Anna Wojnar
politycznej – nieistniejącego w wyniku zaborów państwa – próbowali osiągnąć sukcesy, uświadamiali światu o istnieniu Polski, polskiej nauki i sztuki – akcentował rektor UJ. Zygmunt Florenty Wróblewski urodził się 28 października 1845 w Grodnie. Po ukończeniu gimnazjum zapisał się na uniwersytet w Kijowie, by tam studiować fizykę. Marzenia o dalszym zdobywaniu wiedzy musiały jednak poczekać. W 1863 roku za udział w powstaniu styczniowym
4 kwietnia 1883 skroplenie tlenu, a później, 13 kwietnia, skroplenie również azotu, stało się spektakularnym wydarzeniem na skalę światową i miało ogromne znaczenie dla rozwoju nauki. Rezultaty dokonań tych uczonych, zwłaszcza w medycynie i przemyśle, są wykorzystywane na szeroką skalę do dziś. Ciekły tlen stosowany jest, między innymi, w przemyśle petrochemicznym oraz jako utleniacz paliwa w silnikach rakietowych. Ciekły azot jest powszechnie stosowany w kriochirurgii oraz w przemyśle spożywczym, ochładzane są nim również komory do krioterapii. – Trudno przewidzieć, jak potoczyłaby się dalsza droga naukowa prof. Zygmunta Wróblewskiego. W chwili śmierci miał zaledwie 43 lata. Tę wspaniałą karierę przerwał tragiczny wypadek – przypomniał rektor UJ. Późnym wieczorem 25 marca 1888, kiedy uczony pracował w uniwersyteckim laboratorium, mieszczącym się w ówczesnym Collegium Physicum przy ul. św. Anny 6, przypadkowo wylał na siebie zawartość lampy naftowej. Kiedy zapaliło się na nim ubranie, wybiegł na dziedziniec. Niestety, pomimo udzielenia mu natychmiastowej pomocy najpierw przez dwóch studentów medycyny, którzy zdołali ugasić ogień, a potem przez wybitnych ówczesnych dermatologów i chirurgów, trzy tygodnie później, 16 kwietnia
Anna Wojnar
Rita Pagacz-Moczarska
Trumna ze szczątkami prof. Zygmunta Wróblewskiego przed złożeniem w Panteonie Narodowym
wyzwania i poznawał najwybitniejszych uczonych drugiej połowy XIX wieku. Niezwykła pracowitość, dyscyplina i samozaparcie sprawiły, że jego kariera naukowa rozwijała się imponująco. W 1874 roku uzyskał stopień doktora, dwa lata później habilitację. Do ojczyzny wrócił po 13 latach emigracji. Wkrótce potem, we wrześniu 1882 roku, objął Katedrę Fizyki Doświadczalnej na Uniwersytecie Jagiellońskim. – To wówczas rozpoczął się przełomowy w jego dorobku naukowym etap. Wreszcie miał pełny dostęp do laboratorium, które doposażył o kolejne urządzenia, między innymi do skraplania gazów, które przywiózł do Krakowa z Paryża. Warto jednak podkreślić, że część aparatury, z której korzystał, konstruował często samodzielnie, dobierając parametry i właściwości stosownie do przeprowadzanych doświadczeń. W relacjach najbliższych współpracowników i uczniów pojawia się obraz uczonego, który spędzał praktycznie cały dzień, od wczesnych godzin porannych do późnej nocy w pracowni. Wytchnienie odnajdywał tylko w grze na fortepianie i poznawaniu arcydzieł sztuki – mówił rektor UJ Jacek Popiel. Zaznaczył, że naukowiec, oddając się całkowicie nauce i świadomie skazując się na samotność, rozumiał jednak, jak ważna jest praca zespołowa i swą osobowością
W uroczystości uczestniczyli, między innymi, przedstawiciele władz UJ, reprezentanci miasta i województwa małopolskiego, świata nauki i kultury, a także liczna grupa pracowników, studentów i doktorantów UJ oraz ponad stu uczniów IX Liceum Ogólnokształcącego im. Zygmunta Wróblewskiego w Krakowie
został bowiem zesłany na Sybir. Kiedy po sześciu latach, z nadszarpniętym zdrowiem, powrócił do ojczyzny, starał się nadrobić stracony czas. Studiował w Berlinie, Heidelbergu, Monachium, Zurychu, Strasburgu, Londynie i Paryżu. Uczył się z pasją, podejmował coraz to nowe
86
ALMA MATER nr 228-229
potrafił przyciągnąć do siebie innych naukowców. – I to właśnie umiejętność pracy w zespole przyniosła mu największy sukces, który rozsławił polską naukę – akcentował prof. Jacek Popiel. Pionierskie odkrycie profesorów Zygmunta Wróblewskiego i Karola Olszewskiego, jakim było
1888, profesor zmarł na skutek rozległych oparzeń. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim. Po 133 latach z inicjatywą przeniesienia jego szczątków do krypt kościoła św.św. Piotra i Pawła wystąpiła Fundacja Panteon Narodowy. 19 października