbeheerders zijn bezig om tienduizenden laadpalen, waaronder snellaadstations, in Nederland te plaatsen. Elektrisch rijden maakt de

Paaltjes hoppen

komende 5 jaar een enorme technische progressie door en zal binnen

Hij erkent dat EV’s nog altijd kampen met een imagoprobleem. De

tien jaar geïntegreerd zijn in de hele samenleving.”

bekende vooroordelen zijn volgens hem dat ze er niet uit zien, de beperkte actieradius dwingt berijders tot ‘paaltjes hoppen’ en het aantal laadpalen en de infrastructuur is nog onvoldoende. “Alle ‘petrol heads’ moeten helemaal niets van elektrisch rijden hebben, maar voor mij is deze vorm van mobiliteit al heel lang actueel. Je moet het zo zien: elektrisch rijden bevindt zich op het niveau van de mobiele telefonie in 1990.

Ik kan mij nog mijn eerste toestel van 4.000 gulden herinneren. Die was nog voorzien van een logge zware draagbare batterij die binnen een uur leeg was. En 90 procent van de tijd had je geen verbinding. Inmiddels heeft 50 procent van de gebruikers een smartphone en mobiel internet zal in 2014 het gebruik van internet

Everts: ‘zoveel mogelijk lawaai maken rondom elektrische mobiliteit’.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:25

Pagina 14

GO! 14

Pssst... scooters met een g Met wervende folders, voorzien van klinkende merknamen, gaf de snel groeiende groep aanbieders van e-scooters op de afgelopen ecomobiel vakbeurs acte de présence. Vrijwel stuk voor stuk hippe, snelle, betaalbare en vooral milieuvriendelijke modellen. En dat deze scooters met een groen hart aanslaan blijkt duidelijk uit de verkoopcijfers. Vorig jaar groeide de verkoop al met 40 procent tot zo’n 3.000 stuks en er rijden er in ons land inmiddels ruim 15.000 rond.

Veel gemeenten zien de elektri-

een standaard scooter bijvoor-

fietsen. De Rotterdamse wet-

sche scooter als de oplossing in de

beeld 2.000 euro en een e-scooter

houder Alexandra van Huffelen

gaan verkopen”, vertelt Arno

strijd tegen luchtverontreiniging,

4.000 euro, dan wordt de helft

hoopt op die manier de komende

Jansen, manager Marketing

geluidsoverlast, files en parkeer-

van dit prijsverschil, dus 1.000

jaren 4.000 vervuilende scooters

Communicatie van BV NIMAG.

problematiek. In samenwerking

euro vergoed.

te vervangen door schone exem-

“Dat kunnen dus Suzuki motor-

met het bedrijfsleven zijn er de

De provincie Limburg heeft voor

plaren Ook Utrecht heeft de

afgelopen jaren veel initiatieven

haar zes grootste gemeenten

e-scooter omarmt en belooft in

gestart om de aanschaf en het

(Venlo, Weert, Roermond,

het actieplan ‘Schoon Vervoer

gebruik van e-scooters te stimule-

Sittard-Geleen, Heerlen en

2010-2014 dit najaar een promo-

ren. Zo stelt het stadsdeel West

Maastricht) sinds mei dit jaar een

tiecampagne voor emissievrije scooters te zullen starten.

Verder kunnen ondernemers en bedrijven, die hun personeel willen stimuleren milieuvriendelijk naar het werk te komen door hen een e-scooter ter beschikking te

gecombineerde Suzuki dealers

‘E-scootermarkt wordt serieus zodra gevestigde namen gaan meedoen’

stellen, in ieder geval tot eind van het jaar gebruik maken van de

fietsdealers zijn, maar ook Suzuki

MIA/VAMIL-regeling, die fiscale

auto- of Toyota dealers of zelfs

voordelen biedt.

Suzuki Marine dealers.”

Hoewel Jansen het te vroeg vindt

Springplank Het zijn maatregelen die de markt een interessante springplank bieden om emissievrije en fluis-

Onder de naam NIMOTO is bv NIMAG gestart met een breed programma e-scooters.

terstille mobiliteit op twee wielen voor een breed publiek toegan-

van Amsterdam tot eind dit jaar

subsidiepot van 800.000 euro

kelijk te maken. BV NIMAG,

een subsidie beschikbaar voor de

beschikbaar gesteld wanneer con-

importeur van Suzuki, speelt hier

aanschaf van e-scooters door

sumenten een elektrische scooter

bijvoorbeeld op in door een brede

horecaondernemers met een be-

aanschaffen bij een dealer. Het

lijn e-scooters aan het assorti-

zorgdienst. De subsidie bedraagt

gaat hierbij om een bijdrage van

ment toe te voegen onder de

50 procent van de meerkosten ten

30 procent van de aanschafkos-

naam ‘Nimoto’. “

opzichte van een traditioneel

ten, met een maximum van 700

Het gaat om een breed gamma

exemplaar, met een maximum

euro. Rotterdam kent een sloop-

van vier modellen en één E-bike

van 1.500 euro per scooter. Kost

premie voor oude brom- en snor-

die we via een netwerk van 50

GOVECS verkoopt rijplezier zonder emissie.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:25

Pagina 15

15

n groen hart! om nu al verkoopprognoses af te

handel is tot speelgoed gaan

geven, verwacht hij dat de

degraderen.” Van Beek verwacht

e-scootermarkt snel op stoom zal

niet dat de komst van de e-scooter

komen. “Vandaar dat op dit

een kannibaliserend effect zal

het dealerkorps begin 2012 te verdubbelen tot honderd. Onze

MARKTONTWIKKELINGEN E-SCOOTERS IN NEDERLAND

doelstelling is om in dit segment een dominante speler en markt-

Verkopen

leider te worden.”

Park

Gelukzoekers

2011 jan.-aug.

3.031 t/m aug.

15.000

Bron: VWE

moment hard wordt gewerkt om

2010 jan.-aug.

2.958 t/m aug.

13.109

Peugeot Scooters liet Nederland op ecomobiel kennismaken met

hebben op het conventionele seg-

de E-Vivacity die vanaf februari/

ment.”Ik denk niet dat er sprake

maart 2012 via de 325 dealers van

zal zijn van verdringing, eerder

Van der Hulst Nederland verkrijg-

van een verbreding van de markt.

baar zal zijn. Herman van Beek,

Het is een totaal andere doel-

general manager van Peugeot

groep. Berijders van een elek-

Scooters, constateert dat er op dit

trische scooter staan veel

moment veel uit ‘gelukzoekers’

milieubewuster in het leven.”

bestaande kleine partijen actief zijn, maar dat de e-scooter markt

Made in Europe

pas serieus wordt zodra geves-

Een speler die sinds begin dit jaar

Alexandra van Huffelen (wethouder Rotterdam): ‘Met slooppremie 4.000 vervuilende scooters

tigde namen een toontje gaan

aan de weg timmert, is GOVECS

vervangen door schone exemplaren’.

meeblazen. “Als dat gebeurt

Benelux. Het volledige elektrische

zullen zij veel van wat nu in de

tweewielerprogramma is ‘made

“In Nederland gaat de grootste

in Europe’. De e-scooters zijn

belangstelling vooral uit naar de

kilometer.”

ontwikkeld in Duitsland,

25 en 50 cc modellen”, vertelt

Net als Van Beek van Peugeot

gestileerd in Italië en voorzien

Robert van de Nadort, directeur

vindt Van de Nadort het een

van Amerikaanse technologie.

van GOVECS Benelux. De jonge

goede zaak dat er zich nu ook ge-

Een van de paradepaardjes is de

onderneming heeft inmiddels

renommeerde partijen aandienen

zojuist gepresenteerde GOVECS

26 dealers aangesteld en dit jaar al

die het product naar een hoger

GO! S3.4, de eerste elektrische

zo’n 100 scooters verkocht.

niveau tillen. “Want kwaliteit

motorscooter in de 125 cc klasse.

“Vooral aan afnemers die

kost geld en goedkoop hoeft lang

Deze nieuwe loot aan de

behoefte hebben aan een grote

niet altijd duurzaam te zijn. Door

GOVECS stam is gebaseerd op

actieradius”, benadrukt van de

een slechte ervaring met een on-

de GO! S2.4, die eveneens door

Nadort, “zoals gemeenten, stads-

deugdelijk product raak je alleen

accupakketten van energie voor-

wachten en de politie. Die kun-

maar toekomstige klanten kwijt.

ziene 50 cc versie, die eerder dit

nen op de basisuitvoering, de

En dat is jammer, want wij willen

jaar werd uitgeroepen tot ‘Euro-

GO! S1.2, tussen de 60 à 90 kilo-

vooral duurzaam rijplezier,

pese e-scooter van het Jaar’.

meter per dag afleggen en met de

zonder emissie verkopen.”

GO! S2.4 tussen de 100 en 150

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:26

Pagina 16

GO! 16

Beleven is overtuigen!

Sinds de opening van het Elektrisch Vervoer Centrum in Rotterdam is ons land een belangrijk ervarings- en informatiepunt, om de acceptatie van elektrisch rijden te versnellen, rijker. “Binnen 3 jaar willen we de 1.000 grootste Nederlandse bedrijven en diverse gemeenten een bezoek laten brengen aan ons voorlichtingscentrum”, zegt mede-oprichter Alfred Möller.

het Centrum geen verkoop van producten plaats. Eventuele leads worden doorgegeven aan de partners. Bezoekende partijen krijgen na afloop een uitvoerig rapport mee naar huis met een inventarisatie van hun mobiliteitsbehoefte met hierin een potentiële kostenbesparing. Tevens wordt de besparing van CO2/fijnstof/NOx zichtbaar gemaakt. Het advies richt zich op automobiliteit in de breedste zin van het woord.

Ook nieuwe concepten, zoals autodelen, Het Nieuwe Werken, Het Nieuwe Rijden en een brede implementatie van openbaar vervoer zijn

Möller is, samen met Marcel Broersma vanuit hun onderneming Green

daarin meegenomen. In het Centrum zijn diverse automerken met elek-

Mobility, initiatiefnemer van Het Nieuwe Rijden/ Elektrisch Vervoer

trische modellen aanwezig om uit te testen. Alle zaken die bij elektrisch

Centrum.

rijden komen kijken, zoals een laadpaal thuis of bij het bedrijf zijn via

“Een elektrisch voertuig is eigenlijk een grote batterij op wielen”, legt

Centrum te regelen.

hij uit. “Voor de verkoop is daarom een totaal andere benadering nodig dan bij traditionele voertuigen. Wij geven in dit Centrum onafhankelijk

Vliegende start

advies over alle soorten en merken elektrische voertuigen en bijko-

“Deze one-stop-shopping aanpak maakt overschakeling naar elektrisch

mende zaken zoals subsidies, laadpalen, verzekeringen en leasing. Maar

rijden laagdrempelig en toegankelijk. Het HNR EV Centrum werkt

het leukste van dit Centrum is om mensen enthousiast te maken door ze

landelijk met een dertigtal aangesloten partners die belang hebben bij

te laten ervaren hoe het is om elektrisch te rijden”.

elektrisch vervoer. De betrokken partijen kunnen zich maximaal

Met name door het gebrek aan zichtbaarheid en voorlichting laat de

profileren tijdens de transitieperiode van fossiele brandstoffen naar

grootschalige marktintroductie van elektrische voertuigen volgens

duurzamere alternatieven

hem nog op zich wachten. “Zo krijg je een kip-ei-situatie, want doordat er nog relatief weinig e-cars worden verkocht, ziet de branche deze vorm van mobiliteit nog onvoldoende als serieus alternatief. Het HNR EV Centrum moet dat veranderen.”

Bedrijven met grote wagenparken worden pro-actief benaderd voor een bezoek aan het Centrum voor voorlichting en beleving. Er vindt in

‘We gaan bedrijven met grote wagenparken pro-actief benaderen’

oplossingen.”

Om de onafhankelijkheid van het Centrum te kunnen waarborgen en de uiteenlopende belangen te behartigen, is er een stichting opgericht met o.a. oud ProRail bestuurder Bert Klerk, Hans Blink CEO van Athlon, IvdM directeur Jos van den Broek, Arno van

der Steen, voormalig directeur van IvdM en Eric Beers voorzitter van het Platform Elektrische Mobiliteit (PEM) van RAI Vereniging. Inmiddels heeft de spreekbuis voor elektrische mobiliteit een vliegende start gemaakt. Möller: “In de eerste 8 weken zijn er zo’n 400 bezoekers ontvangen. Zoals het er nu uit ziet zullen de verwachte bezoekersaantallen ruimschoots worden overtroffen. Tot aan het einde van het jaar gaan we het concept verder optimaliseren én er zullen meerdere merken en type voertuigen aan onze demovloot worden toegevoegd.”

De initiatiefnemers van het EV Centrum, Alfred Möller (r) en Marcel Broersma (l): “De verkoop van EV’s vraagt om een volstrekt andere benadering.”

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:26

Pagina 17

17

E-car als politiek statement Elektrische auto’s hebben de toekomst. Ze zijn stil, duurzaam, produceren geen luchtvervuiling noch CO2 en de berijders laten zien dat ze zich om onze planeet bekommeren. Die lofzang op de e-car is helaas meer op slimme marketing dan op nuchtere feiten gebaseerd, vindt Simon Rozendaal, wetenschapsjournalist bij Elsevier.

De elektrische auto is volgens Rozendaal lang niet zo schoon als iedereen denkt en rijdt bovendien niet zozeer op stroom als wel op subsidie.

Rozendaal ventileert zijn kritiek op het e-rijden regelmatig in Elsevier en stak zijn mening over de ‘auto 3.0’ ook op de bijeenkomst van het Platform Elektrische Mobiliteit (PEM) tijdens ecomobiel niet onder stoelen of banken.

Rode draad in zijn betoog is dat de auto in het algemeen en de e-car in het bijzonder een politiek statement is geworden. “De automobilist van nu”, zo betoogt hij in Elsevier, “laat via zijn voertuig niet alleen zien hoe dik zijn bankrekening is, hoe hoog zijn positie binnen de onderneming is en of hij of zij dan wel tuttig of sportief is, maar verraadt tevens hoe hij aankijkt tegen het broeikaseffect, het opraken van fossiele brandstoffen, de aantasting van het tropisch regenwoud, de honger in de derde wereld, de strijd tegen Al-Qaida en de lucht-

Hoe groen is stroom?

vervuiling in de grote steden.”

Rozendaal: “wie weet wat de beste keuze is mag het zeggen”. “Want, Iemand die vandaag nog een benzineauto durft te kopen zegt volgens

vervolgt hij, “zelfs wie met zijn energieleverancier een contract sluit dat

Rozendaal als het ware: weg met de ijsbeer. Dus ligt het voor de hand te

de elektrische auto op groene stroom rijdt, kan verkeerd bezig zijn. Een

kiezen voor een elektrische, hybride, plug-in hybride al dan niet met

groot deel van de Nederlandse groene stroom komt immers uit kolen-

range extender of een auto met brand-

centrales. Die mengen dan wat bizarre substanties door de steenkool,

stofcel.

zoals kadavers, lege pindadoppen of geverfd hout uit de bouw, en ver-

Lege pindadoppen Maar al die bekende Nederlanders, politici en miljonairs die overstappen op de elektrische auto dragen naar zijn mening helemaal niet bij aan de vergroening van Nederland:

‘Elektrische auto’s rijden vooral op subsidies’

kopen een deel van hun elektriciteit aan groene stroom.”

Hetzelfde geldt voor de waterstofauto’s die over enkele jaren te koop zullen zijn. “De waterstof, die de brandstofcellen in zo’n auto verbranden, moet eerst worden gemaakt. En het maakt nogal wat uit of dit met stroom uit een windmolen, een kolen- of een kerncentrale gebeurt.”

Voor Rozendaal staat het daarom bepaald nog niet vast dat een e-car echt zo groen is als voorstanders beweren. Hij vindt het ook niet nodig

ze rijden op stroom die bovenal met

dat Brussel of de Nederlandse overheid elektrische auto’s verder pro-

steenkool of aardgas is opgewekt. Rozendaal onderscheidt ‘rode’ elek-

moten. “Nederland doet dat al. Eigenaars van e-cars betalen minder

trische auto’s (op atoomstroom), ‘grijze’(op kolenstroom), ‘gifgroene’

wegenbelasting en BPM en krijgen speciale parkeerplekken en parkeer-

(op groene stroom uit kolencentrales) en ‘groene’, die afkomstig is van

tarieven. Je zou kunnen zeggen: elektrische auto’s rijden slecht deels op

windmolens en zonnecellen.

stroom en voornamelijk op subsidie.”

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:28

Pagina 18

GO! 18

RAI SOCIETY

Klassiek koersen met een doel... als bijrijder opnieuw veel prominenten en captains of industry. Zo bevonden zich onder het gemêleerde deelnemersveld onder andere Peter Hartman, president-directeur van de KLM, Henk Rottinghuis, oud-CEO van Pon Holding en president van de Fédération Equestre Internationale (FEI), een organisatie die wereldwijd paardenwedstrijden verzorgt, en Evert Louwman, oud-topman van de Louwman Groep. De rit kreeg zelfs een koninklijk tintje met de aanwezigheid van Pieter-Christiaan van Oranje en prins Leopold van Beieren. Ook RAI Vereniging gaf met twee equipes acte de présence. Hier op de foto Roelf de Boer (r), algemeen voorzitter van RAI Vereniging, met branchegenoot Geert Vermeer, BOVAG Bondsvoorzitter, rijdend in een Triumph TR4 uit 1964. De directie van RAI Vereniging, in de persoon van Peter Janssen en Olaf de Bruijn, volgde hen in hun kielzog in een MG B uit 1969. De stoet, bestaande uit bekoorlijke iconen uit de roemDe fine fleur van de Nederlandse klassiekers kwam dit jaar voor de 12e maal

ruchte autohistorie, waaronder merken als Bugatti, Bentley, Spijker, Maserati en

bijeen voor het rijden van de Nationale Rode Kruis Rally. Niet minder dan 150

Porsche, bereikte uiteindelijk zonder uitvallers de finish. Eindelijk kon de cham-

equipes verzamelden zich op 3 september aan de start bij kasteel Het

pagne vloeien. De positieve sfeer bereikte een hoogtepunt toen bleek dat de

Nijenhuis in Diepenheim voor een tocht van 150 kilometer. Aan het stuur en

sponsoren bijna 100.000 euro voor het goede doel bijeen hadden gebracht.

Goud voor Peter Janssen

Omringd door relaties, vrienden en prominenten

GO!Moment

nam Peter Janssen eind november in Amsterdam RAI afscheid als directeur van RAI Vereniging. Na ruim tien jaar droeg hij het stokje over aan zijn opvolger Olaf de Bruijn. Een groot aantal vooraanstaande gasten uit de mobiliteitswereld, oud-minister

waaronder Camiel

Eurlings, ANWB-hoofddirecteur Guido van Woerkom, BOVAG-bondsvoorzitter

Het moment dat het eerste nummer van GO!Mobility van

Geert Vermeer en vriend en oud-collega Frank de Munck, sprak hem lovende

de pers kwam was natuurlijk voldoende reden om de cham-

woorden toe. Eurlings bracht de vasthoudendheid van de scheidend directeur in herinne-

pagne te ontkurken en in een feestelijke setting het glas te

ring. Zo nam Janssen geen genoegen met een passage in het sectorakkoord Duurzaamheid

heffen. En zo geschiedde. In aanwezigheid van de medewer-

in Beweging die luidde dat ‘bij de introductie van de kilometerprijs de BPM richting 0 gaat.’

kers van RAI Vereniging reikte Ron Brokking, directeur van

Het leidde tot vertraging van de ondertekening, terwijl verderop een zaal met journalisten

RAI Langfords, de allereerste editie uit aan Olaf de Bruijn

op de presentatie van het akkoord zat te wachten. Eurlings zei hem uiteindelijk dankbaar te

(r), adjunct-directeur van RAI Vereniging, en Harald Bres-

zijn voor die vasthoudendheid die het systeem van Anders Betalen voor Mobiliteit op het

ser (l), manager Communicatie en PR van RAI Vereniging.

rechte pad heeft gekregen. Binnen de branche staat Janssen dan ook vooral bekend als de

Beiden complimenteerden de vertegenwoordigers van RAI

man van de 3 B’s, die staan voor Bouwen, Benutten en Beprijzen. Voor die derde B van be-

Langfords met het in hun ogen zeer geslaagde nieuwe

prijzen heeft hij zich altijd sterk gemaakt.Voor zijn vele verdiensten voor RAI Vereniging ont-

visitekaartje waarmee RAI Vereniging de eigen leden en de

ving hij uit handen van algemeen voorzitter Roelf de Boer de J. Leonard Lang Erepenning

verschillende stakeholders nog beter en professioneler wil

in Goud. Een bijzondere onderscheiding die afgelopen decennia slechts 36 keer is uitgereikt.

informeren over de ontwikkelingen in de mobiliteitsbranche.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:28

Pagina 19

19

Driehonderd ‘Damrakkertjes’ op stroom

Waarin Luud Schimmelpennink met zijn wit-

internationale pers kon rekenen. Het lag voor de

kar in 1974 niet is geslaagd moet car2go, onder de

hand het Beursplein als uitvalsbasis voor de

voorzitter Roelf de Boer, adjunct-directeur Olaf

vleugels van Daimler AG, bijna 40 jaar later wel gaan

lancering van het initiatief en het proefrijden met

de Bruijn en manager Communicatie en PR

lukken. Dit unieke deelautoproject, bestaande uit

de smarts te gebruiken, maar de actievoerende

Harald Bresser (zie inzetje), zelf een stuk rijden.

een vloot van 300 elektrische smarts, ging eind

Occupy-beweging gooide roet in het eten. Dat

Wethouder Eric Wiebes van Amsterdam drukte

oktober in Amsterdam van start. Amsterdam is

mocht de pret niet drukken, want de organisato-

de aanwezigen op het hart dat de actieradius van

daarmee de eerste stad in Europa met een groot-

ren kregen van gemeente Amsterdam toestem-

de smart voldoende is om de hele stad heen en

schalig volledig elektrisch autodeelproject.

ming om niet minder dan zestig milieuvriendelijke

weer te rijden. En mocht de accucapaciteit te ver

Geen wonder dat de introductie in de Beurs van

smart-modellen op de Dam te parkeren. Daar

dalen, dan zijn er 250 oplaadpunten in de stad. Een

Berlage op grote belangstelling van de nationale en

konden de genodigden, waaronder verschillende

aantal dat tot eind 2012 moet oplopen tot 1.000.

vertegenwoordigers van RAI Vereniging – algemeen

Het moet een groots pan-Amerikaans feest worden met een tocht door de 3 grootste Zuid-Amerikaanse landen: Argentinië, Peru en Chili. Het gaat hier natuurlijk over de rally der rally’s, Le Dakar. Niet minder dan twee leden van de sector Garage Uitrusting van afdeling Autovak van RAI Vereniging zullen, gesponsord door team Auto Track.nl, deze uitdaging aangaan. Fons Jans van Hamer Installatietechniek (op de foto links) stelt voor het afleggen van het 9.000 kilometer lange parcours een DAF servicetruck beschikbaar die standby is voor snelle assistentie. De bezetting van deze racetruck bestaat uit Patrick Andriessen, directeur van TBA en TEN Automotive Equipment (rechts), en zijn mede-teamleden Bob ten Harkel als coureur en Thijs Daandels als copiloot. De belangrijkste taak van Andriessen, die voor het eerst als navigator meegaat, is om zijn mede-teamleden veilig door de uitgestrekte woestijnvlakten en het Andesgebergte te loodsen. Zowel Jans als

Klaar voor het ‘ultieme avontuur’

Andriessen zeggen te popelen om op 1 januari in de Argentijnse badplaats Mar del Plata van start te gaan. Eric Rommerts, secretaris afdeling Autovak (in het midden op de foto), wenst hen hierbij veel succes en vooral een veilige finish in Lima.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:29

Pagina 20

GO! 20

eco-trends

Stille kracht Het schoonmaakleger van Nederlandse gemeenten kan voortaan volledig geluidloos oprukken om straten en stadspleinen weer spic en span te maken. Het nieuwste elektrische paradepaardje van Tennent Green Machines, de 500ze, werkt geruisloos, emissieloos en energiezuinig. Steden als Keulen, Parijs, Hannover, Londen en Kopenhagen maken al dankbaar gebruik van deze stille kracht. Ook Amsterdam is al enige tijd overstag en overweegt nog een zestal exemplaren in te gaan zetten.

Een extra voordeel van de 500ze is dat de wagen, vanwege het ontbreken van geluid, ook tijdens winkeltijden kan vegen. De gebruiksduur is ongeveer 9 uur en het opladen van de accu’s vergt slechts drie uur. Een prima

De 500ZE van Tennent Green Machines.

oplossing dus voor milieubewuste reinigingsdiensten.

Reclamezuil als oplaadpunt Waarom niet het nuttige met het aangename

zorgt immers voor een toenemende vraag

efficiënt mogelijk benut. Op die manier

verenigen, moeten stadsmeubilairexploitant

naar oplaadpunten. Door een oplaadpunt

kunnen er honderden nieuwe oplaadpunten

JCDecaux en energiebedrijf Eneco hebben

(NRGSPOT) in te passen in bestaand

ontstaan, zonder dat deze extra ruimte in-

gedacht toen zij het plan opvatten om oplaad-

stadsmeubilair, wordt de openbare ruimte zo

nemen. Dit past in het beleid van JCDecaux

punten voor EV’s te integreren

om zeer efficiënt met de openbare

in informatiezuilen. Dit leidde

ruimte om te gaan. Als de pilot

eind september tot de inge-

slaagt, kunnen steden worden

bruikneming van een geheel

voorzien van vele nieuwe oplaad-

nieuw type informatiezuil

punten die geen extra ruimte in-

(Mupi) op het Rembrandtplein

nemen. Amsterdam is uitgekozen

in Amsterdam. Deze zuil is

als pilot-gemeente omdat de

voorzien van een oplaadpunt

hoofdstad voorop loopt bij de

voor elektrische fietsen,

implementatie van elektrisch

brommers en scooters.

vervoer. JCDecaux en Eneco

De plaatsing markeert de start

onderzoeken op dit moment de

van een pilotproject van

mogelijkheid om in een volgende

JCDecaux en Eneco. De op-

generatie NRGSPOTS ook oplaad-

komst van elektrisch vervoer

punten voor auto’s te verwerken.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:29

Pagina 21

21

Blikverruimende helm Het vergde zeven jaar aan onderzoek en ontwikkeling, maar uiteindelijk is het Britse merk Reevu er in geslaagd ’s werelds eerste helm met een geïntegreerd achteruitkijksysteem helm te realiseren.

Dankzij de toepassing van het gepatenteerde ‘Vision System’ houdt de helmdrager een volledig overzicht van hetgeen er achter en opzij van hem gebeurt door een ingenieus ingebouwd spiegelreflectiesysteem.

Een groothoeklens aan de achterkant van de helm vangt de achterliggende situatie op en geeft die via ideaal geplaatste spiegeltjes door tot aan de voorzijde van de helm, namelijk: het schermpje in de kijkopening van de helm. Met als resultaat dat de motorrijder, zonder de blik op de weg te verliezen, perfect kan waarnemen wat er in een staal van 360 graden op de weg gebeurt. Wat dat betreft is de techniek vergelijkbaar met de binnenspiegel van een auto.

De blikverruimende helm wordt in de handel gebracht door Reevu Benelux, officieel importeur voor de Benelux én Duitsland.

E-bike krijgt meer power QWIC: made in Holland

Voor fietsers die een gewone

350 Watt elektrische motor is een

elektrische trapondersteuning

snelheid van 45 km/u moeiteloos

nog niet goed genoeg vinden

haalbaar, terwijl fietsers on-

heeft Bosch nu een aandrijving

afhankelijk van de versnelling

Op ecomobiel maakten het Nederlandse e-scootermerk QWIC en de

ontwikkeld die berijders niet

zelfs zonder te trappen snelheden

stichting WerkEnLeren de oprichting van de Electric Scooter Factory

alleen letterlijk fluitend naar hun

van 6 tot 18 km/u kunnen halen.

(ESFA) bekend. Het besluit om in Nederland elektrische scooters te

werk brengt, maar ook nog eens

Een nadeel is er wel, want de

gaan vervaardigen is redelijk uniek te noemen. De bulk is afkomstig uit

‘Drive Unit 45’ wordt

landen buiten de EU, voornamelijk uit de Aziatische regio.

door de wetgever,

QWIC verkoopt op dit moment vanuit het hoofdkantoor in Amster-

vanwege de hogere

dam elektrische scooters en e-bikes via een snel groeiend netwerk van

snelheid, niet langer

circa 400 winkels in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. Het

als fiets beschouwd.

verplaatsen van de assemblage – en waar mogelijk ook de productie –

Dit betekent dat de

naar Nederland, biedt volgens de onderneming kansen om optimaal in

bestuurder ouder moet

te spelen op de exponentieel groeiende sector van lichte EV’s en

zijn dan 16 jaar, een helm

tegelijkertijd de kennispositie te verbeteren. Dat is ook de reden

moet dragen en moet

waarom de ESFA-fabriek wordt gevestigd op de RDM Campus waar,

beschikken over een

naast een groot aantal innovatieve ondernemingen, ook het Haven-

in de helft van de tijd. ‘Drive

rijbewijs. Daarom gaan er in het

bedrijf Rotterdam, de Hogeschool Rotterdam en het Albeda College

Unit 45’ zo heet de nieuwe hulp-

Europese Parlement stemmen op

Mobiliteit zijn gevestigd. Na een opstartfase van 1,5 jaar verwacht ESFA

motor die Bosch in september op

om het motorvermogen van

Rotterdam voor QWIC 1.000 tot 3.000 e-scooters per jaar te kunnen

de Duitse vakbeurs Eurobike pre-

E-bikes te verhogen, zij het met

assembleren, waarvan een deel bestemd zal zijn voor export.

senteerde. Dankzij de krachtige

een vermogensbeperking.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:30

Pagina 22

GO! 22

RAI vintage

Neêrlands trots in bange dagen In de naoorlogse jaren vijftig vormde de DAF 600 de grootste primeur op de 39ste AutoRAI van 1958. In het jaar waarin de Amerikanen de eerste kunstmaan, de Explorer, lanceren, De Gaulle aantreedt als president van Frankrijk en het laatste kabinet-Drees valt, krijgt Nederland er weer een eigen autofabrikant bij. En niet zomaar één. De DAF 600 met ‘Variomatic’, de door Hub van Doorne bedachte unieke traploze automatische transmissie, werd in die jaren als een revolutionair ontwerp beschouwd. Het eerste dat ruim een halve eeuw geleden opviel was het verhoudingsgewijs ‘stoere’ uiterlijk van de DAF. Andere kleine vierpersoons tijdgenoten maakten een wat fragielere indruk. De NSU Prinz, de Fiat 500 en de Isar 700 ontbeerden het ruime en robuuste voorkomen van het Brabantse product. En de royaler ontworpen concurrenten, zoals de BMW 600, de Lloyd Alexander en de Renault 4CV, werden destijds óf als oubollig óf als gedateerd ervaren.

Hoewel over de Daf met het ‘pientere pookje’ later nogal badinerend werd gesproken – auto met jarretelaandrijving en truttenschudder waren veelgebruikte spotnamen – was de wagen technisch zijn tijd ver vooruit. De Continu Variabele Transmissie (CVT) van Van Doorne’s Transmissie, inmiddels onderdeel van Robert Bosch, wordt tegenwoordig op grote schaal toegepast in de auto-industrie.Vooral omdat het innovatieve systeem, vergeleken met conventionele ‘automaten’ minder brandstof verbruikt en dus bijdraagt aan het verminderen van de CO2-uitstoot.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:31

Pagina 23

uitgesproken

23

In deze rubriek laten we personen aan het woord die betrokken zijn bij of werkzaam in de mobiliteitswereld. Dit keer Pieter-Bas Broshuis, algemeen directeur van Broshuis bv.

Met welke politicus zou u wel eens van gedachten willen wisselen?

Met Job Cohen. Lekker discussiëren! Vooral over de flexibiliteit van de arbeidsmarkt. In de ons omringende landen is dat beter geregeld.

Vooral in onze conjunctuurgevoelige branche is de flexibiliteit een gemis, en voorkomt dat we na de recessies weer mensen aannemen.

Wat is uw favoriete vervoermiddel?

Hoe ziet het Nederlandse verkeersbeeld er over tien jaar uit?

De auto, liefst comfortabel met een goede handsfree. Zelf rijd ik in een

Ik ben geen politicus. Technisch kan er al veel, dus de bal ligt in Den

BMW 740Li. Ik heb hiervoor 3 Porsches gereden (dagelijks), maar ik

Haag.

ben toch weer comfortabeler gaan rijden. Ouderdom? Ik vind van niet...

Persoonlijk denk ik dat het wegennet de sleutel blijft. Milieu zal

Wat vindt u van het mobiliteitsbeleid in Nederland?

belangrijker worden en daarom zullen er voor de weg steeds zuiniger

Dat wordt steeds beter. Internet en thuiswerken worden steeds popu-

oplossingen komen. Zonder transport staat alles stil: dat blijft.

lairder. Via het Platform Slim Werken Slim Reizen stimuleren overheid

Een supermarkt beleveren gaat niet per trein!

en bedrijfsleven ‘Het Nieuwe Werken’. Dit maakt het eenvoudiger om er variabele werktijden op na te houden en dit zorgt vervolgens weer voor een betere spreiding van het verkeer, minder files en vergroot de bereikbaarheid. En gelukkig besteedt dit kabinet ook weer aandacht aan de wegen.

Wat zou u als eerste veranderen als u het voor het zeggen had?

De komst van lange en zwaardere vrachtwagens (LZV’s) heeft wel erg lang geduurd. Bovendien zijn die alleen in Nederland toegestaan. In Duitsland zijn LZV’s voorals-

Pieter-Bas Broshuis

‘Een supermarkt beleveren gaat niet per trein’

nog taboe, hoewel het de bedoeling is dat daar binnenkort wel wordt gestart met een praktijkproef. Met name de sterke Duitse spoorweglobby houdt de LZV tegen. Een slechte zaak,

want de inzet van deze langere Ecocombi’s (25,25 meter) moet leiden tot grotere brandstofefficiency, een lagere CO2-uitstoot en een lager brandstofverbruik, omdat twee LZV‘s het vervoer van drie traditionele voertuigcombinaties kunnen vervangen Alle innovatieve technieken die LZV’s economisch rendabel, minder milieubelastend en veilig maken zijn beschikbaar. Dus waar wachten we nog op?

Verder zou ik de besluitvormingsprocessen van het ministerie van I&M willen versnellen. Nu zijn RDW, I&M en de wegbeheerders bezig met heel veel zaken zonder dat er besluiten worden genomen. Met als resultaat dat er niets gebeurt.

Vindt u dat het kabinet voldoende aandacht schenkt aan vervoersalternatieven, zoals de bus, de fiets of gemotoriseerde tweewielers?

Ja, maar daar komt de oplossing niet alleen vandaan. Het is een illusie te denken dat we zonder de auto kunnen. Alleen voor de kortere afstanden is de fiets een oplossing: geen parkeerproblemen meer en goed voor je gezondheid!

Zou u zelf bereid zijn tenminste 1 keer per week de auto voor het werk te laten staan?

Ja, in de praktijk betekent dat thuiswerken.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:32

Pagina 24

GO! 24

MARKTANALYsE Bron: CBS

Marktanalyse Voertuigkilometers van autobussen in Nederland (aandeel in %) Totaal 627 miljoen km w.v.

Nederlandse touringcars

21%

Buitenlandse touringcars

3%

Buitenlandse lijndienstbussen

1%

Nederlandse lijndienstbussen

75%

Lijndienstbus passeert touringcar Nederlandse autobussen leggen in

vervoersprestatie, terwijl touring-

leggen zij namelijk bijna tweemaal

lijndienstbussen en 5.881 touring-

eigen land jaarlijks gezamenlijk 627

cars een vijfde van de buskilometers

zoveel kilometers af als alle touring-

cars.

miljoen kilometers af, zo blijkt uit

voor hun rekening nemen. Het

cars tezamen: 473,5 miljoen kilo-

Niet alleen rijden lijndienstbussen

nieuwe CBS-cijfers die zijn geba-

vervoersaandeel van buitenlandse

meters versus 237 miljoen

meer, ze zijn bovendien gemiddeld

seerd op gegevens van de Nationale

bussen is met 3 procent bescheiden.

kilometer voor touringcars.

jonger dan touringcars: 88 procent

Auto Pas (NAP).

Lijndienstbussen overtreffen dus, als

Ook qua aantallen legt de touring-

van de lijndienstbussen is jonger

Lijindienstbussen zijn verantwoor-

het gaat om vervoersprestaties, de

car het af tegenover de lijndienst-

dan 10 jaar. Voor touringcars is dat

delijk voor driekwart van deze

touringcars. Door de jaren heen

bus. Ons land telt 7.014

70 procent.

Bron: SWOV

Rotondes duurzaam veiliger Rotondes zijn veiliger dan kruispunten, omdat ze het aantal potentiĂŤle conflicten tussen verkeersdeelnemers terugbrengen en de verkeerssnelheid verlagen, zo heeft de SWOV becijferd. Hierdoor zou het aantal dodelijke ongevallen met 76 procent en het aantal zwaargewonden met 46 procent zijn afgenomen. Per saldo zouden rotondes het aantal verkeersdoden met 11 per jaar reduceren.

De doorstroming van het verkeer is volgens de SWOV meestal beter dan op kruispunten en de uitstoot van gassen en het lawaai nemen eveneens af, zeker in vergelijking met kruispunten met verkeerslichten. Wel moet rekening worden gehouden met een groter ruimtebeslag. Ook is er discussie over de vraag of het voor (brom)fietsers veiliger is als ze voorrang hebben op een rotonde met vrijliggende fietspaden of juist AANTAL ROTONDES IN NEDERLAND 2011

1999

Ca. 3.500

ca. 2.000

niet. Het lijkt er op dat dit niet het geval is, hoewel vanwege mobiliteitsargumenten (brom)fietsers op rotondes binnen de bebouwde kom meestal toch voorrang hebben.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:32

Pagina 25

25

Wegtransport vergroot voorsprong Het transport over de weg draagt letterlijk de zwaarste lasten. Sinds 1990 is het aandeel van deze vervoersmodaliteit ten opzichte van de trein

WERKGELEGENHEID BEDRIJFSWAGENSECTOR IN EUROPA

en de binnenvaart

Totaal

toegenomen van

w.v.

60 procent tot

Productie

250.000

73 procent nu.

Toeleveranciers, dealers, after-sales

750.000

Tegelijkertijd

Transportsector

groeide ook de

ECONOMISCH BELANG TRANSPORTBRANCHE

vervoersprestatie,

Productie lichte en zware bedrijfswagens 2,6 miljoen stuks

uitgedrukt in ton-

Omzet industrie

kilometers, in die

Omzet transportsector

3.600.000

2.600.000

70 miljard euro 250 miljard euro

periode van 1.150 tot bijna 2.000 miljard. En als we de prognoses van de Europese Commissie moeten geloven, dan zal het wegtransport die leidende positie de komende jaren versterken. De Commissie heeft namelijk becijferd dat het aandeel van het vervoer per vrachtauto in 2025 zal oplopen tot 78 procent. Een percen-

Bron: ACEA

tage dat overeenkomt met een vervoersprestatie van 2.650 miljard tonkilometers, 26 procent meer dan in 2010. Dat de vrachtwagens

van de sector die in Europa aan 3,6 miljoen mensen werk biedt en een

de samenleving in beweging houden blijkt ook uit het economisch belang

totale omzet van zo’n 323 miljard euro per jaar genereert.

‘Secure lane’ tegen ladingdiefstal In de eerste helft van dit jaar werd in

samen om de transportcriminaliteit

zijn inmiddels 25 truckparkeerplaat-

ons land 611 keer aangifte gedaan

te bestrijden.Verzekeraars, politie

sen voor hun beveiliging gecertifi-

van transportcriminaliteit, 3,7 pro-

en de transportsector geven

ceerd. Dit aantal breidt nog verder

cent meer dan in de vergelijkbare

belangrijke informatie direct aan

uit. Daarnaast krijgt de beveiliging

periode van 2010. Het ging daarbij in

elkaar door zodat vervoerders snel

van hoofdwegen en daaraan gelegen

430 gevallen om ladingdiefstal, 136

op de hoogte zijn van nieuwe

parkeerplaatsen landelijke spreiding.

keer om diefstal van het voertuig en

vormen en plaatsen van criminali-

Een effectief wapen tegen ladingdief-

45 keer ging het om een combinatie

teit. In de omgeving van snelwegen

stal betreft de ‘secure lane’ van Rot-

van beide.Vooral elektronica en

terdam naar Venlo.

kleding zijn bij het dievengilde zeer

de zeilen van de vrachtwagens of

2010

Jan-juni

jan-juni

430

377

is de bedoeling dat

0

7

verzorgingsplaatsen

Diefstal lading

160

156

Diefstal lading dmv zeilsnijden

270

214

Totaal

opleggers op parkeerplaatsen langs

w.v.

de snelwegen en op plaatsen buiten

Lading afgifte dmv oplichting

een industrieterrein. werken op dit moment al met elkaar

Bron: Stichting AVc

met intelligente ca-

2011

gevallen door het opensnijden van

Dertien publieke en private partijen

Die is uitgerust

LADINGDIEFSTAL IN NEDERLAND

gewild. De diefstal gebeurt in veel

merasystemen. Het er ook op andere en transportroutes een ‘secure lane’ komt.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:33

Pagina 26

GO! 26

DE Stelling Minister Maxime Verhagen

‘Het aantal elektrische auto’s kan tussen nu en 2025 verduizendvoudigen’

‘De Green Deal moet het enthousiasme in de samenleving mobiliseren voor energiebesparing, decentrale energieopwekking en duurzaam ondernemen. In dat kader wil ik de uitrol van elektrisch rijden versnellen. Zodat we tussen nu en 2025 het aantal elektrische auto’s kunnen verduizendvoudigen.’

Minister Melanie Schultz

Jan-Willem van de Pas, TU Delft

“Jongeren en beginnende bestuurders zijn door minder rijervaring vaker

‘Niemand gaat vrijwillig zo’n

betrokken bij ongelukken. Met 2toDrive is het rijbewijs halen niet de

snelheidsslot inbouwen als

eindstreep, maar juist het begin van een leertraject. Door een jaar lang

doodrijders daar verplicht mee

begeleid te rijden, zitten jongeren op hun 18de meer ervaren achter het

rondrijden.’

stuur.”

Edwin Brinksma, VACO

Premier Mark Rutte

“Als we nu kijken hoe de branche

“Eén van mijn wijze voorgangers, de heer Balkenende, zei regelmatig:

om gaat met de run op winter-

“Tsja, als ongeveer de helft voor is, en de helft tegen, dan zullen we wel in

banden, dan is de weg van de

het midden met een goed besluit zitten”, ik ben geneigd hem daarin te

geleidelijke groei niet eens de

volgen.”

verkeerde.”

Eric Wiebes, wethouder Amsterdam

Rob Kamphues, presentator

“De 300 elektrische blauwwitte smarts van car2go

“Ik roep al jaren: waarom zorgen we er niet voor dat

sluiten uitstekend aan bij de inzet van Amsterdam om

Nederland een eigen elektrische auto ontwikkelt?

de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren, waarbij we

We stellen nauwelijks iets voor in de internationale

ons vooral richten op het verminderen van de uitstoot

auto-industrie. We hebben echter wel vreselijk veel

van zakelijke veelrijders.”

technologische know- how in dit land.”

Jacques Geijsen, PON “Het is lastig plannen voor 2012. Zie het als een mammoettanker die je lastig tot stilstand brengt. Je moet een balans zien te vinden tussen gas bijgeven en de productie afremmen.”

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:33

Pagina 27

GO!factor

LUC WEENINK

Cool en compact. Dat was de eerste reactie waarmee veel Hondaadepten eind jaren zestig deze tegenhanger van de Mini uit het land van de rijzende zon begroetten. Deze N600 GTL uit 1972 is het eerste volumemodel van Honda dat naar de V.S. werd geëxporteerd. Er rijden er volgens eigenaar Luc Weenink, marketing-coördinator bij Honda Nederland, waarschijnlijk nog maar weinig op de aardbol van rond.

“Officieel staan er in ons land 16 geregistreerd, maar vraag mij niet in welke staat die zijn.

Enkele jaren geleden kwam ik bij toeval in contact met iemand die 3 exemplaren van de N600 aan het opknappen was, maar daar uiteindelijk door omstandigheden niet aan toe kwam. Toen hij met Honda belde om een liefhebber voor die klus te zoeken dacht ik: dat is een leuke hobby voor mijn vader. Alleen overleed mijn vader helaas in 2009 en dus heb ik, samen met een paar vrienden, de restauratie voltooid. Het zwakke punt is de carrosserie. Het plaatstaal is erg dun en de constructie werkt roestvorming in de hand. Daar staat tegenover dat de techniek voor die tijd al zeer modern was. Uit het 2-cilinder lichtmetalen motorblok met geforceerde luchtkoeling wist Honda een relatief hoog vermogen te persen. De 600 cc krachtbron kan zeer hoge toerentallen aan en dit zorgt, in combinatie met het lage gewicht, voor een sportief rijgedrag.

Dit is echt mijn favoriete speelgoed. Het rijden vereist veel inspanning.

Je moet zorgvuldig schakelen om daarna plankgas te geven om op snelheid te blijven. En verkeersdrempels vormen, vanwege de korte wielbasis een ware barrière. Dat maakt het allemaal extra spannend.

Alleen snelwegen probeer ik te mijden, want ik wil voorkomen dat deze charmante Japanner vanwege de lange remweg nog korter wordt.”

27

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:34

Pagina 28

GO! 28

roelf de boer

Anders naar Betere Mobiliteit

Elektrische auto’s over tien jaar gemeengoed Bijna tweederde van de Nederlanders geeft aan bereid te zijn tot de aanschaf van een elektrische auto, zo blijkt uit een onderzoek dat Direct Research in opdracht van Siemens heeft uitgevoerd.

In 1955 stond de eerste file op de Nederlandse wegen. Dat was op Eerste Pinksterdag bij het knooppunt Oudenrijn, bij Utrecht. Het verkeer liep er helemaal vast.

Dat gebeurt echter nog niet binnen vijf jaar, want op dit

Maar één file maakte nog geen probleem. Integendeel. Het aantal auto’s bleef groeien.

moment vindt ruim 70 procent van de Nederlanders een

In 1960 waren er rond de 500.000 auto’s in Nederland. Tien jaar later waren het er al

EV nog te duur. Andere bezwaren die worden genoemd

bijna vijf keer zoveel! En waar reden al die trotse gezinsvaders in? In een Volkswagen

zijn: (nog) te weinig op laadpunten, opladen is een

Kever, een Renault 4, een Opel Kadett, of – natuurlijk – de oer-Nederlandse DAF 600

tijdrovende klus en de technologie zou nog niet voldoende

met Variomatic. Weet u nog: ‘het pientere pookje’...

ontwikkeld zijn. Toch zegt 60 procent van de respondenten te verwachten dat elektrische auto’s over tien jaar

Nu telt ons land meer dan acht miljoen personenauto’s en zijn de files soms

gemeengoed zullen zijn.

kilometers lang. In de loop der jaren zijn er daarom allerlei dingen bedacht om het autorijden beter te reguleren, zoals de plannen rond rekeningrijden. Het politieke lot van dit idee is bekend: de Haagse ijskast. Dit betekent niet dat we moeten ophouden hierover na te denken. Naast bouwen en benutten is beprijzen uiteindelijk de meest eerlijke en duurzame oplossing.

Daarom is op ons initiatief een projectgroep aan de slag geweest om na te denken over mobiliteit in de 21ste eeuw: over ‘Anders naar Betere Mobiliteit’. Eén van de conclusies luidde dat de grootste bottleneck vaak in de laatste kilometers zit: het stukje van de ringweg naar de dorpsstraat, van de afslag naar de oprit. Dat zouden we graag anders willen.

De oplossing daarvoor zoeken we steeds vaker in allerlei vormen van ketenmobiliteit, of beter: van gebruik naar behoefte.Voorbeelden zijn de diensten van OV-Fiets, OV-Scooter en OV-cars, car2go met elektrische smart’s en autodeelconcepten als GreenWheels. M.a.w.: woon-werkverkeer kan op allerlei manieren, met allerlei

Hoewel nog slechts weinigen ooit zelf in een EV hebben

transportmiddelen. Mits die goed op elkaar aansluiten. We zien dus een wereld waarin

gereden, typeert bijna 80 procent deze als ‘beter voor het

een werkdag op een zo praktisch mogelijke manier wordt ingericht. Dit betekent

milieu’ en ruim de helft als ‘stil’. Het ontbreken van geluid

thuis werken als dat kan en afspraken maken op logische punten. In een TransWork-

bij lagere snelheid is volgens driekwart van de Nederlan-

Centre bijvoorbeeld, waar verschillende vervoersvormen – auto, bus, trein, taxi,

ders vooral voor fietsers en voetgangers gevaarlijk. Bijna

deelauto of fiets - elkaar treffen en waar vergaderd kan worden met externen of

tweederde vindt dan ook dat de verkeersveiligheid aan-

collega’s. Maximale mogelijkheden voor minimale mobiliteit. Als RAI Vereniging gaan

toonbaar zou verbeteren als EV’s onder de 50 km/u geluid

wij er voor zorgen dat dit toekomstbeeld werkelijkheid wordt. We gaan dit concept

zouden maken. De helft kiest voor het traditionele

van TransWorkCentra met enkele partners verder uitwerken en inbrengen in het

motorgeluid, een vijfde voor een brommend geluid en

project Slim Werken, Slim Reizen van Lodewijk de Waal.

slechts een paar procent denkt aan een muziekje.

Vrijwel alle deelnemers aan het onderzoek zijn van

Roelf de Boer, algemeen voorzitter RAI Vereniging

mening dat de overheid nog wel een duit in het zakje mag doen om elektrisch rijden te stimuleren. Zo’n 95 procent denkt hierbij aan fiscale maatregelen en 90 procent denkt dat korting op de energierekening helpt.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:34

Pagina 29

Haagse wandelgangEN

29

Op het moment dat deze tweede editie van GO!Mobility verschijnt, is het stof van alle begrotingsbehandelingen inmiddels in de Tweede Kamer neergedaald. “Het was veel en het was stevig debatteren”, vat Cees Boutens, manager afdeling Public Affairs van RAI Vereniging, samen. Hij spreekt zijn zorgen uit over de rechtsongelijkheid die is ontstaan tussen (elektrische) leasefietsen en elektrische auto’s.

met hindernis één: een rijexamen op een 125 cc motorfiets. Daarna moet iemand tot zijn of haar 22ste nog twee examens afleggen op steeds zwaardere motorfietsen. Wie wacht tot zijn 24ste mag één examen doen op de zwaarste categorie.”

RAI Vereniging vraagt zich oprecht af wat daarvan het nut is. De vaardigheden veranderen immers niet op een zwaardere motorfiets en het verkeersinzicht hangt ook niet samen met het motorvermogen.

In tijden dat administratieve lasten worden teruggebracht is het merk-

“Voor RAI Vereniging zijn het Belastingplan en dit jaar de autobrief van

waardig dat de overheid het zo gecompliceerd maakt. “Je kunt motor-

groot belang”, legt Boutens uit. “Een andere begroting die veel belangen

rijders ook enkele extra lessen laten volgen en een aantekening op het

van onze leden raakt is traditiegetrouw de begroting van Infrastructuur

motorrijbewijs geven. Voor rijschoolhouders wordt het ook al geen

en Milieu. Naast al dit begrotingsgeweld liggen er ook nog de nodige wetsvoorstellen in de Tweede Kamer voor behandeling. Meest in het oogspringend is de wet die nodig is om de Derde Rijbewijsrichtlijn in Nederland vorm te geven. De manier waarop Nederland rijbewijzen examineert en afgeeft wordt bepaald door een Europese richtlijn. Ieder land bepaalt vervolgens op basis van die richtlijn of ze kiezen voor het sec

pretje, want die moeten voor elke examencategorie een

Cees Boutens:

‘Het bijhouden van een rittenregistratie voor leasefietsen is te gek voor woorden’

invoeren van die richtlijn (minimumvariant) of dat ze

apart en passend voertuig in de schuur hebben staan.

De Tweede Kamer zal, naar wij hopen, deze vreemde kronkels herkennen en voorstellen voor wijziging doen.

Hierbij staan we de fracties met raad en daad graag terzijde.”

Met evenveel interesse zegt Boutens we de rechtsongelijkheid tussen (elektrische) leasefietsen en elektrische auto’s te volgen. “Voor de auto’s is de

kiezen voor de meest strenge variant. Op het gebied van

bijtelling tot 2014, mede dankzij onze lobby, 0 procent gebleven.

motorrijbewijzen gaat Nederland voor de meest strenge variant.

Maar voor (elektrische) leasefietsen moet je gewoon wel bijtellen en

‘Stepping up approach’ heet dat in vakjargon. In gewoon Nederlands

een rittenadministratie bijhouden. Te gek voor woorden natuurlijk. De

komt dit er op neer dat drie rijexamens nodig zijn om alle motoren te

fractie van GroenLinks is dat samen met de PvdA-fractie geheel met ons

mogen berijden.” Hoe dit in de toekomst gaat werken als het Ministerie

eens en werkt hard aan het rechtzetten van deze ongelijke behandeling

van Infrastructuur & Milieu zijn zin krijgt, vraagt om enige toelichting.

tussen auto’s en fietsen. De conclusie is duidelijk: ook in 2012 is er weer

Boutens: “Iemand die 18 jaar is en wil gaan motorrijden krijgt te maken

veel om voor te lobbyen in de wandelgangen van Den Haag.”

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:35

Pagina 30

GO! 30

EYE CATCHER

Landelijk recyclingsysteem voor brom- en snorfietsen Recycling van brom- en snorfietsen bevindt zich momenteel vaak in een onduidelijk en ongecontroleerd circuit.

Er zijn wel professionele recyclingbedrijven, maar hier gaan niet alle afgedankte brom- en snorfietsen naar toe.

Om ervoor te zorgen dat alle milieubelastende stoffen en waardevolle materialen optimaal gerecycled worden is SRN opgericht. Bijkomend voordeel hiervan is dat ook criminele activiteiten met oude brom- en snorfietsen (zoals omkatten, illegale onderdelenhandel) tot het verleden gaan behoren.

Alex van den Hof, voorzitter van stichting SRN: “Met een parkgrootte van inmiddels één miljoen exemplaren is de ‘scooter’ een serieus vervoermiddel geworden, dat vraagt om een professionele en duurzame marktbenadering van alle betrokken partijen.

Het innemen en recyclen van brom- en snorfietsen brengt kosten met zich mee. Hiervoor zal een recyclingbijdrage in rekening worden gebracht bij aanschaf van een nieuwe

Scooter Recycling Nederland gaat vanaf maart volgend jaar van start.

brom- of snorfiets. De hoogte van deze bijdrage zal begin 2012 bekend gemaakt worden.

RAI Vereniging en BOVAG hebben het initiatief genomen een systeem op te zetten voor het innemen en recyclen van brom- en snorfietsen.

Hiervoor is de Stichting Scooter Recycling Nederland (SRN) opgericht. De stichting heeft als doel de brom- en snorfietsen op een milieuverantwoorde wijze te recyclen. Vanaf 1 maart 2012 zal het systeem in werking gaan.

Het systeem is opgesteld door RAI Vereniging en BOVAG in samenwerking met ARN. De expertise van ARN op het gebied van auto’s is goed inzetbaar voor SRN. De consument kan vanaf maart volgend jaar de afgedankte brom- en snorfiets inleveren bij de dealers die zich dan hebben aangesloten bij het systeem. Dealers kunnen zich binnenkort via de website inschrijven voor deelname.

Mobiliteitskalender 2012 Nieuwjaarsreceptie RAI Vereniging 5 januari 2012,

Salon International de l’Automobile (personenauto’s)

BedrijfsautoRAI 2012

Tokyo Motor Show

17 t/m 21 april,

30 november 2012

Café Amsterdam,

8 t/m 18 maart,

Amsterdam RAI

Geneve

FietsVAK

RAI Mobiliteitsdiner

29 t/m 31 januari 2012,

19 maart 2012,

IAA Nutzfahrzeuge

Amsterdam RAI

Mauritshuis,

20 t/m 27 september,

Den Haag

Hannover

Amsterdam RAI

RAI Klassieker Rit 2 juni 2012

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

11:35

Pagina 31

@raivereniging.nl

31

Tweets RAI Vereniging 9 nov.

In oktober 2011 weer 56 volledig elektrische auto’s erbij.

2 C-zero, 3 I-MieV, 50 Leafs en 1 ion. Totale park rond 750 stuks! 2010 was 300.

7 nov.

RAI Vereniging verbijsterd over draai Tweede Kamer inzake bijtelling elektrische auto.

7 nov.

Scooter Recycling Nederland, #SRN, vanaf 1 maart 2012 live.

26 okt.

Car2go gelanceerd in de Beurs van Berlage, de toekomst van stadsmobiliteit!

18 okt.

Stelling: de hoogte van de olieprijs bepaalt (mede) de succesvolle brede introductie van elektrisch rijden.

17 okt.

Eerste editie nieuw magazine GO!Mobility van de pers, morgen in de loop van de dag ook via onze website beschikbaar.

5 okt.

76 volledige elektrische auto’s erbij in september 2011. Totaal 405 elektrische auto’s in 2011 tot nu toe. Gehele park rond de 700 EV’s 29 sept.

RAI Vereniging vindt Zeeuwse ‘oplossing’ voor gebruik landbouwtrekkers als alternatief voor vrachtverkeer niet juist.

27 sept.

Ruim zestig aanwezigen tijdens Platform Elektrische Mobiliteit bijeenkomst op ecomobiel 2011 in Ahoy, believers & non believers samen.

27 sept.

Discussie komt lekker op gang bij PEM meeting op ecomobiel 2011, @simonrozendaal en @Brantsen zijn objectief kritisch en beginnen de battle.

27 sept.

Is waterstof echt de betere olie? Huub Dubbelman, #MercedesBenz denkt van wel. #PlatformElektrischeMobiliteit#ecomobiel2011

RAI Klassieker Rit, 2 juni 2012.

GO nr. 2-2011:Layout 1

02-12-2011

12:15

Pagina 32

GO! ROUND

me mobiliteit lling voor duurza omobiel beurs Dat de belangste elijk tijdens de ec ng, start id du er ov k ee bl groeit op thinki der het motto â&#x20AC;&#x2DC;St in september. On santen hun po ex den de 150 er te en es pr , gâ&#x20AC;&#x2122; tin ac gen. Minister mobiliteitsoplossin milieuvriendelijke rrichtte, stelde eningshandeling ve stimuleren Schultz, die de op het beschikbaar voor Mobiliteit vijf miljoen euro atform Elektrische Pl t he En f. to rs der leiding van wate ng, debatteerde on van gi ni re Ve I RA n va (PEM) toekomst ic Beers over de van voorzitter Er teit. elektrische mobili