20-LECIE KOMPUTEROWEGO KATALOGU ZBIORÓW BIBLIOTEK UJ 2014 mija 20 lat od powstania Komputerowego Katalogu Zbiorów Bibliotek UJ (KKZB UJ) – centralnej bazy katalogowej Uniwersytetu Jagiellońskiego, dostępnej w trybie on-line* 24 godziny na dobę, przez siedem dni w tygodniu, początkowo przez telnet, a od 1998 roku za pośrednictwem przeglądarki internetowej. Z dniem 3 stycznia 1994 wprowadza się nowe zasady gromadzenia i opracowania zbiorów z zastosowaniem następujących modułów VTLS: AFAS (Acquisition and Fund Accounting System), Cataloging, Authority Control – głosi okólnik nr 5 z 1994 roku (B-1a/5/93/94), podpisany przez dr. hab. Krzysztofa Zamorskiego,
108
alma mater nr 168
ówczesnego dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej. Wtedy to Biblioteka zakończyła katalogowanie bieżącego wpływu dokumentów bibliotecznych na kartach katalogowych i rozpoczęła tworzenie katalogu komputerowego. Rok wcześniej, dzięki amerykańskiej dotacji Andrew W. Mellona, dofinansowaniu z KBN i wsparciu władz rektorskich, Biblioteka Jagiellońska zakupiła sprzęt komputerowy, serwer, który nazwano fridge (HP 3000, system operacyjny MPE iX, system bazodanowy TURBO/IMAGE), i stacje robocze oraz oprogramowanie – składające się na system biblioteczny Virginia Tech Library System (VTLS Classic – 1992 Release).
Sala katalogu podstawowego w Bibliotece Jagiellońskiej
Do nowej wersji oprogramowania VTLS/Virtua (z przeglądarką internetową Chameleon iPortal) baza KKZB UJ została przeniesiona 22 września 2003 i od tej pory utrzymywana i dostępna jest w kolejnych wersjach tego oprogramowania, obecnie na serwerze jadwiga (Oracle SPARC T41, zakupionym w 2013 roku), a program Virtua iPortal, umożliwiający czytelnikom korzystanie z KKZB UJ – na serwerze pka (Sun Fire V20z). Uwagę zwraca fakt, że obecne serwery są znacznie mniejsze niż pierwszy serwer obsługujący KKZB UJ. Katalog komputerowy
Mateusz Górecki
W
Rozpoczęcie tworzenia katalogu komputerowego wiązało się ze zmianą dotychczasowej filozofii katalogowania. Karta katalogowa (główna), opatrzona sygnaturą, dotyczyła zazwyczaj jednego egzemplarza dzieła – rekord bibliograficzny, podstawowy element danych w katalogu komputerowym, sporządza się jeden dla danego wydania dzieła, a do niego podpina się tyle rekordów egzemplarzy zawierających sygnaturę, ile egzemplarzy danego wydania posiadają poszczególne biblioteki. Rekord bibliograficzny zawiera, między innymi, opis bibliograficzny dzieła i wszystkie hasła (autorskie, tytułowe, także przedmiotowe), które umieszczane przez oprogramowanie w indeksach, umożliwiają wyszukanie tego opisu. W ten sposób katalog komputerowy łączy w sobie katalog alfabetyczny i katalog przedmiotowy. Co więcej, katalog komputerowy zastępuje tradycyjne katalogi, tworzone odrębnie dla różnych typów dokumentów, ponieważ opisy książek, czasopism, rękopisów, starych druków, ikonografii, muzykaliów etc. mogą w nim koegzystować. W bazie KKZB UJ znajdują się opisy bibliograficzne głównie książek i czasopism, ale również druków muzycznych, dokumentów elektronicznych (także born digital), dokumentów kartograficznych,