გიორგიპირველი
სარგებლობსბასილისბულგარელბისწინააღმდებრძოლით დადავითტაოელისტერიტორიიისდაკავებასცდილობს ( )იმერტაო - , გიორგიმეფედაუკავშირდაეგვიპტისსულთანსალჰაქიმის ( )მაგრამისმოკლესბიზანტილებისხელიერია ბასილმაგიორგისდაკავებულიტერიტორიებისდაბრუნება .მოსთხოვაუარიგანაცხადადაიმპერტაორისაქსკენდაიძრა 1021 (შირიმისბრძოლამეფესკახეთჰერეთისმოსახლეობაც )
: ბიზანტიელებმაგაიმარჯვესდადაიკავესჯავახეთი , თრიალეთიარტაანიდაუკანგაბრუნებულიტრაპიზონში
ბიზანტიაშიაჯანყებადაიწყომეომბოხესმოკვეთილითავი
ბასილმაგიორგისგამოუგზავნა 1023- 3 ზავისთანახმადიმერტაობიზანტიასდარჩადაასევე
IV. წლითმძევლადგააგზავნესუფლისწულიბაგრატ
1027 I წელსგიორგიგარდაიცვალადაქუთაისში
IV(1027-1072)
ბაგრატ 3 II-. წელისაპატიოტყვეობაშიიმყოფებოდაბასილსთან
102515/12 - , გარდაიცვალაბასილიგარდაცვალებამდეცოტა ხნითადრებაგრატიპირობემისამებრსამშობლოში .
, ( ბიზანტილებმაბანამდემიაცილესკონსტანტინესახალმა ), იმპერატორმაბრძანამისიუკანდაბრუნებაბიზანტილების , დაბნევაგამოიწვიაამფაქტმამაგრამქართველებთან .სისხლისღვრასმოერიდნენ
სუმბატდავითისძეაღნიშნავსდაასევემატიანე
„
“ ... “. დამოვიდაწინაშექალაქსამათსაქუთაისსმშობლების
1027 თრიალეთშიგარდაიცვალაგიორგიმეფე „უშიში
ყოვლითურთვითარცაუხორცო“-( 9 )ბაგრატიწლისაცარიყო
„ “-„ , ხელმწიფისკარისგარიგებადიდიგიორგირომელმან “ბასილიბერძენთამეფეგააქცია
„ “-მატიანექართლისაი
ბაგრატმეფისცხოვრებისაღწერასშემდეგისიტყვებით :იწყებს
მასვეჟამსაწარვიდესაზნაურნიტაოელნისაბერძნეთს : , ვაჩეკარიჭისძედაბანელიეპისკოპოსიიოვანედამათთანა “სიმრავლეაზნაურთა
არისტაკესლასტივერტეცისომეხიისტორიკოსიბევრნი “ “აზნაურიეახლაბიზანტიისიმპერატორს
1028-მცდელობაშავშეთისმიტაცებისსაბამტბერავის
მეთაურობითდაუპირისპირდაბიზანტიელებს
საბამტბეთისმონასტერთანააგოსვეტისციხესიმაგრე
- 1011-1012 კლარჯეთიდემეტრეგურგენკლარჯეთისძეწ ბაგრატისმიერმამიდაშვილების
არტანუჯისციხეიოვანეაბუსერისძეერისთავსეჭირადა მეფესუერთგულა
კონსტანინესქალიშვილიჰყავდა
მარიამდედოფალივიზიტიბიზანტიაში 3
)(1029-1030)
1.-უფროსიევდოკიამონაზვნადიყოშემდგარი
2.უმცროსითეოდორამუარიგანაცხადაგათხოვებაზე
3. - (50 )- (60 შუათანაზოიაწლისრომანოზარგირზეწლის ) 12 იყოდააქორწინესნოემბერს
15 ნოემბერსგარდაიცვალაკონსტანტინედარომანოზი აკურთხესმეფედ „ “მატიანექართლისაივიზიტითმხოლოდმარიამ დედოფალიწავიდაიაჰიაანტიოქიელიმარიამსდამელქისედეკკათალიკოსი
1.“ “ მშვიდობისადაერთობისმიღწევა
2. ბაგრატისთვისკურაპალატისპატივისმიღება
3. ბაგრატისადაბიზანტიისმმართველიელიტასშორის ( IIIდანათესავებარომანოზისძმისშვილიბასილისასული
ვახუშტიბატონიშვილიხოლოკეისარმააღუსრულა , ,სათხოველიმისცაელენეასულითვისიცოლადბაგრატს სამსჭუალიუფლისადახატიოქონისადასაუნჯემრავალი “.
ზითვად „ “ .აფხაზთასამეფომცნობიზანტიისუზენაესობა , რომანოზისმიერმოწყობილილაშქრობაშიარაბი - : ისტორიკოსისინბალადიმისცნობითქართველთაანუ
.10308/08 აბაზთარაზმებსაცასახელებსჰალაბის მირდასიანებთანსასტიკადდამარცხებულირომანოზის
დაქართველებიციყვნენ
(, , , ბულაგრელებისომხებიპაჭანიკებინორმანები )
დემეტრეუფლისწულიდაალდედედოფალი
(გიორგიგარდაცვალებისშემდეგანაკოფიისციხესიმაგრეში ( ) ბიჭვინთისმიდამოებშიგადასულანსაცხოვრებლად )ივერიისსახელითცნობილმთაზე 1033 30 წელსისინიბიზანტიაშიწავიდნენდაამისშემდეწლის მანძილზებიზნტიისიმპერიისმფლობელობაშიიმყოფებოდა
რომანოზმამცირეწლოვანდემეტრესმაგისტროსისწოდება
სისტემისაშენებაბაგრატისციხექცხუმის
. ანაკოფიისდაკარგვითჩრდასსაზღვარიმოირღვადა სამეფომგადაწყვიტაანაკოფიისახლოსახალითავდაცვითი (
სამაღმოსავლეთითმდგარმარღალმთაზესაიდანაც
გადაწყდადავითკურაპალატისმამულებზესაქართველოს სამეფოკარმასაბოლოოდუარითქვა - (ამიერტაოსაქართველოსშემადგენლობაშირჩებადასტური მარიამდედოფალმათავისვაჟსქორწილიბანაში )
ბაგრატმაცოლადშეირთოოსთამეფისასულიბორენა
ლიპარიტბაღვაშიაღუდგაწინბიზანტილეთააგრესიას
.
რატიბაღვაშიდალიპარიტიმეფისერთგულებიიყვნენ
.
ლიპარიტბაღვაშმადაქართლისერისთავმაივანეაბაზასძემ მოტყუებითგამოიყვანესთბილისის ამირაჯაფარი
, ქალაქიდანდამუხათგვერდთანშეიპყრესპატიმრობაში .( 1032 ჰყავდათდაბირთვისშიწაიყვანესეკლესიააიგოწელს )სადაციხსენიებაბაგრატმეფედალიპარიტი
ლიპარიტსივანესდაჯაფარიმანამდემოკავშირეებიიყვნენ მიუხედავადჯაფარისშეპყრობისათბილისივერაიღეს
, .
ჯავახეთსადაკლდეკარში
ბირთვისიდაიკავეს , 9 წაართვესჯაფარს
?-
.მეფესშეეცოდაჯაფარიდაკვლავთბილისშიდააბრუნა
(:.მიზეზივკოპალიანილიპარიტისგაძლიერების მოწინაარმდეგეაზნაურებისშთაგონებიტბაგრატმა . გაათავისუფლაამითლიპარიტსჩაუშალაგეგმათბილისის საამიროსხარჯზეტავისისამფლობელოსგაფართოების .( )გეგემალიპარტიაძალებდამალევეთბილისზელაშქრობას
„საარსებორესურსებისგამოფიტვადაიწყ
შიმშილიდაიწყომემატიანესგადმოცემითთბილისში 500 “. ლიტრავირისხორციდრამაღირდამოსახლეობამ , , IVგადაწყვიტაამირასზურგსუკანქალაქიბაგრატისადმი
მაგრამ ,ბაგრატმაალყამოხსნადაამირაჯაფართან
ივჯავახიშვილიმიზეზადასახელებსირანსადააზერბაიჯანში
-მატიანექათლისაიალყისშემდეგლაშქრობსკახეთ
15 .წელსგაგრძელდაბრძოლასამეფოსადაბაღვაშსშორის
კახეთჰერეთისპრობლემებისმოგვარებისასბაგრატს , გამოპარვიაბაღვაშისსაქმინობაროდესაცმეფემ ( , თრიალეთზეილაშქრაესიმხანადაღიქმებოდაროგორც ) ცენტალურიხელისუფლებაზეგავლენიზრდარაცხელსარ
აძლევდაპრობზანტიულძალებსდასასწარფოდაჯანყაბა
ბაღვაშსსამხედროდახმარებაგამოიუგზავნესდაასევე
. მხარეზეიბრძოდნენკახელებიცგაგიკკახთამეფე აჯანყებულებმამოახერხესმოკლეხანშიზემოქართლის () .მესხეთისუმეტესიტერიტორიისდამორჩილება . , ატენისციხევერაირესაჯანყებულებმაამისშემდეგმეფე .( ,იწყებსახალქალაქისზღუდეთაშენებასსომხურთარგმანში ,1041. ვახუშტიწბიზანტილებმადატვესჩვენიქვეყანადა .( ბაგრატსადალიპარიტსშორისდაზავებამოხდამიხეილის
1044 IXკონსტანტინემმოახერხაანისისსამეფოს
.რეალიზებასარაპირებდა
-კონსტანტინემგაგიკიბიზანტიაშიმიიწვიაიმპერატორი აღუქვამდახელშეუხებლობასადაქვეყნის
, დამოუკიდებლობასმაგრამპირობადაარღვიადაანისის
გადაცემამოსტხოვაგაგიკისინაპატიმრობაშიაიყვანა
: ’
„ , მოსცესანელტაანისიბაგრატისდედასარამეთუმამულად
ეყვოდესსომეხნისენაქერემსომეხთა
, “. -მარიამდედოფალიბაგრატისდედაბიზაშვილ . მამიდაშვილებიგამოდიანგაგიკიდამარიამიგაგიკ (პირველისსვილიშვილისომხეთშიტაძარიმარიამნეშის ( ) მარიამისრეზიდენციასადაციხსენიებაროგორცაფხაზტა
1.ანისისსამეფოსმარიამარწუნისადმიგადაცემა
2. ანისისსამეფოსდამოუკიდებლობისშენარჩუნება
3.-საქსსამეფოსმიერანისისადმისამხედროდახმარების
გაწევა
( -?)ადმინისტრაციამანამდეგააგზავნეს
მეფეჰოვჰანესსუმბატისანდერძითბიზანტიასუნდა .გადასცემოდატერიტორიამისიგარდაცვალებისშემდეგ (1041 წელსგამეფებული II1021 გაგიკ წლისშეთანხმების
მოსცესანელთაანისიბაგრატისდედასა
მეფისაასულიიყო
დასომეხტადედოფლად
-ხელშეკრულება
-პარარელურადანაკოფიასტანჰყავსჯარიდატოვებული (1044-1045)
1045 ( მტერიქალაქშიშევიდადედოფლისგანგამოიტყუეს )ერისთვები
1045 თბილისისშემოერთება
( ) წჯაფარიგარდაიცვალაორივაჟიჰყავდათუმცამეფეს
1. ქალაქისუხუცესები
2. ქალაქისრაისები
( -3გიორგიმესიგელშიიხსენიებიანმდიდარი )მოქალაქეებიდაკავშირებულნიიყვნენქალაქისზედა .ფენასთანდიდვაჭრებთან
ქართულსომხურიკოალიციისშექმნისმცდელობა ( 1045)„-“ღტილასსაეკლესიოკრებასიტყვისგებაროგორ შეეჩერებინათბიზანტიელებისაგრესიადაუკან
დაევრუნებინათანისი
( ) სასირეთისაკასპიისრაიონიდაარყისციხისომი
~1045-46
3000ვარანგთაარმიაქართველებისმოკავშირეები
ბაშშიმოვიდნენდასასირეთისჭალისკენდაიძრნენ მეფისჯარებიანაკოფიასადახუფათისციხესთან
იდგნენ
700 . .- -. ვარანგიაღმიძვრისდანარჩენიდასსაქშიჩებაეი ბაგრატისმომხრეებიაარიანწინააღმდეგშემთხვევაში
დასსაქსასეარდატოვებდამეფე „ვარანგებიაღარდაელოდნენმესხებსდალიპარიტს “შეუტიესოქართველებიდამარცხდნენ
დაზავებზაზეუარითქვალიპარიტმა არყისციხესტანაცდამარცხდაქართველებისულა კალმახელიდაგრიგოლზეაბუსერისიდაატყვევა . ლიპარიტმასიკვდილისმუქარითმოსთხოვაციხეების , /.ჩაარებამაგრამმხოლოდარტანუჯსდაეუფლა
1072- . წელსმეფემეორედაღარუნდაეკურთხებინათ .ერთხელრუისისტაძარშიუკვეაკურთხეს „ “დაყომშვიდობითზამთარიერთიდაზაფხულისანახევარი
, გიორგიმეფემანსძლოსიკეთითასიბრძნითა
( )სვანებიეგრისისგანიყვნენშევიწროვებულები „ გიორგიმდაიმოჩილაგანმდგარიფეოდალებიმატიანე “„
დაძვირუხსენებლიქმნა
, ძესსამშვილდეუბოძამისვაჟსლიპარიტს
ვარდანსვანთაერისთავმაასკალანადაუთაღობო
)“. ჯაყელთაივანესსიტყვითუბოძამიიღოივანელიპარტისძეკვლავგანუდგამეფესგიორგიმეფე ქუთაისიდანწავიდასამცხეშიდა მესხთაჯარითსამშვილდეს . .მიადგაკახთამეფეარსართანიცეხმარებოდა
სემწეობითლიპარიტსლოწობანიწაართვესდასამეფოს
მეფეჯავახეთშიგადავიდასადაცივანელიპარიტისძესტან
, შეთანხმებადადოერთგულებაშეჰფიცესფეოდალებმადა
სანაცვლოდკლდეკარისადასამშვილდესერისთავად იქნა
დამტკიცებული
1074წელსკიდევგანდგაივანედაგიორგი მეორეს
მეციხოვნეებსგამოსტყუაქალაქიგაგიდაგანძისპატრონ .ფადლონსგადასცაგარკვეულსაფასურად
-(1072-1092) მალიქშაჰისაქართველოსკენწამოსულსივანემ
„ თავისიშვილილიპარიტიდაახვედრადაშეაწყნარა , “სულტანსადადაყომისთანამცირედიხანიდაგამოეპარა .ამსაქციელიგამომალიქშაჰმაპირველადსამშვილდეაიღო საქართველოდანწასულმაგანძაში სარანგი დანიშნათავისი
ფარცხისისბრძოლა
-1075_?
-მალიქსაჰისმიზანიამიერკავკასიაშიგანძისსაამიროს ( ) . არანისდამორჩილება
სარდალი
() ბიზნატილეთასაქართველოდანწასვლადაკარისყარსის ( სამეფოსგიორგიმეორესთვისგადაცემაბიზანთილებთან )ურთიერთობისდათბობა
-მალიქშაჰთანდაზავებითმიიღომისცანკახეთჰერეთიც - ( ჯარიგამოაყოლადავეჯინისციხესალყაშემოარტყაბაგრატ მეოთხემთავიდანესციხედაბოჭორმასციხედაიკავამაგრამ შემდეგგანძისათაბაგფადლონისსანაცვლოდკახთამეფეს ) . გადასცაციხესალყამოხსნადადასსაქშგადავიდა -?„ , მიზეზიხოლომეფესამოეხსენანადირობაიაჯამეთისაარა , რაზრუნვიდასხუასაარცაელოდააღებასავეჯინისასადა , , , კახეთისაარამედლაშქართათურქთასარომელჰყვამისცა , ნიჭადსუჯეთიდაყოველიქვეყანაიორისკუხეთითავად
ნადირობარომნდომოდააქაციყობევრიადგილი
2.ეშინოდასელჩუკებითუასაცგააკეთებდნენციხის აღებისშემდეგ
გამოსავალიკახეთისაოხრებაშიმონაწილეობაარრ
მიიღოდაგაეცალა
აღსართანითავადეახლამალიჰშაჰსდატერიტორია ( )შეინარჩუნაშაჰმატავიდანგააჩუქამიწა --აფხაზეთისმეფისმფლობელობაშიზედაზნისციხეც
კახეთისსემადგენლობაშიგადავიდა , გიორგიკესაროსიდავითისევასტოსი
- ..1148 .1152 .-ყიასადდინმასუდზეგაათხოვესდაახგარდ , შედეგსულეიმანშაჰსუნდაშეერთოცოლადმაგრამ შეთქმულებისშესახვეგაიგო
1. შეკითხვა
2.1125 29-30 6 წლიდანწმართვასდემეტრედათვით მოდისდავითი
3. ისეთი რაშეატყო დავითმამამისრომტახტიდან ?გადააგდო
4. ანმისიექვსითვითმეფობარაღაიყო
5. რატომარგაამეფესდავითისსიკვდილისშემდეგმისი ძე ()?დემეტრედემნა
მაჩეველიძისაუმცროსისასამლარწველიმკიცხველიიქმნა “ვითარისაკიიაკობისა
-მაჩეველი
არცისარისცნობილითუჰქონდადავით
“
თუავადმყოფობდადავედრებისაშემასმენელმან
ღმერთმანდავითისდღეთაშემცირებითასრულყოპირველ
“დემეტრეკიცხავდადავითსქირდვადაგდება .
, ძვქართულისლექსიკონშიკიცხვაგმობადაცინვასაცინრად
IX.სძეგლიმამიდანუფროსძეზეგადადიოდა
XII.20- . სიანწლებშიამწესისსეცვლისსაკითხიდადგადავის “ ანდერძიძმამისიგაზარდოსდათუინებოსღმერთმანდა , “ვარაგიყოსცუატაშემდგომადმისსაჰყოსმამულსაზედაცვატაათრაქაშარაღანიძისასულისგურანდუხრისგან
. ჰყავდადავითაღმაშენებელსდავითისგარდაცვალების 7 .
თავდაყირააყენებდამეფობისწესს , იქნებიმქვეყნისკენმიმავალგზაზემდგომსსურვილი გაუჩნდათავისინაბოლარაშვილისთვისმეფობისპატივი
რატომაითვალწუნადავითმეხუთემმამამისიდემეტრე I .პასუხიარგვაქვს
, სრაიმენაკლიან
დროსისწლისიქნებოდა
ცვატასდედამამისგარდაცვალბისშემდეგიერუსალიმში , წასულაქართველთადედათანასტერშიმონაზვნად .აღკვეცილეა
45000ყივჩაღიიქნებამძალებმააიძულესცვლილების .
1130-წცვატამსცადამეფობისხელსიაღებამაგრამ (12 -5- )დემეტრემდაამარცხაწლისცვატაწდემეტრემეფობდა
1. ვარდანდიდიცნობითმამამისისმიერდასჯილიივანე აბულეთისძისშვილითირქანიამირსპასალარად
2. ( 12-13 სომეხიიშხანებისაღზევებამხითარგოშისსომეხი )
3. -განადიდათბილისისსატრაპივასაკიიშხანვაჰრამის -შვილიდამისიძმებისახელადქურდიდასარგისი
4. (თავისთანიხმოკვირიკედავითაგრატუნისძედავით აღმაშენებელმალორესწრედმათწაართვადაისინი )სომხეტშიგაიქცნენ
დემეტრესდროსლორეორბელებსეკავადავითმაკი
კვირიკიანელებსდაუბრუნა -?
ორბელებმამოწამლესშეიძლებადავითი გარდაცვალებამდედაიბარა
„ ‘ წინდაიდოთავადიხატიდაგანმაცხოვებელიჯუარიდა
“ სანამსრულწლოვანიგახდებოდადემაგიორგისემართა
,
ანდერძისმიხედვითგიორგივერგამეფდებოდამალევე დაიწყოგადაბირებაკათალისკოსდიდებულებისმაგრამ ორბელებისშვილებსვნესდალიპარიტისრიდიჰქონდა -დემნაუფლისწულსსიმამრიივანერბელიეხმარებოდა , აზერაიჯანისდახმარებისსათხოვნელადმაგრამსანამ
.მოვიდოდაძალამანამდეგიორგმშეძლოდამარცხეა -შვილისგარდაცვალებისშემდეგდემეტრემთანამოსაყ
1156 გიორგიდანიშნათავადგელათსმიაშურადა გარდაიცვალა
გიორგი IV() ლაშა
1192-1193.-1223 .დაბგარდ
1206 დავითსოსლანიგარდაიცვალა
13 წლისლაშატამარმათანამოსაყდრედდასვაპირველილაშქრობაგანძისათაბაგისმიმართ (თამარისგარდაცვალებისშემდეგყმობისგანთავის )დახსნასურდა
ლაშქრობასაქართველოსგამარჯვებითდასრულდა
ყმადნაფიციქვეყანახარკსიხდიდნენ
საჭიროებისამებრჯარისგამოყვანა
კონფლიქტი
შიდაკლასობრივიდაპირისპირება
ამირსპასალარიივენეათაბაგი
-4000ლაშასგადაწყვეტილებაიანირაზმითმტკვრის
მხრიდანგარშემოევლოქალაქისთვისდაადგილი .შეერჩიაიერიშისთვის , , ყვარყვარეჯაყელმაბიბილაგურკელმაბოცობოცოს ძემ ( , ქალაქშიქალებისწივილისხმაბრძოლისხმაური
ქართველთაბანაკამდემიაღწია
( ამირსპასალარიივენეათაბაგსარესიმოვნამეფის ) „ დამოუკიდებელიმოქმედებამეფესსურდანებითა
.( ცხენიდანჩამომხტარიყოდაბოდიშიმოეხადაესიყო )მისისისუსტისპირველიგამოვლინება II
„განისორნავაზირნისანატრელისადედოფლისადა
, მეფისათამარისწესთამასწავლელნიშეიყვარა
ქრისტიანულმორალისთვისმიუღებლადთვლისისტორიკოსიდაამისგამოისრისხვარაცსაქსდაატყდა .
ცოდებსაბრალებს
რინდები
„ , ლომიძალითადაუმანკოგონეითამოყვარული
, ყოველთაკაცთადიდთადამცირეთამთავრთამათითა
, პატივითამონაზონთადამღვდელთამათითა
, ,პატივითამშვიდიდაგანურისხებეიპატივითა
, მონაზონთადამღვდელთამათითაპატივითამშვიდი
თანამოასაკენი
, ,დაგანურისხებელიბუნებითაშვიდთასამეფოთამეფე ,მონისაცაერთისამათარახისაარამკვრელი , მშვილდოსანიდაცხენოსანიგულოვანიდა :.
შემმაღტებელი
მაგრამბოლოდროსიგიმიდრკასიბოროტედ “თანამიყოლითაუწესოთაკაცტალაშაიორგიმემატიანედადებიტადაფასებს
-, ჟამთააღმწერელიპირიქითდასაწყისსიდადებიტად საუბრობსსემდეგმუქფერებშიგვიხატავსლასას
„“-რინდსაპრსულადდამამცირებელიმნიშვნელობისაა , , ,დააღნიშნავსმოქეიფესლოთსუდარდელსცბიერს .მატყუარას
სინამდვილეშიისინიიყვნენსულსხვათვისების . მრწამსისადასეხედულებისპირებიარსცნობდნენ
, ორთოდოქსულრელუგიებსარცისლამსდაარც
. ქრისტიანობასღერთღანდაკავსირებისსასუალებად . რვინისსმადაქალებისსიყვარულიმიჩნდათისინი
ადამანურთავისუფლებასქადაგებდნენდაარსწამდატ .რელიგიურითვითგემადაასკეტიზმი
(--(938-1-37) ფილოსოფოსიიბნსინაევროპასიავიცენას
3. , პოეტიმათემატიკოსიდაფილოსოფოსიომარ (1048-1122)ხაიამი
4. , - (1320-1389)-ლირიკოსიპოეტიჰაფეზი
ღვინისკულტსაიდიალებდნენდამასამქეყნიური
ბოროტებისგანადამინაისგათავისუფლეაბის .საშუალებადმიიჩნევდნენ
ჟამთააღმწერელი - , მეფესშეუყვარდაერთერთიქვეშევრდომის . ,ველისციხელიაზანურისცოლოსასახლეშიწამოიყვანა მაგრამკათალიკოსმადადიდებულებმამასზე
, - , ამქალთანვაჟიშვილიშეეძინადავითიამისმიუხედავად დიდებულებმამასზედაქორწინებისნებაარმისცესდაისევ .
საგარეოპოლიტიკურივითარება
მისიმეფობისბოლოწლებშიყმადნაფიცმაქვეყნებმასცადეს
.1219 -.
დამოუკიდებლობისმოპოვებამეფემსამხდას ილაშქრადააიროოროტნიდასხვაციხეებინახიჩევანამდე -ხლათისსულთტანიდაამარცხადადაიმორჩილაკარნუ
ქალაქიც
III -ჰონორიუსეპისტოლეგაუგზავნა V -(1217-1221)ჯვაროსნულილაშქრობა
.ეგვიპტისწინააღმდეგიყომიმართული
ჯვაროსნებსშორისგავრცელდახმარომლაშამესლაქრობა .დაიწყო
-
ფრანგირაინდიდებუაბეზანსონისარქიეპისკოპოსისადმი .გაგზავნილთავისწერილში
სადაცსაუბრობსთამარისდედოფლისნეშტსატარებდა 16 -?
მონღოლები
- . თათარმონღოლებიცენტაზიისვრცელველებშიმომთაბარე , 11-12 ტომებიიყვნენროელებიჯჯერკიდევპატრიარქალური .წყობილებისპირობებშიცხოვრობდნენ
მონღოლებისლაშქრობასაქართველოში
მუჰამედი
- .ხორეზმელებმაისარგებლესთურქსელჩუკებისდასუსტებით (1200-1220)
ჯებედასუბუდაიდაადევნახორეზმსშაჰსდადაავლა , დასავლეთისქვეყნებისდაზვერვაცდევნილმამუჰამედმა - , კასპიისზღვისერთერთკუნზულსშეაფარათავისადაც
, 1220 -მალეგარდაიცვალალაშქრობაგააგრძელესდაწსაქ შიშემოიჭრა
. - . მდიარაქსისაქსსამხსაზღვარისანაპიროვარამგაგელის 10000 საერისთავოსიშეიჭრნენშეეგებამტერსდა .დაამარცხდა
გამარჯვებისმიუხედავადსაქსიარდარჩენილან
- -
გამოსაზამტრებლადმურანისენწავიდნენუკანგაბრუნებულმონღოლებსლასაგიორგიდაედევნათავისილაშწრით
„ შექცეულთამიწიაბალისწყალთაზედადაპირველი “წყლულებამათგანიქმნა
ლაშამაზერბაიჯანისილდეგიზიანგამგებელსუზბეგსდა ხლათისპატრონსმალიქაშრაფსმონღოლებისწინააღმდეგ . ერთიანიზალითგამოსვლაშესთავაზაესამბავისიტყვესდა
1221 .წისევსაქარტველოსკენდაიზრნენ
( ხუნანისველზემოხდანაწილიიბრძოდანაწილს
საქსსიღრმეშიარშეიჭრნენაშირვანისკენდაიძრნენდა . სემდეჰსემახააირესშემდეგგაიარესდარუბანდიდა ყოვცაღეთშიგადავიდნენ 1123 . წელსმდკალკასთანრუსთადაყოვჩაღთა .გაერთიანებულილაშქარი 1223 18/01 , წგარდაიცვალალაშაროგორცჩანს .მონღოლებტანბრძოლაშიმიღებულიჭრილობით
ასაფრებდნენ
1123 თებერვალიცერემონიალიჩატარდა
ქორწილიარზრუმისმფლობელისმუღისედდინთორღელ
- შაჰისძეზეღიასედდინზე
შვილებითამარიდადავითი
წვრილიომებისაქმარცხდებოდა
-ჯალალედდინიმხედარმთავრულინიწიჰქონდამაგრამ
პოლიტიკაშისაბედისწეროშეცდომებიდაუშვა , მდიდარნადავლსაღუქვამდაყველასვინცქრისტიანებს წინააღმდეგილაშქრებდა
-140000ჟამთააღმწერელი
სომეხიისტორიკოსისებასტაცი ( ) ფეოდალურიქიშპობაქართველებსშორისსაბოლოოჯამსი დასუსტებულიდახვდაკავკასიამონღოლებს
200000
გარნისისბრძოლაწ
1225
ზაფხულიქალაქდვინისმოოხრებადაიწყო
(60000) სარდლობაივანეათაბაგსჩააბარალასქრის
მოსვლასელოდენეჯაალედდინმა
ჯარი
მემარჯვენეებიიმერაფხაზნი
მემარცხენეებსჰერკახნი
მეწინავეებსმესხთორელნიშალვადაივენე
ახალციხელებითორელტაგვარიდან
ახალციხელებმადახმარებისთვისმიმართეს ამირსპასალარსდასადროშოსჯარისმისველიებასთხოვაჟამთააღმწერელიათაბაგისახალციხელტდმიშურითხსნის
ქიშპისშესახებსაუბრობსსომეხიწყაროებით
ახალციხელებსცხენებიცმოუკლესხმლებიცდაემტვრათ
იავნეკლდიდანმოწყვეტილამლოდმადაიტანადა , დაიღუპახოლოხვარაზმელემასემოარტყესალყადატყვეტ
თბილისისაღება
თბილისისკენარდაიძრადვინიაიღოთავრიზსწავიდა
რადგანმიიღოცნობარომიქმისწინააღმდეგაჯანყება
მზადდებოდა დეკემბერსითბილისისაკენდაიძაშალვატანახლდა დიდებულესტყვეტჩავრდნილსპატივიმიაგოდა
ადარბადაგანსიქალაქებიცმისცასამფლობელოდ
.მოლაპარაკებებისცადა
რუსუდანსითხოვდაცოლადდაგაერთიანდებოდნენ მონღოლებისწინააღმდეგ , ქართველებსმოუწვევიათალანტალეკტადაყივჩაღთა დამხამრეჯარები
1.რუსუდანმადადაქალაქიდატოვადამემნადაბოცო ჯაყელებსდაავალადაცვა
„ “_1226 9/03 თბილისსჰქონდაგანძისკარიწლისმემნაჯაყელი მოკლესლალატით. ბოცოჯაყელიისნისციხეშიჩაიკეტა
ჯალალედდინისბრზანებითსიონისეკლესიისგუმბათი მოუნგრევიათდაიქმისიტახტიდაუდგამთსაიდანაც
თვალყურსადევნებდნენქალაქისაოხრებასდა . აწიოკებასტაზღიდანგამოუტანიათხატებიდაქართველდა სომეხქრისტიანებსხატებისგანადგურებაფეხით 100000
უამრავისიმდიდრეიგდესხელთამსიმდიდრისაღსაწერი
ნუსხებისშესადგენადგრაგნილთამთებიცარ
კმაროდამაჰმადიანებიცარდაუნდვიატდაამ უკანასკნელებსსანანებელიგაუხდათქართველების
ღალატი
.
ქვეყნისინტერესებიდააყენაწინადაშექტყობიდაწერილობითჯალალედდინისგეგემებისაქსფარგლებშიშემოსულმაქართველტასარდლობასთან
ანისთანმოხდაბრძოლამაგრამვერშეძლოსაბრძოლო
მანქანებიცგამოიყენესმაგრამამაოდ
ხლართსწავიდაყყმადნაფიცადითვლებოდამაგრამ .საბოლოოდამორჩილებაქართველებმავრშეძლეს .ქართველებმააცნობესსაფრთხისშესახებხლართელებს ვერცხლართიაირეს
თბილისშიდარჩენილიმაჰმადიანებიისეიყვნენ , შევიწროვებულებიხორეზმელებისბატონობითრომ .დახმარებაქართველებსსთხოვეს
1127 . გაათავისუფლესქართველებმაყმადნაფიცშაქსადა . ყაბალაშიილაშქრესამითშეშფოთებუმაჯალალედინმა - . ხლართსთავიდაანებადასაქსკენდაიძრაქართველებმა გადაწყვიტესწინააღმდეგობაარგაეწიათდათბილისი
-კოალიიისშექმნაარგამოპარვიაჯალალედინსდასაქი .დამარცხებაგანიზრახა :. , ქართველებსდაეხმარაჩრდკავკასიისადოსნიდურძუკნი . დასხვამთიელებიყივჩაღებიდანაწარმაგევთანშეიკრიბნენ . ჯალალედინისჯარიბოლნისთანიყვნენდაბანაკებულიმან ქართველებსდაასწროსანამდასახმარებლადმაჰმადიანები
მოვიდოდნენშეიტაყივჩაღებიგადმოიბირადაითანხმა 1128
ბრძოლაშიმონაწილეობაარმიეღოთწბოლნისის
ბრძოლაშიდამარცხდახლართიცამისმერეაიღო . ესიყომისიუკანსაკნელიწარმატება
123014/04
. ხლათისაღებისსემდეგმანასკერტსგასწიასემდეგ .დიარბექირისოლქშიგადავიდა
: მალეაცნობესმონღოლტაჯარმაჩორმაღუნნოინის . . მეთაურობითმდამუდარიაგადმოლახამანსცადარუმისა .დასირიისგამგებლებთანმოლაპარაკებამაგრამამაოდ
.მომხრეებიშემოეცალადაწქურთისტანშიდაიღუპა : ,გადმოგვცემენრომმონღოლთაგანგამოქცევისასსადღაც , წყაროსპირასჩასძინებოდაიგიუნახავთქურთმწყემსებს .დამისმდიდარტანსაცმელსდახარბებულებსმოუკლავთ
1231
2. დაინგრაასეულობითსოფელიდაქალაქი
3. მოსახლეობაგანადგურდაანტყვეტწაიყბვანეს
4.გადარჩენილებიაყრაგაქცევასცდილობდნენ
5. ( ყმადნაფიციქვეყნებისნაწილიჩამოშორდაბიუჯეტს )მოაკლდაშემოსავლისნაწილი
.დაარბიეს
-საქსსამეფოკარმაამგართულებულსაგარეო ,პოლიტიკურვიტარებაშიროდესაცთათარმონღოლთა , დამპყრობელიჯარისშემოსევაიყომოსალოდნელი რუმისსასულთნოსთანომისგამართვასზავისდადება
მეფემსარდალსგაუგზავნასაჩუქრებიდაწერილიდა .სთხოვდააოხრებასეეწყვიტა კავშირისგანმტკიცებისტვისთანახმაიყორუსუდანი თავისიქალიშვილიდაექორწინებინასულთნის
მემკვიდრეზე
სულტანმადაუყონებლივგამოუგზავნაფირმანითავის , სარდალსრათარუმისლაშქარისაქართველოდანუკან . , გაეყვანაქორწინებაუფროგვიანმოხდარადგან .თამარიმაშინჯერკიდევმცირეწლოვანიიყო
.დაკავშირისშეკვრაარჩია
მონღოლთალაშქრობისდაწყება 1235 - . .წელიისინიქგანძასშემოადგნენ
განძასაქსყმადნაფიციქვეყანაიყოდაამდენად
მონღოლებისმიერამქალაქისაღებასაქსწინააღმდეგ .ომისდაწყებასნიშნავდა , განზელებსუბრძოლველადდამორჩილებასტხოვეს
.შემდეგშანქორსმოუახლოვდნენმცოხვრებლებმასაქს , ამმხარისმონაპირეერისთავსვარამგაგელსსთხოვეს მონღოლებისწინააღმდეგბრძოლაში , ხელმძღვანელობამაგრამმონღოლებისგან . შეშინებულებმაარდაეხმარაქალაქიგადაწვესდა
. შემდეგგარდაბნისკენდაიძრნენუბრძოლველად .დაემორჩილნენ , რუსუდანითბილისსიახალიდაბრუნებულიიყომაჰრამ . უკანგაბრუნდათბილისისდაცვამუხაძესდაავალათუ მტერიმოუახლევდებოდაქალაქისგადაწვადაავალა -წინააღმდეგობასდიდებულებიდანმხოლოდივანე - .ყვარყვარეციხისჯვარელჯაყელიუწევდა () . მეჭურჭლეთუხუცესიიყორუსუდანისგანმიიღო . .ნებართვამონღოლებისადმიდამორჩილებისდას
გადასვლავერმოახერხესიმერეთიმთაგორიანიდა ტყიანიქვეყანაადაუწირდატმონღოლთაცხენოსან .ლაშქარსმოქმედება .ევროპასტანდარუმიანდაკავშირებისცდა , რომისპაპსჰპირდებოდამეფერომკათოლიკურწესზე .გადავიდოდადადაპაპისუზენაესობასაღიარებდა
საპასუხოწერილიწელსგამოიგზავნა
1240
რომლებსაცუნდაექადაგათრომისეკლესიისადმი
. რადგანმონღოლებსელოდათრუმისსახბრძოლა იმისთვისრომჩვენგანზურგიუზრუნველყოფილი
ჰქონოდათზავიდადებაქარტველებმაიფიქრესრომ .მათთვისაცმისღებიიქნებიდა : , ,მეფეგაგაზავნაჰერეთისერისთავიშოთაკუპრისანშე
. ავაგდავარამმხარგრძელებიმარტოსარდლებთან
მოლაპარაკებასსაკმარისადარცათბალადაპირველი
ვეზირიარსენჭყონდიდელმწიგნობართუხუცესიბათო
ყაენთანგაგაზავნაოქროსურდოში ( )მემკვიდრეობისუვნებლობისგარანტიასურდა ზავზეუარიგანაცხადესქართველიდიდებულებიუმის წინააღმდეგწაიყვანეს
სეერთებისაუცილებლობა
-124326/06
ქოსედაღისბრძოლაწ 1237 5 წელსრურდანმაწლისწინდადებულიზავის პირობისამებეტავისიქალისვულისულთნისტახტზეახლადასულმელიქყიასადდინქეიხუსრევზე .დააქორწინა
მხედარმთავრიმისკარზედარდინსარვაშიძესამხედროიყოშალვაახლაციხელისაჟიფარხადავლა ( „ “ .დარდინთანერთადწინამბრძოლადიყოგანჩენილი
თავგადასავალი
რუსტიჩელოპიზელისაკანშიჩაიწერამარკოპოლოს ---?
.1271. გრიგოლმეათესგაგზავნილიჩაეტანაწამმასთანდა
. 1275 -ბიზასთანერთადწშანგდუში „“) ზანადუყუბილაიხანისმონღოლიმაგრამჩინეთშიიყო ) მმართველისასახლე
.1243( რუსუდამაზავიითხოვამონღოლებტანწპირობა )ქვეყნისერთიანობადამეფისხელისუფლებისშენარჩუნება
რუმიმოხარკედიქცა
ბათოყაენმაქარტველთაუფლისწულისსაქსმემფის
მემკვიდრედდამტკიცებათავსვერიდოდა , .დასამტკიცებლადმტავარურდოსიყარაყორუმშიგაგზავნა . თვედასჭირდადიდიყაენიუგუდეიგარდაცვლილიყოდა . ხალიყაენიჯერარაერჩიათარავითარიცნობაარმოდოდა 1245 .დარუსუდანიდაავადდადაწგარდაიცვალა