ZAUFANIE I PRZEJRZYSTOŚĆ W CZASACH INWIGILACJI Krakowskie konsultacje w ramach projektu TATAS
N
a przełomie września i października 2019 roku odbyło się na Uniwersytecie Jagiellońskim spotkanie grupy badaczy skupionych wokół projektu Zaufanie i przejrzystość w czasach inwigilacji. Perspektywa amerykańska, niemiecka i polska (Trust and Transparency in an Age of Surveillance. American, German and Polish Perspectives, TATAS). Zespół pod kierownictwem prof. Lory Anne Violi (Wolny
wiące ważne narzędzie wewnętrznej i zewnętrznej polityki państwa? Jakie są transatlantyckie skutki amerykańskiej polityki inwigilacyjnej, zwłaszcza z perspektywy Niemiec i Polski, i w jaki sposób polityka ta jest współcześnie legitymizowana? Krakowskie konsultacje w ramach projektu odbyły się 30 września 2019 w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Stanowiły one kontynuację warsztatów, które miały miejsce 16–17 listopada 2018 w Berlinie. W dyskusji nad udoskonaleniem swoich rozważań wzięli udział przedstawiciele uczelni z Izraela, Kanady, Polski, Słowacji, Niemiec oraz Wielkiej Brytanii: Kirstie Ball (St. Andrews University), Sara Degli-Esposti (Coventry University), Shaul Duke (Ben-Gurion University of the Negev), Paweł Frankowski (Uniwersytet Jagielloński), Dominika Furtak (Uniwersytet Jagielloński), Katerina Hadjimatheou (University of Essex), Matthew Hall (Royal
Holloway University of London), Mateusz Kolaszyński (Uniwersytet Jagielloński), Paweł Laidler (Uniwersytet Jagielloński), Eric Lastic (Comenius University Bratislava), David Lyon (Queen’s University), Abel Reiberg (Freie Universität Berlin), Miguelángel Verde Garrido (Freie Universität Berlin), Lora Anne Viola (Freie Universität Berlin). Badania prowadzone przez uczestników projektu TATAS dotyczą szerokiego spektrum zagadnień, które zostały pogrupowane wokół trzech tematów: redefinicji pojęcia przejrzystości jako społeczno-politycznego narzędzia władzy i dominacji, źródeł zaufania publicznego w erze inwigilacji oraz ograniczeń instytucjonalnych dla zaufania i przejrzystości. Egzemplifikacje tych kluczowych kwestii pochodzą z wielu państw. Uczestnicy TATAS odwołują się przede wszystkim do przykładów Izraela, Polski, Słowacji, Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Niemiec. Taka szeroka perspektywa przedmiotowa i podmiotowa wpisuje się
Uniwersytet w Berlinie) i prof. Pawła Laidlera (Uniwersytet Jagielloński) został powołany w ramach realizacji projektu „Beethoven 2”, organizowanego przez Narodowe Centrum Nauki (NCN) i Niemiecką Wspólnotę Badawczą (Deutsche Forschungsgemeinschaft, DFG). Celem projektu TATAS jest krytyczna refleksja nad relacjami między inwigilacją, zaufaniem i przejrzystością. Analiza ma charakter interdyscyplinarny, choć skupia się w głównej mierze na styku bezpieczeństwa narodowego, prawa i polityki. Projekt, realizowany od 2018 roku, stawia dwa kluczowe pytania badawcze: w jaki sposób zaufanie i przejrzystość wpływają na działania inwigilacyjne rządu, stano-
112
ALMA MATER nr 213–214
Fot. Anna Wojnar
Wykład uczestnika projektu TATAS prof. Davida Lyona, wybitnego socjologa i prawnika, dyrektora Surveillance Studies Centre podczas inauguracji roku akademickiego na WSMiP
Inauguracja na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ w auli budynku Wydziału Prawa i Administracji przy ul. Krupniczej 33a z udziałem gości, uczestników projektu TATAS