uruchomił studia podyplomowe nowoczesne techniki analityczne dla konserwacji obiektów zabytkowych. W kolejnym roku ich organizacji dobra opinia w środowisku przyciągnęła słuchaczy z Warszawy, Wrocławia, Poznania i... Glasgow na – wtedy już płatne – studia. W ten sposób Wydział Chemii uzyskał szansę poszerzenia oferty dydaktycznej. Więź pomiędzy chemikami a pracownikami BJ umacniały działania popularyzatorskie, takie jak organizacja wystawy Stop papyrolizie (2006), oraz wspólny udział w imprezach cyklicznych: Nocach Naukowców, festiwalach nauki czy targach książek. Chemicy prowadzili zajęcia z pracownikami bibliotek podczas szkoleń ujętych w programie WPR. Inne zadanie programu obejmowało druk serii artykułów przeglądowych w książce Kwaśny papier (2001) pod redakcją Tomasza Łojewskiego i Zdzisława Pietrzyka. Tematyce kwaśnego papieru poświęcono jeden z odcinków programu TVP Laboratorium XXI wieku (odcinek 504). Końcowym akordem WPR była międzynarodowa konferencja zorganizowana przez Bibliotekę Jagiellońską
Przeszłość dla Przyszłości (2008). Osiągnięcia programu wzbudziły zainteresowanie w największych europejskich instytucjach kultury, dr Łojewski wygłosił wykłady na zaproszenie British Museum (2007), Narodowej Biblioteki Niemiec (2010) i Narodowej Biblioteki Francji (2011). *** Problematyka kwaśnego papieru integruje naukę. Dziedzictwo kultury to domena humanistów, a chemicy i fizycy badają trwałość oraz degradację jej materialnego podłoża. Płyną stąd wnioski, jak przechowywać i rewitalizować obiekty zabytkowe, książki oraz ulotne druki, pełne wiedzy o naszej przeszłości. Nośniki informacji powinny być trwałe. Verba volant, scripta manent.
Andrzej Barański
1
Biblioteka Narodowa, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, UJ, UMK, Instytut Celulozowo-Papierniczy w Łodzi.
ski, zaś pierwszym przewodniczącym Julian Marchlewski, późniejszy profesor chemii lekarskiej na UJ, wybitny biochemik.
1906
Tadeusz Estreicher, uczeń prof. Karola Olszewskiego, otrzymał zaproszenie do objęcia Katedry Chemii na Uniwersytecie we Fryburgu w Szwajcarii.
1911
Prof. Karol Dziewoński (1876–1943) – wybitny chemik organik, objął kierownictwo II Zakładu Chemicznego UJ. Nastąpił podział II Zakładu Chemicznego na dwa oddziały: I Oddział – chemii organicznej i technologii organicznej, kierowany przez prof. Dziewońskiego, i II Oddział – chemii fizycznej i farmaceutycznej, kierowany przez prof. Ludwika Brunera (1871–1913). Karol Dziewoński kierował zakładem (oddziałem) chemii organicznej i technologii organicznej w latach 1911–1939. W latach 1920–1922 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego, a następnie prodziekana tego wydziału (1922/1923). Należy do najwybitniejszych polskich chemików organików. Rozgłos przyniosło mu odkrycie wielopierścieniowych węglowodorów, takich jak dekacyklen, fluorocyklen, chlorocyklen, rodacen i chalkacen, pochodne arylowe chinoliny. Wypromował kilkudziesięciu doktorów.
1911
DLACZEGO SŁONECZNIKI VAN GOGHA BRĄZOWIEJĄ? W
muzeach, galeriach, a często również w naszym otoczeniu znajduje się wiele cennych zabytkowych przedmiotów. Często budzą nasz zachwyt i cieszą oko. Są świadkami minionych czasów, ale na skutek zachodzących w nich reakcji chemicznych, tak jak my, również się starzeją. Niejednokrotnie są to obiekty zniszczone, czasem nie jest znane ich pochodzenie, a często nie wiadomo, z jakich materiałów je wykonano. Metody stosowane w naukach chemicznych już niemal od swych narodzin były wykorzystywane do badań
Powstał III Zakład Chemiczny UJ (chemia fizyczna) kierowany przez prof. Ludwika Brunera (1871–1913) (pierwsza nazwa zakładu: II Oddział – chemia fizyczna i farmaceutyczna). Zakład mieścił się przy ul. Grodzkiej 53. Bruner zajmował się między innymi, badaniami hydrolizy soli w roztworach wodnych, kinetyki i katalizy w układach jednorodnych i niejednorodnych, zagadnieniami fotochemii i fizykochemicznymi problemami chemii analitycznej, a także radiochemią. Był również tłumaczem literatury pięknej i pisarzem.
1916/1917
zabytków. W pierwszej połowie XX wieku krakowski chemik prof. Tadeusz Estreicher – uczeń Karola Olszewskiego, żywo interesował się badaniami materiałów malarskich. Utrzymywał kontakty z Mehofferem, Wyczółkowskim i Wyspiańskim, sam również trochę malował. Chemiczne zainteresowania w tej dziedzinie były w 1931 roku przedmiotem jego publikacji zatytułowanej Techniki malarstwa dekoracyjnego ściennego i ich trwałości. Współczesna konserwacja dzieł sztuki jest dziedziną interdyscyplinarną.
Funkcję kierownika I Zakładu Chemicznego pełnił Jan Zawidzki (1866–1928), wybitny fizykochemik, uczeń Wilhelma Ostwalda i Paula Waldena.
1919
Tadeusz Estreicher (1871–1952), uczeń Karola Olszewskiego i badacz z zakresu kalorymetrii w niskich temperaturach, profesor uniwersytetu we Fryburgu w Szwajcarii, objął kierownictwo I Zakładu Chemicznego. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego UJ w roku akademickim 1923/1924, a następnie prodziekana tego wydziału (1924/1925).
ALMA MATER nr 136
45