De Huismeester
‘ Co’s waarderen de menselijke maat’
Het BovenIJ Ziekenhuis, een kleinschalig streekziekenhuis in Amsterdam-Noord (313 bedden, 800 medewerkers, 26 specialismen/60 medisch specialisten), heeft volgens Paul Tolenaar (64) alles wat een clinicus wenst. ‘Kleine vakgroepen, kleine teams, korte lijnen, goede sfeer, geen ellebogenwerk, up to date technologie, goed patiëntencontact en het hele scala aan diagnoses en ingrepen dat je als specialist scherp houdt. Dat is voor mij de kracht van dit ziekenhuis.’ Co-assistenten waarderen die menselijke maat, stelt de chirurg vast. ‘Wij hebben het hier trouwens nooit over de co-assistenten. We noemen die jongens en meisjes bij hun naam, we beschouwen ze als tijdelijke collega’s.’ De Jelles, Marits en Elises worden door de afdeling Chirurgie van het BovenIJ Ziekenhuis betrokken bij en, onder toezicht, ingezet in de dagelijkse patiëntenzorg en op de OK. Juist om die reden kwam het co-schap Chirurgie in het BovenIJ Ziekenhuis dit jaar bij de Beste Co-schap Verkiezingen van de CoRaad van het AMC als nummer één uit de bus. Een paar jaar geleden kozen de huisartsen in Amsterdam-Noord de afdeling Chirurgie van het BovenIJ en Paul Tolenaar in het bijzonder ook als de beste op het gebied van samenwerking, toegankelijkheid en dienstverlening. Het vlijt hem, uiteraard, ‘maar de wachtkamer zit vol, dus handen uit de mouwen maar weer.’
Tekst: Daniëlle Kraft Beeld: Janus van den Eijnden
Hij heeft twee dochters en twee zoons en zijn hond Lytzka, ‘mijn jongste kind’. Ook Jelle, Marit, Elise, Annerie, Jasper en al die andere co-assistenten die onderwijscoördinator Chirurgie Paul Tolenaar in de loop der jaren aan het vak liet snuffelen, zijn – tijdelijk – een beetje zijn kinderen. ‘Die acht weken die ze bij Chirurgie meedraaien, zijn ze lid van ons team. Bij het afscheid wordt er standaard gehuild.’
4 discours
Doener Hij praat zoals hij werkt: snel en alert, met tussendoor een geruststellende opmerking of relativerende kwinkslag. Tolenaar is een doener; papierwerk en vergaderingen beschouwt hij vooral als ballast. En het wordt volgens hem alleen maar erger. De maatschappen Chirurgie van het BovenIJ, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en Sint Lucas Andreas Ziekenhuis zijn sinds januari dit jaar gefuseerd en dat betekent volgens Tolenaar automatisch meer en langer vergaderen en ‘een hoop gedoe’ buiten het echte werk. Dat zal hij volgend jaar, als hij met pensioen gaat, in elk geval niet missen. Paul Tolenaar maakt zich niet druk. Hij wordt nooit boos. Hij raakt hooguit geïrriteerd als er bijvoorbeeld als gevolg van een inefficiënt OK-schema kostbare operatietijd verloren gaat. Dan wordt hij wat kortaf. Voor hoogdravende visionaire gedachten over onderwijs en opleiding heeft de chirurg echt geen tijd. ‘Een visie kunnen we ons in dit ziekenhuis niet permitteren. Wij draaien productie. Dat beetje extra tijd dat we hebben, besteden we liever aan persoonlijke aandacht aan de patiënt en inhoudelijke patiëntbesprekingen.’ Co-assistenten vallen wat dat betreft bij Tolenaar met hun neus in de boter. Of door de mand. ‘Co-assistenten mogen hier acht weken lang komen slurpen, maar ze moeten wel hun kansen pakken. Ik ben niet de commandant die ze controleert of op het matje roept.’ Schoenendoos Hij komt uit een warm katholiek Brabants gezin, is de middelste van vijf kinderen, en de enige jongen tussen vier zussen. Er was een tweelingbroer, maar die overleed tijdens of voor de geboorte. Tolenaar weet het niet. ‘Vandaag de dag is zoiets bij voorbaat al een trauma en schrijven psychologen er allerlei latere problemen aan toe, maar destijds, in 1948, ging het leven gewoon door. Mijn vader kreeg de overleden baby in een schoenendoos mee naar het crematorium. Zo ging dat. En ik heb er zelf, dacht ik, ook niets aan overgehouden.’ Hij haalde op zijn 25e in Utrecht zijn artsenbul en deed daarna de kort tevoren ingevoerde eenjarige huisartsenopleiding. Hij verhuisde daarvoor met zijn vriendin Margareth naar Zwolle, waar hij bij huisarts Ben Kam in de praktijk kwam. ‘Noem zijn naam alsjeblieft, een geweldige leermeester’, aldus Tolenaar, die nog steeds contact heeft met de nu 88-ja-
november 2012