PUNKT WIDZENIA
WYZWANIA W AMERYKAŃSKIM SZKOLNICTWIE WYŻSZYM estem zaszczycony przyznaniem mi srebrnego medalu Plus Ratio Quam Vis. Cieszy mnie również, że mogę podzielić się z Państwem moją opinią na temat wyzwań i perspektyw, jakie stoją przed szkolnictwem wyższym. Kilka lat temu zadano mi pytanie: czy uniwersytety stoją dziś u progu odrodzenia, czy też w ciągu najbliższych pięciu czy dziesięciu lat będą stopniowo osuwać się ku przeciętności – na tyle wolno, że nie będziemy musieli się do tego przyznać, lecz na tyle nieubłaganie, że z perspektywy czasu będziemy postrzegać ten upadek jako nieunikniony? To pytanie stanowi pryzmat, przez który patrzę na wyzwania w szkolnictwie wyższym. Moje rozważania opierają się na trzech głównych założeniach: (1) uniwersytety muszą wykorzystać swój potencjał do nawiązywania ponadnarodowego dialogu w czasach, gdy inne instytucje napotykają na tym polu na znaczne trudności, (2) w przyszłości konieczna będzie ścisła współpraca pomiędzy uniwersytetami a przemysłem oraz (3) misją uniwersytetów musi być wykształcenie nowego pokolenia liderów i przywódców. Wiele badań wskazuje na fakt, że uniwersytety tracą na zaufaniu wśród społeczeństwa. Sondaże amerykańskiego Instytutu Gallupa z lat 2015–2018 pokazują, że zaufanie dorosłych Amerykanów wobec szkolnictwa wyższego spadło z poziomu 57 do 48 procent – to pierwszy przypadek w historii sondażu, kiedy wartość ta spadła poniżej 50 procent. Największe wyzwania czekają nas w trzech obszarach, które nazwałem Wielkim Upadkiem, Wielką Niewiedzą oraz Wielkim Rozdrobnieniem. WIELKI UPADEK Współczesna demografia nie sprzyja amerykańskim uczelniom. W latach 2025–
2030 liczba osiemnastolatków spadnie o 17 procent, co obniży liczbę studentów pierwszego roku o około 450 tysięcy osób. W Stanach Zjednoczonych większość studentów nie pokonuje zbyt dużego dystansu, by dotrzeć na uczelnię. Dotyczy to również najlepszych uniwersytetów w kra-
Adam Koprowski
J
Prof. John D. Simon
ju, jako że połowa ich studentów mieszka nie dalej niż 300 kilometrów od miejsca, w którym studiują. By zapewnić sobie optymalną liczbę studentów, uniwersytety będą musiały zachęcić do studiowania młodych ludzi z całego świata, oferując przyjazne otoczenie dla podlegającej nieustannym zmianom etnicznym, społecznym i ekonomicznym populacji studentów. WIELKA NIEWIEDZA W USA studenci z pokolenia Z, czyli urodzeni pomiędzy rokiem 1996 a 2012, zaczynają właśnie pojawiać się na naszych kampusach. Są oni mniej skłonni do podejmowania ryzyka niż przedstawiciele poprzedzających pokoleń. Niezbyt interesują ich książki i gazety. Wolą uczyć się w praktyce niż w salach wykładowych. Oczekują, że będziemy korzystać z najnowszych osiągnięć techniki. Chcą aktywnie uczestniczyć w procesie nauczania.
Nie zależy im szczególnie na kontaktach osobistych – wolą używać smartfonów. Zastanówmy się chwilę nad ich aktywnością w mediach społecznościowych i niechęcią do bycia biernymi odbiorcami. Często przyglądałem się grupom studentów w sytuacjach, które nazywałem „doświadczalnymi”. Członkom tych grup zdawało się, że znają się wzajemnie, bo obejrzeli swoje profile w mediach społecznościowych. W trakcie spotkań okazywało się jednak, że muszą zapomnieć o tym, co myśleli, że muszą – innymi słowy, odrzucić wiedzę z internetu i poznać się naprawdę jako ludzie. W takich sytuacjach studenci byli zmuszeni skonfrontować swoje wizerunki z mediów społecznościowych z tymi rzeczywistymi. Musieli odbywać trudne rozmowy i poznawać odmienne opinie. Musieli też nauczyć się, że nie każdy może przewodzić grupie i że często najlepsza grupa to ta najbardziej zróżnicowana. Kiedyś mówiliśmy studentom, że doświadczenia uniwersyteckie przygotują ich do kariery zawodowej. Ale jakie znaczenie ma to w czasach dynamicznego rozwoju techniki, gdy nasza młodzież dowiaduje się, że o połowie zawodów, które będą wykonywać w przyszłości, dzisiaj jeszcze nikt nie słyszał? Ogromne tempo zmian powoduje, że studenci będą musieli nastawić się na ciągły rozwój i przystosowywanie się do zmian zachodzących w społeczeństwie i w ich miejscach pracy. Nie możemy się oszukiwać: nie wiemy, w jaki sposób zmieni się nauczanie na uniwersytetach. Przytoczę zdanie z artykułu Artificial Intelligence Will Transform Universities. Here’s How [Sztuczna inteligencja zmieni uniwersytety. Oto jak], napisanego przez Marka Dodgsona i Davida Ganna dla Światowego Forum Ekonomicznego (9 sierpnia 2017): Poprzez swoje genialne odkrycia uniwersytety
ALMA MATER nr 211
27