Amnesty in Actie maart 2022

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN | JAARGANG 49, NR. 1 | MAART 2022

TERUGBLIK OP 2021 Wat jij mee mogelijk maakte

SOLIDARITEIT

Mensen op de vlucht helpen is geen misdrijf

APARTHEID TEGEN PALESTIJNEN Sloop apartheid in plaats van Palestijnse huizen

Beste Amnesty-supporter,

© Alexandra Bertels

Na vier jaar als co-voorzitter en nog eens vier jaar als voorzitter van Amnesty International Vlaanderen geef ik op de algemene vergadering van 23 april de fakkel door. Dit voorwoord had ik graag volledig willen wijden aan een terugblik op die boeiende jaren, én aan alle prachtige mensen die ik de voorbije jaren heb mogen ontmoeten. Mensen zoals jij.

Activisten, leden en schenkers met een hart voor mensenrechten.

OP DE COVER Actie voor het kabinet van staatssecretaris Sarah Schlitz in december 2021. De inzameling van bijna 70.000 handtekeningen voor een beter beleid tegen seksueel geweld is één van onze verwezenlijkingen die dankzij jouw steun mogelijk werden. Lees meer vanaf p. 10. © Greet Van Opstal

Amnesty in Actie is een uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.

V.U. Wies De Graeve, Goffartstaat 32, 1050 Brussel Ondernemingsnummer BE0418.308.243 RPR Brussel Redactie Valerie De Marie, Linde Jacobs, Jan Pollet, Griet Rebry, Griet Ryckeboer (hoofdredactie), Hilde Stals en Miep Tunnissen © Foto’s Amnesty International, tenzij anders vermeld Vormgeving Gramma, Antwerpen Druk Roularta Printing ISSN 0771-7687 Contact onthaal@amnesty-international.be 02/ 669 37 37 De strijd voor mensenrechten steunen?

Dat kan op het rekeningnummer BE11 5230 8012 9048 van Amnesty International Vlaanderen vzw.

Maar sinds ik het plan opvatte om dit alles neer te pennen, is onze wereld veranderd. In de vroege ochtend van 24 februari 2022 vielen Russische troepen Oekraïne binnen. Terwijl ik dit voorwoord schrijf, begin maart, heeft de misdadige Russische agressie al tot ernstige mensenrechtenschendingen geleid. Het zogenaamde oorlogsrecht wordt flagrant geschonden en het aantal burgerslachtoffers loopt op. Veel mensen proberen het oorlogsgeweld te ontvluchten. Sommigen slagen erin, anderen zitten letterlijk vast tussen twee vuren.

Het Crisis Evidence Lab van Amnesty verzamelt vanaf dag één digitaal bewijsmateriaal van het gebruik van verboden wapens en oorlogsmisdaden. Een team van onderzoekers is intussen afgezakt naar buurlanden van Oekraïne om de situatie ter plaatse te documenteren.

Volg zeker onze website (www.amnesty-international.be) en sociale media om onze laatste acties en onze standpunten in het conflict te kennen.

Essentieel is dat burgers worden beschermd en dat alles eraan gedaan wordt om het leed van burgers tot een minimum te beperken. We zijn er voor hen en staan op voor hun rechten.

Dat we in deze en andere crisissen een sterke vuist kunnen maken tegen onrecht, danken we ook aan jou. Onze beweging is de voorbije jaren sterk gegroeid, zowel in het aantal supporters als in het beschikbare budget. Meer mensen zijn zich bewust van het belang van universele mensenrechten en hierdoor hebben we meer middelen om actie te voeren. Een welgemeende dankjewel daarvoor.

Tot slot kijk ik graag vooruit. Met de kantoormedewerkers en het bestuur hebben we een nieuwe meerjarenstrategie uitgewerkt voor Amnesty Vlaanderen. Onder meer mensenrechteneducatie krijgt een grotere rol toebedeeld dan voorheen. Ik heb er alle vertrouwen in dat supporters, medewerkers en bestuursleden deze strategie met hart en ziel en mooie resultaten zullen uitbouwen in de komende jaren. Mijn eigen plan? Dat is een geëngageerde vrijwilliger te blijven. Dat engagement startte op mijn 17de, en 34 jaar later ben ik nog lang niet van plan om ermee op te houden!

Warme groet, Hilde Stals, voorzitter bestuursorgaan

2

maart 2022

INHOUD 4 4

AGENDA AHMADREZA DJALALI

© Dewi Mik

5

50 jaar, maar geen ‘happy birthday’

6

CRIMINALISERING VAN SOLIDARITEIT MET MENSEN OP DE VLUCHT Interview met Wies De Graeve

10

TERUGBLIK OP 2021 Wat jij mee mogelijk maakte

14

APARTHEID TEGEN PALESTIJNEN

6

Sloop apartheid in plaats van Palestijnse huizen

60 SECONDEN INTERVIEW: RENÉE LIEVENS

© Shutterstock / Inxti

17

“Onze kleine acties creëren een kettingreactie”

18

GERMAIN RUKUKI, BURUNDESE MENSENRECHTENVERDEDIGER “Ze krijgen ons niet klein, integendeel”

21

SCHRIJFMARATHON Ambassades overspoeld met Amnesty-brieven

22

GOED NIEUWS Vrijspraak voor Poolse LGBTI+-activisten

23

10

SCHRIJFACTIE: QATAR

23

© Privé

18

© Privé

14

© BELGA/AFP/Hazem Bader

© ODTU LGBTI+

Eis de vrijlating van Abdullah Ibhais

maart 2022

3

© Dewi Mik

AGENDA

ALGEMENE VERGADERING: JOUW STEM TELT MEE Amnesty International Vlaanderen bestaat uit tienduizenden leden met een hart voor mensenrechten. Elk lid – jij dus! – kan mee de koers bepalen van onze beweging tijdens de algemene vergadering. Dit is het belangrijkste moment van het jaar voor onze democratische werking. Mis het niet. Je kan dit jaar zowel fysiek als digitaal meedoen, aan jou de keuze.

Dit staat op het programma: • Voorstelling van toekomstplannen, financiën en kandidaat-bestuursleden, gevolgd door stemming • Lunch (gratis) • Keynote speech door Martien Schotsmans, directeur Federaal Mensenrechteninstituut FIRM • Workshops met keuze uit de volgende thema’s: bedrijven en mensen­ rechten, inclusief communiceren en mensenrechten in Afghanistan • Receptie Het namiddagprogramma is vrijblijvend en kan je afstemmen op je interesses.

Vooraf inschrijven is nodig als je aan de algemene vergadering wil deelnemen.

Zaterdag 23/04, 9:30 – 16:30 uur, PAC ‘Het Zuid’ in Gent of online via Zoom Programma en inschrijving: amnesty-international.be/AV2022

4

maart 2022

JE FISCAAL ATTEST KOMT ERAAN Heb jij vorig jaar 40 euro of meer gegeven aan Amnesty International?

Dan mag je eind maart een fiscaal attest verwachten. Je krijgt hiermee tot 45% van het geschonken bedrag terug via de belastingen. Als je maandelijks schenkt en je e-mailadres bij ons bekend is, krijg je je fiscaal attest per e-mail. In alle andere gevallen sturen we je attest per post op. Bedankt voor je gift, want met jouw steun kunnen we onderzoek doen naar schendingen van mensenrechten, actievoeren en mensen redden!

Heb je een vraag over je fiscaal attest?

Dan kan je steeds terecht op supporters@ amnesty-international.be.

AHMADREZA DJALALI:

50 JAAR, MAAR GEEN ‘HAPPY BIRTHDAY’ Ahmadreza Djalali werd op 14 januari 50 jaar in de Iraanse dodencel. Jarig zijn betekende geen feest met het gezin voor de Zweeds-Iraanse wetenschapper die na een oneerlijk proces ter dood veroordeeld werd. Wel een zoveelste intrieste dag in de cel in mensonwaardige omstandigheden.

Amnesty International houdt de zaak van prof. Djalali al jarenlang onder de aandacht. Deze keer gebeurde dat met een wake aan de Iraanse ambassade in Brussel en een ‘Unhappy Birthday Song’ door Gregory Frateur (zanger en frontman bij Dez Mona) en Chantal Acda.

© Tom Roelofs

Gregory Frateur: “Het verbaast me hoe snel het verhaal van Ahmadreza Djalali uit de geheugens van de mensen verdwijnt. Mijn activistisch hart ging dus meteen sneller slaan toen Amnesty me vroeg om een lied te zingen. Deze zaak raakt me extra, want ik heb een vriendin

met Iraanse roots die in een gelijkaardige situatie gezeten heeft.

Van het bekende, vrolijke ‘Happy Birthday’-lied, maakte ik samen met Chantal Acda een versie in mineur met een boodschap van hoop.

Terwijl we experimenteerden met mineurakkoorden, kwam er vanzelf een Perzisch-Arabisch aandoende invloed naar boven in de zanglijn. Die vonden we wel passen.

In de clip wilde ik absoluut dezelfde sereniteit bewaren. Het moest om de case van professor Djalali draaien, niet om mij. In de video zet ik een verjaardagstaart neer voor de Iraanse ambassade. Geen taart vol kaarsjes om uit te blazen, maar een met één kaars erop: een vlammetje van hoop voor Ahmadreza Djalali.

“Ik hoop dat we met deze song bijdragen aan een positieve wending in de zaak Djalali.”

Gregory Frateur

Ik hoop dat we met deze song bijdragen aan een positieve wending in de zaak Djalali. Dus, lieve lezer van Amnesty in Actie, rep je naar Instagram of Facebook en deel de video!”

DE VIDEO NOG NIET GEZIEN? Bekijk de video via de QR-code hieronder of op amnesty-international.be/djalali50.

Teken ook onze petitie voor dr. Djalali, of doe (nog) een gift om onze acties mogelijk te maken: amnestyinternational.be/help-djalali

Door prof. Djalali’s dreigende executie en slechte gezondheid kan zijn situatie veranderd zijn sinds dit magazine in druk ging. Volg het laatste nieuws op www.amnesty-international.be en op onze sociale media.

maart 2022

5

“HULPVERLENERS DURVEN HET T-SHIRT VAN HUN NGO NIET MEER TE DRAGEN OP STRAAT” Als je een medemens in nood ziet, dan help je. Natuurlijk!

Maar ben je solidair met mensen op de vlucht? Dan kan dat een risico zijn, hier in Europa. Dat ondervonden Sarah, Séan en 22 andere hulpverleners toen ze in 2018 op Lesbos opgepakt werden voor mensensmokkel. In november kwam hun zaak voor de rechter.

Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen, was erbij. “Hun rechtszaak illustreert een structureel probleem: mensen op de vlucht helpen wordt in sommige gevallen als een misdrijf gezien. Dat laten wij niet gebeuren.”

Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

6

maart 2022

Wat voorafging Sarah Mardini (26) en Seán Binder (28) werkten als vrijwillige hulpverleners op het Griekse eiland Lesbos. Vanaf de kust spotten ze boten in nood en redden ze mensen op de vlucht. Tot ze plots werden opgepakt en beschuldigd van spionage, mensensmokkel, fraude, witwassen, vervalsing en lidmaatschap van een criminele organisatie. Beiden hangt 25 jaar gevangenisstraf boven het hoofd.

Nadat ze in 2018 meer dan 100 dagen in de cel doorbrachten in Griekenland, kwamen ze voorwaardelijk vrij tot hun proces. Dat moest in november vorig jaar beginnen, maar de rechter verklaarde zich onbevoegd en verwees de zaak door naar een hogere rechtbank.

“Hun verhaal illustreert hoe Griekenland – net als andere Europese landen – hulpverleners soms doelbewust ontmoedigt en zelfs intimideert. Overheden geven het signaal dat helpen een misdrijf is”, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty Vlaanderen.

© Shutterstock / Malcolm P Chapman

Waarom vond je het belangrijk om het proces in Griekenland bij te wonen?

Wies De Graeve: “Het ergste voor een mensenrechtenverdediger is dat machthebbers met hen kunnen doen wat ze willen. Ik was daar dus om de rechts­zaak te observeren.

Samen met een Griekse Amnesty-collega en andere mensenrechtenorganisaties vertegenwoordigde ik de internationale gemeenschap.

Daarnaast richtten we met onze aanwezigheid de schijnwerpers op deze zaak, via interviews aan alle mogelijke internationale media. Deze ene rechtszaak illustreert namelijk een structureel probleem: solidariteit met mensen op de vlucht wordt in bepaalde situaties als een misdrijf gezien. Dat laten wij niet gebeuren.

Daarbovenop was ik er ook om Séan en Sarah te steunen. De hoop levend houden voor activisten zoals zij, vind ik een essentiële taak van Amnesty.”

Lesbos, 2015. Vrijwilligers bieden hulp aan een jongeman die gevlucht is uit Syrië voor het oorlogsgeweld. Nog andere mensen op de vlucht zijn in aantocht.

maart 2022

7

© DPA / Kay Nietfeld

Lesbos, 2016. Een kind wordt door een vrijwillige hulpverlener aan land gehesen wanneer haar rubberbootje het Griekse eiland heeft bereikt.

Waaruit blijkt dat de rechtszaak bedoeld is om hulp te ontmoedigen?

“De Europese Unie slaagt er niet in om vorm te geven aan het fundamentele recht op asiel voor mensen op de vlucht.

Maar alsof dat nog niet erg genoeg is, gaan verschillende lidstaten nog een stap verder. Ze ontmoedigen actief organisaties en mensen die die leemte vullen.

De Griekse rechtszaak tegen Séan, Sarah en hun collega’s is daar maar één illustratie van. De aanklacht tegen hen hangt met haken en ogen aan elkaar. Maar toch wordt ze ontvankelijk verklaard. Onze juristen vinden daarvoor maar één verklaring: het is een politieke keuze van de Griekse machthebbers om iedereen die mensen op de vlucht helpt, te intimideren. En er lopen gelijkaardige zaken in andere EU-landen.

De aanklagers zetten vaag geformu­ leerde wetten in. Of ze misbruiken wetten die ontworpen zijn met een legitiem doel, zoals mensensmokkel bannen. In het geval van Sarah en Séan:

8

maart 2022

de Griekse wet preciseert niet dat je pas een mensensmokkelaar bent als je mensen op de vlucht voor je hulp laat betalen. Daardoor kan die toegepast worden tegen vrijwilligers met alleen maar goede bedoelingen.

Maar het gaat nog verder. Séan, Sarah en hun collega’s worden verdacht van spionage, terwijl ze gewoon luisterden naar open radiofrequenties. Elk kind met een walkie-talkie kan die beluisteren.

Ze maakten volgens de aanklacht ook gebruik van ‘een verdacht, versleuteld communicatiemiddel’: Whatsapp. Dit kan je dus echt niet serieus noemen.”

Werkt dat afschrikkingsbeleid? Leidt het ertoe dat minder mensen op de vlucht geholpen worden?

“Helaas wel. Hulpverleners die in Griekenland wel nog actief zijn, zijn erg bezorgd over hun veiligheid. Ik praatte in november met heel wat vrijwilligers op Lesbos. Ze zeggen allemaal dingen als ‘ik durf het T-shirt van mijn ngo niet meer overal te dragen’ of ‘ik praat niet

“Het verhaal van Séan en Sarah illustreert hoe Europese overheden hulpverleners ontmoedigen om mensen op de vlucht te helpen. Alsof solidariteit een misdaad is.” meer over mijn vrijwilligerswerk tegen een taxichauffeur’.

De autoriteiten gaan daar ver in het criminaliseren van hulp. Een cameraman vertelde me dat hij 24 uur achter de tralies vloog omdat hij zijn fles water had gegeven aan mensen die net aan land gekomen waren. Zulke zorgwekkende verhalen hoor je ook in Italië, Frankrijk, Polen …

Dit zwaard van Damocles dat hulp­ verleners boven het hoofd hangt, is steeds duidelijker een vaste pijler van het Europese asiel- en migratie­beleid.

Naast het rechtstreekse ontradingsbeleid

natuurlijk, dat bestaat uit aartsmoeilijke procedures om asiel aan te vragen, het gebrek aan mens­waardige opvang, enzovoort.

Het kan nochtans anders. Tegenover mensen die vluchten uit oorlogsgebied in Oekraïne zien we een menselijker Europees beleid. Het toont dat Europa, als het wil, over de nodige instrumenten beschikt om mensen op de vlucht voor oorlog te beschermen en nieuwkomers te helpen.”

Wat moet er dan veranderen aan het EU-beleid en dat van de lidstaten?

“De EU ziet er niet op toe dat de lidstaten de regelgeving toepassen zoals ze bedoeld is. Dat moet veranderen als de EU werkelijk een unie wil zijn die mensen­ rechten hoog in het vaandel draagt.

Maar belangrijker nog: elk land moet zijn verantwoordelijkheid opnemen, beter samenwerken en meer solidariteit tonen met de andere landen.

Onze Belgische beleidsmakers hoeven bovendien niet op Europa te wachten, zij kunnen het voortouw nemen. België kan zijn bezorgdheid uiten over de criminalisering van hulpverleners in andere EU-landen, door bijvoorbeeld een officiële waarnemer naar het proces van Séan en Sarah te sturen.

Daarnaast moeten onze leiders weg van het wij-zij-discours over mensen op de vlucht. Nu praten ze niet meer over ménsen. Echt leiderschap betekent: durven wijzen op onze verantwoordelijkheid om mensen op de vlucht te helpen, in de plaats van de onwetendheid en de angst in de maatschappij verder aan te wakkeren.”

Wat kunnen wij zelf doen?

“We moeten erop blijven hameren dat er wél een alternatief is voor het ‘fort’ Europa. Wanneer de EU-landen samenwerken, kunnen ze wél duidelijke asielprocedures opstellen, een werkend

hervestigingsbeleid opzetten, bootjes op zee opsporen en mensen redden.

Dat positieve discours opnieuw de bovenhand geven is ons doel. Amnesty blijft werken rond asiel en migratie zolang er geen beleid is dat de toets van de mensenrechten doorstaat.”

Tot slot: hoe verwacht je dat de zaak van Séan en Sarah verder zal verlopen?

“Mijn vrees is dat men hun zaak zal laten aanslepen om het afschrikkende effect op andere hulpverleners te rekken. Vanuit juridisch oogpunt kan ik me niet voorstellen dat ze werkelijk veroordeeld worden, maar we hebben genoeg indicaties om ons echt zorgen te maken. Wij zullen met argusogen op de rechtszaak toezien én de aandacht van de wereld erop blijven vestigen. We laten ons niet intimideren.”

MEER LEZEN? amnesty-international.be/criminaliseringsolidariteit

Seán Binder en Sarah Mardini. Ze kunnen tot 25 jaar cel krijgen omdat ze mensen in nood wilden helpen.

ZO KAN JIJ HELPEN – Teken onze petitie en vraag de Griekse overheid om alle aanklachten tegen Sarah en Séan in te trekken: www.amnestyinternational.be/sarah-sean.

– Vertel je vrienden en familie over de criminalisering van solidariteit.

– Steun organisaties die vluchtelingen en migranten helpen of organiseer zelf een actie. Zo toon je dat solidariteit heel gewoon is én dat je je niet laat intimideren.

maart 2022

9

SAMEN STRIJDEN WE TEGEN ONRECHT HET HELE JAAR DOOR

BEDANKT VOOR JOUW STEUN, © christophemeireis.com

AMNESTY-SUPPORTER!

Dankzij jou komen mensen vrij, worden wetten rechtvaardiger, krijgen mensen hoop.

10

maart 2022

Jouw steun, en die van meer dan 10 miljoen supporters over de hele wereld, maakt van Amnesty International een slagkrachtige mensenrechtenbeweging. Onze collectieve actie maakt verandering mogelijk! Blik met ons terug op een reeks markante acties, onthullende onderzoeken en belangrijke realisaties in het afgelopen jaar.

JANUARI

Schrijf-ze-VRIJdag Meer dan 600 scholen in Vlaanderen en Brussel doen mee aan de Schrijf-ze-VRIJdag van Amnesty Vlaanderen. Een recordaantal, ondanks de coronapandemie. Tienduizenden leerlingen ondernemen actie tegen mensenrechtenschendingen in binnen- en buitenland. Jong geleerd is oud gedaan!

FEBRUARI

Loujain komt vrij

Hulp voor Jezidi’s Het Iraakse parlement neemt de ‘Yezidi Survivors Law’ aan. De wet biedt herstel­ betalingen aan veel overlevenden van IS-gruweldaden in Noord-Irak, onder wie slachtoffers van seksueel geweld. Onze belangrijkste aanbeveling uit een eerder rapport wordt nu gerealiseerd.

“Iedereen die ons de afgelopen 1001 dagen heeft gesteund: heel erg bedankt!”

© Al-Hathloul family

MAART

Na drie jaar gevangenschap, alleen maar omdat ze opkwam voor vrouwenrechten in Saudi-Arabië, komt Loujain al-Hathloul vrij. Een groot moment van geluk. Maar de Saudische autoriteiten gunnen Loujain nog geen echte vrijheid, getuige het vijfjarige reisverbod dat ze opgelegd krijgt, evenals het verbod om sociale media te gebruiken.

Lina, zus van Loujain APRIL

Internationaal mensenrechten­rapport 149 landen worden geëvalueerd in Amnesty’s jaarlijkse rapport over de toestand van de mensenrechten in de wereld. Een van de vaststellingen is dat corona wereldwijd leidt tot een aanval op onze mensenrechten. Het rapport is een belangrijk tijdsdocument – en een titanenwerk – dat er zonder de steun van Amnesty-supporters niet gekomen zou zijn!

Prof. Djalali uit isoleercel Ahmadreza Djalali mag de piepkleine isoleercel verlaten waar hij 20 weken lang werd vastgehouden. Dit lichtpuntje volgt na weken van straffe, gezamenlijke en internationale druk op de Iraanse overheid.

In de isoleercel had dr. Djalali enkel een deken om op te slapen en het licht brandde er 24/24 uur.

MEI

Mensenrechtenexamen voor België Het Belgisch mensenrechtenbeleid wordt door de VN-lidstaten geëvalueerd.

Amnesty’s beleidsteam maakt een eigen analyse en doet 36 concrete aanbevelingen, gaande van een due diligence-plicht voor bedrijven tot voldoende financiering van de zorgsector. Ons lobbywerk werpt zijn vruchten af: veel van onze aanbevelingen zitten in het uiteindelijke rapport vervat!

maart 2022 11

JUNI

BEWIJS VOOR PUSHBACKS

GO JOE, CLOSE GUANTÁNAMO

We documenteren in een nieuw rapport hoe de Griekse grenswachten systematisch Europees en internationaal recht schenden, door aan de Turkse grens mensen op de vlucht met geweld op te pakken en illegaal het land uit te zetten. Met dit belangrijke rapport blijven we druk uitoefenen op beleidsmakers en aanbevelingen doen voor een humaner asielbeleid.

Amnesty-activisten herinneren Joe Biden, voor het eerst als Amerikaanse president op Belgische bodem, aan zijn belofte om het detentiecentrum op Guantánamo Bay te sluiten. “Go Joe, close Guantánamo!”, klinkt het luidkeels voor de Amerikaanse ambassade in Brussel.

SIERRA LEONE BANT DOODSTRAF In Sierra Leone schaft het parlement de doodstraf af voor alle misdaden.

Sierra Leone wordt zo het 145ste land ter wereld dat de doodstraf niet langer toepast!

OKTOBER

SEPTEMBER

VRIJSPRAAK VOOR 18 STUDENTEN

TALIBAN IN HET VIZIER

Eindelijk: na een lange juridische strijd worden 18 Turkse studenten vrijgesproken die onterecht vervolgd werden voor hun deelname aan een vreedzame Pride-parade in Ankara.

Tijdens de Schrijfmarathon in 2020 hadden meer dan 445.000 Amnesty-supporters uit 43 landen hun vrijspraak geëist.

Na de machtsovername door de taliban blijven Amnestyonderzoekers contact houden met de Afghaanse bevolking.

Niet gemakkelijk, aangezien de taliban informatieverspreiding in veel regio’s proberen te beletten. We spreken met tientallen ooggetuigen, verifiëren satellietbeelden, video’s en foto’s en analyseren medische en ballistische informatie. Onze rapporten leveren bewijs van mensenrechtenschendingen door het nieuwe regime.

NOVEMBER

#TOUSENSEMBLE VOOR WK-GASTARBEIDERS Amnesty-activisten ontrollen tijdens de WK-kwalificatie­ match België-Estland een opvallend spandoek.

De boodschap? De FIFA en de Qatarese overheid moeten de rechten van arbeidsmigranten beter beschermen! Veel migranten werken mee aan de voorbereidingen van het WK voetbal in Qatar in barslechte arbeidsomstandigheden.

© Akin Celiktas

12

JULI

maart 2022

Zo maakt Amnesty International het verschil AUGUSTUS

AHMED SAMIR STOPT HONGERSTAKING

ONRECHT

Grote opluchting wanneer Ahmed Samir na 40 dagen zijn hongerstaking beëindigt.

De toestand van Ahmed, die onterecht vastzit in de cel in Egypte, was kritiek geworden. Zijn Gentse vriendin Souheila zegt veel moed te putten uit de steun van Amnesty.

ONDERZOEK

“Als je moegestreden bent, doet het deugd om te weten dat er een beweging is die het even van je kan overnemen.”

ACTIE

Souheila Yildiz, partner van Ahmed

DECEMBER

LOBBY

68.000 STEMMEN TEGEN SEKSUEEL GEWELD

BEWUSTMAKING

RESULTAAT © Greet Van Opstal

We overhandigen bijna 70.000 handtekeningen voor een betere aanpak van seksueel geweld aan Sarah Schlitz, staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit. Een sterk signaal voor onze beleidsmakers.

Dit is het indrukwekkende resultaat van anderhalf jaar campagne voeren aan de zijde van vele onmisbare schenkers, vrijwilligers, sympathisanten en partners.

Jij hielp deze verwezenlijkingen waarmaken. Hartelijk bedankt voor jouw engagement voor de mensenrechten.

Het blijft hard nodig, en vooral: het helpt!

LEES MEER: amnesty-international.be/overwinningen2021

10+ miljoen supporters wereldwijd

77.111

supporters in Vlaanderen, onder wie 36.639 schenkers*

*cijfers voor het jaar 2021

maart 2022 13

BERICHT AAN ISRAËL:

SLOOP APARTHEID IN PLAATS VAN PALESTIJNSE HUIZEN

Begin februari bracht Amnesty International een nieuw onderzoeks­ rapport uit: Israel’s Apartheid against Palestinians: Cruel System of Domination and Crime against Humanity. Het lijvige rapport – ruim 250 bladzijden – is het resultaat van jarenlang onderzoek en juridische analyse. In het rapport documenteren we hoe opeenvolgende Israëlische regeringen op grote schaal land en eigendommen onteigenen van Palestijnen, hun bewegingsvrijheid drastisch beperken, hen dwingen te verhuizen, hen onwettig doden en hun het recht op nationaliteit en

14

maart 2022

staatsburgerschap ontzeggen.

“We concluderen dat Israëls politiek van segregatie, onteigening en uitsluiting duidelijk neerkomt op apartheid tegen Palestijnen”, zegt Agnès Callamard, Amnesty’s secretaris generaal.

WAT IS APARTHEID? Apartheid is een wreed systeem waarbij de ene raciale groep een andere groep overheerst en deze overheersing doelbewust in stand houdt met onder­ drukkende wetten, regels en praktijken.

Het is een ernstige mensen­rechten­ schending die verboden is volgens

© BELGA/AFP/Hazem Bader

De Israëlische overheid onteigent op onrechtmatige wijze de gronden en eigendommen van Palestijnen. Dat doet ze al decennialang. Momenteel riskeren meer dan 150.000 Palestijnen hun huis kwijt te raken, vaak voor de tweede of derde keer. Deze onteigeningspolitiek maakt deel uit van een ruimer beleid waarbij Israël Palestijnen systematisch onderdrukt en overheerst. Een beleid dat neerkomt op apartheid.

het internationaal recht. “Ons rapport laat de ware reikwijdte zien van Israëls apartheidsregime”, aldus Callamard.

“Overal worden Palestijnen behandeld als een minderwaardige raciale groep.

Waar ze ook wonen: of dat nu in Gaza is, Oost-Jeruzalem, Hebron of Israël zelf.”

Volgens Amnesty kan niets een systeem rechtvaardigen dat gebouwd is

STEUN ONZE OPROEP Scan en teken onze petitie. Ruim 6.000 mensen in Vlaanderen

op de geïnstitutionaliseerde racistische onderdrukking van miljoenen mensen.

“Apartheid hoort niet thuis in onze wereld”, vervolgt de secretaris-generaal.

“Er zijn regeringen die wapens blijven leveren aan Israël en verhinderen dat het land ter verantwoording wordt geroepen door de VN. Die regeringen steunen een systeem van apartheid. Ze ondermijnen

tekenden al, maar we rekenen op meer! Hoe meer handtekeningen, hoe krachtiger onze oproep aan Israël.

Juli 2018. Een Palestijnse jongen kijkt toe hoe de Israëlische autoriteiten een schoolgebouw vernielen in Yatta, een stadje ten zuiden van Hebron, omdat de school in een ander gebied moet komen.

maart 2022 15

de internationale rechtsorde en verergeren het lijden van het Palestijnse volk. Het wordt dringend tijd dat de internationale gemeenschap de realiteit van Israëls apartheid onder ogen ziet en de vele wegen naar gerechtigheid bewandelt die tot nu toe beschamend onderbenut zijn gebleven.”

GEEN THUIS MEER Eén van de hoekstenen van het Israëlisch apartheidssysteem is de Palestijnse bevolking een thuis ontzeggen. Sinds de oprichting van de staat Israël in 1948 werden hele Palestijnse gemeen­ schappen met geweld verdreven en honderdduizenden Palestijnse huizen gesloopt. Het trauma en het leed die de Israëlische overheid op die manier heeft veroorzaakt, is enorm.

Meer dan 6 miljoen Palestijnen zijn nog steeds vluchteling. De overgrote meerderheid van hen leeft in

Elke week worden op de Westelijke Jordaanoever gemiddeld

16

maart 2022

© BELGA/AFP/Hazem Bader

November 2021, Jawaya (een dorp op de Westelijke Jordaanover). Een Palestijn en een lid van de Israëlische veiligheidsdienst staan letterlijk en figuurlijk tegenover elkaar. Op de achtergrond haalt een Israëlische bulldozer een Palestijns huis neer.

vluchtelingenkampen. Daarnaast zijn er ruim 150.000 Palestijnen die momenteel dreigen hun huis kwijt te raken. Een van de oorzaken is een discriminerend bouw- en ruimtelijke planningsbeleid.

Israël kent Palestijnen maar zelden een bouwvergunning toe, in tegenstelling tot Joods-Israëlische aanvragers.

De huizen die ze noodgedwongen zonder vergunning bouwen, kunnen op elk moment onder de sloophamer verdwijnen.

SHEIKH JARRAH De gedwongen uithuiszetting van Palestijnen kwam in mei vorig jaar in de internationale schijnwerpers te staan, toen joodse Israëli’s via de rechtbank een aantal Palestijnse families uit hun huizen dreigden te verdrijven in Sheikh Jarrah, een wijk in het bezette OostJeruzalem. Er braken zware rellen uit.

De Israëlische overheid reageerde op de

12 Palestijnse huizen of gebouwen vernield

Palestijnse protesten met overdreven en dodelijk machtsvertoon.

De gebeurtenissen van mei 2021 stonden symbool voor de onderdrukking waarmee Palestijnen elke dag te maken krijgen, al tientallen jaren. “Als we de onderliggende oorzaken niet aanpakken, zullen Palestijnen en Israëli’s verwikkeld blijven in de cyclus van geweld die al zo veel levens heeft verwoest. Israël moet het apartheidssysteem ontmantelen en de Palestijnen behandelen als mensen met gelijke rechten en waardigheid.

Zolang dat niet gebeurt, zullen vrede en veiligheid voor Israëliërs en Palestijnen verre toekomstdromen blijven”, besluit Callamard.

MEER LEZEN amnesty-international.be/apartheidpalestijnen

18 Palestijnen uit hun huizen verdreven

60 SECONDEN INTERVIEW

“ONZE KLEINE ACTIES CREËREN EEN KETTINGREACTIE” Renée Lievens (22) komt uit Brugge en studeert Lager Onderwijs in Brussel. In haar vrije tijd brainstormt ze er graag op los in Amnesty’s DEMO-crew, een ideeënfabriek waar jongeren straffe Amnesty-acties bedenken.

Wie inspireert je?

“Mensen die onrecht bestrijden en opkomen voor het goede, ook al lopen ze daardoor gevaar. Dat geldt dus voor veel mensen voor wie Amnesty actie onderneemt. Vaak denk ik dat ik nooit zou durven wat die mensen doen. Maar ik kan hen wel helpen.”

Wat doe je voor Amnesty International?

Welk mensenrecht ligt je zeer na aan het hart?

“Ik zit in de DEMO-crew. Ik denk na over hoe de acties van Amnesty vorm kunnen krijgen, samen met andere jongeren.

We eindigen met een hoop ideeën, van straatacties tot online events. Het gaat iets verder dan meedoen aan acties, want we bedénken ze ook. Ik heb al gebrainstormd over de Pride en over acties voor Ahmed Samir en professor Djalali. Daarnaast zit ik in de Amnesty-jongerengroep van Gent. Al staat dat engagement op een iets lager pitje sinds ik naar Brussel ben verhuisd.”

“Dat iedereen degelijk onderwijs krijgt, vind ik heel belangrijk.

Kennis is macht, wordt weleens gezegd. Kennis brengt je ver.

Ik doe mijn best om leerlingen alle middelen en vaardigheden te geven om kritisch na te denken. Het is een manier om fake news tegen te gaan en ervoor te zorgen dat leerlingen niet alles wat ze zien of horen zomaar aanvaarden.”

Waar komt je motivatie vandaan?

“Houd je niet in om je mening met anderen te delen. Zo kunnen heel interessante discussies ontstaan!”

“Voor mij is dit vanzelfsprekend. Ik vind het niet leuk om onrecht te zien. Wat ik doe bij Amnesty is mijn kleine bijdrage om onrecht te bestrijden. Ik doe dat ook graag: met anderen samenzitten, over onrechtvaardige situaties reflecteren en ze aanpakken. Zelfs al zijn onze acties eerder kleinschalig, ze hebben altijd effect op een aantal mensen. Zo kunnen we een kettingreactie creëren: hoe meer je over iets praat, hoe meer het zal leven onder de mensen.”

Welke boodschap heb je voor de andere Amnesty-supporters?

© Privé

“Vaak denk ik dat ik nooit zou durven wat die mensen doen. Maar ik kan hen wel helpen.”

maart 2022 17

Germain Rukuki, op stap in Brussel als een vrij man. 400.000 mensen schreven wereldwijd voor zijn vrijlating tijdens de Schrijfmarathon.

GERMAIN RUKUKI, MENSENRECHTENVERDEDIGER

“ZE KRIJGEN ONS NIET KLEIN, INTEGENDEEL” “Ik had al talloze gevangenissen bezocht, dus ik dacht dat ik me wel iets kon voorstellen bij het leven daarbinnen. Maar ik had het mis.” Aan het woord is Germain Rukuki, die in Burundi opkwam tegen folterpraktijken en daarvoor zélf werd opgesloten.

“Mijn verblijf in de Ngozi-gevangenis was onwaarschijnlijk zwaar. Ik werd continu lastiggevallen en geviseerd. Ze deden er alles aan om me te doen lijden en me mentaal te kraken. Zo hoopten ze mij en andere mensenrechtenactivisten het zwijgen op te leggen.”

Germain werd in juli 2017 veroordeeld tot een gevangenis­straf van 32 jaar voor een hele reeks aanklachten, waaronder ‘rebellie’ en ‘bedreiging van de staatsveiligheid’. In de praktijk wilde de Burundese overheid hem als mensen­ rechten­verdediger de mond snoeren.

Rukuki werkte op het moment van zijn arrestatie voor de Burundese vereniging van katholieke juristen, maar daarvoor was hij aan de slag bij ACAT (Action des Chrétiens pour l’Abolition de la Torture). Deze ngo, die zich inzet voor de afschaffing van foltering, werd in 2015 door de Burundese overheid geschorst en later opgedoekt.

18

maart 2022

GEZIN OP DE VLUCHT “Mijn vrouw Emelyne en ik werden bruut uit onze slaap gewekt toen zwaarbewapende veiligheidstroepen ons huis binnenstormden”, herinnert Germain zich. “Emelyne was toen vijf maanden zwanger van ons derde zoontje. De agenten doorzochten het huis en namen de laptop van mijn vrouw in beslag. Ook op mijn kantoor namen ze computers en materiaal mee. Ze sloten me op in een cel van de Nationale Inlichtingendienst, waar ik twee weken in mensonterende omstandigheden vastzat, voor ze me naar de Ngozigevangenis in het noorden van Burundi overbrachten.”

Na de inval in hun huis vluchtte Germains vrouw Emelyne zo snel als ze kon met de kinderen naar buurland Rwanda. Zij werkte immers ook voor ACAT, en ze wist dat er op de laptop

informatie stond die haar in gevaar bracht. Geen moment te vroeg, want kort daarna vaardigde Burundi ook tegen Emelyne een arrestatiebevel uit.

Rwanda erkende Emelyne gelukkig als vluchteling.

Vanuit Rwanda zette ze haar werk voor ACAT voort, dood­ongerust over het lot van Germain. Ze stond er alleen voor in de zorg voor hun jonge kinderen en ze beviel er van hun derde zoontje zonder Germain aan haar zijde. Ze spiegelde de kinderen al die tijd voor dat hun papa niet weg kon van zijn werk.

GEEN VERRASSING “Nee, mijn arrestatie kwam niet als een verrassing”, vertelt Germain.

“Mensenrechtenactivisten en politieke tegenstanders worden in Burundi sinds 2015 opgejaagd als criminelen.

Het startte allemaal in april dat jaar.

“Mijn gevangenschap bracht me inzicht in wat er fout loopt in de wereld. Ik kan niet anders dan opnieuw ijveren voor mensenrechten, ondanks de ellende die ik doormaakte. Ik wil mijn zonen een betere wereld nalaten.”

© Alexandra Bertels

Germain Rukuki

maart 2022 19

Germain Rukuki woont sinds september vorig jaar in België.

Hij richtte recent de organisatie ESDDH op: Ensemble pour le Soutien des Défenseurs des Droits Humains en Danger.

Zo wil hij zich inzetten voor mensenrechtenactivisten in gevaar.

“Ze dachten me monddood te maken, maar ze krijgen ons niet © Privé

klein. Integendeel!”

Toenmalig president Nkurunziza kondigde toen zijn derde ambtstermijn aan – ongrondwettelijk, vonden velen.

Groot protest volgde, wat de overheid beantwoordde met een golf van repressie.”

“Vanaf dat moment waren de middenveldorganisaties die het protest aanvoerden niet meer veilig. Meer dan 400.000 Burundese activisten, oppositieleiders en journalisten verlieten noodgedwongen hun land. Wie bleef, riskeert tot op de dag van vandaag repressie, arrestatie, vervolging of een georkestreerde verdwijning.”

NOG ENKELE UREN TE LEVEN? “Ook mijn werk werd opgemerkt”, vervolgt Germain. “Ik was al verschillende keren op het nippertje ontsnapt aan aanhoudingen en ontvoeringen. Bij mijn arrestatie dacht ik meteen aan de vele mensen die in dezelfde omstandigheden waren verdwenen of het leven lieten. Ik was

ervan overtuigd dat ik het niet zou halen.

Had ik nog enkele dagen, enkele uren te leven?”

“Ik heb al m’n hele leven een hekel aan onrecht, ik kan het niet verdragen als mensen pijn lijden. Ik wil de levens­ omstandigheden verbeteren waar het niet goed gaat. Dat was de reden waarom ik me in 2004 aansloot bij de ngo ACAT”, legt Germain uit. “Ik werkte er als vrijwilliger en bezocht bijna tien jaar gevangenissen in heel Burundi om er de omstandigheden in kaart te brengen.”

BRIEVEN BEZORGEN MOED De veroordeling van Germain Rukuki lokte wereldwijd reactie uit. Het Burundese Hooggerechtshof oordeelde dat zijn proces opnieuw moest worden gevoerd. Mensenrechtenorganisaties hielden de zaak in de media. Maar er gebeurde niets. In december 2020 zorgde Amnesty’s Schrijfmarathon voor een nieuwe golf van wereldwijd protest

en solidariteit. Achter de schermen werd intussen druk lobbywerk verricht om Germain vrij te krijgen.

Zes maanden later, in juni 2021, kwam Germain eindelijk vrij. Omdat Burundi nog steeds gevaarlijk was voor hem, zorgden Amnesty International en Protection International voor extra beveiliging. Germain kon uiteindelijk bescherming vinden in Europa, waar België hem de status van erkend vluchteling verleende. Ook zijn gezin kon enkele weken geleden naar ons land verhuizen.

“We gaan hier een leven uitbouwen en ik wil opnieuw met mensenrechten aan de slag”, zegt Germain. “Ik wil iedereen die deelnam aan de Schrijfmarathon bedanken. De talloze kaartjes en brieven bezorgden me in de gevangenis de nodige kracht en moed om vol te houden.”

Emotioneel weerzien op Brussels Airport: op 5 februari 2022 konden Germain en zijn familie elkaar eindelijk, na ruim vier jaar, weer in de armen sluiten.

20

maart 2022

AMBASSADES OVERSPOELD MET AMNESTY-BRIEVEN We rondden 2021 af met alweer een hartverwarmende editie van de Schrijfmarathon. Amnesty’s jaarlijkse schrijfcampagne op het einde van het jaar bracht in Vlaanderen liefst 86.392 brieven, kaartjes en handtekeningen op om mensen te helpen die onrecht meemaken.

Op 3 februari trok een Amnesty-delegatie eropuit om alle brieven en petities, waarin we eisen dat machthebbers stoppen met het schenden van mensenrechten, persoonlijk te overhandigen aan de betrokken ambassades in Brussel.

Er volgden gesprekken met vertegenwoordigers van Thailand,

Amnesty-medewerker Bert bezorgt een lading brieven en handtekeningen aan de Thaise ambassade in Brussel.

Mexico, Oekraïne en Nigeria. Het zijn jullie indrukwekkende stapels brieven die de deur openden tot deze dialoog.

Wist je trouwens dat het wereldwijde aantal brieven tijdens de Schrijfmarathon in de miljoenen loopt? De druk die we zo uitoefenen op machthebbers is enorm. Elke Schrijfmarathon opnieuw boeken we successen, zoals de vrijlating van Germain Rukuki vorig jaar. Bedankt dat je dit mogelijk maakt!

BLIJF OP DE HOOGTE schrijfmarathon.be

maart 2022 21

GOED NIEUWS

© Aleksandra Perzyńska

(v.l.n.r.)

Anna, Elzbieta en Joanna

EEN POSTER IS GEEN MISDAAD: AMEN! Een poster van de maagd Maria met een regenboog­aureool.

Wat een ludieke actie rond LGBTI+-rechten had moeten zijn, mondde bijna uit in gevangenisstraffen voor de Poolse activisten Elzbieta, Anna en Joanna. Gelukkig kwam begin dit jaar de verlossende vrijspraak.

Voor deze afbeelding op een poster riskeerden drie activisten in Polen twee jaar cel.

22

maart 2022

Tot twee jaar cel riskeerden deze drie activisten na hun vreedzame actie voor LGBTI+-rechten. De aanklacht? Het beledigen van religieuze gevoelens.

Hun verdediging? Het verspreiden van deze posters staat gelijk aan vrije meningsuiting en de aanklacht schendt dus hun mensenrechten.

Op 2 maart 2021 sprak de Poolse rechtbank het drietal vrij, maar de openbare aanklager ging in beroep.

Midden januari dit jaar kwam dan eindelijk het verlossende nieuws: vrijspraak!

Al die tijd hield Amnesty International de zaak onder de aandacht. Giften

stelden Amnesty in staat om de druk op Polen op te voeren. Wel 250.000 mensen vroegen via petities aan de Poolse openbaar aanklager om de aanklacht in te trekken. Dat is fantastisch!

Dit soort rechtszaken is jammer genoeg niet uniek in Polen. Het is een van de vele manieren waarop activisten en mensenrechtenverdedigers in het land lastiggevallen worden omwille van hun vreedzaam mensenrechtenwerk.

LEES MEER GOED NIEUWS amnesty-international.be/goednieuws

SCHRIJFACTIE: QATAR

EIS DE VRIJLATING VAN ABDULLAH IBHAIS

Schrijf een brief en/of e-mail naar de eerste minister van Qatar en eis dat Abdullah vrijgelaten wordt.

Stuur naar: H.E. Sheikh Khalid bin Khalifa bin Abdulaziz Al Thani Prime Minister and Minister of Interior Corniche Road P.O. Box: 8895 State of QATAR E: info@moi.gov.qa Stuur een kopie naar: Ambassade van Qatar Ambassadeur Khalid Fahad A. A. Al-Hajri Franklin Rooseveltlaan 79 1050 Elsene E: brussels@mofa.gov.qa

© Privé

Abdullah Ibhais zit een celstraf uit in Qatar. Zijn proces is echter oneerlijk verlopen. Volgens Abdullah, voormalig mediamanager voor het wereldkampioenschap voetbal, werd hij tot een “bekentenis” gedwongen. Desondanks veroordeelde de rechter hem tot 5 jaar cel voor misbruik van publieke fondsen, wat in beroep werd herleid tot een celstraf van 3 jaar. Abdullah tekende intussen cassatieberoep aan. Amnesty International roept de Qatarese autoriteiten op om Abdullahs veroordeling te vernietigen en hem onmiddellijk vrij te laten.

VOORBEELDBRIEF (Datum, plaats) Your Excellency, Abdullah Ibhais, a Jordanian national and former communications director for Qatar’s 2022 World Cup organizers, the ‘Supreme Committee for Delivery and Legacy’, is serving an unjust three-year prison sentence.

Abdullah Ibhais’s trial was unfair as it was based on a “confession” that he told the judge was obtained through threat of violence and coercion. Both the Court of First Instance and the Court of Appeal failed to investigate his allegations of coerced confession and instead accepted it as inculpatory evidence against him.

I urge you to quash Abdullah Ibhais’s conviction and immediately release him. Allegations that he has been threatened and coerced into making incriminating confessions must be independently and effectively investigated, and if verified, those suspected to be responsible for these acts must be held to account.

Yours sincerely,

Sinds het ontstaan van Amnesty International in 1961 schrijven mensen brieven om onrecht te doen stoppen. Ook vandaag zorgen deze brieven uit alle hoeken van de wereld ervoor dat rechtvaardigheid werkelijkheid wordt.

ONTDEK MEER SCHRIJFACTIES amnesty-international.be/schrijfacties

(Jouw naam)

Heb je antwoord gekregen van de autoriteiten?

Laat het ons weten!

Zie contactgegevens in de colofon vooraan.

maart 2022 23

Amnesty International Vlaanderen vzw Goffartstraat 32 - 1050 Brussel

PB- PP B- 729

© Lene Christensen/Amnesty International

BELGIE(N) - BELGIQUE

JOUW STEUN MAAKT ONS ONDERZOEK MOGELIJK. BEDANKT. Onze onderzoekers leveren betrouwbare, internationaal gewaardeerde en vaak onthullende rapporten af over mensenrechtenschendingen. Deze rapporten vormen de basis van al onze acties en campagnes voor een rechtvaardigere wereld. Ons onderzoek is alleen mogelijk dankzij jouw giften en steun. Bedankt dat we op jou kunnen rekenen.

Een Afghaanse vrouw op de vlucht wordt geïnterviewd door een van onze onderzoekers.