Oorzaak schizofrenie
Illustraties: Herman Geurts
Kortsluiting in het brein door zes genen
Welke genen veroorzaken schizofrenie? Een internationaal team van maar liefst 800 wetenschappers buigt zich al jaren over die vraag en heeft onlangs zes genen ontdekt die bij patiënten zorgen voor veranderingen in de hersenen. Twee betrokken onderzoekers uit het AMC en VUmc vertellen over het belang van de vondst. Door Dennis Rijnvis
Hoogleraar Neurowetenschappen Danielle Posthuma van het VU medisch centrum krijgt regelmatig e-mails van patiënten met schizofrenie. “Ze schrijven me dat ze stemmen horen, en dat er machientjes in hun hoofd zitten. En het gekke is: vaak weten ze dat het waanideeën zijn, maar het voelt echt voor ze. Het maakt me ervan bewust hoe belangrijk het is dat we de oorzaak van deze vreselijke ziekte vinden.” De patiënten mailen Posthuma niet zomaar. Ze is één van de onderzoeksleiders van de grootste genetische studie die ooit is uitgevoerd naar schizofrenie. Samen met 800 wetenschappers in 38 landen vergeleek ze het DNA van meer dan 20.000 schizofreniepatiënten met dat van 20.000 gezonde proefpersonen.
14
Het internationale onderzoeksteam vond onlangs zes risicogenen voor het ontstaan van de psychische ziekte. Deze genen zorgen er normaal gesproken voor dat hersencellen efficiënt informatie uitwisselen. Veranderingen in de genen kunnen waarschijnlijk bijdragen aan het ontstaan van schizofrenie. De grote vraag is wat er dan precies in de hersenen gebeurt, en of dit proces te stoppen is, bijvoorbeeld met medicijnen.
Honderden tot duizenden genen
De precieze oorzaak van schizofrenie is al sinds de ontdekking van de ziekte in 1908 een raadsel. De psychische aandoening ontstaat waarschijnlijk door een complex
samenspel van honderden tot duizenden genen die verkeerd werken en zorgen voor subtiele veranderingen in de hersenen en het afweersysteem. Niet elke patiënt heeft foutjes in al die genen. De ziekte komt voor in verschillende vormen. Het is voor wetenschappers daardoor een hels karwei om bij patiënten de stukjes DNA op te sporen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van schizofrenie. “Vroeger dachten we dat de ziekte werd veroorzaakt door één of slechts een paar genen”, vertelt Posthuma. “Dat was makkelijk geweest, want dan hadden alle patiënten dezelfde foutjes in hun DNA gehad en hadden we de beschadigde genen snel kunnen vinden.”
februari 2017