Wetenschap kort
Nieuwe ziekte door tekenbeet Naast de bacterie die via de beet van een teek de ziekte van Lyme veroorzaakt, is er een nieuwe bacterie opgedoken: Borrelia miyamotoi. Ook hiervan worden mensen ziek. De bacterie komt vooral voor in gebieden waarin de Lyme-bacterie rondwaart (Borrelia burgdorferi). Bovendien wordt B. miyamotoi door dezelfde teken verspreid als de Lyme-bacterie. Alex Wagemakers hoopt 10 februari te promoveren op onderzoek naar beide Borrelia-soorten. Van beide soorten bacteriën kun je ziek worden, maar de symptomen en het beloop van de ziekte verschillen van elkaar. Ook ontwijkt B. miyamotoi het afweersysteem door zijn oppervlakteeiwitten te variëren. De afweer herkent de bacterie daardoor niet. Om die reden kunnen besmette personen meerdere koortsepisodes doormaken. Jaarlijks zijn er in Nederland meer dan een miljoen tekenbeten. Ongeveer drie procent van de teken is besmet met Borrelia miyamotoi. De bacterie infecteert via de moederteek ook de larven, zodat zelfs een beet van een larve waarschijnlijk kans geeft op infectie. Terwijl je de ziekte van Lyme alleen via de oudere levensstadia van de teek kunt krijgen. Wagemakers onderzocht antistofreacties na infectie met B. miyamotoi, en ontdekte dat deze anders zijn dan voor B. burgdorferi. De antistoftests voor Lyme lijken dus ongeschikt voor deze nieuwe bacterie. Daarom is het belangrijk om een diagnostische test te ontwikkelen waarmee je de ziekte kunt opsporen, en om in kaart te brengen hoeveel mensen jaarlijks hiermee besmet raken, stelt de promovendus. Het huidige onderzoek laat zien dat patiënten tegen enkele nieuw ontdekte eiwitten antistoffen maken, en het lijkt erop dat op basis hiervan een test kan worden ontwikkeld. De bacterie zelf is inmiddels ook te kweken met behulp van een medium dat in het AMC is ontwikkeld.
Poepproblemen en ADHD Kinderen met ernstige poepproblemen hebben vaker ADHD en autisme dan leeftijdsgenoten zonder klachten bij het poepen. Artsen moeten zich daarvan bewust zijn, stelt Sophie Kuizenga-Wessel, die 2 februari hoopt te promoveren. Wereldwijd heeft tot ongeveer dertig procent van de kinderen op een bepaald moment last van obstipatie (verstopping). Hoewel de meeste patiëntjes goed te behandelen zijn, is er een kleine groep die langdurig klachten houdt en zeer moeilijk te behandelen is. Sophie Kuizenga-Wessel keek hoe vaak gedragsproblemen als ADHD en autisme bij deze groep voorkomen. Dat bleek vaker te zijn dan bij kinderen zonder poepproblemen. Ook keek ze naar obesitas (ernstig overgewicht), maar daar vond ze geen duidelijk verband. Daarnaast constateert de promovenda dat er grote verschillen in behandeling zijn tussen de centra waar kinderen met ernstige poepklachten terecht kunnen. Dat komt omdat er geen richtlijnen zijn voor de aanpak van obstipatie. En dat heeft weer een nadelig effect op de behandelresultaten.
Foto: Marco Okhuizen/Hollandse Hoogte
Zaagtandvormige poliepen in darm lastig op te sporen Zaagtandpoliepen in de darm zijn niet zo onschuldig als werd gedacht. Bovendien verloopt de opsporing ervan niet goed, blijkt uit onderzoek. Darmkanker – met 15.000 gevallen per jaar in Nederland een van de meest voorkomende vormen van kanker – heeft een relatief onschuldig voorstadium. Dat zijn kleine zwellingen (poliepen) aan de binnenkant van de darm die in de loop der jaren kunnen uitgroeien tot kanker. Artsen die de dikke darm via de anus met een flexibele buis met camera inspecteren (coloscopie), kunnen die poliepen opsporen en verwijderen. Dit verkleint de kans op het krijgen van darmkanker fors. De meeste aandacht gaat hierbij uit naar een bepaald soort poliepen, adenomen. Deze hebben meestal de vorm van een paddenstoel en zijn gemakkelijk te herkennen en weg te halen. Joep IJspeert heeft gekeken naar een andere soort, die vanwege hun zaagtandvorm serrated poliepen worden genoemd. Over deze poliepen heeft lange tijd het vermoeden bestaan dat ze geen of een bescheiden rol spelen bij het ontstaan van darmkanker. Maar dat blijkt toch anders te liggen. Ze komen vaker voor dan gedacht, stelt IJspeert in zijn proefschrift waarop hij 27 januari promoveert. Hij keek onder welke omstandigheden de poliepen kunnen uitgroeien tot kanker. Ongeveer 15 tot 30 procent van alle darmkankers ontstaan via deze route. De promovendus wijst erop dat het opsporen van deze poliepen niet goed verloopt. Hoe dat gebeurt, verschilt per arts. Zo is de standaard bloedtest in de ontlasting niet geschikt om deze poliepen, als ze zich al fors hebben ontwikkeld, op te sporen. Deze test wordt in het Nederlandse bevolkingsonderzoek naar darmkanker gebruikt om de personen eruit te halen met een verhoogde kans op darmkanker. Een CT-scan voldoet evenmin. Nieuwe testen, waarbij ook risicofactoren zoals roken worden meegenomen, zouden daarom het bevolkingsonderzoek verder kunnen verbeteren. Daarnaast stelt IJspeert dat er meer scholing moet komen voor zowel maag-,darm-, lever-artsen als voor pathologen zodat zij beter dit type poliep kunnen herkennen. Daardoor moet het aantal gevallen van darmkanker dat ontstaat uit serrated poliepen, dalen. Foto: BSIP/Hollandse Hoogte
Foto: David Cole/REX/Hollandse Hoogte
9
AMC magazine