prawna ze szczególnym uwzględnieniem symboli władzy monarszej, ikonografia historyczna. Ważną rolę odgrywa także edytorstwo źródeł. Wymienione badania obejmują szeroki zakres chronologiczny, od średniowiecza do XX wieku. W Zakładzie prowadzone są także prace zespołowe integrujące pracowników. W latach 1994–2005 pod kierunkiem Wojciecha Drelicharza dokonano inwentaryzacji inskrypcji i herbów na Ukrainie. W roku 2004 ukazał się pod jego redakcją pierwszy tom Inskrypcji polskich grobów na cmentarzach Podola, a w latach 2005–2009 – cztery tomy wydawnictwa Pomniki epigrafiki i heraldyki dawnej Rzeczypospolitej na Ukrainie. Doktor Piotr Rabiej wydał w ramach tej serii inskrypcje z Kamieńca Podolskiego, a dr Andrzej Marzec z ziemi przemyskiej. Od 1999 roku prowadzone są prace nad współczesną heraldyką samorządową. W 2004 roku ukazała się na ten temat książka Wojciecha Drelicharza i Zenona Piecha Dawne i nowe herby Małopolski, obecnie gromadzone są materiały do drugiego tomu. Profesor Zenon Piech jest współorganizatorem ogólnopolskich konferencji na temat polskiej sfragistyki, współwydawcą trzech tomów materiałów konferencyjnych; tom czwarty ukaże się w 2013 roku. Pracownicy Zakładu realizowali bądź realizują granty badawcze na temat znaków władzy i państwa polskiego (Zenon Piech), inwentaryzacji zabytków epigrafiki i heraldyki na Ukrainie oraz ich digitalizacji i udostępnienia w internecie (dr Wojciech Drelicharz, dr Piotr Rabiej, dr Andrzej Marzec), rozwoju osadnictwa w ziemi lwowskiej w średniowieczu i czasach wczesnonowożytnych (dr Marzec), dokumentów unii horodelskiej (grant realizowany we współpracy ze stroną litewską – dr Piotr Rabiej). Badania Zenona Piecha koncentrują się na sfragistyce, heraldyce, archeologii prawnej, a zwłaszcza na symbolach władzy monarszej, epigrafice i ikonografii
42
alma mater nr 155
historycznej w średniowieczu i epoce nowożytnej. Problematyce tej poświęcił dwie książki: Ikonografia pieczęci Piastów (1993) i Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów (2003), oraz liczne artykuły. Interesuje się też wizualną propagandą kultu świętych, dziejami Orła Białego, sfragistyką i heraldyką miejską oraz symboliką Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obszary badawcze Wojciecha Drelicharza obejmują średniowieczne dziejopisarstwo, dyplomatykę, epigrafikę i heraldykę. Rezultatem tych badań jest monografia Annalistyka małopolska XIII–XV wieku. Kierunki rozwoju wielkich roczników kompilowanych (2003) oraz Idea zjednoczenia królestwa polskiego w średniowiecznym dziejopisarstwie polskim (2012). W tym nurcie mieści się edycja pierwszego tomu Monumenta Paleographica Medii Aevi, obejmującego najstarsze polskie dokumenty (publikacja w języku francuskim, Wydawnictwo Brepols). Prace dr. Piotra Rabieja skupiają się na dyplomatyce średniowiecznej, w powiązaniu z paleografią i historią kancelarii książęcych, heraldyce, epigrafice oraz dziejach Uniwersytetu Jagiellońskiego w średniowieczu. W przygotowaniu do druku znajduje się monografia Dokumenty i kancelaria Bolesława Wstydliwego, księcia krakowskiego i sandomierskiego. Doktor Andrzej Marzec zajmuje się problematyką władzy królewskiej oraz elit urzędniczych i ustroju państwa w średniowieczu, geografią historyczną i epigrafiką. Opublikował książkę Urzędnicy małopolscy w otoczeniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego (1305–1370), był też współredaktorem opracowania Król w Polsce XIV i XV wieku (2006). Zainteresowania dr. Marcina Starzyńskiego skupiają się na średniowiecznych dziejach Krakowa i mieszczaństwa krakowskiego, dziejach cystersów, ze szczególnym uwzględnieniem klasztoru
w Mogile, działalności Stanisława Samostrzelnika oraz sfragistyce i heraldyce. Jest autorem książek Herby średniowiecznych opatów mogilskich (Kraków 2005) oraz Krakowska rada miejska w średniowieczu (2010), a także wydawcą Spisu dochodów miasta Krakowa z 1500 roku (2009). W ponadstuletnich dziejach Zakładu zgromadzono dużą specjalistyczną bibliotekę z zakresu nauk pomocniczych historii i mediewistyki oraz pokaźnie zbiory stanowiące podstawę dla prac prowadzonych w Zakładzie. Tworzy je unikalna kolekcja fotografii średniowiecznych dokumentów polskich oraz innych źródeł rękopiśmiennych, zbiór odlewów pieczęci, kolekcja numizmatyczna, zbiór map i atlasów. Zbiory Zakładu Nauk Pomocniczych są skatalogowane i udostępniane w czytelni. Zakład prowadzi rozległą działalność dydaktyczną: na studiach licencjackich, magisterskich i doktoranckich, dla studentów historii oraz historii sztuki i archeologii. Oprócz kursowych zajęć z nauk pomocniczych historii prowadzone są także specjalistyczne zajęcia z paleo grafii, edytorstwa źródeł, muzealnictwa i numizmatyki. Seminarium doktorskie Zenona Piecha liczy ośmiu doktorantów, zajęcia odbywają się raz w miesiącu. Pracownicy Zakładu ściśle współpracują z Kołem Naukowym Historyków Studentów UJ. Zenon Piech jest opiekunem Koła, a pracownicy Zakładu opiekunami sekcji. Zakład współpracuje też ze szkołami średnimi. Zenon Piech organizuje od 15 lat fakultet humanistyczny dla Liceum Ogólnokształcącego w Ustrzykach Dolnych, a przez kilka lat koordynował cykl wykładów pracowników Instytutu dla VI Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie. Pracownicy Zakładu angażują się również w naukowe i organizacyjne przedsięwzięcia poza Instytutem Historii. Zenon Piech jest członkiem komitetu redakcyjnego „Studiów Źródłoznawczych” oraz „Krakowskiego Rocznika Archiwalnego”. Wojciech Drelicharz i Mieczysław Rokosz są członkami Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Piotr Rabiej jest prezesem Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, a Andrzej Marzec członkiem jego zarządu. Marcin Starzyński jest członkiem rady redakcyjnej czasopism „Cystercium Mater Nostra” oraz „Medieval Chronicle Society”. Piotr Rabiej jest konsultantem Komisji do Oceny Podręczników Szkolnych PAU oraz