W
Uroczysty moment wręczenia prof. Kazimierzowi Sowie księgi pamiątkowej
został także członkiem Zarządu Głównego i prezydium Zarządu PTS. W 1965 roku rozpoczął pracę w Śląskim Instytucie Naukowym w Katowicach. Uniwersytet Jagielloński przez wiele lat pozostawał zamknięty dla Jubilata – sprzeciw Komitetu Uczelnianego PZPR był zdecydowany. Zresztą cała naukowa droga Profesora naznaczona jest, z jednej strony, silną niezależnością i odwagą w wygłaszaniu swoich poglądów, z drugiej strony – skuteczną niechęcią partyjnych notabli. Objawiała się ona wyrzuceniem z pracy w ŚIN i niedopuszczeniem do otwarcia przewodu doktorskiego w 1968 roku, jak również kłopotami przy habilitacji. W 1968 roku rozpoczął pracę w krakowskim oddziale Instytutu Gospodarki Mieszkaniowej (IGM) w Warszawie. W trakcie swojego krótkiego zatrudnienia w IMG (pracował tam przez rok, następnie jeszcze dwa lata na pół etatu) zrealizował badania nad strukturą społeczno-demograficzną ludności dzielnicy Stare Miasto w Krakowie (tzw. kwartał XVI). W 1969 roku Kazimierz Z. Sowa przeszedł do pracy w Spółdzielczym Instytucie Badawczym w Warszawie, który był swoistym przytułkiem dla „zdolnych niepokornych” (kolegami prof. Sowy w tamtym instytucie byli m.in. Wiesław Chrzanowski, Jerzy Ozdowski, Jerzy Kleer czy Jan Grosfeld). Powierzono mu misję zorganizowania oddziału w Krakowie, który szybko utworzył i którym kierował
Prof. Kazimierz Sowa
przez kilkanaście lat. Nie porzucił jednak nauki – w międzyczasie doktoryzował się na UJ (1971), a następnie uzyskał habilitację (1977). Doktorat, zatytułowany Studenci pochodzenia wielkomiejskiego. Środowisko społeczne jako czynnik socjalizacji, napisał pod kierunkiem prof. Pawła Rybickiego. Praca habilitacyjna Wstęp do socjologicznej teorii zrzeszeń stała się pod koniec lat 70. podręcznikiem w kilku akademiach ekonomicznych i uniwersytetach, ale również klasyczną już pozycją we współczesnej socjologii polskiej. Uwzględniając kontekst polityczny tamtych czasów, była pozycją wyjątkową, wręcz zdumiewającą, dotyczyła bowiem zrzeszeń, które od zawsze były uznawane za filary wolności i demokracji. W tamtym czasie prof. Sowa publikował także w „Tygodniku Powszechnym” i „Zna-
Anna Wojnar
1967 roku nakładem Państwowego Wydawnictwa Naukowego ukazała się monografia młodego krakowskiego socjologa Kazimierza Z. Sowy pod tytułem Dom studencki jako środowisko społeczne: na podstawie badań prowadzonych w Domu Studenckim „Żaczek”. W następnych latach Kazimierz Z. Sowa opublikował kilka poważnych prac w PWN, „Studiach Socjologicznych” oraz innych wydawnictwach krajowych i zagranicznych – tworząc oryginalną teorię środowiska społecznego pierwotnego i środowiska społecznego wtórnego. Dokładnie 45 lat później – we wrześniu 2012 roku – ukazała się książka, którą autorzy tekstów – przyjaciele i współpracownicy – przygotowali dla Profesora: Zróżnicowanie i zmienność współczesnego świata 1. Prawie jednocześnie, 17 września, w auli Collegium Novum odbyło się spotkanie jubileuszowe z okazji 45-lecia pracy naukowej prof. Kazimierza Z. Sowy. Na spotkanie, prócz rektora UJ prof. Wojciecha Nowaka, przybyło wielu znakomitych gości, przyjaciół, współpracowników oraz studentów Profesora. Uroczystą laudację wygłosił prof. Krzysztof Frysztacki, przewodniczący Komitetu Socjologii PAN. Profesor Kazimierz Zbigniew Sowa urodził się w Krakowie w 1942 roku. Jest wychowankiem Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczniem i wieloletnim współpracownikiem Pawła Rybickiego. W trakcie studiów pełnił funkcję przewodniczącego Koła Naukowego Socjologów UJ. Jako przewodniczący współorganizował w czasie wakacji coroczne, cykliczne, studenckie naukowe sympozja socjologiczne. Dyplom z socjologii uzyskał w 1965 roku. Warto dodać, że pracę magisterską prof. Sowy przywołaną na wstępie, z entuzjastyczną recenzją Aleksandra Kamińskiego, podał do druku prof. Jan Szczepański. Profesor Paweł Rybicki już w roku 1965 zaprosił ówczesnego magistra Kazimierza Z. Sowę do Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Piętnaście lat później, w roku 1980, Kazimierz Z. Sowa został wybrany na przewodniczącego krakowskiego oddziału PTS i przejął stery kierownictwa od swojego mistrza; w tym samym roku
Anna Wojnar
MISTRZ I PRZYJACIEL
ALMA MATER nr 151
47