Amnesty in Actie 3, 2010

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 37 NR 3 / september 2010 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687 / P2A9062

3

DEZE EDITIE

VOORWOORD 2 AGENDA 2 GOED NIEUWS

3

CAMPAGNE 4 Europees mensenrechtenbeleid mist coherentie

FOTOREPORTAGE 6

Wanneer ik Amnesty International ergens mag gaan voorstellen, vertel ik hoe onze organisatie actievoert voor alle rechten van alle mensen. Ik leg uit dat de sterkte van Amnesty ligt in de combinatie van grondig onderzoek naar schendingen met de wereldwijde mobilisatie van 2,8 miljoen activisten. Amnesty werkt structureel, maar maakt ook het verschil voor individuele mensen. Ik vertel er eerlijkheidshalve ook bij dat het vaak een werk van lange adem is.

Zes maanden in beeld

VLAMMEN VOOR MENSENRECHTEN 7 Verspreid Amnesty als een lopend vuurtje

IN BEWEGING

8

ACHTER DE SCHERMEN

9

Amnesty laten zien

KOM IN ACTIE

Schrijf wreed straf tegen de doodstraf

10

SCHRIJFACTIE 12 VRAAG EN ANTWOORD Salil Shetty

14

PRIKBORD 15

Vandaag vindt de regering in tweederde van alle landen ter wereld dat geen enkele burger door de staat mag worden gedood. In 1977 waren er slechts 16 landen wereldwijd die de doodstraf hadden afgeschaft.

Tijdens de opening van het EU-NGO Forum over Mensenrechten op 12 juli in Brussel beklemtoonde de Belgische minister van Buitenlandse Zaken dat de afschaffing van de doodstraf in de wereld een ‘absolute’ prioriteit is voor zowel België als de Europese Unie. Een engagement dat Amnesty uiteraard van harte verwelkomt, zeker nu België de Europese Unie voorzit tot eind december.

Drie decennia van campagne voeren werpt dus duidelijk vruchten af. Maar we zijn er nog niet. Nog 58 landen behouden de doodstraf en passen ze toe, waaronder één Europees land, namelijk Wit-Rusland.

De 20ste (!!) editie van onze Schrijf-ze-VRIJdag staat dan ook in het teken van de doodstraf. Op 15 oktober kruipen maar liefst 100.000 jongeren in hun pen tegen de doodstraf.

Mensenrechten zijn er immers voor iedereen, voor de besten en de slechtsten onder ons.

Karine Vandenberghe, voorzitter

Actie bij start van het Belgisch EU-voorzit terschap, Brussel 24 juni 2010 © Vincent Rif / AIBF

De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar.

Gooi hem in de compostbak of GFT-zak.

Agenda 22 - 23 september I Concert U2 Op 22 en 23 september palmt de Ierse groep U2 het Koning Boudewijnstadion in met zijn 360° Tour. Bono en de zijnen lenen het podium aan Amnesty International en laten ons actievoeren tijdens de concerten.

Meer op www.amnesty.be/tour.

2 / september 2010 /

25 september tot 13 november I Amnesty laten zien Dit najaar laten we Amnesty aan elkaar zien. Jij aan ons, wij aan jou. Met ‘jijons-wij-jou’ bedoelen we ieder groepslid, activist, medewerker, teamlid, raadslid, steunpunter, schenker… Kortom, iedereen die actief is bij Amnesty is welkom.

Er zijn ‘Amnesty laten zien!’-dagen in Brugge, Leuven, Melle en Herentals.

Meer op pagina 9.

15 oktober I Schrijf-ze-VRIJdag Elk jaar doen duizenden jongeren mee aan de Schrijf-ze-VRIJdag. De twintigste editie van deze schrijf-marathon vindt ditmaal plaats op vrijdag 15 ­oktober met als thema ‘de doodstraf’.

Meer op pagina 10.

Meer over deze en andere activiteiten op www.amnesty.be/kalender

GOED NIEUWS

Turkse ambtenaren veroordeeld Begin juni veroordeelde een Turkse rechtbank 19 mensen, waaronder politieagenten en cipiers, voor hun aandeel in de folteringen die uiteindelijk leidden tot de dood van Engin Ceber. Engin werd op 28 september 2008 gearresteerd tijdens een vreedzame demonstratie. Enkele dagen later stierf hij aan een hersenbloeding veroorzaakt door slagen op het hoofd. Het is de eerste keer in de geschiedenis van Turkije dat ambtenaren veroordeeld worden voor ’folteren met de dood tot gevolg’. “Ik hoop dat Engins foltering en dood de laatste moge zijn”, aldus Engins vader.

Argentinië keurt homohuwelijk goed Op 15 juli legaliseerde Argentinië als eerste Latijns-Amerikaans land het homohuwelijk.

Dankzij de nieuwe wet kunnen mensen van hetzelfde geslacht niet alleen huwen, ze krijgen ook dezelfde rechten als heteroseksuelen op gebied van adoptie en sociale zekerheid. Amnesty International is erg verheugd over deze mijlpaal in de strijd voor gelijke rechten. “Nu is het aan de rest van de landen in de regio om dit voorbeeld te volgen”, zegt Amnesty.

Guantánamo gevangene gerepatrieerd Na acht jaar opsluiting zonder aanklacht werd Mohammed al-Odaini midden juli vrijgelaten uit het Amerikaans detentiecentrum op Guantánamo Bay. Nu is hij terug in zijn geboorteland Jemen. In 2000, toen Mohammed 18 was, ging hij Islamitisch Recht studeren aan een universiteit in Pakistan. Daar werd hij opgepakt en over­gebracht naar Guantánamo, maar nooit volgde een officiële beschuldiging.

Al-Odaini’s advocaat schreef: “Alleen dankzij de brede steun die Amnesty mobiliseerde, kreeg deze zaak een goed einde. Ik kan u niet genoeg bedanken”.

Europa betaalt onderzoek Bhopal In december 1984 lekten er tonnen gif uit een pesticidenfabriek van Union Carbide in de Indiase stad Bhopal. Als gevolg hiervan vielen bijna 25.000 doden. Meer dan 25 jaar later is de fabriekssite nog steeds niet opgeruimd en het lek en de gevolgen ervan zijn nooit grondig onderzocht. In dat laatste komt alvast verandering. In juni besliste het Europees Parlement een grondig onderzoek naar de vervuiling in Bhopal technisch en financieel te ondersteunen. Het Europees Parlement werd bij haar beslissing beïnvloed door onze Bhopalacties in het najaar 2009. Zo trok Amnesty België samen met de activisten van de Bhopal European Bus Tour naar het Europees Parlement.

Twee landen ratificeren OPESC Ecuador en Mongolië hebben als eersten in de wereld het Facultatief Protocol bij het Internationaal Verdrag voor Economische, Sociale en Culturele Rechten geratificeerd. Door het Facultatief Protocol hebben burgers toegang tot juridische bijstand van de Verenigde Naties als hun economische, sociale en culturele rechten zijn geschonden en ze in eigen land niet worden geholpen. Het klachtensysteem wordt wel pas operationeel als meer dan tien landen het Facultatief Protocol hebben geratificeerd.

Meer goed nieuws op www.amnesty.be/ goednieuws / september 2010 / 3

campagne RUBRIEK

Europees mensenrechtenbeleid mist coherentie Rol voor Belgisch EU-voorzitterschap weggelegd België is tot het eind van 2010 voorzitter van de Europese Unie.

Vandaag hebben we een Unie die, zeker op papier, veel kan en wil doen om de mensenrechten wereldwijd te beschermen.

Jammer genoeg is het beleid van de Unie over mensenrechten weinig coherent. Het kent zowel intern als extern heel wat inconsistenties. Het gevolg hiervan is een verminderde impact van een goedbedoeld mensenrechtenbeleid.

4 / september 2010 /

Jan Pollet De Europese Unie beschikt over een indrukwekkend arsenaal aan instrumenten ter bescherming en bevordering van de mensenrechten en ziet zichzelf ook als een belangrijke wereldspeler op dat vlak. Mensenrechten werden verankerd in de oprichtingsverdragen en vormen mee de basis van de Unie. Dit werd ook bevestigd in de recente hervormingen met het Verdrag van Lissabon en het Handvest van de Grondrechten, nu ­bindend voor de lidstaten.

De mensenrechtensituatie in de landen van de Europese Unie is vaak ook beter dan in andere regio’s. Dat neemt echter niet weg dat ook in de Europese Unie nog mensenrechten geschonden worden.

Voorbeelden van schendingen zijn talrijk en onthutsend. Bulgarije, Griekenland, Italië en Roemenië zetten Roma-zigeu­ ners uit hun woonst in tegenspraak met internationale rechtsregels. In 2009 stuurden België, Denemarken, Finland en Nederland minstens 995 asielzoekers terug naar Griekenland waar de ­situatie voor hen bijzonder slecht is. Ernstig geweld en misbruik door de politie werd opgetekend in Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland. Islamofobie, racisme en homofobie nemen doorheen de regio onrustwekkende vormen aan. De medeplichtigheid van lidstaten aan de folteringen die gebeurden in naam van de strijd tegen terreur, blijft zonder gevolg… In elk van deze voorbeelden falen lidstaten om hun mensenrechtenverplichtingen na te komen. De Europese Unie blijft hiervoor te vaak doofstom.

Niet dat de EU al deze problemen moet of zelfs kan oplossen. Wat de Unie wel moet kunnen, is de problemen opwerpen, bespreken met de lidstaten in kwestie en mee naar oplossingen zoeken. Dit kan en gebeurt momenteel in het Parlement, in semi-onafhankelijke ­agentschappen en in de Commissie.

Er ontbreekt echter een gedegen opvolging op het niveau van de Raad van de Europese Unie waar de regeringen van de ­lidstaten samen vergaderen en hun beleid op elkaar afstemmen. Daar waar het verschil kan gemaakt worden, zeg maar. Nochtans heeft de EU voor het gezamelijk buitenlands beleid wél zo en orgaan.

Europese Unie blijft vaak doofstom Dat de eerder opgesomde ­schendingen niet goed zijn voor de inwoners van ons continent is evident. Bovendien schaden deze praktijken de rol die de Europese Unie zou kunnen spelen in andere landen. Een akkefietje uit de laatste sessie van de VN-Mensenrechtenraad toont dit glashelder aan: bij monde van het Spaanse voorzitterschap liet de EU daar, zoals steeds, haar bezorgdheid blijken over de situatie in een aantal landen, ­waaronder Pakistan. De vertegenwoordiger van Pakistan reageerde met een hele rist aan schendingen in Europa die de Europese vertegenwoordiger niet had vermeld en verweet de EU

© Belga Pictures

© Vincent Rif / AIBF

campagne RUBRIEK

Begrafenis van de slachtoffers in Andizjan, Oezbekistan, mei 2005

hypocriet te zijn. De man wees de EU er op dat “People living in glass houses can not afford to throw stones.” (Wie in een glazen huis woont, moet geen stenen gooien.) In plaats van een onderbouwde reactie te kunnen geven waarin wordt gesteld wat het probleem is en hoe eraan wordt gewerkt, was de EU gedoemd de reactie te ondergaan, de kop in het zand te steken en haar invloed te zien verwateren. De reden werd eerder aangehaald: de vertegenwoordiger van de EU (in het voorbeeld de Spaanse voorzitter) is simpelweg niet ‘gedekt’ om te spreken over schendingen in de lidstaten, hiervoor is immers een vorm van politiek overleg nodig dat nu ontbreekt.

Aanpak mensenrechten moet universeel zijn Eigenlijk is de conclusie eenvoudig en logisch. De EU moet haar mensenrechtenbeleid op een andere manier benaderen. In plaats van mensenrechten louter als buitenlandse aangelegenheid te behandelen moet men streven naar een globale visie, met inbegrip van eigen bodem. Mensenrechten zijn universeel, de aanpak moet dat dus ook zijn.

Wie dit artikel tot nu leest, zou verkeerdelijk de indruk kunnen krijgen dat enkel het interne mensenrechtenbeleid het probleem is. Dit is echter zeker niet het geval. Ondanks een mooi palmares op bepaalde terreinen, bijvoorbeeld de strijd

tegen de doodstraf en de straffeloosheid, zou de impact van de EU veel groter kunnen zijn. Naast het gebrek aan intern optreden van de EU, worden de externe inspanningen immers ook ondergraven door een gebrek aan consequent handelen.

Een voorbeeld: op 12 mei 2005 openden Oezbeekse ordetroepen het vuur op een voornamelijk vreedzame betoging in Andizjan met meer dan 100 doden tot gevolg. De onwil van de ­regering van Oezbekistan om hierover een internationaal onderzoek toe te laten was de voornaamste reden voor een EU-wapenembargo en andere gerichte sancties. Hoewel er nog steeds geen dergelijk onderzoek is geweest, werd het embargo in oktober van 2009 door de EU opgeheven zonder ook maar te verwijzen naar de reden waarom het er was gekomen. De mensenrechtensituatie in Oezbekistan is er nochtans niet op vooruitgegaan: mensenrechtenverdedigers en journalisten blijven het mikpunt van intimidatie, foltering en arrestaties.

Vermoedelijk waren de bodemrijkdom van Oezbekistan en de hulp aan Duitse troepen in het kader van de NAVO-missie in Afghanistan doorslaggevend in de Europese beslissing. De boodschap was niet mis te verstaan: als je een paar jaartjes wacht, wat grondstoffen in de bodem hebt en meewerkt op andere terreinen, vinden die Europeanen mensenrechten nu ook weer niet zó belangrijk.

Het Verdrag van Lissabon biedt kansen om tegemoet te komen aan de gebreken

Actie bij start van het Belgisch EU-voorzit terschap

van het beleid. De aanstelling van een permanente Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken (barones Ashton) verkleint alvast het risico dat het land dat het roterend voorzitterschap waarneemt, haar eigen prioriteiten en belangen voor het externe beleid oplegt.

De oprichting van een Europese diplomatieke dienst zou ook moeten leiden tot een EU die met één stem spreekt.

De rol van het roterend voorzitterschap inzake buitenlands beleid – momenteel de Belgische minister van Buitenlandse Zaken – raakt dus meer en meer uitgespeeld. Een logisch gevolg zou zijn dat de prioriteiten van België en de landen die erna komen, vooral gericht zijn op de interne keuken. Het Verdrag van Lissabon biedt ook hier een aantal mogelijkheden om het mensenrechtenbeleid van de EU te versterken. Het voorziet immers dat de Unie een rechtspersoon wordt zodat toetreding tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens mogelijk wordt. Deze evolutie zou kunnen leiden tot een betere opvolging van schendingen binnen de lidstaten, al was het maar omdat de regeringen verplicht worden erover na te denken.

België heeft nog een paar maanden om de EU in deze oefening te leiden en heeft hiertoe ook al een aantal belangrijke aanzetten gedaan. Er is echter nog veel werk aan de winkel.

Meer op www.amnesty-eu.org en www.amnesty.be/eu-voorzitterschap

/ september 2010 / 5

FOTOREPORTAGE

Algemene Vergadering

Amnesty Leerstoel voor Dr. Luis Moreno-Ocampo

Zes maanden in beeld Van januari tot juni 2010 zat Amnesty International niet stil in Vlaanderen: actievoeren voor gelijke rechten op de Belgian Pride, feesten tijdens het benefietconcert Recht tegen Onrecht in Antwerpen, de internationale strijd tegen straffeloosheid in de schijnwerpers plaatsen met de Amnesty Leerstoel en met heel de beweging strijden tegen moedersterfte wereldwijd. Het zijn maar enkele van de tientallen gelegenheden in de eerste helft van 2010 waarop we ons met man en macht inzetten voor mensenrechten.

Belgian Pride in Brussel

Concert Recht tegen Onrecht in Ant werpen Š S tampmedia - Tomas Bachot

Amnesty groepen in actie tegen moedersterfte

6 / SEPTEMBER 2010 /

Vlammen voor mensenrechten RUBRIEK

Verspreid Amnesty als een lopend vuurtje Word vlambassadeur Vorig jaar stemden 286 schenkers in om nog meer te doen voor de mensenrechten: ze werden vlambassadeur.

In september kregen ze een telefoontje met de vrijblijvende vraag om 12 Amnesty kaarsen aan te kopen. Die kaarsen verkochten ze op hun beurt aan collega’s, familie, vrienden…

Zo versterkten de vlambassadeurs niet alleen het eigen engagement, ze brachten ook het symbool van Amnesty nog meer onder de mensen.

S teven Moens De vlambassadeurs verspreiden Amnesty’s boodschap én ze verdienen extra centen voor de organisatie. En met succes: in 2009 werden 3.432 kaarsen verkocht en evenveel extra Amnesty verhalen verteld. Vorig jaar contacteerden we activisten in en rond Antwerpen, dit jaar breiden we uit naar Gent en omstreken. Maar uiteraard kan eender wie in Vlaanderen vlambassadeur worden.

Jij dus ook.

Een toffe uitdaging die niet moeilijk hoeft te zijn Een toffe uitdaging die niet moeilijk hoeft te zijn. Dat is de conclusie van vele vlambassadeurs. Enkele ervaringen willen we je niet onthouden. Zo deed

Lea tijdens de kerstperiode haar ronde op het familiefeest met de vraag om Amnesty te steunen door een kaars te kopen. Bart vroeg aan zijn bakker om de kaarsen in zijn winkel aan te bieden.

Na twee weken bestelde hij al een extra doos!

Vlambassadeur Jan nam op een mooie winterdag zijn doos kaarsen en ging in zijn straat van deur tot deur. Zo verkocht hij niet alleen het merendeel van zijn kaarsen, hij kent de mensen van zijn buurt intussen ook beter. Marleen voelde zich wat onzeker, want zij is helemaal geen verkoopster ‘pur sang’.

Dus verkocht ze samen met haar zus haar kaarsen aan de collega’s tijdens het kerstfeestje. Ze was zelfs verbaasd hoe makkelijk het was en hoe open haar ­collega’s hiervoor stonden.

gezet. Hartelijk dank daarvoor. We hopen natuurlijk dat we ook dit jaar op zoveel enthousiasme kunnen rekenen.

Meer op www.amnesty.be/vlambassadeur

We zijn op zoek naar nieuwe ­mensen die dit jaar vlambassadeur willen ­worden. Een vlambassadeur koopt een doos van 12 Amnesty kaarsen en verkoopt deze door aan vijf euro per stuk.

De doos en de nodige actiematerialen worden thuis geleverd, zonder extra kosten.

Geïnteresseerd?

Contacteer Steven Moens via e-mail StevenM@aivl.be.

De vlambassadeurs in 2009 hebben Amnesty nog eens extra op de kaart

/ september 2010 / 7

in BEWEGING

Actie op Vijverfestival Amnesty groep Brussel 198 en het landenteam Israël/Palestina voerden in juli actie rond het recht op water tijdens het Vijverfestival in Dilbeek. In de Gazastrook maakt de Israëlische blokkade het de Palestijnen onmogelijk om het waternet te herstellen dat tijdens de laatste oorlog vernield werd. In de Westelijke Jordaanoever verbruiken de 450.000 kolonisten dan weer meer water dan de 2,3 miljoen Palestijnen. Om deze ­toestand aan te klagen, zamelden de groepsleden 520 handtekeningen in. Deze werden op lege waterflessen gekleefd, een sterk signaal.

De Zusters van Overijse-Mechelen in Mechelen verhuisden in april naar een rusthuis in Berlaar. Aan enkele Amnesty leden vroegen ze hun overtollige meubels en huisraad te verkopen. Het was op de koppen lopen tijdens de verkoopdagen eind april en begin mei. Glazen, borden, tafels en zelfs een kerkorgel gingen vlot van de hand. De verkoop was niet alleen een flinke financiële steun voor de werking van Amnesty, maar leverde ook heel wat persaandacht op.

Congo in de kijker

© Ana K ari

Zusters verkopen inboedel voor Amnesty

Amnesty jongeren op kamp

Amnesty groep 1256 uit Heverlee trok op 29 mei naar het Wereldfeest in Leuven.

Tijdens dit gratis mondiaal festival voerden de groepsleden actie rond seksueel geweld in de Democratische Republiek Congo.

In het door gewapende conflicten geteisterde Congo wordt seksueel geweld immers op grote schaal ingezet als oorlogswapen. Op de Amnesty stand werd de fototentoonstelling ‘Verkrachting is moordend’ getoond die een stem en gezicht geeft aan de getroffen Congolese meisjes en vrouwen. Een tentoonstelling die geen enkele festivalbezoeker onberoerd liet.

De Vlaamse Amnesty afdeling vaardigde een delegatie van drie enthousiaste jongeren af naar het internationaal Amnesty jongerenkamp in Almada, Portugal. Van 28 juli tot 3 augustus wisselden er zo’n 80 jongeren uit een tiental verschillende Europese Amnesty afdelingen hun ervaringen en enthousiasme voor mensenrechten uit. Op de agenda stonden dan ook twee razend interessante thema’s: ‘youth leadership’ en ‘human dignity’.

Alles over Ruggie Op initiatief van het themateam Bedrijfsleven gaf Koen De Feyter, professor internationaal recht aan de Universiteit Antwerpen en voormalig Amnesty voorzitter, op 1 juli meer duiding over het Ruggie-framework. John Ruggie, de VN-Bijzondere Vertegenwoordiger voor Bedrijven en Mensenrechten, ontwikkelde dit beleidskader voor het huidige denken over bedrijfsaansprakelijkheid. Omdat het ook in Amnesty’s werk een belangrijke rol speelt, spitsten tientallen team- en secretariaatsleden hun oren tijdens de boeiende lezing op het Amnesty secretariaat in Antwerpen.

8 / september 2010 /

Kom zelf in beweging op www.amnesty.be/ doemee

ACHTER DE SCHERMEN

Amnesty laten zien Vier ontmoetingsdagen voor Amnesty activisten

Amnesty leeft, wereldwijd en natuurlijk ook in

Erica Baeck

Vlaanderen. Amnesty leeft

Dit jaar bieden we Amnesty activisten de kans om elkaar te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen tijdens een Amnesty Laten Zien!-dag. Iedereen is welkom, zowel jarenlange Amnesty getrouwen als diegenen die onze beweging nog niet zo goed kennen. Bedoeling is een halve dag lang samen na te denken over hoe Amnesty groepen, individuele activisten, teams, steunpunten… elkaar kunnen versterken en aanvullen. Enkel zo kan onze beweging verder groeien, in ál haar ­geledingen.

Tijdens Amnesty Laten Zien! bieden we je een erg divers programma. Zo word je ondermeer doorheen de Amnesty geschiedenis geloodst. We zullen over de veranderingen door de jaren heen praten, over de inhoudelijke groei en ons verruimde actie-aanbod. De gastgroep kiest bovendien een campagne uit waarover we samen wat langer discussiëren. En natuurlijk smeden we samen de eerste grote plannen voor het Amnesty verjaardagsfeest, want op 28 mei 2011 wordt Amnesty 50!

Enkel zo kan onze beweging verder groeien

Amnesty Laten Zien: een erg divers programma

Dit jaar zullen vier gastvrije Amnesty groepen de Amnesty Laten Zien!-dag organiseren bij jou in de buurt. Je vindt ons in Leuven op 15 september, in Brugge op 2 oktober, in Melle op 23 oktober en tot slot in Herentals op 13 november.

Na de lunchpauze is er tot slot nog even tijd om stil te staan bij het thema asiel en migratie, bij het werk rond Israël en de Bezette Gebieden of bij het werk rond individuen. Opnieuw kiest de gastgroep het specifieke thema.

bovendien in verschillende maten en vormen, van schenker of sms-activist tot groepslid of bestuurslid.

En dat willen we laten zien! Doe je mee? Het kan tijdens de Amnesty Laten Zien!-dagen bij jou in de buurt in september, oktober en november.

Kriebelt het om jouw Amnesty aan ons te laten zien? Kom dan naar Amnesty Laten Zien! Het volledige programma vind je op www.amnesty.be/amnestylatenzien. Inschrijven kan op deze webpagina, maar ook bij Erica Baeck via EricaB@aivl.be of per post naar Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Breng gerust andere activisten uit je buurt mee!

/ september 2010 / 9

KOM IN ACTIE

Schrijf wreed straf tegen de doodstraf 20 jaar Schrijf-ze-VRIJdag Mitch Vannecke

Voor de twintigste keer nu al is het Schrijf-ze-VRIJdag in Vlaanderen. Duizenden kinderen en jongeren voeren op vrijdag 15 oktober 2010 actie tegen de doodstraf.

Want hoewel de doodstraf in steeds meer landen ter wereld afgeschaft wordt, zijn er nog altijd 58 landen die mensen ter dood brengen. De strijd is nog niet gestreden! Dus is het tijd om nogmaals in de pen te kruipen en om acties op poten te zetten tegen deze wrede, onmenselijke en vernederende straf.

10 / september 2010 /

Amnesty International voert al meer dan 30 jaar actie tegen de doodstraf. Met resultaat. Er is enorm veel vooruitgang geboekt. In 1977 hadden nog maar 16 landen de doodstraf afgeschaft voor alle misdrijven. Eind 2009 waren dat al 95 landen. Naast die 95 landen zijn er heel wat landen die de doodstraf hebben afgeschaft in de praktijk, maar die hun wetgeving (nog) niet volledig hebben aangepast. Dat geeft volgend resultaat: in 139 landen wordt de doodstraf niet meer toegepast.

In tweederde van alle landen ter wereld vindt de regering met andere woorden dat geen enkele burger door de staat mag worden gedood. Zij voeren de doodstraf niet meer uit of hebben ze helemaal uit de wetgeving geschrapt. De overheden van deze landen vinden de doodstraf geen goed antwoord op ernstige criminaliteit of andere maatschappelijke problemen. Ook in België is de doodstraf afgeschaft.

Ontstellende cijfers Ondanks deze positieve evolutie zijn er toch nog landen die de doodstraf toepassen. In 2009 werden er minstens 714 mensen geëxecuteerd in 18 landen. ­Minstens 2001 mensen zijn ter dood veroordeeld in 56 landen. Dit zijn de cijfers die Amnesty International bekend zijn. Het werkelijke cijfer ligt ongetwijfeld hoger. 58 landen behouden de

doodstraf en passen ze nog toe, meestal bij moord. Onthoofding, steniging, ophanging, dodelijke injectie, neerschieten en elektrocutie zijn de meest gangbare executiemethoden. In 2009 werden zeven mensen terechtgesteld die jonger dan 18 waren op het moment van hun misdrijf.

De zopas opgesomde cijfers houden geen rekening met de duizenden executies die wellicht werden voltrokken in China.

Statistieken over de doodstraf zijn er nog altijd staatsgeheim. Uit protest ­publiceerde Amnesty dit jaar geen cijfers over de doodstraf in China. De schatting die Amnesty kan maken op basis van publiek beschikbare gegevens is immers een zware onderschatting van het werkelijke aantal executies en doodstraffen in China. Amnesty International eist dan ook meer transparantie van de Chinese overheid.

De belangrijkste executeurs ter wereld, China buiten beschouwing gelaten, zijn Iran met minstens 388 executies in 2009, Irak met minstens 120, SaoediArabië met minstens 69 en de Verenigde Staten met 52 terechtstellingen. Cijfers die een gevoel van verontwaardiging oproepen…

Recht op leven Amnesty International zegt ‘nee’ tegen de doodstraf. Altijd. Overal. De doodstraf

KOM IN ACTIE

is een gruwelijke en mensonwaardige straf die in strijd is met het recht op leven, gewaarborgd door de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

De doodstraf wordt vaak toegepast na oneerlijke processen waardoor steeds het risico bestaat onschuldige mensen te executeren. Bovendien is de doodstraf geen efficiënte strafmaatregel. Het is immers nooit bewezen dat de doodstraf meer zou afschrikken dan een andere straf.

Niet iedereen is het eens met Amnesty’s standpunt. De doodstraf blijft een controversieel thema, een discussie die bezaaid is met vele pro’s en contra’s.

Die discussie wil Amnesty niet uit de weg gaan. We willen vooral jongeren uitnodigen tot nuance en aanzetten tot reflectie over de doodstraf. Amnesty’s Schrijf-ze-VRIJdag is daarvoor het ­uitgelezen moment.

Schrijf-ze-VRIJdag concreet Elk jaar in oktober nemen honderden scholen, jeugdbewegingen of jeugdclubs deel aan de Schrijf-ze-VRIJdag, een dag waarop een specifieke mensenrechtenschending centraal staat. Dit jaar kozen we voor het thema ‘doodstraf’.

De Schrijf-ze-VRIJdagdeelnemers krijgen van ons een uitgebreid educatief pakket waarmee ze samen met de jongeren aan de slag kunnen. Het pakket bevat

achtergrondinformatie over de doodstraf, methodieken om al spelenderwijs op het onderwerp in te gaan en natuurlijk voorbeeldbrieven voor zowel basis- als secundair onderwijs. De voornaamste bedoeling van de Schrijf-ze-VRIJdag is immers zoveel mogelijk brieven te sturen om de mensenrechtenschending aan te klagen. 100.000 jongeren die op ongeveer hetzelfde moment een brief sturen, reken maar dat dat indruk maakt.

2009: minstens 714 mensen geëxecuteerd De briefschrijfacties gaan dit jaar over twee ter dood veroordeelde mannen, één in de Verenigde Staten en één in Irak. Die laatste, Ibrahim Karim Mohammed alQaragholi, zit sinds 2008 in de dodencel in Bagdad. Hij kreeg de doodstraf voor ontvoering en moord op drie Amerikaanse soldaten. Zijn proces voldeed niet aan de internationale vereisten voor een eerlijk proces. De briefschrijfactie voor Ibrahim vind je op pagina 12 van deze Amnesty in Actie. Schrijf mee en zet Schrijf-zeVRIJdag nog extra kracht bij!

soms worden de acties ook op vrijwillige basis georganiseerd. Sommige scholen organiseren creatieve activiteiten rond de briefschrijfacties zoals een exotische maaltijd, wafelenbak om de postzegels te betalen, een concert, een toneel rond het thema…

En er is nog meer, want we vieren de 20ste verjaardag van Schrijf-ze-VRIJdag op 15 oktober 2010! Een moment dat we graag aangrijpen om Schrijf-zeVRIJdag extra in de kijker te zetten én om iedereen hartelijk te bedanken: de talrijke scholen, de gemotiveerde leerkrachten, de enthousiaste jongeren…

Nu al een enorme merci!

Meer over de Schrijf-ze-VRIJdag vind je op www.amnesty.be/schrijfzevrijdag waar online inschrijven ook mogelijk is.

Voor inhoudelijke en praktische vragen kan je steeds terecht bij onze jongeren­ werker Mitch Vannecke via e-mail MitchV@aivl.be

20ste verjaardag Tijdens de Schrijf-ze-VRIJdag worden de briefschrijfacties vaak opgenomen in de lessen Nederlands of Engels op school,

/ september 2010 / 11

SCHRIJFACTIE

Irak: doodstraf na oneerlijk proces Ibrahim Karim Mohammed al-Qaragholi zit sinds 2008 in de dodencel in Bagdad.

Hij kreeg de doodstraf voor ontvoering en moord op drie Amerikaanse soldaten.

Ibrahims proces voldeed niet aan de internationale vereisten voor een eerlijk proces.

Zo werd hij veroordeeld op basis van bewijzen aangebracht door vier forensische experts die tegelijk de getuigen à charge waren. Er waren geen getuigen ter verdediging van Ibrahim. Ibrahim ging in beroep tegen zijn straf, maar zijn advocaat mag hem niet opzoeken.

Naar aanleiding van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie roept Amnesty International België op om de EU te leiden in een actief engagement voor mensen wiens mensenrechten geschonden worden. Ibrahim Karim Mohammed ­al-Qaragholi is er één van.

Schrijf vóór 1 januari 2011 een beleefde brief naar de Belgische ambassade in Jordanië, bevoegd voor Irak. Ibrahim moet een eerlijk proces in beroep krijgen en de toegang tot zijn advocaat moet verzekerd zijn.

Stuur een brief naar: Ambassade van België Ambassadeur Johan Indekeu P.O. Box 942 Hawari Boumediene Street Jabal Amman 27 near 4th circle 11118 Amman JORDANIË F: +962 6 5930487 E: amman@diplobel.fed.be Post: € 1,05 + ‘a prior’-etiket

Voorbeeldbrief [ Plaats, … 2010 ] Geachte heer ambassadeur, Naar aanleiding van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie roept Amnesty International België op om de EU te leiden in een actief engagement voor mensen wiens mensenrechten geschonden worden. De Irakees Ibrahim Karim Mohammed al-Qaragholi is één van die mensen. Met dit schrijven wil ik u, in uw hoedanigheid van Belgisch ambassadeur in Jordanië tevens bevoegd voor Irak, graag attent maken op zijn zaak.

Ibrahim Karim Mohammed al-Qaragholi zit sinds 2008 in de dodencel in Bagdad voor de ontvoering van en moord op drie Amerikaanse soldaten.

Zijn proces voldeed niet aan de internationale vereisten voor een eerlijk ­proces. Ibrahim ging in beroep tegen zijn straf, maar zijn advocaat mag hem niet opzoeken. Ibrahim zal geëxecuteerd worden als zijn straf gehandhaafd blijft door het Hof van Cassatie en bekrachtigd wordt door de Presidentiële Raad.

Uiteraard veroordeel ik de moord op de drie Amerikaanse soldaten. Ibrahim moet echter een eerlijk proces krijgen in beroep. Zijn advocaat moet toegang tot hem krijgen. De EU moet, in lijn met haar engagement inzake een wereldwijde afschaffing van de doodstraf, oproepen om het doodstrafverdict te herroepen.

Hoogachtend, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

Meer schrijfacties op www.amnesty.be/schrijfacties

12 / september 2010 /

Turkije: celstraf voor steun aan ge­ we­tensbezwaarde

© ITF

SCHRIJFACTIE

In januari 2010 stapte Halil Savda mee op in een demonstratie voor Enver Aydemir.

Die zit sinds kerstavond 2009 in de cel na het weigeren van militaire dienst in het Turkse leger. Een half jaar later, op 17 juni, werd Halil Savda veroordeeld tot zes maanden cel voor “het vervreemden van de gemeenschap van de militaire dienst”.

Het openbaar ministerie had nochtans om de vrijspraak verzocht omdat Savda enkel zijn recht op vrije meningsuiting uitoefende.

Halil Savda werd in het verleden herhaaldelijk vervolgd wegens zijn eigen dienst­ weigering en steun aan andere gewetensbezwaarden.

Schrijf vóór 1 januari 2011 een brief naar de Belgische ambassade in Turkije.

De EU moet, in lijn met de Richtsnoeren voor Mensenrechtenverdedigers, oproepen een einde te stellen aan de vervolging van gewetensbezwaarden.

Voorbeeldbrief [ Plaats, … 2010] Geachte heer ambassadeur, Als sympathisant van Amnesty International wil ik graag uw aandacht vestigen op de mensenrechtenactivist en gewetensbezwaarde Halil Savda. Savda werd op 17 juni veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf wegens deelname aan een demonstratie ter ondersteuning van gewetensbezwaarde Enver Aydemir. Indien zijn straf in beroep wordt bevestigd, zal Amnesty Savda als een gewetensgevangene beschouwen en zijn onmiddellijke vrijlating vragen.

Stuur een brief naar: Ambassade van België Ambassadeur Pol De Witte Mahatma Gandi Caddesi, 55 06700 Gaziosmanpasa Ankara TURKIJE E: ankara@diplobel.fed.be Post: € 0,90

Naar aanleiding van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie roept Amnesty International België op om de EU te leiden in een actief engagement voor mensen wiens mensenrechten geschonden worden. Halil Savda is er één van. Hij werd in het verleden herhaaldelijk gearresteerd, aangeklaagd en gevangengezet omdat hij gewetensbezwaarde is.

Savda werd veroordeeld op grond van artikel 318 van het Turks Strafwetboek “het vervreemden van de gemeenschap van de militaire dienst”. Dit is een schending van het recht op vrije meningsuiting dat wordt beschermd in verschillende internationale verdragen die ook Turkije heeft ondertekend.

Amnesty vraagt de Turkse autoriteiten dan ook om artikel 318 onmiddellijk in te trekken. Bovendien moeten de Turkse autoriteiten onmiddellijk stoppen met de vervolging van gewetensbezwaarden en een alternatieve burgerdienst invoeren voor gewetensbezwaarden, in lijn met Europese en internationale normen en aanbevelingen.

Hoogachtend, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

Meer schrijfacties op www.amnesty.be/schrijfacties / september 2010 / 13

VRAAG EN ANTWOORD

Sinds juni is Salil Shetty de nieuwe secretaris-generaal van Amnesty International.

Shetty groeide op in een sterk sociaal geëngageerde familie in India. Hij stond aan het hoofd

Salil Shetty Drie vragen voor Amnesty’s secretaris-generaal

van de internationale antiarmoedeorganisatie ActionAid en werd daarna directeur van de VN Millennium Campaign.

Vraag: Je bent ervan overtuigd dat gewone mensen de wereld kunnen veranderen, als ze zich maar organiseren en hun stem laten horen. Is er een moment in je leven waarop je zelf zei: “Nu moet ík in actie komen”?

Antwoord: Met een familie als de mijne was het bijna logisch dat ik activist werd.

Mijn moeder was advocate en actief in de vrouwenbeweging. Mijn vader is journalist en bekommert zich om de Dalit (nvdr: mensen die buiten het Indiase kastenstelsel vallen). Thuis was het een komen en gaan van activisten. Onze telefoon werd altijd afgeluisterd, de politie hing steeds in onze buurt rond en mijn vader werd meermaals opgepakt. Toen ik opgroeide was het erg onrustig in India.

In 1976 werd de noodtoestand afgekondigd met een inperking van de burgerrechten tot gevolg. Studenten, journa-

14 / september 2010 /

listen, kunstenaars en vele anderen in India reageerden hiertegen, net als ik.

Mensen die mijn achtergrond niet kennen, denken soms dat ik vroeger enkel bezig was met de economische, sociale en culturele rechten, maar dat kwam pas veel later. Het waren de ­burgerlijke en politieke rechten die mijn activisme aanwakkerden.

Vraag: Welke rol hebben volgens jou individuele activisten te spelen en welke rol is weggelegd voor de ­internationale ngo’s?

Antwoord: In mijn werk twijfel ik er nooit aan: zij die echt het verschil maken, zijn de gewone mensen die zich inzetten. Meestal worden wantoestanden niet opgelost omwille van politieke hindernissen. Op politiek vlak verandert er dan weer pas iets als mensen zich organiseren, als ze hun stem verheffen en druk gaan uitoefenen. Dat soort activisme, die ‘boost’ van onder uit is cruciaal voor verandering. Eén van de elementen die me sterk aantrekken bij Amnesty International is net dat het een beweging is. Een beweging van 2,8 miljoen

mensen die, van onder uit, een verschil willen maken.

Vraag: Wat zijn jouw verwachtingen over je nieuwe job als secretarisgeneraal van Amnesty?

Antwoord: Ik ben erg enthousiast over het feit dat ik nu onderdeel word van de wereldwijde beweging Amnesty International. Wat ik tot nu toe al gezien heb van de organisatie stemt me hoopvol. En ik zeg dat niet zomaar. Tijdens mijn reis langs verschillende Amnesty afdelingen kwamen telkens dezelfde elementen naar boven: onderbouwde argumenten, gedegen analyses en onderzoek.

Combineer dat met de gedrevenheid van gewone mensen en je hebt wat Amnesty zo uniek maakt: de kracht van mensen en de kracht van een goed argument.

We moeten enkel beide elementen nog beter op elkaar afstemmen en aan welomschreven doelen verbinden. Op zich komt mijn taak als secretaris-generaal daar op neer. Niet meer, niet minder.

Bron: The Wire, augustus-september 2010

COLOFON RUBRIEK

Kartoenale in Olen De Olense Kartoenale bestaat al meer dan twintig jaar en is één van de meest gerenommeerde cartoonwedstrijden in Vlaanderen. De wedstrijd kan dan ook rekenen op de deelname van zowel professionele als amateur-cartoonisten uit heel de wereld. Ook dit jaar reikt Amnesty International, bij monde van Amnesty groep Herentals, een eigen prijs uit voor de beste cartoon rond het thema ‘wel arm, maar toch recht op wonen.’

Wapenland

ISSN 0771-7687 Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschen­ dingen en door hoop op een wereld waarin alle ­mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen.

Op 16 september schiet Wapenland uit de startblokken, een multimediaal project voor leerlingen van 12 tot 16 jaar.

Auteurs Marc Hendrickx en Dirk Dobbeleers presenteren een spannend, boeiend en leerrijk verhaal waarin Robbe Hennaert (15) mee naar Colombia reist als zijn pa er een computernetwerk gaat vervangen. Beducht voor een oersaaie vakantie, draait het voor Robbe heel anders uit. Hij ontmoet een inheems meisje en samen beleven ze het avontuur van hun leven.

ADVERTENTIE Adhérez à AMNESTY INTERNATIONAL BELGIQUE FRANCOPHONE

Alle tekst en foto’s: © Amnesty International, tenzij anders vermeld Redactie Nina Berghmans E: AmnestyinActie@aivl.be W: www.amnesty.be/amnestyinactie Verantwoordelijke uitgever Karen Moeskops / Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen Werkten mee Erica Baeck, Eva Berghmans, Danielle Hennaert, Steven Moens, Jan Pollet, Karine Vandenberghe, Mitch Vannecke Vormgeving Wendy Guns, Gramma, Antwerpen Druk Dessain Printing, Mechelen Oplage 27.000 Verschijningsdata 2010 01/03, 01/06, 01/09, 01/12

Deelnemen aan de Olense Kartoenale kan nog tot 2 oktober 2010. Voor meer informatie over de Kartoenale en het reglement kan je terecht op www.olen.be.

Wapenland bestaat uit een boek, een theaterstuk, een mini-expo, een 3D-computergame, een themasong en een interactieve weblog… genoeg variatie om elke jongere te boeien! Scholen krijgen bovendien een begeleidend pedagogisch dossier, gemaakt door experts van Amnesty International en Broederlijk Delen, waarin de thema’s mensenrechten, ontheemding, ­migratie,

Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.

Raad van Bestuur André De Messemaeker, Lieven De Wolf, Dominic Duthoit, Ellen Renson, Karine Vandenberghe, Mieke Van Haegendoren, Rik Vereecken, Alain Versluys Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 / B-2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 / F: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / W: www.amnesty.be

integratie en milieumisbruik worden uitgediept.

Meer informatie bij ETA: T: 032 26 42 00 of E: promo@etaproducties.be

ADVERTENTIE Support AMNESTY INTERNATIONAL 1 Easton Street / UK – London WC1X 8D

Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles ADVERTENTIE Sluit aan bij AMNESTY INTERNATIONAL

ADVERTENTIE Steun AMNESTY INTERNATIONAL

NEDERLAND

VLAANDEREN

Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam

Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen

Giften zijn welkom op rekeningnummer 000-0000082-82 (IBAN: BE25 0000 0000 8282).

Vanaf 30 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. Meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunons Amnesty International Vlaanderen vzw onderschrijft de ethische code van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving www.vef-aerf.be Tijdschrift opzeggen Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen?

Mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig ­biologisch afbreekbaar. Gooi hem in de compostbak of GFT-zak.

/ september 2010 / 15

20STE SCHRIJF-ZE-VRIJDAG – 15 OKTOBER 2010 THEMA : DOODSTRAF Op 15 oktober is het weer zover. Voor de 20ste keer op rij organiseert Amnesty International de Schrijf-ze-VRIJdag. Doe mee en kruip samen met duizenden jongeren in jouw pen om de mensenrechten te verdedigen en de doodstraf de wereld uit te helpen. Alle info vind je op www.amnesty.be/schrijfzevrijdag