• Friede auf Erden - Nederlandse publicatie

Page 1


Souterrain

A Entree

B Gang

C Keuken

D Tuin

Bel-etage

E Gang

F Kleine Salon

G Grote Salon

H Zijkamer

I Eetkamer

J Koepelkamer

K Provisiekamer [tussenverdieping]

Eerste verdieping

L Studeerkamer

M Antiquekamer

N Slaapkamer

O Boudoir

P Zitkamer

Q Kantoor

Kassa museumshop

Solotentoonstelling

Sander Breure en Witte van Hulzen

“Friede auf Erden”

Kunst en oorlog in Huis Willet-Holthuysen

Friede auf Erden (de film) vertelt het verhaal van een tragische ontsnapping en is gebaseerd op een Duits theaterstuk dat werd geschreven tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam. We vertrekken vanuit het idee dat een geschiedenis vertellen noodzakelijkerwijs betekent dat je die geschiedenis verandert. De film roept vragen op over onze relatie met de geschiedenis en haar relevantie voor de tegenwoordige tijd, en zoekt naar een vorm om anno 2025 een vredeswens uit te spreken.

Souterrain — Entree

Souterrain — Gang

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Huis Willet-Holthuysen in mei 1943

Voor de Tweede Wereldoorlog was de Hollandsche Schouwburg een theater, maar vanaf juli 1942 gebruikten de nazi’s het als verzamelplaats voor de deportatie van Joden.

Hollandsche Schouwburg in 1960

Foto: Joop van Bilsen (Spaarnestad Photo)

Souterrain — Keuken

Cas Oorthuys demonstreert illegale fotografie voor zijn huis aan de Amstel, 1945

Foto: Charles Breijer (Nederlands Fotomuseum)

Cas Oorthuys (1908-1975)

In het laatste oorlogsjaar maakt fotograaf Cas Oorthuys twintig foto’s van de verzetsactiviteiten hier in huis. Hij laat de verzetsmensen zelf de bezigheden uitbeelden in hun dagelijkse omgeving: in de voorkamers van de bel-etage, waar ze vanaf de straat onzichtbaar zijn.

Aan een bureau in de rechtervoorkamer vervalst een man persoonsbewijzen – bij uitstek een opdracht voor kunstenaars. Anderen maken in dezelfde kamer het illegale nieuwsblad De Koerier: een vrouw smelt op een kachel de was voor de ‘master’ (doordruksjabloon) en twee mensen drukken de krant op een stencilmachine. De datum is zichtbaar: 3 april 1945.

Nieuws

Die dag brengt De Koerier goed nieuws: ‘Gistermorgen is een nieuwe aanval ingezet op Nederlandsch grondgebied door het 1e Canadese leger in de Betuwe!!’ De jonge vrouw die de stencilmachine bedient en later een pakje kranten in haar tas laat glijden, is mogelijk Carla Boer, Dirk Aries veertienjarige dochter. Zij verspreidt de kranten in Amsterdam op de enige fiets met houten banden die het gezin nog heeft.

De Ondergedoken Camera

Zelf is Cas bij het verzet betrokken geraakt door pasfoto’s te maken voor vervalste persoonsbewijzen. ‘Ik kan me niet herinneren wanneer het verzetswerk begon. Het was geen vooropgezet plan, we rolden er vanzelf in’, zegt hij er later over. In 1944 sluit hij zich aan bij De Ondergedoken Camera, een groep Amsterdamse fotografen die met gevaar voor eigen leven de oorlog documenteren. Overigens is nog altijd niet zeker of hij de foto’s die hier te zien zijn nam vóór de bevrijding of achteraf in scène zette, en wat zijn doel daarbij was.

Cas Oorthuys (1908-1975)

Illegale drukkerij, Amsterdam, 1945

Collectie Nederlands Fotomuseum

Cas Oorthuys (1908-1975)

Verspreiden verzetskrant, Amsterdam, 1945

Meisje, actief als verzetsstrijder, stopt een deel van de oplage van een verzetskrant in een tas om deze te verspreiden.

Collectie Nederlands Fotomuseum

Friede auf Erden

Sander Breure en Witte van Hulzen baseren hun film Friede auf Erden op Grete Weils theaterscript Weihnachtslegende 1943, een symbolische kerstvoorstelling. In dat theaterstuk ontsnapt een zwangere Joodse vrouw, geïnspireerd op Jezus’ moeder Maria, uit een theater. Daarbij moet zij haar man achterlaten.

De ontsnapping van de vrouw vindt plaats tijdens een cabaretvoorstelling, waarbij de Dood de verteller is. Zo roept Grete de oorspronkelijke functie van de Hollandsche Schouwburg in herinnering, als plek om verhalen te verbeelden voor publiek. Tegelijkertijd verwijst ze naar de sadistische gewoonte van de nazi’s om gevangenen ter vermaak voor zich te laten optreden.

Verzet en vrede

Eenmaal buiten ontmoet de vrouw achtereenvolgens een dokter, een arbeider en een boer – symbolen voor de drie ideologieën van het verzet: humanisme, communisme en christendom. Onder hun hoede bevalt de vrouw van haar kind. Daarna denken de personages in gesprekken na over de wereld waarin dit nieuwe mensje geboren is. Als de vrouw uiteindelijk overlijdt, neemt de christelijke boer de zorg op zich. Het is Kerstmis en het stuk eindigt dan ook met de traditionele kerstwens: vrede op aarde. ‘Maar,’ zo zegt de arbeider, ‘niet voordat wij die zelf verdiend hebben.’

Geschiedenis is theater

In het videowerk van Sander Breure en Witte van Hulzen is de tekst ingesproken in het Duits en verschillende andere talen, en wordt deze begeleid door muzikale interpretaties. Elke stem, elke taal, geeft een andere betekenis aan dezelfde tekst. Zo benadrukken de kunstenaars de meerstemmigheid van geschiedschrijving, maar ook de maakbaarheid ervan: het verleden vormt zich naar wie erover vertelt, wie het vertolkt en wie ernaar kijkt – als een theaterstuk.

Intermezzo: Grete Weil in haar fotostudio.

Bel-etage — Zijkamer (video)

Hier en nu

In het oorspronkelijke stuk verschijnen spreekkoren van weggevoerde Joden, nazitroepen en ook de Führer en zijn ministers, die in gesprek gaan met de Dood. In hun interpretatie vervangen de kunstenaars Hitler en kompanen door Donald Trump, Vladimir Poetin en Elon Musk. Daarmee laten de makers zien dat de verhalen van het verleden nooit zullen uitharden in stoffige lesboeken. Historie is hier en nu, elke dag opnieuw.

Er zijn plekken waar veel talen door elkaar worden gesproken. Dat is zo op de Rijksakademie, waar wij onze opleiding volgden en waar kunstenaars van over de hele wereld bijeenkomen. Dat is ook zo in veel musea, waar toeristen van allerlei herkomst op bezoek komen. Het is zo bij de Verenigde Naties en de Europese Unie, organisaties die zijn opgericht om de vrede te bewaren. En het was zo in de concentratiekampen, met gevangenen uit alle landen van Europa.

Het is niet per se de bedoeling alles te begrijpen. In veel gevallen is het genoeg om te weten dat er verhalen zijn die je niet kent, en die je niet kan verstaan.

— Sander Breure en Witte van Hulzen

Bel-etage — Kleine Salon

Chris Beekman, Zelfportret in straat, 1936

Collectie Amsterdam Museum (niet te zien in de tentoonstelling)

Chris Beekman (1887-1964)

Chris Beekman is een veelzijdig kunstenaar én een overtuigd communist. In de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) sluit hij zich aan bij De Stijl, de abstracte-kunstbeweging van Piet Mondriaan en Theo van Doesburg. Maar Chris is te politiek activistisch en na een ruzie keert hij zich van de Stijl-groep af.

Geraakt door de sociale ellende in Europa gaat Chris vanaf eind jaren twintig figuratief werken; zijn werk krijgt een sterk politieke lading.

Rebels

Net als collega-kunstenaar Gerrit van der Veen weigert Chris lid te worden van de Nederlandsche Kultuurkamer, die door de nazi’s is ingesteld om de kunstwereld te controleren. Wie lid is, kan veiliger verzet plegen, maar beiden zijn te rebels om zich aan censuur te onderwerpen. Gerrit voert felle acties tegen de Kultuurkamer en mobiliseert vele vakgenoten, terwijl Chris hun belangen verdedigt als bestuurslid bij kunstenaarsorganisaties. Als ongeregistreerde kunstenaars nemen ze beiden grote risico’s door persoonsbewijzen te vervalsen.

Gerrit van der Veen-penning

Chris helpt onderduikers aan voedselbonnen en doet koerierswerk naar Duitsland, in opdracht van de communistische partij. Om rond te komen schildert hij kinderportretjes voor vrienden. Het lukt hem daarnaast ook nog om vrij werk te maken, onder meer het schilderij dat je hier ziet. Na de oorlog krijgt Chris voor zijn verzetswerk de Gerrit van der Veen-penning, naar een ontwerp van stadsbeeldhouwer Hildo Krop.

De schilderijen zijn een scène. Het podium is de straat. Beekman laat de publieke ruimte zien, maar draagt ook bij aan het vormgeven van die ruimte: een plek waar een gemeenschap kan ontstaan. Het doet ons denken aan de protesten van nu, die de laatste jaren steeds vaker in de stad te zien zijn. Beekman laat de mensen zien die protesteren, niet de machthebbers tegen wie het protest gericht is. Die keken wellicht toe vanuit de grachtenpanden die het decor van het protest vormen.

— Sander Breure en Witte van Hulzen

Chris Beekman (1887-1964)

Verboden Demonstratie, 1934

Chris Beekman (1887-1964)

Illegale vergadering, 1945

De beurscrash van Wall Street in 1929 stort Europa in een ernstige economische crisis. Veel gezinnen moeten rondkomen van een schamele uitkering. De Amsterdamse werkelozen zijn wanhopig. Beekman kan het niet aanzien en verbeeldt hun strijd om het bestaan in zijn werk.

Collectie Amsterdam Museum

Mogelijk is dit de illegale communistische verzetsgroep waar ook verzetsstrijder Hannie Schaft bij aangesloten was.

Collectie Amsterdam Museum

Chris Beekman (1887-1964)

Werklozen bij spoorwegovergang, 1933

Achter op dit doek staat dat Beekman het instuurde voor de tentoonstelling van kunstenaarsvereniging De Onafhankelijken in 1934. De invloed van nazicensuur was toen al voelbaar. Directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam Cornelis Baard weigerde voor de tweede keer op rij een antifascistisch schilderij van een kunstenaar van De Onafhankelijken. Het stelt een arbeider voor, die door een nazi wordt gebrandmerkt met een hakenkruis. Het schilderij Werklozen bij spoorwegovergang mocht blijven hangen.

Collectie Amsterdam Museum

Chris Beekman (1887-1964)

Lente aan de gracht, 1946

Beekman maakte op 5 mei 1945 de bevrijding mee in Amsterdam. Wie weet liep hij die dag vanuit zijn huis in Oost naar het centrum, om hier langs de grachten de lente te beleven. Een nieuw begin.

Rijkscollectie, bruikleen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Scène 3: In de Hollandsche Schouwburg bereiden twee leden van de Joodse Raad de ontsnapping van de vrouw voor.

Bel-etage — Grote Salon (video)

Intermezzo: De Dood doet een onverwachte vangst.

Bel-etage — Grote Salon (video)

Scène 6: De vrouw moet haar pasgeboren kind afstaan.

Grete Weil (1906-1999)

De Joodse Margarete ‘Grete’ Weil-Dispeker is schrijver, vertaler en fotograaf in München. In 1935 vlucht ze voor de nazi’s naar Amsterdam, haar man Edgar achterna. Hier neemt ze een fotostudio over aan de Beethovenstraat. In juni 1941 wordt Edgar op de hoek van de straat opgepakt tijdens een razzia. In oktober ontvangt Grete zijn doodsbericht uit strafkamp Mauthausen.

Grete weet uit handen van de nazi’s te blijven, dankzij een baan als typiste bij de Joodsche Raad aan de Nieuwe Keizersgracht – tegenover het huidige Joods Monument. Wie voor de Raad werkt, krijgt een Sperre, voorlopig uitstel van deportatie.

Onderduik

Als de nazi’s de Joodsche Raad in 1943 opheffen, zijn alle medewerkers vogelvrij. Tijdens de laatste grote razzia wordt Grete opgepakt en naar de Hollandsche Schouwburg gebracht. Maar het lukt haar net op tijd voor deportatie te ontsnappen en met behulp van vrienden duikt ze onder aan de Prinsengracht 257.

Antifascisme

Vanuit haar onderduikadres wordt Grete in 1944 lid van de Hollandgruppe Freies Deutschland. Deze verzetsgroep wil het Duitse volk bewust maken van de nazimisdaden en het fascisme bestrijden. Niet zonder succes: de leden overtuigen zo’n zestig Duitse soldaten om te deserteren; hun wapens gaan naar het Nederlands verzet.

Poppentheater

Bijzonder is dat de Hollandgruppe ook een marionettentheater heeft. Daarmee voeren de leden zelfgeschreven stukken op voor andere onderduikers – ter ontspanning van spelers en publiek en als uitlaatklep van hun haat tegen de bezetter. Vlak na de bevrijding publiceert de groep Das gefesselte Theater – Het tooneel in boeien, een manifest vanuit de gedachte dat ‘het geestelijke verzet tegen fascistische overweldigers van Europa nooit gedood kon worden.’

In hun voorwoord schrijven de auteurs:

Waarom wij onder de meest drukkende en ellendige omstandigheden tijd en zin hadden deze poppenspelen in elkaar te zetten? (…) Wij wilden ons door de beroerde omstandigheden niet er onder laten krijgen — onder geen voorwaarde! En evenals het voor de onderduikers onmogelijk was, schouwburgen, bioscopen en concertzalen te bezoeken, zo bleef ook voor de „boven water” illegaal werkenden het bezoek van elke culturele manifestatie, die onder toezicht (…) van den bezetter plaats vond, vanzelfsprekend taboe! Juist daarom was de behoefte aan ontspanning en opwekking tot den strijd groot en niet te onderdrukken. Daarom speelden wij voor onderduikers. Wij menen, dat de stukken, die wij in dit boekje onder de aandacht van een groter publiek brengen, als een bijzonderheid in het verzetsleven verdienen geleend te worden en dit te meer, omdat het antifascistische Duitsers waren, die getoond hebben, met het Nederlandse volk mee te voelen, mee te dragen en mee te strijden.

Naast uitleg over het verzetswerk van de groep bevat het boekje negen toneelscripts, waaronder Gretes Weihnachtslegende 1943 (kerstverhaal 1943). Het is hier te zien, in de studeerkamer.

Een pop, een object, weet niet welke rol het speelt. Net zoals wij niet weten welke rol wij in de geschiedenis vervullen — die wordt pas achteraf geschreven. Door de acteurs als poppen te regisseren, ontstaat er een vervreemdingseffect, net als in het theater van Bertolt Brecht. Het is niet de bedoeling om de kijker mee te voeren in de illusie dat die de oorlog even meemaakt, even voelt hoe het was om onder te duiken of om opgesloten te zijn in een kamp. Het is onze hoop de kijker aan het denken te zetten, door verschillende beelden en teksten te combineren die elkaar soms ook tegenspreken.

— Sander Breure en Witte van Hulzen

Eerste verdieping — Slaapkamer (video)
Scène 7: De vrouw sterft.

Epiloog: Grete Weil blikt terug op haar vertrek uit Amsterdam.

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

In 1940 trouwt kunstdocent Aat Hibma met Krijn Breur, die als communist heeft meegevochten in de Spaanse Burgeroorlog. Hij is daardoor stateloos verklaard en komt moeilijk aan werk. Aat raakt door dit huwelijk haar baan aan de Handelsschool kwijt. Gelukkig kan ze aan de slag als illustrator bij het tijdschrift Moeder en Kind.

Vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog voelen Aat en Krijn zich moreel verplicht om in verzet te komen. Ze vervalsen persoonsbewijzen, knutselen tijdbommen in elkaar en verspreiden antifascistische krantjes. Ook hebben ze Joodse onderduikers in huis. Na de geboorte van hun tweede kind in 1942 gaat Aat thuis werken: ze gaat tegels beschilderen.

Opgepakt

Aat heeft haar dochter Dunya nog aan de borst als Krijn en zij na verraad worden opgepakt. Zoontje Wim kan naar Krijns ouders, maar moeder en baby belanden samen in de Utrechtse gevangenis. Vlak voordat Aat in 1943 op transport naar Duitsland moet, lukt het haar ouders om Dunya op te halen. Via een aantal Duitse gevangenissen komt Aat op een verschrikkelijke plek terecht: vrouwenkamp Ravensbrück, ten noorden van Berlijn.

Tekenen verboden

In Ravensbrück begint ze haar medegevangenen te tekenen, met potloodstompjes op kleine stukjes papier. ‘Toen kon ik mensen vastleggen. Dat hield me gaande’, zegt Aat later. Soms maakt ze portretten voor vrouwen die weten dat ze niet lang meer te leven hebben – als herinnering voor hun familie. Omdat tekenen in het kamp verboden is, moet Aat haar werk steeds verborgen houden, een levensgevaarlijke klus.

Gered

Eind 1944 nadert eindelijk het Russische leger; ook in het kamp weten mensen ervan. De nazi’s proberen zoveel mogelijk bewijs te vernietigen of verbergen. Het Zweedse Rode Kruis mag af en toe gevangenen uit het kamp komen halen. Als Aats vriendin To Stoltz met zo’n transport meegaat, neemt ze Aats tekeningen in een zelfgemaakt rugtasje mee.

Onderweg beschieten Engelse vliegtuigen de colonne, waarbij verschillende vrouwen om het leven komen. Een kogel raakt de tas met Aats tekeningen, maar het merendeel komt heelhuids aan in Zweden.

Vlak voor de bevrijding komt Aat erachter dat Krijn al in 1943 is doodgeschoten. Na de oorlog hervat ze haar werk als lerares, maar zwijgt over haar kampverleden. Pas in 1980 deelt ze haar ervaringen in een televisieinterview. Ze toont ook de tekeningen, die ze al die jaren heeft bewaard in een koffer onder haar bed.

Als we ‘de’ Tweede Wereldoorlog herdenken, herdenken we niet alleen een oorlog (bataljons, offensieven en manoeuvres, de wereld van de soldaten), maar ook, met name zou ik zeggen, het systematisch gevangennemen en doden van gewone burgers omwille van hun afkomst, geaardheid of overtuiging. De meeste mensen die gevangen zaten in de Hollandsche Schouwburg –waar het poppentheaterstuk van Grete Weil en ons videowerk zich afspelen – kwamen uiteindelijk in concentratiekampen terecht. Aat Breur-Hibma maakte aangrijpende tekeningen, die op een unieke manier inzicht geven in het dagelijks leven van de mensen in kamp Ravensbrück. Het maken van een tekening duurt een kwartier, of een half uur. Iemand poseert, iemand tekent. Een moment van rust en concentratie. Elke tekening is een verzet tegen de rusteloosheid van de wereld. En deze tekeningen waren daarnaast ook een manier om daaraan te ontsnappen.

— Sander Breure en Witte van Hulzen

Eerste verdieping — Zitkamer, Kantoor

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Nederlandse moeder met kind, Kind aan de hand van haar moeder, 1942-1945

Tussen september 1944 en april 1945 worden in kamp Ravensbrück ruim vijfhonderd kinderen geboren, met zestien nationaliteiten. Meer dan de helft sterft direct of na enkele dagen. De zorg voor de overlevenden is gruwelijk werk, omdat er niets is om ze mee in leven te houden. De baby’s liggen afgedekt met kranten in kistjes, die de dienstdoende vrouwen elke ochtend op overledenen controleren.

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Vrouwen op appèl in Ravensbrück, 1942-1945

Om half zes ’s ochtends en half zes ’s avonds moeten alle vrouwen op appèl verschijnen. Per barak staan ze dan in rijen opgesteld en tellen de bewaaksters of iedereen aanwezig is. Zo niet, dan zoeken de bewaaksters door totdat ze de ontbrekende gevangenen vinden en wordt er opnieuw geteld. Vaak duurt dit uren. Met name in de winter is het een afschuwelijke beproeving – als je eenmaal buiten staat, mag je niet meer weg. Op Aats tekening krijgt iemand nog snel een paar schoenen toegeworpen.

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Duits jongetje, 1942-1945

Dit jongetje van een jaar of vier verblijft zonder ouders in kamp Ravensbrück, samen met een groepje Duitse kinderen van verschillende leeftijden. Gevangene Meta de Leur, hiernaast te zien, ontfermt zich over hem. In de herfst van 1943 moeten de kinderen met het eerste ‘Jodentransport’ mee naar vernietigingskamp Auschwitz. Meta heeft het portret van het jongetje altijd zorgvuldig bewaard en pas recent geschonken aan het Rijksmuseum.

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Meta de Leur, 1942-1945

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Abelone Møkster uit Noorwegen, 1942-1945

Voordat ze in kamp Ravensbrück terechtkomt, woont Abelone Møkster op het eiland Møkster bij het Noorse Bergen. Daar drijft zij een winkeltje met schippersbenodigdheden en doet zij verzetswerk. Hoewel Abelone door haar grijze haar het gevaar loopt om als ‘arbeidsongeschikte’ te worden vergast, heeft zij de oorlog overleefd.

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Eerste verdieping — Zitkamer, Kantoor

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Lijken op stenen vloer van het Waschraum, 1942-1945

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Eerste verdieping — Zitkamer, Kantoor

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Een vrouw uit Ravensbrück wier hoofd door een ijzeren balk is verbrijzeld, 1942-1945

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Aat Breur-Hibma (1913-2002)

Een afgedekte dode met een jas, 1942-1945

Collectie Rijksmuseum, bruikleen van de heer G.M. Breur en de heer P.A. Breur

Nabeeld: …een man is onderweg. Door de zon ziet hij niet waar hij heen gaat.

Eerste verdieping — Kantoor (video)

Credits film Friede auf Erden

Regie

Sander Breure en Witte van Hulzen

Camera

Witte van Hulzen

Muziekcompositie

Sander Breure

Productie

Titus Nouwens

Licht

Arjen Seykens – 50hz Lighting

Kostuums

Sjo Schütt

Geluidsontwerp

Arnoud Traa – De Auditieve Dienst

Kleurcorrectie

Amator

Assistent editor

Seán Hannan

Productionele ondersteuning

Loïs Richard, Ela Kolb, Eline van der Steen, Thijs Vlootman

Acteurs

Elsie de Brauw, Pitou Gomes, Luca Hillen, Dalí Broertjes, Eren Umut Çetintaş, Cecilia Di Natale, Gwenn Hoogenstrijd, Dilara Idriz, Oona Longo, Bojan Martina, Lina Matahariku Tomesen, Zoï Vogeas, Limeni Weemhoff, Ludmila Wijnands, Ada Yatmaz, Ilgın Yamaç

Muziekuitvoering

Chloë Abbott, Harald Austbø, Kaat van Haverbeke, Paul Koek

Vertelstemmen

Ali T. As’ad, Matthias Braun, Alondra Castellanos Arreola, Nirit Peled, Tanya Vronska, Limeni Weemhoff, Seyhan Yamaç

Met dank aan tegenboschvanvreden

Colofon publicatie

Teksten

Sander Breure, Witte van Hulzen, Titus Nouwens, Thijs Boers, Marie Baarspul

Redactie

Jet Doedel, Marie Baarspul

Deze publicatie verscheen bij de solotentoonstelling Sander Breure en Witte van Hulzen, “Friede auf Erden”, Kunst en oorlog in Huis Willet-Holthuysen (18 april t/m 9 november 2025).

Visuele identiteit Amsterdam Museum

Studio Hamid Sallali

Studio Isabelle Vaverka

Amsterdam Museum, © 2025

Alle rechten voorbehouden

Publicatie

Bekijk deze publicatie ook online via onderstaande QR-code.

Disclaimer

Het Amsterdam Museum heeft zich ingespannen toestemming te verkrijgen voor het tonen van het gepresenteerde materiaal. De aard ervan brengt evenwel met zich mee dat in sommige gevallen de identiteit of verblijfplaats van rechthebbenden niet kan worden achterhaald. Voor vragen inzake rechten kunt u contact opnemen met het Amsterdam Museum.

Hoofdpartner Educatie Tentoonstellingspartners Hoofdpartners

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.