Hartstilstand
Kansrijk reanimeren na fibrilleren Foto: Marieke de Lorijn/Marsprine
Bij een hartstilstand met kamer fibrilleren is de overlevingskans veel groter dan bij alleen een hartstilstand. Maar vanaf de jaren negentig komt kamerfibrilleren veel minder vaak voor. Michiel Hulleman gaat op zoek naar de oorzaken. Door Jasper Enklaar De laatste jaren is de gemiddelde over leving na reanimatie buiten het ziekenhuis behoorlijk gestegen. Goed nieuws, zou je zeggen. Dat ligt genuanceerder als je het gemiddelde overlevingscijfer uitpluist. Onderzoeker Michiel Hulleman kan erover meepraten. Hij doet de komende twee jaar met een Dekkerbeurs van de Hartstichting onderzoek naar hartstilstand en kamer fibrilleren (een ernstige hartritmestoor nis waarbij de kamers snel en chaotisch samentrekken). In het onderzoeksgebied Noord-Holland, vertelt hij, is de overleving na reanimatie verdubbeld naar 22 procent. ‘Maar die overlevingswinst komt alleen voor rekening van de mensen met een hartstil stand na kamerfibrilleren. Zij hebben 44 procent kans om te overleven. Is er geen sprake van kamerfibrilleren, dan is die kans slechts 2 tot 5 procent.’ Tegelijk is er een daling van het aantal mensen met kamer fibrilleren. Dertig jaar geleden kwam dat nog voor bij 70 procent, nu is dat rond de 45 procent. Die daling is wereldwijd.
Enorme database
Hulleman gaat op zoek naar de oorzaken van die daling. Het onderzoek is op zijn lijf geschreven. Hij studeerde eerder bewe gingswetenschappen, maakte een uitstapje als onderzoeker bij een farmaceutisch bedrijf, maar ontdekte al snel dat zijn hart bij de echte geneeskunde lag. Vooral cardiologie interesseerde hem. Hulleman
15
besloot geneeskunde te gaan studeren, moest omdat het zijn tweede studie was ook iets doen om dat te bekostigen en vond een baan bij het reanimatie-onderzoek (ARREST) van AMC-cardioloog Ruud Koster. Als datamanager verzamelde en beheerde hij de gegevens waar hij nu als onderzoeker mee werkt. Een ongelofe lijk rijke bron, legt hij uit. ‘Vanaf de jaren negentig zijn gegevens van reanimaties verzameld, vanaf 2005 hebben we een onafgebroken registratie van alle reani maties die in Noord-Holland buiten het ziekenhuis plaatsvinden. Dat is een enorme database, tot nu toe 13.000 reanimaties. Uniek in de wereld is dat we de gegevens uitlezen van alle AED’s, externe, draagbare defibrillatoren waarmee je een reanimatie doet. Zo hebben we een registratie van een hartstilstand nog voordat de ambulance is gearriveerd.’ Dankzij die rijke bron kan Hul leman al snel publiceren. Zijn eerste artikel staat inmiddels op stapel.
Geneesmiddelengebruik
Een mogelijke verklaring voor de daling van het aantal gevallen van kamerfibrilleren noemt Hulleman de verbeterde behande ling van een hartaanval. ‘Steeds meer mensen overleven dit. Een relatief grote hartaanval – waar je in het verleden aan zou overlijden – is nu goed behandelbaar. Maar iemand heeft daarna wel een minder goed hart. Patiënten die het eindstadium
van een hartziekte bereiken, krijgen vaker een hartstilstand door andere oorzaken dan kamerfibrilleren.’
Bètablokkers
Hulleman gaat de dossiers en medicijn gegevens analyseren van gereanimeerde patiënten bij wie geen sprake was van kamerfibrilleren. Ook de rol van het ge neesmiddelengebruik bij de behandeling van hart- en vaatziekte kan een belangrijke factor zijn. Een van de theorieën is dat medicijnen zoals bètablokkers zorgen voor een kortere periode met kamerfibrilleren. Als de AED wordt aangesloten of de ambulancedienst arriveert, is het kamer fibrilleren al ‘uitgedoofd’ en niet meer zichtbaar. ‘In ons onderzoek vinden we echter geen kortere periode, maar zien we patiënten die helemaal geen kamer fibrilleren vertonen. Een verklaring daar voor zou kunnen zijn dat patiënten die ge troffen worden door een hartstilstand niet alleen meer hartziektes hebben, maar ook meer bijkomende aandoeningen.’ Hulleman heeft twee jaar om dat te onderzoeken. ‘Als we dat begrijpen, kunnen we op zoek naar andere maatregelen om de overleving bij deze patiënten te verbeteren.’
AMC magazine