SPRAwA STAnISŁAwA PYJASA wystawa multimedialna w bunkrze Sztuki
Żeby ktoś choć raz Wdzięczny był za istnienie moje
T
IPN Oddział w Krakowie
en skromny w wymowie fragment licealnej poezji był, między innymi, impulsem do opracowania koncepcji wystawy. 7 maja 1977 w Krakowie za sprawą Służby Bezpieczeństwa w niewyjaśnionych okolicznościach zginął Stanisław Pyjas, 24-letni student piątego roku filologii
pośpiesznego śledztwa generowała inne zgony w tajemniczych okolicznościach (w celu zatarcia śladów), jak śmierć Stanisława Pietraszki czy Mariana Węclewicza. Dodatkowo sprawa anonimów pisanych przez funkcjonariuszy SB w Krakowie, które otrzymali Stanisław Pyjas i Bronisław Wildstein, zaistniała jako kolejny ewentualny motyw jego zabójstwa. A ponadto sprawa Lesława Maleszki – jak się okazało, TW Ketmana, inwigilującego krakowski SKS – i inne istotne fakty, wobec których nie sposób być obojętnym i które potęgują zagadkowość sprawy, jak i jej dramatyzm. Założeniem i celem wystawy multimedialnej, którą można oglądać do 18 października 2020, jest przywrócenie pamięci postaci Stanisława Pyjasa. W perspektywie dzisiejszej dewaluacji wartości nadrzędnych, takich jak prawda, odwaga, uczciwość, indywidualizm, nonkonformizm czy szacunek do drugiego człowieka – przeciwstawionych hipokryzji, cynizmowi, serwilizmowi i oportunizmowi, wystawa jest próbą usankcjonowania tych pierwszych jako wyznacznika działania i normy w relacjach społecznych. W cza-
IPN Oddział w Krakowie
Stanisław Pyjas, 8 września 1972
Stanisław Pyjas
sach kryzysu wartości demokratycznych, paradoksalnie tych, za które Stanisław Pyjas oddał swoje młode życie, istotne wydaje się przywołanie jego nieugiętej, odważnej, zaangażowanej postawy.
Dorota Nieznalska
polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, poeta, działacz opozycji antykomunistycznej. Jego śmierć wstrząsnęła środowiskiem, kręgiem przyjaciół i rodziną, zapoczątkowała działalność ruchu opozycyjnego w Krakowie. 15 maja 1977 ogłoszono powołanie Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie (SKS). [...] Istnieje obszerny kontekst tzw. sprawy Stanisława Pyjasa: to, kim był ten bardzo świadomy wtedy młody człowiek, oraz jego bezsensowna śmierć, która w wyniku
120
ALMA MATER nr 218
IPN Oddział w Katowicach
Schody kamienicy przy ul. Szewskiej 7
Kondukt pogrzebowy